Jaarverslag IUCN NL 2015

KRACHT VINDEN IN KENNIS EN NETWERK

2015

JAARVERSLAG IUCN NL

KRACHT VINDEN IN KENNIS EN NETWERK

2015

JAARVERSLAG IUCN NL

IUCN NL is de Nederlandse tak van de International Union for Conservation of Nature (IUCN), ‘s werelds oudste en grootste unie van natuurorganisaties. IUCN stelt jaarlijks de Rode Lijst van bedreigde soorten op.

Binnen de internationale IUCN-koepel werkt IUCN NL met groene organisaties, bedrijven, overheden en wetenschappers aan de verbetering van welzijn van mensen door wereldwijd natuur te beschermen. De activiteiten van IUCN NL richten zich op drie thema’s: groene internationale samenwerking, vergroening van het bedrijfsleven en het herstel en behoud van natuur. In 2015 telde IUCN 38 lidorganisaties in Nederland.

IUCN NL (IUCN National

IUCN Headquarters

Committee of The Netherlands)

Rue Mauverney 28

Plantage Middenlaan 2K

1196 Gland

1018 DD Amsterdam

Switzerland

T + 31 (0) 20 626 17 32

T +41 (22) 999 0000

mail@iucn.nl

mail@iucn.org

www.iucn.nl

www.iucn.org

INHOUDSOPGAVE Voorwoord

•6

•8 Over IUCN NL • 10 Leden • 10 Organisatie • 13 Bestuur • 13 Donoren • 13

Missie en visie

Groene internationale samenwerking

COBRA

• 16

• 18

Ecosystem Alliance Grote Meren

• 19

• 22

Mono Delta Biosphere People Unlimited 4.1 Save Atewa Forest SUSTAIN

• 22

• 24

• 25

• 25

Bedrijfsleven vergroenen

• 28

Dutch Agro-Water Climate Alliance (DAWCA) Leaders for Nature Platform BEE

• 28

• 29

• 30

Responsible Shrimp Culture Improvement Program (RSCIP) Herstel en behoud van natuur

• 32

Small grants for the Purchase of Nature Rode Lijst van bedreigde soorten Communicatie & beleidsadvies

• 36 Beleidsadvies • 37 Evenementen • 38 Ons netwerk • 40 Lidorganisaties • 40 Zuidelijke partners • 40 Bedrijven • 40 Overheid • 40 Wetenschappers • 40 Coalities • 41 Vooruitzicht • 42 Financiën • 43 Jaarrekening • 44 Communicatie

• 34

• 36

• 32

• 31

VOORWOORD 2015 was een jaar van consolideren.

Ecosystem Alliance en People Unlimited 4.1, de twee grootste programma’s die wij uitvoerden in het kader van het medefinancieringsstelsel van het Ministerie van Buitenlandse Zaken, kwamen in 2015 in de afrondende fase. 2015 markeerde bovendien de afsluiting van de programma’s COBRA, RSCIP en Grote Meren.

De nadruk lag daarom op het oogsten van de

MAAR 2015 WAS BOVENAL EEN JAAR VAN

resultaten en het beschrijven van de lessen die

INVESTEREN.

we in de afgelopen jaren van deze programma’s hebben geleerd. Een goed voorbeeld daarvan

Er is hard gewerkt aan het uitwerken van onze

is de Ecosystem Alliance, de alliantie waarvan

aanvraag voor twee nieuwe meerjarige Strategische

IUCN NL penvoerder is. Door het werk van de

Partnerschappen met het Ministerie van Buitenlandse

Ecosystem Alliance profiteren naar schatting

Zaken. Binnen deze partnerschappen gaat IUCN

120.000 huishoudens in 16 landen in Azië, Afrika en

NL de komende vijf jaar werken aan het vergroten

Zuid-Amerika van verbeterd beheer van natuurlijke

van de inspraak van maatschappelijke organisaties

hulpbronnen en is voor 1,5 miljoen hectare land het

in 18 lage- en middeninkomenslanden in Zuid-

beheer verbeterd.

Amerika, Afrika en Zuidoost-Azië. Het zijn immers maatschappelijke organisaties die de stem van burgers op lokaal, nationaal en internationaal niveau vertegenwoordigen. Door het versterken van hun capaciteit komen we dichter bij het realiseren van onze visie: een rechtvaardige wereld waarin natuur wordt gewaardeerd en beschermd.

IUCN NL

6

JAARVERSLAG 2015

De succesvolle acquisitie van twee Strategische Part­nerschappen in 2015 heeft de toekomst van IUCN NL veilig­gesteld

De succesvolle acquisitie van deze Strategische

Met de geleerde lessen en ervaringen uit

Partnerschappen heeft de toekomst van IUCN

onze afgeronde programma’s, twee nieuwe

NL veiliggesteld, zodat we ons – ook na 2015 –

partnerschappen in de projectportefeuille én

onverminderd kunnen inzetten voor wereldwijd

de voorsorterende stappen naar de nieuwe

behoud van natuur. Het vereiste echter ook een

organisatiestructuur, kijken we dan ook vol

substantiële investering in tijd en middelen.

vertrouwen vooruit. We danken de donoren,

De mensuren en inspanningen om deze

lidorganisaties, partners, medewerkers en vrijwilligers

partnerschappen uit te werken brachten kosten mee

die deze toekomst samen met ons gaan invullen.

waar in 2015 nog geen baten tegenover stonden.

Dat is de oorzaak van een negatief resultaat in 2015.

Vanaf 2016 zullen die projecten, die doorlopen tot en met 2020, inkomsten gaan genereren voor IUCN NL. Vooruitlopend op de nieuwe partnerschappen heeft IUCN NL ook geïnvesteerd in een toekomstbestendigere inrichting van de organisatie.

In lijn met ‘Visie2020’, de strategische routekaart voor de komende jaren, is een veranderingstraject in gang gezet om meer projectmatig te werken, meer te sturen op duurzame relaties met onze stakeholders en keuzes te maken voor specifieke kennisvelden.

Onze kennis en ons netwerk vormen onze kracht –

Nanno Kleiterp Voorzitter

onze nieuwe organisatie, die in 2016 verder vorm krijgt, zal deze sterke kanten optimaal benutten.

IUCN NL

7

Erik Bekkering Management Team (ad interim)

JAARVERSLAG 2015

MISSIE EN VISIE Onze missie is het beĂŻnvloeden, aanmoedigen en bijstaan van samenlevingen over de hele wereld om de integriteit en de diversiteit van de natuur te behouden en ervoor te zorgen dat het gebruik van natuurlijk kapitaal op een eerlijke en ecologisch duurzame wijze plaatsvindt.

Onze visie is een rechtvaardige wereld waarin natuur wordt gewaardeerd en beschermd.

IUCN NL

8

JAARVERSLAG 2015

IUCN NL

9

JAARVERSLAG 2015

OVER IUCN NL IUCN NL is de Nederlandse tak van de International Union for Conservation of Nature (IUCN), ‘s werelds oudste en grootste unie voor natuurbescherming.

Wereldwijd verenigt IUCN bijna 1.300 maatschappelijke organisaties, bedrijven en overheden en meer dan 15.000 wetenschappers. Ook stelt IUCN jaarlijks de Rode Lijst van bedreigde soorten op.

Binnen de internationale IUCN-koepel werkt IUCN NL

LEDEN

aan oplossingen voor de meest dringende mondiale

De lidorganisaties van IUCN stellen ons in staat

problemen zoals het verlies aan biodiversiteit en

om ons werk te doen. IUCN NL is ervan overtuigd

ecosystemen, klimaatverandering en armoede.

dat ecosystemen en biodiversiteit - de basis

Als basis van onze economie en ons welzijn is

van onze welvaart en welzijn - alleen effectief

natuur hiervoor de belangrijkste sleutel. Natuur

beschermd kunnen worden door samenwerking

geeft ons voedsel, zuiver water, zuurstof, hout, vis,

tussen alle belanghebbenden. Daarom zijn

biochemische materialen, energie en medicijnen.

naast natuurorganisaties ook overheden en kennisorganisaties lid van IUCN. In 2015 telde IUCN

De wereldwijde bescherming van biodiversiteit en

38 Nederlandse lidorganisaties. Voor deze leden

ecosystemen staat dan ook centraal in de missie van

fungeert IUCN NL als platform.

IUCN NL. Hierbij richt IUCN NL zich op drie thema’s: groene internationale samenwerking, vergroening

In 2015 kwamen de Nederlandse IUCN leden

van het bedrijfsleven en het herstel en behoud van

driemaal in een formele sessie van de Vergadering

natuur.

van Participanten bijeen (26 maart, 18 juni en 5 november). Naast reguliere en procedurele zaken was er aandacht voor onder andere de volgende

IUCN programma 2013-2016

onderwerpen: • Green Finance Academy: een training om natuuren ontwikkelingsorganisaties in staat te stellen om projecten te ontplooien die met privaat geld gefinancierd zouden kunnen worden.

• Vooruitblik Europees voorzitterschap met als doel het faciliteren van een dialoog tussen het Ministerie van Economische Zaken en andere lidorganisaties over voor de leden relevante aspecten van het voorzitterschap.

IUCN NL

10

JAARVERSLAG 2015

IUCN NL werkt aan oplossingen voor de meest dringende mondiale problemen

• Lezing van gastspreker Pablo Tittonell, hoogleraar

met de lidorganisaties om via co-creatie te komen

Farming Systems Ecology van Wageningen UR, over

tot een innovatieve oplossing voor het hoge aantal

de kansen en noodzaak van biologische landbouw.

verkeersslachtsoffers onder otters in Nederland.

• Crowdfunding voor natuur: een nieuw platform voor

De oplossingen moesten op den duur financieel

de financiering van natuurprojecten.

zelfstandig zijn. Onder begeleiding van het bureau

• Terugkoppeling resultaten van de 12 bijeenkomst

Enviu werd de creativiteit in de samenleving

e

van de Conventie Biologische Diversiteit (CBD).

aangeboord. Uit een totaal van 57 innovatieve

• Vooruitblik op het IUCN Regional Conservation

businessplannen werd het plan van Andy Palmen

Forum in december 2015 in Helsinki ter

voor een innovatieve autoverzekering als winnend

voorbereiding van het IUCN World Conservation

concept gekozen. Met het prijzengeld van 12.000

Congress in Hawaii in 2016.

euro kon hij het idee verder ontwikkelen. Aan de

• Toelichting van gastspreker Fred Wouters

Otter Challenge werkten o.a. Natuurmonumenten,

(Vogelbescherming Nederland, algemeen

Staatsbosbeheer en de Zoogdiervereniging mee.

directeur) op het nieuwe vijfjarige programma van de Vogelbescherming. Met de nieuwe plannen

Op 8 september bracht de nieuwe IUCN DG Inger

wil de Vogelbescherming de samenleving directer

Andersen een bezoek aan Minister voor Buitenlandse

betrekken bij het beschermen van vogels. Een

Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liliane

onderdeel de plannen is duurzame financiering van

Ploumen en Staatssecretaris van Economische Zaken

natuurinclusieve landbouw om zo biodiversiteit en

Sharon Dijksma. Vervolgens maakte ze kennis met

weidevogels te redden.

de medewerkers en projecten van IUCN NL. Ook de lidorganisaties waren uitgenodigd voor de deze

Op 25 maart werd de Otter Challenge afgerond

kennismaking in Amsterdam. Tijdens de bijeenkomst

met de verkiezing van de winnaar tijdens een

sprak Inger Andersen de wens uit om tijdens het

feestelijke bijeenkomst in Diergaarde Blijdorp. De

World Conservation Congress in Hawaii 2016 de

Otter Challenge was een project voor én samen

krachten van het netwerk te bundelen.

