TOKYO 2019 (2028) Stylidis Iordanis

Iordanis Stylidis

TŌKYŪ - NIPPON / 2019(2018) σημειώματα και μικρά κείμενα για ένα ταξίδι

Η προετοιμασία και η ατελής στοχαστική άσκηση ανάγνωσης της πόλης Τόκιο στη χώρα Ιαπωνία (Tokyo, Yokohama, Hakone ) από όπου συλλέχτηκε υλικό για την χωρική οργάνωση, την διοικητική-πολεοδομική λειτουργία και τη δημόσια έκφραση και διάδραση των κατοίκων με τους επισκέπτες.

ISBN 978-618-83884-7-5

φωτογραφία εξωφύλου Ευστάθιος Στυλίδης (του Ιορδάνη)

TŌKYŪ - NIPPON / 2019(2018)

Η νησιωτική χώρα Ιαπωνία βρίσκεται στην άπω Ανατολή, στον βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό. Ορεινή χώρα με ελάχιστες πεδιάδες και παραθαλάσσιες εκτάσεις όπου είναι δυνατή η διαμόρφωση λιμανιών, αστικών βιομηχανικών κέντρων και καλλεργήσιμων εκτάσεων. Η χώρα υφίσταται συχνές καταστροφικές φυσικες εκδηλώσεις. Η πρωτοπορία των μηχανικών-τεχνολογικών εκφράσεων, οι ισχυρότερες εταιρίες τεχνικών μελετών και κατασκευών κάθε απαραίτητου στον πολιτισμό τεχνικού έργου, τα σημαντικότατα εκπαιδευτικά ιδρύματα αλλά και η εξαιρετική διοικητική και πολιτική πειθαρχία ζωής που ορίζεται από την ιδιαίτερη, πολυσήμαντη και αυστηρή αντίληψη και εκπαίδευση για την συλλογική ζωή συναποτελούν το εξαίρετο υπόβαθρο πολιτισμού που προσελκύει επισκέπτες από κάθε σημείο του πλανήτη. Η χώρα Ιαπωνία αποτελείται από τέσσερα μεγάλα νησιά (Χοκάϊντο, Σικόκου, Κιούσου, Χονσού) και χιλιάδες μικρότερα (6.852). Ο πληθυσμός της ανέρχεται στα 126 εκατομμύρια. Πρωτεύουσα πόλη είναι η πόλη Τοκιο που είναι ενσωματωμένη σε ευρεία μητροπολιτική περιοχή με πληθυσμό 36 εκατομμύρια.

6.852

4

126

36

ανατολική πρωτεύουσα

TŌKYŪ - NIPPON / 2019

ΤŌΚΕΙ

χάρτες - έδαφος, υπέδαφος (δίκτυα) - ειρηνικός ωκεανός

ΤΟΚΙΟ

6

7

κατώφλια εξαιτίας του Walter Benjamin* η σκέψη του ορίου και της μετάβασης πρυτανεύει σε αυτή τη στιγμή της μετακίνησής μας απο το αεροδρόμιο προς το κέντρο ενός τμήματος του μητροπολιτικού συστήματος πόλεων που ονομάζεται Τόκιο. Ως κατώφλι θεωρούμε την νύχτα, την διαδρομή στη νύχτα, το θέαμα μιας πόλης που επιδεικνύει και ορίζεται από το φωτισμό των συγκοινωνιακών δικτύων της και όχι από τα συμβάντα των αλλεπαλλήλων μερικών εμπειριών της. Διασχίζουμε την νύχτα της πόλης αφού διαπεράσαμε μαζί μια νύχτα στους ουρανούς συζητώντας για τις επερχόμενες στοχαστικές επιδιώξεις μας. Θα ξυπνήσουμε μαζί και θα ορίσουμε, ορισμένοι/ες και περιορισμένοι/ες, τα πρώτα και τα επόμενα κενά σημασίας, την ασυνέχεια της σημασίας της πόλης. Αυτή όμως η θραυσματική συνθήκη εμπειρίας απελευθερώνει την διάθεσή μας αλλά, ταυτόχρονα, ενισχύει την εμπιστοσύνη στην ομάδα. Εφόσον χρειαστεί, σε αυτή την ομάδα, θα διαθέσουμε τις πρώτες και τις επόμενες σκέψεις, θα κρίνουμε και θα στοχαστούμε για την σημασία των σκέψεων των συντρόφων μας. Αυτό το ψηφιδωτό θα χρησιμοποιήσουμε, αυτό το ψηφιδωτό θα εγγράψουμε στην μνήμη και στο σώμα μας. Δεν θα μαρτυρήσουμε την καθημερινότητα της πόλης. Θα περιπλανηθούμε άσκοπα. Ελεύθεροι.

VIDEO link : entrance to TOKYO © Iordanis Stylidis, Hellas τιμή στον Walter Benjamin

https://youtu.be/iipkBBevass VIDEO link : Urban Drifting Disciplines © Iordanis Stylidis, Hellas τιμή στον Roland Barthes

https://youtu.be/Wg_ufbmPtys

σημεία εξαιτίας του Roland Barthes* προετοιμαστήκαμε να συνδεθούμε με την φράση και την παράγραφο, με το σημείο και την γραμμή, με τον δρόμο, το σοκάκι, την δημόσια βρύση ή το μικρότατο πάρκο με τον ναό από όπου θα στραφούμε δεξιά ή αριστερά, όπως υποδείξει το σκίτσο του καθοδηγητή ή της καθοδηγήτριάς μας ώστε -τίποτε δεν έχει τελειώσει ακόμη- να δούμε στο προοπτικό βάθος του δρόμου ένα κατάστημα με μηχανές pachinko. Από εκεί, όταν φτάσουμε, όταν απελευθερωθούμε από την γοητεία του θορύβου τους, θα στρίψουμε, θα διαβάσουμε τις όψεις των χαμηλών μονόροφων κατοικιών με τα στενά προκήπια ώσπου να εντοπίσουμε την λευκή μακρόστενη επιγραφή με την σειρά των συμβόλων που έχουν τυπωθεί-γραφεί με επιμέλεια στο σημείωμα. Θα γυρίσουμε, ξανά και ξανά, θα κατανοήσουμε την υποχρέωσή μας, να πλησιάσουμε και πάλι από τον Βορρά, ύστερα από τον Νότο, ύστερα από την Ανατολή. Το σπίτι, η λέξη, το κείμενο, ο χώρος και ο χρόνος των αστικών σχέσεων που μας φιλοξενεί, μεγαλώνει, διευρύνεται και σμικρύνεται ώστε να πλημμυρίσει η γειτονιά με το ενδιαφέρον μας. Διαβάζουμε την πόλη.

* Walter Bendix Schonflies Benjamin Κριτικός της κοινωνίας και του πολιτισμού συνδύασε ιδέες του ιστορικού υλισμού, του γερμανικού ιδεαλισμού συμβάλλοντας στην πρόοδο του Μαρξισμού και της θεωρίας για την αισθητική. Δεν επιχειρούσε ποτέ να αρθρώσει μια συνεκτική θέση αλλα χρησιμοποιούσε διαφορετικά διακείμενα ώστε να αποκαλύψει ευρηματικά πλευρές της σκέψης του παρελθόντος που δεν μπορούν να δικαιωθούν στις εκτεταμένες δομές της ιστορικής κατανόησης (μεγάλες διηγήσεις)

* Roland Barthes Κριτικός της λογοτεχνίας, γλωσσολόγος και σημειολόγος. Επηρέασε την ανάπτυξη σχολών σκέψης όπως ο Στρουκτουραλισμός, η Σημειωτική, η κοινωνική θεωρία και η Ανθρωπολογία. Κείμενα απο το βιβλίο του Η επικράτεια των σημείων χρησιμοποιήθηκαν στο ταξίδι στην πόλη του Τοκιο.

ΤΟΚΙΟ

8

9

© Iordanis Stylidis, Hellas

ISTANBUL

© Efstathios Stylidis, Hellas

© Iordanis Stylidis, Hellas

TOKYO Στην πόλη Τόκιο προσγειωθήκαμε το απόγευμα. Η είσοδος στο τμήμα της μητροπολιτικής περιοχής όπου οριοθετείται ο δήμος Τόκιο διήρκεσε μία ώρα. Η υπερπτήση του εναέριου χώρου των χωρών Ρωσία και Κορέα έως το νησί Χονσού έγινε με αραιή νέφωση ή διαύγεια ώστε να διακρίνουμε από τα φινιστρίνια την ποικιλία των λεπτομερειών της ατμόσφαιρας και του εδάφους που εμπλούτισαν την εισαγωγή αλλά και το γενικό αναδυόμενο ύφος της υποχρέωσής μας. Ο χρόνος των συνοπτικών συζητήσεων, του ακατάστατου ύπνου και του βιομηχανικού φαγητού στο αεροσκάφος, οι κρίσεις νοήματος στα περιθώρια της σκέψης αλλά και οι άτακτες υποθέσεις για την μυθική χώρα και τις πόλεις, εκεί, εμπλούτισαν την μεριστή εμπειρία. Πλησιάσαμε στο νησί από τα βόρεια. Η επιπόλαια προετοιμασία, οι βεβαιότητες και οι αμφιβολίες θα δοκιμαστούν, ακριβώς. Κάθε φορά που διασχίζουμε το κατώφλι της νύχτας προετοιμάζουμε την είσοδό μας στην τελετή των αναγνώσεων και των χαρτογραφήσεων, των περιγραφών, των σημειώσεων, που χρειαζόμαστε ως δείκτες και οδηγούς των εμπειριών στα κοινά ταξίδια μας.

ΤΟΚΙΟ

10

11

© Iordanis Stylidis, Hellas

λεπτομερές σχέδιο για τη χρονική σειρά ενεργειών

για το συστηματικό σχεδιασμό μελλοντικών ενεργειών

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ - ΔΙΕΛΕΥΣΕΙΣ ‘‘...Τα ταξιδιωτικά έγγραφα, τα εισητήρια και το διαβατήριο, είναι σημαντικά. Η απώλειά τους θα δημιουργήσει σημαντικό πρόβλημα, κυρίως σε εσάς. Η ασφάλεια των ταξιδιωτικών εγγράφων σας είναι η πρώτη προτεραιότητά σας ΠΡΟΣΟΧΗ : φιλοδωρήματα, και ορισμένα εισιτήρια μουσείων ( ± 35 ευρώ ) ΠΡΟΣΟΧΗ : Στο εκπαιδευτικό ταξίδι συμμετέχετε ΜΕ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ. Έχουμε μαζί μας αλεξιβρόχια και αδιάβροχους μανδύες...!!! ‘‘

• 09 11 2019 • ΣΑΒΒΑΤΟ πτήση ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – ISTANBUL - TurkishAir Στο αεροδρόμιο ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (Θεσσαλονίκη) θα συναντηθούμε στις 19.30 • 10 11 2019 • ΚΥΡΙΑΚΗ πτήση ISTANBUL – TOKYO - NARITA TK52 Η πτήση ISTANBUL - TOKYO διαρκεί, περίπου 12 ώρες.

• Άφιξη στην πόλη TOKΙO (TOKYO) Μεταφορά στο ξενοδοχείο EDMONT, (1,5 ώρα απόσταση από το αεροδρόμιο) ΠΡΟΣΟΧΗ : Κατά την άφιξή μας στο αεροδρόμιο NARITA θα περάσουμε από έλεγχο με χρόνο διέλευσης μία ώρα Δείπνο. Όνειρα γλυκά. Προσέχουμε τον εαυτό μας. Κοιμόμαστε καλά.

© Efstathios Stylidis, Hellas

URBANISM • NATURALISM • SCIENCE • TECHNOLOGY • ARCHITECTURE …the PACIFIC OCEAN

• 11 11 2019 Δευτέρα TOKYO Plus (με Λεωφορείο και συνοδό) URBANISM • SCIENCE • TECHNOLOGY • ARCHITECTURE -the Pacific Ocean09.00 • αναχώρηση από το ξενοδοχείο 09.30-10.30 • επίσκεψη στο TOKYO METROPOLITAN GOVERNMENT OFFICE KENZO TANGE 1991 11.00-11.30 • στάση στη COOP KYOSAI PLAZA 11.45-12.15 • στάση στο TOKYO Olympic Stadium KENGO KUMA 2018-2020 13.00-13.30 • επίσκεψη στο FIRST CABIN, 2010 13.45-14.45 • στάση Hibiya Park γεύμα 15.00-15.20 • στάση στο MIKIMOTO building / GINZA TOYO ITO 2011 15.40-16.00 • στάση στο NAKAGIN CAPSULE TOWER KISHO KUROKAWA 1970-1972 16.45 • στάση στο ASAKUSA KANNON TEMPLE - Sensō-ji 18.30 • επίσκεψη στο TOKYO SKY TREE Επιστροφή με Μετρό • BOOKs Kenzo Tange and the Metabolist Movement : Urban Utopias of Modern Japan • FILMs : 1. CARVED-The slit Mouthed Woman (2007) by Koji Shiraishi

2. OKURIBITO (1975) by Yujirou Takita

3. Futatsume No Mado (2010) by Naomi Kawa

ΤΟΚΙΟ

12

13

© Iordanis Stylidis, Hellas

Στο ταξίδι μας προς την άπω ανατολή θα χρειαστεί να γυμνάσουμε τους εαυτούς μας. Καθώς διασχίζουμε τον ουρανό της Ασίας έως τον ειρηνικό ωκεανό. Για να εννοήσουμε τό πως, εκείνες οι άσκοπες φράσεις στα βιβλία της γεωγραφίας, που περιέχουν τη λέξη ‘’ωκεανός’’, τη λέξη ‘’Ασία’’ θα αποκτήσουν νόημα, περιεχόμενο. Καθώς ο ήλιος θα αρχίσει να φωτίζει τον ορίζοντα σημαδεύοντας ακριβώς το τέλος της ουράνιας πορείας, η ιδέα του χρόνου που περιθάλπει τις διαθέσεις και τις συνήθειές μας θα ενισχυθεί οδηγώντας τις σκέψεις σε νέες εκφραστικές αποδώσεις. Ο ήλιος ανέτειλε όταν το αεροσκάφος βρισκόταν πάνω από την περιοχή της Κασπίας θάλασσας, τη χώρα Καζακστάν. Έδυσε πίσω μας μετά από έξι ώρες καθώς περάσαμε την χερσόνησο της Κορέας. Το πέρασμά μας στην επικράτεια του συμπλέγματος των νησιών της χώρας Ιαπωνία και η κάθοδος προς την μυθική πόλη Τόκιο έγινε στο σκοτάδι. Κατεβήκαμε από τους ουρανούς. Ψάχνοντας. Ιχνηλατώντας. Προφέροντας τις πρώτες ερωτήσεις.

