Hippocampus nr. 298 (maart/april 2024)

MODERNE TECHNOLOGIE.

KLASSIEKE STIJL.

Levendig kleurenscherm voor eenvoudige leesbaarheid

GALILEO 3 DUIKCOMPUTER

Het duikmagazine Hippocampus (kortweg Hippo genoemd) draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers, sportduikers, instructeurs, technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws

Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: 4

Regionieuws

Antwerp Wet Wheels haalt Gouden Reuske binnen 58

Reportages

Van OBONSPANFURE naar

OTRIMSPANFUMAN 6-9

De fint is terug in onze wateren 10-11

Echte Belgische mosselen 12-14

Oesters in de Noordzee .................................. 14

Zoektocht naar de voshaai 16-19

De gifmengers van de zee 20-22

De Chinese wolhandkrab 24-28

Het droogleggen van de Maas .............. 30-32

Prijsuitreiking ONK 2023 38-43

Zwangerschap en duiken 44-46

Ontsnappen uit een duikboot 48-50

Het 'Salon de la Plongée' vierde de 25e editie 52-54

Een onderzeeër in de Nionput 56-57

Autobanden dragen bij aan een natuurramp 60-61

Duikmateriaalsprokkels 62-67

Groepsreis naar Dahab 68-72

Vaste rubrieken

Duikspinsels: Duikmateriaal te leen 5

Hippoëzie (Altijd de zee – A. Schenk) 23

Wist je dat? Walvissen houden ook van welness 33

In de kijker: Mantis Divers Club trekt naar Agay 34-37

Hippo las: Duiksites van de Var 59

Hippo las: Onderwaterleven van de Var 73

Close-up (Wim Bellemans) 74-75

Retro-Hippo 76-77

CMAS Belgium (BEFOS-FEBRAS) ............... 95

NELOS-boetiek/webshop 96

NELOS-katern/Hippo-colofon 97

Lopende agenda 98

Van de redactie

DOOR IVO MADDER

De eerste maanden van het jaar worden traditioneel een aantal duikbeurzen georganiseerd. Begin januari vond het Salon de la Plongée plaats in Parijs, eind januari kon je zoals elk jaar in Duitsland terecht voor boot Düsseldorf en in februari was Duikvaker bij onze Noorderburen de plaats van afspraak. Onze redactie was daarop telkens aanwezig en brengt een uitgebreid verslag vanuit Parijs, waar de beurs aan haar 25e editie toe was. Ook onze NELOS-voorzitter was elke keer van de partij. Hij vergaderde er met de verschillende nationale en internationale organisaties, hij ging volop aan het netwerken en hij reikte als voorzitter van CMAS Europa in Düsseldorf de eerste EUF Eco Award uit. Duikbeurzen zijn voor de grote merken een uitgelezen kans om hun nieuw materiaal voor te stellen. Je vindt in deze Hippocampus dan ook een selectie van wat er recent op de markt kwam.

In dit nummer is er ook heel wat aandacht voor biologie. Wist je dat walvissen ook van welness houden, dat de fint terug is in onze wateren en dat er opnieuw Belgische mosselen worden gekweekt? Wat je waarschijnlijk wel weet, is dat je van de voshaai niet onmiddellijk bang moet zijn, maar dat sommige zeer onschuldig lijkende diertjes het venijn letterlijk in hun staat hebben zitten. Wil je meer te weten komen over het onderwaterleven in onze wateren, dan moet je je zeker inschrijven voor één van de cursussen 'Specialisatie Onderwaterbiologie' die door NELOS in de verschillende regio's worden georganiseerd. En kijk bij het duiken dan vooral niet vreemd op als er vlak voor je neus plots een onderzeeër verschijnt. Het kan zowaar gebeuren. Nog onwaarschijnlijker klinkt

Na de federalisering van België in 1978 ontstonden onder de koepel van de Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport (BEFOS/FEBRAS), die stichtend lid is van de wereldfederatie CMAS (World Confederation of Underwater Activities), de Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport (NELOS) en de Ligue Francophone Belge de Recherches et d'Activités Subaquatiques (LIFRAS). Sindsdien zijn 'Hippocampus' en 'Hippocampe' de officiële bondsbladen van respectievelijk NELOS en LIFRAS. Beide bladen staan al meer dan 50 jaar op de bres voor nuttige informatie aan de Belgische duiker. In Vlaanderen wordt NELOS vertegenwoordigd door 154 duikscholen en -clubs. Met meer dan 10.000 leden is NELOS zonder meer de grootste duikfederatie in Vlaanderen.

Nr. 298

maart/april 2024

NELOS-structuur

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/documentencentrum

het als we het hebben over ontsnappen uit zo'n duikboot, maar ook dat is mogelijk. En terwijl we stillaan dromen over het moment waarop we de verwarming weer een aantal maanden dicht kunnen draaien, maken we jullie alvast warm voor mooie duiken de komende maanden. We nemen jullie mee naar verre bestemmingen (Egypte), bestemmingen iets dichterbij (Zuid-Frankrijk) en naar het moois vlakbij (met een selectie foto's van het ONK).

Duik je met lucht, gebruik bij het optuigen van je fles OTRIMSPANFUMAN als ezelsbruggetje om niets te vergeten en ga je met een rebreather het water in, doorloop dan zeker alle controles. Veiligheid staat nu eenmaal altijd voorop, ook bij het vrijduiken waar de reddingstechnieken werden verfijnd.

Tot slot feliciteert het redactieteam ook Antwerp Wet Wheels met het winnen van het Gouden Reuske als sportverdienste van 2023!

Veel leesplezier!

Ivo Madder

Coverfoto: Geelgevlekte anemoongarnaal (Ancylomenes luteomaculatus). Camera: Nikon D500, ISO 250, 1/200 sec. bij f/16. Lens: 105 mm f/2.8.

Foto: Florence Van Gaever.

Correcties, tips en/of opmerkingen i.v.m. de cursusboeken, dossiers of documenten van NELOS stuur je naar: cursus@nelos.be. De andere e-mailadressen waarin PPT, documenten of instructormanual staat, zijn niet meer in gebruik.

Regionale info

www.avos.be

www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be

www.ovos.be

www.wevos.be

AIG-ASSISTANCE

Via je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info:

Policy number: ARENA 2.009.718/010

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland 'Call Center': +32 3 253 69 16

Inhoudstafel

Bondsnieuws

De 10 gouden regels ...

78

De 10 gouden regels van de Oosterscheldeduiker.

Voer campagne voor jouw club!

81

Teken in op de grote landelijke campagne van Sport Vlaanderen.

DIVES-nieuws

88

Nieuwe functionaliteiten in DIVES.

OBK shoot-out 2024

79 Aankondiging van de OBK-wedstrijd OW-fotografie en -videografie.

Specialisatie Onderwaterbiologie

82 Kom het nodige te weten over het onderwaterleven in onze wateren.

Nieuwe reddingstechniek

90 De Commissie Vrijduiken stelt de nieuwe reddingstechniek voor.

Statistieken sociale media

93

Onze socialemediakanalen en de winnaar van de YouTubepromo.

EUF ECO Award uitgereikt

80 Tijdens boot Düsseldorf werd de eerste EUF ECO Award uitgereikt.

Tips van het Veiligheidcomité

84 Zorg dat je opgelucht kan ademhalen bij rebreatherduiken.

Nieuw NELOS-Bestuur

92

Het NELOS-Bestuur werd opnieuw samensteld na de AV NELOS.

De Scubapro-testdagen 2024

95

Hulp gevraagd tijdens de Scubapro-testdagen.

Duikmateriaal te leen

De Scubapro-testdagen komen er weer aan. Denk je eraan om nieuw materiaal aan te kopen, dan is dat één van de weinige gelegenheden om de nieuwigheden op de markt te testen. En dan nog is het beperkt tot één merk.

Ik heb een professionele achtergrond in het bibliotheekwezen en voor mij is het dus de normaalste zaak van de wereld om niet elk boek dat ik wil lezen te kopen (gelukkig maar), maar ervoor even naar de bibliotheek te gaan. Bibliotheken zijn er echter allang niet meer alleen voor boeken. Er zijn bibliotheken voor van alles en nog wat. Je kunt het zo gek niet bedenken of

je kan het gaan ontlenen. Er is de fietsbib (kinderen groeien tenslotte als kolen), de gereedschapsbib (Waarom een boormachine kopen als je die maar twee keer per jaar gebruikt?), de spellenbib (het spelen van gezelschapsspellen is dan ook enorm populair), de kunstbib (zo kan je elke maand een ander schilderij aan de muur hangen) en ik kan nog wel even doorgaan.

