‘Ik dacht, het kan toch niet dat dit mijn leven is’ JOSEPH YOGBA (46)
2
KANS JUNI 2019
KANS NR.2 juni 2019
4
COVER Joseph Yogba (46)
Op de eettafel in de woonkamer in Amersfoort staan taart, koffie en jus d’orange. Als iemand hem drie jaar geleden had verteld dat hij gasten zou ontvangen in zijn eigen huis, had Joseph het niet geloofd. Hij was toen mijlenver verwijderd van dit huiselijk tafereel. TEKST FIEKE WALGREEN BEELD COVER LINELLE DEUNK
Joseph komt uit Sierra Leone. Achttien jaar geleden leert hij in Gambia een Nederlandse man kennen. Ze trouwen en besluiten in Nederland te gaan wonen. Dan slaat het noodlot toe: de partner van Joseph overlijdt en laat tot overmaat van ramp schulden na. Daarvoor is Joseph nu verantwoordelijk, stellen de instanties. ‘Naast rouw had ik ineens ook geldzorgen. Wijn hielp me om die te vergeten, maar het maakte ook dat de boel nog meer uit de hand liep.’ Joseph verliest het overzicht; hij belandt op straat. Drankgebruik en dakloos. Dat is anderhalf jaar lang het leven van Joseph door de ogen van voorbijgangers. Iemand waar je maar beter met een boogje omheen kunt lopen. Niet iemand die het waard is om aandacht aan te besteden. Eng, vies en misschien ook wel een beetje vervelend. En Joseph merkt: als mensen je maar
lang genoeg op die manier zien, ga je het zelf geloven. Niemand ziet dat er achter dat drankgebruik een trauma zit en achter die woede angst. Heel veel angst. Want wat als hij ziek wordt, of erger: zal overlijden. Niemand die hem te hulp zal schieten. En de bijna onverdraaglijke gedachte: misschien kan het niemand iets schelen. ‘Ik dacht vaak: dit is niet mijn leven. Dit kan toch niet. Ik schaamde me.’ Na anderhalf jaar op straat komt Joseph in contact met het Leger des Heils, een keerpunt. Het Leger regelt een huis voor hem, mét huisgenoten. En sinds kort werkt Joseph één dag per week bij 50|50 Coffee in Amersfoort, een koffietentje van het Leger des Heils. Ze geven hem het allerbelangrijkste: mensen om hem heen die wél willen weten hoe het met hem gaat en een oogje in het zeil houden. ‘Zij maken het leven waardevol.’
Neli woont met haar oma in het Bergse Huys
12
Shop je zomeroutfit in de ReShare Store
14
‘Geef die gieter eens aan’
17
#jebentnietalleen Vrienden maken in de buurthuiskamer
22
Campagne tegen mensenhandel
27
Ik loop voor het Leger
KANS JUNI 2019
4
17
2,50
12 3,50
7,50 3,-
3,50,-
3,-
1,-
14
22
DAGVERSE
27
GROENTEN
LAAGSTE
PRIJS
Verder:
P16 Kunst & Theater Gala P28 Het Leger helpt in Zimbabwe P30 Actieplan dakloze jongeren P32 Ron leidde een dubbelleven
3
4
KANS JUNI 2019
Met oma in een stapelbed
In ’t Bergse Huys, de crisisopvang van het Leger des Heils in Rotterdam, wonen achttien gezinnen die tijdelijk geen dak boven hun hoofd hebben. Zo ook Neli (13) en haar oma Rita (66), die plots op straat stonden. ‘De bewindvoerder zou onze huur betalen. Dat is nooit gebeurd.’ TEKST ELLEN WEBER BEELD MARIEKE VAN DER VELDEN
5
‘Mijn oma slaapt op het onderste bed’
6
Begeleiding naar een ‘gewoon leven’ ‘De meeste gezinnen hebben financiële problemen, maar vaak zitten er meer problemen achter’, vertelt Liane van der Have, teammanager van ’t Bergse Huys. ‘Als mensen geen grote schulden hebben, kunnen ze binnen zes maanden ver-
huizen naar een andere woning, eventueel met begeleiding. Sommige gezinnen zijn getraumatiseerd, bijvoorbeeld door geweldssituaties. Zulke gezinnen wonen hier langer omdat ze tijd nodig hebben om alles op een rijtje te krijgen.’ Ieder gezin heeft een persoonlijk begeleider en er zijn kindercoaches en ouderkind-werkers, die zorgen dat kinderen gehoord worden.
‘We proberen mensen op weg te helpen naar een gewoon leven. Maar ja’, zegt Liane. ‘Wat is gewoon? Sommigen hebben nooit een gewoon leven gekend.’ Soms komt er een mailtje uit onverwachte hoek. Ze leest voor: ‘Ik weet dat ik niet altijd de makkelijkste was, toch heb ik veel geleerd. Bedankt dat jullie altijd tijd voor me hadden.’
KANS JUNI 2019
‘Ik leer Neli koken, zodat ze straks zelfstandig kan wonen’
7
‘M
ijn oma slaapt op het onderste bed.’ Neli wijst naar het stapelbed dat één zijde van de kamer beslaat. De televisie op het bureau er tegenover staat nog aan – een tekenfilm met roze figuren. Ruim een jaar wonen ze met zijn tweeën in het kamertje, de jonge Neli en haar oma Rita. ‘Eerst hadden we een grotere kamer op de eerste verdieping. Maar oma heeft last van haar knieën. Nu wonen we beneden en hebben we lekker onze eigen badkamer’, vertelt Neli. Gelukkig kunnen ze altijd uitwijken naar een van de twee gemeenschappelijke woonkamers van het gezinshuis. Neli en oma wonen met nog zeventien andere gezinnen in ’t Bergse Huys, onder begeleiding. Complete gezinnen en alleenstaande moeders met kinderen kunnen hier tot rust komen. En zorgen dat ze hun leven weer op de rit krijgen. In de zithoek met bankstellen kijken de bewoners Netflix. Stapels tweedehands rompertjes liggen op tafel. ‘Die mogen mensen uitzoeken voor hun baby’, vertelt Neli. Kleuters rennen door de gang, op weg naar het klimrek in de tuin. Een jongetje begint te huilen, maar Neli weet wat ze moet doen om hem te kalmeren. Een aai over zijn bol en hij rent weer vrolijk weg.
