An exhibition called DEMOCRACY

Ιορδάνης Στυλίδης

κριτική / σύντομα κείμενα για δημόσια γεγονότα

επταπύργιο • η άλωση του νοήματος για την έκθεση δημοκρατία

http://iordanisstylidis.gr/

http://artwiki.org/Iordanis_Stylidis https://www.instagram.com/iordanisstylidis/?hl=el https://www.facebook.com/iordanis.stylidis

κριτική / σύντομα κείμενα για δημόσια γεγονότα

επταπύργιο • η άλωση του νοήματος

http://6-days-in-eutopia.blogspot.gr/

https://issuu.com/iordanisstylidis http://artwiki.org/Iordanis_Stylidis http://www.arch.uth.gr/el/staff/I_Stylidis

για την έκθεση αντικειμένων στο ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟ

4 ΕΠΤΑΠΥΡΓΙΟ ονομάζουμε, εμείς οι κάτοικοι και ανιχνευτές των σκοτεινών και λαμπρών διαθέσεων σημασίας στην πόλη Θεσσαλονίκη, την φυλακή που ταίριαξε και ενεργοποιήθηκε στο εσωτερικο του βυζαντινού ακραίου οχυρού, ψηλά, στην στεφάνη του λόφου της. Χτίστηκε όπως όλα τα οχυρά για να αντέξει στις πραγματικές και τις φανταστικές επιθέσεις των αλλεπαλλήλων ειβολέων τόσο στο εγγύς έδαφος της περιμέτρου όσο και στις στοχαστικές επιθέσεις επί των τρόπων και των εκδηλώσεων της κοινόχρηστης ειρηνικής και εύρωστης ζωής. Στους τρόπους και τις διαθέσεις των υπερασπιστών και υπερασπιζομένων από το τείχος κατοίκων του νοήματός του. Φυσικά, όπως συμβαίνει συνέχεια στην ιστορία του τόπου, εδώ, ο καλύτερος τρόπος για να αλωθεί ένα οχυρό, είναι ‘’άπό τα μέσα’’. Χρειάζεται δηλαδή ο εφιάλτης, ο παράδοξος στη σκέψη και την τεχνική κάτοικος των απροσπελάστων και ακαθορίστων

5

ορίων της πόλης που θα ανοίξει την κερκόπορτα, θα δείξει το δρόμο, θα αφήσει να συμβεί αυτό που δεν έπρεπε να συμβεί. Χρειάζονται, φυσικά, και οι εχθροί που όπως έχει διαπιστωθεί και γραφεί, έχει διδαχθεί σε όσους και όσες θέλουν να μάθουν και να ρυθμίσουν τη συμπεριφορά τους ανάλογα, γεννιέται συνήθως και εξαπλώνεται στο εσωτερικό μιας άτακτης στις ισορροπίες και τις συνήθειές της πόλης, κοινότητας, ομάδας, σχέσης. Οι εξωτερικού εχθροί πολύ δύσκολα καταλαμβάνουν τις πόλεις με τη δύναμη των σωμάτων και την τεχνική τους. Συνήθως η καταστροφή επέρχεται από την καίρια πραγματική χειρονομία μιας στιγμής, το άνοιγμα μιας πόρτας, την επισήμανση μιας διόδου, ή την βαθμιαία διάβρωση των ισχυρών τειχών από την διαλυτική επίδραση των ιδεών που οδηγούν το χέρι του ενός ή την κρίσιμη ομάδα μερικών στην πράξη και τις πρακτικές που θα τα/την ρημάξουν. Το τείχος χτίστηκε με το υλικό των παραπλησίων κτιρίων. Με το υλικό των συνθέσεων νοήματος και σημασίας που συγκρατούσαν και, κάποτε, όταν εξαντλήθηκε η δύναμή του στο ακριβές ταξίδι του στο χρόνο, ταίριαξε και χαρακτήρισε τη νεότερη δομή. Τα προηγούμενα κτίρια, γύρω και κοντά, έτσι, έχαναν την μορφή τους, δυνατή και ακμαία πάνω στην σημασία του εδαφους της, και αποτελούσαν τα συστατικά οικοδομικά υλικά του νέου τείχους προστασίας. Οχυρού ή κτιρίου. Οι ιδέες που κινούνται μέσα στο χρόνο, λοιπόν, ενσωματώνονται στη νέα δομή, συνήθως δεν αλλοιώνονται, διαβάζονται ακόμη, συνεχώς,