IUCN NL

11

JAARVERSLAG 2015

De lidorganisaties van IUCN stellen ons in staat om ons werk te doen

NEDERLANDSE LIDORGANISATIES VAN IUCN • Alertis • Artis • Avalon • Both ENDS • Carmabi Foundation • CML Leiden • DCNA • De12Landschappen • De Hoge Veluwe • Diergaarde Blijdorp • EAZA • ECNC • IVN • KNNV • Milieudefensie • Ministerie van Economische Zaken • Naturalis Biodiversity Center • Natuur & Milieu • NatuurCollege • Natuurmonumenten

IUCN NL

12

• NCIV • Nederlandse Vereniging van Dierentuinen • Prince Bernhard Chair • RAVON • Sovon Vogelonderzoek Nederland • Staatsbosbeheer • Stichting Chimbo • Stichting tot Behoud en ter Bescherming van het Przewalskipaard • Tropenbos International • UvA-IBED • Van Tienhoven Stichting • Vereniging Nederlands Cultuurlandschap • Vlinderstichting • Vogelbescherming • Waddenvereniging • Wereld Natuur Fonds • Wetlands International • Zoogdiervereniging

JAARVERSLAG 2015

ORGANISATIE

Het bestuur, managementteam en alle medewerkers

In 2015 werkten er bij IUCN NL 51 mensen. Vanuit

zijn, collectief en individueel, nauw betrokken bij

het kantoor in Amsterdam sturen onze medewerkers

dit veranderingstraject. Zo zijn er onder andere

projecten in zuidelijke landen aan, werken zij aan

individuele motivatiegesprekken gevoerd met alle

de vergroening van het Nederlandse bedrijfsleven,

medewerkers.

geven zij beleidsadvies en ondersteunen zij de lidorganisaties bij hun werk. De inhoudelijke units

BESTUUR

worden ondersteund door de mensen van P&O en

In 2015 namen we afscheid van drie bestuursleden,

financiën.

Kees Bastmeijer, Peter Fechter en Louise Vet. Alle drie hebben zich op waardevolle wijze jarenlang ingezet

In 2015 is een intern veranderingstraject in gang

voor IUCN NL. In november 2015 verwelkomden

gezet om meer projectmatig te werken, meer te

we twee nieuwe bestuursleden: Siobhan Tipping is

sturen op duurzame relaties met onze stakeholders

het bestuur komen versterken als penningmeester.

en keuzes te maken voor specifieke kennisvelden.

Siobhan is partner bij EY. Merel Soons,

Ook heeft dit geresulteerd in een nieuwe, passende

wetenschappelijk onderzoeker en hoofddocent

organisatiestructuur, met teams die georganiseerd

aan de Universiteit Utrecht, trad toe als algemeen

zijn rondom projecten of kennisvelden, en een

bestuurslid.

nieuwe samenstelling van het managementteam.

IN 2015 BESTOND HET BESTUUR UIT: naam

functie

Nanno Kleiterp

Voorzitter

datum toetreding

datum aftreding

Kitty van der Heijden

Vicevoorzitter

Theo Verstrael

Secretaris

Peter Fechter

Penningmeester

Siobhan Tipping

Penningmeester

Kees Bastmeijer

Bestuurslid

16.2.2015

Louise Vet

Bestuurslid

27.6.2015

Merel Soons

Bestuurslid

4.6.2015 5.11.2015

5.11.2015

DONOREN

• Adessium Foundation

Het werk van IUCN NL wordt financieel mogelijk

• Europese Unie

gemaakt door diverse financiers. Dankzij de steun

• GIZ, Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit

van deze organisaties kunnen wij ons dagelijks inzetten voor bescherming van ecosystemen en

• Ministerie van Buitenlandse Zaken

biodiversiteit wereldwijd.

• Ministerie van Economische Zaken • Nationale Postcode Loterij

IUCN NL

13

JAARVERSLAG 2015

MEDEWERKERS naam

functie/titel

datum in dienst

datum uit dienst

UNIT NATUURLIJK KAPITAAL EN WAARDEKETENS Daan Wensing

unitmanager Natuurlijk Kapitaal en Waardeketens

1.1.2015

Amilcar Guzmán Valladares

stagiair

6.4.2015

15.8.2015

Amilcar Guzmán Valladare

vrijwilliger

1.10.2015

15.10.2015

Bette Harms

adviseur

Marieke Harteveld

senior adviseur

Maartje Hilterman

senior adviseur

Heleen van den Hombergh

senior adviseur

Liliana Jauregui

senior adviseur

Verian Klarus

junior projectmedewerker

Tina Lain

senior adviseur

Mathew Parr

senior adviseur

Rob Regoort

vrijwilliger

Mirjam Snitjer

stagiair

Eveline Trines

senior adviseur

Dorith Vermunt

stagiair

1.2.2015 28.2.2015

UNIT ECOSYSTEEMDIENSTEN EN GOVERNANCE Joost van Montfort

unitmanager Ecosysteemdiensten en Governance

Sander van Andel

senior projectmedewerker

Jan Willem den Besten

senior projectmedewerker

Evelien van den Broek

senior adviseur

Maxime Eiselin

junior projectmedewerker

Marc Hoogeslag

senior projectmedewerker

Jan Kamstra

senior projectmedewerker

Joseph Lumumba

senior adviseur

Fanny Olsthoorn

stagiair

Henri Roggeri

senior projectmedewerker

Jos Sleegers

stagiair

Caspar Verwer

projectmedewerker

Mark van der Wal

senior projectmedewerker

IUCN NL

1.8.2015

11.4.2015 1.2.2015

14

JAARVERSLAG 2015

naam

functie/titel

datum in dienst

datum uit dienst

UNIT COMMUNICATIE EN BELEIDSADVIES Marijn van der Pas

unitmanager Communicatie en Beleidsadvies

Cas Besselink

senior adviseur

Rob Glastra

senior projectmedewerker

Annelies Henstra

vrijwilliger

Carl Königel

senior adviseur

Henk Simons

senior projectmedewerker

Gemma Span

medewerker communicatie

1.11.2015

UNIT FINANCIËN EN CONTROL Ruud Vergouw

unitmanager Financiën en Control

Chris Bonnar

senior medewerker financiën

1.5.2015

Sandra van Dijk

medewerker financiën

1.10.2015

Leon Giesen

projectcontroller

23.3.2015

Fatima Najib

junior assistant controller

21.10.2015

Machiel Overhoff

medewerker projectadministratie

Harry Tuinstra

financieel medewerker

23.4.2015

UNIT P&O EN KANTOOR Monique de Jong

unitmanager P&O en Kantoor

Daphne van den Heuvel

front office receptioniste

Rita van Keulen

office manager

Juliette Uitdenbogaard

directiesecretaresse

Tom Welter

ICT-beheerder

UNIT STRATEGIE EN INNOVATIE Pieter Copper

unitmanager Strategie en Innovatie

Romie Goedicke

projectmedewerker

Gerhard Mulder

adviseur groene investerings- en financieringsmechanismen

Madelein Rijk

vrijwilliger

1.1.2015

1.10.2015

DIRECTIE Maas Goote

IUCN NL

algemeen directeur

15

JAARVERSLAG 2015

NATIONALE POSTCODE LOTERIJ Sinds 2000 ontvangt IUCN NL jaarlijks 900.000 euro van de Nationale Postcode Loterij. In het laatste jaar van de vijfjarige overeenkomst - dat

IUCN NL ontvangt E 900.000 van de Nationale Postcode Loterij

was 2014 - is de samenwerking geëvalueerd. De positieve aanbeveling voor voortzetting van de samenwerking is door de Raad van Commissarissen van de loterij overgenomen. Ook in de periode 2015 tot en met 2019 ontvangt IUCN NL steun voor haar werkzaamheden.

Judith Lingeman, Hoofd Goede Doelen, Nationale Postcode Loterij:

“IUCN NL versterkt de sector door groene organisaties samen te brengen en daarnaast bruggen te slaan tussen haar leden en het bedrijfsleven, overheden of maatschappelijke organisaties in het zuiden. Met een groot deel van de bijdrage van de loterij financiert IUCN NL het Small Grants for the Purchase of Nature-fonds. Uit het fonds worden lokale natuurbeschermers geholpen om cruciale stukken natuur aan te kopen waardoor vaak direct een bedreigde diersoort beschermd kan worden. Dankzij onze trouwe 2,5 miljoen deelnemers kan de Nationale Postcode Loterij IUCN NL blijven steunen.”

IUCN NL

16

JAARVERSLAG 2015

IUCN NL

17

JAARVERSLAG 2015

GROENE INTERNATIONALE SAMENWERKING Natuurbescherming en de bestrijding van armoede gaan hand in hand. Dat komt omdat wereldwijd miljarden arme mensen direct van de natuur leven. Zo zijn 1,6 miljard mensen afhankelijk van bossen voor hun eten, water en hout voor brandstof en onderdak. Honderden miljoenen anderen leven vooral van vis en schelpdieren uit zeeën en oceanen. Door deze natuur te beschermen, bestrijdt IUCN NL armoede in zuidelijke landen.

Omgekeerd is het verminderen van armoede

IUCN NL ziet innovatieve methoden voor de

essentieel om natuur te redden. Zo helpt IUCN

bescherming van dit oerwoud als een belangrijke

NL vissers hun inkomsten zeker te stellen door

kans om deze essentiële ecosysteemdiensten te

overbevissing tegen te gaan. En door mensen te

behouden. Een voorbeeld van deze methoden

wijzen op hun landrechten helpt IUCN NL lokale

zijn financieringsmechanismen voor de betaling

bewoners het bos waarvan zij leven te behouden.

voor ecosysteemdiensten (payment for ecosystem services, PES).

De wisselwerking tussen natuurbescherming en armoedebestrijding is de kracht van de zuidelijke

Het COBRA-project onderzoekt sociale,

projecten van IUCN NL. Volgens deze methode

ecologische en culturele effecten van dergelijke

werkte IUCN NL in 2015 samen met Wetlands

financieringsmechanismen op de lokale bevolking

International en Both ENDS in het Ecosystem Alliance

in de Guiana Shield. Lokale bewoners worden actief

programma, met diverse partners in het COBRA-

betrokken bij deze studie en gevraagd om met

project en met onder andere Hivos in het programma

behulp van video en fotografie zelf te documenteren

People Unlimited 4.1. Tot slot waren we in 2015 actief

hoe veranderingen hun leven beïnvloeden en hoe

in het Atewa-bos in Ghana, de Monodelta, het Grote

lokale oplossingen kunnen bijdragen aan een

Merengebied in Afrika en de groeicorridors van Afrika

slimmer en duurzamer beheer van de natuurlijke

met SUSTAIN.

bestaansbronnen. Deze inzichten kunnen vervolgens worden gebruikt bij het opstellen van beleid op het

COBRA

gebied van ecosysteemdiensten.

De Zuid-Amerikaanse Guiana Shield is onderdeel van het grootste aaneengesloten tropische bosgebied

Het COBRA-project is een driejarig

ter wereld. De bossen in deze regio zijn nog relatief

onderzoeksproject, uitgevoerd door een

onaangetast waardoor ze een unieke biodiversiteit

samenwerkingsverband van tien organisaties

herbergen en enorm belangrijk zijn voor het

waaronder IUCN NL. Het COBRA-project is

vastleggen van CO2. Ook is tien tot vijftien procent

gefinancierd vanuit het 7th Framework Programme for

van de zoetwatervoorraad van onze planeet hier te

Research and Technological Development (FP7) van

vinden.

de Europese Commissie.

IUCN NL

18

JAARVERSLAG 2015

Resultaten

ECOSYSTEM ALLIANCE

Begin 2015 is het COBRA-project definitief afgerond.

