ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΤΥΛΙΔΗΣ
το άγνωστο εργοστάσιο ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις κείμενα, υποθέσεις, στάσεις, σημεία 6 - 14 07 2007, πόλη του Βόλου στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη, οδηγούς, δημιουργούς και εκθέτες μιας και πολλών θεωριών για τις συσχετίσεις χώρου, χρόνου και στοχαστικών σχέσεων
2016
αναθεωρημένη έκδοση
α
έργο ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA Στην πόλη του Βόλου, στην Μαγνησία, στην διοικητική περιοχή Ελλάδα, στο εσωτερικό ενός εγκαταλελλειμμένου εργοστασίου επεξεργασίας καπνού. Φοιτητές και φοιτήτριες, οδηγοί, νέοι στοχαστές και ερευνητές γεγονότων, υποθέσεων και μνημικών υποδειγμάτων, μνημάτων και μνημείων. Επισκέπτες, συλλέκτες τεκμηρίων και καταγραφείς. Αποτελέσματα για το τι και το πως, τα όσα ναι και τα υπόλλοιπα όχι, τα περίπου, τα ερωτηματικά και το βέβαιο και σταθερό, δι ολίγον, αποτέλεσμα. Επισκέφτηκα το εργοστάσιο στην διαδικασία της εγκατάστασης των ερωτηματικών και των βεβαιοτήτων. Ένα βράδυ, αργά, και ένα πρωϊνό. 7 και 8 Ιουλίου 2007. Αργότερα, εξαιτίας μιας εμμονικής δέσμευσής μου έγραψα, διέγραψα και τακτοποίησα πολλα και αλλεπάλληλα στοιχεια (από εκεί, από μέσα του, εκείνα, άλλα) ώστε να σχηματιστεί ένα δυνατο αφηγηματικό υπόβαθρο. Προσωρινό, ασταθές, εφήμερο. Έφτιαξα ένα μικρό χειροποίητο υπόδειγμα, ένα βιβλίο-αρχείο (δικό μου, δικό τους, διαφορετικό). Ο καιρός πέρασε και εκείνο το υλικό υπόδειγμα αρχειοθετείται πλέον στο ψηφιακό συνεχές. Ίδιο και διαφορετικό. ΙΣ
μια σύντομη και συστηματική συλλογική πράξη στο πεδίο των κτερισμάτων ενός παρελθόντος τυπικού ζωής ...ενός τυπικού δείγματος τεχνικού πολιτισμού ...μιας φευγαλέας ελπιδοφόρου εστίασης που, πολύ γρήγορα, εξολοθρεύτηκε
από εκείνη τη σίγουρη ανάγνωση τι από εκείνη την δραστηριότητα έμεινε δικό μας; τι θα μεταβληθεί σε σηματωρό της συνδεσμολογίας που κτίστηκε από το μακρινό παρελθόν ρήγμα μιας βεβαιότητας;
εργάτες ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA Αλέξανδρος Ψυχούλης, Γιάννης Αρβανίτης, Γιασεμή Πέρου, Ζήσης Κοτιώνης, Νίκος απαδόπουλος, Μαρία Παπαδημητρίου, Εύα Μανιδάκη, Μαρία Χατζηνιολάου Γιώργος Γυπαράκης, Κώστας Ιωαννίδης, Θάνος Σταθόπουλος, Παναγιώτης Πανταζής Ηλιάνα Τσαπατσάρη, Μαργαρίτα Δουλκέρογλου, Ανδρέας Πλατής, Κατερίνα Οικονόμου Αχιλλέας Οικονόμου, Γιάννης Μιρτσόπουλος, Σωκράτης Μολοχίδης, Νατάσα Λιανού Ερμής Χαλβατζής, Μαρία Ανδρομάχη Χατζηνικολάου, Φωτεινή Αδρίμη, Άννα Βάσωφ Κατερίνα Δράκου, Βασίλης Καλησπεράκης, Μάρω Μαυρή, Παναγιώτης Νικολάκης Χρύσα Παπασαράντου, Ελπινίκη Παύλου, Λευτέρης Πλαβός Έγκντα Ράπου, Λιλή Μπακρατσά, Φανή Μπακρατσά, Μαριάνθη Πανταζή, Μιχάλης Σοφτάς Χριστίνα Σταμούλη, Patritcia Segado, Αργύρης Παντζάρας, Βαλεντίνη Κάργα Εύα Μανιδάκη, Βιργινία Σωτηράκη, Άρχω Πίσχου, Σοφία Γκαρνάρα, Μαριάννα Λιζάρδου Χρυσούλα Χελιδονάκη, Αλκυόνη Μπουχαλάκη, θωμαϊς Χριστοπούλου, Βάσια Λύρη, Νίκος Πλατσάς, Κατερίνα Κρίτου, Αντώνης Παριάς, Ηλίας Καμπουράκης, Μελίνα Αναλυτή Μαριάννα Φιλιππίδου, Αντώνης Μανωλέσσος Επισκέπτης : Ιορδάνης Στυλίδης, Ιούλος 2007, Βόλος.σ
2
3
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Ο ΤΡΙΤΟΣ ΟΡΟΦΟΣ (του ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ)
ο μηχανισμός
Αναφορά και στοχασμός για εκείνη η στιγμή που ο επισκέπτης και παρατηρητής αποφασίζει τι και πόσα πολλά γνωρίζει, τι μεταφέρει μαζί του από εκείνη τη στιγμή της εισόδιας εναρκτήριας σχέσης του, από την επίσκεψη και την παραμονή του για ένα διάστημα χρόνου σε ένα νέο χώρο πληθωρισμένο από σχέσεις, αντικείμενα και δυνατές ή αδύναμες θεάσεις. Από τον κατάλογο και το μνημικό απόθεμα αυτό, όσο μπορεί να αντιληφθεί την περιορισμένη ή την απέραντη έκτασή του, πρέπει, οπωσδήποτε, να αντιληφθεί ποιά τμήματα1, ποιές κατευθύνσεις και πυκνώσεις νοήματος είναι ιδιαίτερα ενεργές, ξεπηδάνε αμέσως και εκφέρονται ή γράφονται, αποδίδονται σαν τυπικές ή έξοχες καταγραφές, ακριβείς εικόνες, σειρές εξεχουσών λεπτομερειών. Ποιά άλλα τμήματα2 βρίσκονται σε κατάσταση limbo. Yπονοείται, δηλαδή, το φερόμενο ανενεργό δυναμικό τους σε ένα πεδίο ασταθούς νοήματος, εκκρεμεί και αναμένει τη ρύθμισή του από τη συζήτηση με έναν άλλο επισκέπτη του ιδίου χώρου για να διαλευκανθεί η θέση και η σημασία του, να οριστεί το εύλογο περιεχόμενό του, να συνδυαστεί ακριβώς ο συσχετισμός του με άλλα αινιγματοφόρα τμήματα. Αναγκαία και εύφορα πεδία σποράς νοήματος, ζωτικές, ασταθείς, συγγενείς ή ελεύθερες οντότητες σε τελικές οπτικές αναπαραστατικές συνδεσμολογίες με τους κορεσμένους χώρους, τα κενά τους, τις επιφάνειές τους, τα χρώματα και τη μυρωδιά τους.
