6-Ε-073 Αρχές & Υπολογισμοί στην Συνταγοτεχνία & Κλινική Φαρμακευτική - ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Πξόινγνο Έλα πξαγκαηηθά θαιφ δηδαθηηθφ βηβιίν πξέπεη λα πεξηέρεη, πξψηνλ ηε ζπγθεθξηκέλε χιε κε επαξθείο ιεπηνκέξεηεο, δεχηεξνλ, εμεγήζεηο θαη ζπδεηήζεηο πνπ βνεζνχλ ηνλ αλαγλψζηε λα θαηαλνήζεη ην πιηθφ πνπ παξνπζηάζηεθε, ηξίηνλ, παξαδείγκαηα πνπ εμεγνχληαη κε έλα ζηνραζηηθφ θαη ινγηθφ ηξφπν, θαη ηέηαξην, πξνβιήκαηα θαη αζθήζεηο δεκηνπξγηθέο αιιά ζπλάκα απαηηεηηθέο κε ζηφρν ηε βειηίσζε ησλ δεμηνηήησλ ηνπ αλαγλψζηε. Γπζηπρψο ηα πιείζηα δηδαθηηθά βηβιία δελ πιεξνχλ θαλέλα απφ ηα παξαπάλσ θξηηήξηα∙ πεξηέρνπλ πάξα πνιιά θεθάιαηα αιιά ε θάιπςε ηνπο είλαη κνλάρα επηθαλεηαθή. ΢’απηά ηα βηβιία κεγαιχηεξε έκθαζε δίλεηαη ζηελ αλαθνξά φισλ ησλ εμηζψζεσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηε θαξκαθεπηηθή θάζε ηφζν, παξά ζηε πξαγκαηηθή δηδαζθαιία, δειαδή ζην πψο λα πξνζεγγίδνπλ νη καζεηέο ηα ππνινγηζηηθά πξνβιήκαηα νξζνινγηθά θαη φρη κεραληθά. ΢ε απηά ηα βηβιία, ηα παξαδείγκαηα είλαη γξακκέλα κε ηξφπν πνπ αληί λα πξνσζείηαη ε θαηαλφεζε, νη καζεηέο ελζαξξχλνληαη λα απνκλεκνλεχνπλ ηελ δηαδηθαζία επίιπζεο πξνβιεκάησλ, ελψ ηαπηφρξνλα νη εηδηθέο θαη γεληθέο αζθήζεηο ζην ηέινο θάζε ελφηεηαο δελ είλαη ηίπνη’ άιιν απφ ην πάηεκα ησλ θνπκπηψλ ζε θνκπηνπηεξάθη. Σν βηβιίν “Αξρέο θαη Τπνινγηζκνί ζηελ ΢πληαγνηερλία θαη Κιηληθή Φαξκαθεπηηθή" δίλεη πεξηζζφηεξν βάξνο ζηελ πνηνηηθή θαηαλφεζε ησλ ελλνηψλ πξηλ απφ ηελ εμέηαζε άιισλ πνζνηηθψλ πξνβιεκάησλ. Γηδάζθεη ηνπο καζεηέο πψο λα πξνζεγγίδνπλ θαη λα ιχλνπλ θαξκαθεπηηθά θαη θιηληθά πξνβιήκαηα ρξεζηκνπνηψληαο κηα νξζνινγηθή πξνζέγγηζε. Οη Κιηληθνί θαξκαθνπνηνί πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα δηαγλψζνπλ ην πξφβιεκα ζσζηά πξηλ επηρεηξήζνπλ λα ην ιχζνπλ. Γηα ην ζθνπφ απηφ, θάζε θεθάιαην πεξηέρεη ελλνηνινγηθά δεηήκαηα. Ζ πξνέιεπζε θαη ε θπζηθή ζεκαζία

3

φισλ ησλ ηειηθψλ κνξθψλ ησλ θξίζηκσλ εμηζψζεσλ πεξηγξάθεηαη πάληα ιεπηνκεξψο, επηηξέπνληαο έηζη ζηνπο αλαγλψζηεο λα αλαγλσξίζνπλ ηελ πξαγκαηηθή εθαξκνγή θαη ηνπο πεξηνξηζκνχο κηαο εμίζσζεο. Αλ δελ μέξνπκε πψο πξνήιζε κηα ζπγθεθξηκέλε εμίζσζε, θαη πνηεο είλαη νη ππνζέζεηο, νη παξαδνρέο θαη πξνζεγγίζεηο πνπ γίλνληαη θαηά ηελ ζχλζεζε ηεο, δελ κπνξνχκε πξαγκαηηθά λα γλσξίδνπκε νχηε ηηο δπλαηφηεηεο ηεο, νχηε ηα φξηα εθαξκνγήο ηεο. Οη ζπγθεθξηκέλεο ζηξαηεγηθέο επίιπζεο εμεγνχληαη βήκαβήκα ζε πεξηζζφηεξα απφ 50 παξαδείγκαηα. Όιεο νη αζθήζεηο θαη ηα πξνβιήκαηα πνπ δίλνληαη, είλαη παξαγσγηθά θαη έρνπλ σο ζηφρν λα δηεξεπλνχλ θαη λα βειηηψλνπλ ηελ ελλνηνινγηθή θαηαλφεζε ησλ καζεηψλ κε πνιινχο δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο. Ννκίδσ φηη ην πξαγκαηηθφ πιενλέθηεκα απηνχ ηνπ βηβιίνπ είλαη φηη πάληα θάλεη ηε ζχλδεζε κεηαμχ βαζηθψλ επηζηεκψλ θαη θαξκαθεπηηθνχ επαγγέικαηνο. Γηα λα παξαθηλήζεηο ηνπο θνηηεηέο λα κειεηήζνπλ έλα βηβιίν ζα πξέπεη λα ηνπο δείμεηο ηε ζρέζε θαη ηε ζεκαζία ηνπ θάζε θεθαιαίνπ κε ην επάγγεικά ηνπο. Θέισ λα πηζηεχσ φηη κειινληηθνί επηζηήκνλεο θαξκαθνπνηνί θαη θάζε επηζηήκνλαο επαγγεικαηίαο θαξκαθνπνηφο ζα επσθειεζνχλ απφ απηφ ην βηβιίν. Δμ φζσλ γλσξίδσ, απηφ είλαη πξαγκαηηθά ην πξψην βηβιίν πνπ γξάθηεθε θαη πεξηιακβάλεη καζεκαηηθά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ηαπηφρξνλα, ζηελ

