Hippocampus 243 (maart-april 2013)

Pre-Oriented Ports Ideal placement of hoses for both primary second stage and octopus.

Double DFC The patented Dynamic Flow Control guarantees highest performance at any depth even when two divers are breathing simultaneously.

NCC

advconsulting.net

Natural Convection Channel, increases cold water performance by creating a flow of water across the regulator.

• New compact high performance first stage • Natural Convection Channel (NCC) • The Mares hero second stage Abyss is available with the compact top performer MR52 first stage: the best for a unique high caliber set up.

Double DFC system provides a consistent flow of air at any depth. The Natural Convection Channel (NCC) system increases the performance in cold water. Pre-oriented pressure ports allow an ideal placement of both primary second stage and octopus.

Scan the QR code using your smartphone

ABYSS 52

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 243 - maart/april 2013

EXTREME TECHNOLOGY SUPERIOR PERFORMANCE

Nitrox

experiment

The combination of high performers.

Cover_243.indd 2-3

28-3-2013 15:05:21

foto: Harry Klerks

Foto: Bert Seyssens

Actie gedurende April, Mei & Juni

Since 1953

Hugyfot’s kleinste

heeft grootse ambities!

Hybrid 2

Quadristar Ti XPGH Uitgerust met PWM microprocessor:    

dimbaar (50-100%) beveiliging tegen diepontlading “bring me home modus” thermische beveiliging voor gebruik boven water

De GoPro 3 is zondermeer een bijzondere camera.

Net daarom ontwikkelde Hugyfot voor de GoPro 3 een bijzondere behuizing die je de mogelijkheid biedt om:

Introductieprijs



359,00 Euro

6 jaar garantie

De geselecteerDe Artikelen kunnen slechts in één (1) AAnkoop AAngeschAft worDen en Alleen tijDens De Duur vAn De AAnbieDing. De set bestAAt uit Artikelen vAn het merk scubApro en Dient het volgenDe te bevAtten: een ADemAutomAtenset met gebAlAnceerDe 2e trAp, een Air2 of octopus 2e trAp, een X-force of X-blAck trimjAcket en een willekeurige Dieptemeter en DuiktAs met wieltjes (m.u.v. De cAbin bAg).

De AAnkoop vAn Deze set geeft recht op een (1) grAtis AlADin2g per set. De promotie begint op 1 April 2013 en einDigt op 30 juni 2013.

i.p.v. 449,00 Euro

Cover_243.indd 4-5

op de titanium lampkop

Krachtige, compacte en lichte duiklamp met Hybrid technologie tot 960 Lumen

100 min



 

6 uur te filmen i.p.v. 40 minuten, dankzij een optionele extra batterij (met gebruik van het GoPro LCD scherm); het GoPro LCD scherm apart aan te sluiten in een waterdichte behuizing (met kabel tot 3 meter) voor gebruik als polecam; een onderwatermicrofoon aan te sluiten; een extra extern batterijpack aan te sluiten voor waanzinnig lange time lapse opnames.

Mogelijke accessoires:

extra setje batterijen

autolader

lanyard met snelsluiting

Geleverd met lader en 2 oplaadbare batterijen in een handige Soft Shell verpakking.

Geselecteerde artikelen Gedurende een beperkte periode Voor meer info: www.scubapro.com

www.green-force.com

April 2013.indd 1

www.hugyfot.com

28-3-2013 15:05:25 12/02/2013 16:12:41

Nr 243 maart/april 2013

Van de redactie DOOR IVO MADDER

Bondsnieuws

Dit jaar zal er weer een Openwaterweekend en een D-Dive Day plaatsvinden.

Nieuw dit jaar is het Open Vlaams Kampioenschap voor onderwaterfotografie en -videografie. Meer over dit alles vind je in deze Hippo. Speciaal voor de clubbestuurders brengen we een samenvatting van de bijscholing 'Fiscaliteit' en 'btw'. Traditiegetrouw in deze periodiek het verslag van het College der 3*Instructeurs en enkele sfeerbeelden van de Academische Zitting waar onze 1*Instructeurs hun titel in ontvangst mogen nemen. Omdat er één en ander veranderd is bij de opleiding tot 1*Instructeur, brengen we de nodige info nog eens op een presenteerblaadje. Over opleiding gesproken, wist je dat er in België een opleidingscentrum onderwaterlassen voor beroepsduikers bestaat?

Maar als leek kan je er ook wel eens naartoe gaan. Lassen onder water is moeilijker dan boven water, maar ook rekensommetjes maken onder water. Als je met nitrox duikt, blijkt het allemaal wat gemakkelijker te gaan, zo blijkt uit het tweede dieptedronkenschapexperiment in Nemo33. Een kleinschalige versie van Nemo33 ontdekten we in Enschede, waar een redactielid in DiveWorld genoot van allerlei 'workshops'. Eén daarvan was onderwaterfotografie. Daarbij komt de film 'The Underwater Pixelguide' zeker van pas.

Een ander onderwerp was duikmateriaal, wat me er aan doet denken dat Scubapro dit jaar haar 50e verjaardag viert. Nog een ander onderwerp ging over haaien in Zuid-Afrika. Toevallig brengen we een artikel over het einde van het Jawstijdperk of duiken met haaien in Kaapstad. Prachtige dieren, die haaien, maar er is meer schoon leven onder water. Dat merk je wel bij het artikel over Galapagos en de prachtige winnende foto's van de fotowedstrijd Hugycup 2012. Zeepaardjes, nog zo'n prachtig onderwaterwezen. In deze Hippo heel wat info over deze vreemdsoortige vissen en hoe je ze kan beschermen via iSeahorse.

Ze zitten ook in de Oosterschelde! Wie weet kom je er misschien de paarse kokerworm tegen. Als je daar gaat duiken, raadpleeg dan de noodplannen voor Zeeuwse duikplaatsen en respecteer zeker de 10 Gouden regels van de Oosterscheldeduiker. Meld bijna-duikongevallen en voor echte duikongevallen kan je bijstand krijgen van Mental Coaching, die nog medewerkers zoekt voor het team. Ook het Departement didactiek zoekt medewerkers.

Opleiding duikerarts ........................................ 5 Academische Zitting..................................... 6-7 Helpt nitrox tegen dieptedronkenschap?............................14-19 BTW...............................................................22-23 Fiscaliteit........................................................... 24 Open Vlaams Kampioenschap..................... 26 Nieuw didactisch materiaal.......................... 26 Het Mental Coaching Team zoekt nieuwe vrijwilligers............................................28-29 Vernieuwde opleiding tot 1*Instructeur.................................... 30-31 Departement didactiek zoekt medewerkers.................................... 32 Collegevergadering................................. 58-59 Duikkkaarten editie 2013...............................62 De 10 gouden regels van de Oosterscheldeduiker............................63 Jij ook bedankt................................................. 70 Melden van duikongvallen............................80

Plan je duik en wees voorzichting.

Ivo

Coverfoto: winnende foto in de categorie "GuyLian Seahorses of the World 2012", tijdens het NELOS-Festival 2012. Hippocampus pontohi, gefotografeerd op 16-01-2011 in Manado (Indonesië). Foto: Wendy Hoevenaars.

opmaak_243.indd 3

Vaste rubrieken Coral spawning op Curaçao..........................34 Sprokkel............................................................. 36

Noodplannen voor Zeeuwse duikplaatsen............................... 37 Medicijnen uit de zee.......................................38 Hippo las: Project Seahorse..........................51 50 jaar Scubapro.......................................52-53 Retro Hippo.......................................................60 Close-up (André Vanhecke)................... 64-65 De wereldzeeën.................................................71 Hippoëzie...........................................................80 NELOS-Boetiek......................................... 84-85 BEFOS-FEBRAS............................................... 93 Skubba & Fred..................................................86 Webdiving..........................................................88 Lopende agenda...............................................90

Reportages Galapagos..................................................... 8-12 Paarse kokerworm.................................... 20-21 Scubapro Days 2012..................................40-41 Lassen onder water...................................42-45 Einde van het Jaws-tijdperk 1975......... 46-50 Samen zeepaardjes redden.................... 54-55 FAQ Zeepaardjes....................................... 56-57 Evenement Eigen Wijs Duik Reizen...... 66-68 Hugycup 2012............................................. 72-79 The Underwater Pixelguide....................82-83

NELOS-Consulenten John Remue

René De Laet

duikonderricht@nelos.be

medische.commissie@nelos.be

• Algemeen duikonderricht • Inschalingen

• Duikgeneeskundige problematiek

François Desmet

Willy van der Plas

duikmateriaal@nelos.be

voorzitter@nelos.be

• Duikmateriaal

• Verzekering

Stef Teuwen

René Van Leeuwen reglementering@nelos.be

sdt@nelos.be

• Technisch Duiken

• Juridische kwesties in de duiksport • Duikreglementering

Jozef Van den Berghe

Els Huybregts

statuten@nelos.be

mental.coaching@nelos.be

• VZW-statuten en -kwesties

• Bijstand bij duikongevallen

Dirk Deraedt veiligheid@nelos.be

• Melden van duikincidenten en bijna-duikongevallen

Ronny De Meersman

Ronny Margodt pr@nelos.be • Public Relations NELOS

Guy Bosmans

penningmeester@nelos.be

boetiek@nelos.be

• Penningmeester

• Contactpersoon Bloso

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be

Hippocampus maart/april 2013

3

28-3-2013 13:09:45

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS).

Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie).

Raad van Bestuur Voorzitter: Willy van der Plas Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue Tel. 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be Relaties Bloso - Boetiekverantwoordelijke: Guy Bosmans Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be Penningmeester: Ronny De Meersman Gsm 0475 70 19 76 - penningmeester@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 - ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - herwig.vancotthem@nelos.be Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - pr@nelos.be

Commissies Commissie Duikonderricht Voorzitter: John Remue - duikonderricht@nelos.be Gsm 0495 20 00 85 Verantwoordelijke der brevetten: Eric Sels Tel. 015 61 61 81 - brevetten@nelos.be Ereraad: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 - jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 - brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Dirk De Bilde Gsm 0476 96 26 00 - sdt@nelos.be Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 - edit@nelos.be Veiligheidscomité: Dirk Deraedt Gsm 0476 24 30 94 - veiligheid@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter: Roland Vanden Eede - Tel. 03 827 57 31 duikgeneeskunde@nelos.be Secretaris: Ingrid Dekelver - Gsm 0479 713469 duikgeneeskunde.sec@nelos.be Mental Coaching: Els Huybregts Gsm O478 44 02 78 - mental.coaching@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - sportcommissie@nelos.be Secretaris: Free Duerinckx Schrijnbroekstraat 51, 3500 Hasselt

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Roland Wantens Gsm 0475 82 90 22 - audiovisueel@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Ludo Braeckman - owf@nelos.be Verantwoordelijke Onderricht onderwatervideografie: Erik De Gro ef Gsm 0478 25 09 21 - cursus.owv@nelos.be

4

opmaak_243.indd 4

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 - biologie@nelos.be Secretaris: Jean-Marie Reynaert Gsm 0475 81 43 59 - biologie.sec@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Voorzitter: Ivo Madder Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be Secretaris: Luc Beets Tel. 03 325 07 36 - hippo.sec@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Tel. 011 42 35 14 - cdmh@nelos.be Secretaris: Yves Druyve 0486 68 33 51 - cdmh.sec@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

NELOS-secretariaat Duikershuis - Luce De Smet Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be www.nelos.be - www.wiki.nelos.be CERTIFICATION INTERNATIONAL

Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe Tel. 054 32 88 20 erevoorzitter@nelos.be

ma. 9.30 u - 11.30 u, wo. 9.30 u - 11.30 u en 14.00 - 16.00 u, vr. 14.00 u - 16.00 u

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be Verantwoordelijke uitgever: John Remue Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen Gsm 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be Redactieteam: Luc Beets - Jacques Bernaerts - Ingrid Dekelver - Chrisje Demuynck - Bert Janssens - Ivo Madder Katrijn Ools - John Remue - Monique Remue-Demoustier - Jozef Van den Berghe - Wim Van Doeselaer - Patrick Van Hoeserlande - Roland Wantens Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 publiciteit@nelos.be Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 - fax 015 45 02 79 info@swipri.be Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414

Hippocampus kan je downloaden in pdfformaat via de NELOS-wiki, meer bepaald via: www.wiki.nelos.be/index.php/Hippo-archief

Ongevalsaangiften Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOS-se- Advertentietarieven cretariaat, vergezeld van een geneeskundig getuigwww.wiki.nelos.be/index.php/Hippocampus schrift. Dit attest moet door de dokter worden afgeleZie bij 'Publiciteit'. verd binnen 3 dagen na het ongeval.

Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen naar het De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet te(eventueel telefonisch of per fax): ruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus t.a.v. de heer Eddy Van Den Bosch moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel de maand van verschijning.

Tel. 02 512 03 04 - fax 02 512 70 94

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010 In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16

Adresveranderingen Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

secretariaat@nelos.be

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:09:51

Bondsnieuws

- GENEESKUNDIGE COMMISSIE

Opleiding duikerarts

D

e opleiding tot 'duikerarts niveau 1' beantwoordt duidelijk aan een reële nood, getuige de inschrijving van twintig deelnemers op een heel kort tijdsbestek. Daarnaast reageerden nog vele collegae voor wie de data niet pasten in hun drukke agenda.

Voor deze eerste 'run' sluiten we de inschrijvingen af op 24 deelnemers. Na dit eerste opleidingstraject volgt een evaluatie. Het is onze bedoeling deze opleiding jaarlijks of tweejaarlijks te organiseren, rekening houdend met de ervaring die we opdoen en de evaluatie door de organisatoren en de deelnemers.

Foto: iStock.

De recente opleidingssessie zat vrij snel vol… 24 inschrijvingen.

Op het einde van de lessenreeks en na het maken van het examen, krijgen de deelnemende artsen een internationale erkenning als duikerarts.

Daarnaast willen we eveneens, voor de deelnemers, een regelmatige bijscholing blijven organiseren, zodat de verworven kennis regelmatig wordt opgefrist en tevens aangevuld wordt met nieuwe wetenschappelijke inzichten in duikgeneeskunde.

Indien je interesse hebt om volgend jaar in te

schrijven en op de hoogte wenst gehouden te worden, meld het dan via mailinglist@ duikerarts.be, zodat we je alvast noteren op de lijst van geïnteresseerden.  Sportieve groeten,

Dr. Luk Buyse, VUB - dienst Sportgeneeskunde en Menselijke Fysiologie, Dr. Roland Vanden Eede en Dr. Ingrid Dekelver, Geneeskundige Commissie NELOS

ADVERTENTIE

Time To Dive shops Compleet duik assortiment A-merken Verhuur alle duikmaterialen (ook foto) Service en onderhoud van alle merken Locatie specifiek:

Technische duik materialen Test / verhuur / verkoop

Hasselt

Kuringersteenweg 517 3500 Hasselt 011/74.06.02

www.timetodive.be

Bestuur je eigen boot!

100 % service aan 50 %

Behaal hier je vaarbewijs!

van de prijs in onze

Test / verhuur / verkoop

Outlet store!

Leuven

Aarschotsesteenweg 62 3000 Leuven 016/41.39.25

Geel

Meir 11 2430 Eindhout 0477/35.83.02

info@timetodive.be Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 5

5

28-3-2013 13:09:53

Bondsnieuws

- COMMISSIE AUDIOVISUELE DUIKONDERRICHT COMMISSIE - SECTIE ONDERWATERVIDEOGRAFIE

Vlnr: Sven Vandekerckhove, Stef Teuwen, René Van Leeuwen, John Remue, Ivo Hubert, Eric Sels (Michel Declercq verontschuldigd).

De Algemene Vergadering

de Academische Zitting Op 17 maart 2013 vonden deze plaats te Geel, meer bepaald in het centrum van de stad, in de stadszaal 'De Waai'. Vanuit gans Vlaanderen, per autobus, per auto of te voet, stroomden de instructeurs van de NELOS toe op deze jaarlijkse niet te missen happening!

D

e Algemene Vergadering is een informele vergadering, maar ze is wel de moeder van alle vergaderingen qua beleving en reünieplezier.

Meer dan 400 instructeurs waren aanwezig en beleefden de laatste ontwikkelingen binnen de Commissie Duikonderricht.

De vergadering, voorgezeten door het Bureau van het Duikonderricht, eindigde rond 16.00 uur, waar na een korte break de Aca-

De nieuwe 1*Instructeurs van 2013.

demische Zitting voor het toekennen van de titel 1*Instructeur/Initiator van start ging.

Na de speech over de ethiek van de instructeur, die voor eenmaal niet door de Verantwoordelijke van het Duikonderricht, John Remue, kon gegeven worden wegens het laten afweten van zijn stembanden, maar mooi overgenomen en uitgevoerd werd door de Vice-Voorzitter van het Bureau,

René Van Leeuwen gaf de speech over de ethiek van de instructeur.

Foto's: Ivo Madder & Roland Wantens.

van de NELOS-instructeurs &

René Van Leeuwen, werden de 36 nieuwe 1*Instructeurs één voor één naar voren geroepen om hun titel en CMAS-kaartje in ontvangst te nemen.

Een schitterende receptie, verzorgd door Yellow Diving School, rondde het feest helemaal af!  John Remue, Verantwoordelijke Duikonderricht

De nieuwe 1*Instructeurs van 2013 Rudi Buelens, Dirk Callaert, Danny Cornelis, Bart Dammans, Chantal De Geyter, Christophe Degraer, Christine Demuynck, Pedro Depoorter, Evelyne De Smet, Peter Dewinter, Kenneth Dupont, Annelies Ghesquiere, Mark Goovaerts, Wendy Lens, Karel Logghe, Walter Mampaey, Olivier Malbrancke, Peter Pelgrims, Jonas Renders, Jef Schellekens, Peter Sneyders, Wim Thijs, Jurgen Van Cauwenberghe, Luc Vandenborre, Kees van der Zandt, Jasper Van De Velde, Filip Vande Velde, Tim Van Grinderbeek, Joeri Van Liefferinge, Patrick Van Liempt, Jeroen Verbeke, Stephan Verhaeghe, Koenraad Vissers, Philippe Visterin, Jurgen Vos, Sarah Wostyn.

6

opmaak_243.indd 6

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:10:05

Na het ondertekenen van de gedragscode, mochten de nieuwe 1*Instructeurs hun CMAS-kaartje en stempel van 1*Instructeur in ontvangst nemen.

Rechtsonder: Ze kregen ook het diploma van Initiator.

Linksonder: Karen Verwulgen coรถrdineerde het YDS-team dat instond voor de catering.

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 7

7

28-3-2013 13:10:22

- REISVERHAAL

Foto's: Luc Eeckhaut.

Reportage

Galapagos,

een land zonder schuwheid Gepakt met camera, snorkel en duikpak en een rugzak vol verwachtingen, staan wij, vijf Belgen en ĂŠĂŠn Nederlander, net geland op de luchthaven van Baltra, klaar om onze reis langs verschillende eilanden van de Galapagosarchipel aan te vatten.

8

opmaak_243.indd 8

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:10:27

Knuffelende zeeleeuwen.

Blauw voet Jan

van Gent.

Foto's: Luc Eeckhaut.

Galapagoshaai.

Zeeleguaan.

A

l in de namiddag van onze eerste dag en onder een stralende hemel, gaan wij op pad langs een poederzacht helwit strand, waar het krioelt van de diep-oranje zeekrabben, zeeleeuwen en honderden vogels. Deze vliegen heen en weer en duiken in het water om vis te vangen. Er zijn zelfs enkele flamingo's te bespeuren. Dit is echt paradijselijk!

Onze thuisbasis voor de eerste 11 dagen wordt de 'Encantada', een kleine motorzeilboot met 6 passagierskajuiten. Het is een relatief kleine boot voor maximum 12 personen. Weinig comfort, maar een zeer lekkere keuken. Onmiddellijk wordt er koers gezet naar 'Isla Plazas', een paradijselijk eiland, waar de lage begroeiing als het ware een tapijt vormt van geel, oranje, terra en rode kleuren. Jammer dat de zon niet aanwezig is. De zeeleeuwen, zich niet bewust van deze pracht, liggen hier en daar verspreid en trekken zich van onze aanwe-

Overal botsten we op grote formaties vissen.

zigheid niks aan. Landleguanen banen zich een weg door het ruw, zwart vulkanisch landschap.

Op Santa Fe gaan we snorkelen tussen de zeeleeuwen, die al even nieuwsgierig zijn naar ons als wij naar hen. Een moeder speelt met haar jong terwijl wat verderop de zeeleeuwstier schijnbaar onge誰nteresseerd een oogje in het zeil houdt. Haaien zwemmen heen en weer op zoek naar een maaltijd, en ja sommige zeeleeuwbaby's moeten eraan geloven.

Op het eiland Espanola worden we dan weer getrakteerd op een uniek spektakel van de wondermooie albatrossen, enorme vogels met een vleugelspanwijdte van 2 tot 2,5 m. Wij mogen getuige zijn van hun verleidingsritueel. Het bizarre aan de fauna op Galapagos is dat alle dieren, ook de vogels, zich zeer dicht laten benaderen. Zij kennen nauwelijks een gevoel van schuwte

door gebrek aan natuurlijke vijanden. Dit eiland wordt ook weleens het vogeleiland genoemd door zijn grote diversiteit aan vogelsoorten. Zo zien we de sierlijke blauwvoetgenten (Blue footed boobies). Met hun super blauwe pootjes lijken zij zo weggelopen uit een tekenfilm. De zwarte mannelijke fregatvogel maakt graag indruk op de wijfjes, door zijn rode krop op te blazen en de vele soorten kleine 'Darwin' vinkjes vliegen je zo om de oren.

Langs het strand van Isla Floriano liggen talloze schildpadnesten onder het zand verborgen. De moederschildpad komt daar 's nachts haar eitjes deponeren, verbergt ze onder het zand en verdwijnt terug in zee.

Zij bekommert zich verder niet meer om haar jongen. Als in de loop van de maand november de piepjonge schildpadjes vliegensvlug over het strand de zee proberen te bereiken, verdwijnt al menig schildpadje in een vogelmaag. Er liggen duizenden Hippocampus maart/april. 2013

opmaak_243.indd 9

9

28-3-2013 13:10:48

Reportage

- REISVERHAAL

Duikende aalscholvers.

Zeeschildpad.

Slapende haaien.

Prachtig, zo'n walvishaai.

Luc Eeckhaut

met een lands

childpad.

eieren, slechts honderden schildpadjes bereiken levend de zee.

Ook de roggen zijn massaal van de partij en laten zich met de golven tot op het strand deinen.

Terug naar de bewoonde wereld nu, meer bepaald naar Puerto Ayora, een klein, charmant en net stadje ten zuiden van het Eiland Santa Cruz. Van hieruit voert een taxi ons naar het Highland, een mistig gebied waar de reuzenschildpadden in het wild leven. En ze zijn inderdaad enorm, met hun 1 tot 1,2 m lengte en een gewicht van 250 tot 300 kg zijn zij de tweede grootste amfibiesoort op aarde (de lederschildpad is groter). Zij kunnen 150 tot 200 jaar worden.

Een lange nacht varen op een tamelijk woelige zee brengt ons naar Isla Genovesa. Voor sommigen ĂŠĂŠn van de mooiste der Galapagoseilanden. Daar leven de roodpootgenten (redfooted boobies). Met hun blauwe snavels en als het ware rode sokjes zijn zij de tegenspelers van de blauwpootgenten. Ze leven er in harmonie met Nasca genten (Nasca boobies), uilen, reigers en nog tientallen andere vogels die allen voor hun voedsel afhankelijk zijn van de rijke zee.

Landleguanen genieten van de zonnestralen en zeeleguanen komen heel even uit de zee om

10

opmaak_243.indd 10

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:11:10

Foto's: Luc Eeckhaut.

Vier maanvissen op een rijtje.

Bij Darwin ontmoetten we massa's walvishaaien.

op een rots uit te blazen. Ze roepen een beeld op van voorhistorische monsters.

De dagen vliegen voorbij, en het eerste deel van de reis, waar het leven boven de waterspiegel centraal stond, komt stilaan tot een einde, maar ... nu al lonkt de 'Aggressor', een prachtig schip dat ons de volgende week zal toelaten te duiken op de mooiste duikstekken rond de Galapagoseilanden. De 'Aggressor' is een 4 sterren drijvend hotel, met uitstekende service, goede keuken en professionele duikorganisatie.

De eerste twee dagen duiken we rond de centrale eilanden, en ondanks de enorme visrijkdom, de professionele duikorganisatie, en de schitterende sfeer aan boord, is niet iedereen voor honderd procent tevreden, want de zichtbaarheid onder water is niet zo goed. Dit uit zich in foto's met veel stofdeeltjes, en eerder grijs water. Wij zien liever het mooie heldere blauwe water ...

Daarna wordt echter koers gezet naar de meest noordelijke eilanden Darwin en Wolf. Volgens de duikgidsen mogen we nu totaal andere duikomstandigheden verwachten, en zij beloven ons spektakel en vuurwerk! De enige spelbreker zou wel eens de stroming kunnen zijn, die

Speelse zeeleeuwen.

Hippocampus maart/april. 2013

opmaak_243.indd 11

11

28-3-2013 13:11:27

- REISVERHAAL

meestal sterk is en soms ook wel eens kan oplopen tot meer dan 5 knopen, waardoor duiken en fotograferen zeer moeilijk wordt.

Deze trip zit het eigenlijk allemaal mee, aangezien het 'halve maan' is, en er weinig wind staat zodat de duiken eerder gemakkelijk zijn.

Al vanaf de eerste duik bij Wolfeiland, bij kalme zee en bijna geen stroming, zwemmen de hamerhaaien en Galapagoshaaien ons letterlijk om de oren. Als afsluiter van deze schitterende duik hebben we dan ook nog een ontmoeting met een zeer grote walvishaai. Iedereen is in de wolken, maar de gidsen vermoeden dat dit pas het begin is, en dat Darwin ons nog veel meer zal brengen.

In september namelijk, komen veel grote vrouwelijke walvishaaien naar deze wateren afgezakt. De meesten zijn ook zwanger .... men weet het nog niet voor 100% zeker, maar vermoed wordt dat zij hierheen komen om te baren. De walvishaai, de grootste vis ter wereld, houdt haar eieren in haar lijf, tot ze zijn uitgekomen en baart haar jongen levend.

De 'Galapagos Aggressor'.

Foto's: Luc Eeckhaut.

Reportage

September is de beste maand voor walvishaaien, 's morgens echter steeds mistig en slechts enkele uren zonneschijn in de namiddag. In juni en juli meestal prachtig weer met vlakke zee. Dan zijn er ook meer hamerhaaien (op grotere diepte) en roggen, echter geen walvishaaien.

Het duiken rond Darwin eiland beperkt zich tot één duikplaats, namelijk aan de voet van de 'Darwin Arch'. Hier bevindt zich op 18 m diepte een plateau, dat men zou kunnen vergelijken met een amfitheater ... gewoon gaan neerliggen hier, en genieten van het spektakel dat zich voor je neus afspeelt. In totaal doen we zes duiken op deze plaats, waarbij we zeker meer dan 20 walvishaaien hebben gespot! Soms tot 7 walvishaaien op één duik. De fototoestellen flitsen onophoudelijk, en de grootsheid van deze prachtige vissen zou ons nog doen vergeten te kijken naar al het andere moois dat zich onder en boven ons bevindt.

Ook hier passeren vele hamerhaaien, Galapagoshaaien, enorme scholen zilveren horsmakrelen, adelaarsroggen en vele, vele zeeschildpadden. Darwin was en is onvergetelijk, en volgens mij één van de beste duikplaatsen ter wereld.

Op de laatste duikdag duiken we aan de noordkant van Isabellaeiland, meer be-

12

opmaak_243.indd 12

Manta's trekken sierlijk voorbij.

paald aan 'Punta Vicente Roca'. Hier mogen we maanvissen (Mola Mola) verwachten. Het eerste dat we echter merken, is dat het water hier ijzig koud is in vergelijking met onze duiken bij Darwin in 25°C, terwijl onze computer hier slechts 16°C aangeeft.

Een extra paar millimeters neopreen zijn hier dan ook meer dan welkom.

Net als het voorspelde koude water, zijn echter ook de vele Mola Mola's op de afspraak, en vooral tijdens de eerste duik 's morgens vroeg laten deze bizarre dieren zich dicht benaderen. Tijdens de volgende duiken, verslechtert echter de zichtbaarheid, en worden de maanvissen ook meer schuw. Geen probleem echter, want naast de maanvissen komen we hier onder water nog vele schildpadden, pinguïns en duikende aalscholvers tegen. Héél vreemd hoor, om op 16 meter diepte opeens een zwem-

mende vogel naast je te ontmoeten!

Aan alle mooie liedjes komt een einde, en dus ook aan deze drie weken durende droomreis. Het was een prachtige reis, en een groot deel van het succes hangt ook altijd af van het gezelschap. Ik wil dan ook zeker alle vrienden medereizigers bedanken dat zij er bij waren … zonder hen was het zeker minder leuk geweest.

En toen werd het 1 oktober 2012 ... een lange terugreis via Ecuador brengt ons terug naar de werkelijkheid in het miezerige België. 

Moniek Van de Walle en Luc Eeckhaut

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:11:36

TRAVEL AND JOY

IN SPECIALIST

N E z I E r duIk Travel and Joy

(Antwerpen) Bredabaan 878, B-2170 Merksem andjoy.be tel.: +32(0)3 289 85 68 • info@travel

Lic.6285

www.travelandjoy.be

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE

- Alle kwaliteitsmerken - Vulstation 300 bar - Eigen hersteldienst - Verhuur duikmateriaal

TE HUUR DEMONSTRATIE DUIKTANK - op wielen - L3m x B2m x H2m - met 5 vensters 80x100 cm - geleverd met filter en verwarmingssysteem

PAUL DE WEERDT Welleweg 72 - 9320 Erembodegem Tel: 0475/73 25 74 www.aqualand.be - info@aqualand.be Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & ma-za: op afspraak

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 13

13

28-3-2013 13:11:39

- EXPERIMENT

Oplossen van de Mensa-test op ondiepte. Sommige duikers doken met nitrox, andere met lucht, maar niemand wist op voorhand of er nu lucht of nitrox in de duikfles zat.

Foto's (2): Peter H.Bragt. van Bragt.

Foto: Peter H. van

Reportage

Helpt nitrox tegen

dieptedronkenschap?

Niet alles geloven wat je verteld wordt, vormt een gezonde, wetenschappelijke ingesteldheid. In het eerste artikel van de serie 'getest en bewezen' toonden we aan dat dieptedronkenschap al op 30 m een negatief effect op ons denkvermogen heeft. Diepte doet ons trager denken en doet ons meer fouten maken. Er is niets aan te doen want noch ervaring, noch geslacht beschermt ons. Diepte heeft dezelfde gevolgen voor duikers als voor instructeurs, en voor vrouwen als voor mannen!

N

iets aan te doen? Hoor ik je al zeggen. En nitrox dan? Dat was onze reactie ook. De cursus nitroxduiker somt deze verminderde invloed van stikstof immers als één van de voordelen op.

Maar is dat wel zo? Zijn we minder onder invloed? Of voelen we ons gewoon beter vanwege de extra zuurstof? Deze vraag was een experiment waard.

Tijd dus om de oude ploeg opnieuw samen te roepen. Kiki Vleeschouwers, psychologe

14

opmaak_243.indd 14

Leentje Vervoort en ikzelf pasten onze beproefde testopzet – waarbij een aantal duikers een gelijkwaardige intelligentietest op 2,5 m en op 35 m afleggen – een beetje aan.

Opnieuw kozen we voor het diepste zwembad ter wereld, want in open water zouden er naast diepte ook factoren zoals duisternis, stof, koude, … de resultaten kunnen beïnvloeden. Als we het positief effect van nitrox op dieptedronkenschap wilden meten, moesten we alle andere variabelen ongewijzigd houden en dat is bij open water

zeer moeilijk. Daarenboven bood een bad met bronwater de mogelijkheid om alles op één avond te organiseren en beter te beheersen. Dat we hierdoor ook mooie foto's en een film konden maken, was mooi meegenomen.