© Efstathios Stylidis, Hellas

ημέρα πρώτη

VIDEO link : The flight to TOKYO © Iordanis Stylidis, Hellas

https://youtu.be/5uuvKWGQIgY

ΤΟΚΙΟ

14

15

TOKYO METROPOLITAN GOVERNMENT BUILDING COMPLEX | KENZO TANGE | 1991 | tochō

Από το «δημαρχείο» της πόλης μπορούμε να παρατηρήσουμε, όσο επιθυμούμε, τις τακτικές και έκτακτες λεπτομέρειες που πρόκειται, αμέσως μετά, να ορίσουν τον χαρακτήρα των διαλόγων μας. Χρειάζεται όμως, παρόλαυτα, να κοιτάξουμε με προσοχή τον ψηφιακό χάρτη ώστε να απομνημονεύσουμε τις ονομασίες των γειτονιών, των συνοικιών, των πάρκων. Χρειάζεται, ακόμη περισσότερο, να επισκευτούμε την επικράτειά τους, τις εκδηλώσεις των υποθέσεων των ανθρώπων, τα σπίτια και τις αίθουσες των συναντήσεών τους, τις γιορτές και τις τελετές που ορίζουν και διευθετούν τον πολιτισμό τους. Καθώς, ξανά και ξανά, οι ματαιόδοξες προσπάθειές μας να εποπτεύσουμε τον χώρο από τα μεγαλύτερα των υψών συνεχίζονται, εμείς, ήδη, σχεδιάζουμε και συζητάμε για την περιήγηση στην επιφάνεια του εδάφους. Από τους διπλούς πύργους του δημαρχείου αλλά και ολόκληρο το συγκρότημα των κτιρίων, η ισχυρή γραφειοκρατία ρυθμίζει την λειτουργία της πόλης. Εμείς, λίγο αργότερα, επισκευτήκαμε το πάρκο Hibiya. Αναπαυθήκαμε.

FB έκδοση : 11 Νοεμβρίου 2019

ημέρα πρώτη Το συγκρότημα κτιρίων με το παρωνύμιο Tōcho (Tōkyō-to-Chōsha) στεγάζει τον διοικητικό μηχανισμό που ρυθμίζει την λειτουργία του πολεοδομικού συγκροτήματος που απλώνεται στην περιοχή Edo (εκβολές). Είναι έργο του αρχιτέκτονα Kenzo Tange. Το συγκρότημα βρίσκεται στην περιοχή Shinjuku. Φορμαλιστική-αισθητική σύνθεση με πρόθεση να συνδυάσει στοιχεία της τοπικής εκφραστικής υπόθεσης με εκείνα του μοντερνισμού. Ολοκληρώθηκε το 1991. Ένα σύστημα ανοικτών, ελεύθερα προσβάσιμων, πλατειών, στεγασμένων περασμάτων-διαδρόμων και πύργων συγκροτούν την συνθετική πρόταση του Tange. Οι διπλοί πύργοι (συστάδα πύργων 1) ανέρχονται σε ύψος 48 ορόφων εγκαθιστώντας την ιδέα της εποπτείας της πόλης και των μακρινότερων συνοικιών της όπως συνέβαινε στο παρελθόν από τους πύργους των φεουδαρχών-πολέμαρχων σε κάθε διοικούμενη επικράτεια. Στην συγγενή συστάδα των τριών αλληλοσυνδεδεμένων πύργων (2) είναι εμφανής η διάθεση του Tange να προβάλλει κάθε λειτουργικό συστατικό χωρίς την παραμικρή επιτήδευση ή κάλυψή του. Η εξεζητημένη, λεπτοκαμωμένη επεξεργασία των επενδύσεων των όψεων με ανοιχτόχρωμο και σκούρο γρανίτη, περιγραφει, σχολιάζει και προτείνει την ιδέα του κτιρίου-υπολογιστή (γεωμετρικήλειτουργική αισθητική chip) αλλά και την κατασκευαστική συνέπεια των ξύλινων κατασκευών της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, επιτυγχάνοντας την διαλεκτική (παρελθόν-μέλλον) οπτική σύνδεση όλων των ισχυρών συμβολικών-ρεαλιστικών στοιχείων της σύνθεσης. Ο Tange χρησιμοποιούσε συχνά το σχόλιο του Norbert Wiener (αμερικάνου μαθηματικού, θεμελιωτή της επιστήμης της Κυβερνητικής (ή επιστήμης των συστημάτων) που επέδρασε σημαντικά επί της φιλοσοφίας και της οργάνωσης της κοινωνίας, με το οποίο περιγράφει περιεκτικά το επιτευχθέν αποτέλεσμα ώς εκφραστικό πεδίο «χώρων επικοινωνίας» και «διαδρόμων πληροφορίας». Οι μετακινήσεις ανθρώπων στους διαδρόμους του συγκροτήματος αλλα και στους ανελκυστήρες παρομοιάζονται, έτσι, με την διακίνηση των ηλεκτρικών σημάτων σε υπολογιστική μηχανή. Η επιλογή της περιοχής Shinjuku από τους τοπικούς διοικητικούς εκπροσώπους για την κατασκευή του συγκροτήματος σήμανε την ολοκληρωτική αναμόρφωσή της από περιφερειακή υποβαθμισμένη ανυπόφορη γειτονιά σε κέντρο ισχυρής οικονομικής δραστηριότητας.

ΤΟΚΙΟ

16

17

COOP | NIKKEN SEKKEI | 2016 | Kyosai Plaza

© Efstathios Stylidis, Hellas

ημέρα πρώτη Το κτίριο σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από την εταιρία NIKKEN SEKKEI για την Ιαπωνική ένωση συνεταιρισμών καταναλωτών COOP. Περιέχει εκτεταμένους χώρους γραφείων σε ελεύθερη κάτοψη. Σκοπός της κατασκευαστικής-αισθητικής στρατηγικής ήταν η αντισεισμική επάρκεια και η ενεργειακή συμπεριφορά σε σχέση με τον περιορισμό του τοπικού μικρο-κλιματικού αστικού φαινομένου της θερμικής νησίδας. Υιοθετήθηκε η ειδική κατασκευαστική τεχνική slab floor που επέτρεψε την ανεμπόδιστη τακτοποίηση κάθε ειδικής ή σύνθετης σχέσης χώρων-λειτουργιών. Τα υαλοστάσια τοποθετήθηκαν βαθύτερα ώστε να σκιάζονται ολοκληρωτικά και στο χείλος των πλακών συνδέθηκαν πυκνές σειρές μεταλλικών αλυσίδων όπου αναρτήθηκαν-φυτεύτηκαν αναρριχώμενα φυτά (όπως και στο μήκος του διαστήματος από το χείλος των πλακών έως τα υαλοστάσια) ώστε να προκύψει μια πλήρως προστατευμένη από τον ήλιο όψη που αποδίδει την αίσθηση τοπίου στην εξοχή. Ο ιδιαίτερα φροντισμένος κήπος στο αίθριο ενισχύει σωστά την στρατηγική του διαλείμματος σε ησυχία και διαλογισμό που χαρακτηρίζει την συμπεριφορά και τις διαθέσεις της καθημερινής απόλαυσης των εργαζομένων. Οι αναγκαίοι μηχανισμοί -δίκτυα ψύξης-θέρμανσης- τοποθετήθηκανχωνεύτηκαν στο εσωτερικό των πλακών.

Απέναντι από το κτίριο COOP Kyosai Plaza βρίσκεται ένα ακόμη υπόδειγμα εξαιρετικής αρχιτεκτονικής που ξεκίνησε την συζήτηση, τόσο για την ευρηματική, πλούσια σε πλαστική απόδοση όψη όσο και για το ερώτημα της ταυτότητας του/της αρχιτέκτονά του. Μετά από τους/τις 100 (ας πούμε) γνωστούς/ές παγκόσμια αρχιτέκτονες, τι μπορούμε να μάθουμε από την εξαιρετική εργασία και τις προτάσεις εκατοντάδων άλλων εκπαιδευμένων σωστά συνθετώνκατασκευαστών που, οπωσδήποτε, συνεισφέρουν στην παιδεία των πολιτών και, φυσικά,την άνετη ζωή των κατοίκων στα έργα τους ; Καθώς διασχίζουμε τα αστικά δίκτυα του μητροπολιτικού συγκροτήματος δεκάδες παραδείγματα εξαιρετικής πλαστικής-συνθετικής διάθεσης εμφανίζονται και χάνονται από την ματιά μας. Η υποχρέωσή μας να ακολουθήσουμε το πρόγραμμα της ημέρας περιόρισε-εξουδετέρωσε μια τέτοια απόπειρα αναζήτησης.

ΤΟΚΙΟ

18

19

NEW NATIONAL STADIUM DEVELOPMENT PROJECT | KENGO KUMA | 2020 | Shinjuku Ward

ημέρα πρώτη Το στάδιο βρίσκεται στην περιοχή Meiji Jingu Gaien. Η μετατροπήανακατασκευή του χρειάστηκε τρία χρονια εντατικής συνεργασίας με την κατασκευαστική εταιρία Taisei. Ο Kengo Kuma προχώρησε στην εργασία που φάνηκε πως θα αναλάμβανε η Zaha Hadid. Η πρότασή της όμως ήταν κοστοβόρα και ιδιαίτερα πολύπλοκη κατασκευαστικά. Η αισθητική-κατασκευαστική πρόταση του Kuma περιλαμβάνει την επένδυση επιφανειών με ξύλινες περσίδες και γείσα ως βασική μίμηση-αναφορά τόσο στην αισθητική των τοπικών κατασκευών του παρελθόντος (ναοί, κατοικίες, οχυρώσεις) όσο και στην τεχνολογίατεχνική των ποικίλων αρθρώσεων-συνδέσεων των στοιχείων μεταξύ τους. Χρησιμοποιήθηκε ξύλο από την χώρα ώστε να περιοριστεί δραστικά το κόστος μεταφοράς. Η χώρα είχε χάσει σχεδόν το σύνολο της δασο-κάλυψής της έως το τέλος του πολέμου και χρειάστηκε η δραματική ενίσχυση των αναδασώσεων ώστε να επανέλθουν και να ενεργοποιηθούν τα δασικά οικοσυστήματά της. Η είσοδος στο στάδιο δεν ήταν δυνατή. Βέβαια, ένα χρόνο πριν, επισκευτήκαμε την έκθεση έργων του αρχιτέκτονα Kuma στον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό και είχαμε την ευκαιρία να διαβάσουμε την εξαιρετική ποικιλία των χειρισμών και των τεχνικών χρήσης του ξύλου σε πολυάριθμα έργα που είχαν ήδη κατασκευαστεί ή κατασκευάζονταν. Ανάμεσά τους και ορισμένες λεπτομέρειεςαπεικονίσεις των ιδιαίτερων χειρισμών που ήδη είχαν μελετηθεί και εφαρμόζονταν στο στάδιο.

KENGO KUMA & Associates Κορυφαία μορφή της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής έκφρασης ο Kengo Kuma είναι ο σκοπός μιας από τις σημαντικές επισκέψεις στην πόλη Τόκιο, στο γραφείο του αλλά και σε έργα του. Επισκέπτης καθηγητής στο Columbia University και ιδρυτής του ομωνύμου γραφείου στο Τόκιο με έργα σε περισσότερες από είκοσι χώρες. Συνθετική και αισθητική στρατηγική του είναι το ιδεώδες ταίριασμα των κτιρίων με το πολιτιστικό και φυσικό περιβάλλον σε ακριβείς κλίμακες. Αναζητά συνεχώς νέα υλικά για την αντικατάσταση του τσιμέντου και του ατσαλιού στην μετα-βιομηχανική δυτική αρχιτεκτονική έκφραση.

ΤΟΚΙΟ

20

21

FIRST CABIN | CAPSULE HOTEL | 2010 | Ginza

Capsule Hotels ονομάζονται τα ξενοδοχεία στην πόλη Τόκιο που προσφέρουν μια πλήρη και αισθητικά άρτια-αξιοπρεπή διαμονή με ιδιαίτερα οικονομικό αντίτιμο. Η επίσκεψή μας στο ξενοδοχείο FIRST CABIN είχε σκοπό την εννόηση της χωρικής, αισθητικής και λειτουργικής ιδιοτροπίας αυτού του τύπου/επιπέδου υπηρεσιών. Τα δωμάτια-κυψέλες είναι σχεδιασμένα/τοποθετημένα σε σειρές εκατέρωθεν διαδρόμων με συρόμενες περσίδες στην είσοδό τους. Οι χώροι υγιεινής είναι κοινόχρηστοι όπως επίσης και ο όροφος υποδοχής που, φυσικά, διαθέτει ολοκληρωμένα επικοινωνιακά υπόβαθρα (τηλεοράσεις, δίκτυο). Υπάρχουν διαφορετικές ξενοδοχειακές υπηρεσίες για επισκέπτες της πόλης, φοιτητές και φοιτήτριες, εργαζόμενους/ες με διαφορετικό κόστος. Η ανάγκη σχεδιασμού και εμπορικής διάθεσης τέτοιων υπηρεσιών προέκυψε εξαιτίας του εξαιρετικού κόστους ενοικίασης κατοικίας και μετακίνησης από τις παρυφές -ή μακρύτερα- του μητροπολιτικού αστικού συγκροτήματος προς το κέντρο. Εμπορική υιοθέτηση του παραδείγματος συλλογικής ζωής NAGAGIN CAPSULE TOWER του Kisho Kurokawa, πρωτοπόρου αρχιτέκτονα του κινήματος του ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΥ.

ημέρα πρώτη

NAGAGIN CAPSULE TOWER | Kisho Kurokawa |1970-1972 | Ginza

© Efstathios Stylidis

Ιστορικό κτίριο που ενσωματώνει όλα τα χαρακτηριστικά του κινήματος του Μεταβολισμού. Κατασκευάστηκε στο διάστημα ενός χρόνου, το 1970. Μοναδικό σε ολόκληρο τον πλανήτη οδήγησε απευθείας στον σχεδιασμό των capsule ξενοδοχείων. Όμως, η έλλειψη συντήρησης και η δομική παρακμή του συνετέλεσε στην έναρξη μιας επιθετικής προσπάθειας να αντικατασταθεί από ένα νέο κτίριο. Κατα τη διάρκεια της έκθεσης World Expo 1970 στην πόλη Ozaka, ο αρχιτέκτων που είχε ήδη σχεδιάστει το περίπτερο Takara Beautilion δέχτηκε πρόταση για την κατασκευή ενός κτιρίου με μικρά διαμερίσματα (capsules) για πολίτες που έχουν κατοικία στα προάστια αλλά χρειάζονται ένα μικρό διαμέρισμα στο κέντρο για τη διαμονή τους. Το συγκρότημα χτίστηκε στην περιοχή Ginza. Στο αρχικό σχέδιο προβλέφτηκαν δύο πύργοι οι οποίοι θα αναπτύσσονταν ανάλογα με τις ανάγκες (ζήτηση). Κάθε κτίριο εξελίσσονταν γύρω από ένα πυρήνα από σκυρόδεμα και ατσάλι που περιελάμβανε τα κλιμακοστάσια, τους ανελκυστήρες και τις γεφυρώσεις με το δίδυμο κτίριο. Στόν πύργο συνδέονταν οι προκατασκευασμένες μονάδες κατοίκησης (capsules) σε τέσσερα σημεία ώστε να είναι δυνατή η αντικατάστασή τους κάθε 25 χρόνια. Κάθε μονάδα είχε διαστάσεις σταθερές 2,3 χ 3,8 χ 2,1 και ήταν κατασκευασμένη από ελαφρές μεταλλικές επιφάνειες. Στον πύργο των 14 ορόφων μπορούσαν να συνδεθούν 144 μονάδες κατοικίας για ένα άτομο. Φυσικά μπορούσαν να ενωθούν μεταξύ τους ώστε να χρησιμοποιηθούν από οικογένεια. Με την ολοκλήρωση του έργου φάνηκε πως ξεκινούσε μια νέα εποχή στην έκφραση και την πρακτική της αρχιτεκτονικής. Αυτό δεν έγινε. Γρήγορα οι ιδέες του κινήματος υπερκεράστηκαν από εκείνες του Μετα-μοντερνισμού. Ακόμη περισσότερο, ο σχεδιασμός του κτιρίου δεν εξαντλούσε τις δυνατότητες εκμετάλλευσης χώρου σε μία περιοχή με υψηλοτάτη αξία γης. Ο οργανισμός DoCoMoMo για την τεκμηρίωση και την διατήρηση σημαντικών κτιρίων αλά και οι εθνικοί σύλλογοι αρχιτεκτόνων προσπαθούν ακόμη να επιτύχουν την ανακαίνιση του.