παξαζθεπή

θαξκαθεπηηθψλ

ζθεπαζκάησλ

ζε

θαξκαθείν,

θαξκαθεπηηθή

ηερλνινγία, θαξκαθνθηλεηηθή, θαξκαθνινγία θαη ηελ ηαηξηθή. Ζ έκθαζε ηνπ Κεθαιαίνπ 1 ηνπνζεηείηαη ζηελ θαηαλφεζε ηεο έλλνηαο ηεο κέηξεζεο, ζηε ζσζηή ιεηηνπξγία ηνπ θαξκαθεπηηθνχ δπγνχ θαη ζηελ επζχλε ηνπ επηζηήκνλα θαξκαθνπνηνχ λα δηελεξγεί κεηξήζεηο φζν ην δπλαηφλ αθξηβέζηεξα, ψζηε λα απνθεχγνπληαη ιάζε κε θφζηνο αλζξψπηλεο δσέο. Ζ έλλνηα θαη ζεκαζία ηεο κέηξεζεο ζηελ δσή καο εμεηάδεηαη ζηελ αξρή ηνπ θεθαιαίνπ. Ζ ζπζρέηεζε κε ην ηνκέα ηεο

4

θαξκαθεπηηθήο γίλεηαη κέζα απφ δηάθνξα παξαδείγκαηα πνπ απνδεηθλχνπλ φηη φπσο θαη κε φιεο ηηο άιιεο εθαξκνζκέλεο επηζηήκεο, θαηάιιειεο κνλάδεο πξέπεη λα ζπλνδεχνπλ κηα θαξκαθεπηηθή κέηξεζε γηα λα απνθηήζεη λφεκα. Σνλίδεηαη, επίζεο, φηη νη κεηξήζεηο ιακβάλνληαη κε επηζηεκνληθέο ζπζθεπέο θαη σο εθ ηνχηνπ πάληα ζπλνδεχνληαη απφ έλα πηζαλφ ζθάικα ιφγσ ηνπ θαηψηαηνπ νξίνπ ζηελ επαηζζεζία ηνπο. Σν κέγεζνο ηνπ ζθάικαηνο ή ε αβεβαηφηεηα ζε κηα κέηξεζε εμαξηάηαη φρη κφλν απφ ην αλαιπηηθφ φξγαλν πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε, αιιά θαη απφ ηηο ηθαλφηεηεο ηνπ ρεηξηζηή. Ο ζεκαζία ηεο αθξηβνχο δνζνινγηθήο κέηξεζεο ζηελ πνηφηεηα δσήο αιιά θαη επηβίσζε ησλ αζζελψλ εμεγείηαη κέζα απφ πνιιαπιά παξαδείγκαηα, δειψλνληαο έηζη ξεηά ηελ επζχλε ηνπ θάζε θαξκαθνπνηνχ λα είλαη ελήκεξνο γηα νπζηψδεηο αβεβαηφηεηεο πνπ πξνθχπηνπλ ζηηο θαξκαθεπηηθέο κεηξήζεηο. Δμηζψζεηο θαη έλλνηεο παξνπζηάδνληαη φπσο γξάθνληαη ζηα βηβιία βαζηθψλ επηζηεκψλ φπσο Μαζεκαηηθά, Φπζηθή θαη Υεκεία, αιιά ν ζπγγξαθέαο δελ παξαιείπεη λα δείμεη ηε ζχλδεζε θαη ηε ζεκαζία απηψλ ησλ εμηζψζεσλ ζην θαξκαθεπηηθφ πεδίν. Πεξί ην ηέινο ηνπ θεθαιαίνπ, πνιιαπιέο αζθήζεηο θαη πξνβιήκαηα επηιχνληαη ρξεζηκνπνηψληαο κηα ινγηθή πξνζέγγηζε, ζπάδνληαο ηα ζε κηθξά θνκκάηηα θαη επηιχνληαο ηα ζηάδην πξνο ζηάδην. Σέινο, έλαο ηεξάζηηνο αξηζκφο πξνζεθηηθά επηιεγκέλσλ δπλακηθψλ πξνβιεκάησλ ζπκπεξηιακβάλνληαη καδί κε ηηο απαληήζεηο, ψζηε νη αλαγλψζηεο λα εμαζθεζνχλ θαη λα νμχλνπλ ηηο δεμηφηεηέο ηνπο. Δίλαη ζίγνπξα έλα θείκελν πνπ είλαη γξακκέλν κε κηα “γεχζε” θαξκαθείνπ, έηζη ψζηε νη θνηηεηέο θαη άιινη αλαγλψζηεο ζην επάγγεικα ηνπ θαξκαθνπνηνχ λα απνθηήζνπλ ην θίλεηξν γηα λα δηαβάζνπλ ηηο ιεπηνκέξεηεο πνπ παξνπζηάδνληαη ζε θάζε θεθάιαην. Ζ κέζνδνο δχγηζεο θιάζκαηνο απνζεκαηηθνχ κίγκαηνο (Least Allowable Weight, LAW) είλαη κηα κέζνδνο πνπ επηηξέπεη ηελ δχγηζε πνζφηεηαs θαξκάθνπ κηθξφηεξε απφ

5

ηελ επαηζζεζία ηεο δπγαξηάο. Αλ θαη ε έλλνηα ηεο κεζφδνπ απηήο είλαη γλσζηή ζηηο θαξκαθεπηηθέο επηζηήκεο γηα πεξηζζφηεξν απφ 40 ρξφληα, είλαη πξαγκαηηθά ε πξψηε θνξά πνπ ε ζεσξία ηεο κεζφδνπ έρεη αλαπηπρζεί θαη εθαξκνζηεί ζσζηά. Γηα πξψηε θνξά ζεσξίεο δηάδνζεο ζθάικαηνο εθαξκφδνληαη, πξνθεηκέλνπ λα αμηνινγεζεί ην κέγηζην πηζαλφ ζθάικα ηεο δφζεο ησλ θαξκάθσλ ζε θαξκαθεπηηθά κίγκαηα, θαη λα νηθνδνκεζεί κηα λέα πξνζαξκνζκέλε ζεσξία γηα λα κεηξνχληαη κε αζθάιεηα πνζφηεηεο θαξκάθνπ θαη εθδφρνπ, ρσξίο λα ππεξβαίλεηαη ην επηηξεπφκελν ζθάικα ζηε δφζε. Ζ ινγηθή απηήο ηεο ζεσξίαο πεξηγξάθεηαη ιεπηνκεξψο καδί κε κηα αλαιπηηθή πεξηγξαθή ησλ καζεκαηηθψλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ αλάπηπμε ηεο ζεσξίαο. Μηα κεγάιε πνηθηιία ιπκέλσλ παξαδεηγκάησλ κε θξέκεο, θάςνπιεο θαη αινηθέο σο ηειηθά παξαζθεπαζηηθά πξντφληα, ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα ππνδείμεη ηελ εθαξκνγή ηεο κεζφδνπ βήκα-πξνο-βήκα. Ζ κέζνδνο είλαη γξακκέλε κε ηέηνην ηξφπν γηα λα βνεζήζεη ηνπο αλαγλψζηεο λα θαηαλνήζνπλ θαιχηεξα ηηο αξρέο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θαξκαθεπηηθνχ δπγνχ, λα αληηιεθζνχλ ηε ζρέζε κεηαμχ ηεο επαηζζεζίαο ηεο δπγαξηάο (Sensitivity Requirement, SR) θαη ηνπ κέγηζηνπ επηηξεπφκελνπ ζθάικαηνο ζηε δφζε, λα έρνπλ ππφςε ηνπο φηη νη δηαδνρηθέο κεηξήζεηο θαξκάθνπ θαη εθδφρσλ θέξνπλ έλα πεξίπινθν ζθάικα ζηελ αθξηβή κέηξεζε ηεο δφζεο, θαη λα νμχλνπλ ηελ θξηηηθή ηνπο ζθέςε ιακβάλνληαο ππφςε φιεο ηηο πηζαλέο ζπλέπεηεο νπνηαζδήπνηε ελέξγεηαο πνπ κεηέρεη ζηελ εθηέιεζε ηαηξηθήο ζπληαγήο, πξηλ απφ ηελ εθηέιεζε ησλ ζρεηηθψλ ππνινγηζκψλ. Ζ ρξήζε ηεο κεζφδνπ ζηελ πιήξσζε ηαηξηθψλ ζπληαγψλ θαη ζηε θαξκαθεπηηθή έξεπλα ππνδεηθλχεηαη επίζεο κέζσ ησλ αζθήζεσλ θαη πξνβιεκάησλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην ηέινο ηνπ Κεθαιαίνπ 2.