Opgelicht
Neli heeft haar vader nooit gekend. ‘Hij is overleden. En mijn moeder kon niet voor me zorgen. Op Curaçao zaten mijn moeder en ik in de gevangenis.’ Oma Rita kan het niet aanzien dat haar kleindochter klappen krijgt van haar moeder. Als haar man overlijdt, besluit Rita naar Nederland te vertrekken. Ze neemt de zesjarige Neli mee. Tenslotte had ze ook Neli’s oudere broer en zus al opgevoed. Ze komen te wonen in een seniorenwoning in Rotterdam. Maar het is steeds lastiger voor
8
‘Als we straks konijnen hebben, ga ik ze zeker knuffelen’
KANS JUNI 2019
Huisje, boompje, beestje Rita om elke maand de vaste lasten te betalen. Ze zoekt hulp bij een bewindvoerder, hij zal haar financiën regelen. Hij neemt haar alles uit handen, dat is de afspraak. ‘De bewindvoerder betaalt de huur en geeft ons wekelijks geld om van te leven. Makkelijk toch?!’ Alleen: de huur wordt nooit betaald. Er vallen brieven over betalingsachterstanden op de mat, maar Rita’s Nederlands is niet goed genoeg om die te begrijpen. Pas als er deurwaarders op de stoep staan, valt het kwartje. De bewindvoerder heeft hen opgelicht. Oma en kleindochter worden uit huis gezet.
Onder toezicht
Rita en Neli logeren bij een vriendin, bij een nicht en als dat niet langer gaat bij de weekopvang. Telkens moet Neli van basisschool wisselen. En jeugdzorg gaat zich met het duo bemoeien. Als Rita geen stabiele woonruimte voor hen beiden kan regelen, willen ze Neli bij haar weghalen en onder toezicht stellen van de Raad voor de Kinderbescherming. De hulpverlener legt Rita drie opties voor: óf Neli gaat terug naar haar moeder op Curaçao, óf ze wordt onder toezicht gesteld óf oma moet snel woonruimte voor hen beiden vinden. ‘Als je Neli van me afneemt, ga ik
De kippenren en het konijnenhok in de tuin van ’t Bergse Huys zijn al klaar, binnenkort komen er huisdieren. Met dank aan het project ‘Huisje, boompje, beestje’ van Stichting Kinderpostzegels. De stichting wil instellingen voor daklozen en vrouwenopvang meer kindvriendelijk maken. Elk jaar verblijven er achtduizend kinderen in Nederland in een opvang zoals ’t Bergse Huys. Weg van hun school, vriendjes, huisdier en vertrouwde omgeving. Stichting Kinderpostzegels hoopt dat deze kinderen gewoon kind kunnen zijn. Spelen, natuur en dieren hebben een positief effect op hun zelfvertrouwen. Het vermindert stress en maakt dat ze beter kunnen omgaan met problemen. Neli ziet de komst van de konijnen wel zitten. ‘Ik ga er zeker mee knuffelen.’ Maar het hok schoonmaken? Neli draait met haar ogen. ‘Hm.. eten geven wil ik nog wel doen.’
9
10
dood!’, roept Rita ten einde raad. Ze belt Neli’s moeder in Curaçao. Die zegt dat ze Neli maar moet meegeven aan Jeugdzorg. Oma’s hart breekt. Haar kleinkind houdt haar tranen in. ‘Dan kom ik gewoon weer bij jou wonen als je een huis hebt’, zegt Neli. Met dikke ogen doet Rita haar verhaal tegen een vriendin die ze op straat tegen het lijf loopt. Die weet nog een crisisopvang. Via die plek komen ze terecht in ’t Bergse Huys. ‘Goddank, we zijn samen.’
Oma verwennen
Eerst zit Neli vooral op haar kamer. ‘Inmiddels is het hier wel leuk. Een buurvrouw kookt vaak, dan eten we samen. En er zijn hier meer mensen om mee te praten dan alleen mijn oma’, vertelt Neli, die graag grapjes maakt met de begeleiders en kindercoaches. Meerdere
‘er zijn hier meer mensen om mee te praten dan alleen mijn oma’ keren per week gaat ze naar een pastor en zijn gezin. ‘De pastor van onze kerk helpt me met huiswerk. Met hem kan ik goed praten. Het is een beetje een vader en moeder ineen.’ Ook doet ze mee met activiteiten van de kidsclub. ‘Laatst was ik mee naar de manege en binnenkort gaan we naar de Efteling.’ In de schoolvakanties kookt Neli voor haar oma. ‘Dan kan ik oma even verwennen. Mijn specialiteit is spaghetti met garnalen.’ Rita leert haar kleindochter koken, zodat ze over een paar jaar zelfstandig kan wonen. Op het
KANS JUNI 2019
programma staat nog moro, een Caribisch gerecht met rijst en bonen. Rita vindt een dagbesteding via het 50|50 Workcenter van het Leger des Heils. Ze werkt in het naaiatelier, waar ze met zes anderen tweeduizend nekkussentjes maakt voor in het vliegtuig. ‘Soms verstaan we elkaar niet, want iedereen komt uit een ander land. Maar we hebben het erg leuk met elkaar.’ Hoe blij Rita ook was dat ze een jaar geleden weer een dak boven haar hoofd had, het is niet altijd makkelijk om hier te wonen. ‘Mijn kleindochter pubert, ze wil een eigen kamer. En ik wil geen rommel. Overal slingeren sokken.’ De begeleiding vindt ze fijn, maar soms ook even niet. ‘Ik schreeuw wel eens een beetje, gelukkig hebben ze geduld met mij’, lacht ze.