ΤΟΚΙΟ

22

23

HIBIYIA park | Chiyioda city

Οι Ιάπωνες δεν αστειεύονται με τις φυτεύσεις και την αισθητική των κήπων. Στο πάρκο Hibiyia η ποικιλία των φυτών, των λουλουδιών, των θάμνων και των δένδρων εκτίθεται και εξυψώνει την διάθεση των παρατηρητών. Η θερμοκρασία είναι σχετικά υψηλή αλλά ο δροσερός αέρας και οι πυκνή σκιά από τις συστάδες των δένδρων προστατεύει τις συζητήσεις αλλά και την εποπτεία της λίμνης. Στο κέντρο μιας από τις πυκνότερες αστικές περιοχές γραφείων της πόλης Τοκιο.

FB έκδοση : 4 Απριλίου 2018

Στο κέντρο του πάρκου Hibiyia η μεγάλη ορχήστρα ακολουθεί και επαληθεύει κάθε ζητούμενο τις ιδεώδους αστικής ζωής. Καθως ο δροσερός άνεμος από τον Ειρηνικό ωκεανό διαπερνά τις φυλλωσιές και τη σκιά των δένδρων τίποτε δεν μπορεί να περιορίσει την απόλαυση της στιγμής. Η ώρα του μεσημεριανού διαλείμματος για χιλιάδες εργαζομένους/ες αλλά και η ώρα μιας προγραμματισμένης επίσκεψης στον κήπο από κατοίκους που μένουν λίγο μακρύτερα. Εως το απόγευμα όπου θα ξεκινήσει μια γιορτή για την άνοιξη και την ανθοφορία των δένδρων.

FB έκδοση : 4 Απριλίου 2018

VIDEO link : Hibiya Park Orchestra © Iordanis Stylidis, Hellas

https://www.youtube.com/watch?v=65pJFt_1CYg

ημέρα πρώτη

© Efstathios Stylidis

ΤΟΚΙΟ

24

25

MIKIMOTO building | TOYO ITO | 2011 | Ginza

Στη γειτονιά Ginza, εμπορική περιοχή της πόλης Τόκιο ήδη από την εποχή Edo, το έργο του αρχιτέκτονα Toyo Ito MIKIMOTO είναι μια ισχυρότατη φορμαλιστική και κατασκευαστική πρόταση. Είναι η έδρα της εταιρίας Mikimoto Pearls. Ο συνθετικός χειρισμός του τρισδιάστατου στερεού συνδυάζει την πρισματική μορφή που υποστηρίζει μια ποικιλία ακανόνιστων ανοιγμάτων, μερικά εκ των οποίων συνθέτουν δίεδρες γωνίες. Εκεί όπου, κανονικά, θα έπρεπε να βρίσκονται τα υποστηλώματα. Η κατασκευαστική ευρηματικότητα του αρχιτέκτονα απέδωσε μια ισχυρή αδιατάρακτη δομή στις όψεις του κτιρίου ώστε να υποστηριχτούν οι οριζόντιες επιφάνειές του. Μεταλλικές πλάκες ενώθηκαν αντικρυστά σε απόσταση 20 εκ. και γέμισαν με τσιμέντο. 330 τέτοιες μονάδες συντέθηκαν σχηματίζοντας τις όψεις αλλά και τον στατικό φορέα του κτιρίου. Τοποθετήθηκαν και επικολήθηκαν με ακρίβεια ώστε, μετά από αλλεπάλληλα στάδια λεπτεπίλεπτων εργασιών να εξαφανιστεί κάθε ίχνος συγκόλλησης. Η κάτοψη του κτιρίου είναι ελεύθερη και περιέχει τους χώρους υποστήριξης στην βόρεια πλευρά καθώς και το καμπυλωτό κλιμακοστάσιο.

ημέρα πρώτη

Ginza Στη γειτονιά Ginza, όπως και στην περιοχή της λεωφόρου OMOTESANDO συγκεντρώνονται τα κτίρια των φημισμένων μεγάλων εταιριών λιανικού εμπορίου καταναλωτικών ειδών πολυτελείας (ρούχα, κοσμήματα, υποδήματα), των εταιριών χοντρικού εμπορίου, πρώτων υλών και εργοστασίων υψηλής τεχνολογίας (ηλεκτρονικά, τηλεπικοινωνίες). Το όνομα της περιοχής προέρχεται απο την παλαιά ονομασία εργοστασίου κοπής ασημένιων νομισμάτων που λειτουργούσε την περίοδο Edo (1612). Η περιοχή, νότιο-ανατολικά του αυτοκρατορικού παλατιού, ήταν ελώδης βάλτος και διευθετήθηκεεπιχωματώθηκε ώστε να δημιουργηθεί ένα νέο εμπορικό κέντρο με πυράντοχα κτίρια δυτικού τύπου κατασκευασμένα από τούβλα αφού η υπάρχουσα συνοικία καταστράφηκε από φωτιά (1872). Σύμβολο του εκσυγχρονισμού και του δυτικότροπου διαφωτισμού στην πόλη και τη χώρα φιλοξενούσε πολλές επιχειρήσεις εκδόσεων εφημερίδων αλλά και τα πρώτα εμπορικά καταστήματα με διαφημιστικές προθήκες. Ανταγωνίστηκε άλλες περιοχές της πόλης που διέθεταν το παραδοσιακό αρχιτεκτονικό-πολεοδομικό ύφος. Η κύρια λεωφόρος κυκλοφορίας κλείνει για τα οχήματα κάθε Σαββάτο και Κυριακή.

ΤΟΚΙΟ

26

27

TOKYO | SKYTREE | 2011 | Sumida river

• Ο πύργος SKY TREE στην πόλη ΤΟΚYO-TO τελειώνεται στα 634 μέτρα του. Ολοκληρώνει την ιδέα και τους στόχους μετάδωσης και αναμετάδοσης ψηφιακού υλικού. Μαθημάτων, δηλαδή, για τους τύπους και τις τυπολογίες υπακοής σε ένα ειδικό πρόγραμμα ζωής, συμπεριφορών, διαθέσεων και επιβολής νοήματος. Ιδιοκτήτης του πύργου είναι η εταιρία TOBU RAILWAY, που διαχειρίζεται ένα πυκνό δίκτυο σιδηροδρόμων στην διοικητική περιοχή KANTO. • Η κατασκευή-πύργος SKY-TREE δεν μοιάζει ούτε με δένδρο ούτε φτάνει στον ουρανό. Εξελίσσεται έως το ύψος των 634 μέτρων προσφέροντας στους/στις επισκέπτες/τριες την δυνατότητα της θέας της πόλης αλλά και το ερώτημα της σχέσης με την πόλη. Επιβάλλει την υποχρέωση, αφού έφτασαν τόσο ψηλά και κέρδισαν τα κέρδη της εποπτείας τους, της επιστροφής στην αντιμετώπιση της καθημερινότητας των ανθρώπων. Στην επιδίωξη της απόλαυσης μιας χειρονομίας, του ενδιαφέροντος μιας συζήτησης γύρω από ένα τραπέζι, της προσπάθειας και του επιτεύγματος της συμπαράστασης στους συνανθρώπους τους καθώς περιηγούνται και συναντιούνται στην ζωή. Όλες αυτές οι κορυφαίες στιγμές και προτάσεις εδράζονται στο έδαφος των σχέσεων. Ο πύργος SKY-TREE κατασκευάστηκε για να εκδώσει προς τον πλανήτη το πνεύμα του ματαιόδοξου ανταγωνισμού. Δεν ανταποκρίνεται στα κορυφαία επιτεύγματα της επιστήμης, της μηχανικής και της τεχνολογίας. Θαυμάζουμε (απορούμε) για την ανάγκη και το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής απόφασης. Γνωρίζουμε πως σε λίγο, κάπου αλλού, ένας ψηλότερος πύργος θα ανορθωθεί. Εκθέτοντας την άσκοπη ματαιοδοξία των εργατών του. Προσελκύοντας χιλιάδες επισκέπτες. Διαθέτοντας το ίδιο ερώτημα.

FB έκδοση : 22 Νοεμβρίου 2019

ημέρα πρώτη

SKYTREE

Η οδοιπορία στις γειτονιές της πόλης εξελίσσεται με σκοπό την προσέγγιση του πύργου SKY TREE και του ποταμού SUMIDA. Η ήπια μορφολογία των κατοικιών αλλά και η ησυχία των δρόμων όπου κυκλοφορούν ελάχιστα οχήματα οριοθετεί την μία άκρη της διαλεκτικής σχέσης, το οικείο υπόδειγμα ζωής που περιλαμβάνει την χαρούμενη και ζωηρή εποπτεία, τους διαλόγους και τις σκέψεις μας. Στήν άλλη άκρη βρίσκεται η πρόταση και η προοπτική εκδοχή του μεταλλικού πύργου που καθώς τον παρατηρούμε στις αλλεπάλληλες προοπτικές του προβολές, ανάμεσα σε δρόμους, πάνω από τις στέγες, στο κενό μεταξύ δύο κατοικιών, ανάμεσα στα δένδρα του πάρκου, φαίνεται να εκχέει στη σκέψη την πολιτική στρατηγική δυνατότητα του τοπικού αλλά και του παγκοσμίου τεχνικού πολιτισμού. Την έξοδο, δηλαδή, στο διάστημα. Την δημιουργία, υποθέτω, της ιδέας ενός σταθερού στις φυσικές του σχέσεις πλανήτη-συμβόλου, για τις γενεές ανθρώπων που θα κατοικήσουν γρήγορα την εγγύς ηλιακή γειτονιά. Χωρίς να μπορούν να επιστρέψουν ποτέ. Ο πύργος σημαδεύει και οδηγεί την σκέψη και τη διάθεσή μας.

FB έκδοση : 17 Νοεμβρίου 2019

ΤΟΚΙΟ

28

29

© Iordanis Stylidis, Hellas

Χωρίς διευθύνσεις Οι δρόμοι της πόλης δεν έχουν όνομα. Γραμμένη διεύθυνση, βέβαια, υπάρχει, αλλά έχει μόνο ταχυδρομική αξία, αναφέρεται σε ένα δημόσιο κτηματολόγιο (με συνοικίες και οικοδομικά συγκροτήματα, καθόλου γεωμετρικά), που η γνώση του είναι προσιτή στον ταχυδρόμο, όχι στον επισκέπτη : η μεγαλύτερη πόλη του κόσμου είναι ουσιαστικά αταξινόμητη, οι χώροι που την συνθέτουν στις λεπτομέρειες δεν έχουν κατονομαστεί. Αυτή η απάλειψη του τόπου κατοικίας φαίνεται άβολη σε όσους (σαν εμάς) έχουν συνηθίσει να διακηρύχνουν ότι το πιό εύχρηστο είναι και το πιό ορθολογικό. Το Τόκιο μας αποκαλύπτει ωστόσο ότι το ορθολογικό είναι απλώς ένα σύστημα ανάμεσα σε άλλα. Για να υπάρχει έλεγχος του πραγματικού (των διευθύνσεων) αρκεί να υπάρχει ένα σύστημα, έστω και φαινομενικά άλογο, ανώφελα περίπλοκο, παράξενα ετερόκλητο... ...εδώ, πρέπει να προσανατολιστεί κανείς όχι από το βιβλίο, τη διεύθυνση, αλλά από το περπάτημα, την όραση, τη συνήθεια, τη βιωματική εμπειρία. Εδώ κάθε ανακάλυψη είναι έντονη και εύθραυστη, δεν μπορούμε να την ξαναβρούμε παρά με την ανάμνηση της εντύπωσης που άφησε μέσα μας : επισκέπτομαι έναν τόπο για πρώτη φορά, σημαίνει λοιπόν αρχίζω να τον γράφω : αφού η διεύθυνση είναι άγραφη, θα πρέπει η ίδια να δημιουργήσει την δική της γραφή.

Roland Barthes : L’empire des signes

ημέρα δεύτερη

© Efstathios Stylidis

ΤΟΚΙΟ

30

31

UENO ONSHI PARK

Στις αρχές του 17ου αιώνα ο κυβερνήτης Tokugawa Ieyasu ξεκίνησε την οικοδόμηση της διοικητικής πρωτεύουσας που εξελίχθηκε στην πόλη Τόκιο. Ο διάδοχός του Hidetada αποδέχτηκε την πρόταση για την οικοδόμηση ναού Βορειο-ανατολικά του οχυρού EDO ώστε να προστατέψει την πόλη από παρα-φυσικές δυνάμεις όπως όριζαν οι δοξασίες εκείνης της εποχής. Το 1625 κατασκεύασε ένα συγκρότημα 36 ναών στην περιοχή. Η περιοχή των ναών στο UENO υποστήριξε το πρώτο δημόσιο πάρκο που δόθηκε στον πληθυσμό της πόλης, το 1873. Στην περιοχή του πάρκου συνέβη η σύγκρουση μεταξύ των οπαδών της κυβέρνησης Meiji και εκείνων του τελευταίου στρατιωτικού διοικητή (Shogun) Tokugawa. Εκεί χωροθετείται μια μεγάλη ποικιλία από κτίρια, μουσεία, ναούς και μαυσωλεία καθώς και ο ζωολογικός κήπος. Διάσημη, ελκυστική φυσική έκταση γεμάτη από κερασιές που ανθίζουν την άνοιξη προσελκύωντας πλήθη από τους κατοίκους της πόλης. Ότι εγκαταλείπεται απο τους επισκέπτες του πάρκου χρησιμοποιείται από τους αστέγους.