6

7

από τον απαιτητικό αναγνώστη και παρατηρητή τους. Με αυτόν τον τρόπο η ιστορία των ιδεών ελκύει, γοητεύει στη σκέψη του/της εμπείρου μελετητή/τριας της κίνησής τους, διεγείρει τον ενθουσιασμό, κάνει τη συνείδησή του/της δυνατή και τρομερή στην ανθεκτικότητά της. Το επταπύργιο (Yedi Koule) όταν ο καιρός των ειβολών και των αγρίων προθέσεων των ‘’ξένων’’ απέδωσε τα περιεχόμενά του μεταμορφώθηκε όσο χρειάστηκε. Τροποποιήθηκε η λειτουργία αλλά και η φιλοσοφία της σχέσης τόσο με την πόλη όσο και την χώρα, εγγύς και μακρινότερη, που είτε ησύχαζε στην ασφάλειά της είτε διέτρεχε ανεξέλεγκτα επί των νέων υποχρεώσεων επανακαθορισμού της ταυτότητάς της. Χρειάστηκε να αμυνθεί κατασκευάζοντας τους απαραιτήτους ‘’ξένους’’ που θα επαλήθευαν τα πλαστά επιχειρήματα των φανταστικών εχθρών της κίνησής της στο χρόνο και στις εκδόσεις των μελλοντικών απανθρώπων υποθέσεών της. Η φυλακή, όπως ορίστηκε σαν σκέψη και πρακτική, φώλιασε στο εσωτερικό του. Ορίστηκε στους περιορισμούς της, χωρίστηκε στις αποκλειστικές μικρές γεωγραφίες της, δίδαξε στους/στις υποταγμένους/ες το βίαιο υποχρεωτικό νόημά της, δίδαξε την έκτακτη άτακτη συνθήκη της. Είτε ως ποινικοί, παραβάτες των υποχρεώσεων μιας ζωής που δεν έδωσε ποτέ τις απαραίτητες ευκαιρίες ανάγνωσης και γιορταστικής συμμετοχής στα ζητήματα της κοινωνίας που έχασαν καθώς σύρονταν στην κορυφή του λοφου της πόλης, στα σκοτεινά απομονωτήρια του έρμαιου εαυτου τους, είτε σαν πολιτικοί κρατούμενοι, που έπρεπε να συντριβούν ιδεολογικά και φυσικά στην ησυχία που υπεράσπιζαν τα υπερβολικά ισχυρά τείχη που αντανακλούσαν συνέχεια τις φωνές