Met ons experiment wilden we het verminderd effect van de diepte (stikstof) van nitrox t.o.v. lucht, alsook enkele gevoelsfactoren zoals koude, helderheid van denken, ademgemak, enz. aantonen (of desgeval-

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:11:44

Foto's (3): Peter H. van Bragt.

Foto's (2): Peter H.Bragt. van Bragt.

Foto: Peter H. van

Boven: Patrick Van Hoeserlande geeft de briefing.

Onder: De droge Mensa-test.

Rechts: Vooraleer te water te gaan krijgen we nog wat richtlijnen van de instructeur van Nemo33.

lend tegenspreken). We zouden de andere fenomenen zoals niet-psychologische voor- en nadelen (zoals vermindering van decompressieongevallen, verlengen van de bodemtijd in relatie tot decompressie, …) en zuurstofvergiftiging niet onderzoeken. Deze testen lagen ver buiten onze mogelijkheden.

Voor de intelligentietesten konden we opnieuw rekenen op de medewerking van Mensa, de vereniging voor mensen met hoog IQ. We voegden er ook onze zelfontworpen geheugentest in de vorm van denkbeeldige vissen aan toe. Deze geheugentest moet de situatie simuleren waarbij je als duiker een ongekende vis ziet en onder water goed bestudeert. Eenmaal terug boven probeer je door middel van zijn kenmerken en een determinatietabel uit een gespecialiseerd boek de soort te bepalen. Om zeker te zijn dat geen enkele duiker zelfs de meest exotische vis zou herkennen, hebben we twee nieuwe soorten gemaakt.

De opzet was gelijkaardig als die van ons vorig experiment betreffende dieptedronkenschap en bestaat uit het vergelijken van de resultaten van gelijkwaardige intelligentie- (Mensa-testen) en geheugentesten afgelegd op een diepte van 2,5 m en 35 m.

Naast de opgedane ervaring met het verloop ervan, was de mogelijkheid om de resultaten van het eerste experiment te kunnen bevestigen een bijkomend voordeel.

De intelligentietesten worden afgelegd in 7 minuten waarbij het de bedoeling is om zo veel mogelijk goede antwoorden te geven.

Het helder en warm bronwater in Nemo33 zorgt er voor dat de omstandigheden qua licht, warmte, … op beide diepten quasi gelijk zijn. Alleen de druk is verschillend.

Het verschil met het vorig experiment zat in de gasmengsels waarmee de proefduikers te water gaan. Het betrof een zogenaamde blinde proef. Hierbij weten de duikers niet met welk gasmengsel (lucht of nitrox) ze duiken, want ze krijgen een genummerde fles toegewezen, waarop niet wordt aangegeven welk mengsel erin zit. Daarenboven lieten we ze geloven dat ze allemaal met één van de mogelijke, veilige combinaties van nitroxmengsel doken, terwijl in werkelijkheid slechts de helft van de flessen met Nitrox 32 gevuld was. De andere helft dook met lucht.

Deze blinde proef betekende echter een afwijking van één van de veiligheidsregels van het nitroxduiken die bepaalt dat iedere zichzelf respecterende nitroxduiker zijn

eigen mengsel analyseert. Dit was echter een noodzakelijk gegeven van dit experiment.

Een ander verschil met het vorig experiment was de extra vragenlijst die peilde naar de 'gevoelsfactoren' (vermeende voor- en nadelen van nitrox). Hierbij lieten we voor het beantwoorden van de vragen, iedereen in de waan dat ze met een gasmengsel gedoken hadden. Als laatste opdracht moesten ze aanduiden met welk mengsel ze dachten gedoken te hebben.

Opnieuw konden we rekenen op de materiële steun van de duikwinkel Scuba Service Store. Naast de leitjes om onder water te schrijven, hadden we nu ook onherkenbare flessen met lucht en nitrox nodig. De nitroxflessen van Nemo33 zijn zoals voorzien gemerkt als nitrox en mogen niet met gewone lucht gevuld worden. Voor de blinde proef hadden we 16 onherkenbare flessen nodig die zowel met lucht als met nitrox gevuld mochten worden. Zonder de steun van Scuba Service Store hadden we niet kunnen niet uitvoeren wat we wilden.

Op de avond zelf, hoewel er 3 duikers wegens ziekte moesten vervangen worden, waren er 16 duikers, waarvan 8 ervaren Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 15

15

28-3-2013 13:11:51

(NI of GND of BND met veel nitroxduiken) en 8 minder ervaren nitroxduikers (BND), aanwezig. Allen hadden al eerder naar 30 m gedoken. Om het effect van stikstofgewenning uit te sluiten had geen van hen in de week ervoor een duikje gedaan. Het was eveneens een internationaal gezelschap: er deden een vijftal zeer gemotiveerde Nederlanders mee. Het was niet gemakkelijk om Vlaamse proefduikers met een nitroxbrevet te vinden, maar dankzij dit internationaal aanbod konden we toch over 16 nitroxduikers beschikken.

16

opmaak_243.indd 16

De intelligentietest op 2,5 meter.

Kiki komt langs met de infokaartjes voor de extra onderwateropdrachten.

Foto's (2): Olivier Simons.

- EXPERIMENT

Het oplossen van de Mensa-test op ondiepte gaat iets minder gemakkelijk dan tijdens de droge test.

Op ondiepte is de test gemakkelijker op te lossen dan op diepte.

Foto's (2): Peter H. van Bragt.

Reportage

Na de ontvangst en het in orde brengen van de administratie (welk brevet juist, hoe veel duiken, hoeveel gaan er naar 30 m, ‌) werd de volledige ploeg gebrieft en alles op het droge geoefend. De enkele bezoekers van het duikerscafÊ keken nogal raar naar de grote ploeg die daar het verloop van de 'duik' uitvoerde, maar dat was geen overbodige luxe. Er waren tal van vragen die onmogelijk onder water beantwoord zouden kunnen worden. Communicatie onder water over onvoorziene omstandigheden is immers moeilijk en misschien zou

ik als begeleider op diepte van 30 m 'onder invloed' zijn?

Na de veiligheidsbriefing moesten we de door Nemo33 verplichte 10 minuten vrijduiken rondmaken en verliep het klaarmaken van het materiaal in verwarring.

Dit zorgde ervoor dat we zeer laat aan het experiment konden beginnen. Het afdalen van de eerste ploeg verliep ook niet zo vlot, onder water kleine problemen oplossen blijkt nog steeds zeer moeilijk, zodat mijn nultijd snel tot niets geslonken was. Mijn

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:12:02

Foto: Peter H. van Bragt.

Stop met invullen!

Jan Boeye is klaar met de Mensa-test op diepte.

De 'geheugenvissen'.

Foto: Olivier Simons.

Foto's (2): Olivier Simons.

De 'proefkonijnen' op 35 meter.

Rudi Jansen is klaar met de Mensa-test op diepte.

Einde van de test en nu nog een decostop.

eerste trap verscheen al halverwege de eerste sessie.

Toen de tweede ploeg beneden kwam, was het voor mij duidelijk dat ik zonder het afbreken van het experiment nooit voor het uur kon eindigen. Dankzij de nitrox in mijn fles – althans dat dacht ik toen – kon ik op een nuchtere manier beslissen om alles te laten doorgaan. Afbreken zou immers een totale mislukking van het experiment betekenen en een grote onzekerheid dat we het zouden kunnen herhalen. Mijn beslis-

Foto: Peter H. van Bragt.

Foto: Olivier Simons.

Foto: Peter H. van Bragt.

Het oplossen van de Mensatest op 35 m diepte gaat iets moeilijker.

sing had echter wel tot gevolg dat de laatste duikers, waaronder ikzelf, pas veel later dan afgesproken uit het water kwamen.

Na het nat gedeelte, was het nu tijd voor het droog gedeelte. De proefduikers moesten nog het schriftelijk gedeelte van de geheugentest afleggen alsook enkele vragen over nitrox beantwoorden. Daarna een korte debriefing en een gezellig napraten over het verloop van het experiment.

film bij iedereen terecht zou komen, begon ik voor mezelf de vragen van dit experiment te overlopen. Zouden de meesten geraden hebben met wat ze gedoken? Laat nitrox ons toe om op diepte helderder te denken? Of was dat maar een vals veiligheidsgevoel? En wat met het effect op het geheugen? Zouden de nitroxduikers zich de vissen die ze op de verschillende diepten waren tegengekomen beter kunnen herinneren dan de luchtduikers?

Terwijl we afspraken hoe de foto's en de Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 17

17

28-3-2013 13:12:17

Reportage

- EXPERIMENT

Het oplossen van de 'vissengeheugentest'.

Het invullen van de vragenlijst.

Foto's (3): Peter H. van Bragt.

Olivier Simons, één van de onderwaterfotografen, geniet van zijn spaghetti.

De wetenschappelijke kant van het experiment Zouden onze duikers kunnen raden met welk mengsel ze hadden gedoken?

Om dit te weten te komen, lieten we de deelnemers aanduiden met welk mengsel ze dachten gedoken te hebben (lucht, Nitrox 26, Nitrox 28, Nitrox 30 of Nitrox 32). Sommige luchtduikers hadden het hier vrij lastig mee: één luchtduiker dacht – onterecht – met Nitrox 28 gedo-

18

opmaak_243.indd 18

ken te hebben en twee luchtduikers gaven eerlijk toe dat ze geen idee hadden.

Voor de nitroxduikers was het echter heel duidelijk: zij gaven allemaal correct aan dat ze met een nitroxmengsel hadden gedoken. Geen idee waarop ze dit oordeel baseerden, want over het algemeen gaven de nitroxduikers, net zoals de luchtduikers, aan dat er zo goed als geen verschil was tussen deze duik en hun laatste luchtduik, en dit ondanks de specifieke omstandigheden van een duik in Nemo33 (lekker warm, helder water, geen stroming, niet het eigen duikmateriaal, …).

Eén nitroxduiker kreeg het in het warme Nemo33 water echt warm, één luchtduiker en één nitroxduiker kregen het eerder warm dan bij hun vorige duik, maar voor de anderen was de gevoelstemperatuur niet anders bij de vorige duik (die hadden waarschijnlijk een paradijselijke duik in tropisch water achter de rug …).

Eén luchtduiker en twee nitroxduikers gaven aan minder dorst te hebben dan na de vorige luchtduik, voor de anderen was er geen verschil met hun vorige luchtduik. Slechts twee nitroxduikers en één luchtduiker gaven aan dat ze een grotere ademweerstand hadden ervaren dan bij hun vorige luchtduik. Eén van hen merkte daarbij op dat dit waarschijnlijk te maken had met het gebruik van een andere ontspanner.

Hoewel de meeste duikers aangaven dat ze onder water niet beter of slechter zagen dan bij hun vorige duik, gaven 2 luchtduikers en 4 nitroxduikers aan dat ze beter zagen, wat volgens één van hen te maken had met de helderheid van het Nemo33-water. Gemiddeld hadden de nitroxduikers en de luchtduikers ongeveer 75 bar verbruikt (Gemiddelde M = 75,36 bar, Standaard Deviatie SD of de gemiddelde afwijking van het gemiddelde = 25,71 bar). Volgens de meeste luchtduikers kwam dat overeen met het verbruik tijdens hun vorige duik, twee luchtduikers dachten dat ze waarschijnlijk meer lucht hadden verbruikt dan tijdens hun vorige duik. De meeste nitroxduikers schatten echter in dat het verbruik tijdens deze duik anders was dan bij hun vorige duik: twee van hen dachten meer ademgas verbruikt te hebben, drie van hen dat ze minder hadden verbruikt. De drie overigen dachten dat

hun verbruik hetzelfde was als tijdens hun vorige duik. Ongeveer de helft van de duikers, 4 luchtduikers en 3 nitroxduikers, voelden na deze duik geen verschil in vermoeidheid in vergelijking met hun vorige luchtduik. De andere 4 lucht- en 5 nitroxduikers, vonden de duik in Nemo33 minder vermoeiend. Waarschijnlijk was deze enkele duik in Nemo te 'relaxed' en te weinig vermoeiend om een positief effect van nitrox op vermoeidheid te ervaren, en wordt dit pas voelbaar na meerdere duiken. Het effect van nitrox op 'helder nadenken' was volgens de nitroxduikers wél voelbaar. De helft van de nitroxduikers (tegenover een kwart van de luchtduikers) gaven aan dat ze helderder konden nadenken bij deze duik dan bij hun laatste luchtduik. Mensen dénken dus dat ze helderder kunnen nadenken wanneer ze met nitrox duiken dan wanneer ze met lucht duiken.

In het vorige experiment met enkel luchtduikers, beschreven in Hippocampus 238, hadden we gezien dat diepte ons trager doet denken en ons meer fouten doet maken op een intelligentietest. Het aantal ingevulde vragen was toen veel kleiner op een diepte van 35 meter dan op 2,5 meter. Hetzelfde zien we in het huidige experiment ook bij de luchtduikers: op 35 meter vulden zij 16 vragen in, op 2,5 meter vulden zij 2 vragen meer in (namelijk 18 vragen). De nitroxduikers in het huidige experiment vulden meer vragen in: op 35 meter vulden zij 19 vragen in, op 2,5 meter zelfs 20. Hoewel deze verschillen erg klein (en niet significant) zijn, lijkt het er dus toch op dat duikers sneller kunnen nadenken wanneer ze met nitrox duiken dan wanneer ze met lucht duiken.

Natuurlijk is het niet alleen belangrijk om snel te denken, maar ook om correct te denken. Bij de luchtduikers van het vorige experiment maakten op 35 m beduidend meer fouten dan op 2,5 m.

Hetzelfde zien we bij de luchtduikers van het huidige experiment: op 35 m hebben zij gemiddeld slechts 8 vragen correct (M = 7,86, SD = 3,53), terwijl ze op 2,5 m 11 vragen correct hebben (M = 10,71, SD = 5,35). Bij de nitroxduikers zien we dat verschil niet: zij vullen op beide dieptes 11 vragen correct in (M = 10,75, SD = 6,52 op 2,5 m, M = 11,49, SD = 6,85). Hoewel

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:12:21

deze verschillen niet écht groot zijn (maar wel bijna significant), lijkt het erop dat nitrox 'beschermt' tegen de gevolgen van diepte op ons denkvermogen.

In het vorige experiment leek het erop dat niet alle aspecten van ons denkvermogen beïnvloed worden door diepte.

Gebruikers konden zich evenveel (of beter: even weinig) herinneren van een (zelf samengestelde) vis die ze op 35 m waren tegengekomen dan van een vis die ze op 2,5 m waren tegengekomen. In beide gevallen herinnerden ze zich minder dan de helft van de kenmerken. We besloten daaruit dat het lastig was om de kenmerken van een onbekende vis te herkennen. Anders dan in het vorige experiment, waar de duikers niet de kans hadden gehad om bij de voorbereiding een voorbeeld van een zelfgemaakte vis te zien, lieten we hen bij de dry-run van het huidige experiment wél een voorbeeldvis (en voorbeeldgeheugenvragen) zien. Deze voorbereiding bleek effect te hebben: de duikers konden zich de vissen heel wat beter herinneren in dit experiment dan in het vorige. Daar waar de duikers uit het vorige experiment zich nauwelijks een halve vis konden herinneren van beide vissen (3 van de 7 kenmerken), herinnerden de duikers in het huidige experiment zich gemiddeld 6 van de 7 kenmerken van de vis die ze waren tegengekomen op 2,5 m en gemiddeld 5 van de 7 kenmerken van de 35 m-vis.

Diepte heeft dus toch een significant effect op wat we ons later op het droge weer herinneren. Anders dan bij de intelligentietest, manifesteert het effect van diepte op het geheugen zich op dezelfde manier bij luchtduikers als bij nitroxduikers. Zowel luchtduikers als nitroxduikers herinneren zich 1 kenmerk meer van de vis 2,5 m-vis dan van de 35 m-vis.

En wat hebben we vandaag geleerd?

1. Diepte doet ons trager denken en meer fouten maken, maar nitrox kan hiertegen beschermen.

2. Diepte heeft ook een effect op ons geheugen, maar waartegen nitrox niet beschermt.

3. Het beschermend effect van nitrox geldt dus niet voor alle aspecten van ons denken.

En wat met de proefkonijnen of beter onderwaterproefratten?

Een enthousiast gezelschap verzamelde zich keurig op tijd in Nemo33. Veel bekende gezichten. Zij hadden deelgenomen aan het eerste experiment en hadden er zoveel plezier aan beleefd, dat ze graag weer hun medewerking verleenden aan het nitroxexperiment.

Vrolijke herinneringen aan het vorig experiment worden aangehaald. En ja, ze deden mee voor de gezellige sfeer, maar ze waren toch ook wel erg benieuwd naar het effect van nitrox.

Dezelfde ploeg fotografen, cameramensen en belichtingscrew stonden in de startblokken. Door de herhaling minder zenuwen, maar even gedreven en enthousiast als de vorige keer.

Ook op de proefkonijnen konden we rekenen, ook die op de reservelijst. Gelukkig maar. Want liefst 3 duikers moesten verstek geven wegens snotneuzen, oorontstekingen en ander lichamelijk ontij. En dit een paar uur voor de start ... Ja, we zijn de reserve-proefkonijnen zeer dankbaar. Eén telefoontje was genoeg om hen te motiveren alsnog af te komen en deel te nemen.

Zonder hen: geen statistisch correcte proef en dus een mislukking van het experiment!

Eén groep was wel echt speciaal: alle Nederlandse deelnemers hadden hetzelfde prachtig T-shirt met het logo van het nitroxexperiment erop gedrukt 'Experimental Deep Dive Team 12 oktober 2012'. In onze groep hadden we deze naam gegeven aan het gelegenheidsteam en deze was dus opgepikt door onze Noorderburen.

"Ja", zei Arjan, één van de T-shirt-proefkonijnen: "we vonden dit experiment zeer interessant. En daarom werken we er met volle inzet aan mee. We hebben zelf die Tshirts laten bedrukken om de teamgeest te verhogen. We willen dat dit experiment een succes wordt. En we zijn razend benieuwd naar de resultaten". Het was wel heel leuk werken met zo'n stel geëngageerde mensen...

En, zij wisten nog niet dat na hun hard labeur onder water de ontspanningsfase volgde met spijs, drank en veel gezelligheid ... Dat hielden we nog even geheim.

En iedereen deed z'n uiterste best tijdens het experiment: de proefkonijnen, de fotografen, de cameralui, de belichtingscrew,

de begeleiders/sters, ... En ja, het liep wat uit de hand wat tijd betrof. Maar niet getreurd: het experiment was geslaagd en met deze resultaten kon onze statistica Leentje aan de slag. En daar ging het nou net wel om!

Na het harde werken: met z'n allen in het restaurant van Nemo33 gezellig ontspannen. De drank vloeide matig, de spaghetti vulde de borden die dan weer geleegd werden, de vragenlijsten werden geconcentreerd ingevuld, maar het was gezelligheid alom. Aan tafel weerklonken uitspraken als: • "Moeilijke testen, zeg, die Mensa-testen" (het waren dan ook intelligentietesten).

• "Ik weet wel zeker dat ik met nitrox heb gedoken" (bleek niet waar te zijn).

• "Voor wanneer het volgend experiment, ik wil zeker terug meedoen" (er komt een uitgebreid wetenschappelijk onderzoek).

• "Het is erg fijn om andere mensen te leren kennen op deze manier" (het is inderdaad geen gewone duikuitstap).

• "Lekkere biertjes hebben ze hier" (geen commentaar).

En zo zie je maar: experimenten uitvoeren/ aan meewerken doe je om bij te leren, maar misschien toch ook wel een beetje voor de gezelligheid ...  Patrick Van Hoeserlande, Leentje Vervoort en Kiki Vleeschouwers

Deelnemers (alfabetische volgorde) Carry Benoy – Jan Boeye – Liesbeth Boeye – Benjamin Boeye – Nanou Bultynck – Eric Burgers – Ann Cockx – Nick De Loose – Claudia Gravenstein – Rudi Janssen – Sander Kik – Jan Lumbeeck – Gerard Mirer – Olivier Simons – Peter Smets – Patrick Steeno – Kristof Steeno – Peter van Bragt – Jose Van den Bleeken – Walter Van Deuren – Arjan van Es – Glenn van Ginkel Raymond – Patrick Van Hoeserlande – Amber Van Hoeserlande – Frederik Van Poucke – Tine Vanderaspoilden – Dora Verhoeven – Kiki Vleeschouwers.

Nuttige websites Nemo33: www.nemo33.com.

Scuba Service: www.scubaservice.be.

Mensa: www.mensa.be.

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 19

19

28-3-2013 13:12:21

Reportage

- BIOLOGIE

Paarse

kokerworm Een nieuwe soort in de Oosterschelde ontdekken? Het kan je overkomen. Zoek en vind de paarse kokerworm.

S

neeuwbuien trotseren. Klauteren over hekken om op de drijvende pontons te geraken in de Prins Willem Alexanderhaven van Yerseke. Ik volg op de voet Marco Faasse, een gedreven en enthousiaste marien bioloog, werkzaam bij eCOAST Marine Research. We leggen een moeilijk traject af, om uiteindelijk beloond te worden met het zicht op een actieve kolonie paarse kokerwormen. Na een tijdje liggen we samen op de gladde, koude, natte pontons om in het havenwater te turen. Ik tolereer mijn ijskoude handen en probeer om mijn fototoestel onder

20

opmaak_243.indd 20

water te manipuleren. En waarvoor doe je dit nu allemaal? Om een nieuw ontdekte soort in de Oosterschelde te bewonderen: de paarse kokerworm, ofwel Bispira polyomma.

Op nauwelijks 0,5 meter diepte, vastzittend op de harde ondergrond van het drijvend ponton tussen twee plezierjachtjes in, laten de paarse kokerwormen hun prachtige paarse tentakelkrans bewonderen. Ze schrikken niet van mijn fototoestel, dus krijg ik alle tijd om die paarse kleurenpracht vast te leggen. Zo mooi.

Een kokerworm is een gelede worm, levend in zout water, die behoort tot de klasse van de borstelwormen (Polychaeta). Het meest opvallende (en mooiste) kenmerk is de krans van radioles, de veerachtige tentakels, die de worm draagt aan het uiteinde van zijn lichaam. Die filteren plankton uit het water en brengen dit naar de mond van de worm via een slijmrijke groeve in de radiole zelf.

De radioles helpen ook bij de ademhaling. Als de worm zich bedreigd voelt, kan hij zijn waaierkrans razendsnel terugtrekken.

Foto: Marco Faasse.

Wat is een kokerworm?

Zo'n kokerworm beschermt zijn weke lichaampje door het maken van een min of meer harde koker waarin hij leeft. Deze koker heeft de worm zelf opgebouwd uit slijm, vermengd met zand/slib of schelpstukjes, afhankelijk van de soort worm. Sommige wormen maken hun koker van kalk die ze zelf afscheiden, wat voor een sterke koker zorgt.

De meest bekende kokerworm voor de Oosterscheldeduiker is de waaierkokerworm of pauwkokerworm (Sabella pavonina). Het favoriete hapje trouwens van de buikstreepnemertijn (Tubulanus superbus), een snoerworm.

Ik kijk Marco blij aan. De ontdekker van deze nieuwe soort heeft toch maar weer wat van zijn kostbare vrije tijd moeten besteden om mij van zijn ontdekking te laten genieten. Inderdaad: zijn ontdekking!

Marco gaat geregeld op onderzoek uit in deze regio, bij het spoelwater van de oes-

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:12:23

Zo heeft hij onlangs de aanwezigheid van de Japanse oesterboorder opgemerkt: een slak, een beetje op een wulk lijkend, die gaatjes boort in de oester en deze dan ook opeet. Best verontrustend voor de oesterkwekers in Yerseke. En het is op één van deze onderzoekstochten in 2010 dat Marco op een vreemde soort waaierkokerworm stootte. Hij zag meteen dat het niet ging om de overbekende pauwkokerworm.

De waaierkrans had immers een andere kleur, maar om bepaalde specifieke zaken te kunnen vaststellen is een microscooponderzoek noodzakelijk. Marco nam een paar van deze wormen mee ter onderzoek.

En inderdaad: deze worm behoorde toe aan een ander genus (geslacht), nl Bispira. Op de radioles bevonden zich samengestelde oogjes. Maar het vreemde was dat Marco geen soortnaam op deze kokerworm kon plakken. Deze Bispira-soort was volledig onbekend voor de wetenschap …

Omdat de paarse kokerworm vele oogjes op zijn waaierkrans heeft, kreeg hij de wetenschappelijke naam Bispira polyomma. Polyomma betekent zoveel als 'vele ogen'.

Aan de ontdekker de eer om een naam voor deze nieuwe soort te bedenken en aan de ontdekker het harde werk om er na onderzoek een gedegen artikel aan te wijden. Ondertussen al gepubliceerd in het wetenschappelijk blad 'Aquatic Invasions', 2012, volume 7. Een naam bedenken? "Toch wel naar de ontdekker, zeker!", opperde ik.

Marco glimlacht. "Neen, in de wetenschappelijke wereld wordt dat niet echt geapprecieerd. Dus geen Bispira marcoensis. Het werd Bispira polyomma. Polyomma betekent zoveel als 'vele ogen' en de paarse kokerworm heeft vele oogjes op zijn radioles".

Waar de worm nu precies vandaan komt, blijft een raadsel vermits hij elders nog nooit is gesignaleerd, noch beschreven.

Volgens Marco kan het wel zijn dat de soort ooit ergens gezien werd, maar dat er toen geen aandacht aan geschonken werd.

Indeling van de paarse kokerworm in het dierenrijk Rijk: dierenrijk (Animalia).

Stam: ringworm (Annelida).

Klasse: borstelworm (Polychaeta).

Orde: Sabellida.

Familie: Sabellidae.

Geslacht: Bispira.

Soort: paarse kokerworm (Bispira polyomma).

Marco stuurde species op naar het Museum Nacional de Ciencias Naturalis, Madrid, en naar Laboratory of Zoology of Lecce, Italië. De vermaarde Italiaanse professor, Adriana Giangrande, wormenspecialiste, bevestigde Marco's bevinding: zijn worm was een compleet nieuwe soort, nog nooit beschreven.

twee jaar tijd flink uitgebreid. Jonge, kleine specimen worden waargenomen.

De worm is ook niet echt kieskeurig wat zijn levensomstandigheden betreft. Hij is eurythermaal, m.a.w. hij overleeft behoorlijke temperatuursschommelingen, van 0° tot 19°C. Hij is dol op zowel stilstaand als stromend zeewater en een milde pollutie kan hij moeiteloos aan. Het enige wat hij nodig heeft is hard substraat om zich op vast te hechten, en wat dat is, maakt hem ook niet veel uit: een drijvend ponton, een muur, boeien …

De evolutie van deze mooie verschijning wordt echter goed in de gaten gehouden.

En daar kunnen de sportduikers ook hun steentje toe bij dragen! Mocht je als duiker de paarse kokerworm ergens waarnemen, mag je dit zonder dralen melden aan Marco en zijn medewerkers. Dit kan je via e-mail op volgend adres: marco.faasse@ ecoast.nl.

Probeer zoveel mogelijk details te vermelden: vindplaats, diepte, watertemperatuur, datum, aantal specimen, … En als het even kan: neem er een foto van!

Hoe ziet de paarse kokerworm er uit?

De worm zelf is zo'n 2 cm lang en 0,5 cm breed. Met 8 borstsegmentjes en een 50-tal buiksegmentjes. Zijn lijfje is geel met zwarte stipjes. De radioles hebben meestal 6 tot 8 paar samengestelde oogjes en zijn paarsbruin tot grijsblauw van kleur. De radiolenkrans is zo'n 4 cm in diameter bij de volwassen exemplaren. De koker zelf is zacht en grijsachtig van kleur, vast zittend op hard substraat en kan tot zo'n 10 cm lang en tot een diameter van 0,5 cm groeien.

Foto: Marco Faasse.

Foto: Marco Faasse.

terputten of in de jachthaven zelf. Immers op deze plekken is de kans groot dat exoten ontdekt worden. Exoten die meekomen met geïmporteerde schelpdieren of aan de romp van een boot.

En hoe moet het nou verder met die worm?

Gaat hij een bedreiging vormen voor de nu aanwezige Oosterscheldefauna? Gaat hij zich buiten Yerseke wagen? Ook dat blijft gissen.

De paarse kokerworm kan zich in ieder geval goed voortplanten: de kolonie is in die

Rest mij alleen nog Marco te bedanken.

Niet alleen voor alle info die hij me verschafte voor dit artikel, maar vooral voor het feit dat hij me de kans gaf deze prachtworm in zijn natuurlijk biotoop te kunnen observeren, heerlijk!  Kiki Vleeschouwers

Meer info Description of Bispira polyomma n. sp.

(Annelida: Sabellidae): a probable introduction to The Netherlands. w w w. a q u a t i c i nv a s i o n s . n e t / 2 01 2 / AI_2012_4_Faasse_Giangrande.pd

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 21

21

28-3-2013 13:12:34

Bondsnieuws

BTW

In Hippocampus van september/oktober 2012 (Hippo 240) hebben we al een korte samenvatting gegeven van "Is je sportclub BTW-plichtig?". Daarin werd de eerste aanzet gegeven om eens binnen de werking te kijken of je eigen sportclub BTW-plichtig is.

D

oor de complexe materie zullen er sommige dingen opnieuw aangehaald worden. Toch zal je verder in de tekst merken dat er toch enkele accenten worden gegeven.

TIP: De fiscus heeft in haar beleidsplan opgenomen dat er vanaf 2012 een verscherpte controle is bij de sportclubs.

Inkomstenbronnen van de Vlaamse sport-

22

opmaak_243.indd 22

clubs:

• • • • • • • •

lidgelden: 84% gemeentelijke subsidies: 71,5% sponsoring: 53,1% geldacties/evenementen: 47,3% cafetaria: 28,5% wedstrijden/tornooien: 23,5% subsidies federaties: 9,5% andere: 8,3%

Deze inkomstenbronnen zijn niet allemaal zonder btw-gevolgen!

Er is een vrijstelling van btw voor bepaalde diensten, met name:

• • • •

lidgelden. occasionele activiteiten ter spijzing van de clubkas. verkoop 'verouderd' sportmateriaal. tombola-inkomsten.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:12:41

Maar, welke vrijstellingen gelden er voor de sportclubs?

Er is een vrijstelling van btw voor bepaalde diensten van een sportclub als vier voorwaarden tegelijkertijd vervuld zijn: 1. De sportclub kwalificeert als een 'exploitant van een sportinrichting'. Hier bedoelt men elke club (vzw of feitelijke vereniging) die haar leden in de mogelijkheid stelt een bepaalde sport te beoefenen door de ter beschikkingstelling van accommodatie, uitrusting, het voorzien in leiding geven, …. In principe valt hier elke sportclub onder.

2. De sportclub mag geen winstoogmerk hebben (vzw of feitelijke vereniging).

Let op, als de ontvangsten de uitgaven 'systematisch' overtreffen, kan de vrijstelling niet ingeroepen worden. Dat zal onder andere blijken uit de boekhouding van de club.

3. De ontvangsten die worden verkregen uit de vrijgestelde exploitatie van de club mogen uitsluitend worden gebruikt tot dekking van de kosten. De (eventueel) opgebouwde reserves blijven dus in de club en worden niet uitgekeerd.

4. De dienst moet betrekking hebben op het beoefenen van de sport zelf en wordt verstrekt aan personen die er actief aan sport doen. In de praktijk worden daaronder de diensten verstaan die de leden krijgen in ruil voor hun lidgeld.

de diensten waarvoor men vrijgesteld is van btw zijn • • • •

Lidgelden.

Occasionele activiteiten ter spijzing van de clubkas.

Verkoop 'verouderd' sportmateriaal.

Tombola-inkomsten.

Er is geen definitie gemaakt van "Wat verstaat men onder 'occasioneel'?". Er is geen duidelijke afbakening van 'verouderd' materiaal.

TIP: De beide lesgevers hebben hier duidelijk een boodschap meegegeven om met de plaatselijke btw-controleur te spreken.

de inkomsten die zeker aan btw onderworpen zijn • •

Inkomsten van cafetaria.