6

Ζ ρξήζε ηνπ εηδηθνχ βάξνπο ή ππθλφηεηαο απφ θαξκαθεπηηθή άπνςε πεξηγξάθεηαη ζην Κεθάιαην 3. Οη αλαγλψζηεο καζαίλνπλ πψο λα κεηξνχλ, λα ππνινγίδνπλ θαη λα εθαξκφδνπλ ην εηδηθφ βάξνο ησλ ζηεξεψλ θαη πγξψλ γηα ηνλ θαζνξηζκφ ζρεηηθψλ πνζνηήησλ ησλ ζπζηαηηθψλ πνπ απνηεινχλ κέξνο κηαο ζηεξεάο, πγξήο ή εκηζηεξεάο θαξκαθεπηηθή δνζνινγηθήο κνξθήο. Ζ ζεκαζία ησλ κνλάδσλ ζηε ζσζηή εξκελεία ηεο κέηξεζεο ζπδεηήζεθε ζην Κεθάιαην 1. Ο ζπγγξαθέαο εδψ αλάγεη ηελ έλλνηα ησλ κνλάδσλ κέηξεζεο ζε έλα πςειφηεξν επίπεδν, δείρλνληαο πψο νη ζρεηηθνί αξηζκνί ή πνζφηεηεο κηαο θαξκαθεπηηθήο παξακέηξνπ αιιάδνπλ, φηαλ αιιάδνπλ νη αληίζηνηρεο κνλάδεο. Δπίζεο, ν ζπγγξαθέαο πεξηγξάθεη ηελ ππθλφηεηα ζαλ ηδηφηεηα πνπ θαζνξίδεη ηε κάδα ελφο πιηθνχ ζηελ κνλάδα ηνπ φγθνπ. Μέζα απφ ηνλ νξηζκφ απηφ νη αλαγλψζηεο είλαη θαιχηεξα εμνπιηζκέλνη γηα λα θαηαλνήζνπλ ηελ έλλνηα ηεο ζπγθέληξσζεο ηνπ θαξκάθνπ φπσο εμεηάδεηαη ζην θεθάιαην 4, ην νπνίν είλαη ζηξαηεγηθά ηνπνζεηεκέλν ακέζσο κεηά απφ απηφ ην θεθάιαην. Γψδεθα δηαθνξεηηθέο κνλάδεο ζπγθέληξσζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζπλήζσο ζηνλ ηνκέα ηεο θαξκαθεπηηθήο, ηεο ρεκείαο θαη ηεο βηνινγίαο (ιακβάλνληαο ππφςε ηελ απμαλφκελε

αγνξά

ησλ

βηνινγηθψλ

θαξκάθσλ)

νξίδνληαη

πεξηγξαθηθψο

θαη

καζεκαηηθψο ζην Κεθάιαην 4. Οη κεηαηξνπέο ησλ κνλάδσλ ζπγθέληξσζεο ππνδεηθλχνληαη κε κεγάιε ιεπηνκέξεηα κέζσ ιπκέλσλ παξαδεηγκάησλ. Έλαο ηεξάζηηνο αξηζκφο αζθήζεσλ θαη πξνβιεκάησλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ην ρψξν έξεπλαο ησλ πξσηετλψλ, θαη άιιεο έμππλεο ρξήζεηο θαξκάθσλ ζηα λνζνθνκεία γηα ηε ζεξαπεία αζζελψλ πνπ δελ αληαπνθξίλνληαη ζε ζπκβαηηθέο ζεξαπείεο, έρνπλ δεκηνπξγεζεί γηα ηελ εμάζθεζε ησλ αλαγλσζηψλ ψζηε λα εθηεινχλ ππνινγηζκνχο κεηαηξνπψλ κνλάδσλ ζπγθέληξσζεο κε ζρεηηθή άλεζε θαη απηνπεπνίζεζε. Δπίζεο, ηα πξνβιήκαηα πνπ