Hoewel heel wat clubs over wat materiaal beschikken dat door de eigen leden gebruikt kan worden, is een echte duikmaterialenbib iets wat ik nog niet heb gezien. Vreemd, want tenslotte is het idee op zich dat niet. Jeugdduikers zijn nog voor het seizoen goed en wel gestart is alweer uit hun pak en vinnen gegroeid en beginnelingen willen vaak eerst even ontdekken of de duiksport toch

Advertentie

wel iets voor hen is voor ze materiaal aankopen. Materiaal uitlenen om te testen, zou dus ook een optie kunnen zijn.

Ik weet het, duikmateriaal aankopen om een bib op te starten is een serieuze investering, zeker als je wat up-to-date wil blijven. Er komen bij zo'n bibliotheek ook heel wat praktische zaken kijken en duikwinkels zullen niet altijd even blij zijn met de concurrentie. Maar als je een schuurmachine en een kettingzaag kan lenen, waarom geen trimvest, droogpak of stage? Als we als duikgemeenschap milieubescherming hoog in het vaandel dragen, dan is participeren aan de deeleconomie misschien nog niet zo'n gek idee? 

NATALIE DECROCK

Zoek

Foto: Ivo MadderMidjourney

Van OBONSPANFURE naar OTRIMSPANFUMAN

Voor het zwembadexamen Assistent-Instructeur (AI) moeten de kandidaten het optuigen van hun fles demonstreren aan de hand van het acroniem OTRIMSPANFUMAN. Maar vanwaar halen we onze mosterd en vooral hoe kunnen we de perfectie benaderen?

Door regelmatig jurylid en onlangs voor het eerst voorzitter en ondervoorzitter te zijn op het sluitstuk van het examen AI, is het me duidelijk geworden dat het acroniem wel gekend is, maar dat er nogal een vrije interpretatie is van de invulling ervan. Het lijkt me dan ook aangewezen om de violen hierover gelijk te stemmen.

Het begon allemaal vorige eeuw (zo lijkt het nog langer geleden dan het werkelijk is) in nostalgische tijden. Tijden waar wc-bril of Fenzy (nvdr: een eenvoudige trimvest uit die tijd) en duiktabellen nog alledaags waren. Maar ook tijden waarin bij het klaarmaken van onze duikuitrusting de woorden manometer en computer dat nog niet waren. Het toenmalige duikonderricht maakte toen ook al ezelsbruggetjes om bepaalde structuren aan te brengen. Ze vonden toen het acroniem OBONSPANFURE uit, waar later het afgeleide woord OTRIMSPANFUMAN uit voortkwam. Enkele gelijkenissen, OSPANFU, kunnen we hierin terugvinden, maar ook enkele verschillen, TRIMMAN/BONRE. Laat ons even de tijd nemen om de verschil-

6 Hippocampus maart/april 2024

lende delen te benoemen om dan daarna de invulling van het huidige acroniem aan bod te laten komen.

OBONSPANFURE

O O-ring O O-ring

SPAN aanSPANnen (monteren) van de ademautomaat

SPAN aanSPANnen (monteren) van de ademautomaat

FU functie of functioneren

FU functie of functioneren MAN manometer

RE reserve monteren

Foto: Wilfried Van Elsen.

Wel, hierin staat vrij gedetailleerd uitgelegd hoe je (in een ideale wereld) te werk moet gaan bij de opbouw van je duikuitrusting.

Starten doe je met het verzamelen van het nodige materiaal. Je zorgt ervoor dat je de vrije doorgang voor de anderen niet belemmert en je houdt de veiligheid steeds in het oog. Je let er dus op dat de fles plat op de grond ligt en niet rechtop blijft staan. Hierdoor vermijd je dat hij omvalt met alle mogelijke gevolgen van dien. Extra aandacht kan hierbij gaan naar de positie van de kraanopening. Ideaal is die afgedekt door middel van een beschermkapje/stofkap. Zoniet, zorg je ervoor dat de opening naar onder is gericht, om te voorkomen dat vuil of vocht zich in de opening opstapelt. Als deze voorbereidingen getroffen zijn, kan je van start gaan met het acroniem.

INT/DIN-adapter

Plaats je een INT-adaptor in je DINkraan? Vergeet dan niet om de O-ringen aan beide zijden na te kijken.

Trimvest met het aanspansysteem

In de gesp zijn er drie gleuven. Klik de gesp in open positie (naar achter kantelen) en steek de riem eerst door de grote metalen ring van de gesp en vervolgens door de

De O van O-ring staat voor het controleren van de aanwezigheid en de staat van de O-ring. Dit moest vroeger gebeuren door de insert in de kraanopening te bekijken. Nu is dat nog steeds zo voor INT-kranen, maar het kan ook zijn dat je dit moet controleren op de ademautomaat bij DIN-kranen.

De TRIM van trimvest of de B/ON van bovenste en onderste riemen/sangels staat voor het bevestigen en op maat brengen van het draagsysteem van de fles. Vroeger moest dit gebeuren door de riemen die aan de fles hingen op maat te zetten. Vandaag is dit ook nog van toepassing bij het gebruik van het backpack. Ook de al dan niet aanwezige tussenbeenriem moest op de juiste lengte gebracht worden. Bij het trimvest is het vooral zaak dat je de volgorde kent om de spanriem op de juiste wijze in te vlechten. Er zijn ook hier verschillende soorten van spanriemen mogelijk, maar voor het sluitstuk AI is het gebruik van de specifieke spanriem met de vier openingen verplicht. Onze jeugdduikers zijn expert hierin, dus bij moeilijkheden kan je steeds bij hen terecht. De juiste volgorde is 1-3-2-4. Daarvoor kantel je de plastieken gesp bovenop de metalen ring. Als je nu de riem door de middelste opening van de plastieken gesp steekt, heb je in één beweging stap 1 en 3 gedaan. De meest voorkomende fout is het vergeten van de metalen ring, omdat er enkel wordt gekeken naar de plastieken gesp met slechts drie openingen. Als de eerste stap genomen

middelste gleuf terug naar buiten. Steek vervolgens de riem door de gleuf naast het scharnierpunt van de gesp. Span de riem aan. Vervolgens steek je de riem door de

Trimvest met het kliksysteem

De twee helften van de riem passen netjes in elkaar en met een hefboom kan er spanning op de riem gezet worden, zodat je een degelijke verbinding bekomt. Je dient wel te weten dat als de diameter van de te monteren flessen verschilt, je steeds opnieuw de juiste lengte van riem moet instellen. Dit is dus een ideaal systeem als je altijd met dezelfde flessen werkt. Tijdens de demonstratieles voor AI mag dit systeem echter niet gebruikt worden.

is, spreekt het vervolg voor zich. Je plaatst het trimvest op de juiste hoogte en aan de kant waar de opening van de kraan is. Zorg dat je de spanriem zo aanspant dat de fles

laatste gleuf, span opnieuw aan en je trekt met de riem de gesp dicht. Pas wel op dat je vingers er niet tussen komen te zitten.

Foto's (2): Ivo Madder.

Foto's (6): Ivo Madder.

Foto: archief Hippocampus.

bewegingsloos gefixeerd is. Nadien breng je de schouderbanden op de juiste lengte, zodat het aandoen van de fles gemakkelijk wordt. Daarna kan je deze schouderbanden nog aantrekken, zodat het trimvest mooi aansluit op het lichaam.