De Ecosystem Alliance is een vijf jaar durend

IUCN NL werkte binnen het COBRA-project samen

partnerschap tussen IUCN NL, Both ENDS en

met inheemse gemeenschappen in de Guiana Shield

Wetlands International, gefinancierd door het

aan het behoud van hun kennis over hoe we op een

Ministerie van Buitenlandse Zaken in het kader

verantwoorde manier met natuurlijke hulpbronnen

van MFSII. Deze alliantie werkt in gebieden met

kunnen omgaan. Het project onderzocht en

een hoge biodiversiteit waar de bevolking voor

documenteerde samen met deze mensen via foto’s

hun water, voedsel en energie direct afhankelijk

en films wat hun goede voorbeelden uit de praktijk

is van ecosystemen. Veel van deze ecosystemen

zijn. Deze werden vervolgens uitgewisseld met

staan onder grote druk door onder meer boskap,

andere inheemse gemeenschappen in de regio.

uitbreiding van landbouwareaal, overbevissing, mijnbouw en klimaatverandering. Vaak liggen

COBRA organiseerde in begin 2015 een afsluitende

economische en politieke beslissingen en armoede

bijeenkomst voor beleidsmakers in Brussel. De

ten grondslag aan deze trends. De Ecosystem

uitkomsten van het project werden gedeeld,

Alliance probeert juist dat soort beslissingen

voornamelijk met de nadruk op de waarde van

te beïnvloeden, om duurzame ontwikkeling te

de participatieve methodologie in het werken

bevorderen die is gebaseerd op een verantwoorde

met inheemse gemeenschappen en het creëren

omgang met de natuurlijke bestaansbronnen.

van betrokkenheid en steun. COBRA heeft naast tal van video’s, wetenschappelijke artikelen en

Resultaten

rapporten, ook een handboek opgeleverd waarin

De Ecosystem Alliance, het omvangrijkste

de methodologie van COBRA beschreven wordt.

programma waarbij IUCN NL in de afgelopen jaren

Publicaties zijn te downloaden via:

betrokken was, is in 2015 afgesloten. Samen met de

www.projectcobra.org.

alliantieleden Both ENDS en Wetlands International en met 136 partnersorganisaties werkten we vijf jaar lang aan het verbeteren van het beheer van ecosystemen in 16 ontwikkelingslanden.

De Ecosystem Alliance werkt in gebieden waar de bevolking voor hun water, voedsel en energie direct afhankelijk is van ecosystemen

IUCN NL

19

JAARVERSLAG 2015

Dit resulteerde in 13 overeenkomsten ten aanzien van duurzame productie en handel

De alliantie boekte resultaten op drie thema´s:

3 • Ecosystems, People and Climate Change, waarin concreet invulling werd gegeven aan

1 • Livelihoods and Ecosystems, waarin arme

klimaatadaptatie en mitigatieprogramma’s

plattelandsbevolking werd ondersteund in het

zoals REDD+ en Ecosystem based Adaptation.

ontwikkelen van methoden voor duurzaam

Zo’n 23 pilots zijn uitgevoerd en gebruikt

landgebruik. Veel werk was gericht op het vergroten

voor beleidsontwikkeling ten aanzien van

van bewustzijn onder lokale bevolking. Lobby

klimaatverandering. Zeker 13 aanbevelingen door

en beleidsbeïnvloeding door Ecosystem Alliance

de EA zijn inmiddels opgenomen in wereldwijde

partners heeft geleid tot de aanpassing van 77

klimaatverdragen. Dankzij deze interventies zijn

verschillende aanpassingen in beleid en wetgeving

mensen in ontwikkelingslanden beter bestand tegen

ten aanzien van ecosystemen en bestaanszekerheid,

klimaatverandering.

en ook tot de beïnvloeding 33 internationale en regionale overeenkomsten. Hierdoor is het welzijn

De alliantieleden zijn tevreden met de vele resultaten

van de lokale bevolking verbeterd.

die onder het programma zijn geboekt, vooral waar het gaat om het versterken van de stem van het

2 • Greening the Economy, waarin werd gewerkt

maatschappelijk middenveld in het beleid en beheer

aan het verminderen van de impact van schadelijke

van ecosystemen. De lessen die we kunnen trekken

economische activiteiten zoals mijnbouw en soja-

uit vijf jaar Ecosystem Alliance programma hebben

en oliepalmproductie. Het programma versterkte

we gedocumenteerd en dienen als basis voor de

de kennis en capaciteiten van partners om 1)

nieuwe strategische partnerschappen die de drie

handelsbeleid te beïnvloeden, 2) te lobbyen bij

alliantieleden in 2016 zullen aangaan.

overheid en rondetafelcommissies, en 3) de lat voor groen beleid en handhaving te verhogen. Dit

Een volledige beschrijving van de resultaten is te

resulteerde in 13 overeenkomsten met bedrijven,

vinden in het jaarverslag 2015 van de Ecosystem

industrie, koepelorganisaties, NGOs en overheden

Alliance.

ten aanzien van duurzame productie en handel.

Beleidsbeïnvloeding door partners in de Filippijnen heeft bijvoorbeeld verschillende mijnbouwoperaties stilgezet en milieuprestaties van mijnbouwbedrijven verbeterd. Door deze acties lijdt de natuur minder onder de activiteiten van bedrijven.

IUCN NL

20

JAARVERSLAG 2015

5 JAAR ECOSYSTEM ALLIANCE

3

alliantiepartners

De capaciteit van ngo’s is versterkt

huishoudens is verbeterd

340

lokale partnerorganisaties

miljoen hectare

natuur is nu onder beter beheer

IUCN NL

120.000

136 38

1,5

16

Het welzijn van

309

bedrijven hebben duurzaamheidsmaatregelen genomen

veldprojecten

ontwikkelingslanden

21

JAARVERSLAG 2015

GROTE MEREN

kwaliteit van de vis is dan ook verbeterd, hoewel het

In dit drie jaar durende programma werkt IUCN NL

tegengaan van overbevissing nog steeds aandacht

aan de versterking van lokale gemeenschappen,

behoeft.

zodat zij de unieke ecosystemen in het Afrikaanse Grote Merengebied kunnen veiligstellen voor

In Oeganda formuleerde partnerorganisatie AFIEGO

de toekomst. Het Grote Merenprogramma wordt

een petitie die aandrong op het instellen van een

gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse

overheidsinstantie die zorgt voor betere handhaving

Zaken.

van de wet- en regelgeving omtrent oliewinning. De petitie trok de aandacht: al drie nationale kranten

Het Grote Merengebied in Centraal Afrika bestrijkt DR

berichtten erover. Betere handhaving voorkomt

Congo, Oeganda, Rwanda en Burundi. De bekendste

vervuiling en zorgt ervoor dat de lokale bevolking

van de vijf meren, Lake Edward, maakt deel uit van

niet lijdt onder de oliewinning.

Virunga National Park, het oudste beschermde natuurgebied van Afrika.

Er is gewerkt aan het vergroten van de veiligheid van de partnerorganisaties in Noord-Kivu die

De meren en de omringende natuur zijn van groot

zich uitspreken tegen oliewinning. Vanwege

belang voor de levensvoorziening van de lokale

hun protesten krijgen ze veelvuldig te maken

bevolking. De meren vormen bijvoorbeeld een bron

met intimidaties en geweld. Met steun van

van inkomsten voor duizenden vissers en voorzien

partnerorganisatie SUWE is aandacht besteed aan

miljoenen mensen van schoon drinkwater. De druk

digitale veiligheid, het opstellen van protocollen en

op deze ecosystemen wordt echter steeds hoger,

andere maatregelen.

onder andere doordat oliemaatschappijen zich in de regio willen vestigen.

In december organiseerde IUCN NL in samenwerking met de Rwandese partnerorganisatie ACNR een

IUCN NL vindt het belangrijk om samen met

expertbijeenkomst over duurzame ontwikkeling in

lokale, nationale en internationale partners deze

het Grote Merengebied. Aanwezig waren meer dan

ontwikkelingen tegen te gaan. Het programma richt

60 experts uit de projectlanden DR Congo, Rwanda,

zich hierbij op twee speerpunten. Ten eerste worden

Burundi en Oeganda. Eregast was de Nederlandse

projecten georganiseerd om de politieke positie

ambassadeur in Rwanda FrĂŠdĂŠrique de Man. Zij prees

van lokale gemeenschappen te versterken, zodat

de grensoverschrijdende aanpak van het project en

zij zeggenschap krijgen over oliewinning in hun

benadrukte het belang van inspraak van de lokale

omgeving. Ten tweede werken we aan een goede

bevolking.

organisatie van de visvangst in het Edwardmeer.

MONO DELTA BIOSPHERE Resultaten

In dit drie jaar durende project werkt IUCN NL

In 2015 werd verder gewerkt aan het duurzaam

aan een gezonde natuur in de delta van de

organiseren van de visserij in het Edwardmeer,

Monorivier, in het grensgebied van Benin en Togo.

gelegen in het Virungapark. Waar er voorheen

Klimaatverandering zorgt ervoor dat het risico op

regelmatig conflicten waren tussen vissers en

overstromingen in de delta toeneemt, met grote

parkwachters, hebben bijeenkomsten en duidelijke

gevolgen voor de lokale bevolking. Van nature biedt

afspraken – zoals gezamenlijke patrouilles,

het ecosysteem echter effectieve bescherming. Door

monitoring van de visstand en het afzetten van de

het stroomgebied tot reservaat te benoemen wordt

paaigebieden - hier verandering in gebracht. De

deze natuurlijke klimaatbuffer behouden.

IUCN NL

22

JAARVERSLAG 2015

“Immers, natuurlijke hulpbronnen strekken zich uit over meerdere landen. Gorilla’s, vis en andere dieren trekken zich niets aan van grenzen, net zo min als water, olie en gas. Vooral in het Grote Merengebied, waar parken, meren en andere ecosystemen grensoverschrijdend zijn, is een regionale aanpak essentieel.” Frédérique de Man, Nederlandse ambassadeur in Rwanda

Het project in de Monodelta is een samenwerking tussen IUCN NL, de Duitse ontwikkelingsorganisatie GIZ en lokale ngo’s. De bijdrage van IUCN NL richt zich vooral op het interesseren en betrekken van het bedrijfsleven bij de oprichting en beheer van het reservaat. Ook pleiten we bij overheden ervoor de beschermde gebieden onderdeel te laten worden van lokaal en nationaal beleid voor klimaatadaptatie.

Resultaten 2015 was het startjaar van het Mono Delta Biosphere project. Sinds de aanvang in juni is gewerkt aan de planning van de audiovisuele producties die door lokale ngo’s worden uitgevoerd en als doel hebben de lokale gemeenschap te informeren. Ook is een advies ontwikkeld over de inrichting van het netwerk voor beschermde gebieden in de delta.

In 2016 zullen we verder werken aan de audiovisuele producties, een training verzorgen voor lokale gemeentes in het reservaat om klimaatadaptatie in lokaal beleid te verankeren en een strategieplan ontwikkelen om de private sector bij het reservaat te betrekken.

IUCN NL

23

JAARVERSLAG 2015

PEOPLE UNLIMITED 4.1

de zaden van de koffieplant te verspreiden via zijn

IUCN NL is ervan overtuigd dat duurzame

ontlasting. Via educatieve sessies werd de lokale

ontwikkeling alleen van de grond komt als vrouwen

gemeenschap hiervan bewust gemaakt. Dit draagt bij

niet worden achtergesteld. Vrouwen en mannen

aan de bescherming van het aapje.

moeten dus actief en gelijkwaardig kunnen deelnemen aan besluitvorming die bepalend is voor

In een ander project van AMPA werkten lokale

hun leven, hun omgeving en hun toekomst. Daarom

gemeenschappen aan goed beheer van hun

werken wij samen met ontwikkelingsorganisaties

gebied met een drieledig doel: (1) natuur in het

Hivos, Press Now en Mama Cash in het programma

gebied herstellen, (2) een betere bescherming

People Unlimited 4.1 aan vrouwenrechten, groen

van het leefgebied van de ernstig bedreigde

ondernemerschap en actief burgerschap.

geelstaartwolaap, en (3) genereren van inkomen, via duurzame productie van honing en hout. Om dit te

De projecten binnen dit programma werden tussen

bereiken werden diverse trainingen georganiseerd,

2011 en 2015 uitgevoerd in 31 ontwikkelingslanden

onder andere op scholen. Op de eerste milieubeurs in

en gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse

Bolivar verkochten de gemeenschappen hun honing

Zaken.

en deelden ze met de bezoekers informatie over het belang van hun gebied en het voortbestaan van de

IUCN NL is binnen dit programma actief in Peru,

geelstaartwolaap.