8

9

τους και τις εξουδετέρωναν στο εσωτερικό τους. Εκεί, στην κορυφή του λόφου, στα τείχη, κατασκευασμένα, στηριγμένα σωστά, από τις επιγραφές και τους πληθυσμούς των σημείων της ιστορίας, οι αλαλαγμοί των επιθέσεων στις εξωτερικές πλευρές τους έχουν παύσει προ πολλού. Ισως, μετά τόσα χρόνια, να περιέχονται στο θρόϊσμα των φύλλων που ξεγελάνε τον επισκέπτη μοιάζοντας, μεταφέροντας, την αινιγματική συνθήκη τους. Οι κραυγές, όμως, των περιορισμένων μέσα στα τείχη, των ανθρώπων που υποφέρουν τον βασανισμό τους, των ανθρώπων που υποφέρουν την σιωπή της απομόνωσής τους, οι κραυγές από τα νέα και την δυστυχία του μέσα και του έξω κόσμου τους, οι κραυγές από τον καιρό που δεν φαίνεται να πλησιάζει σε μία στάση ησυχίας, οι κραυγές από τις συνομιλίες και τα χαράγματα στους τοίχους, την εξορία του σώματος και του νου από τις χαρές και τις απολαύσεις των γιορτών, οι κραυγές από την αδυναμία τους να ρίξουν τα ίδια τείχη τους. Αυτές τις κραυγές, τα αναρίθμητα επεισόδια και τις στιγμές αγριότητας, διαφυλάσσει και περιφρουρεί πλέον το τείχος. Οι αυλές, οι διάδρομοι, οι αίθουσες, οι εξώστες, τα βαθιά και τα βαθύτερα υπόγεια. Οι ειρηνικοί, πλέον φύλακες αλλά και οι στεγνοί διάλογοι των επισκεπτών που διαβάζουν, αν και όσο μπορούν, ό,τι μπορούν, ορίζοντας, έτσι, τα λίγα που πρόκειται να μεταφέρουν μαζί τους. Η διαφύλαξη, φυσικά, χρειάζεται να εξελιχθεί σε, να είναι, η απαιτητική ασκητική προσπάθεια επί των κειμένων, των ιστορικών ιχνών και διαπιστώσεων, των διαλόγων μαθητείας και κατανόησης, της διδασκαλίας και του αναστοχασμού επί της σημασίας της

10 11

ιστορικής έκτασης και του εκτάκτου περιεχομένου των γεγονότων. Σε αυτή την απαίτηση ο επιμελητής της έκθεσης, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η Υπουργός και το Υπουργείο της αλλά και ο δήμος Θεσσαλονίκης απαντούν με τη συσσώρευση αχρήστων αντικειμένων εκεί όπου χρειάζεται να πειθαρχήσουμε τους εαυτούς μας, παρόντες και παρούσες στον διαθέσιμο και ελεύθερο χώρο σε ακριβείς και απαιτητικές συζητήσεις. Εκεί, στις αυλές, στις σκιές τους, θα μαζευτούμε, χρειάζεται να μαζευόμαστε συχνά, και να ακούμε τις διηγήσεις, τις περιγραφές, τις εξηγήσεις, το λόγο και το ύφος των εγκλείστων αφηγητών, την ανίχνευση του εξαιρετικού νοήματος της εμπειρίας τους, την τακτοποίηση των συλλογών, των τεκμηρίων της διαπέρασης μιας εποχής, μιας περιοχής, μιας χωρικής ταυτότητας. Των θαλάμων, των δεσμωτηρίων, των παγίδων του σώματος που θρηνεί στην απομόνωσή του. Οι άστατες τυποποιημένες αναφορές σε επετείους ορθώνουν το φράγμα σημασίας που υπονομεύει ακριβώς την ουσία της ιστορίας όσο και την ουσία της εκπαίδευσης στην προσέγγιση και την κατανόηση της ιστορίας. Τι χρειάζονται αυτά τα αντικείμενα; πως ταιριάζουν οι πρόσθετες, οι πλεονάζουσες, οι επιπόλαιες εικονογραφικες αναφορές στο θεμελιωμένο, ακλόνητο περιεχόμενό του τρομερού τόπου; Τι χρειάζεται αυτή η υπερβολική εμπιστοσύνη στην δυνατότητα των τεχνητών των έρμαιων κατασκευών που, όπως γράφεται, στο ψηφιακό σημείωμα στην ιστοσελιδα του Κ.Μ.Σ.Τ., ‘’επικεντρώνονται στις έννοιες της ιστορίας, της μνήμης και του χρόνου’’ (!).