SPAN, het aanspannen/monteren van de ademautomaat/ontspanner. Meestal monteer je de ademautomaat over de rechterschouder. Dit is echter geen verplichting en hangt af van het type ademautomaat dat gebruikt wordt; rechtse, linkse aansluiting of zelfs aansluiting langs de onderkant van de tweede trap. Het is ook afhankelijk van de configuratie die je hebt gekozen. Let hier dus op bij de keuze van je materiaal, maar ook bij de materiaalcheck van je buddy. Afhankelijk van het type kraan, INT of DIN, gebeurt het monteren van de ademautomaat op een andere manier. De gouden regel hierbij is: vast is vast. Alvorens de eerste trap op de kraan te monteren is het aangeraden om de kraan even open te draaien. De luchtstroom zorgt ervoor dat mogelijke onreinheden en vocht uit de kraanopening worden geblazen en zo later niet in de eerste trap van de ademautomaat geraken. Eénmaal de montage heeft plaatsgevonden, is het zaak om al de aanwezig slangen veilig en praktisch op te bergen door gebruik te maken van de voorzieningen op het trimvest (zakken, velcro banden, enz.). Weet dat de minimale verplichting tijdens eender welk examen bestaat uit minstens één eerste trap

Monteren van de ademautomaat

Zorg dat de kraanopening vrij is van water en/of vuil alvorens de adematomaat te monteren.

Kraan openen ...

Tijdens het openen van je kraan hou je best de purgeerknop van je ademautomaat een beetje ingedrukt. Dat komt de levensduur van je middendrukzitting ten goede. Opgelet als je dat niet doet en de

en één tweede trap en een manometer en dat de keuze voor een octopusconfiguratie, een extra eerste en tweede trap of gescheiden gemonteerde ademautomaten, je eigen keuze is. De regels voor een duik in open water zeggen wel dat je moet beschikken over minstens een octopusconfiguratie en in sommige gevallen een verplicht gescheiden configuratie, afhankelijk van het soort duik of je functie binnen de duikploeg. Raadpleeg het algemeen duikreglement voor de juiste keuze!

De FU van functie of functioneren slaat op het controleren van de functionaliteit van zowel trimvest als ademautomaat. Naar open water toe kan daar de functie van het droogpak aan toegevoegd worden. Je probeert te ademen terwijl de kraan nog gesloten is. Als je lucht kan aanzuigen door het mondstuk, wil dit zeggen dat je membraan lekt en dat je eenmaal onder water tijdens het ademen water zal binnenkrijgen. Deze check is zeker en vast ook aan te raden bij een negatieve entry tijdens een bootduik. Daarna open je zachtjes de kraan op de duikfles, terwijl je tegelijkertijd en de loosknop van de ademautomaat ingedrukt houdt en ervoor zorgt dat de manometer niemand kan raken bij een mogelijk probleem. Het purgeren op de loosknop/purgeerknop zorgt ervoor dat de luchtstroom niet te brutaal op de hogedrukzitting van je ademautomaat zal inwerken. Er bestaan tegenwoordig zelfs tweede trappen waarvan je de loosknop een kwartdraai kan draaien,

kraan opent terwijl je naar de manometer kijkt, want als de drukstoot te groot is en de manometer het begeeft, dan vliegen de brokstukken misschien wel in je gezicht.

waardoor hij blokkeert en zo de tweede trap, net als de eerste trap, open blijft staan als ze niet wordt gebruikt. Hierdoor verleng je de levensduur van de middendrukzitting in de tweede trap. Proper opbergen is natuurlijk wel vereist bij deze methode. Nu kan je effectief de luchtaanvoer testen in alle tweede trappen en erop letten dat er nergens een verlies van lucht is, dit zowel in de eerste als in de tweede trap. Indien dat toch het geval is, is een bezoekje aan een gespecialiseerde duikshop geen overbodige luxe. Als de ademautomaten zijn getest op hun functionaliteit is het de beurt aan het trimvest. Hier test je al de mogelijke inlaten van lucht, inflator en het met de mond opblazen van het trimvest en alle mogelijke ontluchtingssystemen en overdrukventielen. Ook hier is kennis over het gekozen materiaal van groot belang.

Als laatste komt de MAN of RE aan bod. Vroeger werd er zonder manometer gedoken en was het zaak om ervoor te zorgen dat je manueel je voorraad reservelucht verzekerde. Dit gebeurde met een hendelsysteem dat op de kraan van de fles was voorzien. Door deze hendel omhoog te plaatsen, werd in de fles een voorraad lucht afgesloten van de overige hoeveelheid lucht. Wanneer het ademen moeilijker werd, kon je deze hendel door middel van een stang naar beneden trekken. De meest voorkomende problemen hierbij waren dat de reserveruimte soms niet gevuld werd bij het vullen van de fles of dat de hendel reeds omlaag stond bij het

Foto: Chris Demuynck.

Foto's (2): Ivo Madder.

in het water gaan en er dus geen reserve meer kon getrokken worden tijdens de duik. In huidige tijden wordt dit allemaal gemonitord door onze manometer, al dan niet geïntegreerd in onze duikcomputer. Op de manometer kan je de druk van de fles nagaan. Het is steeds aan te raden om met een volledig gevulde fles te water te gaan. Let er ook op dat bij het ademen aan de ademautomaat de naald van de manometer niet mee beweegt. Mocht dit toch zo zijn, dan is de kraan van de fles niet volledig geopend. Zo, alle nodige stappen zijn volbracht. Je kan nu de kraan van de fles opnieuw sluiten om te voorkomen dat er ongewenst lucht verloren gaat. Je legt je materialen ordelijk en aan de zijkant weg tot je ze nodig hebt.

demonteren

Tijdens het demonteren van je uitrusting kan je ook enkele zaken in acht nemen. Blaas het trimvest op het einde van de duik volledig op. Via het overdrukventiel zal het overtollige water op een gemakkelijke en efficiënte manier worden geloosd. Controleer even de resterende druk op je manometer. Zo heb je een idee van de verbruikte lucht-

hoeveelheid en kan je inschatten hoeveel tijd je nodig hebt om je fles te vullen. Bij het demonteren en opbergen van je ademautomaat blaas je best door middel van de luchtstoom uit je kraan de beschermkapjes van je duikfles en je ademautomaat droog. Heb je geen beschermkapje voor de kraan op de fles, plaats hem dan met de kraanopening naar onder gericht om hem zo proper mogelijk te houden.

En onthoud: goed onderhouden materiaal en een goede buddycheck naar volledigheid en functionaliteit tijdens de materiaalcontrole kunnen een hoop problemen tijdens je duik voorkomen.

Een veilige duik of een succesvol examen toegewenst. 

Ademautomaat opbergen

Plaats na het spoelen van je ademautomaat het beschermkapje op de inlaatopening. Let erop dat er geen water op dat beschermkapje achtergebleven is, door het droog te blazen.

Advertentie

Europlongée Boulouris

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

10 duiken aan € 539 per persoon.

FAX:

Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk)

6 personen minimum

www.europlongee.fr

ENKELE VAN

ONZE PARTNERS:

SCUBAPRO

SUB GEAR

BARE

SUUNTO

UWATEC

SHEARWATER METALSUB

BIGBLUE RIFF

GREEN FORCE

MARES

SEAC

PROCEAN

DIVESYSTEM

UK

DICAPAC

BRIGHT WEIGHT

SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, … showroom

Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België

Tel: +32(0)14 61 12 60

E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be

www.duikmateriaal.be

MIKE MELIS

Van zout naar zoet De fint is terug in onze wateren

Je zal de fint ( Alosa fallax ) een saaie, grijze vis noemen, maar zijn levenscyclus is bijzonder boeiend. Het is een anadrome vis. Hij leeft dus in zee, maar trekt de rivieren op om te paaien. Meer bekende anadrome vissen zijn onder meer de Atlantische zalm ( Salmo salar ), de zeeforel ( Salmo trutta trutta ) en de driedoornige stekelbaars ( Gasterosteus aculeatus ).

De zwarte stippen op de flank zijn niet altijd even goed zichtbaar, de datalogger op de rug wel.

De fint behoort tot de haringfamilie en wordt soms ook de 'gestipte reuzenharing' genoemd wegens de stippen op zijn flanken. De vis kan zo'n 60 centimeter lang worden.

paaicirkels

Elk voorjaar trekt de fint in de loop van de maanden april en mei de Schelde en andere rivieren op om zich voort te planten. Hij zwemt wel niet zo ver het binnenland in als de zalm, maar paait in zoet water waar nog getijden merkbaar zijn.

Het vrouwtje zwemt van de bodem naar de oppervlakte en wordt gevolgd door één of meerdere mannetjes. De bevruchting gebeurt in open water. Net onder het wateroppervlak draaien de vissen rond elkaar en worden eitjes en hom vrijgegeven. Deze kolkachtige bewegingen zijn heel goed waar te nemen als paaicirkels, waarbij enkele te enthousiaste individuen soms ook uit het water springen. Valavond is het beste moment om dit gebeuren te beleven.

bijna verdwenen

De fint is zeker geen bekende vis bij het brede publiek, maar in de negentiende eeuw kenden de vissers deze soort heel goed. De vis was toen immers een belangrijke voedselbron.

