ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΤΥΛΙΔΗΣ
ψευδείς υποσχέσεις
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις κείμενα, υποθέσεις, στάσεις, σημεία 28 • 05 2009, στρατόπεδο ΚΟΔΡΑ, Θεσσαλονίκη
για την Αγγελική Αυγητίδου
2016
αναθεωρημένη έκδοση
γ
έργο ΑΣΤΙΚΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
“falce promices” ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΚΟΔΡΑ : ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΤΥΛΙΔΗΣ ΣΤΑΣΕΙΣ : ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΑΥΓΗΤΙΔΟΥ ΣΤΑΣΕΙΣ 2010 : ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΤΥΛΙΔΗΣ UTUBE : ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ 1984
28 05 09 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΠΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΟΔΡΑ 2009
2
1. 1984, κείμενο 2. ΟΔΗΓΙΕΣ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ
Ο ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΤΥΛΙΔΗΣ
...για την αγγελική
αυγητίδου
ΠΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΟΔΡΑ 2009
οδηγίες για τον απελευθερωτικό στοχασμό
1. η είσοδος, 2. η αναγνώριση, 3. η γραφή, 4. η δήλωση, 5. η ενατένιση των λεπτομερειών, 6. ο στοχασμός, 7. η συζήτηση, 8. η υποχώρηση, 9. η αποχώρηση.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
3
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
“…by 2050-earlier, probably-all real knowledge of Old-speak will have disappeared. The hole literature of the past will have disappeared. The whole literature of the past will have been destroyed. Chaucer, Shakespeare, Milton, Byron-they’ll exist only in Newspeak versions, not merely changed into something different, but actually changed into something contradictory of what they used to be. Even the literature of the party will change.
Even the slogans will change. How could you have a slogan like “freedom is slavery” when the concept of freedom has been abolished? …The whole climate of thought will be different. In fact there will be no thought, as we understand it now. Orthodoxy means not thinking-not needing to think. Orthodoxy is unconsciousness.”
1984, George Orwell, SIGNET CLASSIC, New York, p53.
4
5
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
Από τη φράση του Όργουελ, στο διήγημά του, 1984 (…στον διάλογο του Syme με τον Winston Smith): “..όλη η λογοτεχνία του παρελθόντος θα εξαφανιστεί” ...θα πρέπει να βγάλουμε ένα συμπέρασμα. Όπως επίσης και από τη φράση: “..ακόμη και τα συνθήματα θα αλλάξουν”. Αυτή η προσπάθεια δεν είναι απλή, φαίνεται μάλιστα να μη χρειάζεται να επιχειρηθεί επειδή η συνδεσμολογία των δύο νοηματικών πεδίων (το πεδίο της γραφής και το πεδίο του νοήματος που αναδύεται από τη δράση που περιγράφεται) είναι άρρηκτα ταιριασμένη, έτσι ώστε το ένα πεδίο να μην μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο. Γιατί, μαζί με “..όλη τη λογοτεχνία..” πρόκειται να εξαφανιστεί και ο πολιτισμός που συνδέεται ακριβώς μαζί της. Αλλά και τα συνθήματα που σταθεροποιούν και υπερασπίζουν τις ιδιότητες του τύπου του “πολιτισμού”. Ως συμπυκνώσεις των ζωτικών συστατικών της ύπαρξής του, ως ουσιώδεις νοηματικοί ελκυστές. Καθως συνδέουν προγραμματικά τις μεταβάσεις από μια εκδήλωση της συμπεριφοράς σε μία επόμενη, καθώς ορίζουν το εύρος των δυνατών μετακινήσεων, των διαφοροποιήσεων, τη διακύμανση της δυνατότητας. Έτσι, σε μια παραδειγματική κοινωνία, σαν εκείνη την δυστοπία την οποία σκιαγράφησε και ανέλυσε ο Όργουελ, φαίνεται να συν-υπάρχουν πολλαπλές μορφοποιήσεις ενός τύπου αλλά στην πραγματικότητα όλες αυτές οι διαφοροποιήσεις υπόκεινται στον ίδιο απόλυτο, μηχανιστικό, καθοδηγητικό τύπο. Ποιές είναι, λοιπόν, εκείνες οι παρατηρήσεις που μπορούν να αποκαλύψουν την ύπαρξη και τη λειτουργικότητα μιας τέτοιας δυστοπικής κοινωνίας; Αν ένα τέτοιο αποτέλεσμα υπάρξει ή υπήρξε τότε πως συνδέεται και αποκαλύπτει κριτικά τις ζοφερές πτυχώσεις της παρούσας κοινωνίας στην οποία ζούμε; Είναι η κοινωνία όπου ζούμε μια ακριβής επαλήθευση της περιγραφής του 1984; Η κοινωνία που περιγράφεται στο βιβλίο του Όργουελ είναι ελεγχόμενη από τον χειριστή της, τον συγραφέα. Ο συγγραφέας όχι μόνο κοίταξε προς και περιέγραψε το επερχόμενο, αλλά φαίνεται πως έζησε με παρόμοιο τρόπο εντός των αποκαλυπτικών λεπτομερειών του παρόντος του. Κατασκεύασε ένα επιχειρησιακό εγχειρίδιο ανάγνωσης και αντίστασης εναντίον μιας εξελικτικής δυνατότητας που το ρίζωμά της αναπτύχθηκε ξεκινώντας από το παρόν του.