Μιά εικόνα, ένα κείμενο, μια σειρά από θραύσματα χρόνου, χώρου και σχέσεων, όπου, εντός τους, ο διεγερμένος νούς ξεφεύγει από τις παραδοχές και τις εμπειρίες που στηρίζουν κάθε βέβαιη, στιγμιαία ή διαρκέστερη, θέση του. Θέση που εδραίωσε και σταθεροποίησε την ισχύ της από εκείνα τα λίγα και τα πολλά, σημάδια και σημεία, αναγνωρισμένα και δεκτά μέρη μιας εκπαίδευσης στην ναυτιλία και την πειθαρχία της συλλογής και της χρήσης τους ως βάσεων νοήματος. Ισχυρών εφαλτηρίων για τις αναγκαίες εκτινάξεις προς το κοινό και ρευστό συμβιωτικό περιβάλλον σχέσεων και καθορισμών εύκαιρου και πρόσκαιρου νοήματος. Βάσεις νοήματος όπως η μετακίνηση του σώματος ύστερα από μια μεγάλη συζήτηση μέσα στη νύχτα ή στην προστασία της σκιάς στο εσωτερικό αυτού του κτηρίου, ένα ηλιόλουστο μεσημέρι. Τα μικρά τινάγματα του χεριού ή τις συνεχείς αλλαγές στη στάση του σώματος. Το άπλωμα του δείκτη για να δειχτεί ή να περιγραφεί κάτι εκεί και μπροστά ή σε ένα παρελθόντα θύλακα χρόνου, κάτι ή αυτό που εννοείται και περικλείεται με αυστηρότητα από το σχήμα μιας χειρονομίας στο χώρο, στο τέλος του ταξιδιού των χεριών στο κενό, μπροστά στην μεγάλη ομάδα όσων ασκούν και συμμετέχουν σε αυτήν την τελετή. Το νόημα, φυσικά, δεν βρίσκεται στην ακρίβεια της πρότασης, στην λαμπροτητα των ιδεών, στη σαφήνεια της περιγραφής. Το νόημα συντίθεται από την συλλογικότητα και την συμμετοχή της ομάδας η οποία παρακινείται και κινείται σκοπεύοντας σε ένα τελικο δείγμα χειρισμών, τον σκοπό της. Την αποδοχή αυτού του σκοπού, την αποδοχή του ελεύθερου ακόμη εννοιολογικού περιθωρίου που, ήδη, τον υποστηρίζει, την μελέτη και την παρατήρηση όλων των φαινομένων λεπτομερειών που έχει ήδη γεννήσει και τακτοποιουν το σύμπλεγμά του. Συνήθως, ζούμε μια σύντομη περίοδο εμπειρίας εξαιτίας της συσσώρευσης και διαπραγμάτευσης ανεπεξέργαστων πληροφοριών, συλλογών από ακατάστατα στοιβαγμένα στοιχεία για την περιπέτεια του σώματος και των νοητικών συσχετίσεων που αυτή η συνθήκη οδηγεί. Συνήθως, ζούμε βιώνωντας την απέραντη δυσκολία του εντοπισμού με ακρίβεια και αυστηρότητα όσων και όλων εκείνων των δειγμάτων εμπειρίας που χρειαζόμαστε ώστε να μπορέσουμε να μιλήσουμε στον άνθρωπο που έχουμε απέναντί μας. Να εξηγήσουμε, να επιδείξουμε με μιά σύντομη παράλογη σφοδρότητα ό,τι συνέβη και καθόρισε τον εαυτο μας πριν από λίγο, ό,τι σταθεροποιήθηκε σαν ιδέα στο νου και, τώρα, σχεδιάζουμε να το φέρουμε στην πραγματικότητα ταιριάζοντάς το σε μία μικρή περιοχή του απέραντου πεδίου των αναδυόμενων γεγονότων (στον τρίτο όροφο αυτού του άγνωστου εργοστασίου), ό,τι ήδη φτιάχτηκε και ολοκληρωθηκε, καταστράφηκε, ξέφτισε ραγδαία χωρίς να μπορέσουμε να συγκρατήσουμε κάποιο υπόλλειμμά του, μιά απόδειξη της επιθυμίας μας να μην το αφήσουμε να μετακινηθεί από την περιοχή της βέβαιης υλικότητας στον κόσμο της λήθης και των συντελεσμένων ιδεών. Παρόλαυτα, όποιος και ό’τι βρίσκεται απέναντι μας, αυτός ή εκείνη που ποθούμε, αυτός ή εκείνη που κινείται μαζί μας στα ίχνη της κοινής ανίχνευσης αυτής της εμπειρίας της συμμετοχής, αυτός ή εκείνη οι άγνωστοι, ίσως, ακόμη, και μια παραδοξότητα που προσθέτει την φύση της σε αυτό το κέντρο της τελετής των ενδεχομένων, εντέλει, θα εξαπολύσει μια πλήρη πρόταση ή ένα σπάραγμα ήχων. Τότε, με κάποιο τρόπο, οι νευρώνες και οι σπινθηρισμοί των συνάψεων θα αποδώσουν προς την συνείδηση όλο το απόθεμα μιας προσεκτικά κρυμμένης οδηγού πληροφορίας. Αυτό, ό’τι χρειαζοταν για να μετακινηθούμε προς τα εκεί ή να κατεβούμε ή να δείξουμε κάτι.
4
5
1
2
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Έτσι, γιαυτό, πρέπει οι δύο διαλεγόμενοι3 (πρώτος και ακόλουθος παρατηρητές σε συνάντηση και σχέση) να προσπαθήσουν τόσο ώστε να αναγνωρίσουν με ακρίβεια τις λεπτομέρειες και να συμφωνήσουν (στη συζήτησή τους) στο γιατί και στο πως κάθε αντικείμενο βρισκόταν (στο ορισμένο τότε του) σε μία συνάρτηση αναγκαιότητας με μιά ομάδα άλλων αντικειμένων. Κυριαρχούσε και απέδιδε τα σημαίνοντα στοιχεία της ταυτότητάς του και, ταυτόχρονα, καθόριζε ερμηνευτικά τις θέσεις και τις στάσεις όλων όσων αντικειμένων βρίσκονταν κοντά του, ακίνητα, ήσυχα, ως δείκτες και πειστήρια της ωραιότητας του θανάτου τους. Ποιά τμήματα, τέλος, βυθίστηκαν4 γρήγορα στη λήθη. Δεν αγκιστρώθηκαν στην προβλήτα του ενεργού αμφιβληστροειδή και δεν απέκτησαν μία περίοπτη θέση στο σύμπαν των εγκεφαλικών θηκών των ενθουσιασμένων παρατηρητών τους. Θέση τέτοια που, ακόμη και στις στιγμές εκείνες που η στοχαστική μανία αναζητά μιά πληροφορία για ένα άλλο, εξαιρετικό σκοπό, μιά άλλη μακρινή αιτία, τότε, μαζί με αυτή (την πληροφορία), όταν τη βρει, παρασύρει τμήματα τους, διαβάλλοντας το ακριβές νόημά τους, κεντώντας σειρές συνδηλώσεων.
