6-E-116_Pages_Energeia sthn Ekpaidevsh

ª∂ƒ√™ µ: ∆√ ¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡√ ∆∏™ ∂¡¡√π∞™ ∆∏™ ∂¡∂ƒ°∂π∞™ ™∆∏ ™∫∂æ∏ ∆ø¡ ª∞£∏∆ø¡

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ:

3

√È ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·

3.1 √È ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙȘ ¤ÓÓÔȘ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ √È È‰¤Â˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ‰È‰·Ûηϛ·˜ Â›Ó·È ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜ ÁÓÒÛÂȘ ‹ ÁÓÒÛÂȘ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËı› ηٿ ÙË ‰È‰·Ûηϛ· Ô˘, Û‡Ìʈӷ Ì ۇÁ¯ÚÔÓ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÛÙÔÓ ÙÔ̤· Ù˘ ¢È‰·ÎÙÈ΋˜ ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ, ·›˙Ô˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙËÓ Ì¿ıËÛË Î·È ‰È‰·Ûηϛ· ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÒÓ. ™‡Ìʈӷ Ì ÔÏÏÔ‡˜ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜, ›Ûˆ ·fi ÙȘ ȉ¤Â˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙȘ Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ (Ô˘ Û˘Ó‹ıˆ˜ ‰È·Ê¤ÚÔ˘Ó ÚÈ˙Èο ·fi ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Î·È ·˘Ù¤˜ ÙˆÓ Û¯ÔÏÈÎÒÓ ÂÁ¯ÂÈÚȉ›ˆÓ Î·È ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ), ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û‡ÓÔÏ· ȉÂÒÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Û˘ÓÔ¯‹ Î·È ‰È¿ÚÎÂÈ·. ™ÙËÓ ÂÚÁ·Û›· Ì·˜ ı· ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ Û' ·˘Ù¿ Ù· Û‡ÓÔÏ· ȉÂÒÓ ˆ˜ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ·ÎÔÏÔ˘ıÒÓÙ·˜ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ÙË Á·ÏÏÈ΋ ÂÚ¢ÓËÙÈ΋ ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË. ™ÙËÓ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· (΢ڛˆ˜ ÙËÓ ·ÁÁÏÔÛ·ÍÔÓÈ΋) ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Î·È ¿ÏÏ· ÔÓfiÌ·Ù· fiˆ˜ ‘Ï·Óı·Ṳ̂Ó˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ’, ‘ÂÓ·ÏÏ·ÎÙÈΤ˜ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ’ ‹ ·ÏÒ˜ ‘·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ’. ∆ÔÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ·˘ÙfiÓ fiÚÔ ı· ÙÔÓ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈԇ̠fiÙ·Ó ·Ó·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ ÛÙËÓ ¤ÎÊÚ·ÛË ÙˆÓ È‰ÂÒÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔÓ fiÚÔ ‘ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ’ Ô ÔÔ›Ô˜ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÙȘ ÂÛˆÙÂÚÈΤ˜ ÓÔËÙÈΤ˜ ‰È·‰Èηۛ˜. ∏ ÛÔ˘‰·ÈfiÙËÙ· ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ‰ÈηÈÔÏÔÁÂ›Ù·È fi¯È ÌfiÓÔ ·fi ÙËÓ ÔÌÔÈfiÙËÙ· Ô˘ ·˘Ù¤˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Ì ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Ô˘ ‰È·Ù˘ÒıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ·Ó¿Ù˘Í˘ ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÒÓ (‰Â›Ù ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 1), ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ·fi ÙȘ Û‡Á¯ÚÔÓ˜ „˘¯ÔÏÔÁÈΤ˜ ıˆڛ˜ ÁÈ· ÙË Ì¿ıËÛË Û‡Ìʈ-

88

ª¤ÚÔ˜ µ: ∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÛÙË ÛΤ„Ë ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ

Ó· Ì ÙȘ Ôԛ˜ Ë Ì¿ıËÛË Ó¤ˆÓ ·ÓÙÈÎÂÈÌ¤ÓˆÓ ÁÓÒÛ˘ ·fi ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ıˆÚÂ›Ù·È ˆ˜ ÌÈ· ‰È·‰Èηۛ· ÔÈÎÔ‰fiÌËÛ˘ ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛˆÓ, ‰ËÏ·‰‹, Â·‡ÍËÛ˘, ÂÓ·ÚÌfiÓÈÛ˘ ‹/Î·È ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛ˘ ÙˆÓ ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ ‰ÔÌÒÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ (Inhelder, Caprona & Cornu-Wells, 1987; Strauss, 1988; Vosniadou, 2008). °È· ÙÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ÔÈ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ϤÔÓ, ‹ ı· ¤ÚÂ ӷ Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÔ‚·Ú¿ ˘' fi„ÈÓ ÛÙË ‰È·‰Èηۛ· ۯ‰ȷÛÌÔ‡ ÙˆÓ ‰È‰·ÎÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ· ÙÔ˘ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ (ƒ·‚¿Ó˘, 1999; Buty, Tiberghien & Le Maréchal, 2004; Meheut & Psillos, 2004; ∫ÔÏÈfiÔ˘ÏÔ˜, 2006). À¿Ú¯ÂÈ ÌÈ· Â˘Ú‡Ù·ÙË ¯·ÚÙÔÁÚ¿ÊËÛË ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚ˜ Ê˘ÛÈΤ˜ ¤ÓÓÔȘ ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜. ¶·Ú¿ ÙË ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfiÙËÙ· ÛÙȘ ÌÂıfi‰Ô˘˜ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ Î·È ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙˆÓ ‰Â‰Ô̤ӈÓ, ·ÚÎÂÙÔ› ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ¤¯Ô˘Ó ηٷϋÍÂÈ Û ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÎÔÈÓ¤˜ ı¤ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙË Ê‡ÛË Î·È Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÔÈ Driver, Guesne & Tiberghien (1993) Û˘ÌʈÓÔ‡Ó ˆ˜ ÔÈ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Â›Ó·È ÚÔÛˆÈΤ˜ ηٷÛ΢¤˜ ÓÔËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Û˘¯Ó¿ ‰ÂÓ ·ÏÏ¿˙Ô˘Ó ·Ú¿ ÙËÓ ¤ÎıÂÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÛÂ, Ì·ÎÚfi¯ÚÔÓË ÔÏϤ˜ ÊÔÚ¤˜, ‰È‰·Ûηϛ·. √È ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Î·È Ë ÂͤÏÈÍ‹ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÚÔ˚fiÓÙ· Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋˜ ¤Ú¢ӷ˜, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‰ËÏ·‰‹ ÁÓˆÛÈÔÏÔÁÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· Ù·ÍÈÓfiÌËÛ˘ ÙˆÓ ·ÓÙÈÏ‹„ÂˆÓ Ô˘ ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ù· ÔÔ›· ¤¯Ô˘Ó ·Ú·¯ı› ̤۷ ·fi Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ Î·È Ù¯ÓÈΤ˜ ¤Ú¢ӷ˜. ÕÏÏÔÙ ÂÍ¿ÁÔÓÙ·È ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÂÌÂÈÚÈÛÙÈÎÒÓ ÚÔÛÂÁÁ›ÛˆÓ, ¿ÏÏÔÙ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÔÓÙ·È Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ‰È‰·Ûηϛ·˜ fiÔ˘ Á›ÓÂÙ·È ÚÔÛ¿ıÂÈ· Ó· ÚÔ·„Ô˘Ó Û˘Û¯ÂÙ›ÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙȘ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, ÙÔ˘˜ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡˜ ÛÙfi¯Ô˘˜ Î·È ÙȘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ÙÚÔÔÔ›ËÛ‹˜ ÙÔ˘˜, ¿ÏÏÔÙÂ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˜ ıˆڛ˜ Ì¿ıËÛ˘ Î·È ¿ÏÏÔÙ ÂÍ¿ÁÔÓÙ·È ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÒÓ ˘Ôı¤ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙË ‰ÔÌ‹ Î·È ÙËÓ ÂͤÏÈÍË ÙˆÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ. ¶·Ú’ fiϘ ÙȘ ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ ·ÊÂÙËڛ˜ ·Ó¿‰ÂÈ͢ ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛˆÓ, ›̷ÛÙ Û ı¤ÛË Ó· ··ÚÈıÌ‹ÛÔ˘Ì ÔÚÈṲ̂ӷ ÁÂÓÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÙÔ˘˜ Ù· ÔÔ›· ı· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ÚÔÛ‰ÒÛÔ˘Ó ÓfiËÌ· ÛÙȘ ÂȉÈÎfiÙÂÚ˜ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Ô˘ ı· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ì ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·.