Tegenwoordig hangt het voortbestaan van de fint in Europa aan een zijden draadje. Hij staat dan ook als 'ernstig bedreigd' op de rode lijst van het IUCN (International Union for Conservation of Nature). De vis is immers enorm gevoelig aan watervervuiling en aan hindernissen die zijn paaimigratie belemmeren.

Begin vorige eeuw verdween de fint helemaal uit onze rivieren, maar in 1997 – bijna 100 jaar later – werd er opnieuw eentje gevangen in de Schelde. De intensieve waterzuivering van eind vorige eeuw zorgde ervoor dat de Schelde van een open riool terug in een leefbaar ecosysteem veranderde. Tussen de zee en het sluizencomplex van Merelbeke wordt de migratie van de vis stroomopwaarts daarenboven niet belemmerd. In het estuarium van de Schelde blijft de invloed van getijden tot daar voelbaar. In 2014 werd er voortplanting waargenomen in Branst, een dorp in de Antwerpse gemeente Bornem.

onderzoek

Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) startte in 2015 een experiment om

de migratie van de fint in kaart te brengen. In eerste instantie werden finten gevangen en in de buikholte voorzien van een zender. De zenders waren ongeveer 3 cm lang en bleven anderhalf jaar actief. Deze manier van werken was niet zonder risico voor de vis, maar het uitgezonden signaal had ook maar een bereik van ongeveer 200 meter, zodat er een groot netwerk van ontvangers nodig was.

Nu worden de finten voorzien van een oranje datalogger op de rug. Die registreert de watertemperatuur en -diepte. Na verloop van tijd komt de logger los van de fint en spoelt ergens aan. Wanneer zo'n datalogger gevonden wordt en naar het INBO wordt teruggebracht, kunnen de gegevens worden uitgelezen, waardoor het traject van de fint gereconstrueerd kan worden. Vind je zo'n buisje en breng je het terug naar INBO, dan wacht je een beloning van 50 euro.

Tot op heden zijn 110 finten voorzien van een datalogger. 13 exemplaren werden al terug binnengebracht, maar INBO verwacht dat dit aantal nog zal toenemen. In 2024 worden nog een vijftigtal vissen van een oranje logger voorzien.

Er is nog te weinig geweten over de fint en zeker over de groeifase op zee weet men

bijna niets. We hebben geen idee waar deze vissen zich ophouden, laat staan welk habitat ze gebruiken. Met de loggers hoopt men hierover meer duidelijkheid te krijgen. Dan kunnen ook gepaste beheermaatregelen aan de overheden voorgesteld worden. 

PATRICK SWINNEN

MET DANK AAN PIETERJAN VERHELST, INBO

Klaar om een datalogger te krijgen.

De datalogger die je 50 euro kan opleveren.

De fint met zijn karakteristieke zwarte stippen op de flank.

Foto: INBO.

Foto: INBO.

Foto: Hans Hillewaert.

Echte Belgische mosselen

Een Belg eet gemiddeld 2,2 kg mosselen per jaar en dat maakt van ons de topmosseleters van Europa. Toch kwam daar - tot voor kort - geen gram van uit onze eigen wateren. Tot voor kort, want sinds 21 juli 2023 is het zover: de eerste Belgische mosselen zijn een feit.

Mosselzaad is van nature voldoende aanwezig in onze Noordzee en de mosselen kunnen er perfect groeien, waarom moesten we ze dan nog steeds uit het buitenland halen?

Een tiental jaar geleden stapte Colruyt Group in een reeks onderzoeksprojecten rond aquacultuur in de Noordzee. Bij de inwerkingtreding van het Marien Ruimtelijk Plan in 2020 vroeg en kreeg Colruyt de nodige vergunningen om in de Westdiepzone mosselen te kweken. Op termijn komen daar ook nog oesters en zeewier bij. De bouw van een innovatieve zeeboerderij, de eerste in Belgische wateren, kon uiteindelijk anderhalf jaar geleden van start gaan, vlak voor de Nieuwpoortse kust.

de zeeboerderij

De zeeboerderij beslaat een zeegebied van vier vierkante kilometer, afgebakend door kardinale boeien (zie kaart). Let erop dat verschillende wrakken dus ook niet meer beduikbaar zijn. Binnen deze afbakening zijn boeien geplaatst waaraan touwen bevestigd zijn. Het is aan deze touwen dat de mosselen uiteindelijk gaan groeien. Na een

Marien ruimtelijk plan

De Belgische Noordzee beslaat een oppervlakte van 3.454 km². Op die oppervlakte vinden veel activiteiten plaats die allemaal met elkaar kunnen interfereren en een effect zullen hebben op elkaar en op het milieu. Om dat georganiseerd te krijgen, werd een marien ruimtelijk plan opgesteld.

kweek van 18 maanden worden de touwen bovengehaald en kunnen de mosselen geoogst worden.

Oorspronkelijk werden er 31 mossellijnen geïnstalleerd, goed voor een productie van ongeveer 10 tot 15 ton mosselen. Momenteel is men volop bezig met de opschaling hiervan, zodat de productie dit jaar zou moeten vertienvoudigen. Op termijn zou een productiecapaciteit moeten gehaald worden van 2.000 tot 4.000 ton. De onzekerheid over de te behalen capaciteit lijkt zeer groot, maar is eenvoudig te verklaren. In tegenstelling tot de ons welgekende Zeeuwse mosselen, worden de Belgische in open zee gekweekt, waardoor ze onderhevig zijn

Een marien ruimtelijk plan dient om de zes jaar herzien te worden. Het laatste plan dateert van 2020 en tegen 2026 zal er dus een nieuw plan moeten zijn dat het ruimtegebruik plant tot 2032.

aan alle ruwe condities die de Noordzee met zich meebrengt. Van stromingen en golven tot wisselende en mogelijke zware weerscondities.

De Zeeuwen hoeven echter nog niet al te veel concurrentie te vrezen, gezien de totale Belgische mosselconsumptie jaarlijks op zowat 30.000 ton afgeklokt wordt.

protest

De zeeboerderij Westdiep, tot nader order een economische activiteit, ligt pal in Natura-2000 gebied en daar zijn best wel wat vragen bij te stellen. Hoort een economische activiteit wel in dit beschermd gebied en wat zijn de gevolgen voor het bestaande

Foto: Aquariagirl1970

ecologische systeem? Er is dan ook heel wat protest geweest tegen de komst van deze mariene boerderij. Door de burgemeester van Nieuwpoort die een verstoring van de traditionele visserij en pleziervaart vreesde, maar vooral ook door natuurverenigingen

Depositie: is het neerslaan van minerale stoffen en gassen op een vaste ondergrond.

Eutrofiëring of vermesting: zorgt ervoor dat er meer voedingsstoffen aanwezig zijn in de bodem, de lucht en het water dan in een normaal evenwicht. Dat lijkt op het eerste zicht niet erg, organismen hebben nutriënten nodig. In natuurlijke ecosystemen zal een overaanbod aan voedsel echter een ontwrichting veroorzaken.

allerhande. Het aanvraagdossier voor de milieuvergunning voor dit project is online vrij te consulteren en hierop werden fundamentele opmerkingen geformuleerd. In de beoordeling van de impact van de activiteit maakte men bijvoorbeeld een vergelijking met andere, meer verstorende, activiteiten. Terwijl het natuurlijk de bedoeling moet zijn om de impact van de activiteit zelf te onderzoeken en niet om de verschillende opties naast elkaar te leggen en dan de minst negatieve te kiezen om die dan positief te beoordelen. Bovendien worden de cumulatieve effecten van verschillende activiteiten

samen niet in beeld gebracht, worden er geen effecten vermeld op specifieke soorten en werd er geen alternatievenonderzoek uitgevoerd.

negatieve effecten op habitats en soorten

Bij het kweken van schelpdieren is een negatieve rol weggelegd voor depositie en eutrofiëring, samen zorgen ze voor blijvende verandering in het benthische ecosysteem. Uit onderzoek blijkt dat zich in kweekzones ophopingen voordoen van aaseters (o.a. zeesterren) die aangetrokken worden door het mosselafval. Het zou eveneens kunnen dat de toename van deze populaties ook een invloed zal hebben op bestaande populaties die verder afgelegen zijn van de mosselkwekerijen. Wat de effecten hiervan kunnen zijn, is nog hoogst onduidelijk.