Ο διάλογος προϋποθέτει μια ακραία γύμναση του νού. Προϋποθέτει την δυνατότητα του εντοπισμού εκείνων των περιοχών όπου οι αρμοί των βαρύτιμων συνδέσεων κάθε νοήματος που συγκρατεί τη ζωή έχουν καταστραφεί, εκθέτωντας το περιεχόμενό τους που είναι, ταυτόχρονα, και περιέχον. Ακόμη περισσότερο, ο διάλογος προϋποθέτει την επιλογή του άλλου/ης, την τεχνική με την οποία θα αναγνωρίσουμε και θα χαρτογραφήσουμε τα ζωτικά και βέβαια στοιχεία του/της, το πως και τι θα επιλεγεί ανάμεσα στους χειμάρρους του λόγου του/της, πως θα εντοπιστούν τα στοιχεία των κοινόχρηστων συνδέσμων, οι μεμβράνες των επικαλύψεων των κενών. Για πόσο χρόνο η απόδοση των ερωτήσεων και oi συμφωνημένες βεβαιότητες θα προστατεύσουν τα τραυματισμένα και εκτεθειμένα σημεία του. Λίγο αργότερα, στην αιχμή της συνάντησης, θα πρέπει να σταθούμε ακριβώς ώστε να στοχαστούμε το αποτέλεσμα αυτής της αμοιβαίας μεταφοράς και της θεραπείας. Στο τέλος, θα πρέπει να διαπιστωθεί η βεβαιότητα της θεραπείας, το κλείσιμο του κενού. Να επιτευχθεί το σταμάτημα της διαφυγής και της απώλειας των εξαιρετικών κοινών ιδιοτήτων, των φόβων, των επιθυμιών προς το γενικό εγγύς περιβάλλον. Οι φωνές, οι χειρονομίες, οι ακατάστατες κινήσεις, η βία θα χαθούν. Πολλές φορές όμως, ο άλλος, στο διάλογο, δια του λόγου του, επιτίθεται στα υπολείμματα των εκκρεμοτήτων. Σε ό,τι διαισθανθεί πως μορφοποιείται σε θύλακα προστασίας, ως αναδυόμενη μεμβράνη που περικλείει διασπαρμένες ατομικές ιδιότητες, ως ‘’εκείνο που είναι δικό μου έως εκεί’’. Καθώς ο νους του γεμίζει με όλες τις επιθυμίες και τους φόβους η φωνή του τις ονομάζει με ακρίβεια και, τότε, κάθε φορά που μία λέξη προφέρεται, καθε λέξη για κάθε βυθισμένη ιδιότητα του ανθρώπου, παύει η ένταση, παύει ο φόβος. Οι λέξεις δεν είναι πια εχθροί. Ο βυθός προστατεύει στο σκοτάδι του, στο βυθό περιέχονται όσα υποχωρούν στη λήθη. Κάθε πολύτιμη και πρόσκαιρη σκέψη που υποχωρεί και χωνεύεται μέσα του διαλύεται στα στοιχειώδη δομικά της στοιχεία και έτσι σβήνει για πάντα διαθέτοντας τα υλικά της στον συντονισμό των νέων θριαμβευτικών και αναγκαίων κινήσεων της ζωής στην επιφάνεια των γεγονότων. Στο βυθό δεν προστατεύονται οι άγριες σκέψεις, διαλύονται επίσης. Ούτε αυτές που γεννήθηκαν και άλλαξαν δραματικά τη ζωή, ούτε εκείνες που, καθώς εκδόθηκαν, σταμάτησαν για ένα μεγάλο διάστημα τη ζωτική κίνηση του νού. Αυτό το ειδος των σκέψεων που προκαλούν τις ακραίες αντιδράσεις, το τρομώδες παραλήρημα του λόγου, το σπάραγμα του σώματος από την προφορά των μοιραίων φράσεων, των προτάσεων που σέρνονται και τεμαχίζουν τα μέλη, των στοχαστικών γινομάτων που είναι και δεν είναι σε κάθε σημείο, σε κάθε φωλιά του νου. Σκέψεις. Λαμπρές από όλη την βία που περιέχεται μέσα τους, ένδοξες σε κάθε στιγμή που εκτονώνονται και αφανίζουν μία συνείδηση, περιθάλπουσες όλων εκείνων των γυμνασμένων συνειδήσεων που άντεξαν όσο μπορούσαν τη βίαιη παρουσία τους και, σε μία επόμενη στιγμή, μετασχηματίστηκαν. Βρήκαν αμέσως τους ζωτικούς δύο πόλους περιστροφής και σχημάτισαν ένα νέο σώμα νοήματος. Ο χώρος και η συνείδηση, τα αντικείμενα που αγγίχτηκαν και κοιταχτηκαν μέσα στο εργοστάσιο (στον τρίτο του όροφο) αποτελούν τον υψωμένο βυθό μιας παρελθούσας μήτρας γεγονότων. Η κατοίκησή του, οι διάλογοι και οι διατάξεις που συνέβησαν συστηματικά συναποτέλεσαν την περίοδο της εκγύμνασης. Μένει τώρα να αναζητηθεί τι υπήρξε και αν υπάρχει ακόμη ένα ζωτικό αποτέλεσμα. Για όσο χρονο πλέει έρμαιο σε μιά μακρινή επιφάνεια ή στο σημαντικό πεδιο παρατήρησης ενός βυθομέτρου.
6
7
3
4
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Αυτές… οι βυθισμένες αποτυπώσεις νοήματος και σχετικών σχέσεων, κάποια στιγμή, εκτονώνονται με μιά ανεξήγητη ισχύ που δεν ερμηνεύεται καθώς συμβαίνει (εξαπολύεται) και σβήνει ταχύτατα ώστε να μπορούμε, μόνο, να απολαύσουμε την ακαριαία εκδήλωσή της, όταν συμβεί. Συζητώντας σπαρμένα σχόλια γιαυτήν ως ένα ακόμη λεπτό φαινόμενο που ανήκει σε μία κατηγορία εκδηλώσεων του νου (της σκέψης) και της πρακτικής, που δικαιολογεί και αποδίδει αξία στους ειδικούς ευφυείς και τελικούς χειρισμούς που ονομάζουμε ‘’δημόσιες δηλώσεις’’. Τις στιγμές εκείνες, δηλαδή, που αναζητούμε, κτίζοντας, ταυτόχρονα, με μανία την ουσία ένος καινοφανούς νοήματος, στην τρέχουσα σύμφωνη ροή της ζωής δεν το βρίσκουμε, όπως βρίσκουμε το καθημερινό φαγητό, τα καθαρά ρούχα, τα έτοιμα μαγικά αντικείμενα στις προθήκες των καταστημάτων, τις έτοιμες και αναμενόμενες απαντήσεις, και, γιαυτό, εξοργισμένοι, επιχειρούμε να συντάξουμε (κοιτώντας, μιλώντας, συλλεγοντας, χειρονομώντας) ένα τέτοιο νοημα σημαίνοντας, έτσι, την φωτοβόλο ανάδυσή μας από τον κατασταλτικό πολτό των συμβάσεων. Αυτή η ομάδα των άτακτων εκδηλώσεων και των εκτός ελέγχου αναπηδήσεων ενός πληθυσμού μνημονικών λεπτομερειών είναι η μήτρα του θησαυρού των γεγονότων που εξελίσσει και ορίζει την ταυτότητα μιάς περιοχής εμπειρίας… ή μήπως όχι..? Οι διατρήσεις των ορίων και η επόπτευση των λεπτεπίλεπτων λειτουργιών ορίζουν το δραστικό πεδίο άσκησης. Εκεί όπου οι έξαλες μνημικές διεγέρσεις στα νευρωνικά δίκτυα απολύονται και συνδυάζουν άτακτα τα φευγαλέα ως σταθερά, τις γεύσεις και τους ήχους ως εύκαιρες πιθανότητες, τις σειρές των εικόνων, τις δηλωσεις, δηλαδή, αποδεκτών στοιχείων μνήμης μιας παρελθούσας κίνησης, ως συνδεσμώσεις και αποδεκτές παρακάμψεις… αποδίδωντας οπωσδήποτε ένα αποτέλεσμα που αμέσως ονομάζεται και οριοθετείται ως ‘’δημιούργημα’’, υπόλειμμα μιας ‘’δημιουργικής στάσης’’. Μιά ιδιαίτερη, δηλαδή, αξιακή στιγμή στο χρόνο, μια κατασκευή δηλώσεων και προγραμματικών συσχετίσεων που η πλοκή τους και η συμπλοκή τους με ένα πληθυσμό σημαινόντων, η πλεκτή ανάπτυξή τους, ο τρόπος που σύρθηκαν και σταθεροποιήθηκαν, οι δομικές λεπτομέρειες, τα γεγονότα και οι υποθέσεις των αρμών τους, όρισαν μια νέα ασταθή, λογική και οπτική, χωρική και χρονική ταυτότητα.