12 13

Η προσβολή της ιστορίας θα ενισχύσει από εδώ και μετά κάθε είδους προσβολή στον τρόπο που εκφραζόμαστε και ζούμε. Οι θάλαμοι της απομόνωσης, στενοί όσο το ανθρώπινο σώμα, προσβάλλονται τόσο από τα τεχνητά εφευρήματα των αδίστακτων επινοητών υλικών διευθετήσεων (τα έργα τους) όσο και από την αδυναμία τους να υποχωρήσουν μπροστά στην ισχύ του χώρου, της μνήμης, του μνημείου. Ακόμη μία ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν τις συστάσεις της πρόσκαιρης κοινωνικής θέσης τους, να μπερδέψουν, να μολύνουν, να δηλητηριάσουν τα μνήματα τόσων και τόσων ανθρώπων. Ισως, αυτή η ιδέα, αυτή η λέξη πυκνωτής νοήματος, η λέξη δημοκρατία, που εννοούμε και υπερασπίζουμε, όσο και όπου μπορούμε, στις αλλεπάλληλες σημαντικές ιστορικές στιγμές που οριοθετούν τον συνεχή δρόμο, την πορεία προς την άπιαστη ιδεώδη ολοκλήρωσή της, η λέξη για την δύναμη που μπορεί να εξαπολύσει η συμφωνία ανθρώπων προς την διεκδίκηση, τον χειρισμό του εύπλαστου ή συμπαγούς, στην ώρα του, νοήματος του σκοπού τους να υπονομεύτηκε από την αφέλεια αυτών των ανθρώπων. Καθώς ο ανεξέλεγκτος εγωϊσμός δεν τους άφησε να περιμένουν, να σκεφτούν, να ψάξουν το ειδικό νόημα αυτής της σχέσης και, γιαυτό, να αρνηθούν την συμμετοχή τους. Η λέξη για τη ισχύ των ενωμένων ανθρώπων, την ισχύ της αυτο-διευθυνόμενης κίνησής τους για την προστασία του παρελθόντος και του αμέσου μέλλοντός τους, την προστασία των σχεδίων και των σχεδιασμών τους, την προστασία του τρόπου που θεωρούν τον εαυτό τους και τη θέση του εαυτού στο εγγύς και γενικό περιβάλλον έκφρασης και συναλληλίας των ισχυρών λέξεων

16 17

και σκέψεων που ορίζουν τη ακριβή γνώση για τον κόσμο, κατάντησε μάσκα και επιφώνημα. Κενό σημασίας. Η λέξη ετοιμότητα, η λέξη μετάβαση, οι φράσεις ‘’έκπτωση των ιδεολογιών’’ και ‘’αφηγήματος της μεταπολίτευσης’’ και ιδίως η φράση ‘’πολλαπλές αναγνώσεις και ερμηνείες’’ αποδεικνύουν ακριβώς την υπόθεσή μου. Σε ολόκληρη την παράγραφο που βρίσκεται στην ανακοίνωση του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης εκτίθεται αστόχαστα η αδυναμία ορισμού και τακτοποίησης ενός ευκρινούς και ειλικρινούς νοήματος. Και εδώ, στην παράγραφο αυτή, όπως και στην επίθεση επί του χώρου και του χρόνου των φυλακών των σωμάτων και των σκέψεων φάινεται να συσσωρεύονται άσκοπες λέξεις φορείς νοημάτων που, ήδη, έχουν απωλέσει το νόημά τους. Καθώς συντίθενται άστατα ακολουθώντας την αφέλεια του συντάκτη τους, την αφέλεια των αδυνάτων αναγνωστών και υποστηρικτών της καταστροφικής συσσώρευσής τους. Την καταστροφή της εμπιστοσύνης στην ισχύ των λέξεων και των κειμένων, των προφορικών αφηγήσεων, των άμεσων και κατά πρόσωπο καταθέσεων εμπειριών για τη φύση και τις εκφράσεις του τέρατος που κατοικούσε (κατοικεί ακόμη;) στη στεφάνη του λόφου της πόλης και επόπτευε των υποταγή της για τόσο μεγάλο διάστημα. Εκεί, μέσα, στο υποταγμένο εσωτερικό της παλιάς φυλακής, διατίθενται πλεόν αντικείμενα (έργα) ‘’πολλαπλών αναγνώσεων και ερμηνειών’’. Μπροστά από τα χαραγμένα σημειώματα στις πέτρες και στις τοιχοποιϊες, μέσα στα δεσμωτήρια και τις αίθουσες των βασανιστών και των βασανιστηρίων, στις αυλές και στους