6
7
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
Έζησε, αναγνώρισε και κατέγραψε τις ιδιότητες της σταθεροποιημένης υφής ενός θύλακα ζωής στις αναδυόμενες μεταπολεμικές κοινωνίες της Ευρώπης. Η δυνατότητα της απευθείας παρακολούθησης μιας συνομιλίας υπήρχε ήδη, η δυνατότητα του ολοκληρωτικού ελέγχου της συμπεριφοράς μόλις είχε αποδειχτεί στην Αμερική που εφάρμοζε και απολάμβανε το μοντέλο της καταναλωτικής πλημμύρας, της ανεξέλεγκτης βιομηχανικής παραγωγής, της κατοχής των πηγών πρώτων υλών και της εγκαθίδρυσης και του ελέγχου απολυταρχικών καθεστώτων στον πλανήτη υπό τις λέξεις της «δημοκρατίας» και της «ελευθερίας». Η τεχνολογία των υπολογιστών είχε ήδη παρουσιάσει τις δυνατότητές της, οι στρατιωτικές εφαρμογές της τεχνολογίας της από μακριά επιτήρησης (ραντάρ) εφαρμόζονταν ήδη, η τεχνολογία των αεροσκαφών έδωσε ήδη τις αποδείξεις της ταχείας κάλυψης του πλανήτη σε ελάχιστο χρόνο, η τηλεόραση, το ακαριαίο βλέμμα προς τον κόσμο, εγκαταστάθηκε τροποποιώντας καίρια και ραγδαία τις λεπτομέρειες και την ουσία της συμπεριφοράς, το κοσμο-είδωλο για την ανθρώπινη φύση, την ιδέα για την «ευτυχία», και, τέλος, οι φήμες για το αναδυόμενο αντίπαλο δέος των ανατολικών χωρών επιρρέαζαν καταλυτικά τις ιδέες για την κοινωνική συγκρότηση, τον έλεγχο και την επιτήρηση της ζωής. Όμως ο Όργουελ δεν περιέγραψε ένα κόσμο στηριγμένο στην ανεξελεγκτη φαντασία ή στην φήμη. Περιέγραψε ακριβώς τον επερχόμενο, σχεδόν... τον ήδη παρόντα κόσμο εντός του οποίου βρισκόταν. Έτσι, αυτός ο κατάλογος των νεωτερισμών και των εφαρμοσμένων ήδη στοιχείων της τεχνολογίας, των δυνατοτήτων διανοητικής χειραγώγισης επί των αντανακλαστικών της συμπεριφοράς, επί της ουσίας, δηλαδή, της πλήρους οντότητας των κατ’όνομα πολιτών των λεγομένων δημοκρατιών του δυτικού κόσμου συμπτύχθηκε και περιγράφηκε ιδεωδώς ως μύθος και κριτική της πραγματικότητας στο περιεχόμενο του βιβλίου. Ενός, από εκείνα τα ουσιώδη βιβλία που περιέχουν και διανέμουν την πολιτική και στοχαστική δυνατότητα της διάρρηξης του ζωτικού περιεχομένου, της ανατροπής των στερεοτύπων. Ένα βιβλίο είναι σημαντικό όταν η εννόηση του περιεχόμενού του προσανατολίσει τον αναγνώστη σε ένα νέο τρόπο, μια αλλαγή στην κατεύθυνση της σκέψης, όταν οδηγεί στην αναδιάταξη της σχέσης του με τον κόσμο -ως-όλον.
8
9
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
The icons-signals of the past, carriers of a semantic powerful meaning, should be examined and confronted with a chosen theoretical associated basis (...Orwell’s 1984) and, then, proposed as a manual for the theoretical and practical reading of the city, urbanism, networks, behavior and all the details and vital facts of life.
Με τον ίδιο τρόπο, οι σημαντικές χειρονομίες (...μια επέμβαση στην τεχνολογία υποστήριξης της πόλης) μπορούν να περιέχουν και να αποδίδουν τέτοιο περιεχόμενο. Η χειρονομία της Αγγελικής Αυγητίδου πρέπει να εξεταστεί ως μια τέτοια πιθανότητα. Ήδη παρελθούσα, περιεχόμενο μιας ψηφιακής αποθήκης (youtube), η χειρονομία αυτή ανασύρεται-εξαιτίας μιας υπόθεσης αναφοράς-και ορίζεται ως το κέντρο ενός εξηγηματικού αποκαλυπτικού εγχειρήματος (του παρόντος, ανά αναγνώστη, κειμένου). Οι εικόνες-δείκτες του παρελθόντος, φορείς ενός σημειοδοτικού φορτίου, θα πρέπει να εξεταστούν, να αντιπαρατεθούν με μια επιλεγμένη θεωρητική βάση συσχετισμού (...το βιβλίο 1984, του Orwell) και ύστερα να προταθούν ως εργαλείο ανίχνευσης, πρακτικής ανάγνωσης της πόλης, της πολεοδομίας, των δικτύων, της συμπεριφοράς, των λεπτομερειών και των ζωτικών γεγονότων της ζωής. Tου πολιτισμού ως επαρκούς υπόβαθρου της ζωής ή ενός τέλματος σημασιών.
...Οι εικόνες-δείκτες του παρελθόντος, φορείς ενός σημειοδοτικού φορτίου, θα πρέπει να εξεταστούν, να αντιπαρατεθούν με μια επιλεγμένη θεωρητική βάση συσχετισμού (...το βιβλίο 1984, του Orwell) και ύστερα να προταθούν ως εργαλείο θεωρητικής και πρακτικής ανάγνωσης της πόλης, της πολεοδομίας, των δικτύων, της συμπεριφοράς, των λεπτομερειών και των ζωτικών γεγονότων της ζωής...