8
9
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Ο ΤΡΙΤΟΣ ΟΡΟΦΟΣ (του ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ)
οι μηχανές
Οι ταυτότητες των χώρων επαληθεύονται και από τον πληθυσμό και την τοποθέτηση των αντικειμένων που τακτοποιούνται, καταλαμβάνουν και ενεργοποιούν την έκτασή τους. Των αντικειμένων που, κάποια στιγμή στο παρελθόν, έχασαν την λειτουργική τους δυνατότητα, σιώπησαν τον θόρυβο που εξέπεμπε ο σκοπός τους, τη σχέση τους με τον χειριστή, την ακριβή γεωμετρία της μορφής τους. Μετακινήθηκαν, στοιβάχτηκαν και έμειναν απροσδόκητα μακριά, όντας ακίνητα, από την προφανή σχέση τους. Αποσύρθηκαν από τη συλλογική μνήμη παρασύροντας μαζί τους την ευτυχία και τις ελπίδες των κοινοτήτων που υποστήριξαν. Παρασύροντας τα τμήματα των συντόμων προσωπικών ιστοριών αλλά και των διαρκέστερων, των γενικών ενεργών μνημικών συνόλων, των ορίων και των ορισμών των περιορισμένων ιστορικών συντεταγμένων που υποστήριξαν και διατήρησαν στο ίδιον χρονικό σπάραγμα. Οι μηχανές και τα ξύλινα ή μεταλλικά σκεύη εφορμούσαν, στο τότε τους, στην πραγματικότητα και συμπλήρωναν ισχυρά την ταυτότητά της με τους ήχους μιάς δραστηριότητας ήδη αποσυρμένης στο παρελθόν, ήδη σημασμένης από δύο ή τρείς γραπτές παραγράφους ή ψηφιακές απεικονίσεις, ήδη βυθισμένης στο χρόνο της, παρασύροντας τα τελευταία ίχνη από όλες τις συνδεδεμένες μαζί της ζωές. Ο χρόνος του χώρου πέρασε. Ώσπου να συμβεί μιά επίσκεψη, να σταθεροποιηθεί σχετικά το βλέμμα και η συνείδηση που πρόκειται να διερευνήσει και να κατασκευάσει ένα πρόχειρο κατάλογο από δυνατές διεγέρσεις του νου. Να εξαπολυθεί μια συνεχής νυχτερινή συζήτηση για τις σειρές των αντικειμένων και των ερωτηματικών που συνδέονται μαζί τους. Να γεννηθεί η ιδέα που πρόκειται να προκαλέσει τους συνδυασμούς και τις συνδέσεις των κατασπαραγμένων τμημάτων μνήμης ή, δυστυχώς, την σφράγιση, την καταρρεύση, καθώς επιχειρώντας να ορίσει και να καθορίσει, θα ηττηθεί από την ισχύ του κενού που βρίσκεται εγκατεστημένο και ενεργό στις αποστάσεις μεταξύ των αντικειμένων. Του ισχυρού κενού που μπορεί να διογκώσει δραματικά τα ερωτηματικά και να δημιουργήσει, αυτό, μόνο του, τη σειρά και τα τμήματα μιας μυθολογίας της ύπαρξης του ενός και των πολλών ανθρώπων. Όσων και εκείνων των ανθρώπων που χρειάζονται τους μύθους για να συντηρούν τη ζωτική ισορροπία της ζωής τους, να κατασκευάζουν τις απαραίτητες βεβαιότητες για την σημαντικότητα των ενεργειών τους, για την αξία κάθε βήματος, καθε χειρονομίας. Αυτή η μοναχική επίσκεψη και η αναζήτηση μιας ακόμη βεβαιότητας, ενός ζωτικού ερωτήματος που θα προστατέψει τη ζωή και τις σκέψεις για ένα ακόμη χρόνο, για ένα μήνα, για το μήκος εκείνης της μεγάλης νυχτερινής συζήτησης θα ολοκληρώσει και θα ενισχύσει τη διάθεση όσων εργαστούν για να κατασκευάσουν, να δημιουργήσουν ένα πληθερικο γεγονός που θα προσελκύσει θεατές, μετόχους, υπερασπιστές, κατασκευαστές και χειριστές ιδεολογημάτων. Ανύποπτους νεοσύλλεκτους των νεοσύστατων πειθαρχιών που σταθεροποιούν την πληθώρα των νοηματικών διεγέρσεων καθώς αυτές αναβλύζουν από τους συνδυασμούς των ασταθών πληθυσμών των ενεργημάτων τους. Αυτή η μοναχική επίσκεψη που πλέον εκτείνεται και καταλαμβάνει το ψηφιακό της ψήγμα νοηματοδοτεί κάθε τέτοια και επόμενη δράση που υποστηρίζει τη ζωή και τις πορείες των συλλογικών εννοήσεων.
10
11
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Ο ΤΡΙΤΟΣ ΟΡΟΦΟΣ (του ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ)
το δάπεδο
Ο φλοιός, τα πολλαπλά οριζόντια επίπεδα και τα κάθετα λεπτόκορμα τμήματα στύλων που διατρέχουν τη κτηριακή δομή ορίζουν, κάθε φορά, τα χωρικά όρια, τα όρια που συνδέουν ένα περιγεγραμμένο παρελθόν με ένα εύκαμπτο και δυνατό μέλλον γεμάτο υποθέσεις, γεμάτο απελπισία για την αδυναμία εντοπισμού ενός ισχυρού καθοδηγητικού δεσμού, ενός κατευθυντήρα ενεργημάτων που να τακτοποιεί με υπεράνθρωπη ακρίβεια ένα νόημα. Σύντομο, με έκταση όσο οι νόες δύο συνδιαλεγόμενων συνειδήσεων ή απέραντο και ανεξέλεγκτο όσο η έκταση και οι διεγερτικές πολλαπλότητες των συμμετοχικών νοηματικών διακλαδώσεων ενός συνόλου συμμετεχόντων. Τα υλικά αυτής της κιβωτού, του νεκρού πιά εργοστασίου καπνού, ορισαν για ένα μεγάλο διάστημα χρόνου, με την αυστηρή ακινησία τους, το μέγεθος μιας ταυτότητας έξω από τον τόπο και το βλέμμα. Φαίνεται πως το μέγεθος του κτηρίου υπεράσπιζε την εσωτερική αόρατη ταυτότητά του που, σαν φήμη και μνήμη, διαχύθηκε και καθόρισε τον χώρο και τον χρόνο της πόλης. Διατήρησε ό,τι χρειαζόταν και έσβησε με ιδιαίτερο τροπο εξαιτίας των αλληλεπιθέσεων νέων γεγονότων. Το τόσο νεκρό εργοστάσιο αναγεννήθηκε βίαια από κινήσεις, βήματα, φωνές, συρσίματα, το σφίξιμο των μυών, την τοποθέτηση και την απόσυρση αντικειμένων εδώ και εκεί, την απόμακρη και ανήσυχη σκέψη βαθιά μέσα στη νύχτα, το εξεταστικό βλέμμα αλλά και εκείνο που περιθάλπει μοναδικά τα μοναχικά νοήματα, τα μαζεμένα ακατέργαστα ερωτήματα που στηρίζουν τις σκοτεινές του γωνιές και υπόσχονται πως θα παραμείνουν υπερασπίζοντας τη δόξα του κτηρίου. Τη δόξα των κινήσεων και των χειρονομιών. Την ανταλλαγή ήσυχων ερωτηματικών για το τι υπερασπίζεται μια συλλογή από βιβλια με μικτό περιεχόμενο, παράξενο, ασταθές και επικίνδυνο. Που πριν μια νύχτα σήμαινε μια σειρά από παρελθούσες πιθανότητες που δεν συντελέστηκαν και, τώρα, υπερασπίζουν ένα μείγμα πραγματικότητας μπλεγμένο με μια θηριώδη βάση νοημάτων.