Rita heeft inmiddels urgentie gekregen bij de woningbouwvereniging, het is wachten op zelfstandige woonruimte.
Slaapfeestje
Neli verheugt zich op haar eigen plek. En op een beetje privacy. ‘Hier heb je allerlei regels. Zo moet ik vóór 22.00 uur naar bed. Ik snap dat er regels zijn, maar vroeger bepaalde mijn oma de regels.’ Neli vindt het vervelend dat iedereen haar in de gaten houdt. Ze wil gewoon alles kunnen doen en overal naartoe kunnen gaan. Vriendinnen neemt ze nooit mee naar het gezinshuis. ‘Mijn beste vriendin weet niet eens dat ik hier woon. Als ik weer een eigen kamer heb, dan zet ik daar een televisie en een bed. Dan is alles compleet. En organiseer ik een slaapfeestje!’
11
5,50
7,50 4,-
4,-
7,50
3,50
3,-
3,50
1 0 ,-
Zin om te shoppen, maar wil je niet te veel geld uitgeven? Neem eens een kijkje in een van de Leger des Heils ReShare Stores. Je vindt er die vro lijke zomerjurk en sportieve shorts. En nog veel meer tweedehands en hippe vintagekleding, gympen en bootschoe nen. Ook hoeden, petten en tassen, waaronder een heuse designertas van de beroemde ontwerper Omar Munie. Iedereen is welkom en shop je bij ReShare Store, dan shop je duurzaam – je stimuleert hergebruik van kleding – en bovendien ondersteun je de projec ten van het Leger des Heils. Tijdens openingstijden kun je ook kleding doneren in de winkel. Je vindt de ReShare Store in Alkmaar, Apel doorn, Arnhem, Breda, Den Haag, Deventer, Dordrecht, Groningen, Nijmegen, Rotterdam en Tilburg. Zie voor adressen resharestore.nl/ winkels
13
2,50
KANS JUNI 2019
3,50
7,50 3,-
3,50,-
3,-
1,35,-
1 ,5 0
1 1 ,-
Omar Munie tas Voor 65,(normaal 600,-) in de Reshare Store 65,-
14
KANS JUNI 2019
illiger w j i r v e d n a a e d O TEKST BART DE HAAN BEELD PETER DE KROM
‘Jan, kun je mij die gieter aangeven?’ Joline den Hartog (22) staat bij de kruiden die over een tijdje de maaltijden van het Leger een oppepper gaan geven. ‘Alles wat we hier verbouwen, eten we op.’ We staan in Dieze-Oost, een volksbuurt in Zwolle. Bij de bieslook vertelt Joline over haar leven. In buurthuiskamer Bij Bosshardt werkt Joline als gastvrouw. ‘Ik kan momenteel niet naar school, maar ik wil wel wat doen. Het vrijwilligerswerk geeft mijn leven structuur en houvast.’ En het schenkt plezier. Samen met Jan Vrieswijk (70) heeft ze de grootste lol. Jan werkte een leven lang in de groenvoorziening. In de buurtmoestuin bloeit hij op. ‘Kijk, daar komen de peren, daar de aardbeien en daar de sperziebonen.’ Dan wijst zijn vinger op Joline. ‘En zij is mijn kameraad.’
KANS JUNI 2019
15
Ook vrijÂwilligers werk doen? Het Leger heeft je nodig! Net als Joline kun je gastvrouw worden. Of de moestuin onderhouden met mensen die eenzaam zijn. Ben je handig? Dan kun je een ander leren klussen. Meer weten? Kijk op werkenbijhetlegerdesheils.nl/ vrijwilligerswerk
ADVERTENTIE
16
KANS JUNI 2019
Zaterdag 14 september 2019
Kunst & Theater Gala Wil je zien welke talenÂten onze deelnemers hebben ontdekt? Altijd Trijntje Oosterhuis eens live willen zien optreden? Kom naar het Leger des Heils Kunst & Theater Gala, in AFAS Live Amsterdam. Kijk voor meer informatie en het bestellen van kaarten op: legerdesheils.nl/gala Bestel
nu
kaarten voor maar
â‚Ź5
KANS JUNI 2019
In de buurthuiskamer van Bij Bosshardt ben je altijd welkom. Een plek in de wijk om samen koffie te drinken en te kletsen, er is iemand die jou ziet. En soms ontstaan er bijzondere vriendschappen, zoals die tussen Anny en Husam en de koffieclub van Dirk. TEKST CAROLINE TOGNI BEELD ERIK BUIS
17
18
KANS JUNI 2019
De vier vrienden van de koffieclub, van links naar rechts: Diny, Riek, Ben en Dirk.
KANS JUNI 2019
19
‘ We voelen ons veilig bij elkaar’ Dirk, Ben, Diny en tante Riek vormen samen met vrienden Betty, Christina en Gerard de koffieclub van Dirk. Hun ontmoetingsplek is Bij Bosshardt Haarlem-Noord.