Bolivia en India. In de landen in Zuid-Amerika wordt samengewerkt met lokale partnerorganisaties aan

Tot slot werden in november 2015 de ervaringen

armoedebestrijding, versterking van de positie van

op het gebied van connectiviteit en restauratie in

kleine producenten en lokaal biodiversiteitsbehoud.

gefragmenteerde landschappen van 8 lokale ngo’s,

In India wordt met een groot aantal bedrijven en

Hivos, IUCN NL en het IUCN regionaal kantoor

Indiase partnerorganisaties gewerkt aan de opzet

gedeeld. Een verslag en een korte film van de

van een Indiase versie van het IUCN NL Leaders for

bijeenkomst zijn beschikbaar.

Nature bedrijvennetwerk.

2015 was het jaar waarin Leaders for Nature Resultaten

India meer nationale bekendheid kreeg als

In het project in Peru werden lokale

bedrijvenplatform gericht op biodiversiteit. Het

gemeenschappen onder meer ondersteund bij

netwerk groeide tot negen volwaardige bedrijfsleden

het beplanten van de oevers van de Gera-rivier.

(ACC, RioTinto, WIPRO, CAIRN, Apollo Tyres, Tata

Dit helpt erosie te stoppen en zo de waterkwaliteit

Steel, Veolia, Tata Power, Hindustan Unilever and

benedenstrooms te verbeteren. Als vervolg daarop

AdityaBirla). Deze leden, verspreid door heel India,

is onze partnerorganisatie AMPA in overleg met het

kregen tijdens drie masterclasses de kans om

lokale waterbedrijf begonnen met een initiatief om

meer te leren over de Natural Capital Roadmap.

de gemeenschappen een vergoeding te betalen

De masterclass in Guargon Delhi genereerde zelfs

voor het duurzaam beheer en gebruik van het

nationale publiciteit rondom de aanwezigheid van

stroomgebied.

minister van Haryana, Abhimanu Singhom, die toezegde zich harder te maken voor het oplossen

In datzelfde project werd onderzoek uitgevoerd

van de waterschaarste in Delhi. Gedurende

naar de Rode Lijstsoorten die ecologische diensten

meerdere in-company sessies kregen bedrijven hulp

verlenen aan de lokale koffieproductie. Het ernstig

met hun vragen over biodiversiteit in de context

bedreigde Mono TocĂłn aapje bijvoorbeeld helpt

van hun eigen bedrijf. De Cement Sustainability Initiative en Leaders for Nature India hebben in een

IUCN NL

24

JAARVERSLAG 2015

partnerschap meerdere sessies over duurzaamheid

Resultaten

en biodiversiteit gegeven aan cementbedrijven. Ook

In 2015 is in samenwerking met de Universiteit van

heeft Leaders for Nature India met GRI een rapport

Amsterdam en een aantal Ghanese instituten een

gepubliceerd over het rapporteren over biodiversiteit

studie gestart die de economische waarde van

van Indiase bedrijven.

het bosreservaat aan de hand van verschillende ontwikkelingsscenario’s inzichtelijk moet maken.

SAVE ATEWA FOREST

Daarnaast werkte onze lokale partner A Rocha Ghana

Save Atewa Forest is een 2,5-jarig programma

verder aan het creëren van lokaal en nationaal

gericht op de bescherming van het Ghanese Atewa

draagvlak door educatie, publieksactiviteiten

bosreservaat. Dit bos, zo’n 100 kilometer ten noorden

en kleinschalige ontwikkelingsactiviteiten.

van Accra, is cruciaal voor de watervoorziening in de

Daarvoor is onder meer met de Nederlandse

regio.

productiemaatschappij Developing Films een documentaire over het project gemaakt die in

In het Atewa-bos ontspringen drie grote rivieren

december door verschillende Ghanese nationale tv-

die schoon water leveren aan miljoenen Ghanezen.

kanalen werd uitgezonden.

Steeds meer bos verdwijnt echter als gevolg van illegale houtkap, illegale goudwinning, de aanleg

SUSTAIN

van akkers en jacht. Grootschalige mijnbouw naar

Binnen het SUSTAIN initiatief werkt IUCN NL aan

bauxiet vormt tevens een grote dreiging voor het

duurzame groei die in Afrika bijdraagt aan water- en

reservaat. Doordat de bergwouden geen regenwater

voedselzekerheid en betere bescherming tegen

meer kunnen opvangen en vasthouden, staat de

klimaatverandering.

betrouwbare voorziening van zuiver water onder De economie in Afrika groeit snel. Om dit te

grote druk.

stimuleren investeren overheid en bedrijfsleven in Save Atewa Forest werkt aan het versterken

zogenoemde groeicorridors, gebieden waar veel

van lokale gemeenschappen die voor hun

kansen liggen voor economische ontwikkeling.

levensvoorziening afhankelijk zijn van het bos. Zo

Doel van deze corridors is om via investeringen in

krijgen zij een stem in de besluitvorming over de

infrastructuur, agricultuur en mijnbouw te zorgen

toekomst van het bos en vervullen zij een actieve rol

voor meer werkgelegenheid, nieuwe markten en -

in het beheer van het park.

uiteindelijk - minder armoede.

Save Atewa Forest is een samenwerking tussen

SUSTAIN maakt zich er hard voor dat de

IUCN NL, A Rocha Ghana, IUCN Ghana, Forestry

ontwikkelingen in deze groeicorridors op een

Commission, Water Resource Commission, Permian

duurzame en inclusieve manier gebeuren. SUSTAIN

Global en de Coalition Against Mining Atewa

biedt concrete, klimaatbestendige oplossingen die

(CONAMA). Het programma is onderdeel van het

bijdragen aan de economische ontwikkeling en

Ghana Netherlands WASH Program (GNWP) en wordt

tegelijkertijd zorgen voor een verbetering van de

gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse

voedselzekerheid en watervoorziening. SUSTAIN

Zaken.

werkt hiervoor samen met de publieke en private sector en met lokale gemeenschappen.

IUCN NL

25

JAARVERSLAG 2015

SUSTAIN werkt in de Afrikaanse groeicorridors aan: • Een eerlijke verdeling van waterbronnen en voldoende watertoevoer • Het creëren van afzetmarkten voor lokale producenten • Het stimuleren en ontwikkelen van duurzaam ondernemerschap • Het weerbaar maken van o.a. landbouw tegen de gevolgen van klimaatverandering • Het bevorderen van samenwerking tussen gemeenschappen, bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden SUSTAIN is een initiatief van IUCN, IUCN NL, African Wildlife Foundation en SNV en wordt gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Resultaten In 2015 is gewerkt aan een goede inrichting van de projectorganisatie ter plaatse. In de Southern Agricultural Growth Corridor Of Tanzania (SAGCOT) is een projectcoördinator aangesteld en hebben onze partners African Wildlife Foundation en SNV beide een projectteam opgezet.

Inhoudelijk lag de focus op het opstarten van een meerjarentraject rond het verantwoord pesticidebeheer en het identificeren van ‘best practices’ rond water- en landgebruik. Ook is gewerkt aan een groen garantiefonds. Dit fonds geeft garanties aan duurzame investeerders die kleinschalige ondernemers in de groeicorridor financieren. De selectieprocedure voor een bank die dit fonds gaat beheren is afgerond, en de eerste gesprekken over de praktische invulling hebben plaatsgevonden.

In de tweede groeicorridor van het SUSTAIN programma, in de havenstad Beira in Mozambique, is eveneens een projectcoördinator geselecteerd. Ook werd de geografische focus nader bepaald en zijn contextanalyses gemaakt.

IUCN NL

26

JAARVERSLAG 2015

Inhoudelijk lag de focus op het opstarten van een meerjarentraject rond het verantwoord pesticidebeheer en het identificeren van ‘best practices’ rond wateren landgebruik

IUCN NL

27

JAARVERSLAG 2015

BEDRIJFSLEVEN VERGROENEN Onze economie draait op grondstoffen en diensten uit de natuur: ons natuurlijk kapitaal. De natuur biedt een vruchtbare bodem voor de productie van voedsel en biochemische grondstoffen maar levert ook hout en vis, en zorgt voor zuiver water, een schone lucht en de opslag van CO2. Ook zijn de meeste medicijnen gebaseerd op stoffen uit de natuur.

werkt IUCN NL aan het vergroenen van bedrijven.

DUTCH AGRO-WATER CLIMATE ALLIANCE (DAWCA)

Vergroening biedt bedrijven kansen op nieuwe

De Dutch Agro-Water Climate Alliance werkt

markten, technologische ontwikkeling en meer

met bedrijven, maatschappelijke organisaties en

werkgelegenheid. Het inzetten op een circulaire en

overheden aan mogelijkheden voor het bedrijfsleven

biobased economie biedt daarnaast bedreigingen

om de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering

het hoofd, zoals het verlies aan ecosystemen en

tegen te gaan.

Om zowel de natuur als de economie te versterken

biodiversiteit, de klimaatverandering en het opraken Klimaatverandering is een van de grootste

van fossiele brandstoffen.

uitdagingen van deze tijd. Het brengt ecosystemen in In 2015 werkte IUCN NL op verschillende manieren

gevaar en daarmee de bron van onze economie: ons

aan de vergroening van de economie: via het

natuurlijk kapitaal.

netwerk van multinationals Leaders for Nature en in het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen

De Dutch Agro-Water Climate Alliance helpt

en Economie, een samenwerkingsverband met

bedrijven op zoek te gaan naar manieren waarop zij

ondernemersorganisatie VNO-NCW. Het RSCIP

klimaatgerelateerde risico’s in hun waardeketens

programma richt zich specifiek op de verduurzaming

kunnen verminderen. De alliantie ondersteunt

van de garnalenindustrie, terwijl de Dutch Agro-Water

vooral projecten die de onderliggende oorzaken van

Climate Alliance zich inzet tegen klimaatverandering.

klimaatverandering bestrijden en die bijdragen aan de toepassing van adaptatiemaatregelen in de brede samenleving. Door zich via de Dutch Agro-Water Climate Alliance actief in te zetten voor de strijd tegen klimaatverandering, kunnen bedrijven bovendien hun concurrentiepositie verbeteren.

Dutch Agro-Water Climate Alliance wordt gefinancierd door het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

IUCN NL

28

JAARVERSLAG 2015

Resultaten

In 2015 bestond het Nederlandse Leaders for Nature

In 2015 werkte IUCN NL aan het informeren

netwerk uit ABN AMRO, AkzoNobel, Arcadis, Cofely,

van bedrijven over de ernst van klimaatrisico’s

Desso, DSM, Eneco, Essent, FMO, FrieslandCampina,

en de mogelijkheden deze te minimaliseren.