12
13
Τι συμβαίνει, λοιπόν, με το δάπεδο του τρίτου ορόφου; Εκεί, επάνω του, υποστηρίζονται οι καινοφανείς και έξοχες εκείνες χειρονομίες1 που ονομάζουν και ήδη αρχειοθετούν μια νεότερη ερμηνευτική πλεκτή σαφήνεια. Δυνατή, καθώς διαπραγματεύεται και οριοθετείται το περιεχόμενό της από όλα τα εδραζόμενα υποδείγματα και τους νεογέννητους δείκτες νοήματος απλωμενους σε αυτή την παλαιά και νέα επιφάνεια.
Πως εγκαθίσταται και νοηματοδοτείται, στο εσωτερικό μιας πρόσκαιρης δεδομένης χωρικότητας, η ακραία εκείνη απόφαση-πράξη που προκλήθηκε από και προκάλεσε σειρές σκέψεων, δυνατές και εύκαιρες αναγωγές, συμπλέξεις και εξελίξεις των δικτύων συστατικών σχέσεων που μπορούν να υπονομεύσουν ή να εκτοξεύσουν το αναδυόμενο σώμα του νοήματος; Πως αυτές οι γεννέτηρες σκέψης μπορούν, επιπλέον, να εκφραστούν από ένα καινοφανές και οργανωμένο σύστημα χειρονομιών; Ολοκληρωμένο νόημα; επαρκές; προσεγγίσιμο; αδιαφανές και ακαθόριστο; Το νόημα ( αποτέλεσμα της απόφασης-πράξης ) πρέπει αμέσως να οριστεί ως εκφραστική υλικότητα ( χειρονομίες, φράσεις ) που, εντέλει, θα αναγνωριστούν και θα διδάξουν, θα αποδοθούν και θα συνδέσουν, θα ορίσουν ένα περίγραμμα χώρου εξέλιξης ( το ως εκεί ) με σταθερή, ισχυρή και απροσπέλαστη περίμετρο ή διάτρητη, αναδιατασσόμενη, ευμετάβλητη, σε κάθε απόπειρα ανίχνευσης. Το νόημα προϋποθέτει ένα χειρισμό, ένα χειριστή. Που θα σχεδιάσει, τακτοποιώντας, τη γραμμή των ακριβών επιλογών του, θα διαλέξει τα τι από το χάος των δυνατοτήτων, που παραμένει τώρα και πάντοτε σε αναμονή, στις παγωμένες σειρές των αντικειμένων, στο κενό διάστημα μεταξύ τους, στις χειρονομίες που επιχειρούν να εγχειρήσουν το ένα, αυτό το μοναδικό νόημα, μπορεί να καθορίσει την πρόσκαιρη αναλυτική και αποδεικτική παράγραφο του καθορισμού του. Ο χειριστής είναι η σκηνή, ο χειριστής είναι ο θεσιθέτης των αντικειμένων, ο χειριστής είναι –εκεί, στο πρώτο βήμα χρόνου- ο θεατής των πράξεων του ανεξέλεγκτου εαυτού του. Η χειρονομία είναι το αίτημα και η επιτέλεση της σκέψης, η είσοδος και η τακτοποίηση στην υλικότητα, η στάση του χρόνου, όλα και όσα υπόλοιπα φέρνει και σκορπίζει η γέννησή της.
1
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA Ο χειριστής είναι η σκηνή, ο χειριστής είναι ο θεσιθέτης των αντικειμένων, ο χειριστής είναι –εκεί, στο πρώτο βήμα χρόνουο θεατής των πράξεων του ανεξέλεγκτου εαυτού του. Η χειρονομία είναι το αίτημα και η επιτέλεση της σκέψης, η είσοδος και η τακτοποίηση στην υλικότητα, η στάση του χρόνου, όλα και όσα υπόλοιπα φέρνει και σκορπίζει η γέννησή της.
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Ορίζοντας, πολύ μακριά από εκείνο το τότε, αιωρούμενη, λίγο και τόσο ψηλότερα από τον συστατικό φορεα του κτηρίου, το ζωτικό της επιχείρημα ώστε να ενεργοποιηθούν όλα τα στοιχεία της οπτικής απολύμανσης2 ενός παρελθόντος προς την γέννηση ενός νέου χωρικού ορισμού. Που, εκεί, στο εδώ ενός παρελθόντος συστήματος δράσεων, τοποθετείται και αρχίζει να βαραίνει με το αναγκαίο και άπειρο βάρος της ζωτικής βάσης3 του ορισμού, αρχίζει να σχηματίζει το πεδίο όπου τακτοποιούνται με αυστηρότητα και τάξη όλες οι ψηφίδες που μπορούν να απαγορεύσουν τις αποκλίσεις αλλά και, ταυτόχρονα, να διατρήσουν και να απασφαλίσουν τις δυνάμεις των αρμών, τα χάσματα και τις ελάχιστες ρωγμές από όπου διαρρέει και αναβλύζει το υλικό μιας τυχαίας νέας παραμέτρου μέτρησης της σημασίας και ανανέωσης του περιεχομένου. Αποδίδει το νέο και αναγκαίο ερωτηματικό κάθε πλοήγησης, κρίσης και διάρρηξης στο εννοιολογικό πεδίο των συμφραζομένων εισβάλλοντας και δηλητηριάζοντας την ασφαλή και πρόσκαιρη νοηματική ηρεμία με μια νέα πληρωμένη και ισχυρή ιδέα.