Bij de kweek van zeewier zullen er voedingsstoffen uit de waterkolom gehaald worden, zodat er minder voedsel overblijft voor inheemse organismen. In de Noordzee hoeft dit echter niet onmiddellijk voor problemen te zorgen, aangezien deze zee nu net zeer nutriëntrijk is. Al zal de uiteindelijke schaalgrootte van de kweek bepalen of dit een belasting zal leggen op het Noordzee-ecosysteem of niet.

Naast effecten op de habitats, zal de zeeboerderij jammer genoeg ook een aantal

directe negatieve gevolgen met zich meebrengen. Verstrikking in de lijnen van mariene dieren is zeker een risico. Bovendien zal de kweek een verhoging van de scheepvaart van en naar de kwekerij genereren. En aangezien de zeeboerderij in een kwetsbaar natuurgebied ligt met daarin bijvoorbeeld het rustgebied voor de zwarte zee-eend, zijn de gevolgen hiervan ook niet te onderschatten.

positieve effecten van mariene kweekcultuur

Mosselkweek is in onze contreien een kweek van een inheemse soort en heeft geen extra voedingsstoffen op zich nodig, dat is zeker al positief te noemen.

Bij Colruyt Group stelt men dat er resoluut voor een hangcultuur gekozen wordt, hoewel de bodemcultuur veruit de populairste kweekwijze is. Praktisch gezien zijn hangcultuurmosselen beter gewapend tegen het zeegeweld aangezien de lijnen kunnen meebewegen, maar in de visie van Colruyt Group doen de lijnen net ook dienst als schuilplaats voor vissen en ander zeeleven, waardoor de biodiversiteit in en rond de kweekzone vergroot. Bovendien zal men bij het oogsten de bodem niet beschadigen.

Ook voor de zeewierkweek kunnen er voorbeelden van positieve effecten aangetoond worden. Zeewier kan bijvoorbeeld een puz-

Zeeboerderij ligging: een extract uit de D11 'Vlaamse banken' met de locatie en aanduiding van de zeeboerderij Westdiep aangegeven.

zelstuk vormen in het oplossen van het stikstofprobleem. Als zeewier als ingrediënt voor veevoeder kan dienen, dan kun je op 1 ha zee 26 ton zeewier kweken, waar je aan land maar 5 ton veevoer per ha kunt winnen.

Maricultuur kan ook bijdragen tot kustbescherming en het verbeteren van de waterkwaliteit en biedt bijkomende foerageermogelijkheden. De zeeboerderij Westdiep zal ongetwijfeld een impact hebben op het bestaande ecosysteem en de onderlinge interacties tussen predatie en concurrentie zullen op termijn een nieuw evenwicht bereiken. Alleen weten we niet waar dat evenwicht zal liggen. 

Positieve test voor oesters in de Noordzee

Ook onze noorderburen zitten niet stil op gebied van innovatieve maricultuur. Vier jaar geleden werden op speciale oestertafels onderaan de windturbines van de windparken Borssele III en Borssele IV platte oesters uitgezet. Nu blijkt dat die zich niet alleen succesvol voortplanten, maar zich zelfs al buiten de oestertafels begeven.

Afgelopen zomer werden de uitgezette oestertafels bovengehaald. 70% van de uitgezette oesters bleek nog in leven te zijn, wat een succes mag genoemd worden. Het betekent meteen ook dat dit gebied van de Noordzee levensvatbaar is voor oesters. Dat is uiteraard deels te wijten aan het

feit dat de Noordzee de oorspronkelijke natuurlijke habitat van de oesters is. Dat op de windmolenparken niet mag gevist worden, geeft de oester de nodige rust en ruimte om te overleven. Meer nog, niet alleen blijven ze leven, ze planten zich ook voort! Op de uitgezette oesters werden jonge oesters gevonden, net als op de voet

Advertentie

van de windturbines buiten de mandjes en de oestertafels. Dat duidt erop dat de oesters zich al succesvol verspreiden in het gebied.

Uiteindelijk is het de hoop en bedoeling dat de oesters een rif gaan vormen waar ook andere vissen op af komen. Deze riffen zullen andere soorten aantrekken en zo meewerken aan de versterking van de biodiversiteit van de Noordzee.

Of en hoe dit in positieve zin verder zal evolueren is voorlopig koffiedik kijken. In 2028 is een nieuw moment ingepland om de situaties te evalueren. Natuurorganisaties hopen echter reeds vroeger een kijkje te kunnen gaan nemen. Misschien kunnen ze hiervoor binnen NELOS wel enthousiaste kandidaten vinden? 

WIM BOLLEIN

WIM BOLLEIN Het principe van de mossellijnen in de zeeboerderij.

DE DUIKWINKEL VAN NEDERLAND EN BELGIË

Oceanic Alpha 10 automatenset

• Overgebalanceerde 1e trap

• Gebalanceerde 2e trappen Koudwater geschikt

• Met flexslangen

Sealife Micro 3.0 met 2000 lumen lamp

• Tijdelijke aanbieding met lamp

• Op = op!

€ 749 va € 499

SubLub Rotterdam

Admiraal de Ruyterweg 40a

3031 AD Rotterdam

T +31 (0)10-2440111 | rotterdam@sublub.nl

Open di-vr 12-18 u & za 10-17 u

SubLub Zuidlaren

Verlengde stationsweg 12

9471 PL Zuidlaren

T +31 (0)50-8200479 | zuidlaren@sublub.nl

Open di-vr 11-18 u & za 10-17 u za 10-17 u

Garmin MK3i (51)

• Superscherp Amoledscherm

• Optionele luchtintegratie Overcomplete smartwatch

€ 1.649,99

SubLub Nieuwegein

Merweplein 1

3432 GN Nieuwegein

T +31 (0)30-2074062 | nieuwegein@sublub.nl

Open wo 16-21 u do & vr 12-18 u, za & zo 10-17 u

Oceama Manta duiklamp

• 2000 lumen

• 2 uur brandtijd Turbofunctie, 1 minuut 3000 lumen

€ 159

SubLub Amstelveen

Uilenstede 314

1183 DB Amstelveen

T +31 (0)20-6407806 | amstelveen@sublub.nl

Open di-vr 13-19 u & za 10-17 u

SubLub Limburg

Valkenburgerweg 12

6367 GV Voerendaal

T +31 (0)45-2033013 | voerendaal@sublub.nl

Open ma, di, do & vr 14-19 u & za 10-16 u

Zoektocht naar de voshaai

De clubreis 2023 naar de Filipijnen van Duikschool Aronnax werd aangekondigd als de zoektocht naar de voshaai en vertrok met een hindernis. Onze nachtvlucht van Dubai naar Cebu werd enkele dagen voor vertrek doodleuk geschrapt door Emirates en verplaatst naar de volgende nacht.

Dankzij bemiddeling van onze reisagent werd elk nadeel een voordeel, want hij stak een boeiende stadssafari met gids Rafael in elkaar, met alle hoogtepunten van een spetterend Dubai. Best leuk die tussenstop en een aanrader als je de slepende trip wil opdelen (2 uur naar Amsterdam, 6,5 uur vliegen naar Dubai en 9,5 uur vliegen naar Cebu plus wachttijden, inchecken en tijdsverschillen).

In Cebu werd onze 20-koppige groep opgehaald met vijf kleine busjes en we bereikten 4 uur later, bij het vallen van de avond, het gezellige Magic Island Resort in Moal Boal. Dit knusse diveresort heeft 10 hutjes voor twee personen rond een zwembad en ligt aan de zee. Het beschikt over een professioneel duikcentrum met top divemasters. Een leuk restaurantje en een toffe bar maken het complex tot een droom voor onze groep: het hele resort was van ons!

De volgende dag stonden al vier duiken gepland. We genoten van het huisrif en trokken dan naar Bantayan Point, waar het kleurrijke koraal ons verraste. Het herbergde leuke naaktslakjes en een grote roze frogfish heette ons welkom op de Filipijnen.