Dirk van Kampen (63) ‘Iemand in de wijk wees me erop dat “dit” hier gebeurt: een dagelijks samenkomen van mensen uit de buurt. Met activiteiten voor wie dat wil. Wat ons bindt is Haarlem-Noord: we wonen bij elkaar in de buurt. Zo ontmoette ik Ben en tante Riek en kregen we een hechte band. Inmiddels vormen we een groep van zeven vrienden en zoeken we elkaar ook thuis op. Eens per maand, steeds bij een ander, komen we samen voor een hapje en een drankje, veel praten en leuke muziek. Onze vriendschap in de koffieclub bestaat inmiddels drie jaar en we leren elkaar steeds beter kennen. Als je elkaars verleden kent en elkaar dingen toevertrouwt, kun je spreken van echte vriendschap. De eenzaamheid die we allemaal kennen, wordt doorbroken. We voelen ons veilig bij elkaar, veilig om gevoelens te delen. Lief en leed speelt dan ook een belangrijke rol. We zijn er om elkaar te steunen als dat nodig is. Zoals als iemands partner overlijdt. Het sociale aspect van deze Bij Bosshardt, het samenzijn, is heel goed. Die mooie vreemde variëteit aan mensen, ieder met zijn rugzakje en zijn eigen verhaal. Dat persoonlijke vind ik belangrijk. En de humor van de mensen in onze groep: van heel eenvoudig tot mooie grappen. Alles mag en alles is goed!’
Riek SluiterKroon (86) ‘Ik
Ik vind het gezellig om deze groep vrienden te hebben. Geniet vooral van al het lachen met elkaar. We lachen wat af! We zijn met elkaar en zorgen ervoor dat we het gezellig hebben. En is er iets mis met iemand, dan weten we elkaar te vinden. Veel mensen in onze groep zijn alleen, Dirk heeft ons samen gebracht.’
Ben van Werven (89) ‘Altijd hebben we leuke verhalen, iedereen heeft wel iets meegemaakt. Toen mijn vrouw Marga vijf jaar geleden overleed, had ik het heel erg nodig. Iemand om mijn verhaal te delen, om de eenzaamheid te verdrijven. Mijn dagelijkse loopje naar Bij Bosshardt is heel fijn. Ik kan niet zonder die contacten en het samenzijn. Dirk haalt me nogal eens op, dan gaan we samen lopend hier naartoe. Heel mooi.’
20
KANS JUNI 2019
21
‘Ik moet er niet aan denken dat hij teruggaat naar Syrië’ Zij ontmoetten elkaar bij Bij Bosshardt Kanaleneiland, Anny en Husam. En werden vrienden. ‘Anny is als een moeder voor mij.’ Anny Schalkwijk (82) ‘Het was zo’n vrijdag. Koffieochtend bij Bij Bosshardt, hier in de wijk. Ik ga iedere vrijdag, voor een praatje en een kop koffie met elkaar. Husam zat naast mij. Wel grappig, ons eerste contact. Hij begreep een woord niet uit het gesprek. Ik vertaal de het, of beter: legde uit dat een woord soms verschillende betekenissen heeft. Dat doe ik altijd, ik weet hoe lastig onze taal is voor nieuwkomers. Ik weet het voorbeeld niet meer, maar het was zoiets als: ik ga weg. Maar je hebt ook: ik loop op de weg. Leg dat maar uit! De afspraak van Bij Bosshardt is: we praten er Nederlands, ook onderling. Best streng, maar dat is goed voor de buitenlandse gasten; zij leren zo sneller de taal. Husam en ik hadden direct een klik. Hij voelt als een zoon voor mij en ik voel me ook verantwoordelijk voor hem. Dat het hem en zijn gezin hier goed gaat. Hij komt bij me thuis als we elkaar persoonlijk willen spreken. En ik was bij hem en zijn gezin op bezoek in zijn flat. Husam deed de deur open. Ik wist niet wat ik zag! Een man in een wit gewaad, zo kende ik hem niet. Ik deed mijn schoenen uit zoals bij hen gebruikelijk is. Op de bank gaf hij me een extra kussen, “zit je wel goed, Anny?”. Heel lief en zorgzaam. Pas geleden ben ik geopereerd en moest ik vijf weken herstellen in een revalidatiekliniek. Husam kwam me opzoeken. De aandacht die hij voor mij heeft, ik zou hem willen knuffelen. Maar dat mag niet in zijn cultuur. Ik moet er niet aan denken dat hij weggaat, terug naar Syrië. Als Husam stopt met koffieschenken bij Bij Bosshardt, zal ik hem persoonlijk opzoeken. Of hij mij, nog beter. Die acht trappen van zijn flat kom ik niet meer op.’
Husam Younes (41)
‘Vriendschap is iets moois. Toen ik Anny voor het eerst ontmoette, miste ik mijn ouders zo. Wij waren nog kort in Nederland, de fami lie bleef in Syrië. In onze flat kende ik niemand, daarom ging ik eens kijken bij het buurthuis en ontmoette ik Anny. Ze helpt me met de taal. En soms legt ze het ene woord uit door een nog moeilijker woord te gebruiken, haha. Ik wilde graag helpen in het buurthuis en mensen leren kennen. Best gek vond ik dat bij Bij Bosshardt oudere mensen mij de koffie of thee inschonken. Ik bedacht dat ik dat misschien ook moest doen en me dan minder buitenlander zou voelen. Al snel werd ik gastheer. Anny is als een moeder voor mij. Ze heeft net zo’n sterk karakter als mijn moeder in Syrië, is net zo streng. Van mijn moeder moest ik altijd leren. In Syrië was ik advocaat. Ik vroeg haar in het begin: woon jij alleen? “Ja”, zei ze, “dat is hier zo.” Bij ons wonen ouders in bij de kinderen. Anny is heel zelfstandig, doet zelf haar boodschappen. Ze wil geen hulp. Ik herinner me dat Anny geopereerd moest worden. Die eerste vrijdag dat ze niet in Bij Bosshardt was, miste ik mijn Anny. Ik ben haar gaan opzoeken in het ziekenhuis. Ze is speciaal voor mij. Ik vertrouw haar volledig, en kan alles tegen haar zeggen.’