10
11
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
η υπόθεση Το ζητούμενο της υπόθεσης είναι η μελέτη, η κατάδειξη και η παρουσίαση ενός δείκτη προθέσεων και δυνατοτήτων διαμέσου μιας ερμηνευτικής διείσδυσης στο περιεχόμενο του χειρισμού. Η διερεύνηση του συστήματος των εκδοχών και των προθέσεων που συναρτώνται και εκδηλώνονται από και εξαιτίας της ανάσυρσης αυτού του δείγματος πολιτικού-πολεοδομικού χειρισμού από τον πληροφοριακό ωκεανό των ψηφιακών αποθηκών, της αποθέωσης αυτής της χειρονομίας απελευθέρωσης της συνείδησης, της πρόσκαιρης ιδεολογικής εξέλιξης και προσανατολισμού. Η υπόθεση αυτή περιέχει την σχεδιάστρια και χειρίστρια του γεγονότος1, το υποκείμενο-δέκτη της επέμβασης2 και τον παρατηρητή του γεγονότος3. Αυτή η τριάδα υποκειμένων περιέχεται στην πόλη και περιέχει, ταυτόχρονα, την πόλη. Υφίσταται τα γεγονότα και τις δυνατές διακλαδώσεις του ιδεολογικού της φορτίου.
τα δίκτυα (ο χρόνος) Η πόλη είναι και περιέχεται στα δίκτυά της. Η επαλήθευση της ταυτότητας της πόλης περιέχεται στις δομικές συναρτήσεις και τα σύνοδα φαινόμενά τους. Η ελευθερία της ανάγνωσης και της βίωσης μιας πόλης, μπορεί να εξαπολυθεί εφόσον περιέχεται στο ανάπτυγμα ενός, καταστασιακής δομής, δικτύου μεταφοράς όπου η διέλευση και η πορεία πραγματοποιείται με τον ορισμό διευθύνσεων και όχι αυστηρά καθορισμένων σημείων προσέγγισης. Όπου η μετακίνηση πραγματοποιείται και περιέχεται σε πυκνώσεις και αραιώσεις κατευθύνσεων σε ένα διάστημα χρόνου και όχι σε προγραμματισμένες κανονικότητες. Όπου το δίκτυο είναι ενεργό σε άτακτα διαστήματα χώρου και χρόνου εγκαθιστώντας την ιδέα των υποθέσεων και της σωματικής εγρήγορσης, την κριτική της ιδέας της παρουσίας και της απουσίας ως απόδειξη υποταγής και αποδοχής, αφήνοντας ελεύθερο το αχανές πεδίο του αστικού πλούτου στην περιπλάνηση. Έτσι, σε μια τέτοια περίπτωση, η αντίληψη του χρόνου, του προορισμού, της υποχρέωσης, η αντίληψη και η δομή του ίδιου του οικονομικού δομικού μοντέλου που υποστηρίζει την πόλη αναιρείται ή υφίσταται μια βαριά δοκιμασία, ουσιαστικά τροποποιεί δραματικά την ίδια τη φύση της σύγχρονης δυτικής πόλης. Η κανονικότητα ενός χρονικά προγραμματισμένου δικτύου αντιστοιχεί και αντανακλά την απαίτηση του οικονομικού-φιλοσοφικού μοντέλου ορισμού της πόλης και όχι το σύμπαν των δυνατών ελιγμών της επιθυμίας. Ο σχεδιασμός των δυτικών πόλεων μετά την εποχή των μαζικών σφαγών και της τρέλλας στις αρχές του εικοστού αιώνα ορίστηκε με όρους κανονικότητας χρόνου, χώρου και συμπεριφοράς.
12
13
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
Οι κανονισμοί και οι κατατμίσεις για το χώρο και οι χρονικές τακτοποιήσεις της συμπεριφοράς εξουδετέρωσαν, εν τέλει, την ιδέα της εκχώρησης ενός τμήματος της επιθυμίας στην λειτουργικότητα της «μηχανής της πόλης» και εγκατέστησαν την ιδέα της ομοιότητας, υποβιβάζοντας τη φυσική προσωπικότητα σε ομοιογενές και ομοιότροπο συστατικό μιας μάζας, του «πληθυσμού», του «λαού». Αυτή η «κάθε μονάδα», το ελάχιστο συστατικό της μάζας, σήμερα, εξακολουθεί να καθορίζεται από την νομολογία των εξαρτημένων αντανακλαστικών του Ivan Pavlov, υποτάσσεται στα ευρήματα και τις κανονιστικές συνθήκες του μπιχεβιορισμού του Watson και τροφοδοτείται από μια συστατική ιδέα για τη ζωή (κανονικότητα), μια ιδέα για τον κόσμο (θρησκεία), μια ιδέα για τις σχέσεις (επιβολή), μια ιδέα για τους άλλους (φόβος), μια ιδέα για τη γεωγραφία (πόλεμος), μια ιδέα για τον πλανήτη (οικονομία) και μια ιδέα για την κοινή ζωή (επιτήρηση). Αυτό το άθροισμα των συστατικών ιδεών και των συνδεδεμένων συνοδών εννοιών υποτάσσεται βέβαια στις διευθύνσεις και τη χειραγώγιση της γλώσσας. Η «μεταγλώσσα» και η «παλιά γλώσσα», η «Ευρασία», ο «πόλεμος», η «επιτήρηση», η «ειρήνη», (George Orwell, 1984) αποτελούν σύνθετα συστατικά γλώσσας-έννοιώνσυμπεριφοράς που σχηματίζουν τον φλοιό ενός είδους εικονογραφημένου ανθρώπου (BRANDBURY, Ray, The Illustrated Man). Αυτό το καλειδοσκοπικό μείγμα συμπαγών καθορισμών και εξαρτήσεων ορίζει τον άνθρωπο των δυτικών μητροπόλεων. Σε αυτό το μείγμα επιτίθεται η Αγγελική Αυγητίδου. Σε μια ιδιότητα, σε μία ψηφίδα του.