Havenbedrijf Amsterdam, IBM, ING, Interface,

Via workshops, masterclasses en presentaties

Nutreco, Philips en PwC.

werden in 2015 ruim 70 bedrijven bereikt. De volgende stap was om met individuele bedrijven

Resultaten

projecten in ontwikkelingslanden te ontwerpen om

Op 17 april 2015 vond het jaarlijkse Leaders for

klimaatrisico’s te mitigeren. Via trainingen of één-

Nature Forum plaats. Ruim 150 deelnemers vanuit

op-één consultaties is met tien bedrijven gewerkt

het bedrijfsleven, overheden, IUCN-lidorganisaties en

aan projectontwerpen. Hierbij bracht IUCN NL

andere organisaties werkten samen aan oplossingen

de lokale kennis en expertise van haar zuidelijke

voor tien ingediende ‘challenges’ rondom de

partnerorganisaties in om de case te verfijnen en te

vergroening van de economie. Diverse challenge-

versterken. In 2016 verwachten we over te kunnen

eigenaren zijn na afloop van het Forum verder

gaan tot uitvoering van de projecten.

gegaan met het uitwerken en implementeren van de gevonden oplossingen.

LEADERS FOR NATURE De economie effectief vergroenen lukt alleen in

Gedurende 2015 kwam de Stakeholder Council

samenspraak en samenwerking met bedrijven, is

elke twee maanden bijeen. Deze raad bestaat uit

de overtuiging van IUCN NL. Leaders for Nature is

15 vertegenwoordigers van de LfN-bedrijven,

het IUCN NL bedrijvennetwerk van multinationals

het ministerie van Economische Zaken en

en grote Nederlandse bedrijven om deze ambitie te

natuurorganisaties.

realiseren. Gezamenlijk nemen zij de leiding in de transitie naar een duurzame groene economie.

Ook ondersteunde IUCN NL individuele bedrijven uit het Leaders for Nature netwerk. Met

Bij alle deelnemende bedrijven zetten professionals

Havenbedrijf Amsterdam ontwikkelden we de

van drie managementlagen zich in om natuurlijk

Duurzaamheidswijzer, die bedrijven een praktisch

kapitaal in hun bedrijfsvoering te integreren. Met

handvat biedt om inzicht te krijgen in mate van

behulp van het ‘zes stappenplan’ van Leaders

duurzaamheid. Met inkoopmedewerkers van Eneco

for Nature streven deze bedrijven naar een netto

hebben we op hun duurzaamheidsdag in oktober

positieve impact op biodiversiteit en ecosystemen.

samen gekeken naar de kansen die er voor hen

Dit betekent dat zij bijdragen aan het behoud van

liggen in duurzame inkoop.

biodiversiteit en ecosystemen, terwijl zij tegelijkertijd de negatieve effecten van hun economische activiteiten minimaliseren en op duurzame wijze gebruikmaken van natuurlijk kapitaal. Leaders for Nature begeleidt haar leden bij elke stap in dit proces met inspiratie, kennis & training en projectondersteuning.

IUCN NL

29

JAARVERSLAG 2015

PLATFORM BEE

In het platform zijn naast VNO-NCW en IUCN NL

Voor economische vergroening is het niet

vertegenwoordigd: Arcadis, DSM, FrieslandCampina,

alleen essentieel dat bedrijven samenwerken

Heijmans, Hivos, IDH (Initiatief Duurzame Handel),

met natuur- en milieuorganisaties maar met

LTO Nederland, Shell, Sovon Vogelonderzoek

alle belanghebbenden. Daarom heeft IUCN NL

Nederland, Stichting Natuur & Milieu,

samen met ondernemersorganisatie VNO-NCW,

Natuurmonumenten, Unilever, Wetlands International

gefinancierd door het Ministerie van Economische

en Wageningen University & Research Centre (WUR).

Zaken, het Platform Biodiversiteit, Ecosystemen &

Voorzitter van het platform is Rein Willems, oud-

Economie (Platform BEE) opgericht. In dit platform

directeur van Shell.

werken wij samen met kennisinstellingen en ontwikkelingsorganisaties aan behoud en herstel van

Resultaten

biodiversiteit en ecosystemen. Dit natuurlijk kapitaal

In 2015 is verder gegaan met het versnellingstraject

is namelijk van vitaal belang voor zowel het welzijn

Natural Captains, een groep koplopers die natuurlijk

als de welvaart van mensen.

kapitaal wil verankeren in de bedrijfsvoering. Om het traject te ondersteunen is een website en een

Platform BEE heeft als belangrijkste doel het

app ontwikkeld en zijn de Captains meermalen

bedrijfsleven bewust te maken van het belang van

bijeengekomen tijdens ‘100-dagen’-bijeenkomsten.

biodiversiteit en ecosystemen en te bevorderen dat dit natuurlijk kapitaal onderdeel wordt van

Er is gewerkt aan de ontwikkeling van een aantal

het bedrijfsbeleid. De ambitie van het platform is

tools die bedrijven kunnen helpen om meer zicht

het streven naar ‘no net loss’. Dit betekent dat de

te krijgen op hun impacts en afhankelijkheden van

activiteiten van bedrijven niet ten koste gaan van

natuurlijk kapitaal. Doel is dat deze tools in 2016

biodiversiteit en ecosystemen, maar juist bijdragen

getest worden door de Natural Captains.

aan het herstel en behoud van dit natuurlijk kapitaal.

In 2015 verscheen ook het rapport ‘Natuurlijk Daarnaast financiert het platform pilotprojecten

Kapitaal: Een gedeelde basis’. Hiervoor is gesproken

waarin bedrijven samen met natuurorganisaties

met de diverse partijen in Nederland die zich met het

en kennisinstellingen werken aan groene

thema bezighouden, om te komen tot een gedeelde

bedrijfsprocessen. Tot slot adviseert het platform

definitie van het begrip natuurlijk kapitaal.

de overheid over beleid en internationale samenwerking, met name gericht op verduurzaming

Tot slot is in 2015 gestart met de voorbereidingen

van de mondiale economie en de levering van

voor de grote internationale conferentie “Natural

grondstoffen.

Capital | let’s talk business!” (23-25 november 2016) die het einde markeert van de Green Deal die het mandaat is geweest van Platform BEE van 2012-2016, en de start zal zijn van de toekomstige samenwerking tussen IUCN NL, de overheid, en andere partijen.

IUCN NL

30

JAARVERSLAG 2015

Ruim 72 duizend megaton tropische garnaal wordt nu op duurzamere wijze geproduceerd

RESPONSIBLE SHRIMP CULTURE IMPROVEMENT PROGRAM (RSCIP)

RSCIP is een samenwerking tussen IUCN NL en

Hoewel garnalen de laatste jaren steeds vaker

International, WWF en Telapak, en de Vietnamese

op ons bord belanden, kunnen consumenten en

afdeling van SNV, IUCN en MCD.

OxfamNovib, de Indonesische partners Wetlands

koks in restaurants op dit moment nog steeds zeer moeilijk duurzaam gekweekte garnalen kopen.

Resultaten

Het Responsible Shrimp Culture Improvement

2015 was het laatste jaar voor RSCIP. Aan het eind

Program (RSCIP) werkt daarom aan een duurzame en

van het jaar telde het Aquaculture Stewardship

verantwoorde productie van tropische garnalen.

Council (ASC) keurmerk, waarvan de standaarden mede ontwikkeld zijn door RSCIP, 34 gecertificeerde

Het doel van dit vierjarige programma is om de

garnalenkwekerijen in zes verschillende landen.

garnalenindustrie zo in te richten dat het een beter

Negen kwekerijen zijn nog in beoordeling. In totaal

inkomen voor de lokale bevolking oplevert en

is dit goed voor ruim 72 duizend megaton tropische

tegelijkertijd bijdraagt aan het herstel en behoud van

garnaal die op duurzamere wijze zijn geproduceerd.

natuur. Hiervoor werkt IUCN NL samen met bedrijven

De producten met ASC-logo – meer dan 1040

en maatschappelijk organisaties in Nederland,

verschillende - zijn inmiddels in 25 landen te vinden,

Vietnam en Indonesië.

waaronder in Nederland, Duitsland, Zweden, Zwitserland en België.

Tropische garnalenkweek is wereldwijd de snelst groeiende sector binnen de voedselindustrie. Het

IUCN NL werkte in 2015 ook aan het opleveren van

overgrote deel van de productie vindt plaats in

een innovatief kosten-baten-analysemodel. Hierin

ontwikkelingslanden zoals Indonesië, Vietnam en

wordt de kosten en baten van een conventionele

Bangladesh. Zij exporteren hun garnalen naar de

garnalenkwekerij vergeleken met die van een

Europese Unie, Noord-Amerika en Japan.

verduurzaamde garnalenkwekerij, over een periode van 20 jaar. Hieruit blijkt dat de baten van een

Hoewel de garnalenproductie economische

verduurzaamde kwekerij vier keer zo groot zijn als

voordelen biedt aan delen van de lokale bevolking,

de lasten. Investeren in duurzaamheid loont dus. In

veroorzaakt het ook veel schade aan de natuur.

de toekomst kan dit worden toegepast in kwekerijen

Bovendien leidt het tot sociale problemen, ziektes

overal ter wereld.

en gevaren voor de voedselveiligheid. RSCIP pakt deze problemen aan door de garnalenproductie op een ecologisch duurzame en sociaal verantwoorde manier te organiseren.

IUCN NL

31

JAARVERSLAG 2015

HERSTEL EN BEHOUD VAN NATUUR De meest effectieve manier om natuur te beschermen is door behoud en herstel van natuurgebieden. Deze gebieden zijn essentieel voor het voortbestaan van bijzondere soorten zoals het gouden leeuwaapje of de Aziatische olifant. Bovendien leveren natuurgebieden belangrijke ecosysteemdiensten waar wij als mens van profiteren. Zo zorgen tropische regenwouden voor zuurstof en opslag van CO2 en bieden mangrovebossen bescherming tegen vloedgolven.

Ondanks deze belangrijke diensten vindt ontbossing

Jaarlijks ontvangt SPN tientallen projectvoorstellen

en degradatie van ecosystemen op grote schaal

van natuurorganisaties in landen als Mexico, Brazilië,

plaats. Elk jaar verdwijnt wereldwijd ongeveer 13

Nicaragua en Indonesië. Met behulp van een globaal

miljoen hectare bos door bijvoorbeeld houtkap voor

netwerk van experts worden de beste voorstellen

landbouwactiviteiten. Sinds 1980 is zo’n 3,6 miljoen

geselecteerd.

hectare mangrovegebied verloren.

De gebieden die met hulp van SPN worden Om verder verlies van natuurgebieden te voorkomen

aangekocht kennen doorgaans een enorme

stelt IUCN NL natuurorganisaties in zuidelijke landen

biodiversiteit. In Borneo bijvoorbeeld leven tal van

in staat om kwetsbare gebieden aan te kopen met

bijzondere planten en dieren die nergens anders ter

behulp van Small grants for the Purchase of Nature

wereld voorkomen. Door uitbreiding van landbouw,

(SPN).

plantages, snelwegen en steden dreigen deze unieke natuurgebieden te verdwijnen of versnipperd

SMALL GRANTS FOR THE PURCHASE OF NATURE

te raken. Dankzij SPN worden deze bedreigde

Small grants for the Purchase of Nature (SPN) is

behouden voor de toekomst.

ecosystemen op een effectieve manier beschermd en

het programma van IUCN NL voor de aankoop van bedreigde natuur. Volgens IUCN NL is het bijzonder effectief om natuurorganisaties in zuidelijke landen hun eigen lokale natuurgebieden te laten beschermen. SPN stelt deze organisaties daartoe in staat. SPN wordt gefinancierd door de Nationale Postcode Loterij.