22
KANS JUNI 2019
CAMPAGNE TEGEN MENSENHANDEL
WIE VERBOUWT JOUW HUIS? Mensenhandel is een onzichtbaar probleem dat zich direct onder onze neus afspeelt. Ertegen strijden begint met er oog voor hebben. Met een Europese campagne wil het Leger des Heils ‘gewone’ mensen bewust maken van deze vorm van uitbuiting. In Nederland richten we ons op uitbuiting in de prostitutie, de bouw en nagelsalons. TEKST SASKIA KLAASSEN BEELD LEGER DES HEILS
KANS JUNI 2019
23
VERBOUWING VOOR EEN
PRIKKIE
24
KANS JUNI 2019
CAMPAGNE TEGEN
MENSENHANDEL
Z
e spreekt altijd heel zachtjes. Bijna onverstaanbaar laat Grace (20, fictieve naam) af en toe iets los, vertelt hulpverlener Hilda Pellegrom. ‘In de opvang van het Leger des Heils vertelt Grace over een vriend die haar onder druk dingen laat doen. Maar wat die dingen zijn, zegt ze nooit hardop.’ Medewerkers van de opvang krijgen de indruk dat ze tegen haar wil seks moet hebben. Soms haalt een vriend haar op en verdwijnt ze voor een tijdje. De Leger des Heils-hulpverleners nemen contact op met Hilda Pellegrom, de aandachtfunctionaris mensenhandel. Naast haar werk als hulpverlener bij Levenskracht (vrouwen in de prostitutie) en Terecht (voor ex-prostituees) ondersteunt ze collega’s als er vermoedens zijn van mensenhandel. Hilda heeft contacten met andere hulpverleningsinstanties in de regio die zich bezighouden met mensenhandel. Daar hoort ze dat Grace ook elders flarden van haar verhaal vertelt. ‘Samen met de regionale zorgcoördinator mensenhandel en de GGD hebben we veel in Grace geïnvesteerd’, blikt Hilda terug. Investeren betekent in dit geval aandacht geven en in contact komen. In de hoop dat er voldoende vertrouwen ontstaat om hulp te accepteren. ‘Grace was bang voor de veiligheid van haar familie. We boden aan ook
hen te helpen. Tevergeefs, de laatste keer spraken we af op het station. Ze kwam niet opdagen. Een uur later belde ze: ik denk dat ik je heb zien fietsen.’ Regelmatig vraagt Hilda zich af hoe het met haar gaat. ‘Ik heb geprobeerd haar te bellen, maar Grace wisselt vaak van telefoonnummer. We zijn het contact kwijtgeraakt.’ Ook in de opvang is Grace al tijden niet meer gezien. ‘Ze weet dat ze ons kan vertrouwen, maar ze is nog niet klaar om eruit te stappen.’ SLEUTELFIGUREN
Als Hilda Pellegrom de ervaringen met Grace deelt op locaties van het Leger des Heils, is er herkenning. Collega’s in de dag- en nachtopvang zien steeds vaker slachtoffers van mensenhandel. Vaak mannen en vrouwen zoals Grace, die gedwongen worden te werken in de prostitutie. Bij uitbuiting in de seksindustrie kunnen we ons allemaal iets voorstellen. En wie ervan gebruikmaakt, kan vermoeden dat hij meewerkt aan de instandhouding ervan. Maar ook bij andere diensten die we mogelijk zelf gebruiken, worden mensen voor een grijpstuiver uitgebuit. Expert Mensenhandel Ineke van Buren trainde de afgelopen jaren onder andere veertien aandachtfunctionarissen mensenhandel. Deze sleutelfiguren ondersteunen hulpverleners bij vermoedens van deze vorm van uitbuiting en zorgen dat slachtoffers op de juiste plek terechtkomen. Dat is geen overbodige luxe, want los van de plekken voor acute opvang biedt het Leger
geen specifieke langdurige opvang voor de – vaak getraumatiseerde – slachtoffers. Samenwerking is dus belangrijk. MISBRUIK FACILITEREN
Niet alleen het Leger des Heils, óók gewone mensen kunnen oog hebben voor mensenhandel, stelt Ineke. ‘Overal waar het werk arbeids intensief is, soms ook in combinatie met gevaarlijk en vies werk, liggen uitbuiting en mensenhandel op de loer. Dat geldt voor producten, zoals asperges en champignons, maar ook voor mensen die je inhuurt. Wie maakt je huis schoon? Door wie laat je je woning opknappen? Is dit tegen te lage kosten, dan faciliteer je in hun misbruik. Vaak zonder dat je je dat realiseert. Door de vraag naar goedkope producten en diensten houd je deze situatie in stand.’ Is iets te mooi om waar te zijn, dan is het vaak ook zo, zegt Ineke: ‘Oogt de dame die je nagels doet angstig, wordt ze afgesnauwd en voelt de situatie niet oké? Meld het bij de Arbeidsinspectie of de politie. Dat kan ook anoniem, bijvoorbeeld als je iets waarneemt in de prostitutie, maar je je identiteit niet wilt prijsgeven.’ Op eigen initiatief de
‘ Je weet nooit wie achter de gordijnen meeluistert’
25
DAGVERSE
GROENTEN
LAAGSTE
PRIJS
JONG HEET EN
SPANNEND
BEWUST MAKEN EN
WAARSCHUWEN Het Leger des Heils strijdt wereldwijd tegen mensenhandel. Op verschillende fronten: we willen slavernij voorkomen, zetten ons in om slachtoffers te redden en begeleiden ze naar een nieuw bestaan. De Europese campagne tegen men senhandel is bedoeld om ook burgers bewust te maken van deze vorm van uitbuiting. In Oost-Europa richt de campagne zich vooral op het waarschuwen van potentiële slacht offers; in Nederland vragen we aandacht voor uitbuiting in de prostitutie, de bouw en nagelsalons.