...τροφοδοτείται από μια συστατική ιδέα για τη ζωή (κανονικότητα), μια ιδέα για τον κόσμο (θρησκεία), μια ιδέα για τις σχέσεις (επιβολή), μια ιδέα για τους άλλους (φόβος), μια ιδέα για τη γεωγραφία (πόλεμος), μια ιδέα για τον πλανήτη (οικονομία), μια ιδέα για την κοινή ζωή (επιτήρηση).
14
15
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
Το υποκείμενο και ο στοχος του ενδιαφέροντος της είναι ο άνθρωπος που πρόκειται να κοιτάξει προς την οθόνη των πληροφοριών ενός δικτύου περισσότερο από το αναμενόμενο. Και εκεί, στην οθόνη πού περιέχει, συμπυκνώνει και επιβάλλει την κανονικότητα και την υποταγή σε ένα σύστημα ιδεοληψιών να αντιμετωπίσει την ουσιώδη φράση, την θρυαλλίδα, τη ρωγμή, το σκίσιμο, το πέρασμα. Από εκεί, από εκείνο το σημείο του συμβάντος, το σημείο όπου η ταυτότητα της πόλης αρμόζει τόσο σωστά στα μέρη της ώστε τίποτε, καμμιά χωρική λεπτομέρεια δεν εξέχει, δεν σημαίνει μιά διαφορά, και όλα υποτασσονται στο ανάμενόμενο, να μετακινηθεί στον στοχασμό. Οι φράσεις, ως εκρηκτικές συσκευές, ως καλά θαμμένες νάρκες, τοποθετούνται εκεί όπου δεν αναμένονται. Έτσι με αυτή την μεταφορά αποκτούν την ισχύ τους. Απομακρύνουν τις νοηματικές επιστρώσεις που έσβησαν το ακριβές νόημά τους, προσφέρονται σε μια εννοιολογική επέκταση του πυρηνικού τους νοήματος και των συνδηλώσεων που μεταφέρουν όταν συνδυάζονται με το προσωπικό μνημικό απόθεμα του χειριστή τους. Όταν η φράση ειδωθεί και κατανοηθεί, ο δέκτης της εξέρχεται από την περιοχή των ιδεολογικών βεβαιοτήτων της καθημερινότητας, ...ανησυχεί, επιχειρεί να ορίσει και να ελέγξει το χρόνο, αποτυγχάνει, επιχειρεί να προσανατολιστεί και βυθίζεται περισσότερο στην απόλαυση μιας καινοφανούς, παράξενης, αναδυόμενης επιθυμίας. Ο δέκτης επιχειρεί... Να απομακρυνθεί από την τρομερή παγίδα, από την κατανόηση του εγκλεισμού του στον «οικείο τόπο», την γνώριμη διαδρομή, τα σχήματα και τις πλοκές των τυπικών διαλόγων. Aιωρείται μεταξύ του φόβου και της επιθυμίας... «Θα θυμάμαι να ονειρεύομαι...» ώστε, από αυτή τη στιγμή να ενεργοποιηθεί και πάλι η εξουδετερωμένη προσωπική μνήμη, να μεταφερθεί η αξία στην ακολουθία των παράδοξων σκέψεων και των εικόνων, να μεταφερθεί η αξία στην περιπλάνηση και στην πιθανότητα της απώλειας. Να οριστεί μία χωρο-χρονική θέση από όπου θα ξεκινήσουν τα πάντα. «θα αποδεχτώ τον εαυτό μου...» ώστε, από αυτή τη στιγμή να εννοηθεί ακριβώς το απρόβλεπτο του εαυτού, να οριστεί η απόκλιση και η κατευθυντικότητα της θέλησης, να αποκοληθεί η μεμβράνη του «διαμεσολαβημένου ορισμένου εαυτού» από τους σπασμούς και τις εντάσεις των μελών και των μυώνων. «θα απολαμβάνω κάθε ημέρα σαν να είναι η τελευταία...» ώστε, από αυτή τη στιγμή ο χρόνος της ημέρας να εκταθεί στο άπειρο και η απόλαυση να ταιριάξει σφιχτά με την απώλεια και την έρευνα, να ταιριάξει με την αναζήτηση, με τα ευρήματα, στις επαφές και τα ξεσπάσματα του σώματος, στις συμφωνίες, τις ατελείς υποθέσεις και τα θερμά κοιτάγματα πριν την αυγή. «δεν θα ξαναπροδώσω τον εαυτό μου...» ώστε, από αυτή τη στιγμή να κατανοηθεί η τρομερή παρελθούσα ζωή, να υπολογιστεί το βάρος της απώλειας, να ξεκινήσει το ταξίδι προς τους εγκαταλελλειμένους τόπους και τις απέραντες σειρές των διαλόγων που εξουδετερώθηκαν από την ισχύ μιας προφανούς φράσης. Και μετά... με κάποιο τρόπο να ενωθούν όλες οι φράσεις και να προσανατολίσουν τη συνείδηση σε μιά επαναστατική δυναμική επί του κρίσιμου ζητήματος, της δράσης και του στοχασμού για και εξαιτίας της καθημερινής ζωής.