Daarna verplaatsten we ons naar Tap-Anan point waar de wonderlijke spookzeenaald (ghostpipefish) hing en een vervaarlijke zeeslang ons pad kruiste. De nachtduik moest ik aan me laten voorbijgaan. Ik was jarig en de groep had als verrassing voor mijn vrouwtje en mezelf een deugddoende massage gereserveerd. Na de nachtduik dronken we een lekkere cocktail als traktatie in de bar: moedermelk (Batida de coco, Baileys, witte rum en … melk). Plezant als alle hotelgasten van dezelfde groep zijn.

Op 1 november trokken we naar Serena point. De hoogtepunten daar waren een

grappige harlekijngarnaal en drie spookzeenaalden. De duikdieptes lagen meestal rond de 20 m en we doken telkens ongeveer een uur. Nitrox was beschikbaar, maar de ganse groep bleef met 'Gods own nitrox' duiken. We werden opgedeeld in twee groepen. De duikplaatsen werden bezocht met een soort van lange prauw met een steun (bamboepaal) aan elke zijde. De bemanning was erg behulpzaam en de gidsen top. Dan was White Beach aan de beurt. Ze noemen het beter 'Frogfishbeach', want we zagen er meer dan vijf, verschillend gekleurd.

Bij Panagsama huisden miljoenen sardines. Het leek of we in de sardinesrun van Zuid-Afrika waren beland. Prachtig hoe ze uitwaaierden en elkaar terug opzochten in een wolk van meer dan 4 kilometer lang! De nachtduik die volgde, was één van de hoogtepunten van de reis: 'mandarin boom boom'. Bij Tongo Drop leeft er een kolonie

Foto's (3): archief Aronnax.

Een voshaai gaat mooi over ons heen.

Spetterend Dubai.

Het gezellige Magic Island Resort in Moal Boal.

mandarijnvisjes in een plat tafelkoraal. Dagelijks bij het vallen van de duisternis speelt zich daar een magisch tafereel af. Zodra de zonnestralen beginnen te verzwakken, verschijnen de mandarijnvisjes in de bovenste verdieping van het koraal. Het is één van de mooist gekleurde visjes in de natuur en maar max. 8 cm groot. De mannetjes herken je aan hun puntvin net achter de kop. De kleuren gaan van oranje en geel over in groen en blauw. Als er nog wat minder licht is, beginnen ze elkaar op te zoeken en proberen andere jaloerse mannetjes dat te verhinderen (niks nieuws onder de zon).

Wanneer de zon dan haar laatste adem uitblaast, komt er een koppeltje, buik tegen buik, loodrecht uit het koraal. Plots verschijnt er een wolkje kuit en de twee zijn als de bliksem terug weg. Enkele minuten later herhaalt het schouwspel zich. Is het hetzelfde mannetje of een rivaal? Het is in ieder geval 'manderin boom boom'. Op onze terugtocht ontmoetten we tientallen slapende schildpadden. Wij sloten de nacht af met een afscheidsdiner van speenvarken aan 't spit en een biertje in het zwembad. Wat is het leven mooi als je een duiker bent.

Op 2 november stonden nog twee duiken gepland bij Isla Pescadores, waar we een mooie grot verkenden en een geelkopmurene er haar verblijfplaats heeft. Daarna was het tijd om onze spullen te spoelen en de busjes opnieuw te laden voor onze volgende bestemming. Na een trip van 6 uur bereikten we de overzetboot naar Malapascua waar we verbleven in het Ocean Vida Dive Resort. Het komt wat groter en drukker over dan het gezellige Magic Island, maar het gaat er wel professioneel aan toe. De duikboten zijn erg ruim (type vroegere vissers-

boot) en we worden weer met 10 per boot ingedeeld. De gidsen zijn wat verschillend, van erg ervaren tot nieuwkomers.

Op 3 november stond Gato Island op het programma. We deden hier drie duiken met lunch op zee. Een mooie sepia, twee slapende whitetips, twee pygmeezeepaardjes, een school van meer dan 30 pijlstaartinktvissen, babycatfishhaaien in een grot en ontelbare excentrieke naaktslakken werden gefotografeerd en bewonderd. De nachtduik voor het resort leverde opnieuw een 'mandarin boom boom' op, maar minder spectaculair dan in Moal Boal. Met verschillende soorten krabben en een voshaai in steen sloten we onze gevulde eerste duikdag op Malapascua af.

Op 4 november ging het dan gebeuren. We zetten koers naar Kimud Shoal, de verblijfplaats van de voshaai. De voshaai leeft meestal nogal diep (tot 500 m), maar wordt

in Kimud Shoal vertroeteld door een specifiek soort poetsvisje dat zich tussen het koraal schuilhoudt. De duikgidsen vroegen ons mooi boven het koraal te blijven, want wanneer het koraal wordt stukgemaakt, verdwijnt de schuilplaats van de poetsvis en komt de voshaai niet meer langs. Voorzichtig bleven we rustig tegen te stroming in zwemmen aan de rand van het onderwatereiland op een 30 m diepte.

Plots verscheen uit de diepte de eerste voshaai. Hij zwom sierlijk langs ons heen en liet zich van alle kanten fotograferen. Een nieuwe voshaai bood zich aan en die ging mooi over ons heen het rif op, een kippenvelmoment! Verschillende exemplaren, gemiddeld zo'n 3 à 4 m lang, passeerden de revue. Wat zijn het prachtige beesten. Na de lunch doken we opnieuw op dezelfde stek. Weer verschenen meerdere voshaaien ten tonele. Onze gids nam ons onder water mee naar de andere kant van het rif, waar het

Een grote rose frogfish heette ons welkom op de Filipijnen.

Professioneel duikcentrum met top divemasters.

Mandarin boom boom.

Foto's (3): archief Aronnax.

prachtig begroeid is en mooie grote tafelkoralen de bodem bedekken. Mooi, mooi, mooi! In de namiddag volgden twee duiken op Lampus Lampus, opgevrolijkt door talloze felgekleurde naaktslakken en meerdere zeepaardjes. Wat rondwandelende 'frogfishes' en wat kruipende zeemotten maakten het helemaal af.

Op 5 november trokken we naar het bounty-eiland Kalangaman. Onderweg doken we bij Manta Point in de hoop een tijgerhaai te ontmoeten, maar het is een compleet kapotgedoken en lelijke duikplaats. Wegblijven dus! Bij Kalangaman Island daarentegen bewonderden we een mooie wand

met grote gorgonen en zwart koraal. Na een barbecue doken we er opnieuw en een grote zwarte slak met witte schelp en meerdere schilpadden vergezelden ons.

Toen we op het huisrif van Ocean Vida een nachtduik deden, kwam ik ogen tekort. Een fluoblauwe sepiola, een gele paling met blauwe streep, rode babysepia's, bontgekleurde krabben en bruine springgarnalen werden door onze gids vanonder het zand getoverd.

Plots kwam een groene sepia in onze lamp spelen en hop, weg was hij. Wat een prachtige duik! 's Avonds vierden we onze laatste nacht op Malapascua met tequila en cock-

tails. Ook dat hoort bij een clubduikreis van Aronnax.

Op 6 november deden we 's morgens nog twee duiken op het mooie Gato Island: leuke tunnels, een grote grot, een spinkrab, een familie pijlstaartinktvissen en een felgekleurde bidsprinkhaankreeft wuifden ons uit.

De duikspullen werden gespoeld en even te drogen gelegd. Inpakken is nooit zo fijn bij temperaturen van 29°C en strontweer in België. Na een busrit van 4 uur kwamen we aan in Cebu. Daarna hadden we een binnenvlucht naar Manilla en na wat wachten

Een grappige harlekijngarnaal. Plots verschijnt uit de diepte de eerste

voshaai.

Bij Panagsama huisden miljoenen sardines.

Foto's (3): archief Aronnax .

volgde de jump naar Dubai. Hier moesten we 7 uur wachten op de vlucht naar Amsterdam. Vandaar ging het met de eigen wagen naar huis en na meer dan 40 uur waren we eindelijk thuis. Misschien is een overnachting in Manilla wel beter. Maar na enkele dagen is de slopende terugreis vergeten en komen de fijne herinneringen aan de 'mandarin boom boom' en de voshaai weer naar boven.