Η γέννηση μιας σειράς υποθέσεων (αδημοσίευτων ερμηνειών) για την πλοκή ενός συστήματος προτάσεων (ενός προβλήματος θέασης και εκτίμησης) προϋποθέτει και ένα δείγμα χωρικής υποστήριξης. Δεν είναι απαραίτητα ένας σταθερός χώρος και χρόνος, ένα δάπεδο, ας πούμε, ορισμένο σε ένα παρελθόν κατασκευής και χρήσης και ένα παρόν διαπραγμάτευσης της ουσίας του, στο εσωτερικό ενός σημαντικού και εξαφανισμένου κτηρίου. Μπορεί να είναι η εμπειρία και η ανάμνηση μιας σειράς αλλεπάληλων ενεργών νοηματοφόρων πεδίων, είτε πληρωμένων με υποθέσεις, είτε, αλλού, πρόσκαιρων κενών νοήματος. Δεικτών, υπομνήσεων, στάσεων αναμονής ή ανάπαυσης. Όμως, πάντα, ο χώρος και η δυνατότητά του ορίζεται εκεί. Εύρωστος και σταθερός. Στους χώρους όπου άνθισαν και εξελίχτηκαν οι ποικιλίες των χειρονομιών, η θέαση και η στοχαστική σύνδεση των αντικειμένων με τις συνδεσμολογίες που ισχυροποιούν τις σχέσεις τους, τα ερωτηματικά της τελικής πλήρους εγκατάστασης (είναι εξαιρετική; είναι κατανοητή στην εξαιρετικότητά της; προσφέρει και αποφέρει ένα δυνατό και διαρκές κατευθυντήριο νόημα; μπορεί να παραμείνει σταθερή στο χρόνο;) ήδη γεννήθηκε και συγχωνεύτηκε (ως πλήρες ζήτημα) το ερωτημα του συσχετισμού του με τον παρατηρητή του. Σε αυτόν τον χώρο-πεδίο υποδοχής, αναγνώρισης και γέννησης νοήματος η συνείδηση του παρατηρητή θα λυθεί και θα διαλυθεί αποδίδοντας (και, μετά, εκφέροντας δημόσια) ένα ειδικό σύστημα σημειοδότησης, σημασίας και σχέσεων με το δίκτυο των αντικειμένων, ένα κατάλογο αναμονών των αναμενόμενων δυνατών νοημάτων εξαρτημένων χρονικά και χωρικά από τη σειρά και τη θέση θέασης, ρύθμισης και διάταξης της νοηματικής πλέξης τους (πως ταιριάζει και αλληλο-νοηματοδοτεί το κάθε ένα όλα τα υπόλοιπα). Υπήρξε ποτέ και, οπωσδήποτε, τότε (;) ο απαραίτητος χρόνος παραμονής που επέτρεψε και υποστήριξε την εξέλιξη της σκέψης ώστε να κατασκευαστεί το εφήμερο και διαρκές, αργότερα, μείγμα και μόρφωμα νοήματος στο χωρικό και σημαντικό μνημικό-υλικό συνεχές του εργοστασίου (;) (στον τρίτο του όροφο) αλλά και η δυνατή συμμόρφωσή του σε ένα συμπύκνωμα πρόθεσης και λύσης; Ο χώρος υποδοχής ορίζει το υπόβαθρο όπου, σε ένα δείγμα χρόνου, στηρίζεται ένα πρόσκαιρο και μοναδικό νόημα. Το πρωτο δικό του και δικό της νόημα αναβλύζει ισχυρό και απλώνεται, διατίθεται προς τους παρατηρητές, τους συντρόφους εντός του εγχειρήματος της αναγνώρισης του ειδικού και μόνου τόπου γεγονότων (ο τρίτος όροφος του εργοστασίου. Τα νοήματα γεννιούνται, προφέρονται και προσφέρονται, αλλάζουν και κατευθύνουν την σκέψη, υποχωρούν ή διαμερίζονται και συγχωνεύονται, εξασθενούν και εξαντλούνται στους κοινούς διαλόγους και σε καθε νέο στοχαστικό εύρημα που εκτίθεται και προσανατολίζει, και πάλι, τη σκέψη, τον σημαντικό και νέο διάλογο, τη διαμόρφωση ενός πρόσκαιρου θύλακα αναφοράς για την απαιτητική ζωή. Αυτό, λοιπόν, το υποστήριγμα του ορισμού (το κτήριο, το δάπεδο, ο χώρος του τρίτου ορόφου, η ηχώ και η ηχητική πλοκή, ο πληθυσμός και η πυκνότητα των παρατηρητών, οι αποστάσεις των ανικειμένων αλλά και των δηλώσεων, οι θέσεις των υποθέσεων) πόσο (χρόνος) και τι (χώρος και σχέσεις) μπορεί να αντέξει; Αυτό, εντέλει, μπορεί να απελευθερώσει αλλά και να αποκρύψει, να δεσμεύσει δείγματα του αόριστου, ακόμη, αλλά εκδηλούμενου νοήματος. Μπορεί να υπονομεύσει, να ακυρώσει, να μετακινήσει τους πολλαπλούς και ενεργούς πυρήνες του νοήματος (εγώ σκέπτομαι πλάϊ και μαζί με εσένα, εμείς προφέρουμε ένα νόημα και αντιμετωπίζουμε ένα άλλο, παρακολουθούμε και επεξεργαζόμαστε την υστερία ενός καινού νοήματος) στο χρόνο. Μπορεί να υποδεχτεί και να αφήσει να εκδοθεί ένα περιεχόμενο νόημα και αμέσως, καθώς αυτό το νόημα κτίζεται και μετακινείται προς τους αναμένοντες κτίστες και χειριστές των ορίων του, να μεταβληθεί σε στοχαστική παγίδα εξουδετερώνοντας βαθμιαία την πρόθεση και την ικανότητά τους.
14
15
2
3
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Τι χαρακτηρίζει επιπροσθέτως αυτή τη σειρά των κυματισμών; τις αντανακλάσεις όλων των διαπιστωμένων δημόσιων χειρισμών χώρου, αντικειμένων, χρόνου και σχέσεων, που προετοιμάστηκαν σε μία επιφάνεια χαρτιού (εδώ αυτό, εκεί εκείνο, αυτό είσαι εσύ, εκείνο σημαίνει…) αλλά και στο διάλογο των σειρών από μηνύματα, ανταποκρίσεις, αγγίγματα και οδηγείες των βλεμμάτων, από τις αναρριχήσεις σε ένα σώμα ή τις καταρρεύσεις ως ένα σημείο σταθεροποίησης, ως το χείλος της διαρροής μέσα από τις αποστάσεις των βαριών, φαρδιών και διάτρητων σανίδων; Για μια στιγμή φάνηκε πως θα μπορούσε ο χειρισμός και οι εναποθέσεις επί του δαπέδου να επιμερίσουν, να ολοκληρώσουν, να λύσουν ή να προσανατολίσουν ισχυρά το διαρκές ερώτημα του προσδοκώμενου ποικίλου και ποικιλμένου θορύβου των δομικών στοιχείων καθως απολύεται και τα περιλαμβάνει στον περίκλειστο ή φυσικό χώρο.