16
17
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
Μιά σειρά στιγμών, σχέσεων, του δέκτη με ένα μήνυμα σε ένα ακαθόριστο χρόνο (...κάτι συνέβη, στις οθόνες ενός δικτύου πληροφοριών...). Στο βλέμμα που περιεργάστηκε την οθόνη, ανίχνευσε κατάπληκτο το μήνυμα, και σταμάτησε αιώνια σε ένα ελάχιστο χρόνου. Στο ορθόδοξο βλέμμα που μετακινήθηκε γρήγορα στις παρθένες περιοχές της διερεύνησης, της αίρεσης και της μετακίνησης του ενδιαφέροντος, της ύβρεως επί της μορφής της ομοιότροπης συμπεριφοράς. Στο καινοφανές ζωτικό βλέμμα, που πλέον αναζητά και επεξεργάζεται αυτό που κάποτε, λίγο πριν, υποδεχόταν και συντηρούσε την προσαρμοσμένη, τακτική, υποταγμένη ζωή. Στο βίαιο βλέμμα, στο στοχαστικό, στο μυθικό βλέμμα των προστατών των ελάχιστων ψηγμάτων ζωτικότητας, αναπόλησης, ανατροπής. Ένα γεγονός κρυμμένο σε μια συσκευή, αποκαλυπτικό όσο ποτέ της εξέλιξης και της δυνατότητας της σκέψης και της πράξης, της ορμής και των δυνατοτήτων που συνδέονται και εξαπολύονται σχηματίζοντας δυνατές εξόδους προς την κοινωνική απελευθέρωση, την έξοδο. Μια σειρά σχέσεων διδασκαλίας, εγκατεστημένων και ενεργών εξαιτίας ενός οδυνηρού δείγματος από τον δυνατό και ενεργό ήδη συσχετισμό με ένα γεγονός (...κάτι συνέβη, στις οθόνες ενός δικτύου πληροφοριών...). Ένα πεδίο απόλυσης του εαυτού, ένα πεδίο ανιχνεύσεων, ένα πεδίο πειθαρχίας, ένα πεδίο πιθανότητας ...να οριστεί και πάλι ο εαυτός. Αλλά, ταυτόχρονα, ένα πεδίο υποχώρησης... ...η επιστροφή στην κανονικότητα, την διαμεσολαβημένη «υγεία» των τρόπων του κόσμου του θεάματος. Αυτές οι δυνατότητες (...οι σχέσεις) προσφέρονται στην επιθυμία σε αυτό το κτίριο, στο όριο του ορισμού του, στο άδειο, στο κρύο, στο πιθανό. Στο αιωρούμενο κτίριο, στο πεδίο του φανταστικού. Που είναι; ...πότε συνέβη η επίσκεψη; ...τι συνέβη εκεί; Ένα ιδεώδες κτίριο για την εκπαίδευση του επισκέπτη στις δυνατότητες και τα ωφέλη της εξόδου από την θεαματική σύμβαση. Η επικείμενη εκπαίδευση, σε αυτόν τον χώρο του μύθου, αποτελείται από ελάχιστες πράξεις και αποτελεί τον πυρήνα της ύπαρξης, το σημείο μηδέν της πιθανής εξόδου προς ένα διαφορετικό σύμπαν, την πρώτη ρίζα των μελλοντικών διακλαδώσεων, την πρώτη λέξη των μελλοντικών κειμένων-οδηγών. Ο χώρος υπάρχει και δεν υπάρχει ταυτόχρονα, το περιεχόμενό του υπήρξε και αναιρέθηκε ώστε τώρα, εξαιτίας αυτού του κειμένου, να προσεγγίζεται ως μύθος, ένα εύρημα, ένα μνημείο, ένα μνήμα. Οι πράξεις που οφείλονται και πραγματοποιήθηκαν είναι: 1. η είσοδος, 2. η αναγνώριση, 3. η γραφή, 4. η δήλωση, 5. η ενατένιση των λεπτομερειών, 6. ο στοχασμός, 7. η συζήτηση, 8. η υποχώρηση, 9. η αποχώρηση. Όλες νέες, δυνατές, περιεχόμενες, λαμπρές, οι πρώτες νέες κινήσεις επί του μοναδικού αυτού σημείου, της μήτρας των επερχόμενων γεγονότων. Η ευτυχής χρήση του ελευθεριακού χώρου.
18
19
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
η είσοδος Στη στιγμή εκείνη καθορίζεται ο κόσμος πριν από το γεγονός και ο σύμφωνος κόσμος που εκδηλώνεται από την εγκατάσταση του ενεργοποιούμενου γεγονότος. Σε μιά στιγμή, το φορτίο όλων των συλλογών πληροφορίας που όρισαν την βεβαιότητα της ζωής, (...αυτό που τιθασεύτηκε έως τώρα) φέρεται και αποστραγγίζεται, ορίζεται ως μια γενναία παράγραφος, ως η ουσιώδης και συστατική συνθήκη του επισκέπτη μπροστά στην πρόταση (...το περιεχόμενο και η αφήγηση δια των εικόνων στην επιφάνεια της οθόνης, η υποχρέωση να εκτελεστούν πράξεις, η πράξη της ανάγνωσης και η πράξη της συμμετοχής...). Σε εκείνη ακριβώς τη στιγμή, η πρόταση αντιπροσωπεύει το αρχικό μηδέν, το χρόνο πριν την εκτόνωσή της, στο πέρασμα που θα επιχειρηθεί προς τη συνείδηση του ήδη παρόντος επισκέπτη. Αν συλλεχθεί θα εξελίξει ένα πυκνό σύστημα διακλαδώσεων και θα αναδιατάξει κάθε θύλακα του σημαντικού που περιέχεται στην ταυτότητά του (...του επισκέπτη). Μετά, δηλαδή, από τη στιγμή που ορίζεται ως “ήμουν εκεί και είδα...” η ενεργοποίηση της αυθόρμητης τελετής, της σειράς των πράξεων της ανάγνωσης, της στάσης, της γραφής, της αποχώρησης, ορίζει το σχηματισμό ενός νέου αξιακού σύμπαντος. Ο επισκέπτης διαλύεται μέσα στο έργο, τις σειρές των συνδηλώσεών του αλλά και τον πυρήνα του νοήματός του και μεταβάλλεται οντολογικά. Όλα συμβαίνουν σε σχέση με το έργο και την είσοδο στην περιοχή της εξέλιξής του, του ορίζοντα των γεγονότων που συγκρατεί.