Publiciteitsinkomsten (zelfs als het al-

•

leen om product-sponsoring gaat).

Verkoop van sportmateriaal.

Welke soorten btw-belastingplichtigen zijn er?

Vrijgestelde btw-belastingplichtigen Tot deze groep behoren de clubs die uitsluitend handelingen verrichten (bijv. lidgelden, inkomsten uit verkoop taarten, inkomsten uit tombola, inkomsten uit verkoop oud sportmateriaal). Zij zijn vrijgesteld van belastingen.

• • •

Enkele zeer belangrijke tips • •

Kleine ondernemers Dit zijn de clubs van wie de btw-belaste omzet (dus niet de winst) dat gerealiseerd werd tijdens het vorige kalenderjaar niet meer bedraagt dan 5.580,00 euro (exclusief btw). Voor dergelijke kleine ondernemingen voorziet de btw-wetgeving een vrijstellingsregel voor de btw-belaste activiteiten. Dit wil zeggen dat de club uitzonderlijk geen btw moet aanrekenen op hun btw-belaste activiteiten.

•

TIP: De regering is op dit moment aan het onderhandelen om dit bedrag te brengen naar 25.000,00 euro. Van zodra de beslissing definitief is gevallen, zullen we de clubs op de hoogte brengen.

Deze vrijstellingsregel is een keuze. De club kan er toch nog voor kiezen om onderworpen te worden aan de normale regeling en moet de club wel btw aanrekenen op de btw-belaste activiteiten.

•

Gemengde btw-belastingplichtigen Dit wordt toegekend aan clubs die zowel activiteiten verrichten die vrijgesteld zijn van btw als activiteiten die onderworpen zijn aan btw. In de praktijk vallen de meeste clubs in deze categorie.

Gewone btw-belastingplichtigen Deze groep valt niet onder één van de bijzondere regelingen. Dit geldt in principe voor hondenclubs. Op al hun inkomsten moeten zij btw aanrekenen.

Mijn duikclub is niet vrijgesteld van btw: wat nu?

Volgende zaken moet de club zeker in orde brengen:

• •

Btw-administratie op de hoogte brengen middels formulier 604A ('begin van een activiteit').

Facturen uitreiken (modelfactuur kan

je bekomen bij Dynamo).

Btw-boekhouding voeren (online boekhoudprogramma - tegen kleine betaling - of excel te bekomen bij Dynamo).

Indiening periodieke btw-aangifte.

Andere formaliteiten (bijv. btw-listing) .

• •

Indien het factuur niet correct of onvolledig is opgesteld: is er geen recht op aftrek!

Bij inbreuk van onterecht afgetrokken btw: 10% boete op de btw + nalatigheidsintresten van 0,8% per maand.

De btw-boekhouding bevat: ǠǠaankoopjournaal; ǠǠverkoopjournaal; ǠǠdagontvangstenboek.

Bewaarplicht van documenten/boeken is in principe 7 jaar (voor onroerende bedrijfsmiddelen 15 jaar).

Laattijdige indiening van de periodieke btw-aangifte: 100,00 euro boete + nalatigheidsintresten van 0,8% per maand.

conclusie

•

• •

Informeer u omtrent deze complexe materie! Het Dynamo Project is hier de uitgelezen partner! Zij zijn perfect op de hoogte van deze materie en de club kan gratis gebruik maken van hun diensten en tools.

Zorg dat je de btw-principes correct toepast: ǠǠdraag btw af op btw-belaste inkomsten. ǠǠtrek niet 100% van de betaalde btw af. ǠǠdenk tijdig aan de btw-formaliteiten.

De fiscus controleert wel degelijk sportclubs (vzw's of feitelijke verenigingen) .

Btw is geen exacte wetenschap. Discussie met uw btw-controleur zal er altijd zijn!

 Inge Dekort

Volgende geplande bijscholingen:

•

•

Woensdag 17/04/2013: Netwerken!?

Volstaat een pagina op facebook dan niet? Locatie: Duikershuis. Aanvang: 19.30 uur. Inschrijven: inge@nelos.be.

Woensdag 05/06/2013: De sportclub van de toekomst: 10 succestips.

Locatie: Duikershuis. Aanvang: 19.30 uur. Inschrijven: inge@nelos.be.

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 23

23

28-3-2013 13:12:42

Bondsnieuws

Fiscaliteit De bijscholingen 'Wegwijs in de fiscaliteit' en 'Wegwijs in btw en de sportclub' zijn doorgegaan respectievelijk in september en oktober 2012. Het waren zeer leerrijke avonden. Al deze informatie is zeer belangrijk voor elke clubbestuurder. Daarom willen we hier enkele belangrijke topics weergeven.

E

en vzw valt onder de rechtspersonenbelasting (RPB). Het indienen van een aangifte in de rechtspersonenbelasting is een strikt wettelijke verplichting, één keer per jaar. Zelfs wanneer de vzw oordeelt dat er geen enkele belasting verschuldigd is. Ook een nihilaangifte is verplicht.

Het aanslagjaar valt samen met een kalenderjaar (ook al valt het boekjaar niet samen met het kalenderjaar).

inkomsten niet-belastbaar in de RPB • • • •

De winsten behaald uit een bijkomende economische bedrijvigheid (bijv. uitbating cafetaria in eigen beheer).

Subsidies (bijv. bedrag van NELOS van het IDEAL-systeem).

Schenkingen.

Ledenbijdragen (ook van ereleden en van andere soorten leden).

inkomsten wel belastbaar in RPB •

• •

•

Verhuurde onroerende goederen. Bij niet-verhuurde onroerende goederen is er wel een onroerende voorheffing verschuldigd, maar de vzw moet dit niet aangeven in de RPB. De meerwaarden gerealiseerd op onroerende goederen.

Niet-verantwoorde kosten of voordelen van alle aard (verantwoording kan wel gebeuren door fiche 281.10 of 281.50).

Het tarief dat wordt toegepast als je hieraan niet voldoet, is 309%.

Verkregen inkomsten onderworpen aan de roerende voorheffing. De vzw moet zelf de roerende voorheffing storten aan de Staat.

24

opmaak_243.indd 24

Voordeel: er moeten geen bewijsstukken geleverd worden van de onkosten.

Nadeel: de club moet wel een vrijwilligersregister bijhouden.

patrimoniumtaks Patrimoniumtaks = vermogensbelasting = taks tot vergoeding der successierechten.

Deze belasting (0,17%) is verschuldigd op 'het geheel van de bezittingen', uitgezonderd onder andere:

• •

de jaarlijkse bijdragen en inschrijvingsgelden; de liquiditeiten bestemd om gedurende het jaar verbruikt te worden voor de activiteit van de vereniging.

De vzw heeft hierop een uitzondering als de waarde onder 25.000,00 euro blijft of als de verschuldigde belasting kleiner is dan 125,00 euro. In te dienen en te betalen vóór 31 maart.

vergoedingen voor vrijwilligers NELOS vzw heeft enkel clubs als effectieve leden. Daarom wordt de uitbetaling van de IDEAL van alle vrijwilligers per club uitbetaald. NELOS mag niet rechtstreeks storten naar de vrijwilliger. Daarom krijgt de club twee bedragen (één voor de club als subsidie; één voor de uitbetaling naar de verschillende instructeurs).

Deze uitbetaling is louter een vergoeding voor onkosten en geen bezoldiging. Er moet dus geen fiche worden opgemaakt en dit moet niet aangegeven worden aan de personenbelasting.

Een vrijwilligersregister kan zijn: • Een boekje waarin de namen genoteerd staan en wanneer, wie, wat gedaan heeft en waarvoor een onkostenvergoeding werd uitbetaald.

• Voor de IDEAL-uitkering: het formulier ontvangen van NELOS met het lijstje van welke instructeurs wat hebben volbracht.

• Voor de IDEAL-uitkering: de fotokopieën van de ingeleverde IDEAL-kaart per Instructeur en Assistent-Instructeur.

De reële onkostenvergoeding De onkosten zullen terugbetaald worden als de realiteit en het bedrag ervan kunnen aangetoond worden aan de hand van bewijskrachtige documenten.

Voordeel: geen maximumbedragen en geen vrijwilligersregister.

Nadeel: de vrijwilliger moet bewijskrachtige documenten voorleggen.

Combinatie forfaitaire en reële onkostenvergoeding Dit is beperkt toegelaten: als een club de onkosten van een vrijwilliger forfaitair vergoedt (bijv. IDEAL), dan kan die daarnaast ook nog een reële kilometervergoeding tot 2000 km per jaar krijgen aan maximum 0,3352 euro per kilometer (tot 30 juni 2012). Voor de periode van 1 juli 2012 tot en met 30 juni 2013 bedraagt de forfaitaire kilometervergoeding 0,3456 euro per kilometer.  Inge Dekort

De forfaitaire onkostenvergoeding De onkostenvergoeding mag in 2012 niet meer bedragen dan 31,44 euro per dag en 1257,51 euro per jaar. Zit de vrijwilliger boven dit bedrag, dan valt hij onder 'bezoldiging' en moet er een fiche 281.10 opgemaakt worden.

Heb je nog vragen?

Wil je meer informatie?

Neem contact op met het Dynamoproject. Zij helpen je gratis verder. www.dynamoproject.be – tel.: 09 243 12 94 – info@dynamoproject.be

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:12:48

Waar service het belangrijkste product blijft!

ELKE DAG TOT UW DIENST van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19u zaterdag van 10u tot 18u

Vergeet je camera niet!

Heb je een Reefmaster Mini, dan gaat-ie altijd met je mee.

Wedden? Hij is waterproof tot 60 meter, robuust gebouwd en kan tegen een stootje. Tussen 30 cm en oneindig is het richten, schieten en hebbes! Veel moeilijker is het niet om foto’s en video’s van al je belevenissen op te slaan, want zijn fixed-focus objectief staat al op scherp. Nu jij nog!

Zó compact, zó handig, zó fijn om bij je te hebben!

Jubellaan 54 | 2800 Mechelen Tel. 015 43 01 31 Fax 015 43 01 35 info@dezeeman.be www.dezeeman.com SEALIFE ¼v 2.indd 1

Advertentie 1-4_hippocamus_finaal.indd 1

20/01/12(w 3) 10:02 ONZE

16-11-12 13:58

PARTNERS:

SCUBAPRO X-TEC UWATEC BARE SUUNTO METALSUB GREEN FORCE MARES SEAC DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE MC NETT OCEANIC TRIDENT DUIKCOMPUTERS, DUIKLAMPEN, ADEMAUTOMATEN, DROOGPAKKEN, SEMI NATPAKKEN, JACKETS, …….

24 uur vulstation 200 en 300 bar.

Eigen hersteldienst.

SHOWROOM HOFEINDE 21 2350 VOSSELAAR BELGIE TEL: +32(0)14611260 EMAIL: HCV.BVBA@PANDORA.BE WWW.DUIKMATERIAAL.BE

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 25

25

28-3-2013 13:12:55

Bondsnieuws

- AUDIOVISUELE COMMISSIE

Open Vlaams Kampioenschap In plaats van de Zeelandflitsen en de Zoetwaterflitsen staat er een 'Open Vlaams Kampioenschap' onderwaterfoto- en -videografie op de planning.

D

e traditionele Zeelandflitsen en Zoetwaterflitsen zullen voortaan op een andere manier georganiseerd worden. In plaats van die telkens op één dag te laten doorgaan, zullen de deelnemers nu de keuze krijgen tussen twee dagen. Dat zullen zowel een zaterdag als een zondag zijn, waardoor er geen excuses meer kunnen zijn om niet deel te nemen. De opnamen in zout water kunnen gemaakt worden op 28 april en 22 juni 2013, respectievelijk die in zoet water op 31 augustus en 1 september 2013.

Bondsnieuws

Op die manier zullen we zoeken naar de beste onderwaterfotograaf en de beste onderwatervideograaf van het jaar. Daarom noemen we de wedstrijd ook het Open Vlaams Kampioenschap.

Maar ook de beginnende filmers vergeten we niet. Die zullen op die dagen een film mogen aanbieden, om het even waar opgenomen en om het even wanneer gemonteerd. Wij hopen ook de beginnende fotografen te kunnen motiveren, want we zullen over alle foto's die deelnemen aan

de wedstrijd een verslag van de jury ter beschikking hebben. Wij hopen op die manier een proclamatie te kunnen organiseren, waar aandacht is voor het werk van de auteurs.

Het volledige reglement is te vinden op de website www.onderwaterfotografie.be en we maken nu al een afspraak voor de proclamatie op 23 november 2013 te SintNiklaas.  Roland Wantens, Voorzitter Audiovisuele Commissie NELOS

- COMMISSIE DUIKONDERRICHT - SECTIE EDIT

Nieuw

didactisch materiaal De Sectie EDIT heeft de laatste maanden niet stilgezeten.

• • • •

De nieuwe cursus Gevorderde NitroxDuiker (GND) is beschikbaar.

De NELOS-infomap 2013 kan gedownload worden van de NELOS-downloadserver.

Ook de NELOS-infomap technisch duiken 2013 kan gedownload worden.

De zwembadfiches met de zwembadprotocollen editie 2013 zijn downloadbaar.

•

•

Er is een aangepaste versie van het homologatieformulier 'Blender Instructeur (BI)' (editie 2013)' beschikbaar (de voorwaarde 'minimum 1*Instructeur zijn' werd toegevoegd, conform de voorwaarden beschreven in de NELOS-infomap technisch duiken 2013).

De cursus 'Begeleider worden van een duiker met een handicap' is verkrijgbaar in de NELOS-boetiek.

•

•

Het nieuwe cursusboek voor 1*Duikers wordt te koop aangeboden via de NELOS-boetiek. Er werd extra informatie en een overzicht van de te kennen leerstof aan toegevoegd en extra opgesmukt met foto's.

Het vernieuwde dossier 'Uitloding en loodreflex' kan je downloaden via de NELOS-downloadserver of aankopen via de NELOS-boetiek.  Ivo Madder

26

opmaak_243.indd 26

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:13:02

opmaak_243.indd 27

28-3-2013 13:13:03

Bondsnieuws

- GENEESKUNDIGE COMMISSIE - MENTAL COACHING

Het Mental Coaching Team zoekt nieuwe vrijwilligers!

Het Mental Coaching Team begeleidt slachtoffers van duikongevallen. Omdat enkele coaches het team verlaten hebben, zijn we op zoek naar nieuwe vrijwilligers.

W

ie zijn we? Sinds jaar en dag bestaat binnen NELOS de Geneeskundige Commissie (vroeger de Medische Commissie genoemd). Deze is samengesteld uit duikende artsen die zich specialiseren in hyperbare geneeskunde. In het voorjaar 2005 ontstond binnen NELOS de vraag naar een gespecialiseerde psychologische begeleiding van slachtoffers en hun omgeving na een duikongeval.

Dr. René De Laet, toenmalig voorzitter van de Geneeskundige Commissie, deed een oproep in dit blad naar vrijwilligers die hieraan wilden meewerken. Ben Engelen, duiker en psycholoog gespecialiseerd in slachtofferhulp, bood zijn medewerking aan.

Zo konden we in het voorjaar van 2005 een team hulpverleners samenstellen. Dr. Els Huybregts werd voorzitter en Helga Verveynne werd naast coach ook secretaris/penningmeester. Het 13-koppig team kreeg van Ben een grondige opleiding en werkmethode aangereikt.

Nu, inmiddels 8 jaar later, hebben we een team van 11 enthousiaste coaches van uiteenlopende leeftijden, verspreid over Vlaanderen en met diverse brevetten.

Een belangrijk deel van onze cases was een duikongeval met een dodelijke afloop.

28

opmaak_243.indd 28

Het Mental Coaching Team: 1.

2.

3.

4.

5.

6.

André Vanhecke.

Anne Muylle.

Bart Verhaegen.

Femke Hermans.

Elfrie Van Poppelen.

Els Huybregts.

7. Tony Devolder.

8. Ben Engelen.

9. Geert Claus 10. Katherine Tetaert.

11. Philip De Smaele.

12. Stan Du Four.

13. Wauter Peeters.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:13:05

Bondsnieuws

- GENEESKUNDIGE COMMISSIE

Evolutie van onze werking Verveynne, neemt ook afscheid van ons. Speciale dank aan haar voor haar grote inzet als secretaris én ook als coach, waarop we vanaf de start mochten rekenen.

Sinds een aantal jaren geven wij ook een infosessie bij de opleiding Duiker-Hulpverlener. We merken dat het bewustzijn is vergroot: de eerste mentale hulp aan een duiker na een (bijna) ongeval wordt door de clubs zelf gegeven. We hebben eveneens een aantal infosessies gegeven aan de instructeurs via de 'Vossen' (AVOS, BRAVOS, OVOS, LIMOS, WEVOS), zodat op dit moment ons team hoofdzakelijk wordt ingeschakeld bij ongevallen gepaard gaande met een overlijden.

In 8 jaar van onze werking werd onze hulp 57 keer ingeroepen, in 21 gevallen ging het om een overleden of vermiste duiker.

Onze hulp werd dan ingezet voor de duikbuddy, clubleden en naaste familie, ook al was het overlijden geen rechtstreeks gevolg van een duikongeval.

Onze ondersteuning bestond vooral uit het bieden van hulp bij het verwerken van: • een trauma na een eigen duikongeval (bijv. longoverdruk of deco) of een 'bijna' duikongeval, • een trauma na een duik waar een slecht gevoel aan wordt overgehouden, • schuldgevoelens/verwijten ten opzichte van een duikmaat.

Bij grote interventies, een overlijden, organiseerden we een clubdebriefing en volgden we de directe nabestaanden en buddy's op met persoonlijke gesprekken.

In het merendeel van de gevallen ging het om niet te grote problemen waar wij met een kleine interventie (een goed gesprek en opvolging per

Dit betekent dus dat ons, intussen gerodeerd Mental Coaching Team, een dringende vraag naar versterking heeft. Wij zijn op zoek naar medewerkers uit alle provincies met uitzondering van Limburg (daar hebben we namelijk voldoende coaches).

Wat wordt er van je verwacht?

Foto en achtergrondfoto: Stockphoto.

Dit bedreigend getal kunnen we wel wat relativeren: slechts in 2 gevallen was de oorzaak van overlijden direct gebonden aan het duiken.

Helaas is typisch aan de onderwatersport dat een medisch probleem onder water slecht kan aflopen.

Een goede reden dus om alleen in optimale geestelijke en lichamelijke conditie onder water te gaan.

Het moet allemaal niet zo dramatisch zijn om contact met ons op te nemen. Je kan ook bij ons terecht voor een (bijna) duikongeval!

vraag naar versterking

telefoon of e-mail) hulp konden bieden. We blijven graag herhalen dat wij onafhankelijk zijn, handelen zonder oordelen of vooroordelen, dat onze informatie strikt vertrouwelijk is en dus nooit wordt uitgewisseld met andere NELOS-commissies.

We komen minstens twee keer per jaar samen om de lopende begeleidingen te bespreken. Vanzelfsprekend worden alleen de relevante zaken en niet de persoonlijke details besproken. Tijdens deze vergaderingen worden de ervaring van enkelen met het volledige team gedeeld.

huidige stand van ons team Na 8 jaar hebben een aantal goede coaches hun samenwerking met ons team in alle vriendschap beëindigd.

We willen hen nogmaals hartelijk danken voor hun inzet: Eric Reeckmans, Bruno Bossier, Jean Dubois, Ingeborg Heylen en René De Heel.

En 'last but not least': onze secretaris, penningmeester/ondervoorzitter en coach van het eerste uur, Helga

• Je kan goed luisteren.

• Je hebt tijd om 1 à 2 interventies per jaar te doen binnen jouw regio, plus het volgen van twee bijscholingen per jaar in het Duikershuis te Mechelen.

• In geval van een interventie ben je binnen een paar uur bereikbaar en kan je je coaching voorbereiden.

Je duikbrevet of opleiding is niet belangrijk! Als je de juiste vaardigheden hebt, krijg je de opleiding bij ons! Natuurlijk word je door ons begeleid. Je krijgt een degelijke opleiding. Bij de eerste interventies gaat er altijd een meer ervaren coach mee, op wie je kan terugvallen voor vragen en waarmee je eventueel samen de begeleiding doet.

Voor bijkomende vragen of om je kandidatuur te stellen, e-mail vóór 30 april 2013 naar: mental.coaching@ nelos.be.

Hierin lezen we graag wie je bent en wat je motivatie is. We nodigen je in mei 2013 uit voor een wederzijdse kennismaking in het Duikershuis te Mechelen.

Voor alle geïnteresseerde duikers: meer informatie over lichamelijke en psychische reacties na een duikongeval vind je terug op de NELOS-wikipedia: http://wiki.nelos.be/index.php/ Sectie_Mental_Coaching.  Els Huybregts & Elfrie van Poppelen

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 29

29

28-3-2013 13:13:08

Bondsnieuws

- COMMISSIE DUIKONDERRICHT

Tijdens Module 4 geef je een examenles in een theorielokaal en in een zwembad.

Foto's (4): Ivo Madder.

Vernieuwde opleiding

tot 1*Instructeur Eigenlijk is deze titel niet helemaal correct. De opleiding tot 1*Instructeur is niet veranderd, want de inhoud is dezelfde gebleven. Wat wel veranderd is, zijn de benamingen van de verschillende onderdelen. We willen hier een korte beschrijving weergeven wat dit allemaal inhoudt.

Tijdens de Academische zitting worden de titels van 1*Instructeur uitgereikt.

30

opmaak_243.indd 30

D

e inhoud van de opleiding is opgedeeld in modules. Dit was de vorige jaren al voor een bepaald deel zo, maar nu zit elk onderdeel in een bepaalde module. Waarom hebben we deze aanpassing gedaan?

Om mee te kunnen in het verhaal van de Vlaamse Trainersschool (VTS) en om de clubs de kans te geven om meer subsidies te innen, werd de opleiding opgemaakt in vier modules. Zij zijn allemaal een onderdeel van Instructeur B (Duiken) bij VTS. Daardoor is het ook mogelijk dat een 1*Instructeur een staatsdiploma kan bekomen, wat de instructeur en de club ten goede kunnen komen.

Laten we elke module eens van kortbij bekijken.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:13:14

Module 1 Deze module is facultatief. Dat wil zeggen dat je kan kiezen of en wanneer je deze zal afwerken. Het is een algemene module waarin over het ganse Vlaamse landsgedeelte en in elke sport hetzelfde wordt gegeven. Je kan dus zelf kiezen waar en wanneer het je best past.

In het Algemeen Gedeelte (Module 1) Instructeur B komen vier vakken aan bod:

Foto's (4): Ivo Madder.

• • • •

anatomie communicatie motorisch leren ontwikkelingsleer

Deze module wordt georganiseerd door VTS. Via de website van Bloso kan je terecht voor meer informatie: www.bloso. be/vts onder het vakje 'sportkaderopleidingen'. Inschrijven kan je via jouw persoonlijke Bloso-account.

Tip: Je kan starten met de Module 1 van Instructeur B zodra je de Module 1 van Initiator goed hebt afgelegd, of wanneer je reeds Assistent-Instructeur bent. Je kan deze module ook nog afleggen nadat je 1*Instructeur bent geworden.

Belangrijk: Module 1 is niet verplicht om 1*Instructeur NELOS te worden.

Als je bovenop jouw titel ook nog het staatsdiploma van VTS 'Instructeur B Duiken' wil bekomen, dan moet je deze module wel afleggen. Module 2, 3 en 4 zijn wel verplichte onderdelen in het behalen van de titel van 1*Instructeur.

Module 2 Deze module is dezelfde gebleven. Het is de module waarin de theoretische lessen worden gegeven. Ze gaat door van september tot november. De module wordt nog steeds afgesloten met een mondeling examen in Zellik/Asse.

Inschrijven voor deze module doe je bij NELOS via het inschrijvingsformulier 'Inschrijving 1*I Module 2'.

Module 3 Module 3 is de volledige voorbereiding naar Module 4 toe. Dit is een nieuwe module, maar de inhoud is iets wat de kandidaten altijd al deden. Elke kandidaat ging in zijn/haar club of bevriende

club theorie- of zwembadlessen geven. Dit was ter voorbereiding van de examens in Module 4. Deze voorbereiding wordt nu de Module 3 genoemd.

Een deel van deze voorbereiding wordt op een opvolgformulier aangeduid. Hierbij moet de begeleidende instructeur de lessen aftekenen op het betreffende formulier.

Volgende zaken worden afgetekend op het opvolgformulier: • Vak 1: didactiek van de theorie sportduiken: 5 uren.

• Vak 2: didactiek van het zwembad sportduiken: 5 uren.

• Vak 3: didactiek van het open water duiken: 4 uren.

Let wel op: Dit formulier moet op voorhand of ten laatste op de uiterste inschrijvingsdatum van Module 4 op het NELOS-secretariaat zijn.

De inschrijving mag gebeuren via mail naar Inge: inge@nelos.be, met vermelding voor welke module je inschrijft, bijvoorbeeld 'Module 3 voor 1*Instructeur/Instructeur B' en met volgende gegevens: • naam en voornaam; • adres; • geboortedatum; • club; • e-mailadres en telefoonnummer.

Module 4 Dit is de module waarbij je een examenles in een theorielokaal en in een zwembad moet geven voor een jury. Dit wordt gestart met een vergadering waarin de praktische afspraken en de volledige organisatie van Module 4 op punt worden gesteld. Deze vergadering gaat steeds in december door, in de week nadat de fysieke fitheidsproeven zijn afgenomen.

Om deel te kunnen nemen aan deze module moet je het formulier van Module 3 reeds naar het NELOS-secretariaat gestuurd hebben, alsook geslaagd zijn in de proeven van de fysieke fitheidstest. Deze gaat steeds door op een zondag in december in het zwembad 't Strop te Gent.

De inschrijving via het voorbestemde formulier moet ten laatste op de dag van de fysieke proeven aanwezig zijn op het NELOS-secretariaat.

Academische Zitting Om je titel als 1*Instructeur in ontvangst te kunnen nemen, moet je aanwezig zijn op de

Boven: Module 3 is de volledige voorbereiding naar Module 4 toe. Hier oefen je in het geven van theorie- en zwembadlessen.

Onder: Module 2: het examen theorie.

Academische Zitting in Geel. Indien je niet aanwezig kan zijn, dan wordt de uitreiking van je titel uitgesteld naar het volgende jaar, waar je dan alsnog aanwezig moet zijn.

Tijdens de Academische Zitting worden de verslagen gegeven van de verschillende comités, subcommissies en secties van het Duikonderricht. Daarna geeft de voorzitter een voordracht over de ethiek van de NELOS-Instructeur. Als laatste is er de ondertekening van de gedragscode en de uitreiking van je titel als nieuwe 1*Instructeur.

Daarna kan je bij een mooie receptie nog nakeuvelen met andere instructeurs.

Algemene tip: Hou de NELOS-Info's in het oog. Daarin komt de volledige lijst van data en gegevens die je nodig hebt om aan de opleiding te kunnen deelnemen.

Het NELOS-Duikonderricht wenst alle kandidaten veel succes in de opleiding.

Heb je nog vragen of opmerkingen? Of wil je een meer gedetailleerde beschrijving van de verschillende modules? Dan kan je Inge op het NELOS-secretariaat bereiken via inge@nelos.be.  Inge Dekort

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 31

31

28-3-2013 13:13:21

Bondsnieuws

- COMMISSIE DUIKONDERRICHT - SECTIE EDIT

Departement

didactiek zoekt

medewerkers

Het Departement didactiek van de Sectie EDIT zoekt medewerkers om het bestaande en nieuwe cursusmateriaal (dossiers en cursusboeken) na te lezen op schrijffouten, het in lay-out te zetten (conform de NELOS-huisstijl) en te voorzien van lesmateriaal (het aanmaken van PowerPointpresentaties en lesschema's).

D

e Sectie EDIT maakt deel uit van de Commissie Duikonderricht en staat onder de voogdij van het Bestuur Duikonderricht. De Sectie EDIT bestaat uit de leden van het kernbestuur (5 leden, allen 3*Instructeurs) en uit geïnteresseerde 2*Instructeurs, die na eenvoudige aanmelding door het kernbestuur in de sectie kunnen opgenomen worden, meer bepaald in het Departement didactiek.

Het kernbestuur bepaalt de wijze waarop dit departement wordt georganiseerd en kan dit te allen tijde aanpassen aan de omstandigheden (aantal medewerkers, aantal en soort uit te voeren taken, …). Op dit moment bestaat het Departement didactiek uit 13 werkgroepen: Werkgroep cursus Duiker-Hulpverlener, Werkgroep cursus 1*D, Werkgroep cursus sportduiken, Werkgroep administratie en reglementeringen, Werkgroep decompressietechnieken, Werkgroep duikgeneeskunde, Werkgroep praktisch duiken, Werkgroep duikmateriaal, Werkgroep fysica, Werkgroep Skubba & Fred (jeugdduiken), Werkgroep posters,

Het dossier 'Uitloding en loodreflex' werd recent in lay-out gezet en een niet printbare versie is downloadbaar via de NELOS-downloadserver. Je kan het dossier ook aankopen via de NELOS-boetiek.

Werkgroep nalezen NELOS-infomap en -infomap technisch duiken.

dossiers en cursusboeken Voor het in lay-out zetten van de dossiers en cursusboeken zijn we onderbemand. Op dit moment kunnen we rekenen op: Peter Bosteels (voor de tekeningen), Sven Vandekerckhove (cursus blender) en Ivo Madder voor al de rest. Dat is veel te weinig voor al het werk dat er nog op stapel staat.

Gelukkig hebben we wel enkele leden die helpen bij het nalezen. Maar we kunnen nog wel extra competente medewerkers gebruiken!

De meeste dossiers en cursusboeken worden in Word opgemaakt, sommigen in InDesign. Kan je overweg met opmaakprofielen in Word of kan je werken met Adobe InDesign? Dan kan je je aanbieden als medewerker.

Wat staat er zoal op het programma? Van de Sectie Duiktechnieken (SDT) krijgen we dossiers (zoals bijv. uitloding en loodreflex, droogpakduiken, OSB, oriëntatie, …)

en ook cursusboeken (zoals bijv. gasblender). Deze moeten nog nagelezen worden door de Sectie EDIT. Soms moeten er nog kleine aanpassingen aan gebeuren, die dan wel eerst ter goedkeuring voorgelegd moeten worden aan SDT. Het grootste werk is echter de dossiers en cursusboeken in de juiste lay-out plaatsen, conform de NELOS-huisstijl, en ze te voorzien van foto's en illustraties. Geschikte afbeeldingen moeten meestal nog bij elkaar gezocht worden, waarbij er op gelet wordt dat ze voldoende groot zijn voor drukwerk. De auteur van de afbeelding moet gekend zijn (we plaatsen de naam van de auteur er bij) en uiteraard moeten we zeker zijn dat zijn materiaal wel degelijk mogen gebruiken in ons cursusmateriaal.

Heb jij de geschikte capaciteiten, ben je minstens 2*Instructeur bij NELOS en heb je zin om actief mee te werken? Meld je dan aan bij Ivo Madder via edit@nelos.be en we nemen zo snel mogelijk contact met je op.

 Ivo Madder, voorzitter Sectie EDIT

ADVERTENTIE

32

opmaak_243.indd 32

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:13:23

D U I KSPO R T DE ZEVEN ZEEEN 

 

Verkoop van alle gekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

OPENINGSUREN: Wo-Do-Vr 16.30-20.00u. (winteruur tot 19.00u.)

Zat. 10-12u. en 13-17u.

e-mail: zevenzeeen@telenet.be

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34 Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 33

33

28-3-2013 13:13:24

Foto: NOAA, Emma Hickerson.