© Efstathios Stylidis

ημέρα δεύτερη

επισκέψεις TOKYO NATIONAL MUSEUM (TOYOKAN wing) YOSHIO TANIGUSHI, 2013 Η αίθουσα εκθέσεων Horyuji είναι το κτίριο όπου στεγάζονται τα αντικείμενα της ομώνυμης συλλογής από τους 7ο και 8ο αιώνες. Στο κτίριο συντηρούνται και εκτίθενται τα αντικείμενα που δωρίστηκαν στον αυτοκράτορα από το μοναστήρι Horyuji. Σε αντίθεση με το υπερφορτωμένο οπτικό περιβάλλον της πόλης το κτίριο εκθέτει την συλλογή και εκτίθεται ως έκθεμα σε ένα ήσυχο λιτό περιβάλλον. Είναι μια εξαιρετική σύνθεση σχέσεων διαφάνειας, αδιαφάνειας και αντανακλάσεων, καθέτων και οριζοντίων επιφανειών, συμπαγών αδιαπέραστων επιπέδων και κενών, εσωτερικών και εξωτερικών διασυνδέσεων. Η προσέγγιση του κτιρίου είναι έμμεση και εκτός αξονικής συμμετρίας. Χωροθετείται στην απέναντι πλευρά μιας ρηχής λίμνης όπου αντανακλούνται τα δομικά συνθετικά του στοιχεία. Χρειάζεται να προσεγγιστεί ώστε να γίνει ορατός ο σκυρόδετος διάδρομος που οδηγεί στο εσωτερικό του και βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με την επιφάνεια του νερού. Ο υπαίθριος χώρος μπροστά από την είσοδο στεγάζεται από ένα σύστημα καθέτων και οριζόντιου επιπέδων που υποστηρίζεται από τέσσερα λεπτόκορμα μεταλλικά υποστηλώματα και περικλείει τον χώρο του καταστήματος και την υποδοχή καθώς και ένα χώρο έρευνας σε ενδιάμεσο επίπεδο. Η γυάλινη όψη του τμήματος είναι διαφανής έως το ύψος της εισόδου και από εκεί έως το τελείωμά του καλύπτεται από λεπτές περσίδες αλουμινίου τοποθετημένες ακριβώς σε ίσες αποστάσεις. Στο εσωτερικό βρίσκεται ο χώρος των εκθέσεων και τα εργαστήρια συντήρησης.

© Efstathios Stylidis

NATIONAL MUSEUM of MODERN ART leKORBUZIER, 1959 Το NMWA είναι το μοναδικό έργο του leCORBUSIER στην Απω Ανατολή, σπουδαίο παράδειγμα της θεωρίας του για τα ‘’μουσεία της απεριόριστης ευμάρειας’’ (unlimited growth museums). Η πρωτοπορειακή σύλληψή του, την εξαιρετική ποιότητα χώρου και εκθεμάτων, περιλαμβάνεται στα 100 σημαντικότερα κτίρια της χώρας στον αντίστοιχο κατάλογο της UNESCO. O Corbusier σχεδίασε ένα δείγμα της ιδέας του το 1929, μια σπειροειδή άνοδο που περιεχόταν σε τετράγωνο και εξελισσόταν ανάλογα με τις ανάγκες. Η πρόταση υπέστη ισχυρή κριτική και δεν πραγματοποιήθηκε στην Ευρώπη. Υπάρχουν τρεις εκδοχές αυτής της ιδέας. Στην πόλη Ahmedabbad (Sanshkar Kentra, 1957), στην πόλη Chadigarth (Κυβερνητικό Μουσείο, 1965) και το κτίριο στο Τόκιο. Το τελευταίο είναι και το πλησιέστερο στην ιδέα του αρχιτέκτονα μιας και τα δυο πρώτα χρειάστηκε να υποστούν πλαστικές ρυθμίσεις εξαιτίας του κλίματος. Στο κτίριο στεγάζεται η συλλογή εργων του ιάπωνα βιομηχάνου-συλλέκτη Kojiro Matsukata. Το έργο σχεδιάστηκε και ολοκληρώθηκε απο τον Corbuzier και τους νεαρούς αρχιτέκτονες Kunio Maekawa, Junzo Sakakura και Takamasa Yoshizaka. Το κτίρο αποτελείται από τρία επίπεδα και το ισόγειο. Στέκεται σε ένα δίκτυο υποστηλωμάτων (πιλοτίς). Η όψη του δεν έχει ανοίγματα και καλύπτεται από πλάκες εμφανούς σκυροδεματος με ενσωματωμένα πράσινα χαλίκια. Στην δεξιά άκρη σχεδιάστηκε μια εξοχή, σαν οθόνη, που συνδέεται με το κλιμακοστάσιο. Στο αρχικό κτίριο προστέθηκε νέα πτέρυγα. Και τα δύο κτίρια είναι οργανωμένα συνθετικά γύρω από αυλές. Το αρχικό κτίριο έχει σκεπασμένη της αυλή του ενώ το νεότερο περιβάλει ένα κήπο. Ο Corbusier φωτίζει εξαιρετικά το εσωτερικό από το τριγωνικό άνοιγμα στην οροφή. Η εσωτερική ανερχόμενη ράμπα εκθέτει σωστά την ταυτότητα του εσωτερικού χωρου. Τα ανοίγματα της οροφής από όπου φωτιζοταν το εσωτερικό έχουν καλυφθεί πλέον και χρησιμοποιείται τεχνικός φωτισμός. Τα υποστηλώματα είναι ελεύθερα από την περιβάλλουσα τοιχοποιϊα. Ο Maekawa προσέθεσε το 1979 την δεύτερη πτέρυγα όταν ανακαινίσθηκε το κτίριο και ενισχύθηκε η αντι-σεισμική προστασία του.

ΤΟΚΙΟ

32

33

UENO ONSHI PARK

© Efstathios Stylidis

ημέρα δεύτερη

επισκέψεις JAPAN ART ACADEMY (Art Depository wing) KISHIO KUROKAWA, 2014 - 2017 Η ακαδημία Ιαπωνικής Τέχνης είναι το σημαντικότερο ίδρυμα υποστήριξης καλλιτεχνών με εξαιρετική πορεία στις πειθαρχίες της Λογοτεχνίας, της Μουσικής, του Θεάτρου και των Εικαστικών-Πλαστικών τεχνών. Το διοικητικό κέντρο της ακαδημίας σχεδιάστηκε το 1958 από τον Isoya Yoshida που υποστήριζε την απόπειρά του να συνδυάσει συνθετικά και μορφολογικά στοιχεία της παράδοσης με τις σύγχρονες αισθητικές διαθέσεις. Το κτίριο βρίσκεται στον κατάλογο των 100 σημαντικοτέρων κτιρίων στην Ιαπωνία. Η πτέρυγα αποθήκευσης έπρεπε να ταιριάξει σωστά με το υπάρχον κτίριο, τον κήπο, τον ιδιαίτερο φράχτη από bamboo και το γειτονικό πάρκο. Θα περιλάμβανε ένα πλήθος έργων ώστε να συντηρηθούν σωστά για τις μελλοντικές γενεές. Η ιδέα και η πρόταση που παρουσιάστηκε εκθείασε την χειρονομία μιας ‘’αρχιτεκτονικής υποβάθρου’’ (background architecture). Δύο ζώνες εκδιπλούμενων επιφανειών καθ’ύψος συνδυάζονται και διαθέτουν την οπτική σημασία τους στο απογευματινό φώς χωρίς να επιβάλλουν την υλικότητά τους. Ενώ στο υπάρχον κτίριο πρυτανεύουν οι οριζόντιες γραμμές οι κυρίαρχες συνθετικές γραμμές του νέου κτιρίου είναι οι κάθετες. Το ύψος του κτιρίου είναι χαμηλότερο από εκείνο των δένδρων του πάρκου ώστε, επίσης, να μην επιβάλλεται στο μικρο-τοπίο της περιοχής.

METROPOLITAN ART NEW MUSEUM TOKYO KUNIO MAYEKAWA ASSOCIATES, 1975 Tο νέο ΜΜΤΤ ολοκληρώθηκε το 1975. Η σχεδιαστική συνθετική αρχή ήταν να επιτευχθεί ένα κτιριακό σύνολο που να ρυθμίζει ιδεωδώς μια ποικιλία χώρων όπως οι ανοικτές αυλές, οι χώροι υποδοχής και οι δημόσιες λειτουργίες υψηλής επισκεψιμότητας όπως τα εστιατόρια. Να προσφέρει την αίσθηση ενός αστικού οργανωμένου συστήματος σε αντιπαράθεση με την χαώδη δομή της πόλης. Ενσωματώνει τρείς λειτουργίες : 1. Την λειτουργία των σταθερών θεματικών εκθέσεων, 2. Την λειτουργία των χώρων συλλογικών εικαστικών δράσεων και 3. Την λειτουργία γενικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων. Παρά το μεγάλο εμβαδό του κτιριολογικού του προγράμματος (σχεδόν 31.000 τετ. μ.) σε σχέση με το προϋπάρχον συγκρότημα (17.000 τετρ.μ.) δεν εξελίχθηκε σε κατασκευαστική και μορφολογική υπερβολή εξαιτίας της επιλογής να βυθιστεί το 60% του όγκου του. Ο αυστηρός πολεοδομικός κανονισμός του πάρκου δεν επέτρεπε την ανόρθωση κτιριακών όγκων σε ύψος μεγαλύτερο των 15 μέτρων. Έτσι, ο σχεδιασμός του βασίστηκε σε μία κεντρική μεγάλη αυλή γύρω από την οποία διατάχθηκαν οι τρείς σημαντικές λειτουργίες του. Τρείς ακόμη κανόνες που επέλεξε και ακολούθησε ο Mayekawa κατηύθυναν τον σχεδιασμό του συγκροτήματος : 1. Ο σχεδιασμός ενός ουδετέρου υποβάθρου για τα εκθέματα, 2. Η συσχέτιση με το περιβάλλον και 3. Η χρήση υλικών και κατασκευαστικών μεθόδων που θα παρείχαν εξαιρετική ανθεκτικότητα, θα απέδιδαν ένα κορυφαίο αποτέλεσμα με συμβατικά υλικά. Αυτές οι τρείς αρχές οδηγοί καθόρισαν το τελικό αποτέλεσμα από τα πρωταρχικά σχέδια έως το τελικό στάδιο της κατασκευής. Όντως, το συγκρότημα συνδέθηκε στο άμεσο περιβάλλον του χωρίς να υπερέχει ως μορφή επί των συστάδων των δένδρων στο πάρκο UENO. Οι χώροι αναπτύσσονται γύρω από την αυλή και έτσι επιτυγχάνεται η πλήρης σύνδεση των εσωτερικών τμημάτων με το εξωτερικό καθώς και η άνετη πρόσβαση σε κάθε τμήμα του μουσείου.

ΤΟΚΙΟ

34

35

© Iordanis Stylidis, Hellas

η διάρρηξη του νοήματος Το χαϊκού (ιαπωνική ποιητική φόρμα) έχει τούτη την κάπως φαντασμαγορική ιδιότητα, να μας κάνει να φανταζόμαστε πως πάντοτε μπορούμε και εμείς να το φτιάχνουμε τόσο εύκολα. Λέμε (νομίζουμε) : τι πιό προστιτό στην αυτόματη γραφή από τούτο εδώ : Είναι βράδυ, φθινόπωρο, Σκέφτομαι μόνο Τους γονείς μου Το χαϊκού διεγείρει τον πόθο : πόσοι και πόσοι δυτικοί αναγνώστες/τριες δεν ονειρεύτηκαν να περιφέρονται στην ζωή μ’ένα καρνέ στο χέρι, σημειώνοντας εδώ και εκεί «εντυπώσεις», που η συντομία τους είναι εχέγγυο της τελειότητας, που η απλότητά τους θα πιστοποιεί την βαθύτητα (δυνάμει ενός διπλού μύθου, του κλασικού, που την συντομία την μετατρέπει σε απόδειξη τέχνης, και, του ρομαντικού, που βραβεύει με το έπαθλο της αλήθειας τον αυτοσχεδιασμό). Το χαϊκου, αν και είναι κατανοητό, δεν σημαίνει τίποτε, και με τον διπλό τούτο όρο ακριβώς φαίνεται να προσφέρει στην νόηση, με τρόπο ιδιαίτερα ελεύθερο, εξυπηρετικό, όπως θα έκανε ένας ευγενικός οικοδεσπότης που θα επέτρεπε να εγκατασταθείτε σπίτι του με όλη σας την άνεση, μαζί με τις ιδιοτροπίες σας, τις αξίες σας, τα σύμβολά σας. Η «απουσία» του χαϊκού (όπως θα λέγαμε για ένα εξωπραγματικό φάντασμα όσο και για ένα νοικοκύρη που έφυγε ταξίδι) σπρώχνει στον εκμαυλισμό, στη διάρρηξη, κοντολογής στον πιό μεγάλο πόθο, εκείνο του νοήματος.

Roland Barthes : L’empire des signes

ημέρα τρίτη

ΤΟΚΙΟ

36

37

KENGO KUMA DAY

© Iordanis Stylidis, Hellas

KENGO KUMA Γεννήθηκε στην Ιαπωνία, το 1954. Καθηγητής στο τμήμα Αρχιτεκτονικής του πανεπιστημίου του Τόκιο. Κορυφαίος ερευνητής και οδηγός της σύγχρονης αρχιτεκτονικής μαζί με τους Shigeru Ban, Kazuyo Sejima, είναι επίσης σημαντικός θεωρητικός και συγγραφέας. Σκοπός των αναζητήσεών του, όπως γράφει, είναι η επαναφορά της Ιαπωνικής αισθητικής παράδοσης και η ευρηματική-στοχαστική ανασύστασή της. Υπερασπίζεται την ιδέα της αρχιτεκτονικής πρακτικής των σχέσεων. Της αρχιτεκτονικής, δηλαδή, που συνδιαλέγεται ακριβώς, σωστά, με το άμεσο περιβάλλον της και δεν επιβάλλεται ως σημασία και μορφή. Η κυρίαρχη αξία που διαπνέει τα έργα του είναι ο χειρισμός του φυσικού φωτός με την απαραίτητη χρήση/ανταπόκριση στις ταυτότητες/φυσικές ιδιότητες υλικών από το άμεσο περιβάλλον του έργου. Όπως επιδεικνύεται και αποδεικνύεται από την επίσημη ιστοσελίδα του ο αριθμός των έργων που βρίσκονται σε μελέτη, κατασκευάζονται και εκτίθενται, ήδη ολοκληρωμένα, προ πολλού, δημόσια στον πλανήτη είναι τόσο μεγάλος ώστε η μαθητεία στην κατανόηση των ιδιαίτερων ευρηματικών συνθετικών-αισθητικών τακτικών του να απαιτεί την μακρόχρονη αφιέρωση του/της ερευνητή/τριας ακολούθου του. Επισκευτήκαμε ένα από τα πολλά γραφεία που διατηρεί στην πόλη και περιηγηθήκαμε, όσο χρειάστηκε και επιτρεπόταν, σε ένα εξαιρετικό χώρο συλλογικής εργασίας κατά ομάδες έργου. Λίγο αργότερα συζητήσαμε για τις ιδιαιτερότητες και την ασκητική της πειθαρχίας/προσήλωσης στην ανάγκη/υποχρέωση οριοθέτησης, πλοκής και τακτοποίησης της χωρικής υλικής σημασίας κάθε νέου ή παλαιότερου έργου του. Με ό,τι πειστήρια και ευρήματα καταφέραμε να συλλέξουμε ή είχαμε ήδη ‘‘κατά νου’’ από την προετοιμασία μας.