IUCN NL

32

JAARVERSLAG 2015

Resultaten

In het kader van kennisuitwisseling is bovendien een

In 2015 is voor het eerst gestart met het formuleren

succesvol evenement georganiseerd in november

en initiëren van langdurige programma’s met

2015. In Quito (Ecuador) kwamen partners uit

geselecteerde partnerorganisaties. Naast de

Brazilië, Peru, Ecuador, Bolivia en Colombia bijeen

reguliere steun voor concrete aankoop wordt er

rondom het thema ‘connectiviteit in gefragmenteerde

nu ook steun gegeven voor het versterken van het

landschappen’. Voor veel bedreigde soorten,

management van de reservaten, betere uitrusting

waaronder de geelstaartwolaap en het pinchéaapje,

en faciliteiten voor parkwachters en het versterken

zorgt het verbinden van stukken bos voor betere

van de capaciteiten van de ngo’s door middel van

kansen op overleven. Een video en een publicatie

uitwisselingsbezoeken met andere organisaties. In

over dit evenement worden verwacht in het voorjaar

2015 zijn we met Third Millenium Alliance uit Ecuador

van 2016.

en FPWC uit Armenië zo’n programma gestart.

IUCN NL

33

JAARVERSLAG 2015

RODE LIJST VAN BEDREIGDE SOORTEN Door toedoen van de mens sterven planten en dieren

In november publiceerde IUCN de meest recente

op dit moment honderd tot duizend keer sneller uit.

cijfers van de Rode Lijst. Wereldwijd worden

Om natuur te kunnen beschermen, is IUCN NL ervan

er 23.250 soorten met uitsterven bedreigd.

overtuigd dat we moeten weten hoe het met planten

Wetenschappers wezen op de penibele situatie

en dieren gaat. De mondiale standaard hiervoor is

van de ijsbeer. Op basis van een nieuwe evaluatie

de IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten. Deze lijst

verwacht de IUCN-expertcommissie voor ijsberen dat

toont welke planten en dieren met uitsterven worden

in de komende 35 tot 40 jaar meer dan dertig procent

bedreigd.

van de ijsberen zal verdwijnen. Smelten van zee-ijs als gevolg van opwarming is hiervan verreweg de

De Rode Lijst wordt samengesteld door duizenden

belangrijkste oorzaak.

wetenschappers uit de hele wereld met hulp van talloze natuurorganisaties. De lijst is het

IUCN vroeg gedurende 2015 ook aandacht voor de

uitgangspunt bij het vaststellen van prioriteiten voor

bedreigingen van cactussen, gieren en wilde bijen. In

natuurbescherming en vormt een wetenschappelijke

Nederland organiseerden de 24 Botanische Tuinen

basis voor internationale natuurverdragen, zoals

een tentoonstelling om bezoekers kennis te laten

het CITES-verdrag over de internationale handel in

maken met bedreigde plantensoorten. In elke tuin

bedreigde soorten.

werden tien planten uitgelicht met een felrode lijst omdat ze op een Rode Lijst van bedreigde planten

Resultaten

staan.

In juni 2015 vroeg IUCN in de update van de Rode Lijst aandacht voor de indrukwekkende terugkeer van de Iberische lynx. Dankzij intensieve bescherming is het aantal roofdieren in Spanje en Portugal de afgelopen tien jaar verdrievoudigd. De katachtige is daarom niet langer ‘ernstig bedreigd’ volgens de Rode Lijst, maar gewoon ‘bedreigd’.

IUCN NL

34

JAARVERSLAG 2015

De komende

35 tot 40 jaar zal meer dan 30 procent van de ijsberen verdwijnen

IUCN NL

35

JAARVERSLAG 2015

COMMUNICATIE & BELEIDSADVIES COMMUNICATIE

Ò

Video IUCN NL bracht een aantal video’s uit over onze

Pers

projecten:

In 2015 verscheen IUCN NL diverse malen in

• Video over ons initiatief Green Finance Academy

de media. In Trouw en Volkskrant verschenen

• Video over duurzame ontwikkeling in Virunga

paginagrote interviews met onze Indiase partner Vivek Menon (Wildlife Trust of India) over ons

Met steun van IUCN NL produceerde een groep Zuid-

olifantencorridorproject. Ook publiceerde de

Amerikaanse onderzoeksjournalisten de interactieve

Volkskrant een reportage van twee pagina’s over ons

webdocumentaire Las Rutas Del Oro (Behind the

natuurbeschermingsproject in Armenië.

Dirty Gold) over illegale goudwinning in de Amazone.

Nieuwe cijfers van de Rode Lijst werden

De Nederlandse productiemaatschappij Developing

bekendgemaakt via onder andere Nu.nl en RTL

Films maakte met steun van IUCN NL een

nieuws. Het bericht dat cactussoorten met uitsterven

documentaire over het belang van het Ghanese

worden bedreigd door illegale handel kreeg onder

Atewa-bos voor de lokale watervoorziening. Deze

andere aandacht in Volkskrant en in radioprogramma

documentaire werd in december door verschillende

De Kennis van Nu. Ook gaven we commentaar op

Ghanese nationale tv-kanalen uitgezonden.

nieuw ontdekte soorten, op BNR radio en in Trouw.

Publicaties De finale van ons initiatief de Otter Challenge, waarbij

IUCN NL werkte in 2015 mee aan de totstandkoming

we zoveel mogelijk ideeën proberen te verzamelen

van diverse publicaties.

om de otter in Nederland structureel te laten

• Brochure over de IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten

overleven, ontving aandacht in onder meer Vroege

• Publicatie: ‘Natuurlijk kapitaal: een gedeelde basis’

Vogels, RTV Rijnmond en Piep Vandaag.

• Publicatie: ‘Duurzaamheidswijzer’ Ons Leaders for Nature project waarbij we bedrijven helpen met het creëren van tijdelijke natuur op hun bedrijventerreinen werd besproken in Roots Magazine.

IUCN NL

36

JAARVERSLAG 2015

16

DE VOLKSKRANT WOENSDAG 7 OKTOBER 2015

De Volkskrant publiceerde een reportage over ons natuurbeschermingsproject in Armenië

Ten eerste

Het heeft drie poten en is terug in Europa

Een zogeheten cameraval legde beelden vast van de Kaukasische luipaard in Armenië. Het beest heeft geen rechter-achterpoot meer. Waarschijnlijk heeft het ooit vastgezeten in een

Oké, hij heeft slechts drie poten na een ongelukje en zelfs opzichter Manuk Manukyan heeft hem nog nooit gezien. Maar de Kaukasische luipaard is terug in Europa, een triomf.

Door Ben van Raaij et begon drie jaar geleden met een pootafdruk en een plukje haar. Een jaar later waren er foto’s, gemaakt met een zogeheten cameraval.

Eerst van een langszwiepende staart, toen van het hele beest. Maart vorig jaar was er weer een afdruk, in de sneeuw. En in augustus werden uitwerpselen gevonden. Het was duidelijk: een luipaard had deze bergen tot zijn domicilie gemaakt.

Het was de ultieme triomf voor hoofdranger Manuk Manukyan, vertelt hij terwijl hij zijn vierwielaangedreven auto door het kleine Kaukasus Wildreservaat (CWR) in Armenië stuurt. Bij gebrek aan weg gaat het dwars over de bergsteppe.

Het hart van het reservaat is een door de zon geblakerde en door diepe kloven doorsneden bergrug. Hier en daar liggen middeleeuwse grafstenen tussen de struiken, restanten van verwoeste Armeense kerken. Dit is een schuldig landschap, waar de slagschaduw van talloze invasies door Perzen, Mongolen, Turken, Russen, en van de Armeense genocide van 1915-1917 overheen hangt.

H

Nu is het een en al bloemen, met wilde irissen en tulpen – de oer-Hollandse plant komt hier vandaan. Opvallend is de vogelrijkdom. We spotten bonte vliegenvangers, bijeneters, klauwieren, scharrelaars, wielewalen, buizerds, steenarenden, een hop. En ergens hier loopt dus ook minstens één Kaukasisch luipaard rond, na jaren van afwezigheid.

Het roofdier – Panthera pardus ciscaucasica, ook wel Perzische luipaard genoemd – is een zeldzame ondersoort van de luipaard, de enige die ook in Europa voorkomt. Er leven wereldwijd minder dan 1.300 exemplaren in het wild, met de grootste populatie nog in Iran. Ze hebben te lijden onder een versnipperd leefgebied en een afname van hun prooien door overbegrazing en door stroperij. Ook worden ze zelf soms bejaagd.

Transkaukasus Het Kaukasus Wildreservaat waar de luipaard rondzwerft, ligt in de Transkaukasus, ten zuiden van de Kaukasus, op de grens van Europa, KleinAzië en het Midden-Oosten. Het is vanouds een kruispunt van culturen en ecosystemen. Je vindt er bijzondere planten- en diersoorten, waarvan vele alleen hier voorkomen.

Aan Armenië, in het hart van de Transkaukasus, is niet af te zien dat het zo’n ecologische hotspot is. Het landschap is er droog en bars, een halfwoestijn. Er zijn ook bossen, bergsteppen en bergpieken van meer dan 2.000 meter hoog. In het voorjaar en de zomer staat het land in bloei, in de winter is het bedolven onder 2 meter sneeuw. En vanaf vrijwel overal is in de verte de besneeuwde top te zien van de berg Ararat in Turkije.

Een deel van dit bijzondere gebied is beschermd. Het Khosrov Forest State Reserve ten zuidoosten van Jerevan gaat terug tot een kroondomein uit de 4de eeuw. Maar er wordt gestroopt en illegaal vee gehouden, een erfenis van de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Een stuk van het park is enkele jaren geleden zelfs afgestoten om in te jagen. Armenië is een arm land, maar heeft genoeg oligarchen die graag een beer schieten.

Dat bracht oprichter Ruben Khachatryan en hoofdranger Manukyan van de kleine, particuliere natuurbeschermingsorganisatie FPWC (Foundation for the Preservation of Wildlife and Cultural Assets), op een idee. Khachatryan: ‘Wij dachten: als jagers een stuk land mogen pachten om te jagen, waarom kun-

Wildpark voor luipaard RUSLAND

GEORGIË

AZERBEIDZJAN

ARMENIË Jerevan Caucasus Wildlife Reserve TURKIJE

071015 © de Volkskrant

IRAN 0

100 km

nen wij dan niet een stuk land pachten om dat te verhinderen?’

De kans kwam in 2010, toen ze een stuk land konden leasen in de bufferzone tussen het Khosrov-reservaat en het afgestoten jachtgebied, op de hellingen van de Geghamabergen.

Natuurbeschermingskoepel IUCN Nederland financierde de lease van 838 hectare. Later sprong de Britse World Land Trust bij, waardoor

Khachatryan en Manukyan nog eens 2.000 hectare gemeenschapsgronden konden pachten van de dorpen Urtsadzor en Lanjanist. Ook konden ze een bezoekerscentrum annex rangerstation laten bouwen.

Zo ontstond het Kaukasus Wildreservaat of CWR, dat na verdere uitbreiding eind dit jaar 4.000 hectare groot zal zijn (ter vergelijking: het Nationale Park De Hoge Veluwe is 5.400 hectare groot). Het reservaat is als enige particuliere beschermde natuurgebied in de Transkaukasus een soort proeftuin waarin educatie, ecotoerisme en natuurbescherming samengaan, zegt Khachatryan.

Het succes van het nu vijf jaar oude reservaat is vast te stellen op het terras van het ‘eco-training center’, zij het dan met de hulp van een verrekijker en vooral de scherpe ogen van hoofdopziener Manukyan. Hij spot hoog tegen de rotswanden boven het dal een kudde bezoargeiten – berggeiten waarvan de mannetjes enorme gekromde horens torsen.

Er zijn volgens Manukyan veel meer bezoargeiten in het beschermde gebied dan vijf jaar geleden. Waar vroeger groepen van vier tot zes bezoargeiten werden gezien, zijn nu al groepen van vijftig of meer exem-

Beleidsadvies

Daarnaast draagt IUCN NL bij aan een aantal

IUCN NL streeft naar vergroening van het

samenwerkingsverbanden dat het Nederlandse

overheidsbeleid op de terreinen van internationale

beleid probeert te verbeteren voor specifieke

samenwerking en de Nederlandse economie.

landen of thema’s, zoals het Indonesië-overleg

Wij reiken hiertoe kennis uit de praktijk en uit de

en het Biomassaoverleg. Ook vervult IUCN NL de

wetenschap aan voor beleidsprocessen binnen de

voorzittersrol van het Congo-overleg.