Persbericht

Het fenomeen 'coral spawning' op Curaçao

ADVERTENTIE

De jaarlijkse voortplanting van het koraal op Curaçao, 'coral spawning' genaamd, vindt plaats in september en oktober in de week nadat het volle maan is geweest en wanneer het zeewater de ideale temperatuur bereikt. Een zeer bijzondere gebeurtenis voor duikliefhebbers om te aanschouwen …

D

uiken is één van de populairste sporten op Curaçao, die maar liefst ruim 60 erkende duikspots herbergt. Pal langs de kustlijn zijn al meteen koraalriffen te zien waardoor je direct vanaf het strand kan gaan snorkelen of duiken. Elk jaar komen er duikers van gans de wereld afgezakt naar Curaçao. Sommigen komen zelfs speciaal in de periode van de voorplanting van de koralen.

coral spawning Dit jaar is het volle maan op 19 september en op 19 oktober. Rondom 26 september en 26 oktober 2013 laten de koralen op een specifiek moment in de avond los. Sperma en eitjes komen vervolgens samen en nestelen zich op het rif. Het bewijst zich elk

34

opmaak_243.indd 34

jaar als een magisch fenomeen dat duikers graag aanschouwen op Curaçao.

Er zijn op Curaçao diverse organisaties die inspelen op dit fenomeen. Het Curaçao Sea Aquarium is nauw betrokken bij activiteiten rondom 'coral spawning', maar ook lokale organisaties zoals Ocean Encounters, Go West Diving en hotels zoals All West Apartments en het Lions Dive & Beach Resort bieden speciale pakketten aan. Daarmee is er ook dit jaar voor duikers weer de unieke kans om alles over 'coral spawning' te leren en ook daadwerkelijk het uitstoten van zaad en eitjes van de koralen te zien tijdens een indrukwekkende nachtduik.  Kristien Basting

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:13:26

Uw advertentie hier? publiciteit@nelos.be Advertentietarieven: www.wiki.nelos.be/index.php/hippocampus

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 35

35

28-3-2013 13:13:27

Foto: Sue Austin – Portal 2008.

Foto's(3): Freewheeling/Norman Lomax – Rex Features.

Sprokkels

Experimenteren met een onderwaterrolstoel De Britse Sue Austin uit Devon is sinds 1996 rolstoelpatiënte maar ook een zeer aparte kunstenares. In 2005 leerde ze bovendien sportduiken.

T

oen ontstond bij haar het idee om een nieuw vaartuig, met name een onderwaterrolstoel, te creëren. Volgens bepaalde ingenieurs zou haar ontwerp nooit kunnen varen, maar zij bleef in de boosheid volharden.

Met de hulp van enkele duikexperten werden twee propellers voor de aandrijving onderaan de stoel tussen de twee wielen gemonteerd. Haar oorspronkelijk systeem van vlotters voor haar drijf- en stuurvermogen werd snel vervangen door twee grote doorzichtige dwarsvinnen, die ze kan besturen met haar voeten.

36

opmaak_243.indd 36

Weliswaar had ze graag een handcontrole/ besturing gehad, maar haar handen en armen wenste ze juist volledig vrij te houden ten einde haar sierlijke act, welke ons aan een soort van gracieus onderwaterballet doet denken, te kunnen uitvoeren alsof het om een minder valide zwoele meermin gaat met een weelderig wapperende lange haardos.

De stoel dient nog verder aangepast te worden met titanium, vermits het huidige metalen frame ernstig aan roest onderhevig blijkt te zijn.

Haar onderwateropvoering en project heet 'Creating the Spectacle' en betreft een serie van gefilmde dan wel live opvoeringen waarin ze te zien is tijdens haar artistieke onderwaterexploten. Dit gebeuren maakte tevens deel uit van de Culturele Olympiade 2012 in Londen.

Indien je meer over deze merkwaardige dame en haar veelzijdige kunstprojecten wenst te weten te komen, surf dan even naar www.susanaustin.co.uk. Als je tevens haar naam googelt, kan je ook diverse filmpjes bekijken over haar zeer aparte en kunstzinnige manier van duiken.  Bert Janssens

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:13:30

Persbericht

Noodplannen voor Zeeuwse duikplaatsen Sportduiken en veiligheid zijn voor de Nederlandse

Onderwatersport

Bond

(NOB) onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Daarom staat de veiligheid van duikers ook in het meest recent uitgevoerde Foto: Sue Austin – Portal 2008.

project centraal. De Veiligheidscommissie van de NOB heeft namelijk voor iedere Zeeuwse duikplaats een noodplan opgesteld.

O

p het noodplan van een Zeeuwse duikplaats staat het alarmlocatienummer vermeld, maar bijvoorbeeld ook het telefoonnummer van het dichtstbijzijnde ziekenhuis en de meldkamerhulpdienst in de buurt. Daarnaast is een standaardformat voor een risicoanalyse aan het document toegevoegd.

De noodplannen zijn te vinden op www. dutchdiversdelta.nl, de duikportal die de NOB samen met VVV Zeeland heeft ontwikkeld.

"Het opstellen van de noodplannen is een dienst die goed aansluit bij de vragen die de Statenfractie van de VVD onlangs heeft gesteld", vertelt Desmond van Santen van de NOB. "Zij willen het onnodig inzetten van hulpdiensten voorkomen. Daarnaast zitten we binnenkort met de Veiligheidsregio Zeeland rond de tafel, waarbij de noodplannen zeker ter sprake zullen komen. Wij raden sportduikers in ieder geval aan om de noodplannen ter voorbereiding op iedere duik in Zeeland te raadplegen".

Een voorbeeld van een noodplan voor de duikplaats 'Zeelandbrug' met alarmlocatienummer 32 vind je op: http://bit.ly/ zeelandbrug.  Anne Schulze

ADVERTENTIE

www.waterproof.eu

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 37

37

28-3-2013 13:13:34

Persbericht Foto: Ivo Madder.

De giftige eiwitten in de netelcellen van zeeanemonen kunnen gebruikt worden als pijnstiller of zelfs als insecticide.

Foto: Universitätsklinikums.

Het gif van de Conus magus wordt gebruikt in een geneesmiddel tegen chronische pijn

netelcellen kunnen giftige pijltjes afschieten om zo de prooi te verlammen en uiteindelijk te doden. Het gif in de pijltjes is een cocktail van verschillende toxines – giftige eiwitten – die dienen voor verschillende doeleinden. De ene toxine verlamt het zenuwstelsel, de andere werkt meer in op de hartspier of de skeletspieren.

"Onderzoeker Steve Peigneur en ikzelf hebben verschillende toxines van de zeeanemoon onderzocht", vertelt Professor Jan Tytgat, hoofd van het Laboratorium voor Toxicologie van het KU Leuven. "Sommige mensen reageren nauwelijks nog op milde pijnstillers en zelfs niet eens op morfine. Voor die mensen is er nieuwe medicatie nodig. Daar kan het gif van de zeeanemoon bij helpen. Bij testen merkt men zeer duidelijk dat men pijn anders en ook minder waarneemt.

Ook werken sommige toxines in op de hartspier. Deze kunnen nuttig zijn bij aandoeningen als epilepsie en multiple sclerose".

Enkele jaren geleden kwam er al een geneesmiddel – Prialt – op de markt waarvan het bestanddeel een toxine is uit het gif van de zeeslak Conus magus. Dit is een geneesmiddel tegen chronische pijn.

Ook werd er een toxine ontdekt in de 'gifcocktail' van de zeeanemoon, dat dodelijk zou zijn voor de insecten.

Deze ontdekking zou kunnen leiden tot milieuvriendelijke insecticiden. Wie weet, vinden ze ook nog een natuurlijk product tegen muggen zodat wij op reis kunnen vertrekken naar onze tropische duikvakanties zonder liters muggenmelk. 

Medicijnen uit de zee Z Onderzoekers van het Laboratorium voor Toxicologie ontdekten dat het gif van de zeeanemoon mogelijk een basis kan zijn voor een nieuwe generatie pijnstillers.

Vinden we in de toekomst de zee ook meer en meer in onze medicijnenkast?

eeanemonen lijken wel heel mooie, kleurige bloemen. Eigenlijk zijn het weekdieren verwant met de kwallen. De zeeanemoon bestaat als het ware uit een holle zak met uitsteeksels. De uitsteeksels zijn vangarmen, tentakels genoemd. De zeeanemoon gebruikt deze tentakels, die vol zitten met 'netelcellen', om zijn prooi vast te houden. Deze

Chrisje Demuynck

ADVERTENTIE

De schoonheid

van oosterschelde Dedeschoonheid

van de oosterschelde

38

opmaak_243.indd 38

Nu 15% voorjaars voordeel!

Zeeuwse cottages perfect voor een duikweekend.

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:13:40

FOR EXTRAORDINARY MISSIONS

THE WORLD’S FIRST WATCH-SIZED REBREATHER-COMPATIBLE DIVE COMPUTER

CONQUER NEW TERRITORY WITH SUUNTO DX Suunto, the world’s leading dive computer brand with a heritage that spans over 76 years, has once again succeeded in its mission to create pioneering equipment. The Suunto DX, built on the award -winning Suunto D9tx, is the ultimate tool for open circuit and rebreather divers. It’s the very first of its kind to feature CCR compatibility. The premium design and materials, combined with the new superior Suunto Fused™ RGBM, makes it the must-have for your dive missions and everyday adventures.

Are you ready to conquer new territory?

TITANIUM BRACELET

opmaak_243.indd 39

Follow Suunto Ambassador Jill Heinerth’s extraordinary mission in the Bermuda Deep caves and learn more about the new Suunto DX at www.suunto.com

2-4-2013 13:13:43

Reportage

- DUIKMATERIAAL

Scubapro

Days 2012

Vrijdag 2 juni 2012 alles ingeladen, want we mogen wel materiaal testen maar er wordt van ons verwacht dat we zelf zorgen voor de rest van het nodige duikmateriaal, en we hebben de wekker vroeg gezet.

Zaterdag 3 juni 2012: afkloppen van de radiowekker, mijn twee duikende zonen uit hun bed halen, een verkwikkend ontbijt en weg zijn we. Voor de eerste maal rij ik niet op een morgen richting noorden voor de jaarlijkse publieke testdag van de fabrikant Scubapro.

A

fgaand op mijn ervaring verwacht ik weinig volk zo vroeg in de dag.

Mijn verwondering is dan ook groot als ik halverwege het weggetje dat leidt naar de plas in Panheel moet stoppen omdat de kleine parking volzet is. Ook het grote aantal Belgen dat staat te wachten is nooit gezien. Normaal vormt op deze activiteit een rood-witte autoplaat een uitzondering. Vandaag echter niet. Heb ik iets gemist?

Na het binnenrijden staat de parking bij de duikplaats ook goed vol, maar blijkbaar is niet iedereen geïnteresseerd om vroeg aan de testduiken te beginnen. Ondanks de massa aanwezige duikers, lukt het mijn collega-duiker en ik vlot om materiaal vast te krijgen dat we mogen testen. Ik heb maar één wens en dat is het uitproberen van de

40

opmaak_243.indd 40

Al het duikmateriaal van Scubapro kon getest worden tijdens een duik.

nieuwe duikcomputer: de Meridian. Deze computer ziet er zeer mooi uit. Hij zou niet misstaan als gewone horloge. Benieuwd of deze schoonheid onder water doet wat hij belooft.

Foto: René Bos.

zondag, maar op een zaterdag-

groep jeugdduikers van AJD Edegem die aandachtig luisteren naar de briefing van hun duikschoolleider. Deze keer ben ik niet de enige die jeugdduikers meebracht. Is dit een bijkomend teken voor de toenemende populariteit van deze testdagen? Bestaat de kans dat het Scubapro-circus terug naar België komt?

Ik zie op de toonbank ook een technische wing en beslis die eveneens te testen. Mijn twee zonen staan verlangend te kijken naar de duiklampen en beslissen om er één te testen. Op de vraag of ze ook jackets willen uitproberen, antwoorden ze positief.

Enigszins verwonderd krijgen ze een XXS aangeboden. De vertegenwoordiger van Scubapro vertelt me dat ze dit jaar voor het eerst jeugdmaten meegebracht hebben.

Hebben ze de markt van het jeugdduiken ontdekt?

Na het duiken in het koude water van Panheel en met een positieve ervaring als tester ronden we af met de traditionele debriefing. Ons team van 4 besluit dat het een goede en leerrijke duikuitstap was en dat we de bbq verdiend hebben. Scubapro beloont immers alle testduikers met een eenvoudige maar deugddoende bbq met zeer vriendelijke bediening.

Naast de materiaaltent ontdek ik een

Op de terugweg praten we nog even na en

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:13:47

Het aanschuiven voor het reserveren van het testmateriaal viel best mee.

Foto's (3): René Bos.

Na de duik konden we genieten van de gratis bbq.

Redelijk wat Belgische duikers trokken naar de Bosmolenplas in Panheel.

verklaren eensgezind dat ze ons volgend jaar terug mogen verwachten. We willen nog een paar dingen uitproberen en wie weet is er ondertussen iets nieuws op de markt?  Patrick Van Hoeserlande

Dit jaar (2013) zullen er geen Scubapro Days meer georganiseerd worden. Maar Scubapro zal wel testdagen organiseren in samenwerking met twee duikwinkels, op twee verschillende duikplaatsen. Spijtig genoeg deze keer ook enkel in Nederland.

Zaterdag 1 juni 2013 Scuba Academie – www.scubaacademie.com – Technisch materiaal (voor beginners en gevorderden) & droogpakken.

Zaterdag 8 en zondag 9 juni 2013 Duikcentrum De Beldert – www. beldert.nl – Recreatief duikmateriaal & droogpakken.

De inschrijvingen voor deze testdagen kunnen gedaan worden bij het desbetreffende duikcentrum. Te zijner tijd zal er informatie over deze testdagen komen te staan op de Scubapro-website, maar uiteraard ook op de website van zowel Scuba Academie als Duikcentrum De Belder.

ADVERTENTIE

VOOR AL JE DUIK- EN SNORKELMATERIAAL www.desportduiker.be Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 41

41

28-3-2013 13:16:49

Lassen

onder water

Hippocampus bracht een bezoekje aan het Antwerps opleidingscentrum voor onderwaterlassers.

S

tel je even voor: over je handen latex handschoenen en daarover dikke werkhandschoenen; een pistoolgreep in je handen met daarop een staaf; door die staaf loopt er 200 Ampère − genoeg stroom om een persoon te roosteren − gevoed via een dikke kabel die je achter je aan sleept. Heb je dit beeld voor ogen?

Hou het even vast. OK? Giet daarover nog tienduizenden liters troebel water en je

42

opmaak_243.indd 42

Boven: Bart Cassiers legt me uit hoe er gelast moet worden onder water.

Onder: Verschillende soorten Kirby Morgan duikhelmen staan ter beschikking.

hebt het tafereel van een duiker-lasser in zijn natuurlijke omgeving. Vreemd beeld?

Vond ik ook. Daarom ging ik op zoek naar een plaats waar ik daarover meer kon leren.

Foto: Marc Vermeiren.

- BEROEPSDUIKERS

Foto's (3): Amber van Hoeserlande.

Reportage

De duikindustrie heeft nood aan deskundige onderwaterlassers, maar er zijn amper opleidingcentra waar je deze job kunt aanleren. Een doorgedreven combinatie van theorie en praktijk onder begeleiding is immers de enige manier om onderwaterlassen onder de knie te krijgen. Daarom opende begin 2012 het 'Divewise Training and Education Centre' officieel zijn deuren. In samenwerking met de afdeling volwassenenonderwijs van het Technicum Noord-Antwerpen (TNA) biedt dit Belgisch opleidingscentrum professionele duikers de kans om met verschillende duikuitrustingen, lastoestellen en gereedschappen de juiste snij- en brandtechnieken onder de knie te krijgen. Beroepsduikers leren er in elf dagen de lastechnieken, op het droge en daarna in een duiktank, onder de knie te krijgen.

Oprichter van de school is Bart Cassiers, een man met 30 jaar ervaring in de wereld van onderwateroperator. Hij leerde duiken bij NELOS en duikt nog steeds, maar vooral beroepsmatig in de sector offshore.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:17:06

Linksboven: Klaar om de theorie van het onderwaterlassen onder water uit te proberen.

Linksonder: Nog even de ladder afdalen en ik kan er aan beginnen.

Rechtsboven: Het gereedschap ligt klaar in de ijzeren korf.

Rechtsonder: Langzaam beweeg ik mijn vlammende toverstok naar beneden.

•

•

Onderwateroperators Belangrijk om weten is dat onderwaterlassen gewoon een 'skill' (vaardigheid) is. Het is een onderdeel van het beroep onderwateroperator. Een beroep dat zo veel meer inhoudt dan onderwaterlassen alleen.

Onderwateroperators zijn werkzaam in verschillende vakgebieden van de industrie, die onderverdeeld worden in verschillende sectors binnen de onderwateroperatorwereld. Zo heb je onder andere het civiele werk, de offshore, het saturatieduiken, 'shipping' en berging.

Foto: Miranda Janssen.

Foto: Marc Vermeiren.

Foto: Marc Vermeiren.

Foto: Amber van Hoeserlande.

Normaal gezien krijgen de kandidaat-lassers drie dagen theorie en één dag droog lassen alvorens ze in de verwarmde duiktank onder toezicht van een gecertificeerde monitor mogen oefenen. Om een idee van de moeilijkheden te krijgen, wordt deze initiatieperiode voor mij tot het minimum beperkt. Voor ik het besef, stap ik in volledige helmduikuitrusting van de ladder in het water.

Foto: Marc Vermeiren.

Foto: Marc Vermeiren.

Maar wat is daar nu zo moeilijk aan? Behalve dat je natuurlijk omgeven bent door water, wat alles een stuk moeilijker maakt, zorgt deze omgeving voor extra uitdagingen. Je ziet je werkstuk niet zo goed. Het is dus een beetje voelen en kijken om je eerste laspunt op de goede plaats te zetten. Het water zorgt ervoor dat het metaal sneller afkoelt waardoor je heel alert moet zijn. Je last als het ware met alle zintuigen. Je voelt de las aan. Je hoort aan het knallen en het sissen of je las goed zit. Je ziet aan het licht hoe je vooruit gaat. Deze kunst kan je alleen beheersen door veel te oefenen.

•

Het civiele werk heeft betrekking tot kunstwerken, bouwkundige projecten, havens, stuwmeren, sluizen zonder dieptebeperking (stuwmeren bijv. zijn heel diep).

De offshore duiker krijgt zijn lucht via een luchtslang – Surface Supplied Air (SSA) – en keert na zijn onderwaterwerk (of na de vooraf bepaalde bodemtijd) terug naar het oppervlak. Bijvoorbeeld bij constructiewerk, aansluiten van pijpleidingen aan platforms, 'subseatrees' installeren, inspectiewerk (NDO) ten behoeve van de verzekering, enz. Dit kan gaan tot 300 m diepte. Dieper wordt er zelden of niet gewerkt omdat de duikers hun reactievermogen afneemt en met de diepte ook het gevaar toeneemt: ingeval van een probleem zit de duiker dan op 300 m diepte, waardoor het heel wat tijd neemt om de duiker veilig vanuit deze diepte terug boven te laten komen.

Saturatieduiken beginnen soms al bij werkzaamheden op 30 m diepte. De duikers verblijven op een schip of op een platform in drukkamers en gaan via een gesloten duikklok naar de werkplek.

Deze duikers blijven maximaal 28 dagen

•

•

in zo'n systeem inclusief decompressie die weleens 4 dagen duurt. Deze vorm van duiken is heel duur, maar wordt steeds meer en meer toegepast omdat het veiliger en efficiënter zou zijn. Een duiker blijft tot 8 uur onafgebroken onder water en heeft zodoende de kans om iets af te werken.

Shipping: dit zijn duikwerkzaamheden in de scheepvaart. De handelingen zijn vaak heel technisch: van het verwisselen van schroeven tot het vervangen van scheepshuiddelen, van het vervangen van schroefpakkingen tot het polijsten van schroeven. Zelden wordt er dieper gedoken dan 20 meter; de maximum diepgang van de grote schepen.

Berging: gezonken schepen bovenhalen of onder water slopen tot een bepaald niveau. Veel brandwerk. Maar ook het insluiten van staaldraden en zaagdraden op hun plaats brengen, zijn voorkomende werkzaamheden.

Schepen zinken meestal niet op ideale plaatsen. Denk hierbij bijv. aan de Tricolor of de Koersk.

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 43

43

28-3-2013 13:17:30

Reportage

- BEROEPSDUIKERS

Foto's (2): Amber van Hoeserlande.

Foto: Marc Vermeiren.

Boven: Twee platen tegen elkaar lassen is toch niet zo gemakkelijk.

Midden: Via zijramen kan men de werkzaamheden in de duiktank volgen.

Onder: Ook op een beeldscherm kan men de vorderingen van het onderwaterlassen gadeslaan.

Ik beweeg me naar een andere duiker en bestudeer hoe hij te werk gaat. In mijn duikhelm klinkt eigenaardige muziek.

Deze muziek moet de lawaaierige omgeving onder water in een haven simuleren en dwingt de lasser zich te concentreren op zijn werk. Even later krijg ik de kans om het zelf te proberen.

Ik probeer me de meegegeven raad te herinneren: lasstaaf onder een hoek van 45° tegen het metaal drukken, een beetje krabben om contact te maken en daarna met constante druk zachtjes naar beneden bewegen. Ik krab de plaat aan. Nog een keer, nu een beetje harder.

Een derde keer. Plots: contact!

Knetterend schiet de vonk uit mijn 'pistool'. Langzaam beweeg ik mijn vlammende toverstok naar beneden. Opeens voelt het alsof mijn hand vastgenomen en geleid wordt. Geen magie, maar de andere duiker die mijn hand begeleidt in de hoop een goede las te leggen.

Door de kleine lichtflitsen krijg ik slechts een duister beeld van het resultaat. Maar echt goed lijkt het niet.

Een 'lasstaaf' wordt eigenlijk een 'elektrode' genoemd.

Lassen is immers niets meer dan een kortsluiting die veroorzaakt wordt, waardoor metaal (onder andere de elektrode) gaat smelten.

Ik neem een tweede stang en doe verder. Het moet beter! Ik probeer traag en geconcentreerd te werken. Plots verdwijnt mijn vlam. Oeps? Het duurt een tijdje vooraleer ik besef dat ik in de plaat een gat heb gebrand, waarin mijn staaf

44

opmaak_243.indd 44

verdwenen is. Dat is niet de bedoeling. Opnieuw starten en dus iets sneller bewegen, maar ook niet te snel.

De stem in mijn helm vraagt me om eens te proberen in de hoek van twee platen te lassen. Een nieuwe uitdaging! Na een tijdje vind ik van mezelf dat ik het niet slecht doe.

Mijn pakje lasbagetten raakt op. Tijd om te stoppen en het resultaat te bekijken. Maar eerst de trap op en uitkleden.

De zwarte lasslak (broos, glasachtig materiaal dat vrij kan komen bij het lassen) wordt van mijn werkplaat geklopt zodat de lasnaad beter te zien is. Het is een samenspel van kronkelende metalen sporen. Niet echt een kunstwerk. Zoals het een echte coach beaamt, moedigt Bart Cassiers me aan met de woorden: "Nog niet zo slecht voor een eerste keer". Dat kan misschien wel zijn, maar fier ben ik toch niet op het resultaat. Ik zou nog veel moeten oefenen voor een goede las.

Lassen onder water, een gans andere techniek dan boven water Het lassen gebeurt liefst dalend (PG) en is in tegenstelling tot bovenwater heel anders. Men dient stekend te lassen en de elektrode een drietal millimeter diep in het werkstuk te duwen. Ook moet je echt stevig in je schoenen staan, nog meer als boven water. Het beeld dat je krijgt onderwater is ook heel anders. Een smeltbad zie je niet, wel veel bellen. Lasspatten zijn weinig of niet te zien. Je slak dien je wel af te bikken onderwater.

Door deze kleine sessie heb ik het onderwaterlassen leren waarderen. Het vergt van de duiker echt de volle concentratie van al zijn zintuigen om een keurige las af te leveren. In deze tank kan dit nog rustig aan een werkbank, maar in open water moet het in alle mogelijke posities en omstandigheden gebeuren. Onderwaterwerken is iets minder romantisch dan sommigen geloven.

Het is een keiharde job …

Op www.divewise-tec.com kan je meer info bekomen.  Patrick Van Hoeserlande & Miranda Janssen

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:17:46

ADVERTENTIE

Foto's (3): Amber van Hoeserlande.

Promoties Duikreizen

Faciliteiten bij Divewise-tec Verwarmende (19°C) binnentank van 8 m op 4 m, met een diepte van 4 m, voorzien van een afzuiging voor zowel zowel gas- als lasbellen.

In de duiktank is er plaats voor zes duikers. Elke plaats is voorzien van een werkstukhouder. Je gereedschap (elektroden, bikhamer, materiaal, ...) wordt naar onder en boven getransporteerd door middel van een ijzeren korf.

Er kan gebruik gemaakt worden van 4 verschillende soorten Kirby Morgan duikhelmen, allen uitgerust met onderwaterlicht.

14 onderwatercamera's en communicatiesystemen zorgen ervoor dat de studenten ten alle tijden geregistreerd worden.

Elk duikteam (met een maximum van drie teams) heeft één supervisor, één tender/ datarecorder en twee duikers.

De tender houdt de data en duikgegevens bij, alsook het geselecteerde lasproces.

Een passie voor reizen en duiken Exclusief aanbod Marsa Alam - Egypte

Royal Brayka Beach ***** & Extra Divers 8d/7n - 10 duiken Uitstekend nieuw hotel - een volwaardige all-inclusive aanbod - een professioneel duikcentrum in het hotel - een uniek huisrif en Elphinstone reef op nauwelijks 30 minuten varen... De droom van elke duiker!

Juni Vertrek

September

Vroegboek korting

prijs pp / basis dubbel Duiker

Niet Duiker

Korting pp

boeken voor

30-05

1154

939

47

31-03

02-06

1170

955

46

06-06

1154

939

09-06

1170

13-06

prijs pp / basis dubbel

Vertrek

Vroegboek korting

Duiker

Niet Duiker

Korting pp

boeken voor

12-09

1231

1016

49

14-07

03-04

15-09

1247

1032

49

17-07

47

07-04

19-09

1229

1014

49

21-07

955

46

10-04

22-09

1245

1030

49

24-07

1154

939

47

14-04

26-09

1229

1014

49

28-07

16-06

1170

955

46

17-04

20-06

1165

950

47

21-04

23-06

1195

980

49

24-04

Groepsreis Royal Brayka Bay

verterk 21-11-2013 8d/7n All Inclusief 1155 EUR (boekingen tot 30-04-2013 - Ref. DNBO)

Inbegrepen: Chartervlucht vanaf Brussel (inclusief maaltijden aan boord) - All Inclusive verblijf in

dubbele kamer Royal Brayka Beach ( buffetrestaurant, snackbar, libanees restaurant, lokale alcoholische en niet alcoholische dranken van 10u tot 24u) kamertype 25 jetair (2-3 personen) met badkamer (douche, haardroger, ...) Voor duikers: inclusief duikpakket Extra Divers : 10 duiken/5 dagen met minibus, zodiac of huisrifduiken Mits toelag kan u ter plaatse een supplement betalen voor duiken op Elphinstone reef, Dolphinhouse, nachtduiken,... Groepsprijzen op aanvraag!

Exclusief aanbod Duikcruises Rode Zee Noordcruise

Dolfijnen

Fury Shoal

Tiran

St Johns

Brothers

All Parks

1 week

1 week

1 week

1 week

1 week

1 week

2 weken

per pers.

690

---

755

820

770

---

---

Individueel HS per pers.

730

780

820

860

845

915

1665

Groep 12 pers LS per pers

675

---

740

805

755

---

---

Groep 12 pers HS per pers

710

---

810

840

830

895

1610

Full Charter 20 pers.

13500

14600

15200

---

15400

16900

---

Full Charter 22 pers.

14700

---

16300

17300

16600

17800

---

Cruiseboot **** Individueel LS

Full Charter 24 pers.

15900

---

16900

---

17200

18500

---

Full Charter 26 pers.

17100

---

17800

---

18300

19800

---

Cruiseboot *****

1 week

1 week

1 week

1 week

1 week

1 week

2 weken

per pers.

935

935

935

970

1000

970

1850

Individueel HS per pers.

945

945

945

990

1020

990

1945

Full Charter 26 pers.

20600

20600

20600

21000

22000

21000

44000

Individueel LS

HS : 01/04/2013 - 22/11/201

Cruiseboot ***** : M/Y ODYSSEY

Inbegrepen in de prijs:

Taksen, gebruik Nitrox, niet alcoholische dranken, transfers van en naar de luchthaven, 6 dagen vol pension, 7 nachten in gedeelde dubbele kajuit met privé badkamer, minimum 16 duiken inclusief nachtduiken met 12 liter duikflessen. De cruise start met het avondmaal de dag voor de afvaart en eindigt na het ontbijt bij aankomst in de haven. (In functie van de planning kan de laatste nacht geboekt worden in een 3* hotel voor de 7e nacht.)

Niet inbegrepen:

De vluchten en de luchthaventaksen (onze agenten zoeken u de voordeligste vluchtprijs op), de fooien (suggestie 30 € per pers per week) huur van duikmateriaal, reis en of annuleringsverzekering. Visum (ong 18 EUR)

NELOS - reis service Beheerd door Affinion International Travel (lic.7061) Alfons Gossetlaan 54 - B-1702 Groot Bijgaarden

Boven: De tender houdt de data en duikgegevens bij, alsook het geselecteerde lasproces.

Midden: Amai, dat was zweten geblazen.

Ik ben ervan overtuigd dat onderwateroperator een keiharde job is.

Onder: "Nog niet zo slecht voor een eerste keer", zegt Bart Cassiers.

Tel: 02 481 16 72 Fax: 02 481 17 77 E-mail: nelos@affiniontravel.com Website: http://befosfebras.affiniontravel.be/

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 45

45

28-3-2013 13:17:52

Reportage

- BIOLOGIE

Foto: Morne Hardenberg.

Einde van het

Jaws-tijdperk 1975 Witte haai (Carcharodon carcharias).

Haaien en hun slechte reputatie ... een hardnekkig gegeven. Maar daar blijft niets van over eens je gedoken hebt met deze mythische rovers der oceanen. Wel integendeel: het is puur genieten om tussen hen te vertoeven en ze te observeren. Welkom in de wereld van de oceanische toppredatoren.

Dit team, onder leiding van Morne Hardenbergen en Stephen Swanson, organiseert op een professionele manier duiken met verschillende soorten haaien. In False Bay, Simon's Town, Z.-A., nemen ze je mee op duikuitstap naar de witte haai en de '7 gills cow shark'. Voor de mako en de blauwe haai nemen ze je mee diep in de Atlantische Oceaan voorbij Cape Point.

Je kan ook deelnemen aan de 'Sardine Run' in Port St. John's, Z.-A., of aan de 'expeditie White', waar er gedoken wordt tussen de witte haaien bij Guadelupe, Mexico. Meer info: www. sharkexplorers.com.

Simon's Town, False Bay, Zuid-Afrika, om 5.00 uur 's ochtends. Morne Hardenberg en Stephen Swanson van Shark Explorers staan in de startblokken om ons letter-

46

opmaak_243.indd 46

Kortvin makreelhaai (Mako).

Foto: Loïc van Doorn.

Shark Explorers

lijk en figuurlijk onder te dompelen in de wereld van de witte haai, in de buurt van Seal Island. Beide heren onderhouden ons enthousiast over 'hun' haaien tijdens het bootritje naar het eilandje in False Bay. Een hoop rotsen, 800 meter lang, 50 meter breed, die een kolonie van zo'n 60.000 'Cape Fur Seals' (Arctocephalus pusillus) of – in het Nederlands – Kaapse pelsrobben herbergen.

Morne Hardenberg De interesse voor haaien van deze gedreven haaienonderzoeker werd begin jaren '90 gewekt toen hij bij Gansbaai (een dorp in de provincie West-Kaap in Zuid-Afrika) aan 't vrijduiken was.