© Efstathios Stylidis

ημέρα τρίτη

ΤΟΚΙΟ

38

39

KENGO KUMA DAY

© Iordanis Stylidis

BAISO IN buddhist Temple, είσοδος Ο ναός βρίσκεται στην οδό Aoyama, πίσω από το μέτωπο των ψηλών κτιρίων που περιφράσουν/προφυλάσσουν την εσωτερική ήσυχη γειτονιά. Κτίστηκε το 1634 από την οικογένεια Aoyama. Καταστράφηκε από τον βομβαρδισμό της πόλης το 1945 και ανορθώθηκε. Το κεντρικό γραφείο του Kengo Kuma βρίσκεται-συνορεύει με τον διάδρομο είσοδο που προσελκύει το ενδιαφέρον και προσκαλεί στο πέρασμα, τη διάσχιση του μήκους του. Η συνθετική-αισθητική στρατηγική προσδιορίστηκε και εκφράστηκε με την επιλογή της φύτευσης σε όλο το μήκος του διαδρόμου πυκνής γραμμικής συστάδας δένδρων bamboo. Το δένδρο αναπτύσσεται σε μεγάλο ύψος και διαθέτει πυκνό φύλλωμα-θύσανο ώστε να σκεπάζει το διάδρομο, τη διαδρομή, τον/την επισκέπτη, εισάγοντας-περιορίζονταςπεριβάλλοντας-προστατεύοντας, την ύπαρξή του καθώς πλησιάζει στην είσοδο του ναού. Αυτή η επιτυχία του συνθετικού χειρισμού του διαδρόμου αλλά και η ανανέωση του ναού με τον χωρικό χειρισμό-πρόταση του Kuma είχαν σαν αποτέλεσμα την πλήρη αποδοχή του από τους επισκέπτες πιστούς. Ο ναός είναι αφιερωμένος στη θεά του ελέους.

© Efstathios Stylidis

ημέρα τρίτη

επισκέψεις ONE OMOTESANDO, 2009 Το κτίριο σχεδιάστηκε μετά από παραγγελία εταιρίας ρούχων. Βρίσκεται στην αρχή της λεωφόρου Omotesando που οδηγεί στον ναό Meiji τον μεγαλύτερο ναό της θρησκείας του Σιντοϊσμού στην πόλη. Η ιδέα του σχεδιασμού της όψης (περσίδες) στηρίζεται στη διάθεση να συνεργάζεται (το πλαισίωμα) μορφολογικά με τα δένδρα που βρίσκονται επί της λεωφόρου. Κατασκευάστηκε ένα πλέγμα λεπτόκορμων ξύλινων αντικολλητών λωρίδων που διατρέχει όλο το μήκος της όψης. Εκτός από τον αισθητικό χειρισμό η επίλυση συνεισφέρει εξαιρετικά στην σκίαση του εσωτερικού του κτιρίου μειώνοντας την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα. Το Τόκιο ήταν η πόλη της αρχιτεκτονικής του ξύλου έως το τέλος του Β’Π.Π. Έκτοτε κυριάρχησε η κατασκευαστική τεχνολογία του σκυροδέματος. Η ιδέα της χρήσης ξύλινων στοιχείων σε κάθε ευκαιρία είναι απόπειρα της επαναφοράς εκείνης της ελκυστικής οπτικής διάθεσης.

SUNTORY MUSEUM of ART, 2007 Το μουσείο βρίσκεται στην περιοχή του συγκροτήματος κτιρίων μικτών χρήσεων Tokyo Midtown-Roppongi που ολοκληρώθηκε πρόσφατα ως ζωτικός ανταγωνιστικός οικονομικός πυρήνας του αστικού τμήματος Ropongi Hills. Εκτός από το μουσείο του Kengo εκεί βρίσκεται και το 2121 Design sight του Tadao Ando. Πρόκειται για ένα ορθογώνιο πρίσμα οπτικά ισχυρό ως μορφή αλλά, ταυτόχρονα, εύθραυστο εξαιτίας της υφής των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν στην διαμόρφωση της όψης του. Η όψη συντίθεται από ένα δικτύωμα κατακόρυφων κεραμικών πλακών που συνεργάζονται με τα υαλοστάσια πίσω. Επισήμανση και σχέση με το υλικό των αντικειμένων που εκτίθενται. Η τεχνική αρτιότητα της κατασκευής έγκειται στη σύνδεση των κεραμικών πλακιδίων με τη μεταλλική ενίσχυση από ράβδους αλουμινίου. Φυσικά η επιλογή αυτού του συνδυασμού δεν συνεισέφερε μόνο στην αισθητική σημασία αλλά και στην κλιματική προστασία του κτιρίου. Το κτίριο έχει σχεδιαστεί με 6 ορόφους (4.660 τετ.μ.) με την περιοχή των εκθέσεων στον 4ο και τον 5ο ορόφους. Στον έκτο όροφο υπάρχει ένα πρόσθετο κατάστημα και το καφενείο. Το πέρασμα προς το χώρο των εκθέσεων βρίσκεται στον 3ο όροφο και επισημαίνεται από ένα ξύλινο δικτύωμα που εκθέτει(διαφάνεια) ταυτόχρονα και περιορίζει(αδιαφάνεια) τις σχέσεις μεταξύ του εμπορικού και του εκπαιδευτικού χώρου. Από τις αίθουσες των εκθέσεων η κάθοδος προς τον 3ο όροφο γίνεται μέσω ενός κλιμακοστασίου που συνδυάζεται εξαιρετικά με τα σκιάδια του δικτυώματος της όψης καθώς έτσι ελέγχεται ή εκδίδεται η ποικιλία των φωτοσκιάσεων.

ΤΟΚΙΟ

40

41

KENGO KUMA DAY

NEZU MUSEUM, 2009 Ο σχεδιασμός του κτιρίου στο κέντρο της πόλης στηρίχτηκε στην σχεδιαστική στρατηγική της κατασκευής των στεγάσεων αλλά και των συνοδών χειρισμών στα υαλοστάσια και τις στηρίξεις τους με τέτοιο τρόπο ώστε να συνδυαστεί αρμονικά (wa στην ιαπωνική φιλοσοφία σχέσεων ζωής) ο εσωτερικός χώρος με τον εξωτερικό κήπο. Τα συνεχόμενα υαλοστάσια και ένας τοίχος-διάδρομος-πορεία-φράχτης κατασκευασμένος από μπαμπού ενισχύουν αποτελεσματικά την αίσθηση του ησυχαστηρίου, του υπερβολικού τόπου καταφυγής από την ποικίλη ένταση της πόλης. Στο μουσείο στεγάζεται η συλλογή έργων του επιχειρηματία και πολιτικού Nezu Kaichiro με έργα και αντικείμενα τέχνης από την χώρα Ιαπωνία αλλα και την Άπω Ανατολή. Το μουσείο καταστράφηκε από φωτιά στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά τα εκθέματά του είχαν ήδη μεταφερθεί σε ασφαλή χώρο. Περιλαμβάνει 7.400 εκθέματα.Πίνακες, καλλιγραφία-επιγραφές, υφάσματα, πανοπλίες, γλυπτά, κεραμικά, περίτεχνα ξύλινα και μεταλλικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης.

PINEAPPLE CAKE SHOP SunnyHills, 2009 Καφενείο-ζαχαροπλαστείο στην περιοχή Aoyama. Ο Kuma προτείνει ένα ξύλινο δικτύωμα-επένδυση το κτιρίου που εγκλωβίζει και συγκρατεί την αίσθηση του δάσους, την ιδέα της φωλιάς, του σκιερού εσωτερικού φυσικού καταφυγίου, του καλαθιού που κατασκευάζεται από ξύλο bamboo. Στην κατασκευή εφαρμόστηκε η τεχνική δεσίματος των ξυλίνων στοιχείων Jigoku Gumi που εφαρμόζεται αιώνες στην περιοχή. Η διαμαντό-σχημη επένδυση κατασκευάζεται από λεπτές σανίδες συνδεδεμένες σε γωνία 30 μοιρών σε τρείς διαστάσεις χωρίς τη χρήση μεταλλικών συνδέσμων ή σχοινιού. Σημαντική είναι και η αναφορά του Kuma στην υποχρέωση της μελέτης του φωτός που εισρέει στο χώρο όπως διαχέεται στο δάσος.

ημέρα τρίτη

TAKAOSANGUCHI STATION Takaomachi, 2009 Πλήρης ανακατασκευή σταθμού του σιδηροδρομικού δικτύου (KEIO LINE) με κυρίαρχο συμβολικό-αισθητικό στοιχείο την ξύλινη οροφή. Το όρος Takao είναι περιοχή εκδήλωσης λατρευτικών τελετών στα δυτικά του μητροπολιτικού συγκροτήματος του Τόκιο.

H οροφή λειτουργεί, ισχυρίζεται ο Kengo Kuma, ως φλοιόςμεμβράνη -όριο- μεταξύ του κοσμικού και του ιερούμεταφυσικού κόσμου. Ολόκληρος ο εσωτερικός χώρος επενδύθηκε επίσης με ξύλο σε ποικιλίες γεωμετρικώνσυνθετικών σχέσεων-πτυχώσεων. Η αναμόρφωση της πλατείας και η επιπρόσθετη σημαντική μελέτη και εφαρμογή φωτισμού στους εσωτερικούς χώρους αποτελούν σημαντικές ουσιώδεις ενισχύσεις του αρχιτεκτονικού χειρισμού.

επισκέψεις

SHINONOME CANAL COURT CODAN Koto city 2004 Το συγκρότημα κατοικιών Shinonome Canal Court είναι ένα πειραματικό προγραμματικό έργο με σκοπό την ανανέωση των ιδεών αλλά και των πρακτικών της αρχιτεκτονικής για την κατοίκηση στον 21ο αιώνα. Η επιλογή της πρόσκλησης σημαντικών αρχιτεκτόνων για το σχεδιασμό του συγκροτήματος αντί για την εγκατάλειψή του στις επιλογές τυπικών πρόχειρων και ανοήτων γραφειοκρατικών στρατηγικών είναι μια σημαντική νέα επιλογή από την εποχή του πρώτου παραδείγματος στην πόλη Fukuoka (Nexus World, Arata Isozaki). Οι πολλαπλές προσεγγίσεις στο σχεδιασμό των ξεχωριστών ενοτήτων του συγκροτήματος, εμβαδού 164 στρεμμάτων, ενοποιούνται και ρυθμίζονται στον ενδιάμεσο κοινόχρηστο δρόμο-αγορά. Η κύρια ιδέα είναι η ενσωμάτωση στο πρόγραμμα και η σχεδιαστική ανταπόκριση σε αποδώσεις ενοποιημένων χώρων γραφείων και κατοικιών. Η κωδική ονομασία είναι SOHO (Small OfficesHome Offices). Η ταυτόχρονη ύπαρξη γραφείου και κατοικίας σε μια εξελισσομένη περιοχή στο θαλάσσιο μέτωπο του κόλπου της πόλης, στην περιφέρεια αλλά σε άμεση σύνδεση με το κέντρο (10 λεπτά με το τραίνο) καθώς επίσης και η δυνατοτητα στέγασης τόσο των νέων εργαζομένων όσο και των γηραιοτέρων συνιστούν νέα χαρακτηριστικά τόσο στην οικονομία όσο και στις κοινωνικές σχέσεις. Οι 2000 μονάδες οργανώνονται σε 6 συγκροτήματα. Μικρές πλατείες και δημόσιες αυλές βρίσκονται ενσωματωμένες στους πρώτους ορόφους των συγκροτημάτων υποστηρίζοντας την ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ των ενοίκων. Στο κτίριο που σχεδίασε ο KENGO KUMA τοποθετήθηκαν στην οροφή κοινόχρηστοι λαχανόκηποι όπως και εμπορικοί πυρήνες που συγκοινωνούν με δίκτυο γεφυρών.

ΤΟΚΙΟ

KENGO KUMA DAY

42

43

GALLERY © Efstathios Stylidis SHINONOME CANAL COURT CODAN Koto city 2004 TAKAOSANGUCHI STATION Takaomachi, 2009

ΤΟΚΙΟ

44

45

URBANISM OMOTESANDO

© Iordanis Stylidis, Hellas

OMOTESANDO Η λεωφόρος OMOTESANDO (omoteκατα μέτωπο, sandoπροσέγγιση) χαρακτηρίζεται από τα δένδρα zelkova (Zelkova serrata) που καλύπτουν τα πεζοδρόμια σε όλο το μήκος της. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε ως άξονας κατά μέτωπο προσέγγισης του ναού Meiji (Meiji shrine). Ενώνει τις συνοικίες Harajuku και Aoyama. Εκεί, στις πλευρές της λεωφόρου έχουν κατασκευαστεί κτίρια των πολυεθνικών εμπορικών εταιριών ειδών πολυτελείας (brand boutiques) ώστε, πλέον, αποτελεί σημαντική περιοχή επίσκεψης αρχιτεκτόνων αλλά και καταναλωτών που ικανοποιούνται αγοράζοντας. Σημαντικότατοι Ιάπωνες και Ευρωπαίοι αρχιτέκτονες έχουν ολοκληρώσει παραγγελίες κτιρίων για τις εταιρίες Louis Vitton (Jun Aoki, 2002), Tod’s (Toyo Ito, 2004), Dior (SANAA, 2013), Gyre (MVRDV, 2007), PRADA (Herzog & DeMeuron, 2003), MiuMiu Aoyama store (Herzog & DeMeuron, 2015). Μετά την επίσκεψή μας στην περιοχή μετακινηθήκαμε στην περιοχή RopogiHills και επισκευτήκαμε το μουσείο 21_21 DESIGN SIGHT που σχεδιάστηκε από τον Tadao Ado (2017).

VIDEO link : URBAN UnderGround © Iordanis Stylidis, Hellas

https://youtu.be/5O5cXg0OLP8

ημέρα τέταρτη

ONE OMOTESANDO KUMA

© Efstathios Stylidis

OMOTESANDO HILLS ANDO

ΤΟΚΙΟ

46

47

URBANISM OMOTESANDO

OMOTESANDO HILLS, TADAO ADO 2005 Το συγκρότημα αποτελείται από 130 καταστήματα και 38 διαμερίσματα. Η κατασκευή του άρχισε το 2003. Αντικατέστησε το συγκρότημα Dojunkai Aoyama Apartments (1927), πυρήνα κοινωνικής κατοικίας, σχεδιασμένο υπό τις αρχές του Μοντέρνου κινήματος. Πολλά από εκείνα τα διαμερίσματα χρησιμοποιούνταν ως καταστήματα έως την κατεδάφισή του. Η πρόταση του Ado ήταν να απλώσει το κτιριακό όγκο σε όλο το μήκος του οικοπέδου αλλά να βυθίσει τρεις ορόφους κάτω από την επιφάνεια του εδάφους ώστε να μην ξεπεράσει το ύψος των δένδρων επί της λεωφόρου. Μια επιμήκης κεκλιμένη εσωτερική οδός περιελίσσεται και εξελίσσεται σε όλη την έκταση των έξι ορόφων. Πρόκειται, λοιπόν, για μια αγορά που περικλείει ένα αίθριο και στεγάζεται από διαφανή οροφή. Στο βάθος του αιθρίου σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε μια σκάλα που φαρδαίνει προοδευτικά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αμφιθέατρο. Ένας ακόμη χώρος με την ονομασία Space O, 500 τετρ.μ. στη χαμηλότερη σταθμη χρησιμοποιείται για μουσική σκηνή. Η ενότητα των διαμερισμάτων απομονώθηκε από την ηχητική ένταση της οδού και συνδέθηκε με ένα κήπο που σχεδιάστηκε στο δώμα της πτέρυγας της κλειστής αγοράς. Σε αυτόν τον κήπο έχουν πρόσβαση μόνο οι κάτοικοι των διαμερισμάτων.