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 3: √È ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·

89

(·) √È ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ›ӷÈ, ηٿ ‚¿ÛË, ‚Ȉ̷ÙÈΤ˜. ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ fiÙ·Ó ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ηÏÔ‡ÓÙ·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„Ô˘Ó, ÂÚÌËÓ‡ÛÔ˘Ó ‹ ÚԂϤ„Ô˘Ó Ê˘ÛÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·, ‰È·Ù˘ÒÓÔ˘Ó È‰¤Â˜ ÛÙȘ Ôԛ˜ ΢ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó Ë ·ÈÛıËÙËÚȷ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Î·È ÔÈ ÚÔÛˆÈΤ˜ ÂÌÂÈڛ˜. √È È‰¤Â˜ ·˘Ù¤˜ ÂÍ·ÚÙÒÓÙ·È ¿ÌÂÛ· ·fi ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Ê·ÈÓÔÌÂÓÔÏÔÁÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÙˆÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ Ô˘ Ù›ıÂÓÙ·È Û ·˘ÙÔ‡˜, ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙËÓ Ê˘ÛÈ΋ ÁÏÒÛÛ· Î·È ÙÔ ÂÌÂÈÚÈÎfi/ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ fiÚˆÓ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ‰È·Ù˘ˆıÔ‡Ó ‹ Û¯ÔÏÈ·ÛıÔ‡Ó Ù· ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· ·˘Ù¿. ŒÙÛÈ, Ì·ıËÙ¤˜ ‰È·ÊfiÚˆÓ ËÏÈÎÈÒÓ ÂÓÙÔ›˙Ô˘Ó ÙÔ Êˆ˜ ÌfiÓÔÓ ÂΛ Ô˘ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ʈÙÂÈÓ¤˜ ËÁ¤˜ ‹ ʈÙÂÈÓ¿ ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·, ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ Ë ÁË Â›Ó·È Â›Â‰Ë Î·È, fiÙ·Ó Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘Ó ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ¿ÓˆÛ˘ Ô˘ ·ÛÎÂ›Ù·È Û ‰‡Ô Î˘Ï›Ó‰ÚÔ˘˜ ›ÛÔ˘ fiÁÎÔ˘ ·ÏÏ¿ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋˜ Ì¿˙·˜ Ô˘ ÂÈÏ¤Ô˘Ó, ıˆÚÔ‡Ó fiÙÈ ÛÙÔÓ ÂÏ·ÊÚ‡ÙÂÚÔ Î‡ÏÈÓ‰ÚÔ ·ÛÎÂ›Ù·È ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¿ÓˆÛË, ·ÊÔ‡ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÈÔ ()¿Óˆ ·fi ÙÔÓ ¿ÏÏÔ. ∆Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·˘Ùfi ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙȘ ηıÈÛÙ¿, ÛÙȘ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÂÌfi‰È· ÛÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÛΤ„˘ Ë ÔÔ›· ‰ÂÓ Î·ıÔ‰ËÁÂ›Ù·È ·fi ÙÔ ‘Ê·›ÓÂÙ·È’, ·ÏÏ¿ ·fi ıˆÚËÙÈο Û¯‹Ì·Ù· Ô˘ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·Ú·ÙËÚԇ̠ٷ Ê˘ÛÈο Ê·ÈÓfiÌÂÓ·. ¶Ú·ÎÙÈο ·˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È È‰È·›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ¯ÂÈÚÈÛÌfi ÂÌÂÈÚÈÎÒÓ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÂÈÚ·Ì·ÙÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔًوÓ. ∏ ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÌÈ·˜ Ó¤·˜ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ì ¤Ó· ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Îfi ›ڷ̷ ÌÔÚ› Ó· ÂÈʤÚÂÈ Ù· ·ÓÙ›ıÂÙ· ·fi Ù· ÂȉȈÎfiÌÂÓ· ·ÔÙÂϤÛÌ·Ù·. ∏ ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Ô˘ ı· ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ Â›ÎÂÓÙÚÔ ÙËÓ ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÂÈÚ¿Ì·ÙÔ˜ Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ ı· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ˆ˜ ÂÌfi‰ÈÔ ÛÙËÓ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÂȉȈÎfiÌÂÓÔ˘ ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ (Bachelard, 1993).