Op zoek naar een dikke langoest voor de bbq, kreeg hij gezelschap van een nieuwsgierige witte haai. Na de eerste schrik kwam de fascinatie voor deze dieren en sinds 1999 is Morne voltijds actief in het witte haaienonderzoek. Hij is tevens een begenadigd onderwaterfilmer en levert geregeld zijn bijdrage aan documentaires over de witte haai. Zo kreeg hij in 2008 de 'Award of Excellence Guild of Television' voor zijn bijdrage als cameraman in de film 'Sharkman'. En als hobby maakt hij schitterende foto's van pelagische (open water) haaien in de Kaapse regio.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:18:00

De oceanen en zijn bewoners kennen nog weinig geheimen voor hem: 25 jaar is hij al actief in dat gebied. Hij heeft deelgenomen aan talloze onderzoekprogramma's over onder andere pelsrobben, verschillende soorten walvissen en dolfijnen, zeevogels en ... de witte haai. Hij is een autoriteit wat betreft het taggen van de witte haaien met SPOT-tags (zie kadertekst 'Taggen van de witte haaien').

Foto: Loïc van Doorn.

Stephen Swanson

Een jonge 7 gills cow shark.

Sinds enkele jaren worden de witte haaien in False Bay getagd om zo hun activiteiten en bewegingen te kunnen monitoren. Deels voor onderzoek, deels om correcte maatregelen te kunnen treffen als er witte haaien in de buurt komen van stranden waar mensen met recreatie bezig zijn. De witte haaien hebben altijd al in False Bay gezeten, maar men wist het vroeger gewoonweg niet, voor het 'tagging'-tijdperk. "Oh, dus nooit ongelukken tussen mens en witte haai gebeurd dan?", vraag ik hen. "Ah", zegt Stephen, "in Simon's Town zit de zeemacht. De mariniers werden vroeger bij wijze van conditietraining geregeld van de boot in het water gekieperd en moesten de kust zien te bereiken. Nooit zijn er interacties tussen mariniers en witte haaien geweest ...".

Foto: Loïc van Doorn.

Witte haai.

"Oh, ik mag hier dus lekker probleemloos 't water in springen?". "Het zou best mogelijk zijn", repliceert Morne, "maar de Zuid-Afrikaanse wetgeving laat het niet toe. De duikers moeten in de kooi om de grote witte van dichtbij te bekijken". En dat het vrij tussen witte haaien duiken perfect kan, weet ik zelf ook wel: Fred Buyle heeft het aangetoond met zijn feeërieke foto's (zie Hippocampus nr. 241, p. 50-55).

In False Bay worden de haaien voortdurend gemonitord. Stephen heeft veel ervaring met het taggen van haaien. Onderzoekers zijn uiteraard erg blij met de mogelijkheden tot monitoring. Alison Kock, de partner van Morne, heeft net haar doctoraat afgewerkt i.v.m. 'Shark Behaviour and Ecology in False Bay' (Het gedrag van haaien en ecologie in False Bay). Het resultaat van een 8-jarige studie van de getagde haaien.

Ze moet haar doctoraat in februari 2013

Foto: Kiki Vleeschouwers.

Seal Island: een prima restaurant voor de witte haai dus. Niet dat de witte zo makkelijk een volwassen pelsrob van een slordige 300 kg gaat verschalken. Maar de pups zijn erg gewild, evenals verzwakte, zieke of drijvende dode exemplaren. De boot gaat voor anker bij dit witte haaienrestaurant, waar je wel moet wennen aan de penetrante robbengeur en het lawaai geproduceerd door die grote bende. En ondanks de ronddrijvende dode pups, komen de witte haaien niet vanzelf naar de boot. Ze zijn echt niet zo dol op mensen. Dus wordt er een 'decoy' (een lokmiddel) in het water gegooid in de vorm van een drijvende pelsrob en gaat de crew 'chummen' (een geurspoor in het water aanleggen om haaien te lokken). Een prakje van sardientjes en zeewater wordt vakkundig bereid en rond de 'decoy' gegooid: een krachtig geurspoor dat de witte haai over z'n schrik moet heen helpen om naar ons toe te komen. "Witte haaien en mensen ... geen geschikte combi?", vraag ik. Morne en Stephen moeten erom lachen.

Een Mako in 'het blauw'.

Foto: Loïc van Doorn.

Foto: Morne Hardenberg.

Een kortvin makreelhaai tussen een school geelvintonijnen.

verdedigen en daarna is het party-time. "Je bent uitgenodigd!", zegt ze. Maar helaas, dat feestje moet ik aan me laten voorbijgaan, wegens terugvliegen naar België.

Jammer ... maar haar doctoraat zal ik met plezier doorlezen.

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 47

47

28-3-2013 13:18:15

Reportage

- BIOLOGIE

Witte haai De witte haai (Carcharodon carcharias) is een epipelagische (zone in de oceaan waar nog genoeg zonlicht doordringt om fotosynthese toe te laten) kraakbeenvis. Hij kan zo'n 5 meter lang worden, 1.100 kg wegen en een 30-tal jaren oud worden. Hij leeft graag in de kuststreken in de buurt van zeeleeuwen- en pelsrobbenkolonies. Zijn lichaam kan diepten van 1.000 meter moeiteloos trotseren.

Het opmerkelijke aan de witte haai is dat hij niet poikilotherm is. M.a.w. zijn lichaam neemt de temperatuur van de omgeving niet aan, dit in tegenstelling tot de meeste vissen. Dankzij een anatomisch netwerk van aders en slagaders – het 'rete mirabile' – wordt de warmte, gegenereerd door de spierbewegingen, over het lichaam verspreid, zodat dit warmer blijft dan de temperatuur van het omgevende water.

Taggen van de witte haaien Er kunnen drie verschillende soorten 'tags' gebruikt worden, die in de dorsale vin van de haai worden aangebracht ('to tag' = aanhangen).

1. De akoestische tag': deze tag geeft signalen af die geregistreerd worden door ontvangers die op vaste punten in het water zijn aangebracht.

2. De PSAT: de 'Pop-up Satellite Archival Tag'. Deze pop-up-satellietarchiverende tag registreert en archiveert allerlei gegevens over de habitat, zoals locatie, snelheid van het zwemmen, de bezochte dieptes tot de temperatuur in de haaienmaag toe. Na een vooraf ingestelde periode laat de tag los en komt aan de oppervlakte drijven. De gegevens worden vanaf dan via satellieten doorgegeven.

3. De SPOT: de 'Smart Position Only Tag'. Deze tag registreert en archiveert enkel de positie. Deze tag zal zijn gegevens doorsturen naar satellieten van zodra de haai met zijn rugvin aan de oppervlakte komt.

Een 'aerial attack' van een witte haai.

48

opmaak_243.indd 48

Ondertussen komt een witte haai 'spyhoppen': hij steekt zijn kop boven water en observeert de activiteit op de boot. Maar het is een verlegen exemplaar, want ondanks het lokkende geurspoor en de ronddrijvende pelsrobbenpups kiest hij het hazenpad.

Het is niet de eerste keer dat ik oog in oog sta met de toppredator van de oceanen, maar toch voel ik weer de adrenaline met grote geuten door mijn lichaam racen. Wat een kracht straalt dat haaienlichaam uit.

Iets later zijn we getuige van een 'aerial attack': een andere witte haai had het levensloze drijvende pelsrobben-lichaampje opgemerkt en benaderde deze langs onderen. Wij zien de haai zo'n goede meter uit het water komen met dat lijfje in zijn bek.

Enkele keren goed schudden en de pelsrob is opgeruimd. De snelheid waarmee dit gebeurt is onvoorstelbaar. Adrenaline en respect, twee woorden die ik associeer met de witte haai.

Boulders Beach, False Bay, 6.00 uur 's ochtends. De '7 gills cow sharks' wachten op ons. Morne geeft een gedegen briefing.

Er valt heel wat te vertellen over deze opmerkelijke haaien, die je slechts op heel geïsoleerde plekjes op deze aardbol kan terugvinden, onder andere niet te ver uit de kust ter hoogte van Boulders Beach. Het gaat sowieso een opmerkelijke duik worden in gezelschap van speelse pelsrobben en de endemische (enkel hier voorkomend) 'African Penguin' (Spheniscus demersus) of Afrikaanse pinguïn. Best apart om twee diersoorten te ontmoeten die alleen in deze regio leven.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:18:16

De '7 gills cow shark' (Notorynchus cepedianus), in het Nederlands gekend als de koehaai met 7 kieuwspleten, is de meest primitieve van alle haaien met als meest opmerkelijke kenmerk dat hij zeven kieuwspleten ('gills') langs elke zijde heeft. De meeste haaien hebben er vijf. Zijn skelet lijkt op deze van oude uitgestorven haaiensoorten met weinig evolutieve aanpassingen. Ondanks het feit dat hij moeiteloos op een diepte van 600 meter kan vertoeven, leeft hij het liefst in de ondiepe kustwateren waar hij zich te goed doet aan vis, pelsrobben en andere haaiensoorten.

Foto: Frédéric Buyle.

'7 gills cow shark'

Zo, deze witte haai is ook getagd.

Een 7 gills cow shark (koehaai) die gevangen werd, maar zich kon losrukken.

Foto's (3): Loïc van Doorn.

We duiken een oerwoud van kelp in, een feëerieke dromerige omgeving. En terwijl ik nog aan 't bekomen ben van dit oerwoud, doemt er een schaduw op. Een 3 meter lang olijfkleurig lichaam glijdt traag mijn richting uit ... een '7 gills'! De haai is totaal niet onder de indruk van mijn aanwezigheid en nadert me tot hij me letterlijk aantikt met z'n neus en glijdt dan rakelings langs me weg.

Blauwe haai.

Foto: Morne Hardenberg.

Ik mag hem niet aanraken werd uitdrukkelijk in de briefing gezegd, maar dat geldt duidelijk niet andersom. In een mum van tijd word ik omringd door een 10-tal verschillende individuen, allen heel herkenbaar: het vlekkenpatroon, al dan niet zwanger, duidelijke littekens. Deze archaïsche wezens zijn een droom voor een onderwaterfotograaf.

Atlantische Oceaan, 36 km uit de kust, na ronding van Cape Point, 11.00 uur. De wilde oceaan, gegeseld door wind en regen, groen van kleur en koud, 12°C, krijgt gezelschap van de Agulhas-stroom. En geleidelijk aan wordt het water diepblauw van kleur, warmt op tot 22°C en laat duikers tot 30 meter ver kijken. De oceaanbodem ligt zo'n 450 m dieper. Het biotoop van de razendsnelle blauwe haaien en de mako's.

Deze haaien komen echter niet nieuwsgierig naar je toe, zoals hun archaïsche broer-

Bij de koehaai zie je de tanden niet.

tjes, de '7 gills'. Er moet dus aan 'chumming' gedaan worden. En dan komen ze, als pijlen uit bogen. Het is echt wel schrikken wanneer een mako als uit het niets te voorschijn schiet met een snelheid van 50 km/h en je rakelings pasHippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 49

49

28-3-2013 13:18:34

- BIOLOGIE

seert, zodat alleen een schicht met een bek vol grote tanden op je netvlies gebrand staat. Eens die eerste adrenalinestoot verwerkt is, ben je in staat te genieten van het schouwspel. De sierlijke blauwe haaien met hun grote ogen, lange borstvinnen en prachtige staartvin zijn de speelvogels. De mako's lijken op miniatuur witte haaien en blijven indrukwekkend. Het is een onvergetelijke ervaring tussen een 10-tal haaien te zweven die rusteloos om je heen schieten en van alle kanten komen.

Blauwe haai De blauwe haai (Prionace glauca) is een oceanische roofhaai. Hij kan met zijn 50 kg wegend lichaam diepten aan tot 350 meter. Met hun lengte tot 3,5 meter, zijn het indrukwekkende verschijningen. Blauwe haaien zijn opdringerig maar kunnen makkelijk afgeweerd worden. Deze haaien, zoals alle pelagische haaien, zijn ovovivipaar (eierlevendbarend) en kunnen tot 20 jaar oud worden.

Mako – kortvinmakreelhaai De mako ('shortfin mako') of kortvinmakreelhaai (Isurus oxyrinchus) heeft zijn naam niet gestolen. Mako betekent in Maori-taal 'haaientand'.

Deze 4 meter lange haai zwemt met zijn bek open, een indrukwekkende hoop tanden zichtbaar. Hij behoort tot de snelste haaien (50 km/h) en zal zijn prooi langs onderen benaderen op topsnelheid en kan daardoor tot 9 meter uit de oceaan springen. Hij kan behoorlijk oud worden, tot 30 jaar, en zijn favoriete maaltijd bestaat uit makreel. Maar ook tonijn, zwaardvis en andere haaien staan op zijn menu.

Maar zelfs nadat de duiken tussen deze haaienbende achter de rug is, blijft de adrenaline stromen wanneer je plots met de mythische albatros wordt geconfronteerd, die moeiteloos langs de boot zweeft met z'n vleugelspanwijdte van 2,5 meter.

En wanneer je in uiterst ruwe oceaanomstandigheden Cape Point moet ronden.

Hoeveel schepen hebben hier ook alweer het onderspit moeten delven? In menig opzicht een avontuurlijk tripje ...

Met dank voor deze unieke ervaring aan Morne Hardenberg, Stephen Swanson en het team van Shark Explorers.

Prachtige duiken, gedegen uitleg en heel veel plezier. Ook dank aan mijn schitterende buddy en onderwaterfotograaf Loïc van Doorn. Met deze buddy ga ik nog op stap!  Kiki Vleeschouwers

Bronnen en info •

•

•

Klimley A.P., Le Boeuf B.J. et al.

(2000). The hunting strategy of white sharks (Carcharodon carcharias) near a seal colony. Marine Biology (2001) 138: 617-636.

Jewell O.J.D., Weisel M.A. et al. (2011).

Effects of Smart Position Only (SPOT) Tag Deployment on White Sharks (Carcharodon carcharias) in South Africa. Plos ONE, November 2011, volume 6, issue 11, e 27242.

Nuttige website: www.sharkexplorers.com.

Verklarende woordenlijst Breaching: Engelstalig woord voor de jachttechniek van de witte haai in False Bay. De haai nadert zijn prooi langs onderen met een snelheid van 40 km/h en kan daardoor tot 3 meter uit het water komen met de prooi in zijn bek. Wordt in het geval van de False Bay-witte haai ook 'aerial attack' genoemd. De jachttechniek hangt af van het type prooidier. In False Bay gaat het vooral over de 'Cape Fur Seal' – pelsrob (Arctocephalus pusillus).

Chumming: Engelstalig woord voor het aanleggen van een geurspoor in het water om haaien te lokken. Dit geurspoor wordt op de boot vers gemaakt van geplette vissen, zoals sardientjes.

Decoy: Engelstalig woord voor een lokmiddel. In het geval van de witte haai is dit een drijvende polyesteren plank in de vorm van een pelsrob.

Epipelagische zone: zone in de oceaan tot een diepte waar het zonlicht nog doordringt (fotische zone), van de oppervlakte tot een 200-tal meter diepte.

Pelagische zone: biotoop gevormd door de watermassa van de wereldzeeën, van de kust verwijderd en niet tot de zeebodem behorend, maar wel het open water.

Poikilotherm: het lichaam neemt de temperatuur aan van de omgeving

Een zwangere 7 gills cow shark.

Foto's (3): Loïc van Doorn.

Reportage

Spyhopping: Engelstalig woord om aan te duiden dat de witte haai zijn kop boven water steekt om de activiteit aan het wateroppervlak te observeren

ADVERTENTIE

50

opmaak_243.indd 50

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:18:40

Hippo las voor u

BON DUIK DEAL

Project Seahorse

BONAIRE ± 65 KANTDUIKEN

Zeepaardjes blijven tot de verbeelding spreken. Duikers smelten weg als er een exemplaartje hun duikend pad kruist, schrijvers en dichters voeren ze op als figuranten in hun sprookjeswereld en de TCM (Traditional Chinese Medicine) dicht hen wonderbaarlijke geneeskrachtige eigenschappen toe. Maar ... het gaat de zeepaardjes niet goed ... Daarom: Project Seahorse.

I

n de ban van de zeepaardjes togen schrijfster Pamela Turner en fotograaf Scott Tuason naar Handumon, Filippijnen, waar Project Seahorse gehuisvest is.

Deze reis resulteerde in een sympathiek, informatief en mooi geïllustreerd informatieboekje, waarin je te weten komt hoe Project Seahorse werkt en welke duurzame oplossingen ze zoeken en al gevonden hebben voor het behoud van de zeepaardjes, en in bredere zin, ook van de koraalriffen en mangrovebossen in die regio en dat allemaal nauw samenwerkend met de lokale bevolking.

De gedreven oprichters van Project Seahorse, Amanda Vincent en Heather Koldewey, zijn sinds 1998 actief in de Filippijnen. Precies daar omdat de Filippijnen de grootste leveranciers blijken te zijn van zeepaardjes naar China, waar ze verwerkt worden tot medicijnen, gebruikt in de TCM. Maar tevens naar andere landen waar de dieren worden

ETE L P COM REIS DUIK

gebruikt voor privé-aquaria en om verwerkt te worden tot souvenirs.

Wereldwijd worden er jaarlijks zo'n 20 miljoen zeepaardjes gevangen en verhandeld.

Project Seahorse heeft 175 landen bereid gevonden een overeenkomst af te sluiten om geen zeepaardjes kleiner dan 10 cm grootte te verhandelen.

Maar niet alleen de handel in zeepaardjes is een bedreiging voor deze diersoort. Ook de vernietiging van de koraalriffen door 'blastfishing' (vissen met dynamiet) en het wegkappen van de mangrovebossen zorgen voor een felle achteruitgang van de zeepaardjes en het visbestand. Ook hier boekt Project Seahorse goede resultaten in nauwe samenwerking met de lokale vissers en de overheid.

Al deze info krijg je op een ontspannen manier voorgeschoteld, terwijl je ondertussen grasduint doorheen prachtige foto's en talloze leuke weetjes over zeepaardjes leert.

Leuk Engelstalig boekje voor de zeepaardjesfanaten onder ons (ISBN 978-0-547-20713-1). 

/ OOD HT L & T C LUCH TO / VLU RAU JF HUU / VERBLI

€ 969,-*

info@bontravel.nl

Tel. 0031-(0)355426071

www.bontravel.nl

* Vanafprijs p.p. o.b.v. 4 personen. Bekijk onze website voor alle BON Duik Deals, actuele prijzen en voorwaarden.

Kiki Vleeschouwers

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 51

51

28-3-2013 13:18:42

Infomercial

- DUIKMATERIAAL

50 jaar SCUBAPRO Scubapro viert vanaf begin 2013 haar 50-jarig bestaan.

S

cubapro werd in 1963 in Californië opgericht door Dick Bonin en Gustav Dalla Valle. Bij de start van het bedrijf beloofden onze oprichters dat zij technisch geavanceerde duikproducten op de markt zouden brengen. Vijftig jaar lang hebben we ons aan deze belofte gehouden en hebben wij een bijdrage geleverd aan de evolutie van het moderne duiken.

Scubapro kiest sinds jaar en dag alleen professionele, fullservice partners voor de verkoop van onze producten en advisering over het gebruik ervan. Dankzij ons groot netwerk van voortreffelijke dealers vind je overal ter wereld onze producten en service waarop je kunt vertrouwen.

hoogtepunten van de viering • • • • • •

Regulator Museum, dat te zien zal zijn op vele duikbeurzen.

Onderwaterfoto's in zwart-wit van Wayne Levin, exclusief gemaakt voor Scubapro.

Mobiele app.

Productvideo ter gelegenheid van het jubileum.

Speciale jubileumeditie van producten.

Catalogus 2013 - 50th Anniversary, verkrijgbaar bij de Authorized Scubapro Dealers.

Scubapro bestaat dankzij mensen met briljante ideeën, dromen, uitvindingen, verhalen, emoties, avonturen en ambities. Wij

52

opmaak_243.indd 52

willen deze mijlpaal graag delen met duikers en al die mensen die een passie hebben voor de wereld onder water.

Voor actuele informatie over evenementen ter gelegenheid van ons 50-jarig bestaan verwijzen wij naar www. scubapro.com. Daar kan je je eveneens aanmelden voor onze nieuwsbrief.

Scubapro Regulator Museum Bezoekers aan een groot aantal beurzen (zoals Dema Show 2012, Salon de Plongée, Duikvaker 2013, Dive Travel Show en Beneath the Sea) kregen de kans om een kijkje te nemen in ons Regulator Museum, dat speciaal gebouwd werd voor de presentatie van 50 jaar duiken. Ook andere belangrijke historische producten waren er te zien, net als onze collectie nieuwe producten voor 2013. Eén van de highlights is absoluut de jubileumeditie van de MK25/S600 ademautomaat. Voor wie het museum nog wil bekijken: van 26 tot 27 oktober 2013 is er nog de beurs Dive 2013 in Birmingham (NEC), Engeland.

onderwaterfoto's van Levin Wayne Ter gelegenheid van ons 50-jarig bestaan hebben wij Wayne Levin gevraagd om een speciale serie zwart-witfoto's te maken.

We hebben niet alleen voor Wayne gekozen vanwege zijn artistieke expressie, maar ook omdat zijn kunst is gebaseerd op dezelfde waarden die wij bij Scubapro respecteren.

Hij is een purist en professional die niet alleen streeft naar innovatie en creativiteit, maar ook pure emotie in zijn werk legt. Je kan de foto's zien in onze nieuwe 'Catalogus 2013 - 50th Anniversary' en op onze website. De foto's zullen in beperkte oplage bij een aantal Scubapro Authorized Dealers beschikbaar zijn als poster.

mobiele app Gebruikers van onze mobiele app hebben exclusief toegang tot de geschiedenis van het merk SCUBAPRO. In vijf hoofdstukken wordt het verhaal verteld. Ook bevat de app interviews met Scubapromensen van toen en nu die er mede voor hebben gezorgd dat onze producten zijn geworden wat ze nu zijn.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:18:52

Wij hebben ook heel veel beeldmateriaal opgediept uit de archieven van onze vestigingen in de hele wereld. Ook in de app: de Scubapro verkooppunten in de hele wereld. Alle catalogi en advertenties van de afgelopen 50 jaar. Explosietekeningen van onze ademautomaten. Meer foto's die Wayne Levin speciaal voor Scubapro in de wateren rond Hawaii heeft gemaakt. De app zal vanaf juni gratis te downloaden zijn.

historische video's We hebben twee video's geproduceerd waarin de geschiedenis van onze producten wordt verteld. De video's zijn te vinden op onze websites en bij Authorized Dealers:

• •

Scubapro regulators.

Scubapro innovation.

De video's belichten onze belangrijkste revolutionaire producten, inclusief data, foto's en feiten over onze duikmaterialen door de jaren heen.

speciale jubileumedities •

Ademautomaat MK25/S600 – 50th Anniversary: dit systeem doet denken aan de goudkleurige versie van de MK10/G250 die in 1991 werd geproduceerd.

Maar deze keer is de ademautomaat afgewerkt met een hitech technische coating die jarenlang meegaat. Deze goudkleurige S600 (van de 4e generatie) is enkel tijdens 2013 te koop.

• Horloge

– 50th Anniversary: een spor thorloge (getest tot 100 meter) van goede kwaliteit met een zwarte wijzerplaat en een zwarte siliconen band in cadeauverpakking met het 50th Anniversary-logo.

Het Scubapro 50th Anniver sar y-logo is ook ingegraveerd aan de achterzijde van de horlogekast. Op de wijzerplaat prijkt de naam Scubapro en de '6' is vervangen door een fluorescerend 'S'-logo.

•

Overige producten met het 50th Anniversary-logo: rugzak, 'hoody', T-shirts & polo's, sleutelhanger, baseball cap, beker, pen. Ze zijn verkrijgbaar bij je Authorized Scubapro Dealer (niet alle producten zijn verkrijgbaar in alle regio's of via alle dealers). 

Martine Grethe

ADVERTENTIE

G KORTIN G R O EP S RS E IK U D VOOR

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com

Xpl re Diving .be

www.

Duikcentrum

“Net dat tikkeltje meer”

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 53

53

28-3-2013 13:19:01

Reportage

- BIOLOGIE

GuyLian Seahorses of the World 2008, Hippocampus bargibanti, Puerto Galera (Filippijnen).

Foto: Jaap Van Duijvenbode.

GuyLian Seahorses of the World 2010, Hippocampus reidi, Town Pier (Bonaire).

Samen zeepaardjes

redden Eind 2012 is het project iSeahorse van start gegaan. Een project waarbij jij kunt helpen om zeepaardjes te registreren en beschermen.

Z

eepaardjes zijn in het wild moeilijk te bestuderen. Dit komt onder andere door hun enorme geografische verspreiding en hun vermogen om zich

54

opmaak_243.indd 54

als een kameleon aan te passen aan de omgeving. De meeste soorten zeepaardjes die op de 'IUCN Red List of Threatened Species' staan, zijn gelabeld als 'Data De-

ficient'. Dit betekent dat er onvoldoende informatie bestaat om exact te bepalen hoe het is gesteld met de soort, maar ook om ze goed te beschermen.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:19:07

GuyLian Seahorses of the World 2012, Hoogzwanger langsnuitzeepaardje (Hippocampus ramulosus) rust even uit, Kroatië (Middellandse Zee).

Hoe kan jij helpen?

Om de zeepaardjes te redden, moeten we weten waar ze wonen en met hoeveel ze zijn. Jij kan helpen! Jouw foto's zijn niet enkel prachtige afbeeldingen, maar ze leveren ook zeer kostbare informatie over zeepaardjes.

Foto: Claudia Gravenstein.

Foto: Luc Eeckhaut.

Word vandaag lid van iSeahorse. Bezoek www.iseahorse.org en maak er een account aan. Snel en gemakkelijk. Elke keer als je een zeepaardje spot in het wild, vertel het ons! Noteer en deel je waarneming van zeepaardjes, heden of verleden. Alle informatie is kostbaar, ook al heb je geen foto van je waarneming. iSeahorse wil graag weten waar je een zeepaardje gespot hebt.

Het doel is om een uitgebreid overzicht te maken van de zeepaardpopulaties over de ganse wereld.

Elk jaar worden er miljoenen zeepaardjes gevangen en − dood of levend − verhandeld voor aquariums, de traditionele Chinese geneeskunde of zelfs als souvenir.

Uit een onderzoek van Project Seahorse weten we nu dat minstens 9 van de 48 soorten zeepaardjes bedreigd zijn. Spijtig genoeg, voor de meeste soorten, missen we kostbare informatie voor de bescherming en management van deze zeepaardjes. Daarom heeft Project Seahorse eind 2012 de website www. iSeahorse.org opgestart, waar we (duikers, wetenschappers, …) meldingen over zeepaardjes kunnen verzamelen en raadplegen.

burgerwetenschap iSeahorse gebruikt de kracht van duikers, fotografen, wetenschappers en andere zeepaard-liefhebbers over de hele wereld om bij te dragen tot het beter begrijpen en zo ook beschermen van deze bedreigde

Foto: Herwig Van Cotthem.

bedreigde zeepaardjes

GuyLian Seahorses of the World 2008, Doornig zeepaardje (Hippocampus histrix), Lembeh Strait (Indonesië).

diertjes. Deze vorm van data verzameling wordt burgerwetenschap genoemd. De Engelse term voor deze vorm van informatievergaring is 'citizen science'. Als iedereen de informatie over het spotten van zeepaardjes doorgeeft dan neemt het kennisniveau toe. De waarnemingen helpen om het aantal zeepaardjes dat gelabeld staat als 'Data Deficient' te verlagen, soorten te identificeren en de bedreigde populaties in kaart te brengen en bij het ondersteunen van beschermingsinitiatieven.

Zoals al in primeur aangekondigd werd tijdens het NELOS-Festival 2012, is de huidige website van iSeahorse een bèta-versie. De testperiode is ondertussen bijna voorbij en de planning is om de definitieve website, waar de foutjes uitgehaald zijn, vóór de zomer van 2013 officieel te lanceren. Maar vóór het zover is, heeft Project Seahorse nog steeds nood aan voldoende waarnemingen. Dus meld je waarnemingen via www.iSeahorse.org. Ook de feedback over het gebruik van de website is nog steeds welkom.

De iSeahorse website is geoptimaliseerd voor 'smartphone'-gebruikers. De iPhone en Android apps worden in de loop van 2013 gelanceerd.

hulp bij het plannen van je vakantie Een bijkomend voordeel van een massale deelname aan deze registraties is dat we meer doen dan 'het samen redden van zeepaardjes'. De site laat ook een wereldkaart met alle waarnemingen zien. Hoe meer informatie en hoe groter de database, des te betrouwbaarder deze kaart is. Kortom een handige hulp bij het uitzoeken van jouw volgende vakantie. Dat wordt dan gegarandeerd zeepaardjes spotten en natuurlijk als burgerwetenschapper extra bijdragen aan dit project...  Edwin van der Sande en Ivo Madder

Nuttige weblinks www.iseahorse.org www.projectseahorse.org http://bit.ly/iseahorse

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 55

55

28-3-2013 13:19:13

Reportage

- BIOLOGIE

FAQ

GuyLian Seahorses of the World 2012, Hippocampus denise wordt niet groter dan 2 cm, Malapascua (Philippijnen).

Zeepaardjes

H

et Engelse begrip 'Frequently Asked Questions' (FAQ) wordt gebruikt als benaming voor een lijst met veelgestelde vragen over een bepaald onderwerp waarop een antwoord wordt gegeven. Ook over zeepaardjes heeft menigeen heel wat vragen.

Daarom brengen we hier een hele reeks van de meest voorkomende (en de minder voorkomende) vragen die misschien door je hoofd spoken. Met de diverse antwoorden krijg je bovendien een beter beeld van het leven van een zeepaardje.

Foto: Gery Beeckmans.

Wie kent er geen zeepaardjes? Er is geen twijfel mogelijk dat zeepaardjes fascinerende, magische kleine wezens zijn. Maar wat weten we van hen, buiten dat ze mooi zijn, en waarom zijn ze zo belangrijk?

GuyLian Seahorses of the World 2012, de meeste zeepaardjes zijn monogaam, Hippocampus bargibanti, Lembeh Strait (Indonesië).

Hoe komt het zeepaardje aan zijn naam?

De naam 'zeepaard' is ontstaan uit het oude Griekse woord 'hippocampus'. 'Hippos' betekent 'paard' en 'kampos' betekent 'zeemonster'.

Foto: Rudi Brocken.

Is het een zoogdier, een vis of een reptiel?

Voor wie het nog niet wist: een zeepaard is een vis!

Waarom hebben ze een krulstaart?

Behalve voor stabiliteit bij het zwemmen, gebruikt het zeepaardje zijn staart ook om zich vast te hechten aan wieren, zeegrassen of koralen. Vaak hangt het met de staart gekruld om een plantenstengel mee te deinen met het water. De staart krult zich voorwaarts en niet achterwaarts zoals soms foutief terug te vinden is in tekeningen.

Zeepaardjes zijn soms moeilijk te ontdekken. Zien zij ons ook moeilijk?

Nee, zij zien ons goed. Wij zijn immers niet gecamoufleerd. Bovendien kan een zeepaardje zijn beide oogjes onafhankelijk van mekaar in andere richtingen bewegen, net zoals een kameleon.

Hoeveel verschillende soorten zeepaardjes zijn er?

Volgens het 'World Register of Marine Species' zijn er officieel 53 soorten zeepaardjes.

Waar komen zeepaardjes voor?

Zeepaardjes leven in warmere wateren. De meeste

56

opmaak_243.indd 56

soorten vinden we terug in tropische wateren. Dankzij de warme golfstroom komen er twee soorten in de Noordzee voor: het kortsnuitzeepaardje (Hippocampus hippocampus) en het langsnuitzeepaardje (Hippocampus ramulosus).

Regelmatig wordt er voor de Nederlandse en Belgische kust één van deze twee soorten waargenomen. Verwacht wordt dat zeepaardjes bij ons steeds meer zullen voorkomen ten gevolge van de opwarming van het zeewater. In april 2007 werden in de monding van de Britse rivier de Theems kortsnuitzeepaardjes aangetroffen die

ter plaatse voortgeplant waren, voor het eerst in dertig jaar. Ook in de Oosterschelde zijn al meerdere exemplaren gevonden en zelfs in de Waddenzee, meer bepaald in het koudere noordelijke Duitse deel.