ημέρα τέταρτη

επισκέψεις

ΤΟΚΙΟ

48

49

URBANISM OMOTESANDO

PRADA, HERZOG & DeMEURON, 2003 Eπίδειξη τεχνικής δυνατότητας στον σχεδιασμό και την κατασκευή μεταλλικού χωροδικτυώματος και επεξεργασμένων υαλοπινάκων. Βρίσκεται στην περιοχή Harajuku και προτάθηκε ως γλυπτό (φωτιστικό) στο μέσον του συμπαγούς αστικού ιστού που συντίθεται από σκυροδετημένα ‘’κουτιά’’. Μπροστά από το κτίριο βρίσκεται μικρή πλατεία με μιδαμινή χρησιμότητα. Ο ακανόνιστος πρισματικός όγκος ακολουθεί αυστηρά της πολεοδομικές κανονιστικές αρχές και, ταυτόχρονα, καθώς αποσύρεται καθ΄ύψος δεν επιβαρύνει την οπτική του ανάγνωση όπως θα συνέβαινε αν ανορθωνόταν κάθετα. Ο ρομβοειδής κάναβος από κεκλιμένους μεταλλικούς σωλήνες υποστηρίζει γυάλινες επιφάνειες, κοίλες, κυρτές και επίπεδες. Ολόκληρη η δομή συνεργάζεται με τα σκυροδετημένα φρεάτια των ανελκυστήρων και τις πλάκες ώστε να αποδώσει ιδανικά στην περίπτωση σεισμού. Το κτίριο αποδίδει τις σχεδιαστικές του οπτικές ποιότητες το βράδυ καθως το εσωτερικό του είναι περισσότερο αναγνώσιμο.

TOD’S, TOYO ITO, 2004 Όπως ακριβώς και με το κτίριο MIKIMOTO στην περιοχή GINZA ο αρχιτέκτονας ορίζει το φορμαλιστικό εύρημα με το οποίο διαμορφώνει τις όψεις και στη συνέχεια τακτοποιεί τις σωστά οργανωμένες λειτουργίες των ορόφων στο σχήμα κάτοψης που δεσμεύεται στη μορφή του λατινικού γράμματος L. Η ιδέα των δένδρων zelkova σε παράταξη και η γεωμετρική (γραφιστική) απόδοσή της σε επιφάνεια επέτρεψε την επένδυση των στενών πλευρών του κτιρίου. Με αυτό τον τρόπο η διαμόρφωση της διαμπερούςδιάτρητης επιφάνειας των όψεων απέκτησε το υποχρεωτικό στατικά πάχος ώστε να αποτελέσει το σύστημα στήριξης των πλακών των ορόφων και, ταυτόχρονα, να επιτρέψει στα ακανόνιστα υαλοστάσια να αφήσουν το φυσικό φως να διαπεράσει τον ιστό τους, την ημέρα, και τις εσωτερικές λειτουργίες, διευθετήσεις, να προσφερθούν στην άμεση θέα την νύχτα.

ημέρα τέταρτη

GYRE, MVRDV, 2007 Σχεδιασμένο ώστε να ανιχνεύεται υπό την συνθήκη της διαρκούς ελικοειδούς καθ’ύψος μετακίνησης το κτίριο υλικοποιεί την συνθήκη της υδάτινης δίνης. Οι διαρκείς εξοχές των επιφανειών του και των όγκων που παράγονται συμβάλλουν εξαιρετικά στην διαμόρφωση της δυναμικής μορφολογικής του ανάγνωσης. Η επιφάνεια του κτιρίου είναι περίπου 9.000 τετρ.μ. Μία ομάδα αλληλεπιτιθεμένων ορθογωνίων παραλληλεπιπέδων που δεν συμπίπτουν καθ’ύψος υποστηρίζει το λειτουργικό πρόγραμμα που εκτίθεται σε 6 ορόφους και τρείς υπογειες εγκαταστάσεις. Στις οξυκόρυφες εξοχές τακτοποιούνται οι αυλές αλλά και τα μεγάλα υαλοστάσια που συντελλούν στην φωτιστική άνεση του εσωτερικού. Ορισμένες από τις αυλές συνδέονται με εξωτερικά κλιμακοστάσια. Οι χώροι των καταστημάτων περιβάλλουν το εσωτερικό αίθριο και το σύστημα των κλιμακοστασίων που προστατεύονται και φωτίζονται από τη διάφανη στέγη.

επισκέψεις

DIOR, SANAA, 2003 Η kazuo Sejima και ο Ryue Nishizawa (SANAA) διαχειρίζονται ευρηματικά τον φλοιό του κτιρίου με την πρόταση/πρόσθεση δεύτερης στρώσης υλικών πίσω από τα υαλοστάσια ώστε να εμπλουτίσουν το ενδιαφέρον του/της παρατηρητή/τριας που περιεργάζονται, σταθμίζουν, τις ειδικές εκδηλώσεις ζωής στο εσωτερικό του. Ακρυλικές κουρτίνες με διαφορετικό βαθμό διαπερατότητας επιτρέπουν την ποικίλη αναζήτηση αισθητικών αναγνώσεων της κίνησης, των συνεχών σχέσεων που, έτσι, διαβάζονται με ευκρίνεια, αντέχουν στις ιδιότητες/υπονοήσεις της ημιδιαφάνειας ή εκτρέπονται σε σχέσεις σκιών και φωτός. Με παρόμοιο τρόπο αλλά διαφορετικά υλικά ο αρχιτέκτονας Kumiko Inui επιχείρησε να σχολιάσει/προτείνει μια υπόθεση φλοιού στο κατάστημα της ίδιας εταιρίας στην περιοχή Ginza. Μια παρόμοια ευρηματική προσέγγιση του φλοιού κτιρίου συναντήσαμε στο VITRAcampus στην Γερμανία, στην νεότερη αποθήκη του εργοστασίου που σχεδιάστηκε από τους SANAA.

ΤΟΚΙΟ

50

51

URBANISM OMOTESANDO plus / πρόσθετα

21_21 DESIGN SIGHT, TADAO ADO, 2007 Στον κήπο απέναντι απο το κτίριο όπου κατασκευάστηκε το Suntory Museum of Art (Kengo Kuma) επισκευθήκαμε το μουσείο σχεδιασμού Ιαπώνων δημιουργών. Η κεκλιμένες πρισματοειδείς στέγες του φτάνουν μέχρι την επιφάνεια του εδάφους και, γιαυτό, το κτίριο είναι βυθισμένο στο έδαφος σε ύψος ενός ορόφου. Οι αίθουσες του κτιρίου είναι μακρόστενες, ιδεώδεις για την λειτουργία του. Ο φωτισμός τους ευρηματικός με γραμμικά εκτεταμένα ανοίγματα χαμηλά ή στην βάση κάθε στάθμης. Το τσιμέντο, το μέταλλο και το γυαλί είναι τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιεί οριστικά ο αρχιτέκτονας. Ακολούθησε αμέσως μετά το περίπτερο της εταιρίας ψηφιακών πωλήσεων HHStyle.com με πλήρως μεταλλικό κέλυφος.

Miu Miu Aoyma Store, HERZOG & DeMEURON, 2015 Κατάστημα λιανικής πώλησης ειδών πολυτελείας. Ο έξοχος χειρισμός των σχεδιαστών του παρά το γεγονός της πολεοδομικής υποχρέωσης για πολύ χαμηλό ύψος κτιρίων μετέτρεψε το κτίριο σε σημείο/κόμβο συναντήσεων. Η ιδέα της κεκλιμένης μεταλλικής γυαλιστερής επιφάνειας που ανοίγει ‘‘σαν κουτί’’ και προσφέρει στη θέα το ριζοσπαστικά σχεδιασμένο διώροφο εσωτερικό του, έκθεμα και το ίδιο, απέδωσε μια νέα πρόταση-σχέση θεατή/θέασης.

ημέρα τέταρτη

επισκέψεις

ΤΟΚΙΟ

52

53

URBANISM YOKOHAMA

© Iordanis Stylidis

YOKOHAMA Η πόλη YOKOHAMA απέχει μία ώρα από το κέντρο του μητροπολιτικού συγκροτήματος όπου βρίσκεται η πόλη ΤΟΚΙΟ. Ανάλογα, βέβαια, με το μεταφορικό μέσο και τις ώρες μετακίνησης. Είναι η δεύτερη πολυπληθέστερη πόλη της χώρας, πρωτεύουσα της περιφέρειας Kanagawa (Kanto), στο νησί Honsu. Πρώτο και σημαντικότερο λιμάνι-εμπορικός σταθμός μετά την περίοδο απομόνωσης της χώρας από την δύση. Η λέξη Yokohama σημαίνει κυριολεκτικά την ‘‘επίπεδη ακτή’’. Μικρό χωριό κατά την φεουδαλιστική περίοδο Edo μεταβλήθηκε σε πυρήνα της πολιτιστικής αλλαγής το 1853-1854 όταν υπεγράφη εκεί η συνθήκη-συμφωνία για την ελεύθερη πρόσβαση πλοίων από την Ευρώπη και την Αμερική σε ορισμένα λιμάνια της χώρας με σκοπό το εμπόριο (1859). Το 1862 δημιουργήθηκε στρατόπεδο για τη φύλαξη των συμφερόντων των Βρεττανικών και Αμερικανικών αποστολών στην περιοχή. Στην πόλη εμφανίστηκαν και επιβλήθηκαν ειρηνικά οι πρώτες επιρροές μόδας, δυτικότροπων συμπεριφορών, τεχνών (φωτογραφίας) καθώς και η πρώτη αγγλόφωνη εφημερίδα (1861). Ο χώρος ανάμεσα στις δύο πόλεις (Yokohama - Tokyo) είναι βιομηχανική ζώνη με αλλεπάλληλες προβλήτες φορτο-εκφόρτωσης πλοίων που μεταφέρουν πρώτες ύλες ή ολοκληρωμένα βιομηχανικά προϊόντα είτε προς την Βόρεια Αμερική είτε προς την Ευρώπη. Άλλα μεγάλα λιμάνια της χώρας βρίσκονται στα δυτικά και ενώνουν εμπορικά τη χώρα με την χώρα China την ομοσπονδία Russian Federation, την χώρα Korea, τις βιομηχανικές χώρες του νότου, Taiwan, Singapore, Australia, India. Η επίσκεψή μας είχε σκοπό την κατανόηση των σχεδιαστικών και κατασκευαστικών αρχών-τεχνικών αλλά και την αισθητική σημασία ορισμένων συγχρόνων ή παλαιοτέρων κτιρίων που συνάρπασαν το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας αρχιτεκτόνων.

ημέρα πέμπτη

VIDEO link : TOKYO BAY crossing © Iordanis Stylidis, Hellas

https://www.youtube.com/watch?v=CL1BGiz2HD4

ΤΟΚΙΟ

54

55

URBANISM YOKOHAMA / OSHANBASHI PIER | 2002 | Foreign Office Architects

OSHANBASHI PIER, FOREINGN OFFICE ARCHITECTS, 2002 Το λιμάνι της πόλης YOKOHAMA βρίσκεται νοτιο-δυτικά της πόλης Τόκιο. Εξαιτίας της κατασκευής της προβλήτας Oshanbashi, το 1894, η πόλη εξελίχθηκε σε θαλάσσια πύλη προς ολόκληρο τον πλανήτη. Η επισκευή της προβλήτας ξεκίνησε το 1988. Ο διαγωνισμός προκυρηχτηκε το 1994. Οι νικητές το διαγωνισμού ξεκίνησαν την προσπάθειά τους σε περίοδο οικονομικής ύφεσης που σχεδόν ματαίωσε την πραγματοποίηση του έργου. Εντέλει το έργο πραγματοποιήθηκε εξαιτίας της συμμετοχής της πόλης στο Παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου. Η κατασκευή ταίριαξε ακριβώς με την γενική στρατηγική αναδιαμόρφωσης της βιομηχανικής περιοχής σε σύστημα πάρκων και πυρήνων ψυχαγωγίας. Το τεχνητό τοπίο της στέγασης της προβλήτας αποτελείται από ποικιλίες φυτεμένων και ξυλίνων κεκλιμένων επιφανειών που συγκοινωνούν με το υπόβαθρο τους όπου χωροθετήθηκε μια ποικιλία εκθεσιακών και συνεδριακών χώρων, εστιατορίων και καταστημάτων. Η ρευστή, αδιάσπαστη ποικιλία διευθύνσεων και η αλληλοδιείσδυση της εσωτερικής με την εξωτερική τοπογραφία και την σχέση με τον ορίζοντα ισχυροποιείται με την χρήση των υλικών. Πρόσθετη ζωτική συνθετική επιλογή είναι η κριτική αναθεώρηση της συμβατικής γραμμικότητας παρομοίων συνθέσεων.

VIDEO link : OSHANBASHI PIER - the PASIFIC OCEAN © Iordanis Stylidis, Hellas

https://www.youtube.com/watch?v=IFRW43Wx8mI

ημέρα πέμπτη

επισκέψεις

© Efstathios Stylidis

© Efstathios Stylidis

ΤΟΚΙΟ

56

57

URBANISM ΥΟΚΟΗΑΜΑ

TOWER OF WINDS, TOYO ITO, 1986 Ο κεντρικός σταθμός λεωφορείων της πόλης YOKOHAMA χρειάστηκε μια χωρική αναθεώρηση στο σημείο όπου υπήρχε ο τσιμεντένιος υδατόπυργος πυρασφαλείας και οι έξοδοι του εξαερισμού. Ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός που ανακοινώθηκε είχε ως στρατηγική επιδίωξη την αισθητική αναβάθμιση του σημείου που λειτουργούσε ως πρώτη οπτική σημείωση γα την πόλη. Η επιλογή του κυλινδρικού όγκου ήταν η πρώτη συνθετική χειρονομία του αρχιτέκτονα. Γνωστού για την ελεύθερη πειραματική προσέγγισή του σε πολλαπλά ζητήματα αστικού σχεδιασμού καθώς και για το συνθετικό συνδυασμό μορφολογικών μεταφορών, διαφανών επιφανειών και ηλεκτρονικών προσθέτων συσκευών. Ακριλικοί καθρέπτες και διάτρητες επιφάνειες αλουμίνιου επενδύονται σε ολόκληρη την επιφάνεια του ‘’tower of winds’’ αντανακλώντας τον ουρανό. Το βράδυ, ένα σύστημα αισθητήρων διαβάζει την ταχύτητα και την διεύθυνση του ανέμου καθώς και το επίπεδο του ήχου στην περιοχή και τα κωδικοποιεί σε συχνότητες ανεξάρτητες από κάθε προγραμματική ακολουθία. Την ίδια αισθητική στρατηγική ακολούθησε και στο παρόμοιο έργο του ‘’the egg of winds’’. Το νόημα του ανέμου είναι μια ζωτική στοχαστική περιοχή σημασίας. Τόσο για την συμμετοχή του φυσικού στοιχείου στην σύνθεση ενός αποτελέσματος όπου συμμετέχουν επίσης τα χαρακτηριστικά της διαφάνειας και του φωτός όσο και επειδή ενισχύει την επίγνωση του επισκέπτη-αναγνώστη για την ύπαρξη και συμπεριφορά της περιρρέουσας και περιβάλλουσας ενέργειας.