16
17
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Ο ΤΡΙΤΟΣ ΟΡΟΦΟΣ (του ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟΥ)
η εργασία
Το αποτέλεσμα όλων των χειρισμών που εντέλει μορφοποιήθηκαν και εναποτέθηκαν, όλων των ψηφίδων που συσσωρεύτηκαν σε ένα διευθετημένο ή άτακτο συνεχές σχολιασμών για τη φύση και την δυναμική της χωρικής και στοχαστικής δράσης και εννόησης αλλά και των συστατικών γενετηρίων εννοιών που την ενδυναμώνουν, σε μικρές ή εκτεταμένες μονάδες χρόνου, και, διαμέσου αυτών (και του χειρισμού τους) την ακόλουθη εγκατάσταση όλων εκείνων των ερωτηματικών και των πιθανών υπερβάσεών τους που θα συνθέσουν τον ειδικό πνευματικό κόσμο ενός/μιας ακτιβιστή/στριας της σκέψης, χωροθετήθηκαν ακριβώς εκεί (στον τρίτο όροφο) ώστε ο συνδυασμός αυτής της σειράς των τυχαίων πράξεων και επιθυμιών οργάνωσης νοήματος, ολοκληρώθηκε. Η μακρά εργασία και ο δειγματισμός της, το αποτέλεσμά της καθώς και τα αντικείμενα που την αποκαλύπτουν και την υποστηρίζουν εκτίθενται ήδη δημιουργώντας το ειδικό βάρος αυτής της δημόσιας δήλωσης, την απόδειξη και την βέβαια τοπογραφία για την ύπαρξη ενός σημαντικού συστήματος οπτικών ελκυσμών από κάθε σημείο προς κάθε επόμενο, από ένα εγγύς κύκλωμα ενδιαφέροντος σε ένα μακρύτερο. Αυτά, μπροστά και γύρω μας, είναι τα σήματα και τα σημαίνοντα που θα αντιμετωπιστούν από τους επισκέπτες στη διάρκεια μιας έναρξης, μιας συνέχειας και ενός επιλόγου, μιας χρονικής αναφοράς που θα περιλαμβάνει ακριβώς την καταγραφή της, την τυποποίησή της ώστε να σταθεροποιήσει ένα μεριστό αποτέλεσμα, μια οδηγία χρήσης, μια απόδειξη χρησιμότητας, ένα περιθώριο χώρου και χρόνου που θα υποστηρίξει την γέννηση μιας σχέσης για τόσο πολύ έως ότου ξεσπάσει και εξαπολυθεί μια νέα σκεψη, μια αναφορά, μια έξαλη ερμηνεία προσφέροντας και πάλι τον επόμενο ρυθμό νοήματος. Τι ήταν και τι είναι πλέον αυτά τα αντικείμενα; οι τότε και οι τωρινοί χειρισμοί τους; πως δημιουργήθηκε και πόσο εκτάθηκε αυτή η παρελθούσα συνάρτηση χώρου, χρόνου και σχέσεων πριν συμβεί αυτή η καινοφανής κατακλυσμιαία δράση; Πόσο, εντέλει, κράτησε αυτή η αλλαγή του νοήματος, πόσο υποφέραμε από αυτήν, πόσο χαρήκαμε, τι τακτοποιήσαμε στη μνήμη και ακόμη μεταφέρουμε στις διηγήσεις μας; Πότε καταγράφηκε η πρώτη μετακίνηση των βαριών και σταθερών αντικειμένων, πότε γεννήθηκε και εξαπλώθηκε ο πρώτος ήχος από τα γρήγορα βήματα προς τον τρίτο όροφο; πότε αιτήθηκε και πότε παραδόθηκε η άδεια ώστε να εξελιχθεί η έρευνα, ο πειραματισμός, η συμφωνία και ο σύντομος χορός των γεγονότων; Να σχηματιστεί το ακριβές και δυνατο όριο των γεγονότων, η ζωτική σειρά των χειρονομιών και των αδίστακτων υποθέσεων καθώς και οι κατάλογοι των σκέψεων που κατηυθυναν την εξέλιξη αυτής της ποικιλίας μορφών; Ποιά πρόκειται να ειναι η έκταση αυτού του έργου μέσα στο χρόνο; Θα ξεχαστεί σύντομα; Θα προκαλέσει μια βίαιη συζήτηση λιγο αργότερα;
18
19
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Θα επιμεριστεί και θα διαχωρίσει τα λίγα και τα περισσότερα μιας ομάδας δυνατών υποθέσεων για τον νοηματικό του πυρήνα ώστε να μεταλάβουμε –όσοι βρεθούν στην σωστή θέση και σχέσητο περιεχόμενο που, αμέσως, θα καθορίσει τους εαυτούς μας για πολύ; Τι θα μείνει; Πως αυτό που θα μείνει θα ορίσει την ταυτότητα ενός μνήματος, ενός βαθιού και απροσέγγιστου για πολύ φυλάκιου μνήμης από τα πολύτιμα και τα αινιγματικά υλικά της παρελθούσας ήδη, πριν ακόμη διευθετηθεί η παρουσία της, συλλογικής και μοναχικής δράσης και εμπειρίας; Σε ποιο σημείο του χρόνου τους ή του χρόνου αυτού του συμβάντος οι ασκούμενοι και οι ασκούμενες εξελίχθηκαν σε δυναμικές στοχαστικές προσωπικότητες, σε χειριστές εννοιών, σε δημιουργούς και δέκτες απολαύσεων; Τα αντικείμενα που ανευρέθηκαν εντός του εργοστασίου, στον τρίτο όροφο, συνιστούν και συγκροτούν το υλικό μιας χαρτογράφισης εικασιών. Αποδείξεις και στοιχεία που υποστήριξαν αλλά και παρέσυραν εκατοντάδες ανθρώπους στο τυπικό μιας περιοχής σχέσεων και τελετών. Αυτά και εκείνα (τα τότε) τα αντικείμενα μεταφέρονται, μεταμορφώνωνται και ανασυντίθενται ώστε να αποτελέσουν, πιά, τα συστατικά ενός νέου χώρου χαρτογράφισης, ανοικτού στην ερμηνεία, αυτοεξελισσόμενου. Το κάθισμα και η κάσα, ο κεντρικός πληκτροφόρος διανομέας, οι θήκες ξήρανσης, τα γραφεία και οι γραφομηχανές, οι αποθήκες, τα ογκώδη βιβλία των εγγραφών και των αρχείων, οι λαμπτήρες, τα μεταλλικά δίκτυα, οι φωνές και η ησυχία, ο θόρυβος της μηχανής, ο διευθυντής, η απουσία του, τα όνειρα των εργατών, οι εικόνες που γεννούσαν και έτρεφαν τις άστατες και ανερμάτιστες ελπίδες τους, οι κινήσεις τους, οι κινήσεις τους, οι κινήσεις και τα βλέμματά τους, η στάση του μεσημεριού, τα μυστικά και οι απαιτήσεις, οι εννοήσεις, οι αποδείξεις, οι ποσότητες των υλικών, ο τρίτος όροφος, το υπόγειο, η είσοδος, η αυλή… μεταστοιχειώνονται. Το κάθισμα δεν είναι και δεν ονομάζεται έτσι… ο κεντρικός πληκτροφόρος διανομέας δεν λειτουργεί και δεν ονομάζεται έτσι, οι φωνές συνιστούν και ωριμάζουν ως ομάδες από ήσυχα ερωτηματικά, τα ογκωδη βιβλία είναι τα τούβλα, οι τοίχοι είναι οι φωλιές όπου σωρρεύτηκαν τα ερωτηματικά και οι φωνές δεκαετιών και, τώρα, χρειάζεται να ανοιχτούν μεγάλες τρύπες για να ξεχυθούν και πάλι στο χώρο τους, οι κινήσεις είναι ένας άστατος και απείθερχος χορός, η στάση του μεσημεριού είναι μία διαρκής εξουθενωτική συζήτηση που παρασύρει και διαπερνά όλη τη διάρκεια της νύχτας, οι αποθήκες είναι μεγάλα κουτιά με δώρα που τραβιούνται με δυσκολία έξω, που διπλώνονται και τυλίγονται για να προσφερθούν, που απλώνωνται στο κυματιστό δάπεδο και έτσι, ο χώρος δεν είναι πιά ό,τι υπήρξε, οι επισκέπτες δεν είναι πιά οι σισύφιοι δραματουργοί, η πόλη και οι κάτοικοί της δεν ανήκουν στο σύμπαν της αναγκαιότητάς τους. Το μακρύ πέρασμα της νύχτας δεν τελειώνει στην επόμενη αγωνιώδη ημέρα εργασίας αλλά περιθάλπει σειρές από συζητήσεις και εννοήματα, χειρονομίες και αποθέσεις που προσδιορίζουν και σταθεροποιούν ένα προσωρινό χώρο για την ανάπτυξη ενός καινοφανούς συνδυασμού αντικειμένων επικαλυμμένων με οπτικούς συσχετισμούς και ελεύθερα δυνατά νοήματα.