7

πεξηγξάθνπλ θαξκαθεπηηθέο ζπληαγέο γηα ηε ζεξαπεία αζζελεηψλ φπσο ε ςσξίαζε, αξζξίηηδα, ππεξρνιεζηεξηλαηκία, ππέξρξσζε δέξκαηνο, αθκή θιπ, θξαηνχλ ηνπο αλαγλψζηεο "θιεηδσκέλνπο" ζε έλα πνιχ ελδηαθέξνλ θείκελν πνπ ζπζρεηίδεη κνλάδεο ζπγθεληξψζεσο θαξκάθνπ κε ηε δεκηνπξγηθφηεηα κνξθνπνίεζεο, θαξκαθνινγηθή δξαζηηθφηεηαο θαη ηνμηθφηεηαο ηνπ θαξκάθνπ. Σν Κεθάιαην 5 ρσξίδεηαη νπζηαζηηθά ζε δχν κέξε, δειαδή, ζηηο αξαηψζεηο πνπ γίλνληαη γηα ζθνπνχο κνξθνπνίεζεο θαξκάθσλ θαη ζηηο αξαηψζεηο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα ζηελ θαξκαθεπηηθή αλάιπζε. Οη ηειεπηαίεο είλαη πην ρξήζηκεο γηα ηα άηνκα πνπ ζθνπεχνπλ λα απαζρνιεζνχλ ζε εξεπλεηηθά θαη θιηληθά εξγαζηήξηα. Ζ έλλνηα ηεο αξαίσζεο εμεγείηαη πξψηα ρξεζηκνπνηψληαο κηα εμίζσζε ηζνδπγίνπ ή δηαηήξεζεο κάδαο, πνπ δεκηνπξγήζεθε κε βάζε ην γεγνλφο φηη ε κάδα ηεο νπζίαο δηαηεξείηαη ζηαζεξή θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δηαδηθαζηψλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ αξαίσζε θαξκαθεπηηθψλ κηγκάησλ. Απηή ε ίδηα εμίζσζε ρξεζηκνπνηείηαη ζηε ζπλέρεηα ζηα παξαδείγκαηα γηα ηνλ ππνινγηζκφ ζπγθέληξσζεο θαξκάθσλ ζε θαξκαθεπηηθά πξντφληα πνπ παξαζθεπάδνληαη κε αξαίσζε γλσζηήο πνζφηεηαο ηνπ θαξκάθνπ κε άιια έθδνρα ή γηα λα ππνινγηζηεί ε ζπγθέληξσζε ησλ θαξκάθσλ ζηε δφζε ηνπ αζζελή. Ζ έλλνηα ηνπ ζπληειεζηή αξαίσζεο εηζαγάγεηαη γηα ηελ θαηαζθεπή θακπχισλ βαζκνλφκεζεο ζηελ πνζνηηθή αλάιπζε ησλ θαξκάθσλ πνπ βξίζθνληαη ζε δνζνινγηθέο κνξθέο ή είλαη ειεχζεξα ζηα βηνινγηθά πγξά. ΢ε απηφ ην δεχηεξν κέξνο ηνπ θεθαιαίνπ γίλεηαη ζαθέο φηη ε αξαίσζε γίλεηαη ζπλήζσο κε ηε κείσζε ηεο κάδαο ηνπ θαξκάθνπ ζην αξρηθφ κεηξηθφ δηάιπκα, δηαηεξψληαο παξάιιεια ηνλ ηειηθφ φγθν ησλ αξαησκέλσλ δηαιπκάησλ ζηαζεξφ. Πνιιαπιέο αζθήζεηο θαη πξνβιήκαηα αξαίσζεο απφ ηνλ ηνκέα ησλ θαξκαθεπηηθψλ πξντφλησλ, θιηληθήο

8

ρεκείαο, εγθιεκαηνινγίαο θαη ηεο βηνηερλνινγίαο, έρνπλ πεξηιεθζεί ζην ηέινο ηνπ θεθαιαίνπ γηα ηελ πνζνηηθή εμάζθεζε ηνπ αλαγλψζηε. Οη θαλφλεο γηα ηελ αλάκημε δχν ή πεξηζζνηέξσλ δηαιπκάησλ γηα ηελ ζχλζεζε ελφο θαηλνχξγηνπ κε ηηο κεζφδνπο κίμεσο παξνπζηάδνληαη ζην Κεθάιαην 6. Δπηπιένλ, κηα καζεκαηηθή θφξκνπια δεκηνπξγήζεθε κε βάζε ηε ζεσξία δηαηήξεζεο ηεο κάδαο πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ζηηο δηαδηθαζίεο αξαίσζεο, γηα ηνλ ππνινγηζκφ ζπγθέληξσζεο θαξκάθνπ ζε δηαιχκαηα πνπ πξνέθπςαλ απφ ηελ αλάκημε δχν δηαιπκάησλ δεδνκέλεο ζπγθέληξσζεο θαξκάθνπ. Παξαδνζηαθά, νη κέζνδνη κίμεο ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηνλ ππνινγηζκφ ζπγθέληξσζεο θαξκάθνπ ζε δηάιπκα πνπ πξνέθπςε απφ ηελ αλάκημε δχν δηαθνξεηηθψλ δηαιπκάησλ θαξκάθνπ. Ζ εθαξκνγή ηνπο ζε απηφ ην βηβιίν έρεη επεθηαζεί θαη ζε άιινπο ηνκείο, φπσο ζηνλ ηνκέα ησλ θαξκαθννηθνλνκηθψλ, ζην ζεξκηδηθφ πεξηερφκελν ησλ δηαηηεηηθψλ πξντφλησλ θαη ζε άιινπο ηνκείο έξεπλαο, φπσο ε θαξκαθνθηλεηηθή. Σν Κεθάιαην 7 δηαηξείηαη ζε ηξία κέξε: ηελ εηζαγσγή, ηελ παξαζθεπή ησλ ηζνηνληθψλ δηαιπκάησλ, θαη ηε ξχζκηζε ηνληθφηεηαο ππνηνληθψλ θαη ππέξηνλσλ δηαιπκάησλ. ΢ε κηα πξνζπάζεηα λα εμεγήζεη ηε ζεκαζία ησλ ηζνηνληθψλ δηαιπκάησλ ζηελ θαξκαθεπηηθή, ν ζπγγξαθέαο ζπδεηά δηεμνδηθά ηελ επίδξαζε ηεο σζκσηηθήο πίεζεο ζηηο κεκβξάλεο ηνπ πιάζκαηνο, ζηε ιεηηνπξγηθφηεηα ησλ θπηηάξσλ θαη γεληθά ζηελ επεκεξία ηνπ αζζελνχο. Δμεγείηαη φηη ηα θχηηαξα είλαη εχθακπηεο θαη δπλακηθέο δνκέο πνπ κπνξεί λα θαηαζηξαθνχλ αλ εθηεζνχλ γηα αξθεηφ δηάζηεκα ζε κε θπζηνινγηθά, ππέξηνλα ή ππνηνληθά κέζα. Γπζθνξία ηνπ αζζελνχο θαη ζε κεξηθέο αθξαίεο πεξηπηψζεηο πφλνο, είλαη ηα απνηειέζκαηα απφ ηελ εθαξκνγή κε-ηζνηνληθψλ δηαιπκάησλ θαξκάθνπ απεπζείαο ζε επαίζζεηνπο ηζηνχο ηνπ ζψκαηνο. Μηα