- √È ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÌÔÚ› Ó· ÂÌÊ·ÓÈÛıÔ‡Ó ˆ˜ Û˘ÓÂÎÙÈΤ˜ ȉ¤Â˜. ∞˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÂÌÊ·ÓÈÛıÔ‡Ó ˆ˜ ÏÔÁÈÎÔÊ·Ó›˜ ÂÍËÁ‹ÛÂȘ ÔÈ Ôԛ˜, ·ÎÚÈ‚Ò˜ ÂÂȉ‹ ÂÍËÁÔ‡Ó ÈηÓÔÔÈËÙÈο ÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ·, ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ‰ÂÓ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó Î·Ó¤Ó· ÏfiÁÔ Ó· ÙȘ ÂÁηٷÏ›„Ô˘Ó. ŒÙÛÈ, Û ÔÏϤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ΛÓËÛ˘ ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Û˘Ó‰¤Ô˘Ó ÙËÓ ‡·ÚÍË Ù˘ ΛÓËÛ˘ Ì ÙËÓ ‡·ÚÍË ÌÈ·˜ (ÎÈÓËÙ‹ÚÈ·˜) ‰‡Ó·Ì˘ - ÌÈ· ‚·ÛÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë Ù˘ ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋˜ Ê˘ÛÈ΋˜ -, ‰ÂÓ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ó ÙÔ ÏfiÁÔ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Û’ ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ Ô˘ ÌfiÏȘ ·Ó‚¿Û·Ì Û οÔÈÔ „ËÏfiÙÂÚÔ ÛËÌÂ›Ô ·fi ÙÔ ¤‰·ÊÔ˜ ηÈ, Û ÌÈ· ÛÂÈÚ¿ ·fi Ê˘ÛÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ¤Ó·Ó ÂÌÂÈÚÈÎfi ·ÈÙÈ·Îfi Û˘ÏÏÔÁÈÛÌfi ÙÔ˘ Ù‡Ô˘ «fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ¤¯ˆ, ÙfiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‰›Óˆ» (.¯., Û’ ¤Ó· ·Ïfi ËÏÂ-

90

ª¤ÚÔ˜ µ: ∆Ô ÂÚȯfiÌÂÓÔ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÛÙË ÛΤ„Ë ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ

ÎÙÚÈÎfi ·Îψ̷, ÚԂϤÔ˘Ó fiÙÈ ÔÈ ÔÏϤ˜ Ì·Ù·Ú›Â˜ ·˘Í¿ÓÔ˘Ó ÙË Ï·ÌÚfiÙËÙ· ÙˆÓ Ï·ÌÙ‹ÚˆÓ, ¤ÛÙˆ ÎÈ ·Ó Â›Ó·È Û˘Ó‰Â‰Â̤Ó˜ ·Ú¿ÏÏËÏ·). ™Â fiϘ ÙȘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÁÈ· ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜, ÔÈ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ fi¯È ÌfiÓÔ Â›Ó·È ÏÔÁÈÎÔÊ·Ó›˜, ·ÏÏ¿ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È Î·È ˆ˜ Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ȉÂÒÓ Ì ‰ÔÌÈο ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο Î·È ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Û˘ÓÔ¯‹. ∆Ô ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·˘Ùfi ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÂÍËÁ›, ·ÛÊ·ÏÒ˜, ÙËÓ ·ÓÙÔ¯‹ ·˘ÙÒÓ ÙˆÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÌÂÙ¿ ÙË ‰È‰·Ûηϛ·. ™˘Ó‹ıˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙË ‰È‰·Ûηϛ·, fiÔ˘ ‰‡Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ȉÂÒÓ Û˘Ó¯›˙Ô˘Ó Ó· Û˘Ó˘¿Ú¯Ô˘Ó, ¤¯Ô˘Ì ÙËÓ ·Ú¿ÏÏËÏË ‡·ÚÍË ÔÏÏÒÓ Û˘ÓÂÎÙÈÎÒÓ È‰ÂÒÓ ÁÈ· ÙÔ ›‰ÈÔ ı¤Ì·. Œ¯ÂÈ, Â›Û˘, ·Ú·ÙËÚËı› fiÙÈ ÔÚÈṲ̂Ó˜ ·' ·˘Ù¤˜ ÙȘ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó, Û ÌÂÁ¿ÏÔ Â‡ÚÔ˜ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ, ˆ˜ ıˆÚËÙÈο ÌÔÓ٤Ϸ Ì ·ÍÈÔÛËÌ›ˆÙË ÂÛˆÙÂÚÈ΋ Û˘ÓÔ¯‹. ∆¤ÙÔȘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ Â›Ó·È Ë ·ÚÈÛÙÔÙÂÏÈ΋ ·ÓÙ›ÏË„Ë ÁÈ· ÙË Û¯¤ÛË ‰‡Ó·Ì˘ Î·È Ù·¯‡ÙËÙ·˜ Û Ì˯·ÓÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· (Viennot, 1979) Î·È Ô ÁÚ·ÌÌÈÎfi˜ ·ÈÙÈ·Îfi˜ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌfi˜ (Halbwachs, 1971), Ô ÔÔ›Ô˜ ¤¯ÂÈ ÂÌÊ·ÓÈÛı› Û ‰È¿ÊÔÚ· Ê·ÈÓÔÌÂÓÔÏÔÁÈο ‰›·. √È Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ› ·˘ÙÔ›, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ ·Ó Ô‰ËÁÔ‡Ó Û ۈÛÙ¿ ‹ Ï·Óı·Ṳ̂ӷ Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù· ÛÙ· Ê˘ÛÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È, ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Û’ ¤Ó· Â›Â‰Ô ÁÂÓ›Î¢Û˘ ˘„ËÏfiÙÂÚÔ ·fi ¿ÏϘ ·ÓÙÈÏ‹„ÂȘ ÔÈ Ôԛ˜ ÈÛ¯‡Ô˘Ó ÁÈ· ÂÚÈÔÚÈṲ̂ÓÔ ·ÚÈıÌfi ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ‹ ÁÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ Â›‰Ô˜ ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ ÛÙȘ Ôԛ˜ ˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·È ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜. ™ÙȘ ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤Ó˜ ·˘Ù¤˜ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÌÔÚ› Ó· ‰ÔıÔ‡Ó ÔÈ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌÔ› ÓÔËÙÈο ÌÔÓ٤Ϸ ‹ ÂÍËÁËÙÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· ÁÈ· Ó· ÙȘ ‰È·ÎÚ›ÓÔ˘Ì ·fi ÙȘ ·Ϥ˜ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ. ∏ ÁÓÒÛË Ù¤ÙÔÈˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ·ÔÙÂÏ› ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÁÈ· ÙË ‰È‰·Ûηϛ· ‰ÈfiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÂËÚ¿ÛÂÈ ÙËÓ ·ÍÈÔÏfiÁËÛË Î·È Û¯Â‰È·ÛÌfi ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ ÌÈ·˜ ¢Ú›·˜ ‰È‰·ÎÙÈ΋˜ ÂÓfiÙËÙ·˜ ‹ ·ÎfiÌ· Î·È ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ ÙÔ˘ ÚÔÁÚ¿ÌÌ·ÙÔ˜. ∏ ‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ªË¯·ÓÈ΋˜ ‹ Ù˘ ¤ÓÓÔÈ·˜ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ÛÙËÚȯıÔ‡Ó ÂÍ ÔÏÔÎÏ‹ÚÔ˘ ÛÙËÓ ·Ó·‰È·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÁÂÓÈÎÂ˘Ì¤ÓˆÓ ·˘ÙÒÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ÌÔÓÙ¤ÏˆÓ (ÁÈ· ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ‰Â›Ù ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4). °ÂÓÈο, Ë ÁÓÒÛË ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Ù˘ Û˘ÓÂÎÙÈÎfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È ·Ó·Áη›· ‰ÈfiÙÈ ·ÔÙÂÏ› ¤Ó· ÎÚÈÙ‹ÚÈÔ ·ÍÈÔÏfiÁËÛ˘ ÙÔ˘ ÔȘ ȉ¤Â˜ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËıÔ‡Ó ÛËÌ·ÓÙÈΤ˜ ÛÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘ ‰È‰·ÎÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡.

∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 3: √È ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·

91

– √È ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ, ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ·fi ÙÔ ·Ó ˘Ô‚ÔËıÔ‡Ó ‹ ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·È ˆ˜ ÂÌfi‰È· ÛÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó ÔÈÔÙÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·fi Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈο Ï·›ÛÈ· Ù˘ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋˜ ÁÓÒÛ˘. ∆Ô fiÙÈ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ·Ô‰›‰Ô˘Ó Û’ ¤Ó· ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ ‹ Û ÌÈ· Ô˘Û›· ȉÈfiÙËÙ˜ Ì ·fiÏ˘ÙÔ ÙÚfiÔ ¯ˆÚ›˜ Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ˘’ fi„Ë ÙȘ ·ÏÏËÏÂȉڿÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÂ Ê˘ÛÈο Û˘ÛÙ‹Ì·Ù· Â›Ó·È ¤Ó· Ù˘ÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ·˘Ù‹˜ Ù˘ ‰È·ÊÔÚ¿˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡Ó ÙÔÓ fiÚÔ ‘‚¿ÚÔ˜’ ˆ˜ ÌÈ· ȉÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÔ˘ ÛÒÌ·ÙÔ˜, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙÔ ÓfiËÌ· Ô˘ ·ÔÎÙ¿ ·˘Ùfi˜ Ô fiÚÔ˜ ÛÙ· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ Û‡ÓıÂÙÔ˘ ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ Ù˘ ¡Â˘ÙˆÓÈ΋˜ ªË¯·ÓÈ΋˜. √ ÌÂÙ·Û¯ËÌ·ÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ‘‚¿ÚÔ˘˜’ Û ‘‚·Ú˘ÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË’ ‰ÂÓ Û˘ÓÈÛÙ¿ ÌÈ· ·Ï‹ ÁψÛÛÈ΋ ·ÏÏ·Á‹, ·ÏÏ¿ ÌÈ· ·ÏÏ·Á‹ Û ¤Ó· ÔÏfiÎÏËÚÔ Û‡ÛÙËÌ· ȉÂÒÓ fiÔ˘ Ë ¤ÓÓÔÈ· ·˘Ù‹ ı’ ·ÔÎÙ‹ÛÂÈ ÓfiËÌ· ÌfiÓÔ ·Ó ÚÔÛÂÁÁÈÛÙ› ̤۷ ·fi ¤Ó· Ó¤Ô Ï·›ÛÈÔ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ÙÔ ÔÔ›Ô ı· Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙÔÓ fiÚÔ Ì ¿ÏϘ ¤ÓÓÔȘ fiˆ˜ Ë ‘¤ÏÍË’, Ë ‘Ì¿˙·’, Ë ‘Ù·¯‡ÙËÙ·’ Î.Ï. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È, ‰ËÏ·‰‹, ÁÈ· ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÂÓfi˜ ÔÏfiÎÏËÚÔ˘ ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘. ∞˘Ùfi, fï˜, ‰ÂÓ ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈΤ˜ ÁÈ· ÙȘ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ Ù˘ ηıËÌÂÚÈÓ‹˜ ˙ˆ‹˜ ‹ ·ÎfiÌ· Î·È ÁÈ· οÔȘ Û¯ÔÏÈΤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂȘ. ∞ÛÊ·ÏÒ˜, ‰ÂÓ ı· ηٷÚÁ‹ÛÔ˘Ì ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙÔ˘ ‚¿ÚÔ˘˜ ÛÙȘ ηıËÌÂÚÈÓ¤˜ Ì·˜ ÂÓ·Û¯ÔÏ‹ÛÂȘ. ŒÓ· ¿ÏÏÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Ô˘ ‰›‰ÂÈ ¤Ó· ̤ÙÚÔ ÙÔ˘ ÔÈÔÙÈο ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡ ÂÈÛÙËÌÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÂÚȯÔ̤ÓÔ˘ Ù˘ ‚Ȉ̷ÙÈ΋˜ ·fi ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÁÓÒÛË Â›Ó·È Ë Ù¿ÛË ÙˆÓ Ì·ıËÙÒÓ Ó· ÂÛÙÈ¿˙Ô˘Ó ÙË ÚÔÛÔ¯‹ ÙÔ˘˜ Û ·ÎÔÏÔ˘ı›· ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ‹ Û ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ ηٷÛÙ¿ÛÂˆÓ Ì¤Û· ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ (Viennot, 1993). ŒÙÛÈ, ‰ÂÓ ÓÔÈÒıÔ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿ÁÎË Ó· ÌÂÏÂÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÈÛÔÚÚÔ›· ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜, ÙËÓ Î›ÓËÛË ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ ˆ˜ ÌÂϤÙË ÙÔ˘ ‘ÚÈÓ’ Î·È ‘ÌÂÙ¿’ ‹ ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÂÓfi˜ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ ΢ÎÏÒÌ·ÙÔ˜ ¤Íˆ ·fi ÙË ‰ÔÌ‹ ÂÓfi˜ ÁÚ·ÌÌÈÎÔ‡ ·ÈÙÈ·ÎÔ‡ Û˘ÏÏÔÁÈÛÌÔ‡ (‰Â›Ù ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ 4). ∏ ÁÓÒÛË Ù˘ ÔÈÔÙÈ΋˜ ‰È·ÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ·fi ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÁÓÒÛË Â›Ó·È ÌÂÓ ·Ó·Áη›· ‰ÈfiÙÈ ÌÔÚ› Ó· ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ ˆ˜ ‰›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÙˆÓ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ÂÓÓÔÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ·ÏÏ·ÁÒÓ ÔÈ Ôԛ˜ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÒÛÙ ÔÈ Ì·ıËÙ¤˜ Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈ΋ ÁÓÒÛË, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ Â›Ó·È Â·Ú΋˜ ÁÈ· Ó· ÏËÊıÔ‡Ó ·ÔÊ¿ÛÂȘ Û¯ÂÙÈο Ì ÙÔ ·Ó Î·È ÔȘ ÓÔËÙÈΤ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂȘ ¯Ú‹˙Ô˘Ó ·ÏÏ·Á‹˜ ‹ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ‰È·ÙËÚËıÔ‡Ó ·Ú¿ÏÏËÏ· Ì ÙËÓ ÂȉȈÎfiÌÂÓË ÁÓÒÛË ¯ˆÚ›˜ Ó· ÙËÓ ÂËÚ¿˙Ô˘Ó. ∆¤ÙÔȘ ·ÔÊ¿ÛÂȘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ÏËÊıÔ‡Ó ÌfiÓÔ ·Ó ÏËÊıÔ‡Ó ˘’ fi„Ë Î·È È‰¤Â˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ÙȘ ‰È‰·ÎÙÈΤ˜ ÛÙÚ·ÙËÁÈΤ˜ ¯Ú‹Û˘ ÙˆÓ ÓÔËÙÈÎÒÓ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂˆÓ (∫ÔÏÈfiÔ˘ÏÔ˜, 2006).