20
21
το άγνωστο εργοστάσιο στον Αλέξανδρο Ψυχούλη, την Μαρία Παπαδημητρίου, τον Ζήση Κοτιώνη και την Εύα Μανιδάκη,
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
ανταποκρίσεις σε γεγονότα και δημόσιες πράξεις
Ο χάρτης και οι κατάλογοι των υλικών και των προμηθευτών –αποδείξεις μιας παρελθούσας συμπαγούς και θριαμβεύουσας στρατηγικής για την ύπαρξη- οι εγγραφές κάθε μικρής συναλλαγής και τροφοδοσίας υλικών και νοήματος, σβήνουν, χάνουν την ιστορική σταθερότητά τους, μεταμορφώνονται σε παράξενα και παταγώδη νέα αντικείμενα, αντικρύζονται από νεότερα ευτυχέστερα βλέμματα. Βλέμματα που δεν ενδιαφέρονται για τις στρώσεις της αγωνίας που επικάθησαν στην επιφάνεια και τις πτυχές τους, ενδιαφέρονται όμως για την σημασία της μετακίνησής τους σε μία απόσταση λίγων μέτρων, τις αλλεπάλληλες συνδυασμένες στάσεις του σώματος εξαιτίας της μετακίνησης και της τοποθέτησής τους, την ψηφιακή αποτύπωσή τους, την συγκατοίκηση στο χώρο για πολλές ημέρες και νύχτες μέχρι να νοιώσουν και να αποδεχτούν πως είναι οι κάτοικοι και οι χειριστές μιας άλλης ενότητας σημασιών και ενεργημάτων, μέτοχοι και βαπτισμένοι φανατικοί μιας άλλης σχέσης με το περιβάλλον τους. Ευνοούμενοι και ευνοούμενες μιας σειράς από λεπτομερείς διεισδύσεις στις περιοχές των αιωρήσεων του νοήματος, εκεί όπου μορφοποιείται και ξεκινάει περιδινούμενος ο πυρήνας της συμπεριφοράς και της κατανόησης του κόσμου, το πως και το γιατί των χειρισμών για την ζωή σε συσχέτιση με το περιβάλλον
ΙΣ 2007, αναθεώρηση κειμένου 5 1 2016..
22
23
ΑΡΧΕΙΟ VIRGINIA
το άγνωστο εργοστάσιο απομεινάρια / ενδείξεις σχέσεων χρήσης, διαλόγων, χειρονομιών.
πρώτη ένδειξη το κάπνισμα έχει απαγορευτεί. τα εργοστάσια έχουν μεταφερθεί στο εσωτερικό μακρινών γεωγραφιών τα υπολείμματα των μηχανών συγκρατούν τον ήχο τους που βαθμιαία ρημάζει το εσωτερικό τους η γενιά που λειτούργησε το ρυθμό και την μορφή τόσων μηχανών χάθηκε τι μπορούμε να κάνουμε με όσα ίχνη χαρτογραφουν ακόμη την ταυτότητά τους; χρειάζεται να χαράξουμε επάνω τους πληροφορίες, χειρονομίες και διαλόγους; είναι ειλικρινές να τα κοιτάμε; να ανεβαίνουμε στον τρίτο όροφο του εργοστασίου και να μένουμε για ώρες κοιτώντας την ησυχία τους...;
δεύτερη ένδειξη πολλαπλές ερμηνείες και υποδοχές πιθανών συμπεριφορών στη χρυσή εποχή της εκπαίδευσης, του παιχνιδιού σχέσεων της θρασύτητας της ηλικίας μπορώ να κάνω αυτό, μπορώ να το μεταφέρω, μπορώ να μιλήσω για τον εαυτό μου, εγώ είμαι! Πως όμως μπορούμε να στοχαστούμε για τη ζεστασιά του σώματος; το θερμό και παρήγορο ίχνος όσων χάθηκαν; έσβησαν στην μικρή και σημαντική ζωή τους συγκέντρωσαν, και εκεί, τις επιθυμιες και τα όνειρά τους; υπόμειναν, υποταχτηκαν άφησαν τον τελευταίο τους χαιρετισμό σκιζοντας με ένα μικρό μεταλλικό εξάρτημα την επιφάνειά της
τρίτη ένδειξη ποιά τεχνική και ποιός διάλογος θα εκτοξεύσει τα θραύσματα της μνήμης τις βουβές κραυγές όσων χωνεύτηκαν στο θόρυβο του εργοστασίου όσων λίγησαν στην αφόρητη ζέστη την επιθυμια που στράγγισε τα σώματα που έχασαν τους χυμούς τους περιμένοντας το ιδεώδες απόγευμα το δειλινό κοντά στη θάλασσα στη δροσιά των σκέψεων και των μακρινών ταξιδιών Ας γίνει όλα αυτά να πληρώνουν τις ζωές των νέων που πέρασαν ένα θραύσμα χρόνου στο εργοστάσιο καπνού
τέταρτη ένδειξη η κυψέλη είναι το άθροισμα των αναμονών και των υποθέσεων των αλλεπάλληλων ‘‘γιατί;’’ των απέραντων βαθιών αναστεναγμών όταν όλα τελειώνουν και χάνονται ...επειδή δεν υπήρξε τίποτε περισσότερο.. ποιό πλούσιο, ποιό τολμηρό εκείνη η παθιασμένη στιγμή, δηλαδή, του έξαλου μετασχηματισμού της πόλης τότε που όλοι θα έβγαιναν βόλτα στο δροσερό απόγευμα γνωρίζοντας πως κανένα υπόλοιπο δεν οφείλεται καμμιά ανησυχία δεν κατοικεί στο σώμα τίποτε δεν θα προδώσει την επιθυμία όλες τις ήσυχες ώρες ως τη βαθιά νύχτα
2007 - 2016
αναθεωρημένο
επίλογος μία ακόμη ιδιότητα των κειμένων
το βράδυ και το επόμενο πρωί
επισκεύτηκα το εργοστάσιο είναι η αποκάλυψη των λεπτομερειών και των δειγμάτων της ζωής στον τρίτο του όροφο αποκάλυψη ονομάζουμε το άνοιγμα ενός μεγάλου ξύλινου κουτιου είδα όσα έτυχε να δω ώστε να μπορεί να νοτίζει από την μυρωδιά των ωρών συζήτησα άτακτα να μπορεί να αντέχει τις κραυγές και τα δυνατά χτυπήματα των χεριών με ένα σπασμένο τροπο όταν το σώμα ξεσπά, αποθηκεύοντας την οργή του ρώτησα ...παρέμεινα να υποδέχεται τα ξυσίματα και το σκίσιμο δεν ταίριαξα με τις παραδοχές από μεταλλικά εργαλεία και τους αυτοματισμούς της συμπεριφοράς τα κείμενα ζουν πολύ ωρισμένες φορές, σε κάποιο ορισμένο βάθος χρόνου τινάζονται μπροστά και ορίζουν με ακρίβεια το μέγεθος της ενοχής, της ντροπής, των υπονοήσεων... ...τι περισσότερο έπρεπε να έχει γίνει πως αλλοιώς έπρεπε να έχει γραφτεί πόσο χρόνος χρειάζεται για το νου ώστε να υποδεχτεί και να κρύψει μια πληροφορία ένα νεύμα το νόημα μιας χειρονομίας τι είχε, πραγματικά συμβεί εδώ στο εργοστάσιο
όσων έζησαν και θα συνεχίσουν να ζουν με ό,τι δημιουργήθηκε εκεί όμως παραμένω συνεπαρμένος με τους συσχετισμούς και τις πιθανότητες που ξεδιπλώθηκαν ένα σημείο ένας χώρος διαθέσεις προϊδεασμοί αναδιπλώσεις και κατακερματισμοί των νοημάτων από ένα πληθυσμό πρακτικών εργαλείων και ιστοριών για τη ζωή αυτά είναι τα δικά μου εργαλεία έτσι, με αυτά, κατασκεύασα ένα αφήγημα που μοιάζει με βιβλίο να δούμε τι θα σημαίνει όταν ο χρόνος περάσει.