Kunnen zeepaardjes geluid maken?

Zeepaardjes maken een klikkend en poppend geluid gedurende het voeden en geslachtsgemeenschap. Ze doen dit door de twee delen van hun schedel tegen elkaar te bewegen.

Welke kleur hebben ze?

Er zijn blauwe, groene en zelfs knalgele soorten, maar de meeste zijn bruingroen van kleur. Hiermee valt een zeepaardje niet op in de waterplanten waartussen ze leven.

De felgekleurde, meestal kleinere soorten,

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:19:21

vinden we dan – heel moeilijk – terug in gorgonen. Zeepaardjes kunnen van kleur veranderen en zelfs patronen en tekeningen aannemen.

Kunnen ze snel zwemmen?

Een zeepaardje zwemt rechtop en is erg langzaam omdat er enkel gezwommen wordt met een kleine razendsnel bewegende rugvin. Naast de stuwende rugvin zitten aan de zijkanten van de buik twee kleine sturende vinnen. Het is een van de weinige vissen die loodrecht naar boven en naar beneden kan zwemmen.

Hoe wordt een groep zeepaardjes genoemd?

Een kudde. Zeepaardjes zijn sociale dieren die liefst in groep leven. Ze zijn erg zachtaardig.

Foto: Rudi Brocken.

Wat is de gemiddelde levensduur van een zeepaard?

Er is geen duidelijk antwoord, maar de leeftijd varieert tussen ongeveer een jaar voor de kleinere soorten tot ongeveer 3 à 5 jaar voor de grotere soorten.

Wat eten zeepaardjes?

Voornamelijk kleine kreeftachtigen, kleine vissen en plankton. In aquaria voedert men ze Artemia (pekelkreeftjes). Kannibalisme van hun juveniele nakomelingen komt voor bij ongunstige omstandigheden. Een volwassene eet 30 tot 50 maal per dag.

Babyzeepaardjes eten een verrassende hoeveelheid van 3.000 stukjes voedsel per dag.

Hoe eten zeepaardjes?

Zeepaardjes hebben geen tanden en geen maag. Ze zuigen het voedsel snel naar binnen via hun zuigsnuit. Het voedsel gaat zo snel door hun spijsverteringsstelsel, waardoor ze zo goed als constant moeten eten om in leven te blijven.

Hoe groot worden zeepaardjes?

Het kleinste zeepaardje ter wereld, Hippocampus Denise, wordt max. 2 cm groot.

Foto: Roland Wantens.

Zijn zeepaardjes monogaam?

De meeste zeepaardjes vormen een koppeltje voor gans hun leven en zijn bovendien monogaam. Als één van de partners bijv. weggevist wordt, dan is het niet denkbeeldig dat de overblijvende partner sterft van verdriet.

Hoe krijgen zeepaarden baby's?

Nadat het koppeltje zeepaardjes een mooie paringsdans hebben uitgevoerd, deponeert het vrouwtje haar eitjes in de broedbuidel van het mannetje, die deze eitjes bevrucht en laat ontwikkelen in z'n buidel. Na een periode van 9 tot 45 dagen komen de kleintjes uit de buidel tevoorschijn en zijn dan volledig op zichzelf aangewezen.

Foto: Rob Maller.

Foto: Gery Beeckmans.

Tekening: Human Anatomy Atlas – Visible Body.

Hippocampus abdominalis is het grootste zeepaardje en kan tot 35 cm groot worden.

Mag men zeepaardjes in een aquarium houden?

Ja, maar doe dat liever niet. Je mag ze zeker niet zelf vangen. Alle soorten Hippocampus zijn collectief opgenomen in 'Appendix II' van het CITES-verdrag, zodat export van deze dieren alleen met een CITES-vergunning is toegestaan.

Heeft het zeepaardje vijanden?

Afgezien van de mens en zeekrabben heeft het zeepaardje maar weinig vijanden; het heeft te veel graten en is slecht verteerbaar.

Foto: Els Van den Borre.

In de hersenen bevinden zich twee hersendelen die lijken op een zeepaardje en daarom Hippocampus worden genoemd.

Wat zijn de voornaamste bedreigingen voor een zeepaard?

Er zijn drie hoofdredenen waarom zeepaardjes risico lopen: • De traditionele Chinese geneeskunde neemt meer dan 20 miljoen zeepaardjes per jaar uit het wild om ze te gebruiken voor medische doeleinden, vooral als traditioneel medicijn in de homeopathie, met name om de potentie te verhogen. Hoewel van geen enkel homeopathisch middel ooit is aangetoond dat het libidoverhogend werkt.

• Ze worden in vele landen gebruikt als souvenir. Omwille van hun commerciële verkoopwaarde worden ze opgevist uit de zee en in de brandende zon te drogen gelegd.

Na deze gruwelijke dood belanden ze in de souvenirwinkels.

• De handel in zeeaquariumdieren neemt ongeveer één miljoen zeepaardjes voor zijn rekening. Er wordt gedacht dat ongeveer 1.000 van de gevangen dieren niet langer dan 6 weken leven.

Boven: GuyLian Seahorses of the World 2008, met de staart grijpt het zeepaardje zich vast, doornig zeepaardje (Hippocampus histrix), Lembeh Strait (Indonesië).

Midden: NELOS-festival 2008, een zwanger kortsnuitzeepaardje (Hippocampus hippocampus), Zeelandbrug (Oosterschelde).

Onder: GuyLian Seahorses of the World 2012, een zwanger mannetje, (Hippocampus bargibanti), Seraya secret area (Bali).

In ons hoofd zit er blijkbaar ook een zeepaardje?

Nee, maar er bevinden zich in een mensenhoofd twee hersendelen die hippocampus genoemd worden, vanwege hun kromme vorm, die lijkt op een zeepaardje.  Ivo Madder

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 57

57

28-3-2013 13:19:39

Bondsnieuws

- COMMISSIE DUIKONDERRICHT

Foto's: Ivo Madder.

Een daverend aplaus voor de jubilarissen Jos Audenaerd en Marc Corthals.

Jos Audenaerd, al 40 jaar 3*Instructeur, kreeg een herinneringsmedaille overhandigd

Marc Corthals, 35 jaar 3*Instructeur, ontving eveneens een herinneringsmedaille.

Collegevergadering Op zondag 10 maart 2013 vond de Algemene Vergadering van het College der 3*Instructeurs NELOS plaats.

D

e voorzitter van het Duikonderricht, John Remue, begroette speciaal de nieuwe leden Sylvia Malfait, Patrick Van Buyten en Dirk Damen.

Na het verslag van het Bureau door John Remue, waarbij de beleidsactiviteiten van het bestuur werden belicht, ging hij over naar de viering van de 3*Instructeurs voor hun jarenlange inzet binnen het College ten dienste van het Duikonderricht.

58

opmaak_243.indd 58

De jubilarissen waren: • 10 jaar 3*I: Ludêk Broulim, Geert D'Heere, Tijl Ooms; • 15 jaar 3*I: Danny Darmont; • 20 jaar 3*I: Ivo Hubert; • 25 jaar 3*I: Guy Segers; • 30 jaar 3*I: Eric Sels, Marcel Vanden Bosch; • 35 jaar 3*I: Marc Corthals; • 40 jaar 3*I: Jos Audenaerd.

De eremedaille voor de jubilarissen.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:19:49

Tijl Ooms, 10 jaar 3*Instructeur.

Geert D'Heere, 10 jaar 3*Instructeur.

Danny Darmont, 15 jaar 3*Instructeur.

Ivo Hubert, 20 jaar 3*Instructeur.

Marcel Vanden Bosch, 30 jaar 3*Instructeur.

Marc Corthals, 35 jaar 3*Instructeur.

Jos Audenaerd, 40 jaar 3*Instructeur.

Foto: Roland Wantens.

Ludêk Broulim, 10 jaar 3*Instructeur.

Guy Segers, 25 jaar 3*Instructeur.

Eric Sels, 30 jaar 3*Instructeur.

Na deze terechte viering kwamen alle afdelingen van het Duikonderricht aan bod met hun respectievelijke en specifieke verslagen: de Verantwoordelijke der Brevetten (Eric Sels), de Ereraad (Ronny Margodt), het Brevettencomité (John Maes), het Veiligheidscomité (Eric Vonk), de Sectie EDIT (Ivo Madder), de Sectie Duiktechnieken (Dirk De Bilde), de Subcommissie Jeugdduiken (Franklin Forrez) en de Vlaamse

Trainersschool (Stef Teuwen).

De overheveling van het volledig nitroxgebeuren naar het 'regulier' duiken werd door de Algemene Vergadering goedgekeurd.

Ook het nieuwe project van de Subcommissie Jeugdduiken om voortaan instructeurs van het volwassenencircuit, mits een summiere opleiding, toe te laten te duiken met jeugdduikers, werd aanvaard.

De voorzitter sloot de vergadering af met

een woord ter nagedachtenis van Mia Sels die vele jaren een gewaardeerde hulp op het College was! 

John Remue, Voorzitter Duikonderricht

ADVERTENTIE

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 59

59

28-3-2013 13:20:14

Retro Hippo

- VERZAMELD DOOR WIM VAN DOESELAER

45 jaar geleden Uit Hippocampe nr. 20

april 1968

Algemene Vergadering BEFOS-FEBRAS

uit Hippocampus nr. 168

april 1998 DUIKEN

Stemming over "Zijn wij akkoord met de gewestvorming in overeenstemming met de decreten van Bloso en Adeps, met behoud van de Nationale Federatie?".

Voor: 195 – tegen: 16.

15 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 118

april 1988 Onderwaterjacht In samenwerking met het Comité de Provence de la FFESSM en met de kostbare medewerking van onze vrienden van le Groupement de pêche en d'études sousmarines te Marseille zullen wij dit jaar het eerste officiële kampioenschap van onderwaterjacht inrichten met het doel een selectie van de beste elementen te doen voor de vertegenwoordiging aan de komende internationale competities te Les Embiez en Cabrera (Majorca).

Raymond Becker

35 jaar geleden april 1978

Nieuw protocol zwembadproeven De proeven zijn opgesteld in functie van het huidig gangbaar materiaal en de realiteiten van het hedendaagse duiken. Op te merken valt dat de uitloding ook tijdens het examen mag aangepast worden, dat bepaalde proeven het duiken vanaf een boot voorbereiden, dat de proeven met reddingsvest in het examen werden geïntegreerd en dat alles in functie van de mondontspanner beschreven werd.

John Remue

Belgisch Kampioenschap Onderwaterhockey

Janus IV De operatie Janus IV had tot doel te bewijzen dat menselijke tussenkomst nog mogelijk is op diepten van 400 tot 500 m.

Intussen is het experiment een volledig succes geworden. En wat eerst niet voorzien was en wat zelfs de duikers vooraf niet wisten: zij doken tot een diepte van 501 m en vestigden zo een nieuw wereldrecord.

60

Binnen het 'Centrum ter Verspreiding van de Duiksport' (beter bekend als C.V.D.) is er een groepje gemotiveerde beoefenaars van het onderwaterhockey. Enkele van deze mensen liepen reeds lange tijd rond met het idee 'iets' te organiseren.

Er smeulde iets en toen kwam Fons Volkers (Voorzitter Sportcommissie), die vroeg: "Waarom organiseren jullie niet het Belgisch Kampioenschap?". Deze vraag stak de vlam aan de lont; het Belgisch Kampioenschap OW-hockey 1987 was geboren.

58 Hippo's heeft Mon Henderickx voor ons gedrukt. Tot 1986 was de Hippocampus en de Hippocampe letterlijk in handen van de persoon die voor de publiciteit zorgde. Hij vond ook dat hij heer en meester was over de inhoud en de lay-out. Toen Mon aantrad in 1986 mogen we gerust stellen dat we baas in eigen huishouden werden. Plotseling veranderde de sfeer: in plaats van het voortdurende bekvechten met die bewuste persoon, werd er nu samengewerkt in een kameraadschappelijke en constructieve sfeer.

Zijn laatste nummer, nr. 168 hebt u nu in uw handen. Bedankt, Mon. Wim Van Doeselaer

Zeeland Algemeen kunnen wij stellen dat het overgrote deel van Zeeland ons niet weg wil. Met deze wetenschap is het voor ons, vredelievende, intelligente welopgevoede sportduikers toch niet moeilijk om met alle mensen rekening te houden. Respecteer dat de beroepsvissers hun brood willen verdienen, ook al bloedt uw hart bij het zien van de slachtpartijen onder water. Wij smeken om verkleedruimten, maar hou er a.u.b. rekening mee dat bij het ontbreken van deze, een aantal mensen er terdege aanstoot aan nemen dat je demonstratief in je blote kont op de dijk blijft rondhuppelen.

François Desmet

Dirk De Vogel CVD Antwerpen

Hippocampus maart/april 2013

ECNEIREPXE RETOOCS :NEOD | KCERW Y TREBIL :NEKKARW | REMAKMAARK S’OMEN GNIDNIF :RUUTNOVAKIUD | TOONS AGAS TSET :EIFARGOTOF | GNIRUEK :HCSIDEM | ENILEFIL SULITUAN :OFNIT CUDORP | AKIRFA-DIUZ :NEZIER 3102 IRAURBEF

uit Hippocampus nr. 69

Achtenvijftig

FEBRUARI 2013 REIZEN: ZUID-AFRIKA | PRODUCTINFO: NAUTILUS LIFELINE | MEDISCH: KEURING | FOTOGRAFIE: TEST SAGA SNOOT | DUIKAVONTUUR: FINDING NEMO’S KRAAMKAMER | WRAKKEN: LIBERTY WRECK | DOEN: SCOOTER EXPERIENCE

25 jaar geleden

NEKIUD

opmaak_243.indd 60

28-3-2013 13:20:29

werving

Superaanbieding

12 nummerS duiken + duiken digitaal van € 99,45 voor SlechtS € 39,50 DUIKEN

DUIKEN magazine van de onderwaterwereld.

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

VERZONKEN IN VULKAANZAND:

NUMMERS

BALI’S LIBERTY WRECK

+ gRatiS

NIEUW: MOBIELE LEVENSREDDER

VOOR DUIKERS

REIZEN

Haaien scoren Kaap de Goede Hoop OOSTVOORNSE MEER

ZOET WATER IS EEN FEEST!

KOLKENDE STRAAT Wij zullen duiken in de baai van Lamalera (zie kader volgende pagina) en naar verluidt is het hier goed macroduiken op het zwarte zand.

De omgeving is hier totaal anders en zeker mooi te noemen: koraalrotsen zijn als kunstige bloemstukken opgemaakt, worden omgeven door zwart zand en daartussendoor kruipt en zwemt een keur aan verschillende zeeschepsels.

Aan één duik hebben we niet genoeg om dit allemaal vast te leggen. Gelukkig hoeft dat ook niet omdat we hier ook nachtduiken. De nachtduik brengt ons meer van hetzelfde, maar omdat het gebied zo rijk aan soorten is, is verveling geen seconde aan de orde.

Gedurende de nacht verplaatsen we ons verder

BULTRUG JOHANNES

in de richting van onze bestemming: Alor.

Hier gaan we duiken in de kolkende Straat van Pantar, een zeestraat tussen het eiland Pantar en Alor, met in het midden een slapende vulkaan genaamd Pulua Pura.

Ten oosten van deze vulkaan is een vernauwing van de straat en precies daar bevinden zich een aantal duikstekken waaronder Clown Valley. Maar zo twee dagen na volle maan blijkt het er nogal te stromen: indrukwekkende draaikolken en willekeurig stijgende en dalende bulten water dwingen respect af en we vragen onszelf af of we er wel verstandig aan doen hier te water te gaan. We moeten maar op de wijsheid van onze twee duikgidsen vertrouwen, en besluiten mee te gaan. Als we op de Zodiac zitten, blijkt echter dat de gidsen ook niet al teveel vertrouwen hebben in de zaak en er wordt besloten dat we alsnog uitwijken naar een plaats genaamd Shark Galore. Daar aangekomen ziet het water er evenmin vriendelijk uit. Maar ergens tussen de twee duikplaatsen in lijkt het wat rustiger te zijn en een naam voor de duikstek is al snel gevonden: Clown Galore. Eenmaal onder water blijkt de stroming toch vrij stevig te zijn, en dat betekent dus zwemmen, niet bepaald onze hoofdmotivatie om duiken leuk te vinden.

Maar ondanks de stroming dalen we toch af tot een meter of 16 in de hoop dat het daar wat rustiger wordt. Helaas, in plaats van dat de stroming afneemt, zet de stroming alleen nog maar verder aan en niet veel later liggen we in een heuse onderwaterstorm. Er is bijzonder weinig gelegenheid om ergens in de luwte te schuilen, dus we zijn aangewezen op onze sterke roestvrijstalen aanwijsstokken die enig houvast bieden wanneer we ze tussen de rotsen steken. De stromingen blijken onverbiddelijk en volkomen onberekenbaar qua richting en sterkte en ze laten zich nog het best vergelijken

Een zeenaaktslak met een pyama?

Nee, maar zo luidt wel zijn naam: Pyamaslak (Chromodoris magnifica).

WAS HIJ TE REDDEN?

FOTOGRAFIE-UITDAGING

Ook onder een overhangende rots bij Pulau Reta barst het van de kleuren en onderwaterleven.

Onze speurneuzen zijn in alertheid gebracht, we ontdekken bizarre beesten zoals deze juveniele hengelaarsvis (boven) en Halimeda spookfluitvis (rechts).

40 Duiken januari 2013

ZEELANDBRUG: ZEEUWSE DROOM | LEUKE DAG: SCOOTER EXPERIENCE CAMERATEST: OLYMPUS E-PL5 | MEDISCH: DUIKKEURING | BIOLOGIE: INKTVISSEN

ECNEIREPXE RETOOCS :NEOD | KCERW Y TREBIL :NEKKARW | REMAKMAARK S’OMEN GNIDNIF :RUUTNOVAKIUD | TOONS AGAS TSET :EIFARGOTOF | GNIRUEK :HCSIDEM | ENILEFIL SULITUAN :OFNIT CUDORP | AKIRFA-DIUZ :NEZIER 3102 IRAURBEF

CAMERATEST: OLYMPUS E-PL5 | MEDISCH: DUIKKEURING | BIOLOGIE: INKTVISSEN ZEELANDBRUG: ZEEUWSE DROOM | LEUKE DAG: SCOOTER EXPERIENCE

01302

BP 8

711273 991903

BP 8

711273 991903

01302

FOTOGRAFIE-UITDAGING

ZOET WATER IS EEN FEEST!

De duiken in de Kalabahi Sound zijn zonder uitzondering muckduiken: zwart zand met rotzooi en daartussen vooral bizarre beesten.

DUIKEN

met heftige rukwinden. Dit blijkt niet lang vol te houden, hier kun je onmogelijk duiken.

Gelukkig wordt besloten om de duik af te breken, waarbij ieder zijn eigen manier weet te vinden om naar boven te kruipen. Wat een binnenkomer: welkom in de Straat van Pantar!

24E JAARGANG NR.1 - JANUARI 2013 € 5,99 spotten we diverse soorten spookfluitvissen die nauwelijks als spookfluitvis herkenbaar zijn, diverse wesp- en bladvissen, verschillende soorten pijlinktvissen en octopussen, hordes zeenaaktslakken, koraalmeervallen en nog vele andere soorten. Dit is bijzonder, onze speurneuzen zijn in alertheid gebracht en met zijn allen snuffelen we het zwarte zand continue ZWART ZAND af. We krijgen geenONDERWATERWERELD genoeg van en dat blijkt Eenmaal terug op de boot bekomen we vanMAGAZINE | WWW.DUIKEN.NL VANerDE wel uit de duiktijden: die zijn hier zonder de schrik. Nu hebben we behoefte aan een uitzondering meer dan een uur, terwijl de rustige nachtduik en die gaan we maken in afspraak eigenlijk 45 minuten was... de Kalabahi Sound. Deze zeestraat leidt naar De komende dagen maken we nog een aantal Kalabahi, de voornaamste plaats op het eiland duiken in de Straat van Pantar, maar dan Alor. De duiken in de Kalabahi Sound zijn aan de noordzijde van de vulkaan. Door de zonder uitzondering muckduiken: zwart zand RUSSISCHE ROULETTE sterke stroming kost varen te veel brandstof met rotzooi en daartussen vooral bizarre IN DE ZWARTE ZEE: en het water aan de zuidzijde is toch te koud beesten. Net als in de Straat van Lembeh, DE MOSKVA EN SC213 om comfortabel te zijn. Bijkomend voordeel maar dan anders. In een tweetal duiken hier JANUARI 2013 REIZEN: INDONESIË, NOORWEGEN | PRODUCTINFO: SEA SHELL | MEDISCH: GEBITSPROBLEMEN | FOTOGRAFIE: TIME-LAPSE | BIOLOGIE: ZEEGRAS | JOUW DUIKAVONTUUR: SIPADAN | WRAKKEN: ZWARTE ZEE | ONDERHOUD: DROOGPAK

REGENBOOGFORELLEN

op jE tablEt of pc

INDONESIË ALOR

omgeving te zijn: volgens de boeken is het een Hippocampus alatus, een soort die volgens de aanwezige literatuur alleen nog maar gezien is tussen het Noorden van Australië en het zuiden van Papoea-Nieuw-Guinea, een gebied ruim 1500 kilometer hiervandaan! ’s Nachts maken we hier nog een nachtduik, maar dan iets verder de baai in, waar de stroming minder is. Het onderwaterlandschap blijkt, ondanks dat we dichtbij de vorige stek zitten, compleet anders te zijn en weer is het een beestenspotfeest: een stuk of zeven verschillende zeenaaktslakken die we nog nooit eerder zagen, een enorme hoeveelheid Pleurobranchussen en een schattig sepiolaatje!

Als fotograaf word je van hot naar her geroepen omdat iedereen weer wat anders wil laten zien en helaas is het duikuurtje zo voorbij. Eenmaal uit het water krijgen we direct te eten en voldaan kruipen we onze kooi in, want we moeten morgen weer vroeg op. De zuidzijde van het eiland Kawula op weg naar de straat van Pantar staat op de planning, het water zal daar stukken kouder zijn.

DUIKEN

FEBRUARI 2013 REIZEN: ZUID-AFRIKA | PRODUCTINFO: NAUTILUS LIFELINE | MEDISCH: KEURING | FOTOGRAFIE: TEST SAGA SNOOT | DUIKAVONTUUR: FINDING NEMO’S KRAAMKAMER | WRAKKEN: LIBERTY WRECK | DOEN: SCOOTER EXPERIENCE

DUIKEN 12 24E JAARGANG NR.2 - FEBRUARI 2013 € 5,99

TEK

INDONESIË

VAN FLORES NAAR ALOR, EN TERUG

Duiken januari 2013 41

ZEELAND

VISSEN OP HUN WINTERBEST

IJSDUIKEN

WINTERSPORT VOOR IEDEREEN

Winterpret! koude en tropische avonturen

EVEN NIET BEREIKBAAR: FILMEN MET JE SMARTPHONE | NOORWEGEN: IJZIGE ROADTRIP LEUK OM TE DOEN: TIME-LAPSE ONDER WATER | ZEEGRAS: DE WEIDEN VAN DE OCEANEN

01301

BP 8

711273 991903

WAS HIJ TE REDDEN?

JOHANNES

Word duiken Fan? www.facebook.com/duiken.nl BULTRUG REGENBOOGFORELLEN

OOSTVOORNSE MEER

Kaap Goedeabonnee Hoopen ontvang Duiken een jaar lang iedere Word de nu Duiken

Haaien scoren

maand op de mat. Naast het magazine heeft u de mogelijkheid om via de AKO tijdschriften App, Duiken op uw iPad, Android tablet en pc te bekijken. Profiteer van ruim 60% korting!

VOOR DUIKERS

LEVENSREDDER NIEUW: MOBIELE

www.duiken.nl/tablet

ReageRen

DUIKEN BALI’S LIBERTY WRECK

VULKAANZAND: VERZONKEN IN

Ga naar duiken.mijntijdschrift.net/hippo2013 of bel 070 66 02 28 (België)

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

NEKIUD

werving duiken digitaal_A4_hippo.indd 1 opmaak_243.indd 61

24E JAARGANG NR.2 - FEBRUARI 2013 € 5,99

11-01-13 28-3-2013 13:20:30 16:36

Bondsnieuws

- DUIKPLAATS

Duikkaarten

editie 2013 De nummering van de duikkaarten werd aangepast en er zijn ook enkele nieuwe kaarten van de ontbrekende duikplaatsen bijgekomen. Ook het overzicht van de sportduikwetgeving werd aangepast.

A

lle Zeeuwse duikplaatsen werden in 2010 door Frank van der Vegte in kaart gebracht. De kaarten beschrijven de meer dan 100 duikplaatsen in Zeeland, verspreid over het Grevelingenmeer, de Oosterschelde, het Veerse Meer en de Westerschelde. Iedere kaart geeft duidelijk aan waar wel en niet gedoken mag worden, de natuur- en visgebieden, parkeerplaatsen, gps-coördinaten voor eventuele hulpverlening en waarschuwingen zoals kans op sterke stroming De Nederlandse Onderwatersport Bond

(NOB) merkte onlangs op dat er een verschil was in de nummering van de duikplaatsen op de VVV-site en de NOB-site.

Deze nummering werd nu gelijkgetrokken en ook de ontbrekende duikplaatsen van de Westerschelde en het Veerse meer zijn toegevoegd. Ook is de wet- en regelgeving met betrekking tot het sportduiken geüpdatet.

sport Bond (NOB), www.onderwatersport. org, onder het menu 'Duiken in Nederland' > 'Duiklocaties in Nederland’ of via volgende rechtstreekse link: http://bit.ly/ duikkaarten2013. 

Ivo Madder

De duikkaarten met aangepaste nummering, de nieuwe duikkaarten en de regelwetgeving zijn te downloaden vanaf de website van de Nederlandse Onderwater-

ADVERTENTIE

Watersportcentrale N.V. Meer dan 40 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is!

Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.eu

RECREATION - INTRO TO TEC - EANx - TEC LITE - TEC - TRIMIX - REBREATHER - SOLO DIVING! Privé duiken met MY Bruce max 2 - 4 duikers of TEC-duikers aan boord, duiken à la carte, top duiken te HURGHADA - Red Sea! 8 dagen 7 nachten acc. in appartement met zwembad + 5 dagen duiken vanaf € 459 p/p.

8 dagen 7 nachten ALL IN Pacha Resort + 5 dagen duiken vanaf € 599 p/p.

Gespecialiseerd in Daily, Mini Safari, Rebreather, Tec & Solo duiken.

Bruce Team Guy Instr TDI & Annick

62

opmaak_243.indd 62

www.redseabruce.com & info@redseabruce.com & 0020(0)106.46.81.519

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:20:33

Bondsnieuws

- DUIKPLAATS

De 10 gouden regels van de Oosterscheldeduiker

www.diveandtravel.nl

Foto: Peter Van den Eynde.

Onze selectie vOOr 2013

neSiMa reSort dahab - egypte

Boek 7 nachten een 2-pers. standaard kamer o.b.v. logies en ontbijt incl. 10 kantduiken

vanaF € 689,- p.p.

1. De nollen of strekdammen zijn duikplaatsen waar sterke stroming veelvuldig voorkomt. Voorbeelden van deze duikplaatsen zijn: Gorishoek: 'De vuurtoren' of 'De punt'; Hoek van Ouwerkerk, de nol van Zierikzee, dijkversterking noordwest van Sas van Goes.

2. Springtij (enkele dagen na volle en nieuwe maan) zal die stroming nog versterken. Hetzelfde geldt bij hevige wind: vanaf een windsterkte van 5 à 6 Beaufort is het opletten geblazen! Alles hangt af van de tijd gedurende dewelke de wind zijn invloed op het watervlak heeft doen gelden en van de windrichting. Aanhoudende harde wind uit dezelfde hoek kan aan de lijzijde van de dijk plaatselijk toch een vlak wateroppervlak creëren, maar veroorzaakt altijd onberekenbare stromingen.

Kubu indah dive & Spa reSort indonesië – bali

Boek 7 nachten een 2-pers. Garden Bungalow o.b.v. logies en ontbijt incl. 10 kantduiken. Duik op het wrak USAT Liberty! Nu diverse extra’s!!!

vanaF € 1474,- p.p.

3. Duiken bij hoogwater is op deze duikplaatsen af te raden.

Je kan ver meegesleept worden.

4. Informeer bij duikers met ervaring op elke duikplaats wat het ideale moment is om te water te gaan.

5. Slechts

twee duikers verbonden met één lijn, de zogenaamde 'buddy line', aan de polsen of armen.

6. Bij 100 bar flessendruk keer je met behulp van het kompas langs de bodem terug naar de oever. Bij te voorzien luchtgebrek verlaat je de bodem en stijg je verticaal op aan de voorgeschreven snelheid en zwem je op geringe diepte op kompas in de richting van de oever.

7. Boeien bij de duikplaats wijzen op netten of fuiken. Houd er rekening mee. Eerbiedig deze netten en fuiken. Zij zijn de legale broodwinning van vissers.

8. Verstoor geen dieren, raak ze niet aan en voed ze niet.

Leer het onderwaterleven kennen en respecteren. Vermijd elke vernieling.

9. Houd de duikplaatsen schoon. Duik zoals je schaduw … laat geen enkel spoor na.

10. Moedig je duikbuddy's aan deze regels te volgen.

Maavahi Liveaboard Malediven - liveaboard

Boek 7 nachten een 2-pers hut o.b.v. volpension incl. 3-4 duiken p/dag. Nederlandse begeleiding, kleine groepen en scherpe prijs.

vanaF € 1899,- p.p.

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en transfers v.v.

De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm andtravel.nl ve di w. w website w

l .n l e v a r t d n a e iv .d www 15 94 tel: (033) 457

DMZ04_024_Dive_and_Travel.indd 1

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 63

63

28-3-2013 13:20:37

Close-upe

NELOS-fotograaf

Spookkreef t,

Oosterscheld

e.

In de kijker

Hypselod

Flabellina sp., Middellandse Zee.

Dondice banyulensis, Middellandse Zee.

Zeeduivel, Rosas

(Spanje), Middell

andse Zee. Murene, Middellan

64

opmaak_243.indd 64

dse Zee.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:20:52

Naam AndrĂŠ Vanhecke

2*Instructeur

Brevet/titel

Fotografiebrevet bovenwaterfotograaf Club

Orca Bree 1999

Duikt sedert Aantal duiken

1190

Aantal fotoduiken 80 Duikplaatsen Camera Behuizing

Hypselodoris picta, Middellandse Zee.

Eitjes zeedonderpad.

umbraculum

, Middellands

Nikon D70S Subal ND70

Lenzen

Nikon 60 mm macro, Tokina 10-17 mm fisheye

Flitsen

2 x Sea and Sea YS110a

Website

www.andrevanhecke.be

Snotolf, Noorweg

Umbraculum

Oosterschelde, Middellandse Zee, Egypte, Noorwegen, Ierland, Schotland

en.

e zee.

Zeenaaktslak, Noorwegen.

Hippocampus Hippocampus maart/april jan./feb. 2013

opmaak_243.indd 65

65

28-3-2013 13:21:04

Reportage

- DUIKMATERIAAL

Evenement Eigen Wijs Duik Reizen Een tijdje geleden kreeg ik een uitnodiging voor een duikevenement in Enschede. Nu doet deze Nederlandse plaats bij mij geen duikbel rinkelen.

Ik ken de naam alleen van de vuurwerkramp op 13 mei 2000. Maar duiken? Nee, geen idee. Toch zag het programma er veelbelovend uit. Er was onder andere de mogelijkheid om materiaal te testen in een grote duiktank. Reden genoeg om de grote afstand te overbruggen en in te gaan op de uitnodiging. Als het niet interessant zou blijken, had ik toch op een nieuwe duikplaats gedoken.

De duiktank is een groot, rond vat van 10 meter diep en 10 meter doorsnede.

D

e mensen van Eigen Wijze DUIKreizen (EWDR) vroegen zich af hoe ze als reisorganisatie, gespecialiseerd in unieke duikreizen, konden opvallen en toch hun bedrijfsfilosofie trouw blijven.