ΥΟΚΟΗΑΜΑ MUSEUM of ART, KENZO TANGE, 1989 Το κτίριο ορίζεται συνθετικά από μια γραμμική αίθουσα εκθέσεων 100 μέτρων, υπερβολικού ύψους τριών ορόφων, όπου συντίθενται : ο ημι-κυλινδρικός πύργος 8 ορόφων, αριστερά, και οι τετραγωνικής κάτοψης αίθουσες του κέντρου Πληροφορικής και Μέσων για την έκφραση (τέχνη), δεξιά. Ο σχεδιασμός του κτιρίου ακολουθεί-επαληθεύει τις έννοιες, λέει ο Kenzo Tange, της ‘‘εποπτείας-ματιάς’’, της ‘‘δημιουργικότητας’’ και της ‘‘παιδείας’’. Η κύρια όψη του έργου οργανώνεται επί της γραμμικής στοάς με κολώνες όπου, στο κέντρο της, η είσοδος οδηγεί στην υπερμεγέθη είσοδο-εκθεσιακό χώρο (grand gallery) ώστε να φιλοξενεί μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Στους ανώτερους ορόφους χωροθετούνται αίθουσες εκθέσεων για θεματικές εκθέσεις και εκθέσεις της συλλογής του μουσείου. Ο φλοιός του συγκροτήματος καλύπτεται από γρανίτη σε αυστηρές γεωμετρικές συστάδες μορφών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προσοχή, παρόλαυτα, δόθηκε στην νεότερη, εξαιρετικά σχεδιασμένη πλατεία-διαδρομή μπροστά από το κτίριο. Παρατηρήθηκαν και σχολιάστηκαν οι δαπεδοστρώσεις, η γραμμική δενδροφύτευση και τα λευκά ογκώδη λίθινα καθιστικά που ορίζουν και κυριαρχούν, ρυθμίζουν την οπτική ταυτότητα της διαδρομής.

ημέρα πέμπτη

© Efstathios Stylidis

επισκέψεις

ΤΟΚΙΟ

58

59

URBANISM YOKOHAMA Mitsubishi Heavy Industries

MITSUBISHI museum Η εταιρία Mitsubishi είναι η αρχαιότερη (1917) και μεγαλύτερη τεχνολογικήκατασκευαστική εταιρία της χώρας. Στο εκθετήριό της περιηγηθήκαμε και θαυμάσαμε την ποικιλία των τεχνολογικών δημιουργιών-θριάμβων της. Η εταιρία κατασκευάζει αεροσκάφη, βαθυσκάφη και ειδικά πλοία ερευνών, διαστημόπλοια και δορυφόρους, μηχανές πυραύλων, πυρηνικά εργοστάσια και εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, μηχανές σιδηροδρόμων και τμήματα του διαστημικού σταθμού ISS. Φυσικά, αυτοκίνητα κάθε είδους. Σημαντική ερευνητική περιοχή της εταιρίας είναι, όπως είδαμε σε 3διάστατα μοντέλα απεικονίσεων, η έρευνα για την κατασκευή πλωτών πόλεων που ήδη αποτελεί στόχο και σκοπό πολλών ερευνητικών ομάδων μηχανολόγων και αρχιτεκτόνων μηχανικών, βιολόγων και περιβαλλοντολόγων. Η Ιαπωνία είναι η σημαντικότερη χώρα τεχνολογικών κατασκευών αιχμής στον πλανήτη. Σημαντική στιγμή του ταξιδιού ήταν η σχέση παρατήρησης-ανάγνωσης-σχολιασμών για τα επιτεύγματα της τεχνολογίας τόσο στο μικρό εκθετήριο της εταιρίας όσο και στο τεχνολογικό μουσείο MIRAIKAN* που επισκευτήκαμε λίγο αργότερα.

MIRAIKAN museum

Εθνικό μουσείο για την αναδυόμενη επιστήμη και τους επιστημονικούς-τεχνολογικούς νεοτερισμούς. Μια εγκατάσταση-εκθετήριο με πρωτότυπα δείγματα μηχανών-συσκευών για την προσέλκυση-μαθητεία των νέων στα διαμορφωμένα ή αναμενόμενα επιτεύγματα της επιστήμης και της τεχνολογίας. Κύριες θεματικές εκθέσεων είναι : η διαστημική μηχανική (διαστημόπλοια, δορυφόροι, rovers) και η ρομποτική.

ημέρα πέμπτη

επισκέψεις

ΤΟΚΙΟ

60

61

URBANISM ΤΟΚΥΟ SANAA / Sumida Hokusai Museum

Sumida HOKUSΑI museum Το κτίρο σχεδιάστηκε για την προστασία του πλήρους αρχείου του σημαντικότατου Ιάπωνα σχεδιαστή Katsushika Hokusai*, τεχνήτη και ασκητή της τεχνικής ukioe που έζησε όλη τη ζωή του στην συνοικία Sumida (ομώνυμος ποταμός). Η κάτοψή του αποτελείται από τέσσερα διακριτά μεικτά πολύπλευρα τα οποία ενοποιούνται καθ’ύψος και περιβάλλονται-καλύπτονται από φλοιό φύλλων αλουμινίου με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούνται οξυκόρυφες τριγωνικές σχισμές που επιτρέπουν την ελεγχόμενη ροή φυσικού φωτός στο εσωτερικό του. Στο οικόπεδο-κήπο έχει σχεδιαστεί εγκατάσταση παιχνιδιών. Το κτίριο είναι δεσμευμένο από το όριο ύψους της περιοχής. Αποτελεί ένα επισκέψιμο χώρο για τους κατοίκους των παρακειμένων οικοδομικών τετραγώνων. Η επιμελημένη αφαίρεση διακριτής κύριας εισόδο επιτρέπει την προσέγγιση και την είσοδο από όλες τις πλευρές του. Μέρος της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας εκτρέπεται σωστά ώστε να μην ενοχλεί τους κατοίκους των παρακειμένων κτιρίων. Πρόκειται για ένα έξοχο δείγμα πρωτοποριακής αρχιτεκτονικής που προτείνει μια ευρηματική νέα συνθετική-μορφολογική αισθητική προσέγγιση αναδυόμενη-εξαρτώμενη απο τα συστήματα πολεοδομικών περιορισμών του τόπου και του τοπίου του.

HOKUSAI Katsushika

Ο τεχνήτης HOKUSAI γεννήθηκε το 1760 και αφιέρωσε την ζωή του στις εικονογραφίσεις και τα σκίτσα κριτικής της καθημερινής ζωής στην πόλη Τοκιο (EDO). Σημαντικότατο και πλέον διάσημο έργο του είναι το The Great Wave off the coast of Kanagawa (σειρά Thirty Views of mount-Fuji). Η τεχνική ukio-e συνίσταται στον σχεδιασμό με μελάνι κάθε βασικού σχεδίου (τοπίο, καθημερινές σκηνές ζωής, σέξ, αστικές λεπτομέρειες) και ο χρωματισμός του με έντονα χρώματα μελανιού σε αλλεπάλληλες εκτυπώσεις. Τα έργα (εκτυπώσεις) του Hokusai και άλλων σημαντικών τεχνητών έγιναν γνωστά στην Ευρώπη (Ιμπεριαλιστική, Αποικιοκρατική δύναμη της εποχής του) κυρίως από την έκθεση του 1867 στην πόλη Παρίσι. Η δυναμική σύνθεση και ο χρωματισμός εντυπωσίασαν του ευρωπαίους τεχνήτες και προκάλεσαν την δημιουργία της τεχνικής του Ιμπρεσιονισμού. Η τεχνική ukio-e επέτρεψε την αναπαραγωγή των έργων των τεχνητών ώστε να είναι δυνατόν να πωληθούν μαζικά σε μεσοαστούς της εποχής.

ημέρα πέμπτη

επισκέψεις

VIDEO link : HOKUSHAI painting © Iordanis Stylidis, Hellas

https://www.youtube.com/watch?v=J7SwJRwf7bI

ΤΟΚΙΟ

62

63

URBANISM ΤΟΚΥΟ KIKUTAKE / EDO TOKYO Museum

EDO TOKYO museum Το κτίρο βρίσκεται πολύ κοντά στο μουσείο Sumida Hokusai. Περπατήσαμε την απόσταση. Μοιάζει με διαστημόπλοιο, με πλοίο της Ιαπωνικής αισθητικής-τεχνικής που, έτσι, γιαυτό, μπορούμε να το κοιτάξουμε από χαμηλά. Ενεργοποιήθηκε το 1993. Περιέχει μια επιβλητική συλλογή πρωτότυπων αντικειμένων και προπλασμάτων, αρχιτεκτονικών-κατασκευαστικών λεπτομερειών σε φυσικό μέγεθος, καθημερινών χειροποίητων και βιομηχανικών αντικειμένων, (γέφυρες (Nihonbashi), πύργοι, πλοία, κατοικίες, έπιπλα) που συγκρατούν και αποδίδουν τα παραδείγματα της ζωηρής (nigiwai) αστικής ζωής 4 αιώνων, της περιόδου Edo. Μια απέραντη ενιαία αίθουσα επιτρέπει την ανάπτυξη τόσο των πολύ μεγάλων όσο και των μικρών αντικειμένων αλλά, ταυτόχρονα και την παρουσίαση ομάδων αντικειμένων χαρακτηριστικών, αποδεικτικών, της τεχνικής και αισθητικής προόδου από την εποχή της μετάβασης από την στρατοκρατική-φεουδαλιστική εποχή στην ενοποιημένη Αυτοκρατορική κυριαρχία και την μεταφορά της πρωτεύουσας από την πόλη Kyo-to στην πόλη Tokyoto (ανατολική πρωτεύουσα). Η επιλογή της ανόρθωσης του κτιρίου προσέφερε μια στεγασμένη απεριόριστη αυλή για πρόσθετες υπαίθριες εκδηλώσεις.

EDO

Ο πολέμαρχος Ieyasu Tokygawa εγκαθίθρυσε την διοίκηση-κυριαρχία του στην περιοχή Edo, που ταυτίζεται με την πόλη-περιοχή Τοκιο, τον 16ο αιώνα. Στις αρχές του 18ου αιώνα η πόλη αναδείχτηκε σε μία από τις πολυπληθέστερες του πλανήτη. Στο τέλος του ίδιου αιώνα είχε πλέον σταθεροποιηθεί η τοπική ιδιαίτερη κουλτούρα της μητρόπολης όπου μεγάλοι αριθμοί ανθρώπων συσσωρεύονταν, βιοτεχνίες και μεγάλες παραγωγικές εργοστασιακές μονάδες αναδύονταν και οι κρίσιμες πολιτικές-στρατηγικές και οικονομικές-εμπορικές αποφάσεις-επενδύσεις που καθόριζαν την ζωή στα νησιά, το ιαπωνικό αυτοκρατορικό κράτος, λαμβάνονταν και εφαρμόζονταν. Με την λέξη EDO, λοιπόν, φαίνεται να ορίζεται η περιοχή, η πολιτισμική-πολιτική εξέλιξη της πόλης αλλά και της οντότητας της χώρας Ιαπωνία.

ημέρα πέμπτη

επισκέψεις

ΤΟΚΙΟ

64

65

NATURALISM HAKONE - FujiYama

© Iordanis Stylidis

ΗΑΚΟΝΕ - FujiYama Η πόλη Hakone (Hakone-machi) βρίσκεται στα δυτικά του μητροπολιτικού συγκροτήματος που τμήμα του είναι η πόλη Τοκιο. Είναι το κέντρο σημαντικότατου Γεω-πάρκου (UNESCO GeoPark*), ενός από τα πολλά παρόμοια φυσικά προστατευμένα πεδία της χώρας. Επισκευτήκαμε την πόλη και την περιοχή που είναι γνωστή από τη ύπαρξη του θεαματικότερου ενεργού ηφαιστείου της χώρας. Το ηφαίστειο-φυσικό πεδίο Fuji είναι τόπος και θεότητα ταυτόχρονα. Εκτός από τις σημαντικές θρησκευτικές θέσεις και την αρχιτεκτονική των ναών και των προσκυνημάτων υπάρχουν και αμέτρητες εγκαταστάσεις θερμών λουτρών αλλά και ένα ιδιαίτερα προστατευμένο φυσικό τοπίο (λίμνες, δάση, χωριά, καλλιέργειες) που συγκροτούν μια δυναμική οικονομική θέση με εκατομμύρια επισκέπτες σε όλη την διάρκεια του έτους. Λιτανείες, προσκυνήματα και τελετές από χιλιάδες Ιάπωνες τελούνται συνέχεια με σημαντικότερη εκδήλωση την πορεία-άνοδο στην κορυφή του ηφαιστείου-θεότητας. Σκοπός της επίσκεψής μας ήταν η εποπτεία, στον χωρο και τον χρόνο του ενδιαφέροντός μας, των εκδηλώσεων της αγροτικής ήπιας και οικολογικά κορυφαίας ζωής, η παρουσία στο πεδίο οργάνωσης των χώρων των θρησκευτικών τελετών, των προστατευομένων φυσικών περιοχών (δασών, οικισμών, αλσυλίων).

GeoParks

Σύμφωνα με τον οργανισμό UNESCO ο ορισμός-όρος Global GeoPark αναφέρεται και χαρακτηρίζει ενοποιημένες φυσικές περιοχές με ιδιαίτερη γεωλογική ταυτότητα πλανητικού ενδιαφέροντος. Προωθείται η ιδέα και οι τακτικές ανταπόκρισης των κοινωνιών, στο εσωτερικό τους, μικρής ή μεγαλύτερης κλίμακας, στις δυναμικές εκδηλώσεις του πλανήτη. Εκεί δοκιμάζονται και πραγματοποιούνται ασκήσεις αντιμετώπισης γεωλογικών καταστροφών (σεισμοί, ηφαίστεια, κύματα) αλλά και προετοιμασίες εξομάλυνσης των συνεπειών τους. Αρχειοθετούνται παρατηρήσεις κλιματικών εκδηλώσεων και αλλαγών και διατίθεται τεχνογνωσία ενεργειακής αυτονομίας, αειφορίας, και ιδεώδους σχέσης μεγάλου αριθμού επισκεπτών με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον.