20
21
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
η αναγνώριση Η προσέγγιση του αντικειμένου, των υποθέσεων που συγκρατούνται και πρόκειται να ενεργοποιηθούν, εξαρτάται από ένα τμήμα του, τη φήμη, που περιέχεται στο πεδίο της ανάπτυξής του. Στην οθόνη της συσκευής εκπέμπονται εικόνες, τα τεκμήρια ενός γεγονότος που διαχώρισαν απόλυτα το αστικό περιεχόμενο, όπως υπάρχει και κατανοείται, από το υπερβάλον περιεχόμενο που ήδη περιλαμβάνει (…δια της ενεργοποίησης του γεγονότος) τον σπόρο της μεταβολής του. Αυτό το απόθεμα αξίας περιέχεται και εκπέμπεται ως το πρώτο αφήγημα, η πρώτη ευτυχής αγγελία, προς τον επισκέπτη που ήδη περιλαμβάνεται και ενεργεί εντός του πεδίου του έργου. Η φήμη, η εγκατάσταση, ο επισκέπτης, ο ορισμός και η κατανόηση του περιεχομένου, η δράση ή η εγκατάλειψη του πεδίου είναι οι συστατικές ενότητες μιας πράξης που πρόκειται να εκδηλωθεί. Η φήμη (…οι εικόνες που εκπέμπονται) πρόκειται να συνδεθεί άρρηκτα με την εγκατάσταση, η εξάπλωση του περιεχομένου της θα αρμόσει με το επόμενο ουσιώδες βήμα του επισκέπτη, ο επισκέπτης θα μεταβληθεί σε κυρίαρχο ενός δυνατού σύμπαντος, αποφασίζοντας, χρησιμοποιώντας, υποχωρώντας ή θριαμβεύοντας. Το έργο περιέχει τον θεατή του, διευρύνεται και περιέχει την πόλη, εκτείνεται ακόμη περισσότερο και συγκροτεί το δυνατό σύμπαν.
22
23
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
η γραφή Οι λέξεις που πρόκειται να γραφούν αποτελούν τα τεκμήρια της θριαμβεύουσας ζωής. Επαληθεύουν τις ευχές για την ραγδαία μεταβολή των τρόπων, των διευθύνσεων και των γεγονότων που την ορίζουν. Αποτελούν τις δηλώσεις, τα τάγματα της επιθυμίας να μεταβληθούμε (…οι παρόντες και οι μέλλοντες μάρτυρες των αφηγήσεων, της φήμης για αυτή την περιπέτεια του πνεύματος…) σε χειριστές, οικοδόμους και υπερασπιστές των επόμενων στρώσεων γεγονότων. Η φήμη που περιέχεται σε ένα αφήγημα* (…εκεί συνέβη και ήρθε στην πραγματικότητα αυτή η χειρονομία…) και η φήμη που περιέχεται σε μια συλλογή εικόνων* (…εκεί συνέβη και όρισε καίρια το χώρο και τον κόσμο….) πρόκειται να συμπυκνωθούν στο περιεχόμενο των λέξεων που ήδη γράφτηκαν, που ήδη προστέθηκαν στη μορφή που συγκρατεί το πεδίο του γεγονότος (…αυτό το γυμνό και γεμάτο δωμάτιο…), πρόκειται να αποτελέσουν το φορτίο που περιέχεται στην υπόσχεση της εξαπόλυσης του περιεχομένου του. Όταν γραφούν οι λέξεις, όταν γράφονται λέξεις, φράσεις και κείμενα ο κόσμος ξεχειλίζει από υποσχέσεις, από δυνατότητες.
*
Η φράση “...χθές, στη στάση του λεωφορείου, στον πίνακα των δρομολογίων, φάνηκε η φράση:..”
24
25
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
...a visitor, a meditator, a discussion, an affirmation, an exclamation ...the signs of the active world which is about to pass to its impent change.
η δήλωση Οι λέξεις μπορούν να θεωρηθούν ως τα ισχυρά υπόβαθρα των δηλώσεων της συνείδησης. Μπορούν να θεωρηθούν ως κτίσματα, ως τείχη ή άφθαρτα δάπεδα έδρασης των δυνατών, των άμεσων ή των επόμενων τροποποιήσεων της ζωής. Το πλησίασμα μιάς λέξης, η ανίχνευση της δυνατότητας που περιέχεται εντός της, η επιλογή της, η δημόσια ταύτιση του εαυτού με το περιεχόμενό της, ο χρόνος της γραφής της (…αυτό το διάστημα που ο εαυτός εκδηλώνει την πρόθεσή του να ταιριάξει με την περιεχόμενη σε αυτήν εμβέλεια, να αυξήσει απεριόριστα την εκρηκτική της ικανότητα, την διατρητική της ισχύ…) είναι το διάστημα της αλλαγής του εαυτού. Όταν δηλωθεί μια λέξη, όταν δηλωθεί, δηλαδή, η αφοσίωση στο περιεχόμενό της δηλώνεται ταυτόχρονα η μεταβολή του εαυτού. Οι φράσεις που περιέχουν τη φήμη ενος γεγονότος* μεταφέρονται χρονικά, υλοποιούνται και αναμένουν. Έναν επισκέπτη, ένα στοχαστή, μία συζήτηση, μια βεβαίωση, ένα επιφώνημα, τα δείγματα του ενεργού κόσμου περί την επικείμενη αλλαγή του.
*
Η φράση “...χθές, στη στάση του λεωφορείου, στον πίνακα των δρομολογίων, φάνηκε η φράση:..”