ONZICHTBARE GROEP Wereldwijd zijn er naar schatting meer dan 40 miljoen men sen slachtoffer van moderne slavernij. Ze worden verhandeld om te werken in de seks industrie of om ander zwaar en vies werk te doen. De Nationaal Rapporteur Mensen handel denkt dat het gaat om tussen de 5 en 7,5 duizend slacht offers. Bij de landelijke coördinatiecentra men senhandel CoMensha kwamen hiervan in 2017 iets meer dan duizend in beeld.
26
KANS JUNI 2019
CAMPAGNE TEGEN
MENSENHANDEL
‘ Oog hebben voor slachtoffers en niet wegkijken. Dat kan iedereen’ uitbuiting ter sprake brengen, is niet altijd verstandig. ‘Dit kan een risico zijn voor het slachtoffer. Stel dat de uitbuiter in de buurt is en het gesprek kan horen. In Chinese massagesalons weet je bijvoorbeeld nooit wie achter de gordijnen meeluistert.’ Ineke kent de voorbeelden waar voorbijgangers het verschil maken. Zoals een vrouw die altijd een praatje maakt met de verkoopster van de straatkrant. ‘Ze vermoedt dat er sprake is van dwang en nodigt haar thuis uit voor een kopje koffie. Daar geeft de verkoopster toe dat ze tegen haar wil bij de supermarkt staat.’ Een aangifte van de voorbijganger zorgt ervoor dat een bende mensenhandelaren wordt opgerold. TRAUMABEHANDELING
Vaak willen slachtoffers zelf geen aangifte doen, zegt Ineke van Buren. ‘Vanwege de emotionele barrière. Mensen zijn afhankelijk, ze zijn bang, loyaliteit speelt vaak een rol. En er is schaamte, en de vrees om niet begrepen te worden. Bij aangifte moeten slachtoffers veel persoonlijke details geven. De politie moet kritisch zijn bij verhoren. Dat is een drempel.’ En
vervolgens is de kans op veroordeling vaak klein. ‘Slachtoffers lopen een nieuwe kras op de ziel op als hun zaak alsnog wordt geseponeerd.’ De hulp aan slachtoffers luistert nauw, ze doorlopen een heel traject. Naast de juridische kant, zoals de aangifte en het verkrijgen van een verblijfsvergunning, moet er geschikte opvang zijn en is meestal een traumabehandeling nodig. Vooral dat laatste is cruciaal, stelt Ineke. ‘Het is een voorwaarde om een nieuw leven te kunnen opbouwen.’ Zonder behandeling is de kans groot dat een slachtoffer opnieuw in een uitbuitingssituatie terechtkomt. ‘De kracht van het
Leger des Heils is dat we in bijna alle landen zitten. Voor een Roemeens meisje dat we hier helpen, kunnen we soms dáár iets regelen om het leven weer op te pakken.’ Oog hebben voor de slachtoffers en niet wegkijken, het is iets dat iedereen kan. Het is een kwestie van oog hebben voor wat er in je directe omgeving gebeurt, stelt Hilda Pellegrom: ‘Zie je in een woning mannen in- en uitlopen, maar laat de bewoonster zich zelden buiten zien? Negeer het niet en vind het niet normaal. Ook bij vermoedens en twijfels geldt: doe een melding.’
WAT KUN JIJ DOEN?
Kijk op aht.legerdesheils.nl voor de campagne en maak daar jouw statement of meld je vermoeden. Zo vergroot je de bewustwording van uitbuiting.
WAAR LET JE OP? Spreekt iemand de Nederlandse of Engelse taal? Heb je het gevoel dat iemand vrijuit met je durft te spreken? Als het een collega in de bouw betreft, vergelijk zijn werkafspraken eens met de jouwe. Hoeveel uren maakt iemand? Kent deze per soon zijn of haar rechten? Kun je erachter komen wat het loon is van diegene en is dat het minimumloon of minder? Gebruikt je nagelstyliste producten zonder merkje erop en heeft het een heel sterke chemische geur?
KANS JUNI 2019
BEELD VINCENT BOON
‘Ik loop voor gezinnen die niet op vakantie kunnen’
Carolien Rietveld loopt op 22 september de Dam tot Dam-loop in het team van het Leger des Heils. zij bieden aan deelnemers van het Leger ‘Lekker hardlopen en daarmee bijdragen des Heils. Het mes snijdt aan twee kanten. aan vakanties voor kwetsbare gezinnen. Vakantie is fijn, even je beslommeringen Dat is toch mooi?! Wij doen mee aan de achter je laten. De gezinnen waar ik kom Dam tot Dam-loop als vriendenteam, met als medewerker in de ambulante jeugdhulp, onder andere de vriendin waarmee ik altijd leven veelal onder stress. Je gunt ze zo een hardloop en mijn twee broers. Ieder laat fijne vakantie om even bij te komen. Ik loop zich sponsoren voor dit goede doel. Van de ook om mezelf uit te dagen: opbrengst kunnen mensen deze afstand, 16 kilometer, met een minimuminkomen Wil je ook meelopen of op vakantie in 50|50 Hotel is best pittig voor mij. een loper sponsoren? Belmont. Dat is mijn motiva Maar ik train door, want Doe mee via: loop tie om mee te lopen. Dit hotel ik ben gesponsord voor warmvoormensen.nl. is zo’n mooi initiatief, ook dit goede doel. Ik moet vanwege de werkplekken die het waarmaken!