9

ζεξκνδπλακηθή πξνζέγγηζε ρξεζηκνπνηείηαη γηα νξζνινγηθή παξαζθεπή ηζνηνληθψλ δηαιπκάησλ θαη κεηαηξνπή ππνηνληθψλ ή ππέξηνλσλ δηαιπκάησλ ζε ηζνηνληθφ δηάιπκα. Ζ εθαξκνγή ησλ ηχπσλ ππνδεηθλχεηαη κέζα απφ πνιιά παξαδείγκαηα πνπ εμάγνληαη απφ ηελ ηαηξηθή θπζηνινγία θαη ηελ θαξκαθεπηηθή ηερλνινγία. Μηα εθηεηακέλε αηηηνιφγεζε ηεο ζεκαζίαο ησλ ηζνηνληθψλ δηαιπκάησλ ζην θαξκαθείν παξαηίζεηαη γηα λα παξαθηλήζεη ηνπο θνηηεηέο θαξκαθεπηηθήο λα δηαβάζνπλ ην θεθάιαην πξνζεθηηθά θαη λα ιχζνπλ φια ηα πξνβιήκαηα πξαθηηθήο εμάζθεζεο. Οη καζεκαηηθέο εμηζψζεηο δελ έρνπλ αληηγξαθεί απφ άιια ζπγγξάκκαηα, αιιά αληηζέησο ε πξνέιεπζε θαη ε εθαξκνγή ηνπο εμεγείηαη κε ιεπηνκέξεηα. Δπηπιένλ, έλλνηεο φπσο σζκσηηθφηεηα θαη σζκσηηθή πίεζε εμεγνχληαη απφ βηνθπζηθήο θαη θπζηνινγηθήο άπνςεο, πξνζθέξνληαο έηζη ζηνλ αλαγλψζηε βαζχηεξε θαηαλφεζε ηνπ θαηλνκέλνπ. Πνιιέο απφ ηηο αζθήζεηο είλαη κνλαδηθέο κε ηελ έλλνηα φηη νη καζεηέο καζαίλνπλ λα ππνινγίδνπλ ηελ σζκσηηθφηεηα θαξκαθεπηηθνχ δηαιχκαηνο απνθιεηζηηθά θαη κφλν απφ ηε ρεκηθή δνκή ηεο έλσζεο. Σέινο, ε πξνζαξκνγή ηεο σζκνγξακκνκνξηαθφηεηαο ππέξηνλσλ δηαιπκάησλ ζε θπζηνινγηθέο ηηκέο είλαη κηα λέα έλλνηα πνπ πξσηνπαξνπζηάδεηαη ζε απηφ ην βηβιίν. Απηνζρέδηεο παξαζθεπέο θαξκαθνηερληθψλ ζθεπαζκάησλ ζην ρψξν ηνπ θαξκαθείνπ σο ε θαιχηεξε επηινγή θαη ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ε κφλε δηαζέζηκε επηινγή γηα ηελ παξνρή θαξκάθσλ ζε αζζελείο κε εηδηθέο αλάγθεο παξνπζηάδεηαη ζην Κεθάιαην 8. ΢ηε ζπλέρεηα, ν ζπγγξαθέαο ζπδεηά ηνπο ππνινγηζκνχο πνπ εκπιέθνληαη ζηελ παξαζθεπή θνηλψλ θαξκαθεπηηθψλ ζθεπαζκάησλ φπσο ελαησξήκαηα, ζθφλεο, θάςνπιεο θαη ππφζεηα. ΢ην Κεθάιαην 9, γίλεηαη πεξηιεπηηθή αλαθνξά ζηελ θπζηνινγία ησλ πγξψλ θαη ησλ ειεθηξνιπηψλ πξηλ απφ κηα ζχληνκε αλαθνξά γηα ην πψο κεξηθέο παζνινγηθέο

10

θαηαζηάζεηο επεξεάδνπλ ηελ νκνηφζηαζε ηνπ αζζελνχο. Ο ζπγγξαθέαο ζηε ζπλέρεηα θαζνξίδεη νξηζκέλνπο θαλφλεο βαζηζκέλνπο ζην θαηλφκελν ηεο ψζκσζεο ην νπνίν ζπδεηήζεθε εθηελψο ζην Κεθάιαην 7, γηα λα βνεζήζεη ηνλ αλαγλψζηε λα θαηαλνήζεη θαιχηεξα ηηο θπζηνινγηθέο παξακέηξνπο πνπ δηέπνπλ ηελ θίλεζε ησλ πγξψλ κεηαμχ ησλ δηακεξηζκάησλ ηνπ ζψκαηνο. Δπίζεο, ζπδεηνχληαη ρξήζηκεο ζπκβνπιέο γηα ηε ζσζηή δηάγλσζε ησλ δηαηαξαρψλ ζηα επίπεδα ησλ βηνινγηθψλ πγξψλ θαη ησλ ειεθηξνιπηψλ. Σν πξψην κέξνο ηνπ θεθαιαίνπ εμεγεί ηνπο κεραληζκνχο κε ηνπο νπνίνπο επίπεδα ειεθηξνιπηψλ κή θπζηνινγηθά κπνξνχλ λα πξνθαιέζνπλ δηαθπκάλζεηο ζηνλ φγθν ησλ βηνινγηθψλ πγξψλ, θαη ηελ ζεηξά ζπιινγηζκψλ πνπ ν θιηληθφο θαξκαθνπνηφο ζα πξέπεη λα θάλεη γηα λα παίξλνληαη ζσζηέο απνθάζεηο γηα ηελ θαηάιιειε θιηληθή παξέκβαζε φηαλ απηή ρξεηάδεηαη. Σν δεχηεξν κέξνο ηνπ θεθαιαίνπ αζρνιείηαη κε ππνινγηζκνχο πνπ ζρεηίδνληαη κε ειεθηξνιχηεο. Οη θνηηεηέο έρνπλ ηελ επθαηξία λα κάζνπλ πψο λα ππνινγίδνπλ δφζεηο ειεθηξνιπηψλ ζε κνλάδεο mEq θαη ηε κεηαηξνπή απηψλ ζε κνλάδεο βάξνπο ή κάδαο. Ο ζπγγξαθέαο ζθέθηεθε φηη έλα θεθάιαην φπσο απηφ, ζα ήηαλ πνιχ ρξήζηκν γηα ηνπο θνηηεηέο πνπ πξνζαλαηνιίδνληαη ζε θιηληθέο εηδηθφηεηεο ηεο θαξκαθεπηηθήο ζπνπδήο. Σν Κεθάιαην 10 αζρνιείηαη κε ηα καζεκαηηθά ησλ ππνινγηζκψλ δφζεο θαξκάθνπ φπσο ζρεηίδνληαη κε ηελ απνξξφθεζε, ηνλ κεηαβνιηζκφ θαη ηελ θαηαλνκή ηνπ θαξκάθνπ ζην ζψκα. Πεξηγξάθεηαη κε κεγάιε ιεπηνκέξεηα πψο ε θάζε κηα δηαδηθαζία απφ απηέο επεξεάδεη ηελ ζπγθέληξσζε ηνπ θαξκάθνπ ζην ζψκα. Ο ζπγγξαθέαο ζηε ζπλέρεηα ρξεζηκνπνηεί ηε καζεκαηηθή έθθξαζε ηεο ζπγθέληξσζεο πνπ ζπδεηήζεθε ζην θεθάιαην 5, γηα λα ζπζρεηίζεη ηελ δφζε ηνπ θαξκάθνπ κε ηελ ζπγθέληξσζε ηνπ θαξκάθνπ ζην αίκα, ηελ ζπγθέληξσζε ηνπ θαξκάθνπ ζηνπο ππνδνρείο θαη ην κέγεζνο