Ministeries van Buitenlandse Zaken, Economische Zaken en Infrastructuur en Milieu.

In 2015 heeft IUCN NL haar steun gegeven aan de oproep van groene organisaties om de Europese

IUCN NL onderhoudt hiertoe intensief contact

regels voor natuurbescherming in stand te houden.

met beleidsmakers binnen deze drie ministeries,

Via een publieksconsultatie kon het Nederlandse

en werkt samen met de Groene11 - het

publiek haar stem laten horen over deze regels. In

samenwerkingsverband voor public affairs van

totaal lieten maar liefst 520.325 mensen weten dat

de groene organisaties - en met organisaties in de

zij tegen een versoepeling van de richtlijnen zijn.

ontwikkelingssamenwerking.

In november 2015 werden deze handtekeningen overhandigd aan Eurocommissaris Vella van Milieu.

IUCN NL

37

JAARVERSLAG 2015

EVENEMENTEN MAART

JULI

20 Wereld Waterdag, met Jan Willem den

1

Side-event Virunga Alliance, met IUCN NL

Besten als spreker, bij Pakhuis de Zwijger in

als mede-organisator, bij 39e bijeenkomst

Amsterdam

van de Unesco Werelderfgoedcommissie,

Finale Otter Challenge, bij Diergaarde 25

bij de World Conference Center Bonn in

Blijdorp in Rotterdam

Bonn

Vergadering van Participanten, bij 26 Inspiratiecentrum Planetree in Eindhoven

APRIL

SEPTEMBER

Leaders for Nature Forum: Shared 17

8 Kennismakingsbijeenkomst met IUCN

20

resources, joint solutions, bij Seats2Meet in

directeur-generaal Inger Andersen

Eindhoven

en Nederlandse lidorganisaties en

Workshopmeeting Post-2015 Charter

commissieleden, bij Hortus Botanicus in

Initiative, met Gerhard Mulder als spreker,

Amsterdam 24 Springtij, met Gerhard Mulder als spreker,

bij VNO-NCW in Den Haag

op Terschelling

JUNI 15

OKTOBER Lancering Environmental Democracy Index,

12 World Economic Forum, met Liliana Jauregui als spreker, in Davos, Zwitserland

met IUCN NL als mede-organisator, bij CafĂŠ Schlemmer in Den Haag Vergadering van Participanten, bij 18 restaurant De Koperen Kop in Het Nationaal Park De Hoge Veluwe Workshopmeeting Post-2015 Charter 26 Initiative, met Jan Willem den Besten als spreker, bij VNO-NCW in Den Haag Lancering Asian Elephant Alliance, met 30 IUCN NL als mede-organisator, bij Lancaster House in Londen

IUCN NL

38

JAARVERSLAG 2015

Tijdens de eerste masterclass van de Green Finance Academy werden deelnemers uitgedaagd om hun projecten te transformeren tot renderende investeringskansen voor financiers

NOVEMBER

DECEMBER

3 International Water Week, met Gerhard 1-2 Expertbijeenkomst Transboundary

Mulder als spreker, bij RAI in Amsterdam 9-12 Evenement ‘Species-oriented connectivity

Governance in African Great Lakes, in Kigali,

in fragmented landscapes: balancing the

Rwanda 3 Side-event REDD+ Business Initiative, bij

needs between biodiversity and people’, in

klimaattop UNFCCC COP21 in Parijs

Quito, Ecuador 12 Seminar ‘Are we on the right track with

4 Side-event minicursus Green Finance

policy making and managing the climate-

Academy, bij klimaattop UNFCCC COP21 in

water-forest nexus?´, met Jan Willem den

Parijs 5 Ontbijtbijeenkomst REDD+ en de private

Besten als spreker, bij Hof van Wageningen

sector, bij klimaattop UNFCCC COP21 in

in Wageningen 13 Partos Connected Development Festival,

Parijs 15 Werkconferentie Natuurlijk Kapitaal, met

met Gerhard Mulder als spreker, bij Theater

Mathew Parr, Gerhard Mulder, Marieke

aan het Spui in Den Haag 23-27 Masterclass Green Finance Academy, met

Harteveld, Eveline Trines en Jan Willem

IUCN NL als mede-organisator en diverse

den Besten als spreker, bij de Fabrique in

lidorganisaties als deelnemers, bij Nyenrode

Utrecht

Business Universiteit in Breukelen 25 HIER Conference on Climate and Developing Countries, met Maxime Eiselin als spreker, bij Madurodam in Den Haag

IUCN NL

39

JAARVERSLAG 2015

ONS NETWERK Ons netwerk is onze kracht. Dagelijks is IUCN NL bezig met het samenbrengen van onze partnerorganisaties, in Nederland en daarbuiten. Door krachten te bundelen kunnen we ons doel bereiken: een gezonde, duurzame en rechtvaardige wereld waarin natuur wordt beschermd.

Lidorganisaties

Zuidelijke partners IUCN NL werkt samen met ongeveer tweehonderd lokale natuurorganisaties in 24 landen in AziĂŤ, Zuid-Amerika en Afrika. Als spin in het web zorgt IUCN NL ervoor dat alle betrokken partijen optimaal samenwerken voor duurzaam natuurbeheer dat bijdraagt aan een beter bestaan voor de lokale bevolking.

In 2015 telde IUCN in Nederland 38 lidorganisaties.

Deze leden bestaan uit natuuren milieuorganisaties en wetenschappelijke instituten die in Nederland gevestigd zijn, en de Nederlandse overheid.

De lidorganisaties stemmen gezamenlijke belangen af tijdens onze ledenvergaderingen.

Bedrijven

IUCN NL

Wetenschappers

Overheid

Meer dan 13.000 wetenschappers van allerlei disciplines werken samen in de zes internationale, wetenschappelijke commissies van IUCN. Deze experts delen kennis in de vorm van rapporten en geven advies over natuurbehoud.

Als beleidsmaker spelen overheden een essentiĂŤle rol in het behalen van de doelstellingen van IUCN NL. Dat doen wij zo veel mogelijk in samenwerking met de overheid, met name met de Ministeries van Buitenlandse Zaken en Economische Zaken.

IUCN NL

Bedrijven hebben wereldwijd een grote impact op ons natuurlijk kapitaal: ecosystemen en biodiversiteit. IUCN NL stimuleert ondernemingen om hun bedrijfsprocessen te vergroenen en draagt bij aan het vinden van praktische oplossingen voor behoud van ecosystemen en biodiversiteit.

40

JAARVERSLAG 2015

COALITIES IUCN NL initieert en adviseert een aantal thematische werkgroepen. Samen met de andere deelnemers van deze werkgroepen proberen wij onderwerpen rond vergroening van de internationale samenwerking, economische vergroening en behoud en herstel van natuur op de publieke en politieke agenda te zetten

• Biomassaoverleg • Bossenoverleg • Nederlandse Sojacoalitie • Groene11 • N etherlands Water Partnership

IUCN NL

41

JAARVERSLAG 2015

VOORUITZICHT Een groot deel van ons werk in 2016 zal bestaan uit het opstarten van de twee Strategische Partnerschappen, waaraan wij de komende vijf jaar uitvoering zullen geven. Beide partnerschappen zijn gericht op het versterken van de capaciteit van maatschappelijke organisaties in lage- en middeninkomenslanden. Zij zijn immers een cruciale actor bij het terugdringen van ongelijkheid en het tegengaan van biodiversiteitsverlies en ecosysteemdegradatie.

In het partnerschap met het Ministerie van

We werken bewust aan het integreren van de

Buitenlandse Zaken en het Wereld Natuur

netwerksamenleving in ons eigen denken en doen:

Fonds richten we ons op het veiligstellen van

wie zijn wij, wie zijn wij voor andere partijen, hoe

ecosysteemdiensten waterbeschikbaarheid,

voeden of herijken we relaties, waar bevinden we

klimaatbestendigheid en voedselzekerheid in 16

ons in het maatschappelijke netwerk en welke

ontwikkelingslanden.

onderscheidende rollen vervullen we? Dit jaar gaan we tevens onze vier thema’s (Natuurbeheer,

In het partnerschap met het Ministerie van

Klimaat, water & voedsel, Groene economie

Buitenlandse Zaken, Milieudefensie en Stichting

en Rechtvaardigheid) als interne én externe

Tropenbos International richten we ons op het

expertisevelden verder tot leven brengen, kennis

versterken van de capaciteit en effectiviteit van

verdiepen en uitdragen, en ruimte maken voor

maatschappelijke organisaties die strijden voor

talentontwikkeling en ontplooiing.

inclusief en duurzaam beheer van boslandschappen.

In 2016 verwachten wij een nieuwe permanente Naast deze twee omvangrijke programma’s starten

directeur te verwelkomen. Sinds het vertrek van Maas

we in 2016 ook met het project Bescherm de

Goote in februari 2016 neemt het managementteam

natuurbeschermer. Dit project verbetert de veiligheid

samen met een interim manager de leiding

van bedreigde natuurbeschermers in Colombia,

van de organisatie waar. Het bestuur heeft de

Peru, DR Congo, Indonesië en de Filippijnen. IUCN

wervingsprocedure voor een vervanger opgestart.

NL werkt hiervoor samen met Milieudefensie, Friends of the Earth International en Global Witness.

Ten slotte bereiden we ons voor op het IUCN World

Met deze nieuwe projecten en onze lopende

Conservation Congress met als thema ‘Planet at

projecten hebben we in 2016 een goed gevulde

the crossroads’ dat in september 2016 plaatsvindt.

portfolio waarmee we invulling kunnen geven aan

Samen met de Nederlandse IUCN-lidorganisaties

onze Visie2020.

en onze partners organiseren we verschillende workshops en side-events.

Verder zal er in 2016 speciale aandacht zijn voor het uitbouwen van onze relaties met netwerkpartners.

IUCN NL

42

JAARVERSLAG 2015

FINANCIËN

IUCN NL

43

JAARVERSLAG 2015

JAARREKENING In dit jaarverslag is een samenvatting van de jaarrekening 2015 opgenomen. Op 23 mei is door Dubois & Co. Registeraccountants een goedkeurende verklaring voor deze jaarrekening afgegeven.

De volledige jaarrekening is op te vragen bij de receptie van IUCN NL via mail@iucn.nl of 020 626 17 32.

IUCN NL

44

JAARVERSLAG 2015

RESULTAAT

samenstellende onderdelen van de baten in 2015

Het boekjaar 2015 wordt afgesloten met een

leidt er toe dat de overheaddekking en dus het

negatief resultaat van € 477.059, het tekort wordt

resultaat lager is dan begroot, ondanks dat de totale

verrekend met de continuïteitsreserve. Het resultaat

baten hoger zijn dan begroot.

is niet veroorzaakt door hogere kosten maar door lagere inkomsten dan begroot. Dit resultaat is het

De totale lasten zijn ca. 7% (€ 0,7 miljoen) hoger

gevolg van een bewuste keuze van het bestuur

dan begroot. Dit wordt vrijwel volledig veroorzaakt

en de directie van IUCN NL om gedurende 2015

door hoger dan begrote projectcontracteringen van

additioneel tijd te besteden aan het veiligstellen

zuidelijke partners. Omdat de baten die tegenover

van de toekomst van IUCN NL. Als gevolg van deze

deze hogere projectlasten staan navenant hoger zijn,

keuze is er substantieel meer tijd geïnvesteerd

hebben deze hogere projectgelden geen effect op

in het formuleren van voorstellen voor twee

het resultaat.

omvangrijke nieuwe Strategische Partnerschappen (SP’s) met het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

De succesvolle acquisitie van de SP’s was voor IUCN

Deze inspanningen waren zeer succesvol: beide

NL cruciaal. Het heeft ervoor gezorgd dat IUCN NL

SP’s werden door het Ministerie goed tot zeer

haar strategische doelen voor de komende jaren kan

goed beoordeeld en leiden tot € 54,7 miljoen

realiseren. Hiermee zal ook de financiële positie zich

aan inkomsten voor de periode 2016-2020, dat

vanaf 2016 weer positief ontwikkelen.

grotendeels gealloceerd wordt aan partners in het veld.