Dankzij onze reisagent Dive Along verliep de reis vlekkeloos en hebben we weer heel wat mooie foto's op onze eyecam. 

Een fel gekleurde bidsprinkhaankreeft wuift ons uit. Drie

BRUNO GOYVAERTS

Mooie foto’s op onze eyecam bij Aronnax.

Ontelbare excentrieke naaktslakken.

spookzeenaalden.

Foto's

De gifmengers van de zee

Mijn duikbuddy komt weleens, gewild of ongewild, in aanraking met zeedieren of -planten. Het ongelukkig aanstoten van vuurkoraal, een beet van een heel kleine murene of contact met één of andere kwal vergalt af en toe haar (en ons) duikplezier. De klachten verdwijnen meestal snel na de duik, maar enkele jaren geleden – in Bali – liep het minder goed af.

Tijdens een 'muck dive' in Secret Reef Bay in het noordwesten van Bali ontdekte onze duikgids een kleine zwartvlekkogelvis ( Arothron nigropunctatus ) – ook wel zwartgevlekte kogelvis genoemd – met een vishaakje in zijn kaak. Mijn duikbuddy twijfelde geen seconde en nam het visje met beide handen vast om het haakje te verwijderen, wat wonderwel lukte.

Een uur na de duik begonnen haar handen purper te kleuren. Ze verloor er stilaan ook alle gevoel in. Wat was er gebeurd?

tetrodotoxine

De lieve kleine zwartvlekkogelvis blijkt geen katje om zonder handschoenen aan te pakken. Zijn lever, speeksel- en geslachtsklieren, maar ook zijn huid bevatten een gif dat door bacteriën wordt aangemaakt, namelijk

tetrodotoxine (TTX). Het gif is ontzettend sterk. Een heel kleine dosis van een twintigtal milligram (ongeveer het gewicht van één rijstkorrel) is voldoende om je naar het hiernamaals te sturen. Er bestaat geen tegengif.

De chemische structuur van tetrodotoxine (TTX). Bron: Chau & Ciufolini, 2011.

Gelukkig voor mijn buddy was het gif dat ze onder water en door de huid had opgenomen onbeduidend.

Toch vind je de kogelvis onder de naam fugu terug als culinair hoogstandje in gerenommeerde Japanse restaurants. Alleen speciaal opgeleide koks mogen de vis klaarmaken en verkopen, waarbij zij heel omzichtig de meest giftige delen van het dier verwijderen. De kleine hoeveelheden gif die in de andere delen van de vis overblijven, geven naar het schijnt een tintelende sensatie in de mond. Je moet er wel wat voor over hebben. Ondanks alle voorzorgen sterven er elk jaar nog enkele mensen door het eten van deze delicatesse.

Foto: Ivo MadderMidjourney.

Twee kleine zwartvlekkogelvissen in Pemuteran Bay (Bali).

Foto: Patrick Swinnen.

20 Hippocampus maart/april

Het is niet zonder reden dat het tot op vandaag verboden is voor de Japanse keizer om fugu te eten.

Zin om het toch zonder risico te proberen? Japanse onderzoekers zijn erin geslaagd niet giftige kogelvissen te produceren, maar échte fijnproevers verkiezen toch de gevaarlijke variant.

De kogelvis is niet de enige gifmenger van de zee die TTX weet te produceren. Je treft het dodelijk venijn ook aan bij onder andere de blauwgeringde octopussen (Hapalochlaena), een soort zeester (Astropecten scoparius) en een snoerworm (Cephalothrix simula) die sinds 2015 ook in de Oosterschelde leeft. Het eten van één tot vijf van deze snoerwormen zou al dodelijk zijn, maar

Advertentie

Een aangespoelde zwartvlekkogelvis raak je best niet met je handen aan, maar duw je best met een stok terug in zee.

gelukkig vind je ze niet terug in de doorsnee zeevruchtenschotel.

In 2016 werd ook in mosselen uit de Oosterschelde tetrodotoxine aangetroffen in concentraties die boven de grenswaarde van 20 µg/kg uitkomen. Eerder was dit ook al in Britse mosselen en oesters het geval. De Nederlandse Voedsel- en Warenautori-

Een volwassen zwartgevlekte kogelvis ( Arothron nigropunctatus).

Foto: Erik Van de Voor.

Foto's (2): Linda Budts.

Sashimi van fugu in een restaurant van Osaka.

Foto: Kattusa24, via Wikimedia Commons.

Foto: Luc Eeckhaut.

Een blauwgeringde octopus. Zijn beet bevat het gif tetrodotoxine.

teit controleert alleszins het hele jaar door de productiegebieden op de aanwezigheid van TTX.

Professor Yoshito Kishi (1937-2023), van Japanse afkomst en verbonden aan de universiteit van Harvard, kon in 1972 de volledige moleculaire structuur van tetrodotoxine bepalen.

palytoxine

Diezelfde professor Kishi slaagde er in 1994 voor het eerst in palytoxine (PLTX) na te maken. Geen gemakkelijke taak, want deze stof heeft de grootste molecule die ooit door de mens is gereproduceerd.

Voor wie lessen organische scheikunde heeft gehad en zich nog iets van die cursus herinnert, wil ik graag de formule meegeven: C129H223N3O54. Het is vermoedelijk één van de twee in de natuur voorkomende moleculen met de langste koolstofketens.

De chemische structuur van palytoxine. Bron: Athena Mag 360.

In de natuur? Jazeker, want het wordt door een soort zacht koraal aangemaakt. In feite niet door het koraal zelf, maar door een micro-organisme dat ermee in symbiose leeft, namelijk een dinoflagellaat (een eencellig wezen voorzien van zweepstaartjes voor de voortbeweging).

Palytoxine werd ontdekt toen wetenschappers van de universiteit van Hawaï te horen kregen dat vissers van het eiland Maui klaagden over 'limu-make-o-Hana', een 'dodelijke alg'. Deze alg werd later geïdentificeerd als een zacht koraal, behorend tot de orde van de Zoantharia, de neteldieren. Ze noemden het dan ook Palythoa toxica.

Palytoxine werkt in op de aanmaak van celstructuren. Het verhindert het doorlaten van bepaalde stoffen (natrium, kalium en calcium) van en naar de cellen. Daarnaast werkt het in op de hartspier. Het directe gevolg daarvan is vernauwing van de bloedbanen in het hart en in de longen. Het breekt ook rode bloedlichaampjes af. Deze drie effecten zorgen voor onvoldoende toevoer van zuurstof in het bloed, waardoor het slachtoffer stikt.

Minder dan 5 µg (5 miljoenste van een gram) innemen is voldoende om een volwassen mens binnen enkele minuten te doden. En ook hiervoor bestaat er geen tegengif.

Denk nu niet dat je veilig bent, omdat je geen zacht koraal – laat staan dinoflagellaten – eet. Neen, het gif komt ook voor bij sponssoorten (Porifera), andere zachte koralen (Alcyonaria sp.), gorgoonsoorten (Gorgonaria sp.), enkele mossels en schaaldieren, wormsoorten waaronder een borstelworm (Hermodice carunculata), een zeester (Acanthaster planci) en een soort uit de familie van de koraalvlinders (Chaetodon sp.). Deze dieren bevatten PLTX doordat ze zich onder meer voeden met Palythoa.

Aquariofielen houden soms ook Palythoa en uit hun verhalen blijkt dat het gif zich via de lucht kan verplaatsen. Een publicatie van de ANSES (het Franse 'Agence nationale de sécurité sanitaire de l'alimentation, de l'environnement et du travail') van 1 juni 2023 bevestigt dit en toont daarenboven aan dat het ook door de huid kan dringen. Een hoe-

veelheid van 33 µg aangebracht op het oor van een muis doodde het diertje na vier uur.

De zee, één groot gifvat?