Je kan als bedrijf op beurzen gaan staan, maar dan ben je deels afhankelijk van het publiek dat de beurs bezoekt. Je kan tussen de bezoekers eventueel nieuwe klanten aantrekken, maar je hebt er weinig vat op. Ook worden er niet overal in de Benelux duikbeurzen georganiseerd. Het is dus niet mogelijk om geografisch al je potentiële klanten te bereiken. Wat doe je dan?

Met deze vraag worstelde EWDR ook.

De oplossing kwam via een collegastandhouder op een beurs. De uitbater van DiveWorld wou een evenement organiseren om zijn duiktank meer bekendheid te geven. Uit deze twee problemen werd er één oplossing geboren. Het resultaat was een kleinschalig duikevenement bestaande uit een combinatie van lezingen, film-

66

opmaak_243.indd 66

voorstellingen, een workshop en de mogelijkheid van het uittesten van materiaal.

Een succesformule? Het was afwachten op de inschrijvingen.

Enkele dagen vóór de aanvang werd duidelijk dat het evenement aansloeg in duikend Nederland (ik heb er slechts 1 Belg ontmoet). De workshop 'goed foto's nemen met een compacte OW-camera' moest door het groot aantal gegadigden tweemaal gegeven worden.

Dus die bewuste zaterdagmorgen ging mijn wekker – onchristelijk voor een weekend – vroeg af. Ik had zin om me op mijn zij te rollen, maar de lange rit richting noorden moest snel aangevat worden. Mijn zoon wakker maken en alles in de auto laden.

Gelukkig hadden we de avond ervoor ons materiaal klaargezet zodat dit karweitje niet te lang duurde en niet leidde tot "Waar ligt dat nu weer?". Mijn oude gps dolde in

Eindhoven met ons, waardoor we niet alleen bijna alle afritten uitgetest hebben maar ook kostbare tijd verloren. Toch kwamen we op tijd om nog even te kunnen genieten van een eerste kop koffie en een plak donker krentenbrood 'oet Twente'. Niets superdeluxe, gewoon een stevige boterham, maar passend binnen het imago van een reisbureau dat 'expeditionaire' duikreizen aanbiedt. Bij zo'n reizen mag je geen luxe verwachten, maar neem je de dingen zoals ze zijn, als een duiker-avonturier.

Na deze opkikker kon je uitrusting uitproberen en materiaal bekijken. Er was ook een uiteenzetting van Roy Velthuis over technisch duiken. Interessante informatie, maar ik koos voor de workshop fotograferen met een simpele OW-cameraatje zonder veel franjes. Deze zeer interessante workshop werd deskundig geanimeerd door Peter de Maagt.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:21:08

De duiktank in Enschede draagt de naam DiveWorld.

Klaar om het duikmateriaal te testen.

Foto's: Dennis Barendse.

Het water voelt warm aan, dus handschoenen zijn niet nodig.

Drie platformen op verschillende dieptes.

Workshop beter fotograferen met een compact camera De insteek was om gefundeerd tips te geven over het fotograferen met een compacte onderwatercamera zonder dat je hiervoor extra's moet kopen. In feite een antwoord formuleren op de vraag: "Hoe maak ik goede foto's met een digitaal cameraatje in een plastic onderwaterhuis". Ik heb ook zo'n ding liggen en ik dacht altijd dat je hiermee alleen maar vakantiekiekjes of leuke foto's van een clubuitstap kon maken.

Na deze workshop denk ik daar nu anders over. Niet dat ik me nu opeens een topfotograaf voel – nee, ik zal nog veel moeten oefenen – maar het is wel mogelijk.

De workshop begon met een theoretische uitleg over alles wat met zo'n cameraatje te maken heeft: diafragma, lenzen, knoppen, … Het meeste ben ik al vergeten, maar ik weet nu dat ik

tijd moet nemen om de handleiding te lezen. Iets wat ik nooit deed, want wat is er daar nu meer aan dan op een paar knopjes drukken?

Daarna ging het over hoe goede foto's nemen. Er bestaat geen toverformule.

Gewoon veel geduld, lees: veel foto's maken, waardoor je de kans vergroot dat er een goeie tussen zit, en zeer dicht bij het te fotograferen onderwerp komen. Dichterbij komen heeft tal van voordelen: weinig verkleuring, minder stof tussen lens en voorwerp, binnen het bereik van je flits, … Eénmaal overtuigd van het 'dicht is goed, dichter is beter' mantra, kwamen een paar technieken om nog betere foto's te nemen aan bod.

Ik heb er twee onthouden: proberen van onder naar boven foto's te nemen en de regel van derden. Kortweg, probeer je onderwerp vanonder te fotogra-

feren en zet het onderwerp op één van de kruispunten van de lijnen die de derdes verbindt (bij sommige toestellen zijn deze op het scherm te zien). Als je een vis fotografeert, dan zet je een het oog van de vis in zo'n kruispunt.

Omdat de workshop uitliep (een aantal deelnemers stelden vragen waarbij ik geen idee had waarover het ging), werd het praktijkgedeelte later op de middag gehouden. Hierbij leerden we hoe we het meest uit ons eigen toestel konden halen.

Ik vond het een goede workshop voor een 'dummy' zoals mezelf. Ik bekijk mijn digitaal, plastic ding met andere ogen.

Misschien moet ik opnieuw proberen er foto's mee te maken? Of een NELOScursus onderwaterfotografie volgen?

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 67

67

28-3-2013 13:21:23

Reportage

- DUIKMATERIAAL

Nat testen van materiaal Arjan Gunnink (rechts) vertelde over de expeditie naar de Noordpool & Groenland.

Morne Hardenberg toonde zijn film en foto's over haaien in Zuid-Afrika.

Tijdens de urenlange terugweg bespraken mijn zoon en ik de dag. Hij had gegeven wat hij beloofd had. Benieuwd hoe de organisatoren volgend jaar de ingeslagen weg op een even avontuurlijke manier zullen invullen. Bij deze gedachte probeer ik onze auto veilig naar huis te loodsen.  Patrick Van Hoeserlande

Duiken in een tank

De workshop onder

s best water fotografie wa interessant.

De workshop liep naadloos over in een uiteenzetting van Dr. Menno Gaastra over wat je als duiker-avonturier in het buitenland kunt oplopen. De spreker had zijn uiteenzetting samengevat als 'Buitenlandse Beestjes'. De geprojecteerde afbeeldingen waren zeker geen appetizer voor de lunch.

Ik heb nog nooit zo veel exotische ziektebeelden gezien. Wat ik onthouden heb, is dat onze antibiotica wel werken tegen 'landbeestjes', maar niet echt geschikt zijn om aquatische bacteriën te bestrijden.

Met die niet echt smakelijke beelden op het netvlies gebrand, probeerden we te genieten van onze lichte lunch. Tijdens de pauze vertelde Arjan Gunnink over de expeditie naar de Noordpool & Groenland en over een gezellig ijsduikweekend in Oostenrijk die EWDR georganiseerd heeft. Maar het neusje van de zalm was de presentatie van Morne Hardenberg. Die bevatte fantastische foto's en een film over haaien in Zuid-Afrika. Om je vingers van af te likken.

Natuurlijk konden beelden van een spektakel als de 'Sardine run' niet ontbreken.

Ik had direct zin om mijn koffers te pakken en deze keer wel te gaan duiken in ZuidAfrika, maar het getik van de regen op het dak zoog me terug naar de realiteit. Ik was in Nederland en moest terug naar België in een druilerige avond.

68

opmaak_243.indd 68

Buiten een duik in het diepste zwembad van de wereld en een beetje rommelen in een groot vat met water, had ik nog nooit in een overdekte duiktank gedoken. Ik had dus geen idee wat ik kon verwachten, maar dat maakte het des te leuker.

De duiktank in Enschede draagt de naam DiveWorld en is een groot, rond vat van 10 meter diep en 10 meter doorsnede. Het is niet ingegraven maar staat op de grond (hoewel ik vermoed dat er een dikke betonnen sokkel onder ligt). Gelukkig kan je met een karretje je duikmateriaal ophalen en met de lift naar boven brengen. Je moet niet alles via de trap naar boven sleuren. Om je om te kleden is er een ruime kleedruimte met douches. Geen gesukkel met het aankleden, terwijl je halfnaakt aan de weerelementen blootgesteld staat. Je kan zelf het laagje water in je natpak opwarmen onder de douche. Dit hoeft niet, want hier mag je ook met een droogpak duiken. Luxe!

Als ik over de rand kijk, dan valt me direct het zicht op. Wat een helder water.

Ik zie drie platformen op verschillende dieptes. Eén platform bevindt zich tegen het wateroppervlak en maakt het te water gaan eenvoudig. Ook ringen, een bootje, … een haai en een dolfijn. Niet alleen helder, vanaf het springplatform voel ik de temperatuur en het is warm (23°C). Ik besluit om mijn handschoenen in mijn bak te laten. Niet nodig.

Als we alles aan hebben en na de briefing kiezen we het niet zo ruime sop. Het duiken hier houdt het midden tussen open water en zwembad. Een aparte ervaring en een leuk alternatief in de winter.

Het thema van deze testdag was 'Vliegen en reizen'. Dit betekent dat het materiaal voornamelijk licht en compact was.

Je moet het immers samen met je andere spullen in je valies krijgen en het mag de weegschaal niet doen uitslaan naar 'extra betalen'. Het is dus niet te verwonderen dat er veel plastic in verwerkt zit. Samen met een zuinig design verkrijg je de gewenste eigenschappen.

Samen met de winkeluitbater wandel ik langs de rekken. Hij stelt me voor om een lichte ontspanner, een compacte jacket en een duikcomputer uit te testen. Aangezien hij ook eigenaar van de duiktank is, kan hij zijn klanten een extra service aanbieden.

Je mag al het materiaal dat je wenst te kopen eerst even uittesten. Niet zomaar in een ondiep zwembad, maar al op een serieuzere diepte. Toegegeven, het is nog geen 40 m, maar met 10 m 'blauw' waarin je vrij kunt bewegen, kan je toch al een veel beter idee krijgen van de kwaliteiten van het materiaal (nvdr: we vermelden bewust geen merken in dit artikel).

Zo stel ik vast dat de ontspanner inderdaad zeer licht is, maar dat hij vanaf een diepte van 8 m begint te piepen. Het geluid stoort me want voor mij is duiken alleen het horen van het omgevingsgeluid en je eigen ademhaling. Dit piepgeluid hoort daar niet echt bij. Het ademgemak is van goede kwaliteit, maar niet vergelijkbaar met mijn ontspanner. Al bij al een goede reisontspanner, maar zeker geen ding om iedere dag mee te gaan duiken.

Het jacket voldoet helemaal. Licht en zeer comfortabel om te dragen, in welke positie ik mezelf ook bevind. De duikcomputer lijkt op een gewoon uurwerk. Dit betekent een klein schermpje, maar alles is duidelijk leesbaar. Alleen het intern lichtje is een beetje zwakjes en amper genoeg voor een goede verlichting. Niets dat een duiklampje niet kan verhelpen. Om te duiken met handschoenen zou ik wel een armbandverlenger moeten aanschaffen.

De mogelijkheid om materiaal te testen in diep water is nog steeds een uitzondering.

Het is echter de enige manier om zelf te ervaren of je potentiële aankoop wel aan je vereisten voldoet. Zo vermijd je dat wat goed boven water lijkt een aantal onvolmaaktheden onder water vertoont. Onvolmaaktheden waarvan je het bestaan niet wist en die je duiken minder aangenaam maken.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:21:34

D-Dive-2013-a

Duiksport ook voor jou!

NELOS.be

Nieuw-!Dive Day Jeugd8 september zondag

Cartoon: Peter Bosteels.

Alle duikers op post!

D-DIVE DAY Zaterdag 7 september 2013 Groots Duikspektakel Onderdeel van het OpenWaterWeekend op 7 en 8 september

Waar? De Spuikom Oostende-Bredene D-Dive-2013-affiche.indd 1

opmaak_243.indd 69

9:21:07 28-3-201326-3-2013 13:21:34

Bondsnieuws

- COMMISSIE REDACTIETEAM HIPPOCAMPUS

Ik was aangenaam verrast met het artikel 'Ivo Madder: 50 Hippo's later' in vorige Hippocampus. 't Was niet helemaal correct want er was een extra editie ter gelegenheid van 50 jaar BEFOS. Dus waren het er 51. Maar de verrassing was er niet minder om. Het redactieteam had het artikel goed verborgen gehouden voor mij.

Het is verbazend hoeveel méér je kunt bereiken, als het niet uitmaakt wie er met de eer gaat strijken.

Uiteindelijk denk ik dat we allemaal in die eer delen en dat we een grote voldoening ervaren telkens we een nieuwe gedrukte versie van Hippocampus doorbladeren.

70

opmaak_243.indd 70

Tijdens een redactievergadering kreeg Ivo nog een leuk aandenken: een 'Moermannetje' in de vorm van een duiker, met een Hippo in zijn handen en een laptop aan zijn voeten. Het beeldje staat voor 10 jaar sleutelen aan Hippocampus.

er is nog meer te vieren

Foto: Elvire Verlinden.

Wist je dat NELOS dit jaar 35 jaar jong wordt? Het bondsblad Hippocampus is nog ouder (vanaf 1961 onder de naam l'Hippocampe), maar oogt beslist verfrissend jong.

n.

Van die 52 jaar Hippocampus/ l'Hippocampe zijn onze redactieleden John Remue en MoJohn Remue en Monique Demouster zijn samen al 21 jaar verantnique Demoustier samen al 21 woordelijke uitgever van Hippocampus. jaar verantwoordelijke uitgever van ons bondsblad, die ondertussen al 15 jaar lang bij het NELOS-lid Patrick Swinnen van Swinnen Printing gedrukt wordt.

Nog even (april 2013) en ook Katrijn Ools heeft iets te vieren: al 5 jaar puzzelt ze de lay-out van Hippocampus in elkaar.

Geniet van je bondsblad en tot aan de waterkant of bij een NELOS-activiteit.  Ivo Madder

Foto: Marijn Maese

B

ij deze wil ik de redactieleden danken, ook zij die er niet meer bij zijn, want zonder hen had ik het kwaliteitsniveau van ons bondsblad niet kunnen verwezenlijken gedurende die 10 jaar als hoofdredacteur van Hippocampus. Het is dankzij de goede samenwerking van de redactieleden dat we een modern en creatief bondsblad kunnen afleveren. Ieder redactielid levert een nuttige bijdrage, de ene al wat meer dan de andere. Het prachtige eindresultaat komt er telkens dankzij gans het redactieteam. Toch schitterend als je weet dat we al het werk thuis in onze vrije tijd doen.

Eigenlijk moet ik ook de NELOS-leden en commissies danken – iets wat ik telkens doe tijdens de Algemene Vergadering van NELOS – voor de teksten en de foto's die ze aanleveren. Want hun input is onontbeerlijk. Ook dank aan de positieve reacties en opbouwende kritiek van de lezers, want het is mede dankzij hen dat we telkens weer de spirit krijgen voor een volgende editie. Wat me doet denken aan een uitspraak van een voormalig president van Amerika, Harry Truman:

Foto: Roland Wantens.

Jij ook bedankt ...

Katrijn Ool s werkt al 5 jaar op het NELOSsecretariaat.

Door een waterlek zijn mijn Hippo's van december 1993 t.e.m. december 1999 (de nummers 146 t.e.m. 176) niet meer leesbaar. Is er iemand die deze oude periodieken dubbel heeft of ze niet meer nodig heeft? Je kan er mij een plezier mee doen.

ampus bij Swinnen Al 15 jaar wordt Hippoc Printing gedrukt.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 14:04:34

Persbericht Onze blauwe planeet: over het wel en wee van

de wereldzeeën

O

ceanen kampen tegenwoordig met verschillende problemen. Jaarlijks 'ontvangt' onze Noordzee bijvoorbeeld 20.000 ton afval waaronder heel wat plastic. Naast vervuiling heeft de verhoogde uitstoot van broeikasgassen, overbevissing en aquacultuur de nodige gevolgen.

Internationaal gerenomeerd onderwaterfotograaf Dos Winkel en stichter van de Sea First Foundation, zet voor ons de gevaren

Foto: Dos Winkel.

Was je als kind gefascineerd door de onderwaterwereld van Atlantis? Of spreekt de wondere wereld van films als 'Finding Nemo' niet alleen bij je kinderen tot de verbeelding? Kom dan op deze infoavonden het verschil te weten tussen fictie en realiteit. op een rijtje. Na de focus op de problemen, kijken we naar mogelijke oplossingen en maatregelen om de problemen te verhelpen en te voorkomen. We onderzoeken de belangrijke ecosysteemdiensten die de zee ons levert.

De nadruk ligt op oplossingen en alternatieven die voor iedereen bruikbaar zijn om de negatieve impact op de zee tot een minimum te beperken.

Data van de lezingen:

• •

dinsdag 14 mei 2013: overbevissing, bijvangst, kweekvis. woensdag 22 mei 2013: vervuiling, verzuring, dierenwelzijn.

Locatie van deze lezingreeks: De Kroon, Antwerpsesteenweg 2, 2950 Kapellen (bovenste verdieping).Kostprijs: €16 voor de 2 avonden. Inschrijven kan je via mireille. martens@kapellen.be of 03 660 66 46.  Mireille Martens

ADVERTENTIE

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 71

71

28-3-2013 13:56:08

Reportage

- FOTOGRAFIE

1e plaats macro reflex camera.

Een galatheakreeftje op een zacht koraal. Foto: Bruno Van Saen (België).

Hugycup 2012 Dromen kunnen werkelijkheid worden!

We brengen hier een verslag van één van de deelnemers van de Hugycup 2012 fotowedstrijd in Komodo (Indonesië). Het artikel fleuren we op met de prachtige foto's die tijdens deze vierde Huycupwedstrijd in de prijzen vielen.

N

ovember 2004. Na twee zwembadpogingen waag ik mij voor het eerst aan een echte duik in open zee. Het wordt dikwijls gezegd: "Ofwel stop je er onmiddellijk mee ofwel ben je verkocht aan de pracht en praal van de onderwaterwereld".

Ons leerproces – dat van mij en mijn vrouw Els Van den Borre – verloopt wat moeizaam. Pas na enkele duiken voel ik voor het eerst de rust en het gevoel van te zweven als een vogel, of misschien beter om te zwemmen als een vis. Vele duikers zijn het waarschijnlijk wel met mij eens als ik zeg: "Prachtig! Dit moeten mijn vrienden zien of

72

opmaak_243.indd 72

zelfs ook doen!".

En dan volgt – na de duikuitrusting – de tweede grote investering: mijn eerste fototoestel. Al snel blijkt dat het schieten van mooie onderwaterfoto's toch niet zo evident is. Het leek mij toch zo eenvoudig als ik de fotografen bezig zag. Maar onze foto's zijn echt niet goed. Na veel oefenen en een cursus onderwaterfotografie zien we beterschap. Maar de 'wauw-foto's' zoals ik ze noem, willen maar niet lukken.

In 2008 sta ik als een kleine jongen op te kijken naar de mijnheer die net iets verderop staat. We bevinden ons op het NELOS Foto- & Filmfestival en voor het eerst sta

ik oog in oog met mensen die ons Belgenland vertegenwoordigen op nationale en internationale onderwaterfoto- en -videowedstrijden. Maar die dag gaat een goede vriendin van ons, ons voorstellen aan Danny Van Belle. En sindsdien bevinden wij ons in een echte stroomversnelling.

Tijdens de prijsuitreiking van de eerste Hugycup vallen we bijna van onze stoel. Zowel mijn vrouw Els als ikzelf gaan er met een derde plaats lopen. Een jaartje later kunnen wij ons bevestigen en behoren we weer tot de gelukkige prijswinnaars. Het commentaar van de critici een jaartje eerder: "Pfff, een lucky shot", is al snel vergeten.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:56:09

Tijdens onze deelnames aan de Hugycupwedstrijden leren wij enorm veel bij. Elke workshop die er door Danny Van Belle wordt verzorgd, volgen wij van heel dichtbij. En ieder jaar opnieuw leren we bij. Onze kennis breidt uit …

De derde Hugycup-wedstrijd is voor Els een schot in de roos. Derde plaats in de macrocategorie, tweede plaats in de slakken- & schelpdierencategorie én winnaar van de portfolio! Ikzelf kan tevreden naar huis terugkeren met één enkele prijs: de tweede plaats in de macrocategorie. Eén enkele prijs? Dat is toch schitterend! Inderdaad, ook ik ben hier super blij mee maar de wereld kent nu eenmaal optimisten en pessimisten.

Graag zou ik via deze weg iedereen nogmaals willen bedanken voor hun aanwezigheid op de prijsuitreiking van de vierde Hugycup. Ik stond enorm verbaasd over de waardering en het applaus wanneer ik voor de eerste, tweede en zelfs derde keer mijn prijs in ontvangst mocht nemen. Waterdruppels stonden in mijn ogen! Zweet waarschijnlijk. Jullie bezorgden mij een echt kippevel moment! Maar wat een schitterend gevoel!

Bij mijn vierde prijswinnende foto begon ik mij eigenlijk zelfs ongemakkelijk te voelen.

Weet je, ik ben een echt competitiebeest en ik weet perfect wat winnen en verliezen is.

Ik weet wat ups en downs zijn en hoe hard kritiek kan aankomen. En de meest ongunstige plaats is een vierde prijs.

Aan alle beginnende fotografen zou ik graag willen meegeven dat wanneer je deelneemt aan wedstrijden er eigenlijk meer verliezers zijn dan winnaars. En het kan niet altijd 'bingo' zijn. Je zal meer naast het podium grijpen en buiten de prijzen vallen dan je kan feestvieren.

Probeer dus optimaal te genieten van je duiken en probeer de foto's in de eerste plaats voor jezelf te maken. Wanneer je gaat deelnemen aan wedstrijden tracht dan om enorm kritisch te zijn op jezelf. Ga geen kritiek geven op de keuze en beslissingen van de jury. Iedereen heeft trouwens toch een andere visie en een eigen stijl, anders zouden alle foto's bijna identiek zijn. Met de tijd zal je wel automatisch een eigen stijl ontwikkelen. En wanneer de meerderheid van de jury jouw stijl en manier van het in beeld brengen apprecieert

dan zal je wel in de prijzen vallen. Ga er dus zeker niet van uit dat je altijd een prijs mee naar huis gaat nemen. Wees blij wanneer ze jouw naam afroepen en je tot de top drie behoort.

En ook ik dacht vroeger wel eens: "Ja, zo een foto heb ik ook". Maar wanneer je niet deelneemt, kan je ook niet winnen. Je zal wel nooit dat – geef maar toe – slecht gevoel kennen van "Ik ben er weer niet bij", maar je zal ook nooit het gevoel krijgen wat ik heb gevoeld. Ik voelde me net een Tom Boonen, een Sven Nijs of een Fabian Cancellera.

Op vier jaar tijd hebben wij enorm veel vrienden gemaakt en ook jij kan dit. Maar je zal ook snel opbotsen tegen jaloersheid.

Nog zo een term die bij wedstrijden wordt aangewakkerd. Mijn reactie op jaloersheid is eerder: wat heb ik verkeerd gedaan of wat kan ik aan mijn foto's nog verbeteren, want de foto's van de concurrentie …

NEE! NEE! de foto's van mijn vrienden zijn eigenlijk ook wel super goed. Ik gebruik en geef zelf ook wel soms hard aankomende commentaar, die eigenlijk eerder volledig bedoeld is als opbouwende kritiek.

Om de Hugycup 2012 volledig af te sluiten, beschrijf ik graag het echte 'Boem Boem Boem' gevoel. Je hart gaat sneller kloppen.

Stiekem ga ik ook nog wel een beetje hopen op de hoofdprijs. Zelfs de muziek tijdens de naamoproeping gaat van 'Boem, Boem, Boem' … en ja hoor: "Winnaar van de portfolio en de grote winnaar van de Hugycup 2012: Bruno Van Saen". 

Bruno Van Saen

De inmiddels vijfde editie van de Hugycup gaat door in Sint Eustatius van 16 juni 2013 tot en met 27 juli 2013. En opnieuw is er een prijzenpot te verdelen van meer dan € 30.000,00 onder de gelukkige winnaars. Winnen kan enkel wanneer je deelneemt. Voor meer informatie: www. hugycup.com.

Wedstrijdresultaten Visportret compact camera 1e plaats: Daniel Lind (Noorwegen).

2e plaats: Junni Hansen (Denemarken).

3e plaats: Harulo Ogata (Japan).

macro compact camera 1e plaats: Jorge Lorenzo Rabanal (Spanje).

2e plaats: Chantal Vanroy (België).

3e plaats: Carl Vandenven (België).

visportret reflex camera 1e plaats: Els Van den Borre (België).

2e plaats: Luc Eeckhaut (België).

3e plaats: Beata Niedbalska (België).

portfolio compact camera 1e plaats: Harvey Buyst (België).

2e plaats: Joan Pallares (Spanje).

3e plaats: Carl Vandenven (België).

conservation & protection 1e plaats: Jean de Saint Victor de Saint Blancard (Frankrijk).

2e plaats: Bert Seyssens (België).

3e plaats: Carlos Villoch (Spanje).

zeenaaktslakken en schelpen 1e plaats: Oscar Miralpeix Biosca (Spanje).

2e plaats: Bruno Van Saen (België).

3e plaats: Els Van den Borre (België).

portfolio reflex camera 1e plaats: Bruno Van Saen (België).

2e plaats: Luc Eeckhaut (België).

3e plaats: Harry klerks (België).

macro reflex camera 1e plaats: Bruno Van Saen (België).

2e plaats: Filip Staes (België).

3e plaats: Els Van den Borre (België).

Greenforce Winnaar: Bruno Van Saen (België).

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 73

73

28-3-2013 13:56:09

2e plaats zeenaaktslakken en schelpen.

Nembrotha purpureolineata, een mosdierslak.

Foto: Bruno Van Saen (België).

2e plaats portfolio compact camera.

Een zeeschildpad in open water.

Foto: Joan Pallares (Spanje).

1e plaats zeenaaktslakken en schelpen.

Een mooie zeenaaktslak op een zeeveer.

Foto: Oscar Miralpeix Biosca (Spanje).

1e plaats visportret reflex camera. De Picturesque Dragonet of het LSDmandarijnvisje (Synchiropus picturatus) lijkt op het mandarijnvisje (Synchiropus splendidus). Foto: Els Van den Borre (België).

2e plaats macro reflex camera.

Een oplichtende zeenaaktslak.

Foto: Filip Staes (België).

2e plaats macro compact camera.

Mantel van een doopvondschelp.

Foto: Chantal Vanroy (België).

74

opmaak_243.indd 74

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:56:19

2e plaats portfolio reflex camera.

Drie rondzwevende manta's.

Foto: Luc Eeckhaut.

3e plaats conservation & protection.

Een visnet verankerd in een tafelkoraal.

Foto: Carlos Villoch (Spanje).

1e plaats macro compact camera. Een visje bewaakt zijn eieren. Foto: Jorge Lorenzo Rabanal (Spanje).

3e plaats visportret reflex camera.

Een geelgestreepte diklipvis (Plectorhinchus polytaenia) in een poetsstation.

Foto: Beata Niedbalska (BelgiĂŤ).

1e plaats conservation & protection. Een stuk plastic heeft zich rond een gorgoon geslagen. Foto: Jean de Saint Victor de Saint Blancard (Frankrijk).

1e plaats visportret compact camera.

Een jonge verpleegsterhaai.

Foto: Daniel Lind (Noorwegen).

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 75

75

28-3-2013 13:56:29

2e plaats visportret compact camera.

Een valse steenvis (Scorpaenopsis diabolus).

Foto: Junni Hansen (Denemarken).

2e plaats visportret reflex camera.

Een blennie op een stukje koraal.

Foto: Luc Eeckhaut (België).

3e plaats visportret compact camera.

Een juveniele vleermuisvis (Platax pinnatus).

Foto: Harulo Ogata (Japan).

3e plaats zeenaaktslakken en schelpen.

Zeenaaktslak met zeeluizen.

Foto: Els Van den Borre (België).

3e plaats macro reflex camera.

Een kleine zeenaald.

Foto: Els Van den Borre (België).

3e plaats macro compact camera.

Een Wally's galathea (Lauriea siagiani) in een spons.

Foto: Carl Vandenven (België).

76

opmaak_243.indd 76

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:56:37

3e plaats portfolio compact camera.

Een gewone krokodilvis (Platycephalus crocodilius).

Foto: Carl Vandenven (België).

Winnende foto van de categorie 'Greenforce'.

Foto: Bruno Van Saen (België).

1e plaats portfolio compact camera.

Een adelaarsrog.

Foto: Harvey Buyst (België).

2e plaats conservation & protection.

Een duiker snijdt met zijn duikmes een visnet los van het koraal.

Foto: Bert Seyssens (België).

1e plaats portfolio compact camera.

Een bekerspons.

Foto: Harvey Buyst (België).

1e plaats portfolio compact camera.

Een sepia.

Foto: Harvey Buyst (België).

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 77

77

28-3-2013 13:56:44

Reportage

- FOTOGRAFIE

3e plaats portfolio reflex camera.

Een juveniele keizersvis (Pomacanthus imperator).

Foto: Harry klerks.

78

opmaak_243.indd 78

Grote foto: 2e plaats portfolio reflex camera. Een blennie op een spons. Foto: Luc Eeckhaut.

Kleine foto: 2e plaats portfolio reflex camera. Verliefde juffertjes. Foto: Luc Eeckhaut.

3e plaats portfolio reflex camera.

Een galathea met waaierkransarmen.

Foto: Harry klerks.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:56:49

1e plaats portfolio reflex camera.

Manta's.

Foto: Bruno Van Saen (België).

Linksboven: 1e plaats portfolio reflex camera. Een geleedpotige met een zeeanemoon op zijn pantser. Foto: Bruno Van Saen (België).

Rechtsboven: 1e plaats portfolio reflex camera. Een blennie op een zweepkoraal. Foto: Bruno Van Saen (België).

Linksonder: 1e plaats portfolio reflex camera. Harlekijn spookfluitvis (Solenostomus paradoxus). Foto: Bruno Van Saen (België).

Rechtsonder: 1e plaats portfolio reflex camera. Een geleedpotige op een zweepkoraal. Foto: Bruno Van Saen (België).

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 79

79

28-3-2013 13:56:56

Bondsnieuws

- COMMISSIE DUIKONDERRICHT - VEILIGHEIDSCOMITE

Zonder lucht gevallen tijdens een duik? Laat het dan weten via veiligheid@nelos.be.

Hippoëzie

Foto: Ivo Madder.

Kom terug Gooi een steen naar de dag zo ver als je kunt

Melden van duikincidenten

& bijna-duikongevallen Het Veiligheidscomité van de Commissie Duikonderricht bestudeert duikongevallen om er iets uit te kunnen leren en gelijkaardige situaties te voorkomen. Vandaar dat het regelmatig 'Tips van het Veiligheidscomité' publiceert in Hippocampus. Maar ook uit bijna-duikongevallen kan men heel wat leren.

Z

onder lucht gevallen op 40 meter in de Oosterschelde? Een gevaarlijke situatie op de bodem van een steengroeve meegemaakt? … of was je betrokken bij een ander incident of bijna-duikongeval? Wil je een prangend probleem in verband met de duikveiligheid aankaarten?

Laat het dan weten via e-mail aan: veiligheid@nelos.be.

In de praktijk wordt het emailadres veiligheid@nelos.be vooral gebruikt voor vragen in verband met duikveiligheid of zelfs medische geschiktheid, enz. te stellen. Het melden van incidenten gebeurt echter maar zelden. Toch is het belangrijk om het te melden.

80

opmaak_243.indd 80

Alle meldingen zullen vertrouwelijk door het Veiligheidscomité worden behandeld. De Commissie Duikonderricht wil zich op deze manier nog meer openstellen voor veiligheidsproblemen die leven bij NELOS-leden.

opgelet Duikongevallen met slachtoffers dienen nog steeds schriftelijk via de gekende formulieren aan het NELOS-secretariaat te worden gemeld. 