18 19

διαδρόμους, στο ήσυχο, πιά, έδαφος, αντιμετωπίζουμε τις αστόχαστες τοποθετήσεις αντικειμένων που κρύβουν (που συγκαλύπτουν;) τα ζωτικά και καίρια ίχνη της ιστορίας της βίας. Νάτοι λοιπόν οι νέοι εχθροί. Ο συντάκτης των φράσεων ‘’έκπτωση των ιδεολογιών’’, ‘’αφήγημα της μεταπολίτευσης’’, αλλά και οι αφελείς κατασκευαστές αντικειμένων που μεταφέρουν μαζί τους τις ‘’πολλαπλές αναγνώσεις και ερμηνείες’’(!) επιτίθενται και καταλαμβάνουν τους ήσυχους, πιά, χώρους της απεριόριστης βίας αλλά και της μνήμης που υποχρεώνει, μας υποχρεώνει, στην σημαντική μακροχρόνια σιωπή. Οι πόρτες του οχυρού είναι πιά ανοικτές στην πόλη αλλά η πόλη δεν διαθέτει το ενδιαφέρον της. Οι αυλές διαπερνώνται εύκολα, χωρίς περιορισμούς και υποχρεώσεις, αλλά οι επισκέπτες διαφεύγουν στα φτωχά και ατελή μέρη των μικρών στοχασμών τους που η βία των πολυμέσων διευθετεί. Το επταπύργιο, η φυλακή της συλλογικής συνείδησης που απέδωσε το νόημά της, είναι πιά ένα έκθεμα όχι ένα μάθημα. Είναι ένας χώρος εκθέσεων, ο χώρος και ο τόπος της συγκάληψης και όχι της αποκάλυψης, της γνωριμίας και της εκπαίδευσης με το τρομερό παρελθόν που δεν πρέπει να μας οδηγήσει σε ένα τρομερότερο μέλλον.

20 21

βιογραφικό δελτίο Ο Ιορδάνης Στυλίδης γεννήθηκε στην πόλη Έδεσσα του νομού Πέλλας το 1959. Απόφοιτος της σχολής Αρχιτεκτόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, είναι αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διδάσκει τα μαθήματα «Σχεδιασμός χώρων μικρής κλίμακας και αντικειμένων», «Αρχιτεκτονική σύνθεση ΙΙΙ», «Αρχιτεκτονική σύνθεση ΙV» και «Επικοινωνία και Σχεδιασμός». Κατέχει, επίσης, το πτυχίο Οικονομικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Ως εικαστικός ακτιβιστής έχει στο ενεργητικό του 20 (είκοσι) ατομικές εκθέσεις καθώς και πολλαπλές συμμετοχές σε Μπιενάλε και Τριεννάλε στην Ευρώπη από το 1980. Οι τελευταίες δύο εκθέσεις του είναι ψηφιακές και βρίσκονται στην ιστοσελίδα του, στη θέση video.

οι ΑΤΕΛΕΙΩΤΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ / σύντομα κείμενα για τις εικόνες https://issuu.com/iordanisstylidis/docs/___________________________________

stilidis2@gmail.com

ΕΚΔΟΤΗΡΙΟ ΣΗΜΑΣΙΩΝ / σύντομα κείμενα για έκτακτα γεγονότα https://issuu.com/iordanisstylidis/docs/001________________________________

Παράλληλα με το διδακτικό του έργο διοργανώνει, διευθύνει και συμμετέχει σε εκπαιδευτικά ταξίδια (Ινδία, Ομάν, Αίγυπτος, Νεπάλ, Γερμανία, Τουρκία, Συρία, Ιορδανία, Αυστρία, Ελβετία, Ηνωμένες Πολιτείες, Ιαπωνία), συλλογικά εργαστήρια σχεδιασμού σε κοινότητες της ελληνικής περιφέρειας (Δάσος Ελατιάς/Νομός Δράμας, Κοινότητα Βλάστης/Νομός Κοζάνης, δήμος Φερών/Νομός Έβρου, δήμος Μακρυνίτσας/Νομός Μαγνησίας, δήμος Σφακιωτών/Νομός Λευκάδας, δ.δ. Ολυμπιάδας/Νομός Χαλκιδικής, δ.δ. Γεφυρουδίου/ Νομός Σερρών, περιοχή Χρυσοπηγής/δήμος Σερρών, περιοχή Αργαλαστής (συνεδριακό κέντρο ΠΑΟΥ-Π.Θ.) /δήμος Μαγνησίας, καθώς και ανιχνεύσεις πόλεων (Βερολίνο, Ιστανμπούλ, Βενετία, Νέα Υόρκη, Τόκιο). Τόσο στα εκπαιδευτικά ταξίδια όσο, κυρίως, στα πολυεθνικά και διαπανεπιστημιακά εργαστήρια τεκμηρίωσης και σχεδιασμού, (όπως το καλοκαιρινό σπουδαστήριο της U.M.A.R. στην Αίγυπτο (Κάϊρο) το 2009 όπου και έλαβε μέρος ως επιβλέπων καθηγητής-επιστημονικός υπεύθυνος αλλά και εκείνο στο Πόρτ-Σαϊντ της Εγίπτου) επιχειρείται η επέκταση και ο εμπλουτισμός της συμβατικής εκπαιδευτικής διαδικασίας με ειδικές διαλέξεις, συζητήσεις και σχεδιαστικές πρακτικές για τα ζωτικά ζητήματα της Αρχιτεκτονικής θεωρίας και πράξης αλλά και την ανίχνευση και διατύπωση λόγου για τους τόπους και τα τοπία, που βρίσκονται, συνήθως, στο περιθώριο των ειδικών και τυπικών ακαδημαϊκών πειθαρχιών και προσεγγίσεων.

http://www.arch.uth.gr/DDW2014/ http://www.arch.uth.gr/PAW2015/

http://www.arch.uth.gr/LAKE2017/main.html

Η διευκρίνηση, η ανάλυση και η διευρεύνηση in situ των συστατικών στοιχείων των ταυτοτήτων για το τοπίο, την πολυπολιτισμικότητα και την συνύπαρξη πολιτισμικών ενοτήτων ως γεννετήρια ιδιότητα των περιφερειών και των μητροπόλεων του πλανήτη, την εκπαίδευση στο στοχασμό και την ανάλυση των φαινομένων αλλά και των δομικών υποβάθρων των πόλεων, την εκπαίδευση στον σχεδιασμό και την δημιουργία αρχείων διελεύσεων (ημερολογίων), την εκπαίδευση στην αναγνώριση και τις τακτικές της αυτεπίγνωσης, των παραμέτρων δηλαδή και των λεπτομερειών της κοινής ζωής σε κοινότητες, τμήματα πόλεων και μητροπολιτικών λεπτομερειών του πλανήτη, αποτελεί ένα ακόμη ειδικό πεδίο πρακτικής και στοχασμού στο πλαίσιο των ερευνητικών του ιδιοτήτων.

https://www.youtube.com/watch?v=n8JeokvI7yw

επταπύργιο2018 έκθεση ‘‘δημοκρατία’’