Dit alles resulteert in een negatief saldo van baten en lasten van € 553.702 ten opzichte van een begroot

Door de keuze om meer tijd te investeren in deze

nihil resultaat. Na verwerking van een mutatie

SP’s zijn de voor 2015 begrote baten uit overige

van de bestemmingsreserve SPN (Small grants

geplande acquisitietrajecten niet gerealiseerd.

for the Purchase of Nature) van € 30.744 en het

Tegenover de tijdsinvestering in deze SP’s stonden

bestemmingsfonds Forest Forever Fund van

nog geen baten in 2015, omdat deze programma’s

€ 107.387 resteert er een negatief resultaat van

gefinancierd zullen worden in de jaren 2016-2020.

€ 477.059.

Richtlijnen voor de jaarverslaggeving laten echter niet toe dat de tijdsinvestering in deze SP’s ten laste

De mutatie van de bestemmingsreserve SPN betreft

van het resultaat verwerkt zal worden in de komende

het bedrag aan bestedingen t.o.v. toevoegingen

jaren, waarin de betreffende baten zullen worden

2015 in het kader van landaankoopprogramma’s.

gerealiseerd. Dit leidt tot een incidenteel negatief

Dit is een saldo van enerzijds de toevoegingen

effect op het resultaat van 2015.

aan de reserve van in totaal € 450.000 door een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. En

De staat van baten en lasten toont een som der

anderzijds de onttrekkingen in verband met

baten die ca. € 148.000 (1,5 %) hoger is dan begroot.

landaankoopprogramma’s in 2015 van € 419.257.

De som der baten is een saldo van hoger dan

Het resterende saldo van de bestemmingsreserve van

begrote inkomsten voor contracten met zuidelijke

€ 182.072 kan benut worden voor landaankopen na

partners en lager dan begrote inkomsten uit

2015.

declarabele projecturen. Inkomsten ten behoeve partnercontracten bevatten geen dekking voor overheadkosten, in tegenstelling tot inkomsten uit declarabele projecttijd. De mix van deze

IUCN NL

45

JAARVERSLAG 2015

FINANCIËLE POSITIE

MEDEWERKERS

In 2015 is voor in totaal € 107.387 aan bestedingen

In totaal zijn vier nieuwe medewerkers in

gealloceerd in het kader van het Forest Forever Fund

dienst gekomen en hebben vier medewerkers

bestemmingsfonds. Tezamen met de mutatie van

de organisatie verlaten. De gemiddelde

€ 30.744 ten gunste van de bestemmingsreserve

personeelssterkte van 2015 komt daarmee op 35,3

SPN leidt dit tot een onttrekking aan de

FTE (2014: 33,7 FTE). Naast de medewerkers met

continuïteitsreserve van € 477.059. Na verwerking

een arbeidsovereenkomst hebben acht stagiairs

hiervan bedraagt de continuïteitsreserve per ultimo

en vrijwilligers hun waardevolle bijdrage aan de

2015 € 556.229 (2014: € 1.033.288). Hiermee

organisatie geleverd.

neemt de continuïteitsreserve af tot 19,1% van de personeelskosten exclusief overige personeelskosten

SALARISONTWIKKELING

(2014: 37,9%), ten opzichte van het door het bestuur

In januari 2015 is een eenmalige bruto uitkering van

vastgestelde streefniveau van 50%.

€ 300 naar rato van de omvang van het dienstverband uitgekeerd. Op jaarbasis is een

In de jaren 2016-2020 zullen de nieuw geacquireerde

salarisstijging van € 250 doorgevoerd met de

SP’s inkomsten gaan genereren voor IUCN NL.

introductie van een extra periodieknummer

Daarnaast zal het bestuur plannen implementeren

tussen 0 en 1. Ten aanzien van de collectieve

om extra inkomsten te genereren uit andere bronnen

salarisverhogingen 2015 is de ontwikkeling van de

en om kosten te besparen. Dit zal ons in staat stellen

CAO Welzijn gevolgd met een salarisstijging van 1%

om de continuïteitstreserve de komende jaren op

per 1 oktober 2015.

het streefniveau van 50% te brengen. Bestuur en directie hebben een meerjarenplan vastgesteld

Het bestuur is de directie en medewerkers zeer

om dit te bereiken met behoud van de ambitieuze

erkentelijk voor de grote mate van professionaliteit en

projectplannen.

betrokkenheid waarmee is gewerkt en voor de goede resultaten die dat heeft opgeleverd.

In 2015 ontving de stichting een bijdrage van Siobhan M. Tipping, penningmeester

€ 900.000 van de Nationale Postcode Loterij.

De bijdrage van de Nationale Postcode Loterij en

Amsterdam, 23 mei 2016

haar deelnemers is uniek, want deze is niet alleen meerjarig, maar de stichting bepaalt ook zelf de besteding ervan, op basis van haar expertise. Voor 2015 heeft het bestuur besloten om een bedrag van € 450.000 toe te wijzen aan het Small grants for the Purchase of Nature (SPN) landaankoopfonds. De overige € 450.000 is aangewend om te besteden aan de algemene doelstellingen van de stichting. Zonder de Nationale Postcode Loterij en haar deelnemers zouden wij een groot deel van onze initiatieven niet kunnen realiseren.

IUCN NL

46

JAARVERSLAG 2015

BALANS PER 31 DECEMBER 2015 2015

2014

€

€

27.044

31.675

ACTIVA Materiële vaste activa

Vorderingen en overlopende activa

Nog te ontvangen subsidies

1.071.865

3.412.377

Debiteuren en overige vorderingen

1.058.284

1.085.967

2.130.149

4.498.344

Liquide middelen

4.734.416

3.248.149

6.891.609

7.778.168

Continuïteitsreserve

556.229

1.033.288

182.072

151.329

738.301

1.184.617

-

107.387

TOTAAL

PASSIVA Reserves en fondsen

Reserves Bestemmingsreserve SPN

Fondsen

Bestemmingsfonds lopende projecten

Kortlopende schulden Crediteuren

Belastingen en premies sociale verzekeringen

117.988

90.889

Overige schulden en overlopende passiva

167.884

162.515

Toegezegde programmasubsidies

4.427.216

1.685.924

1.440.221

4.546.838

6.153.308

6.486.166

6.891.609

7.778.168

TOTAAL

IUCN NL

47

JAARVERSLAG 2015

STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2015 2015

begroot

2014

€

€

€

Baten uit eigen fondsenwerving

296.517

303.631

288.982

Baten uit acties van derden

900.000

910.754

900.000

8.535.072

8.362.353

10.232.284

12.951

20.000

25.709

9.744.540

9.596.739

11.446.975

BATEN

Subsidies van overheden Rentebaten SOM DER BATEN

IUCN NL

48

JAARVERSLAG 2015

2015

begroot

2014

€

€

€

Groene Internationale Samenwerking 6.390.045

4.983.459

7.095.124

Bedrijfsleven Vergroenen

1.212.314

1.528.942

926.919

Herstel en Behoud van Natuur

1.655.486

2.030.910

2.684.867

9.257.844

8.543.311

10.706.909

LASTEN Besteed aan doelstellingen

Totaal

Werving baten

Kosten eigen fondsenwerving

5.992

5.976

4.416

Kosten acties derden

17.972

19.154

12.557

Kosten verkrijging subsidies overheden 165.020

173.050

151.900

188.984

198.180

168.873

851.414

855.247

752.638

851.414

855.247

752.638

10.298.242

9.596.738

11.628.421

Totaal

Beheer en adminstratiekosten

Kosten beheer en administratie

Totaal SOM DER LASTEN

-553.702

-181.446

-30.744

170.305

107.387

-1.692

-477.059

-12.832

-477.059

-12.832

SALDO VAN BATEN EN LASTEN

Bestemming saldo

Toevoeging/onttrekking aan:

Bestemmingsreserve SPN

Overige reserves

RESULTAAT

Onttrekking Continuïteitsreserve

IUCN NL

49

JAARVERSLAG 2015

SPECIFICATIE EN VERDELING KOSTEN NAAR BESTEMMING 2015

KOS

LASTEN PER DOELSTELLING Groene

Herstel en

Eigen

Internationale

Bedrijfsleven

behoud van

fondsen-

Samenwerking

Vergroenen

Natuur

werving

Subsidies en bijdragen

4.782.942

241.518

1.494.106

-

Personeelskosten

1.340.960

810.028

134.655

4.999

4.974

3.004

499

19

Bestemming

Publiciteit en communicatie Huisvestingskosten Kantoor en algemene kosten

63.726

38.494

6.399

238

192.873

116.508

19.368

719

4.571

2.761

459

17

6.390.045

1.212.314

1.655.486

5.992

Afschrijving en rente Totaal €

Lasten Subsidies en Bijdragen worden op basis van de

RATIO’S

projectkosten en indeling van betreffende projecten

Bestedingspercentage lasten • 90%

toegewezen aan de doelstellingen. Personeelskosten

Bestedingspercentage baten • 95%

worden toegerekend aan doelstellingen op basis

Kostenpercentage eigen fondsenwerving • 2%

van thema-indeling van de individuele medewerkers.

Percentage beheer en administratie • 8%

Niet projectgerelateerde personeelskosten worden

Norm maximum beheer en administratie • 10%

verantwoord onder Beheer en Administratie. Kosten werving baten worden onderverdeeld op basis van begrote inkomsten per categorie. Niet-personeelskosten worden naar de verschillende onderdelen toegerekend naar rato van de betreffende personeelskosten.

IUCN NL

50

JAARVERSLAG 2015

STEN WERVING BATEN

Acties

Subsidies van

Beheer en

Totaal

Begroot

Totaal

derden

Overheden

administratie

2015

2015

2014

-

-

-

6.518.566

5.633.126

8.250.960

14.996

137.692

710.416

3.153.747

3.251.178

2.880.028

56

511

2.635

11.697

35.000

18.607

713

6.543

33.761

149.873

187.900

143.524

2.157

19.804

102.180

453.609

477.535

322.548

51

469

2.422

10.750

12.000

12.754

17.972

165.020

851.414

10.298.242

9.596.738

11.628.421

IUCN NL

51

JAARVERSLAG 2015

BEZOLDIGING DIRECTIE Naam

M.M. Goote

Functie

alg. directeur

Dienstverband

bepaald

aard (looptijd)

uren

36

100

part-time percentage

periode

01/01/15 - 31/12/15

Bezoldiging (in â‚Ź)

bruto loon/salaris

94.494

vakantiegeld

7.560

eindejaarsuitkering

8.470

uitbetaling vakantiedagen

110.524

SV lasten (wg deel)

9.277

Belastbare vergoedingen/bijtellingen

2.073

Pensioenlasten (wg deel)

17.339

Totaal bezoldiging 2015

139.213

De maximale bezoldiging voor de WNT in 2015 bedraagt â‚Ź 163.000.

Totaal bezoldiging 2014

IUCN NL

131.968

52

JAARVERSLAG 2015

COLOFON Samenstelling: Gemma Span Foto’s: Pexels.com, Roy Beusker, Bettina Traas, FPWC Foto omslag: Pexels.com Vormgeving: Margo Vlamings IUCN NL Plantage Middenlaan 2K 1018 DD Amsterdam T + 31 (0) 20 626 17 32 www.iucn.nl

IUCN NL

53

JAARVERSLAG 2015