11

ηεο θαξκαθνινγηθήο δξάζεο. Υσξίο λα εκπιέθεη πνιχπινθα κνληέια θαξκαθνθηλεηηθήο, ν ζπγγξαθέαο εζηηάδεηαη ζε ππνινγηζκνχο δφζεσλ θαξκάθνπ ζε πξαγκαηηθέο θιηληθέο πεξηπηψζεηο. Τπνινγηζκφο δφζεο θαη ζπρλφηεηαο δφζεο, ππνινγηζκνί πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ ζπγθέληξσζε ηνπ θαξκάθνπ, ηα πνζνζηά ηεο έγρπζεο θαξκάθνπ, ηα πνζνζηά ηεο απνβνιήο ηνπ θαξκάθνπ θαη ππνινγηζκνί πνπ εκπιέθνληαη ζε αιιαγέο νδνχ ρνξήγεζεο θαξκάθνπ∙ φια ζπδεηνχληαη. Σν πεξηερφκελν απηνχ ηνπ θεθαιαίνπ είλαη κηα σξαία αλάκεημε θαξκαθνινγίαο θαη θαξκαθνθηλεηηθήο πνπ εμππεξεηεί θαιχηεξα ηηο αλάγθεο ησλ θνηηεηέο ηεο ζχγρξνλεο θαξκαθεπηηθήο ζπνπδήο. ΢ην θεθάιαην 10 ν ζπγγξαθέαο ζπζρέηηζε ηελ ζπγθέληξσζε ηνπ θαξκάθνπ ζην αίκα κε ηε θαηαλνκή ηνπ θαξκάθνπ ζην ζψκα. Σν Κεθάιαην 11 πξψηα ζπδεηά ηε ζρέζε ηεο επηθάλεηαο ζψκαηνο (BSA) κε ην ζσκαηηθφ βάξνο ή ηνλ φγθν ηνπ ζψκαηνο. ΢ηε ζπλέρεηα, κηα ζεηξά απφ πεξίπινθεο εμηζψζεηο BSA απνδεηθλχνληαη εθαξκφδνληαο απιέο έλλνηεο ηεο γεσκεηξίαο. Μέζσ απηψλ ησλ απνδείμεσλ νη αλαγλψζηεο έρνπλ ηελ επθαηξία λα θαηαλνήζνπλ θαη λα εθαξκφζνπλ πεξαηηέξσ ηηο εμηζψζεηο γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δφζεσλ ηνπ θαξκάθνπ. Σν θεθάιαην επηθεληξψλεηαη ζηελ νξζνινγηθή ρξήζε ησλ BSA εμηζψζεσλ γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο δφζεο θαξκάθνπ. Πξνο ην ηέινο ηνπ θεθαιαίνπ, επηιχνληαη εθζεηηθέο εμηζψζεηο, είηε σο έρνπλ, είηε κεηά απφ κεηαηξνπή ζε πην βνιηθή γξακκηθή κνξθή, γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δφζεσλ ζε παηδηαηξηθνχο πιεζπζκνχο. Δίλαη γλσζηφ φηη ε έλλνηα ηεο επηθάλεηαο ηνπ ζψκαηνο ζηνπο ππνινγηζκνχο ηεο δφζεο θαξκάθνπ δελ είλαη επθφισο λννχκελε. Οη θιηληθνί επηζηήκνλεο πξέπεη λα είλαη ζε ζέζε λα δνπλ ηε ζρέζε κεηαμχ ηεο θαηαλνκήο ηνπ θαξκάθνπ, ην κέγεζνο ηνπ νξγάλνπ θαη ην κέγεζνο ηνπ ζψκαηνο, πξνθεηκέλνπ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ κε ζηγνπξηά απηέο ηηο εμηζψζεηο γηα ηνλ ππνινγηζκφ ησλ δφζεσλ. Σν βηβιίν απηφ πξνζθέξεη κηα νξζνινγηθή πξνζέγγηζε

12

ζηε ρξήζε ησλ BSA εμηζψζεσλ γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο δνζνινγίαο θαξκάθνπ. ΢πδεηά επίζεο ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηα ηεο κεζφδνπ. Σα πιενλεθηήκαηα ηεο ελδνθιέβηαο έγρπζεο ζε ζχγθξηζε κε ηηο άιιεο νδνχο ρνξήγεζεο θαξκάθνπ παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά ζηελ εηζαγσγή ηνπ Κεθαιαίνπ 12. Όιεο νη παξάκεηξνη πνπ πξέπεη λα έρνπλ ππφςε ηνπο νη θιηληθνί επηζηήκνλεο, πξηλ απφ ηνλ ππνινγηζκφ ηεο δφζεο θαξκάθνπ, ηνπ ξπζκνχ έγρπζεο θαη ηεο ζπρλφηεηαο έγρπζεο, επίζεο ζπδεηνχληαη. Σέινο, ν ζπγγξαθέαο πεξηγξάθεη ηνλ εμνπιηζκφ ηεο IV έγρπζεο πξηλ απφ ηελ εκπινθή ηνπ αλαγλψζηε ζηηο ζρεηηθέο αζθήζεηο ππνινγηζκνχ πνπ ζπλήζσο ζπλαληψληαη ζηελ παξαζθεπή παξεληεξηθψλ δηαιπκάησλ έγρπζεο.

Δίλαη ε εηιηθξηλήο κνπ επρή φηη απηφ ην βηβιίν ζα βνεζήζεη ηνπο αλαγλψζηεο λα δηεπθξηλίζνπλ πθηζηάκελεο έλλνηεο ζηνλ ηνκέα ηεο θαξκαθεπηηθήο επηζηήκεο θαη λα κάζνπλ λέεο ζε ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν, πνπ λα ρξεζηκνπνηνχλ ζσζηά θαη κε άλεζε ηηο αξρέο θαη ηηο κεζφδνπο ησλ θαξκαθεπηηθψλ ππνινγηζκψλ ζηνλ ηνκέα ηνπο. Οη ιχζεηο ζε φια ηα πξνβιήκαηα εμάζθεζεο ππάξρνπλ ζην βηβιίν “Rational Approach to Pharmaceutical Calculations: solutions and comments on the problems" (ISBN 09786412-1-3). Δπηπιένλ, νη ελδηαθεξφκελνη αλαγλψζηεο κπνξνχλ λα αγνξάζνπλ ην πξψην ηνπ είδνπο ηνπ ινγηζκηθνχ πνπ ππνινγίδεη ηα ζθάικαηα ζηε δφζε ηνπ θαξκάθνπ, ηελ απαηηνχκελε επαηζζεζίαο ηεο δπγαξηάο θαη ην κηθξφηεξν επηηξεπφκελν βάξνο δχγηζεο θαξκάθνπ, απφ ηελ εηαηξία Vagma, LLC.

13

Αλαγλώξηζε/Δπραξηζηίεο. Δίκαη επγλψκσλ ζηνλ αγαπεηφ κνπ θίιν θαη ζπλάδειθν Γξ Nikita Matsunaga ζην ηκήκα ηεο Υεκείαο θαη Βηνρεκείαο γηα ηε ζχληαμε ησλ πξνγξακκάησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ γηα ηελ αλάιπζε ησλ ζθαικάησλ ζηε δνζνινγία ηνπ θαξκάθνπ. Υσξίο ηε βνήζεηά ηνπ, ην έξγν απηφ ζα είρε θαζπζηεξήζεη ζεκαληηθά. Πνιιέο επραξηζηίεο επίζεο ζηε ζχδπγφ κνπ Μαξία Κνβάλη-΢άββα γηα ηελ παξνρή ησλ ζθίηζσλ 1.1α, 1.1β, 12.1 θαη ζην παξάδεηγκα 5.4.