27
MENSEN IN ZIMBABWE
KANS JUNI 2019
In Zimbabwe is een groot gebrek aan drinkwater voorzieningen. Dit bedreigt de gezondheid van de bewoners en leidt tot uitbraken van malaria en cholera. Het Leger des Heils helpt met de aanleg van bronnen en sanitaire voor zieningen.
Uitbraken van ziekten In Zimbabwe is meer dan 60 procent van de water voorzieningsinfrastructuur vervallen. Veel boorgaten en putten bevatten geen drinkbaar water. Als gevolg hebben scholen geen schone toiletten en wasgele genheden en komt de gezondheid van de leerlingen in gevaar. Door het vervuilde water zijn er geregeld uitbraken van ziekten als bilharzia, malaria en cho lera die door water worden overgebracht. Door het ontbreken van schone toiletten gaan meisjes tijdens hun menstruatie niet naar school. En soms moeten scholen dicht, omdat ze een gevaar vormen voor de gezondheid van de leerlingen.
Schone wc’s Het Leger des Heils is een project gestart om de ge zondheid van twaalf gemeenschappen in Zimbabwe te verbeteren. Het Leger biedt voedselhulp en zorgt voor de aanleg van drinkwaterbronnen en sanitaire voorzieningen. De scholen krijgen nieuwe toiletten en wastafels met drinkwater. Daarnaast werken de hulp verleners samen met docenten en leerlingen aan het bewaken van de hygiëne. Zij richten hygiënecommis sies op en leiden docenten op. De leerlingen krijgen onderwijs over sanitaire voorzieningen en hygiëne, om ze te motiveren om de nieuwe sanitaire voorzie ningen te gebruiken.
Moestuinen In alle twaalf dorpsgemeenschappen legt het Leger moestuinen en irrigatiesystemen aan. Ze leren de bewoners hun voedselbronnen te controleren, zodat het risico op ziektes als gevolg van besmet voedsel kleiner wordt.
Cycloon Helpen? U kunt dit project in Zimbabwe steunen met uw gift op bankrekening NL27 RABO 0119683989 onder vermelding van Zimbabwe. Of vul de antwoordkaart in, in het hart van deze Kans.
Naast de reguliere projecten biedt het Leger des Heils noodhulp aan de slachtoffers van cycloon Idai die be gin maart dit jaar Zimbabwe, Malawi en Mozambique in Zuidoost-Afrika trof. Idai maakte veel slachtoffers en verwoestte huizen en landbouwgrond: begin mei stond de teller op 843 doden, 1641 gewonden, ruim 112.000 verwoeste huizen en 715.000 hectare ver woeste landbouwgrond. In totaal zijn ruim 1,8 miljoen mensen getroffen door de cycloon.
29
COLOFON Kans is een uitgave van Stichting Leger des Heils Fondsenwerving, bestemd voor donateurs en andere betrokken gevers. Onze activiteiten worden voor circa 90 procent bekostigd via overheidsregelingen. De gelden kunnen alleen worden besteed aan doelen die de overheid aanwijst. Verder betaalt een aantal cliënten een eigen bijdrage. Er zijn echter nog steeds mensen die buiten de boot vallen. Het Leger des Heils blijft daarom zoeken naar nieuwe vormen van hulpverlening, in aanvulling op het Nederlandse zorgstelsel. Omdat deze projecten (nog) niet binnen de subsidieregels vallen, zijn wij afhankelijk van donaties, giften en nalatenschappen. Dit magazine geeft donateurs en relaties die de organisatie steunen een gevarieerd, maatschappelijk relevant, hedendaags en zinvol beeld van het Leger des Heils. Het blad wil een kennisbron zijn over maatschappelijke issues waarmee het Leger zich bezig houdt. Het laat ook zien dat het Leger zijn beloften inlost: er onvoorwaardelijk zijn voor mensen zonder vangnet, geïnspireerd door het christelijk geloof.
TERRITORIAAL COMMANDANT Hannelise Tvedt
HOOFDREDACTIE Will van Heugten
COÖRDINATIE/ EINDREDACTIE
3KORTx Brassweekend Ede Speel je een blaasinstrument of slagwerk en vind je het leuk om samen met andere brass-spelers te musiceren? Kom dan naar het Brassweekend van het Leger des Heils, zaterdag 28 en zondag 29 september in het 50|50 Hotel Belmont in Ede. Speciale gast is euphonium-solist en dirigent Derick Kane. legerdesheils.nl/brassweekend
Irene Belkum
REDACTIE Esther Grit, Hanneke Timmer, Rien Timmer, Richard de Vree
CONCEPT/EINDREDACTIE Maters & Hermsen, Caroline Togni, Kaisa Pohjola
TEKST/VORMGEVING Maters & Hermsen Journalistiek en Vormgeving
LITHOGRAFIE/DRUK Studio Boon, Senefelder Misset Doetinchem
DRUKWERKBEGELEIDING Regalis, Zeist
REAGEREN? Leger des Heils, t.a.v. redactie Kans postbus 3006, 1300 EH, Almere. kans@legerdesheils.nl www.legerdesheils.nl
Verhalen van vriendschap Even voor Christus’ geboorte schreef filosoof Cicero: ‘Vriendschap vergroot het geluk en vermindert ellende, door onze vreugden te verdubbelen, en ons verdriet te delen.’ Wat moeten we hier nog aan toevoegen? Lees op strijdkreet.nl het dossier Vrienden en laat je inspireren om vrienden te maken en te houden.