26
27
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
η ενατένιση των λεπτομερειών Τα έργα, τα γεγονότα του αστικού πεδίου, οι φράσεις που ενισχύουν τη δύναμή τους και οι φήμες που διευκολύνουν την πρόσβαση σε αυτά περιέχονται ή περιλαμβάνουν πληθυσμούς λεπτομερειών, δορυφόρους δείκτες της θέσης τους, αμυντικές διατάξεις που καθυστερούν την αστραπιαία διέλευση προς τα συστατικά τους, οδηγούς διαδρόμους προς τον ζωτικό τους πυρήνα. Το νόημα. Το έργο περιέχεται σε ένα δωμάτιο, περιέχεται σε ένα κτίριο, περιέχεται στο τέλος μιας διαδρομής, περιέχεται στην πόλη και ακτινοβολεί στην επιφάνεια του πλανήτη. Το παιχνίδι με τις λεπτομέρειες είναι, και αυτό, ένα έργο, μια άγρια, εξαντλητική πάλη καθορισμού των σημείων, των περασμάτων προς ένα κέντρο ή προς μία θέση παρατήρησης. Περιέχει την αμφιβολία της διέλευσης και της κατανόησης… είναι αυτό ή η διαρκής μεταβολή του; Ένα σύνολο αντικειμένων και ήχων… περιλαμβάνεται και καθοδηγεί ή δηλητηριάζει την πρόθεση της αναγνώρισής του; Η είσοδος, το κλιμακοστάσιο, οι ήχοι, η συγκατοίκηση με τα ισχυρά παράλληλα δείγματα προθέσεων, τα παράλληλα εγχειρήματα, τα υποστηλώματα, το γυμνό δάπεδο. Οι αστερισμοί στην οροφή, το κρύο, άγριο φως, η φιγούρα που διαμορφώνει τον χώρο με την κίνησή της. Το έργο, έτσι, περιλαμβάνεται σε πληθυσμούς λεπτομερειών. Δεν παραμένει πλήρες και παρθένο σε ένα εξουδετερωμένο υποβαστάζον τοπίο. Έτσι, φαίνεται πως, το έργο δεν ανήκει πιά στον οδηγό κατασκευαστή του, τον υπερασπιστή του ορισμένου (…κάπως, κάπου) νοήματός του. Το έργο δηλητηριάζεται, παρέχει κομμάτια του δυνατού νοήματός του και λεπτομέρειες που αγκιστρώνονται στο νόημά του, τροποποιώντας το, φτιάχνοντας ένα νέο νόημα.
28
29
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
ο στοχασμός Στο περιεχόμενο του έργου περιλαμβάνονται και οι πειθαρχίες της προσέγγισής του. Περιλαμβάνεται η στιγμή της διάθεσης του μνημικού αρχείου σε κάθε απόπειρα ανάγνωσης του αντικειμένου (…το έργο διαβάζεται και ενεργοποιείται εφόσον κατανοείται μια παρελθούσα πράξη…), του χώρου του (…όπου εκτίθεται το παρόν τμήμα του…), των τμημάτων του που ανήκουν στο παρελθόν (…τότε, συνέβη όπως περιγράφεται…), των συνθηκών της παρούσας συσχέτισης με τα σπαράγματα από την εμπειρία του (…διαβάζω και κατανοώ υπό την επιρροή όλης της εμπειρίας που μεταφέρω…), του μνημικού πλεονάσματος που πρόκειται να θησαυριστεί εξαιτίας του και να ορίσει τρόπους και μεθόδους νέων αναγνώσεων στο μέλλον (…είδα, διάβασα, μετείχα και έχω…). Το έργο, έτσι, εκτείνεται από το παρελθόν στο μέλλον και ταυτόχρονα διαλύεται και ενισχύει μελλοντικές απόπειρες ανάγνωσης. Περιέχεται σε επόμενα έργα. Η ιδεολογική πρόθεση και τα προτάγματά του, ο δομικός, δηλαδή, πυρήνας του σχηματίζεται και μορφοποιεί τους πυρήνες των επερχόμενων έργων. Η ιδέα που περιέχεται στο έργο της Αυγητίδου, ο εντοπισμός, η διαχείριση και η παράδοση των φράσεων, η τεχνική του ελιγμού και της απόκρυψής τους (…τόσο φανερό και τόσο δηλητηριώδες…), η απελευθερωτική πρόθεση προς το πεδίο της πόλης, τον πληθυσμό των κατοίκων της, των υποθέσεων που θα διεγείρει, των ελευθεριακών προελάσεων προς τις διευθύνσεις εκείνες που ποτέ πριν δεν ταίριαξαν με την πραγματικότητα των αναγνωστών και θαυμαστών ή εξεταστών του, θα προκαλέσει κάποτε νέους χειρισμούς, νέες υποθέσεις, αστερισμούς δραστηριοτήτων, συμπεριφορών. Αυτός ο εξελισσόμενος δενδρίτης δραστηριότητας πρόκειται να προσελκύσει το ενδιαφέρον του ιδεώδους παρατηρητή του έργου. Η εξέλιξή του είναι, επίσης, ένα έργο. Μένει μόνο να οριστεί σε ποιό σημείο του συνδέεται άρρηκτα το βλεμμα του παρατηρητή, η υπόθεση του καλλιτέχνη, η εμμονή του ιδεολόγου και η ευρηματικότητα του στοχαστή.