14

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ΕΤΓΗ΢ΔΗ΢ ΚΑΗ ΑΛΛΔ΢ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΗΚΔ΢ ΜΔΣΡΖ΢ΔΗ΢ 1.1. Αξρέο Λεηηνπξγίαο Φαξκαθεπηηθψλ Επγψλ

24

1.2. Δπαηζζεζία Επγνχ (SR), Πηζαλφ ΢θάικα θαη Δθαηνζηηαίν ΢θάικα Αλάιπζεο 28 1.2.1. Μαζεκαηηθνί Οξηζκνί θαη Σχπνη 1.3. Δθαξκνγέο

31

•

36

Πξνβιήκαηα

30

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ΤΠΟΛΟΓΗ΢ΜΌ΢ ΢ΦΑΛΜΑΣΟ΢ ΢Δ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΗΚΑ ΜΔΗΓΜΑΣΑ 2.1. Θεσξία Γηάδνζεο ΢θαικάησλ θαη Αλάπηπμε ΢πλάξηεζεο γηα ηνλ Τπνινγηζκφ ηνπ Πηζαλνχ ΢θάικαηνο ηνπ Φαξκάθνπ ζε Μίγκαηα 2.1.1. Δθαξκνγέο ηεο Μεζφδνπ

51 55

2.2 Ζ Μέζνδνο ηεο Εχγηζεο Κιάζκαηνο Απνζεκαηηθνχ Μίγκαηνο (The Aliquot Method of Weighing)

63

2.3. Σειηθέο Παξαηεξήζεηο

76

•

Βηβιηνγξαθία

78

•

Πξνβιήκαηα

79

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ΠΤΚΝΟΣΖΣΑ ΚΑΗ ΔΗΓΗΚΟ ΒΑΡΟ΢ 3.1. Μαζεκαηηθνί Οξηζκνί θαη Δμηζψζεηο

90

3.2. Πξνζδηνξηζκφο Δηδηθνχ Βάξνπο Τγξψλ θαη ΢ηεξεψλ

91

15

3.3. Δθαξκνγέο ηεο Ππθλφηεηαο θαη ηνπ Δηδηθνχ Βάξνπο •

Πξνβιήκαηα

93

97

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ΜΟΝΑΓΔ΢ ΣΖ΢ ΢ΤΓΚΔΝΣΡΩ΢Ζ΢ ΦΑΡΜΑΚΟΤ 4.1.

4.1. Γηαιπφκελε Οπζία, Γηαιχηεο θαη Γηάιπκα

101

4.2. Μνλάδεο ΢πγθέληξσζεο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηηο Φαξκαθεπηηθέο Δπηζηήκεο 103 4.2.1. Βάξνο θαη' Όγθν (Mass per Unit Volume)

103

4.2.2 Δπί ηνηο Δθαηφ θαηά Βάξνο (% w/w)

103

4.2.3. Δπί ηνηο Δθαηφ Βάξνο θαη' Όγθν (% w/v)

104

4.2.4. Δπί ηνηο Δθαηφ θαη' Όγθν (% v/v)

104

4.2.5. Μνξηαθφηεηα (Molarity, M)

105

4.2.6. Γξακκνκνξηαθφηεηα θαηά Βάξνο ( Molality, m) 4.2.7. Καλνληθφηεηα (Normality, N)

105

106

4.2.8. Αλαινγία Γχλακεο (Ratio Strength)

107

4.2.9. Μέξε αλά Δθαηνκκχξην (Parts per million, ppm)

108

4.2.10. Μέξε αλά Γηζεθαηνκκχξην (Parts per billion, ppb) 109 4.2.11. Γξακκνκνξηαθφ Κιάζκα (Mole fraction, X)

109

4.2.12. Μνλάδεο Γξαζηηθφηεηαο (Activity Units, U)

109

4.2.13. Αίκα, Πιάζκα θαη Οξφο 4.3. Δθαξκνγέο

111

•

125

16

Πξνβιήκαηα

110

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ΑΡΑΗΩ΢Ζ ΚΑΗ ΢ΤΜΠΤΚΝΩ΢Ζ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΗΚΩΝ ΓΗΑΛΤΜΑΣΩΝ ΚΑΗ ΑΛΛΩΝ ΢ΣΔΡΔΩΝ ΜΔΗΓΜΑΣΩΝ 5.1. Αξαίσζε

143

5.1.1. Δθαξκνγή ηεο Αξρήο Γηαηήξεζεο ηεο Μάδαο

143

5.1.2. Πνιιαπιέο ζηε ΢εηξά Αξαηψζεηο (Serial dilutions) θαη ν ΢πληειεζηήο Αξαίσζεο (Dilution Factor, DF)

151

5.2. ΢πκπχθλσζε Γηαιπκάησλ

161

•

164

Πξνβιήκαηα

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ΜΔΘΟΓΟ΢ ΜΗΞΔΩ΢ (ALLIGATION) ΢ΣΗ΢ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΗΚΔ΢ ΔΠΗ΢ΣΖΜΔ΢ 6.1. Μίμε Μέζνπ (Alligation Medial)

173

6.2. Μίμε Δλαιιαθηηθνχ (Alligation Alternate)

175

6.3. Υξεζηκνπνίεζε Μαζεκαηηθνχ Σχπνπ Αληί ηεο Μεζφδνπ Μίμεσο γηα ηελ Δπίιπζε Πξνβιεκάησλ

178

6.4. Τπνινγηζκφο ησλ ΢ρεηηθψλ Πνζνηήησλ Πεξηζζνηέξσλ ησλ Γπν ΢πζηαηηθψλ ζε Μίγκαηα Γλσζηήο ΢πγθέληξσζεο Γξαζηηθήο Οπζίαο

181

6.5. Υξήζε ηεο Μεζφδνπ Μίμεσο ζηνλ Τπνινγηζκφ ΢χλζεηνπ Ρπζκνχ Υνξήγεζεο

•

Φαξκάθσλ

187

Πξνβιήκαηα

191

17

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 7 Η΢ΟΣΟΝΗΚΑ ΓΗΑΛΤΜΑΣΑ 7.1. Ζ ΢εκαζία ησλ Ηζνηνληθψλ Γηαιπκάησλ ζηελ Φαξκαθεπηηθή 7.2. Παξαζθεπέο Ηζνηνληθψλ Γηαιπκάησλ

197

202

7.2.1. Ωζκσηηθφηεηα Γηαιπκάησλ & ΢πληειεζηήο Γηάζηαζεο van’t Hoff 7.3. Ρχζκηζε Ωζκσηηθήο Πίεζεο Τπνηνληθψλ Γηαιπκάησλ

2010

7.3.1. Μέζνδνο Γξακκντζνδχλακνπ ηνπ Υισξηνχρνπ Ναηξίνπ 7.3.2. Σαπείλσζε ΢εκείνπ Πήμεσο