ημέρα έκτη

VIDEO link : HAKONE - Mt Fugi © Iordanis Stylidis, Hellas

https://www.youtube.com/watch?v=9SdDhAWduGE

ΤΟΚΙΟ

66

67

NATURALISM HAKONE - FujiYama SHIGERU BAN / Mt FUJI world heritage center

© Iordanis Stylidis

WORLD HERITAGE CENTER Στην πόλη FujiNomiya ο Sigeru Ban σχεδίασε ένα κτίριο με τρία διακριτά τμήματα. Το νότιο τμήμα του έχει την μορφή ανεστραμμένου κόλουρου κώνου και αναπαριστά την μορφή του ηφαιστείου-βουνού Fuji που πληρώνει το τοπίο, αρκετά μακριά από την πόλη. Στο εσωτερικό αυτής της παράδοξης και ιδιαίτερα απαιτητικής κατασκευαστικά μορφής αναπτύσσεται η ψηφιακή έκθεση της ταυτότητας του σημαντικότατου -αισθητικά και θρησκευτικά- φυσικού στοιχείου που ορίζει την συμπεριφορά χιλιάδων κατοίκων της χώρας καθώς αποτελεί τόπο προσκυνήματος και επισκέψεων. Μια εσωτερική ελικοειδής πορεία οδηγεί τον/την επισκέπτη από το ισόγειο στον τελευταίο (πέμπτο) όροφο. Η παρουσίαση των γεωλογικών χαρακτηριστικών, των εκδηλώσεων των εποχών, των εκφράσεων των φυσικών στοιχείων αλλά και των μεταβολών του τόπου-τοπίων κατά την διάρκεια της ημέρας και της νύχτας συγκροτούν ένα πυκνό και πλούσιο σύστημα οπτικής ανάγνωσης-εκπαίδευσης που, εντέλει, ολοκληρώνεται στο δώμα από όπου η εποπτεία του βουνού συμπληρώνει την επίσκεψη. Ο ανεστραμμένος κώνος επενδύεται με ένα δικτύωμα από ξύλινα καμπύλα στοιχεία (κυπαρίσσια του τόπου) σημαίνοντας την δυνατή ποικιλία των διαδρομών στις πλαγιές όπου επιδεικνύουν τον σεβασμό τους χιλιάδες αναβάτες-προσκυνητές. Πρόσθετες αίθουσες παρουσιάσεων -κινηματογράφοι, εκθεσιακοί χώροι, βιβλιοθήκη- συνθέτουν σωστά και επαληθεύουν το κτιριολογικό πρόγραμμα που ακολούθησε ο αρχιτέκτονας. Σημαντικά στοιχεία της σύνθεσης είναι η αβαθής λίμνη όπου το ανεστραμμένο σχήμα-μορφή του κώνου επαναφέρεται ως είδωλο-δείκτης της στοχαστικότητας που χαρακτηρίζει την σημασία του, και η γειτνίασή του με την πύλη ιερού της θρησκείας Shinto.

ημέρα έκτη

επισκέψεις

VIDEO link : World Heritage Centre © Iordanis Stylidis, Hellas

https://www.youtube.com/watch?v=vcWstCAxL1c VIDEO link : World Heritage Centre © Iordanis Stylidis, Hellas

https://www.youtube.com/watch?v=5BI8qq6WnXs

ΤΟΚΙΟ

68

69

NATURALISM HAKONE - FujiYama Μουσεία POLA, OKADA

© Iordanis Stylidis

POLA, OKADA Τα μουσεία POLA, OKADA, ανήκουν και έχουν χρηματοδοτηθεί από μεγάλες εταιρίες καταναλωτικών ειδών πολυτελείας. Στο μουσείο POLA (εταιρία παραγωγής καλλυντικών) περιλαμβάνονται χιλιάδες αντικείμενα της ευρωπαϊκής τέχνης (πίνακες, γλυπτά των Renoir, Monet, Pissaro, Matisse, Bonnard, Gauguin, Sugiyama) αλλά και της ασιατικής τεχνικής παραγωγής αντικειμένων πολυτελείας (κεραμικά, υαλοδοχεία αρωμάτων, κασετίνες, σκεύη πορσελάνης). Το κτίριο σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από την εταιρία NIKKEN-SEKKEI. Ο σκοπός της επίσκεψής μας ήταν να μελετήσουμε το αποτέλεσμα της στρατηγικής της βύθισης του κτιρίου στο έδαφος και της επιτυχίας των τακτικών υποχρεώσεων που εκφράζονταν στο λειτουργικό του πρόγραμμα. Η βύθιση του κτιρίου στο έδαφος επιλέχτηκε ως απαραίτητη στρατηγική ιδανικής ενσωμάτωσής του στο φυσικό περιβάλλον, ένα δάσος οξιάς, τμήμα του ευρύτερου προστατευόμενου φυσικού οικοσυστήματος της περιοχής Hakone. Η πρωτεύουσα αυτή συνθετική επιλογή έπρεπε να οδηγήσει σε πρόσθετους τεχνικούς-αισθητικούς χειρισμούς μεταφοράς του φυσικού φωτός στο χαμηλότερο επίπεδό του όπως και στις αίθουσες και, επιπροσθέτως, και στην διαμπερότητα του εσωτερικού του στην εγγύς φυσική περίμετρο. Η επιμελής κάλυψη των οριζοντίων επιφανειών που βρίσκονται πάνω απο την επιφάνεια του εδάφους με φύτευση συμβάλλει καθοριστικά στην θερμική οικονομία του έργου. Το κτίριο του μουσείου OKADA είναι ογκοδέστατο κτίριο, επίσης βυθισμένο στο έδαφος, μιας ιδιαίτερα απότομης πλαγιάς βουνού και περιλαμβάνει μια αντίστοιχη συλλογή έργων-αντικειμένων κυρίως από την Ασία. Χαρακτηριστικό στοιχείο συζήτησης ήταν ο κήπος και το γραμμικό ευρύχωρο προαύλιο με παροχές θερμού νερού σε αλλεπάλληλες συστοιχίες καθιστικών με επιδαπέδιες δεξαμενές νερού ώστε οι ακροατές υπαίθριας συναυλίας ή διάλεξης σε χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος να παραμένουν σε θερμική άνεση.

ημέρα έκτη

επισκέψεις

ΤΟΚΙΟ

70

71

URBAN WANDERING πορείες - Arakawa River - Tokyo Sky Tree - Sumida river

© Iordanis Stylidis

ΠΟΡΕΙΕΣ Σημαντική επιλογή στον προγραμματισμό της επίσκεψης στην πόλη ΤΟΚΥΟ ήταν η πρόβλεψη πορειών ανίχνευσης των αστικών και περιαστικών χωρικών υποβάθρων-διαμορφώσεων που υποστήριζαν τις εξαιρετικές λεπτομέρειες και τα κοινόχρηστα πεδία σημασίας της ζωής. Τα ισχυρά φυσικά στοιχεία του αναγλύφου (ποτάμια, ακτογραμμή, κανάλια) και η ανταπόκριση των ανθρώπων στις ιδιότητες-εκφράσεις τους (εποχές, καιρός) καθώς έκτιζαν, άρα συνεργάζονταν, και επέκτειναν την πόλη, τα πρωτεύοντα τεχνικά-αισθητικά έργα (αναχώματα, πάρκα, αλσύλια) και τα δευτερεύοντα δίκτυα υποστήριξης της αστικής ζωής (δρόμοι, σοκάκια, πεζόδρομοι, κήποι, καλλιέργειες), όρισαν τον σκοπό και τον στόχο της περιπλάνισής μας. Καθώς διασχίσαμε μία από τις γέφυρες του ποταμού Arakawa ώστε να βρεθούμε στον άξονα της ροής του, ψηλά, 10 μέτρα από την επιφάνειά του, σημαδέψαμε το σημαντικό τεχνικό έργο της πόλης, τον πύργο TOKYO SKY TREE, και ξεκινήσαμε την πορεία μας. Ανατολικά, ο ποταμός Edo, νότια ο κόλπος της πόλης και οι γιγαντιαίες επεκτάσεις της προς τη θάλασσα, από την αρχή του 20ου αιώνα έως σήμερα. Θα διασχίσουμε τον ποταμό Sumida, στα δυτικά, μετά από δύο ώρες πορείας. Οι κύριες οδικές αρτηρίες της πόλης είναι υπερυψωμένες, τα πυκνοκατοικημένα δίκτυα των στενών δρόμων, χαμηλότερα μένουν στην ησυχία τους, στους ήχους των συνομιλιών, των εργασιών χαμηλής όχλησης, την ατομική ή συλλογική εργασία στις περιορισμένες καλλιέργειες ή την συντήρηση των κήπων, στον περίπατο, στις ασφαλείες διαμονές οικογενειών ή ομάδων παιδιών στα ευρύχωρα ανοιχτά πάρκα, στα περιφραγμένα γήπεδα γυμναστικής και αγώνων. Η αρχιτεκτονική, η πολεοδομία, η αισθητική των έκτακτων και τακτικών συνθέσεων σημασίας όρισε ακριβώς τους αλλεπάλληλους σύντομους διαλόγους, τη χαρά των συζητήσεων, το ενδιαφέρον μας.

ημέρα εβδόμη

πορείες

VIDEO link : UNDERGROUND Railway © Iordanis Stylidis, Hellas

https://www.youtube.com/watch?v=fUIvtfRA2pc

ΤΟΚΙΟ

72

73

URBAN WANDERING πορείες - Shibuyia crossing - Iidabashi station

© Iordanis Stylidis

ΠΟΡΕΙΕΣ Με τον υπόγειο σιδηρόδρομο, την γραμμή HANZOMON (το γράμμα Ζ σε μώβ δακτύλιο), κατευθύνθηκα στην περιοχή Shibuya. Η γραμμή HANZOMON εκτείνεται από την περιοχή Shibuya έως την περιοχή Oshiage (στην πόλη Sumida) όπου βρίσκεται ο πύργος Tokyo Sky Tree. Το περίφημο σταυροδρόμι όπου χιλιάδες χιλιάδων άνθρωποι κατευθύνονται στις πολλαπλές διευθύνσεις του είναι ο χώρος όπου αιώνες πριν υπήρχε το οχυρό ενδιαίτημα της οικογένειας Shibuya, αργότερα μια πολίχνη, και, μετά, καθώς το σιδηροδρομικό δίκτυο συνάντησε τον τόπο και τους ανθρώπους του ένας εμπορικός πυρήνας αλλά και κέντρο διασκεδάσεων της προσοχής των κατοίκων. Ακολούθησα την οδό AoyamaDori χωρίς ιδιαίτερο σκοπό έως το αυτοκρατορικό παλάτι, τους κήπους και τη βαθιά περιμετρική τάφρο. Πριν ένα αιώνα η αμυντική αυτή περίφραξη είχε ήδη απωλέσει την δυνατότητά της. Την εποχή του Β’Π.Π. οι σκοπευτές-πλοηγοί των αμερικανικών βομβαρδιστικών που ισοπέδωσαν την πόλη δεν επιχειρούσαν επί του εδάφους του. Η διαδρομή είναι γεμάτη από καταστήματα πολυτελών ειδών, από νέους και νέες που ακτινοβολούν την διάθεσή τους καθώς η ευμάρεια χαρακτηρίζει την χαρούμενη ανέμελη ζωή τους. Ο έγκλειστος αυτοκράτορας δεν προστατεύεται πια από τους κήπους, τις συστάδες των ψηλών δένδρων, το απότομο ψηλό πρανές και την βαθιά τάφρο. Γύρω, από τα ψηλά κτίρια όπου κατοικούν και εργάζονται οι σύγχρονοι πολέμαρχοι και διοικητές, τα βαθύτερα σημεία της κατοικίας του, εκτίθενται στην περιέργεια των βλεμμάτων των επιχειρηματιών ή, αντίθετα, δεν απασχολούν καθόλου την προσοχή τους.

ημέρα εβδόμη

πορείες

VIDEO link : Shibuya Crossing © Iordanis Stylidis, Hellas

https://www.youtube.com/watch?v=g8rfI3C4zjk

ΤΟΚΙΟ

74

75

URBAN WANDERING metro

© Iordanis Stylidis

metro - δίκτυα Η ακραία συνθήκη συνωστισμού και η κυριαρχία του αυτοκινήτου οδήγησε ήδη από την δεκαετία το ‘90 την μητροπολιτική διοίκηση να ενισχύσει-επενδύσει στην εξέλιξη-αναβάθμιση του ικανότερου-ισχυρότερου, ψηφιακά συντονισμένου, συστήματος υπόγειας μετακίνησης που εξουδετέρωσε σωστά την χρήση του ιδωτικού οχήματος. Στην μητροπολιτική επικράτεια οι υπόγειοι σταθμοί και τα δίκτυα μετακίνησης είναι πια πολυόροφοι εμπορικοί κόμβοι όπου εξελίσσεται η μεταβατική ή η πλήρης έκφραση των αστικών υποχρεώσεων (εστιατόρια, εμπόριο, λουτρά, υγιεινή, συναντήσεις). Στην επιφάνεια, τα πυκνά δίκτυα των δρόμων περιορισμένου πλάτους έχουν αποδοθεί στους διαβάτες-κατοίκους. Η υπερβολική κίνηση των οχημάτων στην απεριόριστη αστική επικράτεια συμβαίνει υπέργεια σε αλλεπάλληλα πυκνά δίκτυα υπερυψωμένων διαδρόμων ταχείας κυκλοφορίας που συνδέουν σημεία χώρου σε ιδιαίτερα μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους. Το πυκνό, ασφαλές και ιδιαίτερα ακριβές σύνθετο δίκτυο τραίνων και υπογείου σιδηροδρόμου διασυνδέει κάθε περιοχή της πόλης με αποτέλεσμα την χρήση του από το 75% των κατοίκων. Σημαντική είναι η δακτυλιοειδής χάραξη της γραμμής Yamanote που περιλαμβάνει την διοικητική-εμπορική περιοχή και την περιοχή του αυτοκρατορικού παλατιού-κήπων. Ο χρόνος της πλήρους μετακίνησης σε αυτή τη γραμμή είναι λίγο περισσότερο από μια ώρα. Οι περισσότεροι από τους κόμβους όπου διευθύνεται-καταλήγει είναι και σημεία σύνδεσης με δευτερεύοντα δίκτυα υπογείου σιδηροδρόμου. Κύριο αποτέλεσμα αυτης της τεχνικής-πολιτικής αστικής στρατηγικής ήταν η ταχεία ανάπτυξη νέων συστάδων-πυρήνων κατοίκησης (γειτονιές, συνοικίες, πόλεις) σε ιδεώδεις περιβαλλοντικές συνθήκες από τις εταιρίες σιδηροδρόμων.

ημέρα εβδόμη

© Efstathios Stylidis

πορείες

ΤΟΚΙΟ

76

77

© Iordanis Stylidis, Hellas

ΤΟΚΙΟ 2018 - 2019 στην πόλη ΤΟΚΙΟ ταξίδεψα/αμε δύο φορές. Το 2018 και το 2019. Οι φωτογραφίες και τα video που περιέχονται σε αυτό το τεύχος προέρχονται από τα αρχεία των δύο ταξιδιών. Όπως, επίσης, και από το αρχείο του Ευστάθιου Στυλίδη (του Ιορδάνη).

Θεσσαλονίκη, 09 09 2020 978-618-83884-7-5