30
31
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
η συζήτηση Προϋπόθεση της υποδοχής ενός έργου, της σταθεροποίησης και της απόδωσής του σε μια διακριτή θέση στην πραγματικότητα των παρατηρητών και των φορέων του, περιλαμβάνει επίσης το φαινόμενο και την απόλαυση μιας συζήτησης. Για τις συστατικές του αιτίες, για τις πρώτες συμβατικές ή έξαλες σκέψεις, για το βαθμιαίο ή αστραπιαίο κτίσιμο της σειράς των λεπτομερειών, το χειρισμό του χρόνου, το χειρισμό των υποθέσεων για τον παρατηρητή του, για τον αναγνώστη, για τον δέκτη της φήμης γιαυτό, για την πόλη που θα μεταβληθεί από την ύπαρξή του, την συσσώρευση γεγονότων από την εξάπλωση του πυρηνικού του νοήματος. Αυτή η συζήτηση θα μεταβάλλει δραστικά μια ή περισσότερες πτυχές της συνείδησης των μετόχων της, θα αντιληφθούν πως οι επινοήσεις, οι χειρισμοί, οι ερμηνευτικές στρατηγικές, οι εγκαταστάσεις της υποδοχής του δεν ανήκουν πιά στην περιοχή των καθημερινών συμβάσεων της συμπεριφοράς. Το έργο, ήδη, μεταβάλλει το χώρο και το χρόνο, συγκεντρώνει και συγκρατεί, ρυθμίζει τον κόσμο και τα γεγονότα που περιλαμβάνει.
η υποχώρηση Τι θα συμβεί τότε; Πως θα εκδηλωθεί η επιθυμία; ως υποχώρηση ή ως αντιπαράθεση στο περιεχόμενό του; Τι συμβαίνει με τα έργα; Η φύση τους περιέχει και εξαπολύει μια δυνατότητα. Τα έργα, σε κάποια στιγμή της ύπαρξής τους μεταβάλλονται σε κέντρα μιας πραγματικότητας την οποία συγκρατούν και ελέγχουν. Διαστέλλονται και, ως προστατευτικές μεμβράνες, περικλείουν ένα κόσμο. Ο παρατηρητής τους χωνεύεται στο περιεχόμενό τους, περιέχεται στιγμιαία στον κόσμο τους, υποχωρεί και εξέρχεται στην περιορισμένη πραγματικότητα από την οποία αποχώρησε (…πότε;…) και τώρα κατοικεί και πάλι. Ο παρατηρητής δεν ανήκει στην πραγματικότητα από όπου προήλθε. Ελεγκτής, πιά, του περιβάλλοντός του πρόκειται να επιχειρήσει μια χειρονομία επί αυτού. Το έργο και ο παρατηρητής του συγχωνεύονται, μεταβάλλονται σε δυνατότητα. Το έργο έχει βυθιστεί στο εσωτερικό μιας συνείδησης.
η αποχώρηση Η μεταβολή που μπορεί να συμβεί δεν θα μαρτυρηθεί από σειρές λεπτομερειών, από καταγραφές σε μια μηχανή, από σημειώματα, όπου, η γραφή θα έδειχνε, πως κάτι έπρεπε να γραφεί γρήγορα, με ένταση. Δεν καταγράφηκαν δυνατές φωνές μίσους, ίχνη μιας ανεξέλεγκτης μανίας στα δάπεδα και τους τοίχους, μαρτυρίες έντονων διαλόγων. Καμμία εκδήλωση φόβου ή ευχαρίστησης. Το εποπτικό βλέμμα ενός παρατηρητή τοποθετείται στη θέση μιας κάμερας κάπου ψηλότερα από το ύψος των ανθρώπων. Αφήνει τις εξουδετερωμένες πληροφορίες να γεμίσουν μια θέση μνήμης. Ένα άδειο, ήσυχο δωμάτιο, γυμνές λάμπες, θρανία, ένα ανοιχτό παράθυρο, μια ενεργή οθόνη όπου προβάλλεται συνέχεια μια σειρά από εικόνες. Η πόρτα σε αυτό τον άδειο χώρο παραμένει ανοιχτή, νύχτα και ημέρα. Τη νύχτα, αυτός ο χώρος φαίνεται να αιωρείται σε ένα χωρο-χρονικό αόριστο. Για τον επισκέπτη που θα περάσει στο εσωτερικό του η αίσθηση αυτή (…η ψευδαίσθηση;…) είναι το ίδιο ισχυρή. Που αποχωρούμε;
32
33
ψευδείς υποσχέσεις για την Αγγελική Αυγητίδου
η οθόνη (…περιέχει ένα στιγμιότυπο του παρελθόντος.) Τα τεκμήρια ορίζονται και πάλι ...σε μιά οθόνη. Ανήκουν σε ένα άχρονο σημείο, ανήκουν μόνο στην ψηφιακή αποθήκη από όπου προέρχονται, δεν ανήκουν στην Ιστορία και έτσι είναι ισχυρότερα και μηδαμινά ταυτόχρονα. Μια δήλωση δέσμευσης, ένα υποστήλωμα. Θρανία, γραφή, κείμενο, τακτοποίηση, έξοδος. Σε αυτή την στιγμή που ορίστηκε και βιώθηκε έξω από το χώρο και το χρόνο συντελέστηκε η ιδεώδης εκπαιδευτική πράξη. Ανοικτή σε όλες τις πιθανότητες. Περιέχουσα όλες τις πιθανότητες ως λαμπυρίσματα της ανθρώπινης ευφυϊας, ταιριάσματα και δηλώσεις της επιθυμίας. 34
ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΤΥΛΙΔΗΣ 14 - 11 - 2011
35
ΠΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΟΔΡΑ 2009
οδηγίες για τον απελευθερωτικό στοχασμό
Οι πράξεις που οφείλονται και πραγματοποιήθηκαν είναι: 1. η είσοδος, 2. η αναγνώριση, 3. η γραφή, 4. η δήλωση, 5. η ενατένιση των λεπτομερειών, 6. ο στοχασμός, 7. η συζήτηση, 8. η υποχώρηση, 9. η αποχώρηση. Όλες νέες, δυνατές, περιεχόμενες, λαμπρές, οι πρώτες νέες κινήσεις επί του μοναδικού αυτού σημείου, της μήτρας των επερχόμενων γεγονότων. Η ευτυχής χρήση του ελευθεριακού χώρου.