Πξνβιήκαηα

210

215

7.4. Ρχζκηζε ηεο Ωζκσηηθήο Πίεζεο ζε Τπέξηνλα Γηαιχκαηα •

202

218

221

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 8 ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΗΚΔ΢

ΠΑΡΑ΢ΚΔΤΔ΢

ΑΠΟ

ΠΡΟΠΑΡΑ΢ΚΔΤΑ΢ΜΔΝΑ

ΠΡΟΪΟΝΣΑ (ΓΑΛΖΝΗΚΑ ΢ΚΔΤΑ΢ΜΑΣΑ) 8.1. Γηζθία θαη Κάςνπιεο (Tablets and Capsules) •

Πξνβιήκαηα

233

243

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 9 ΒΗΟΛΟΓΗΚΑ ΤΓΡΑ ΢ΩΜΑΣΟ΢ ΚΑΗ ΖΛΔΚΣΡΟΛΤΣΔ΢ 9.1. Γηακεξίζκαηα Τγξψλ ζην ΢ψκα καο

252

9.2. ΢χζηαζε Τγξψλ ΢ψκαηνο θαη Ρχζκηζε ηνπ Όγθνπ ηνπο

254

9.3. Γηαηαξαρέο Τγείαο πνπ Πξνθαινχλ Μεηαβνιέο ζηα Γηακεξηζκαηηθά Τγξά 257 9.4. Καλφλεο ηεο Φπζηθήο γηα ηελ Δθινγίθεπζε Κιηληθψλ Παξεκβάζεσλ

18

259

9.5. Γηαιχκαηα Απνθαηάζηαζεο Τγξψλ ηνπ ΢ψκαηνο

264

9.6. Σν γξακκντζνδχλακν βάξνο (EW)

266

9.6.1. Μεηαηξνπή Μάδαο απφ Γξακκάξηα ζε Γξακκντζνδχλακα (Eq) θαη αληίζηξνθα

268

9.6.2. Τπνινγηζκνί Γξακκντζνδχλακνπ Ηφλησλ Παξνπζίαο Κνηλψλ Ηφλησλ ζε Φαξκαθεπηηθά Γηαιχκαηα •

Πξνβιήκαηα

273

276

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 10 ΘΔΜΔΛΗΩΓΔΗ΢ ΔΝΝΟΗΔ΢ ΢ΣΟΤ΢ ΤΠΟΛΟΓΗ΢ΜΟΤ΢ ΓΟ΢ΔΩΝ ΦΑΡΜΑΚΟΤ 10.1. Καηαλνψληαο ηελ Θεξαπεπηηθή Γξάζε ηνπ Φαξκάθνπ

284

10.2. Ζ Γηαδηθαζία ηεο Απνξξφθεζεο, Καηαλνκήο, Μεηαβνιηζκνχ θαη Απνκάθξπλζεο ηνπ θαξκάθνπ ζηνλ άλζξσπν (ADME).

289

10.2.1. Απνξξφθεζε Φαξκάθσλ

289

10.2.2. Καηαλνκή Φαξκάθσλ

290

10.2.3. Βηνκεηαηξνπή Φαξκάθσλ 10.2.4. Απνβνιή Φαξκάθσλ

291 294

10.3. Δμνξζνινγηζκφο ηεο ΢ρέζεο ηεο ΢πγθέληξσζεο ηνπ Φαξκάθνπ ζην Πιάζκα κε ην Θεξαπεπηηθφ Απνηέιεζκα: Μηα Μαζεκαηηθή Πξαγκαηεία

296

10.4. Τπνινγηζκφο ηνπ Όγθνπ Καηαλνκήο

302

10.5. Δλδνθιέβηα Έγρπζε ΢ηαζεξνχ Ρπζκνχ

313

10.6. Ζ Έλλνηα ηεο Κάζαξζεο ησλ Φαξκάθσλ [Drug Clearance (CL)]

318

19

10.7. Αληηθαηάζηαζε ηεο ΢πλερνχο Έγρπζεο κε Δπαλαιακβαλφκελε Δλδνθιέβηα Υνξήγεζε Φαξκάθνπ •

Πξνβιήκαηα

320 325

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 11 ΤΠΟΛΟΓΗ΢ΜΌ΢ ΓΟ΢ΔΩ΢ ΦΑΡΜΑΚΟΤ ΑΠΟ ΣΖΝ ΔΠΗΦΑΝΔΗΑ ΢ΩΜΑΣΟ΢ (BSA) 11.1. Θεκειηψδεο Δμίζσζε Τπνινγηζκνχ Δπηθαλείαο Κπιηλδξηθψλ Αληηθεηκέλσλ 333 11.2. Μαζεκαηηθνί Σχπνη Τπνινγηζκνχ Δπηθάλεηαο ΢ψκαηνο Αζζελή

337

11.3. Αλάπηπμε ησλ Μαζεκαηηθψλ Σχπσλ Τπνινγηζκνχ Γφζεο Φαξκάθνπ κε Βάζε ηελ Δπηθάλεηα ΢ψκαηνο ηνπ Αζζελή

339

11.4. Δπηθάλεηα ΢ψκαηνο (BSA) ή Βάξνο Αζζελή;

341

11.5. Δθαξκνγή ησλ Μαζεκαηηθψλ Σχπσλ BSA γηα ηελ Πξνζαξκνγή Γφζεο Φαξκάθνπ ζε Δηδηθνχο Αζζελείο

342

11.6. Πιενλεθηήκαηα θαη Μεηνλεθηήκαηα ηεο Μεζφδνπ •

Βηβιηνγξαθία

348

•

Πξνβιήκαηα

349

346

ΚΔΦΑΛΑΗΟ 12 ΡΤΘΜΗ΢Ζ ΡΟΖ΢ ΢ΤΝΔΥΟΤ΢ ΢ΣΑΘΔΡΖ΢ ΔΝΓΟΦΛΔΒΗΑ΢ ΔΓΥΤ΢Ζ΢ 12.1. Δμνπιηζκφο Δλδνθιέβηαο Έγρπζεο •

20

Πξνβιήκαηα

366

355

Παξάξηεκα I Καλόλεο ΢πληαγνγξάθεζεο θαη Αλάγλσζε Ηαηξηθώλ ΢πληαγώλ θαη Δληνιώλ

373

Παξάξηεκα II

΢πληαγνγξαθηθέο ΢πληνκνγξαθίεο

376

Παξάξηεκα III

Μνλάδεο Μέηξεζεο θαη Μεηαηξνπέο

376

Παξάξηεκα IV

Ρσκατθό ΢ύζηεκα Αξίζκεζεο – Δπηιεγκέλνη Αξηζκνί

379

Παξάξηεκα V

Δηδηθό Βάξνο Γηαθόξσλ Τγξώλ

Παξάξηεκα IV

Πεξηνδηθόο Πίλαθαο

Δπξεηήξην Όξσλ

380

381

382

21