Alle zwerfjongeren van straat In een welvarend land als Neder land zou geen enkele jongere op straat moeten leven of nood gedwongen steeds op wisselende plekken moeten verblijven. Met die ambitie lanceert staatssecre taris Paul Blokhuis (VWS) het Actieprogramma Dak- en Thuisloze Jongeren. De inspanningen moeten ertoe leiden dat alle ruim 10.000 dak- en thuisloze jongeren (tussen de 18 en 27 jaar) de komende jaren geholpen worden naar een zo zelfstandig mogelijk bestaan met een eigen thuis. En dat ook in de toekomst een nieuwe instroom van dak- en thuisloze jongeren wordt voorkomen. Paul Blokhuis coördineert het nieuwe actieprogramma, in samenwerking met de ministeries van BZK, OCW, SZW en JenV, de VNG en andere betrokken partijen. Het Leger des Heils ondersteunt dit actie programma van harte.
Voor
GEEF OOK! Wilt u ons helpen? Stort uw gift op bankrekening IBAN NL72RABO0707070171 of word donateur. Kijk daarvoor op www.legerdesheils.nl onder het kopje ik wil helpen. Of bel: 036 53 98 134
SAY SAY, dat staat voor Salvation Army Youth, is de jongerentak van het Leger des Heils. Zij organiseren allerlei activiteiten als werk vakanties, ontmoetingsavonden en verschillende kampen. Leuk voor je (klein)kinderen? Neem een kijkje op: legerdesheils.nl/say.
€65
Uitgelicht
KANS JUNI 2019
31
VERVOLG ACHTERPAGINA
R Walk of Peace Wandelen voor de vrede. Dat kan op zaterdag 21 sep tember, de Internationale Dag van de Vrede. Pax en de Raad van Kerken organiseren die dag de Walk of Peace. Een gezamenlijke wandeling die deuren opent: naar gebedshuizen, buurthuizen en monumenten. En naar andere mensen, passend bij het thema: Samen beter, beter samen. In Almere loopt het
Leger des Heils mee, samen met instellingen voor maatschappelijke dienstverlening, vredes- en milieuactivisten en vluchtelingenwerk. Loop je mee? Wil je meelopen in Almere of een van de andere steden? Meld je aan bij Marjan Dijkstra, marjan.dijkstra@ legerdesheils.nl. Informatie: vredesweek.nl/walk-of-peace.
Designertas van vrachtwagenzeil Altijd al een designertas van Omar Munie willen hebben, maar vind je ze te duur? Dit is je kans! Speciaal voor het Leger maakte de ontwerper tassen van oude vrachtwagenzeilen van de Leger des Heils-trucks. Ze worden gemaakt in de Dreamfactory waar werkloze mensen het vak leren. De opbrengst komt geheel ten goede aan het Leger des Heils. Voor deze Omar Munie-tas betaal je 65 euro. Sleutelhangers zijn er ook, voor de prijs van 17,50. Te koop bij de ReShare Stores, zie voor adressen: resharestore.nl/winkels. Kijk voor het speciale Omarmbandje in het hart van dit blad.
on weet zijn dubbelleven goed te verbergen. Overdag brengt hij bestuurlijke stukken naar wethouders; ’s avonds haalt hij de drugs uit zijn brievenbus. Aan het eind van de maand rekent hij netjes af. Als hij in Engeland een beetje cocaïne wil wegbrengen, wordt hij op het vliegveld gearresteerd en belandt hij in Wormwood Scrubs, ‘een van de ergste gevangenissen van dat land’. Tijdens een kerkdienst in de gevangenis hoort hij een vers uit Johannes: ‘Mijn zoon, als je op deze weg doorgaat, volgt de dood of erger’. Ron weet wel wat erger is dan de dood: een drugsverslaving. ‘Vreselijk zijn de ontwenningsverschijnselen als je niet snel genoeg een volgende shot zet.’ Om hem te testen, stoppen medegevangenen spice in een shagje, een drug dertig keer sterker dan heroïne. Ron valt een gat in zijn hoofd. In het ziekenhuis dringt pas echt tot hem door dat het roer om moet. De wekelijkse bezoekjes van The Salvation Army geven hem kracht. Midden in de nacht leest hij bijbelteksten. ‘Ik heb het gevoel dat God direct tegen mij praat.’ Het lukt eindelijk om af te kicken. ‘Dan stapelen de wonderen zich op’, vertelt Ron. Zeven jaar strafeis wordt negen maanden. Terug in Nederland belt het Leger: ze hebben een slaapplek. Anderhalve maand later krijgt Ron een kamer bij Herstart. ‘Begeleider Jaron geeft me hier de kans om te helen, zonder druk. De tijd in de gevangenis heeft erin gehakt, ik heb een moord gezien en vechtpartijen. Ik sta versteld van alle liefde en warmte die het Leger me geeft.’ Ooit wil Ron gevangenen bezoeken. Of gedichten voordragen aan jongeren die dreigen te ontsporen. Gedichten met dankwoorden aan God rollen als vanzelf uit zijn pen. Thanks for saving my life. You’re all I need to get high.
32
KANS JUNI 2019
RON ‘Het is een wonder dat ik nog leef ’, zegt Ron (58), die sinds zijn elfde verslaafd was aan heroïne. Als ambtenaar bij de sociale dienst van de gemeente Den Haag moet hij niets hebben van organisaties als het Leger des Heils. Totdat hij door zijn dubbelleven in een Engelse gevangenis belandt en een drugsdosis hem bijna fataal wordt. Ron beseft dat het zo niet langer kan. Hij kickt af, komt vrij en bouwt aan een nieuw leven vanuit Herstart in Den Haag. ‘Dankzij het Leger leer ik omgaan met mensen voor wie ik eerst mijn neus ophaalde. En ontdek ik mijn talent: gedichten schrijven.’ TEKST ELLEN WEBER BEELD LINELLE DEUNK
LEES ZIJN VERHAAL VERDER OP PAGINA 31