Dirk DERAEDT, voorzitter

Spoel het zout van je huid doof het vuur volg het spoor dat er ligt Zoek niet wat er nooit meer is Was het zand uit je haar Geef een naam aan ieder jaar drink de tranen op je hand zwijg ervan Erf de ogen van je kind kijk er door Koester je geheime hart tot het eind Reis ver drink wijn denk na lach hard Duik diep kom terug Erik de Jong (alias Spinvis)

van het Veiligheidscomite

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:56:59

Uw advertentie hier?

duikcentrum

publiciteit@nelos.be

Advertentietarieven: www.wiki.nelos.be/index.php/ hippocampus

Overnachten in een chalet, woning of groepshuis.

Je Zeelandweekend start hier.

Kom ons Ontdekken!

Gouverneur Verwilgehnsingel 2A 3500 Hasselt +32(0)11/241.145 www.prodiving.be info@prodiving.be

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 81

81

28-3-2013 13:56:59

Reportage

- ONDERWATERFOTOGRAFIE

Premièrevoorstelling van de film …

Tijdens de prijsuitreiking van de Hugycup kregen we al een preview te zien van wat een prachtige film beloofde te worden met tips om beter te filmen of te fotograferen onder water. Dinsdag 19 maart 2013 was het dan zover: de premièrevoorstelling van 'The Underwater Pixelguide' aan een select publiek.

T

he Underwater Pixelguide beloofde een ongeëvenaarde documentaire handleiding te worden over onderwaterfotografie, met prachtige onderwatervista's. We konden ons verwachten aan een mix van verwondering en inzichten. Tijdens de previewtrailer kregen we slogans te horen als: "Toon de wereld waarom je duikt. Duiken is meer dan onder water zwemmen"; "Je betreedt een andere wereld, een andere werkelijkheid, een schoonheid die het alledaagse overschrijdt. Wanneer je duikt, zou je die verwondering willen vasthouden, koesteren, bewaren ... en delen"; "Je wilt die unieke momenten vastleggen. Ze zijn de reden waarom je duikt en 'The Underwater Pixelguide' helpt je dat te doen. Ze biedt je ongeëvenaarde documentaire handleiding over onderwaterfotografie, met beelden van gelauwerde onderwaterfotografen en -cineasten die je al hun geheimen delen".

Bovendien zijn de drie gerenommeerde hoofdrolspelers – Luc Eeckhaut, Filip Staes en Danny Van Belle – geen onbekenden binnen het duikwereldje van onderwaterfotografie en -videografie. Ze wonnen wereldwijd al meermaals goud.

Ook Olav Verhoeven, de regisseur van Postorgasmickitchen bvba (P-O-K), is ondertussen voor velen geen onbekende meer. In januari 2011 bracht hij zijn langspeelfim 'Whisky: The Islay Edition' uit en won hij in november 2012 de 'Best Feature Award' op het 'Food Film Festival' te Chicago.

82

opmaak_243.indd 82

De 'The Underwater Pixelguide' is een instructieve documentaire opgebouwd rond tien thema's, die worden gebundeld als de 5 W's ('Wat', 'Waar', 'Wanneer', 'Waarom' en met 'Wie' je kan filmen) en de 5 C's, die uitdiepen hoe je dat moet doen ('Camera', 'Casing of behuizing', 'Compositie', 'Colour of kleur' en 'Caution of zorgzaamheid').

Tien informatieve hoofdstukken dus, geïllustreerd met prachtige en heldere grafische beelden en inspirerende voorbeelden van prijswinnende onderwaterfotografen en -filmers, die al hun geheimen delen. Ze geven alles prijs, van de kleinste details van de voorbereiding tot de beleving van grootse pracht van de oceaan. Van naald tot draad leggen ze uit hoe je onderwater fotografeert en schildert met licht, waar er nauwelijks licht is. Zowel de technische als de vormelijke kant van deze kunst komt aan bod.

Bekijk de trailer op: http://vimeo. com/59792054

We zetten ons schrap voor de uitdaging, want 'The Underwater Pixelguide' heeft de pretentie je mee te sleuren in de onderwaterwereld en je vooral te inspireren om het wonder van de onderwaterwereld op camera te vatten. De generiek van de 52 minuten durende Engelstalige film, met Nederlandstalige ondertiteling, vangt spectaculair aan. Een paar minuten later

krijg je de meeslepende slogans van gastheer Kamil Tamiola te horen. De drang om de zaal te verlaten en te gaan duiken borrelt op … Niet verwonderlijk, want zijn verhaal verleidt je om te duiken én dat doen we dan ook. Tijdens de film duiken we onder in een inspirerende gids, ondersteund door verklarende onderwaterbeelden. De documentaire start met de 'Waarom?'-vraag.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:57:03

In een historische schets zien we hoe de mens al eeuwenlang probeert om het onderwaterleven te grijpen. Via de duikklok van Alexander de Grote beschrijft de documentaire – aan de hand van speculatieve schilderijen van de middeleeuwen tot de eerste onderwaterfoto's uit de negentiende eeuw – onze pogingen om de verwondering voor het onderwaterleven boven water te brengen.

Dit brengt het verhaal bij de eerste C's: de camera en de 'casing' (behuizing). Kortom, het toestel en zijn bescherming tegen het zeewater. Dit luik wijst op de diversiteit in het aanbod en geeft wat aankoopaanwijzingen mee om vervolgens in te zoomen op de mogelijke lenzen en hun effect. Deze technische gegevens worden geïllustreerd met heldere grafische animaties die de kijker meenemen tot in het toestel zelf.

De onderwaterfotograaf is nu klaar om te duiken, als hij tenminste een geschikte duikplaats vindt.

Het volgende hoofdstuk heeft het dan ook over locaties: waar zijn de boeiendste duikplaatsen?

Eenmaal onder water komt het volgende vraagstuk vanzelf opborrelen: hier is nauwelijks licht. Hoe kun je dan 'colour' (kleur) vangen? Dit hoofdstuk biedt een inzicht in de beginselen van de optica en legt de werking uit van sluitertijd, diafragma, filmgevoeligheid, onderbelichting, kleurfilters en 'strobes' (flitsen). Het hoofdstuk maakt de theorie heel aanschouwelijk en boeiend met fraaie grafische illustraties die telkens worden aangevuld met inspirerende voorbeelden en persoonlijke getuigenissen van de fotografen zelf.

Na een kort tussenspel over het duiken zelf en de voorbereiding hiervoor (wanneer ga je in het water), snijdt de documentaire een belangrijke vraag aan: "Wat fotografeer je eigenlijk best?". De documentaire vertelt hier over het belang van het vertellen van een verhaal met je beelden.

Hierna volgt de logische tweede hoofdmoot van de film: "Hoe breng je ze in beeld?" of 'compositie'. Het belang van afstand, van positionering (de 'derden'-regel), kadrage en focus wordt uit de doeken gedaan. Het hoofdstuk voegt er ook een luik aan toe

van mogelijke camerabewegingen en hun effect: van 'pan'-shots via 'tilt', 'travels', 'zooms' tot zelfs 'helicoptershots'.

De film besluit vervolgens met een vraag om 'caution' (zorg): zorg voor de apparatuur, zorg voor jezelf, maar vooral ook: zorg voor de natuur. "Beschadig niet wat je bewondert", geeft de documentaire nog mee, "maar deel het met ons. Met beelden".

Zeker de moeite om deze handleiding in huis te halen!  Ivo Madder

De documentaire op dvd en blu-ray, in 3 talen (Nederlands, Engels en Frans), is vanaf begin mei 2013 verkrijgbaar in de winkel en via www.tupg.be en www.pokshop.be. Uitzonderlijke lanceringsprijs (geldig tem 31 mei 2013) € 19,99. Vanaf juni 2013 is de verkoopprijs € 24,99. Er zijn 5 dvd's van de film te winnen. Stuur naar redactie@nelos. be je motivatie waarom je deze dvd zou willen.

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 83

83

28-3-2013 13:57:08

NELOS-Boetiek

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

Badge Assistent-Instructeur € 5,00 - Badges CMAS 1-2-3*Instructeur € 3,00 - Badge duiker-hulpverlener € 3,00 - Badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur € 5,00 - Balpen Jeugdduiken € 2,00 - BEFOS geborduurde badge € 10,00 - BEFOS zelfklever € 1,50 - Boek 'Fauna en Flora' € 29,50 - Boek 'Fauna en Flora' + kaart € 31,00 - Boek 'Onderwaterfotografie' € 19,50 - Boek 'Specialisatie Onderwaterbiologie' € 20,00 - Brevetkaart 2*D € 3,00 - Brevetkaart 3*D € 3,00 - Brevetkaart AI € 3,00 - Documentenmap 260 mm hoog op 210 mm breed € 22,00 - Documententas € 7,00 - Documententas 1*D (gevuld) € 40,00 - Duikboek € 20,00 - Duikboek jeugd 'Het blauwe paspoort' € 6,00 - Jeugdduikbrevet brons / zilver / goud €3,00 - Jeugdduiken EHBO € 3,00 - Jeugdduiken EHBO + Kaft € 5,00 - Kaarten 'Fauna en Flora' € 5,00 - Logboek € 5,00 - Logboek 'jeugdduiken' € 6,00 - Mannen T-shirt V-hals wit € 10,00 - Medische fiche volwassene € 3,00 - Medische fiche jongen € 3,00 - Medische fiche meisje € 3,00 - NELOS-cursus (tweedelig) € 40,00 - NELOS-cursus 1*D 'Duiksport ook voor jou!' € 15,00 - NELOS-cursus biologie € 15,00 - NELOS-cursus DHV € 15,00 - NELOS-cursus gevorderd nitrox € 25,00 - NELOS-cursus OW-Videografie € 25,00 - NELOS-Infomap € 10,00 - NELOS-Infomap Technisch Duiken € 10,00 - NELOS-muts blauw € 10,00 - NELOS-naslagwerk vlotbaarheidscontrole en de noodzaak van loodreflex € 4,00 - NELOS-naslagwerk oriëntatie € 4,00 - NELOS-naslagwerk OSB - € 4,00 NELOS-straps (sleutelhanger) € 2,50 - NELOS-pull met korte zip donkerblauw € 30,00 - NELOS-strandlaken € 20,00 - NELOS-vest zwart € 80,00 - NELOS-zelfklever € 1,00 - Poster duiktekens € 8,00 - Vrouwen Tshirt V-hals rood € 15,00, NELOS-pet € 12,00 - Polo vrouw blauw € 25,00 - Polo man rood € 25,00 - Zwarte sweater met kap unisex € 35,00

84

opmaak_243.indd 84

TROUW

WORDT BELOOND De winnende nummers zijn:

1.AFE.044 - 1.ASZ.833 1.ASX.805 - 1.BMA.810 1.CHB.205 Zie je je nummerplaat staan, neem dan contact op met Guy Bosmans (tel. 015 22 56 72 of guy.bosmans1@telenet.be).

Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug een NELOS-zelfklever aan in de boetiek voor slechts € 1,00 en kleef die goed zichtbaar op je voertuig. Misschien ben je volgende keer bij de gelukkigen. 

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:58:56

BEFOS

NELOS-Boetiek

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Algemeen verantwoordelijke Guy BOSMANS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89

OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be (afhalingen na telefonische afspraak)

Regionale verantwoordelijken

WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCK Odiel Spruyttestraat 22 - 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) boetiek.wvl@nelos.be

ANTWERPEN: NELOS Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be (afhalingen na telefonische afspraak) BRABANT: Tiny HEREMANS Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be (afhalingen na telefonische afspraak)

LIMBURG Voor de regio Limburg is er op dit moment geen verantwoordelijke.

Voor bestellingen en afhalingen: Duikershuis NELOS. secretariaat@nelos.be

Poster duiktekens € 8 Poster met duiktekens tijdelijk te koop in de NELOS-boetiek.

Formaat 72 x 102 cm. Gedrukt op waterbestendig Agfa-polyesterpapier Synaps OMS 170 (170 g/m²).

Voorzitter: Willy van der Plas Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A'pen) Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be Mede-voorzitter: Jean Rondia Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel Tel. 02 374 85 40 - rondia.jean@skynet.be Bestuursleden: Fabienne Descamps Route d'Obourg 73 - 7000 Mons Tel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 - 9211@lifras.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be John Remue Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen Gsm 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be Ronny De Meersman Koning boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren Gsm 0475 70 19 76 - rdm@dubraco.com Guy Bosmans Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be

Secretariaat: Luce De Smet Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be

LIFRAS

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Sous-Marines asbl Président: Jean Rondia Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel Tel. 02 374 85 40 - rondia.jean@skynet.be Vice-président: Jean Moiny Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet Gsm 085 21 36 28 - moiny.jean@skynet.be

Trésorier: Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 - 9211@lifras.be Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 - 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 - a.bastin.lifras@gmail.com Fabienne Descamps Route d'Obourg 73 - 7000 Mons Tel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 - henry.robert@skynet.be Marc Hiernaux Rue des Alliés - 1190 Forest Gsm 0477 22 78 96 - marc.hiernaux@skynet.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be Marc Lycops Rue Puccini 104 - 1070 Anderlecht Tel. 02 523 60 57 - 12958@lifras.be Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 - 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 - bo16@skynet.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete Muriel Van Blommen Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72 katia@lifras.be - muriel@lifras.be

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 85

85

28-3-2013 13:58:59

Jeugdduikhoekje

- SKUBBA & FRED

Duikmateriaal Op de dag van de zwembadafspraak waren ze alle twee zwachtig, nee zenuwachtig. Skubba's moeder had hen naar het zwembad gereden. Hun ouders waren blij dat het moment er was want Skubba en Fred waren niet te houden. Leren duiken: wat een avontuur!

E

en uur op voorhand stonden Skubba en Fred aan het zwembad voor hun afspraak met Nella. Ze konden niet wachten en waren bang dat ze te laat zouden zijn. Skubba's moeder had hen verteld dat ze veel te vroeg zouden zijn, maar daar hadden ze geen oren naar. Ze wilden in geen geval te laat zijn. Skubba had zijn zwemgerief bij zich, maar Fred niet. Hij had immers besloten om niet te duiken. Toch kwam hij mee om zijn vriend te steunen en alles over duiken te leren. Niets kon hen nu stoppen.

Cartoon: Peter Bosteels.

Nella kwam ook vroeger aan en toen ze de twee jongens zag, besliste ze hen niet langer te laten wachten. Ze zag hoe enthousiast ze waren en hen langer op de proef stellen, wilde ze niet.

Ze riep hen bij zich en vroeg hen om haar te helpen om het duikmateriaal uit de auto te laden.

86

opmaak_243.indd 86

Vol enthousiasme droegen ze de koffer het zwembad binnen en zetten die neer in de inkomhal. Nella opende de koffer en haalde een aantal duikspullen boven.

Toen deed ze het deksel terug dicht.

"Goedemiddag, Skubba en Fred. Welkom in onze jeugdduikschool", zei ze.

De twee jongens antwoordden beleefd, maar meer dan een "goedendag" kwam er niet uit hun mond. Ze staarden naar het materiaal in de handen van Nella.

"Kennen jullie iets van duikmateriaal?".

Fred vertelde haar over hun avonturen met de zelfgemaakte duikhelm, de zak om in te duiken, de riem met gewichten, … Nella was verwonderd over de creativiteit van dit duo. Ze wou er het fijne er van weten, maar dat moest eventjes wachten.

"Jullie kennen al veel over duiken. Hier, in deze kist zit mijn materiaal. Dit is wat wij noemen de ABC-uitrusting". Ze toonde een bril, een snorkel, vinnen en een loodgordel en legde die op de kist.

Met open mond bewonderden Skubba en Fred het materiaal. Wauw! Toen Nella vertelde dat ze het mochten aanraken, behandelden ze het alsof het klompjes goud waren. Terwijl Fred haar vroeg: "Waarom dit, waarom dat", kon Skubba het niet laten om alles aan te doen. Het was een lachwekkend zicht zoals hij daar stond. Al het materiaal was veel te groot en paste dus helemaal niet. Maar Skubba voelde zich een echte duiker.

Nella deed de kist opnieuw open en wat ze er nu uit haalde, daar konden Skubba en Fred alleen maar over dromen …  Patrick Van Hoeserlande

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:59:02

Complete duikreizen Buddy Dive 6 pers. 9 dg. V.a. € 1160 / 16 dg. V.a. € 1656 2 pers. 9 dg. V.a. € 1219 / 16 dg. V.a. € 1774 Drive & Dive is inclusief: Retourvlucht Amsterdam - Bonaire v.v. met KLM. Tranfers, 7 of 14 nachten verblijf in een 3 slaapkamerappartement (7 personen) , of hotelkamer (2 personen), roomtax en 5% NAOB, dagelijks Amerikaans ontbijtbuffet, 6 of 13 dagen ongelimiteerd duiken, 7 of 14 dagen autoverhuur.

Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn inclusief.

Combinatie duik-reis Bonaire en Curaçao 16 dg. O.b.v. 4 pers. v.a. € 1878 16 dg. O.b.v. 2 pers. v.a. € 1870 Het arrangement is inclusief: Retourvlucht met KLM, binnenlandse vlucht, transfers, 7 nachten verblijf incl. ontbijt bij Buddy Dive, 7 nachten verblijf incl. ontbijt bij Lions Dive Curaçao, 7 dagen autoverhuur op Bonaire, 6 dagen ongelimiteerd duiken op Curaçao.

Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn

Curaçao Ontdek bruisend Curaçao onder water, prachtige duikplekken die u kunt bereiken vanaf de kant of met de boot.

Bijvoorbeeld indien u met 4 personen reist: All West, v.a. € 929 p.p.

Atlantis Apartments, v.a. € 1019 p.p.

Caribbean Flower, v.a. € 1029 p.p.

Bantopa Apartments, v.a. € 1079 p.p.

Of met 2 personen: Blue Bay Resort, v.a. € 1189 p.p.

Dolphin Suites, v.a. € 1209 p.p.

Lions Dive & Beach Resort, v.a. € 1376 p.p.

Alle pakketten zijn inclusief KLM-vlucht, alle taxen, accommodatie, huurauto en 6 dg. ongelimiteerd kantduiken (lucht, lood, gordel).

Voor meer aanbiedingen en meer informatie over de bestemming en de accommodaties, kijk op: www.abctravel.nl.

Ontspannen kantduiken op Bonaire: Caribbean Club: € 1153 Buddy Dive: € 1219 Bel Mar: € 1094 (6 pers.) € 1488 (2 pers.)

inclusief.

Inclusief: • KLM vlucht Amsterdam - Bonaire v.v.

• Transfer • 7 nachten accommodatie o.b.v. 2 pers. tenzij anders vermeld • 6 dagen ongelimiteerd duiken • 7 dagen huurauto (pick up) Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn inclusief.

Oldenzaal, St. Plechelmusplein 19 7571 EG Oldenzaal Tel. 0541 - 533 177 info@abctravel.nl

Den haag, Herengracht 46a 2511 EJ Den haag Tel. 070 - 31 07 290 denhaag@abctravel.nl

www.abctravel.nl Hippocampus nov./dec. 2012

opmaak_243.indd 87

87

28-3-2013 13:59:05

Webdiving

IJskoud &

sukkelend

Om een of andere – voor mij nu nog – mysterieuze reden heb ik me een onderwatervideocamera aangeschaft. Geen nieuw exemplaar, maar een tweedehands. Volgens mijn dochter stond ik tijdens de koop er naar te glunderen, als een kind dat een nieuw speelgoedje krijgt. Maar dat even terzijde, ik ben nu de trotse bezitter van een digitale video 8 camera, een aangepast onderwaterhuis en twee, weliswaar kapotte, videolampen. Natuurlijk wou ik het zo snel mogelijk uittesten. Naar de waterkant dus. Al snel beklaagde ik me de overtreding van mijn eigen 3-stappenregel voor het testen van duikmateriaal: emmer – zwembad – open water. De camera viel uit van zodra het huis in het water kwam. Na 3 pogingen was ik veranderd in een verkleumde duiker met twee ijsklompen van handen, maar mijn eerste onderwateropname was een feit!

V

olgens het internet moet je niet echt een onderwaterhuis aanschaffen.

Zelf bouwen is ook een optie. Er zijn een paar sites te vinden die uitleggen hoe je zo'n ding in elkaar kunt steken. Op de volgende video lijkt het zeer simpel: http:// youtu.be/9WuJV3_SwLU. Natuurlijk ben je met alleen een camera en een onderwaterhuis niet veel in onze wateren. Een goede videolamp is zeker handig. En ja, ook hiervoor genoeg 'doe-het-zelf' instructiefilmpjes op het net. Niet overtuigd? Kijk eens naar http://youtu.be/SPn0QA4V95c.

88

opmaak_243.indd 88

Zelfs met een zelfbouwonderwatercamera moet je natuurlijk zelf het water in. Het ding filmt niet zelf. Niet altijd een aantrekkelijk vooruitzicht, zeker niet als warmwaterduiker in winterse omstandigheden. Laten we daarom nog een stapje verder gaan: we maken een ROV. Een wat? Een 'Remotely Operated Vehicle' is een klein duikbootje dat je op afstand kunt bedienen en waarin een camera je toont waar je bent. En jawel, ook dat gaan we zelf bouwen. Doet er iemand mee? www.rovrobotsubmariner. com.

Ben je toch tevreden met een manueel te bedienen camera? Of ben je niet zo handig dat je dingen in elkaar kunt knutselen (niet dat ik dat ben)? Laten we ons dan concentreren op het verbeteren van onze duik- en filmtechniek. Ook hier biedt het globaal net een oplossing: www.thewildclassroom. com/wildfilmschool/advancedfilmmaking/underwatervideo.html. Het is als URL een hele mond vol, maar het ziet er naar uit dat de tips de inspanning van het intypen waard zijn. Geef je ogen de kost, je moet immers niet alleen lezen maar ook kijken naar instructiefilmpjes.

Als je goed en veel oefent, kan je misschien beginnen denken aan het maken van een heuse film. Beeldjes schieten alleen is niet echt wat je als OW-videograaf wenst te doen. Je wilt immers een goed product afleveren in de vorm van een heuse film. Je hebt dus nood aan een scenario, begeleidende muziek, een aftiteling, enz. Als ama-

teur ben je daarenboven cameraman, regisseur en producer. Toch kan je mooie resultaten bekomen. Niet overtuigd? Kijk dan op http://vimeo.com/channels/digideeper.

Nog een stap verder? Professioneler? Iedereen kent wel een film met duikers, waarom dan niet een top 10 opstellen? Die bestaat ook. Altijd leuk voor kwis: www.divermag.com/the-best-diving-moviesof-all-time. Er staan een paar minder bekende pareltjes tussen. Jammer genoeg krijg je alleen toegang tot de trailers en niet tot de volledige films. Of toch?

Deze webdiving is als een film voor me ontrold. Gelukkig kan je het terugspoelen en alles lezen. Mijn eerste OW-film zal bij het verschijnen van deze Hippocampus misschien een feit zijn. Of volg ik beter eerst de NELOS-cursus? Een goed idee! Intussen staat de lijn naar mijn e-mailadres open: patrick.van.hoeserlande@advalvas.be.  Patrick Van Hoeserlande

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:59:09

Mediterrane Duikcruises Vanaf 600 euro per week STAGES: - opleidingen- fotografie - bio

Victoria_croisieres.indd 2

7-12-2012 15:55:01

Hippocampus maart/april 2013

opmaak_243.indd 89

89

28-3-2013 13:59:20

Lopende agenda Zie ook: http://bit.ly/NELOS-agenda

April 2013 12 Inlevering verhandeling 3*I 14 Daguitstap Commissie Biologie

05-09 Mima'13

Info: biologie@nelos.be

Open International Photosub

Huis van de Sport, Berchem – 19.45 u Info: adv@avos.be

21 Examen theorie 2*I 28 Coupe Mosane Vinzwemmen in 25 m bad Locatie: Zwembad, Grivegnée

28 1e wedstrijddag OVK – Zeeland Open Vlaams Kampioenschap onderwater-

Locatie: Medeseilanden, L'Estartit (Spanje) www.mima-medes.org

09 Open Nederlands Kampioenschap Wedstrijd onderwaterfotografie www.aquashot.nl

16 Themaduik Commissie Biologie Locatie: Klein Stelle, Wemeldinge – 11.00 u Info: biologie@nelos.be

20 WEVOS-cursus DF2

fotografie en -videografie

Theorie Onderwaterfotograaf Niveau 2

Info & reglement: www.onderwaterfoto-

Praktijk op 24/06/2013 te Roeselare

grafie.be

Mei 2013 12 Vinzwemmen

Inschrijven: peter.ryngaert@telenet.be

22 AVOS-verbroederingsduik Locatie: Wemeldinge Parking Info: adv@avos.be

22 2e wedstrijddag OVK – Zeeland

07 Wet Wheels Duikdag Locatie: Zilvermeer Mol Info en inschrijvingen: Eric Reekmans eric.reekmans@pandora.be

07-08 D-Dive Day & Jeugd-Dive Day Locatie: De Spuikom, Oostende-Bredene

09 Limiet inschrijving 1*I/Initiator (Module 2)

10 Infosessie kandidaten 3*I 2014 Huis van de Sport, Berchem – 19.45 u Info: adv@avos.be

15 AV College 3*I Locatie: Duikershuis

15 Pre-Zeestage Locatie: Duikershuis

15 Vinzwemmen Doortocht van het Schulensmeer Locatie: Lummen

21-22 BK binnenbad Vinzwemmen 50 m bad

22 Pre-pre-Zeestage

Championnat de Belgique Grand Fond

Open Vlaams Kampioenschap onderwater-

Locatie: Seneffe

fotografie en -videografie

Organisatie: AVOS/OVOS

Info & reglement: www.onderwaterfoto-

Locatie: Bruinisse – 08.30 u

13 Herexamen theorie 2*I 14 Lezing/cursus 'Onze blauwe planeet' Over het wel en wee van de wereldzeeën.

grafie.be

22 mei: Vervuiling, verzuring, dierenwelzijn.

Juli 2013

Locatie: De Kroon, Antwerpsesteenweg 2,

07 34e Noordzeechallenge

14 mei: Overbevissing, bijvangst, kweekvis.

2950 Kapellen (bovenste verdieping).

Vinzwemmen 12 km of 6 km

Kostprijs: € 16,00 voor de 2 avonden.

09.30 u Cadzand (gebouw KNRM)

Inschrijven: mireille.martens@kapellen.be

Info: famnortier@zeelandnet.nl

of 03 660 66 46

of hinsen100@hetnet.nl

16 Proefexamen AI Huis van de Sport, Berchem – 19.45 u Info: adv@avos.be

18 ACAVOS Themaduik

Augustus 2013 11 ACAVOS Themaduik

Info: adv@avos.be

24 Inschrijvingen/1e les 1*I/Initiator (Module 2)

29 Themaduik Commissie Biologie Locatie: Stavenisse, zaal De Stove – 14.30 u Info: biologie@nelos.be

Oktober 2013 06 Zeestage te Boulouris Van zo 6/10/2013 tot do 10/10/2013

06 Vinzwemmen Beker van het Zilvermeer (Mol)

20 Coupe LIFRAS

Onderwerp: 'Sepia-shoot'

Onderwerp: met model

Locatie: Bergse diepsluis

Locatie: Anna Jacobapolder

Vinzwemmen 25 m bad

Info & inschrijving: yteughels@skynet.be

Info & inschrijving: yteughels@skynet.be

Locatie: zwembad Lessines

21 Voordracht 3*I Locatie: Duikershuis NELOS

24 Limiet inschrijving Zeestage 3*I en 2*I Ter info: bij de inschrijving voor de stage

24 AVOS-bootduik Locatie: Wemeldinge haven Info: adv@avos.be

31 Vinzwemmen

moeten de vereiste duiken voldaan zijn. De

Traversée de carrières de Maffle

logboekjes moeten nagekeken zijn vóór het

Locatie: Ath

theoretisch examen 2*I. Wedstrijd onderwaterfotografie

September 2013

www.aquashot.nl

01 Oefenduik 2*I

26 Open Nederlands Kampioenschap

26 Coupe de Belgique/sélection Vinzwemmen: 4 km – 1 km Canal Bruxelles Charlerloi, Seneffe

28 Infosessie kandidaten 2*I Huis van de Sport, Berchem – 19.45 u

opmaak_243.indd 90

Juni 2013

Daguitstap naar Pairi Daiza

18 Bijscholing NELOS-instructeur

90

Info: adv@avos.be

Locatie: Wemeldinge Klein Stelle Info: adv@avos.be

07 Herexamen Duiker-Hulpverlener Locatie: Duikershuis

Opleiding nitrox, extended range & trimix Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.wiki.nelos.be Controleer even of het evenement inderdaad wel doorgaat. De zetduivel speelt ons meer dan eens parten!

Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus maart/april 2013

28-3-2013 13:59:21

foto: Harry Klerks

Foto: Bert Seyssens

Actie gedurende April, Mei & Juni

Since 1953

Hugyfot’s kleinste

heeft grootse ambities!

Hybrid 2

Quadristar Ti XPGH Uitgerust met PWM microprocessor:    

dimbaar (50-100%) beveiliging tegen diepontlading “bring me home modus” thermische beveiliging voor gebruik boven water

De GoPro 3 is zondermeer een bijzondere camera.

Net daarom ontwikkelde Hugyfot voor de GoPro 3 een bijzondere behuizing die je de mogelijkheid biedt om:

Introductieprijs



359,00 Euro

6 jaar garantie

De geselecteerDe Artikelen kunnen slechts in één (1) AAnkoop AAngeschAft worDen en Alleen tijDens De Duur vAn De AAnbieDing. De set bestAAt uit Artikelen vAn het merk scubApro en Dient het volgenDe te bevAtten: een ADemAutomAtenset met gebAlAnceerDe 2e trAp, een Air2 of octopus 2e trAp, een X-force of X-blAck trimjAcket en een willekeurige Dieptemeter en DuiktAs met wieltjes (m.u.v. De cAbin bAg).

De AAnkoop vAn Deze set geeft recht op een (1) grAtis AlADin2g per set. De promotie begint op 1 April 2013 en einDigt op 30 juni 2013.

i.p.v. 449,00 Euro

Cover_243.indd 4-5

op de titanium lampkop

Krachtige, compacte en lichte duiklamp met Hybrid technologie tot 960 Lumen

100 min



 

6 uur te filmen i.p.v. 40 minuten, dankzij een optionele extra batterij (met gebruik van het GoPro LCD scherm); het GoPro LCD scherm apart aan te sluiten in een waterdichte behuizing (met kabel tot 3 meter) voor gebruik als polecam; een onderwatermicrofoon aan te sluiten; een extra extern batterijpack aan te sluiten voor waanzinnig lange time lapse opnames.

Mogelijke accessoires:

extra setje batterijen

autolader

lanyard met snelsluiting

Geleverd met lader en 2 oplaadbare batterijen in een handige Soft Shell verpakking.

Geselecteerde artikelen Gedurende een beperkte periode Voor meer info: www.scubapro.com

www.green-force.com

April 2013.indd 1

www.hugyfot.com

28-3-2013 15:05:25 12/02/2013 16:12:41

Pre-Oriented Ports Ideal placement of hoses for both primary second stage and octopus.

Double DFC The patented Dynamic Flow Control guarantees highest performance at any depth even when two divers are breathing simultaneously.

NCC

advconsulting.net

Natural Convection Channel, increases cold water performance by creating a flow of water across the regulator.

• New compact high performance first stage • Natural Convection Channel (NCC) • The Mares hero second stage Abyss is available with the compact top performer MR52 first stage: the best for a unique high caliber set up.

Double DFC system provides a consistent flow of air at any depth. The Natural Convection Channel (NCC) system increases the performance in cold water. Pre-oriented pressure ports allow an ideal placement of both primary second stage and octopus.

Scan the QR code using your smartphone

ABYSS 52

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 243 - maart/april 2013

EXTREME TECHNOLOGY SUPERIOR PERFORMANCE

Nitrox

experiment

The combination of high performers.

Cover_243.indd 2-3

28-3-2013 15:05:21