In het 'Naslagwerk Theorie sportduiken NELOS' beschrijft het hoofdstuk 'Gevaarlijke zeedieren' nog tal van gifmengers in onze duikwateren. Elk dier verdedigt zich tegen predatoren op één of andere manier en gif is een zeer doeltreffend middel. Ik herneem hier de inleiding van hoofdstuk 9 van ons naslagwerk: Kennis over de risico's en gevaren van allerlei zeedieren wordt tijdens de opleiding van de duiksport zelden overgedragen. Nochtans is een minimum aan kennis belangrijk voor de duiker en zijn buddy. Onder water komen dieren voor die we catalogeren onder de noemer 'gevaarlijke dieren', maar meestal ontstaat het gevaar voor de duiker enkel als men de dieren hindert of provoceert. Zelfs in onze wateren (Oosterschelde, Noordzee) komen dieren voor die verwondingen kunnen opleveren, bijvoorbeeld pietermannen, pijlstaartroggen en kwallen. In tropische oorden is de kans op ontmoetingen met gevaarlijke zeedieren groter dan bij ons; er komen daar meer soorten voor die een risico kunnen vormen. Maar nog eens: buiten een kwallensteek ligt het gevaar meestal bij de duiker zelf. Als je van de dieren afblijft en ze niet provoceert, dan zijn de meeste 'gevaarlijke zeedieren' ongevaarlijk en vaak gewoon mooi om te bewonderen tijdens je duik. 

PATRICK

SWINNEN

De kamzeester Astropecten scoparius produceert het giftige tetrodotoxine.

De snoerworm Cephalotrix simula komt nu ook in onze wateren voor.

Foto: Harum Koh. Foto: Alfonso Herrera Bachiller.

Palythoa toxica, een dodelijke alg, bleek eigenlijk een zacht koraal te zijn.

Foto: Kattusa24 via Wikimedia Commons.

Altijd de zee

Altijd de reep zijde

achter de glooiing van het duin steeds breder en blauwer bij het stijgen

Altijd een zeil aan de einder

Altijd

het ruisen, het donkere grommen, het beuken en breken van golven, op de palen, het verwaaien van schuim

Altijd de stuwing, de terugval, de stilte

Altijd de zee

Anneke Schenk

Voor info, data en beschikbaarheid: jan@thebigblue.be

Foto:

Een invasieve exoot:

Ongetwijfeld hebben de meeste duikers onder ons al van de Chinese wolhandkrab ( Eriocheir sinensis ) gehoord. Misschien ben je ze onder water zelfs al tegengekomen? Ze zijn goed herkenbaar aan de bruine wollen haren op hun, van een witte tip voorziene, scharen. Die haren zijn het meest prominent aanwezig bij oudere mannetjes. Hun rugschild is 3 tot 10 centimeter in het rond en ze bezitten vier paar stekels aan de zijkanten ervan en een stekel tussen de ogen. De poten zijn dubbel zo lang als hun carapax breed is. Deze exotische krabbensoort komt reeds sinds de jaren dertig van de vorige eeuw in onze contreien voor en de populatie breidt zich sinds de jaren '90 extreem succesvol uit. Vermoedelijk heeft het dier hier via het ballastwater van schepen een poot aan de grond gekregen en dat is wel degelijk een groot probleem.

Deze krab is in feite een zoetwatersoort, maar hij overleeft ook probleemloos in zout water. De dieren hebben namelijk zout water nodig om hun eieren te laten ontwikkelen. Tussen oktober en januari wordt er gepaard in het brakke water van estuaria, zoals dat van de Schelde. Eén vrouwtje produceert 250.000 tot 1 miljoen eitjes. De larvale ontwikkeling kent vijf sta -

dia. Het eerste stadium heeft een brede zouttolerantie, de volgende stadia vragen om een hoog zoutgehalte, zodat de moederkrabben met hun kroost naar zee trekken. Het laatste stadium – de megalope larve – dat opnieuw beter wisselende saliniteit verdraagt, wordt door stromingen terug naar de riviermondingen gedreven waar de larven zich vestigen en de juveniele ontwik-

keling van start gaat. De larven worden verondersteld al naargelang hun ontwikkelingsstadium passief gebruik te maken van ofwel oppervlakkige zeewaarts gerichte stromingen ofwel dieper gelegen landinwaartse stromingen. De juveniele krabben kunnen zich tot een jaar in de mondingsgebieden ophouden of zonder al te veel dralen aan hun riviertrek beginnen.

Foto: Silvia Waajen.

Chinese wolhandkrab (Eriocheir sinensis).

Foto: Christian Fischer.

De Chinese wolhandkrab is genetisch veranderd, waardoor hij beter gedijt in België.

De voorjaarsmigratie begint bij warmere temperaturen, rond de maand maart. In mei en juni wordt de concentratie krabben het grootste in de middenlopen van onze waterwegen en daardoor soms ook zichtbaar voor de mens ter hoogte van obstakels in de rivier.

Volwassen dieren beginnen van augustus tot oktober aan hun najaarsmigratie. Ze leggen gemiddeld 10 kilometer per dag af. Dat is behoorlijk veel, maar nodig als je bedenkt dat er exemplaren zijn gevonden in Praag in de Moldau en 750 kilometer stroomopwaarts in de Elbe. In China zijn er op 1.300 kilometer van de zee exemplaren opgevist in de Yangtze Kiang rivier. Tijdens deze tocht worden ze geslachtsrijp, maar na de paring leggen de meeste krabben er het bijltje bij neer. De gehele cyclus kan in aquacultuur een jaar in beslag nemen, maar waarnemingen in het veld duiden eerder op een levensduur van 5 tot 6 jaar.

ongewenste indringer

Er zijn verschillende redenen waarom de Chinese wolhandkrab als ongewenste indringer wordt beschouwd. Het dier heeft hier geen natuurlijke vijanden en verspreidt zich snel. Krabben die naar zee trekken, doen dat niet enkel via het water maar ook over land. Ze kunnen langere tijd overleven buiten het water, tot 38 dagen in natte hooilanden. Ook al zijn ze ongevaarlijk voor mensen, als ze in je tuin of huis opduiken kan dat toch als minder aangenaam ervaren worden.

Voorts graven zij holen in oevers en dijken om zich in te verschuilen. Dat kan de stabiliteit in het gedrang brengen. En dan is er nog het feit dat ze omnivoor zijn. Ze eten dus ongeveer alles, van waterplanten, visbroed, zoetwaterwormen, kreeftachtigen en slakken tot insecten. Door het massaal verorberen van waterplanten wordt het overige waterleven bedreigd door zuurstoftekort. Vanwege hun foerageergedrag woelen ze veel stof op en maken ze stoffen zoals fosfaat vrij uit de bodem, wat weer een negatieve impact kan hebben op plantengroei. In hun vraatzucht vernielen ze vistuig en fuiken, waarbij ze zich ook nog eens vergrijpen aan de vangst.

Bovendien kunnen ze net zoals de Amerikaanse rivierkreeft ook nog eens drager zijn van de schimmel Aphanomyces astaci, de veroorzaker van kreeftenpest en dodelijk voor onze inheemse rivierkreeften.

DE CHINESE WOLHANDKRAB: EEN PLAAG VOOR WATERLOPEN

DE CHINESE WOLHANDKRAB: EEN PLAAG VOOR WATERLOPEN

De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) onderzocht het effect van bepaalde krabbenaantallen in experimentele vijvers van 3500 liter volgroeid met aarvederkruid. Gedurende 25 dagen werd het effect van respectievelijk 0, 1, 3 en 8 krabben per vijver opgevolgd. 8 krabben hadden slechts 12 dagen nodig om de vegetatie te elimineren, 3 krabben deden er 25 dagen over en 1 krab had nauwelijks invloed. Met hun scharen kunnen ze een druk van 4,5 kg uitoefenen, maar een plantensteeltje heeft maar 60 gram nodig om doorgeknipt te worden.

Het is dus niet onterecht dat het dier sinds 2016 op de lijst van invasieve soorten prijkt die

de Europese Unie zorgwekkend vindt. Praktisch gezien betekent dit dat de wolhandkrab niet meer mag worden ingevoerd, vervoerd, gecommercialiseerd, gehouden, gekweekt, gebruikt, uitgewisseld of vrijgelaten in de natuur. De lidstaten hebben daarenboven de plicht om de in de natuur voorkomende populaties op te sporen en te vernietigen of toch tenminste de verspreiding en de schade zoveel mogelijk proberen te beperken.

De overlast is niet elk jaar even groot. Warme en droge winters lijken aanleiding te geven tot grotere migratiestromen in het daarop volgende jaar. Het hoe en waarom hiervan dient nog verder onderzocht te worden.

krabbenval

Wolhandkrabben kunnen op verschillende manieren gevangen worden. Een hindernis op land kan de dieren afleiden naar een ingegraven vangemmer, analoog aan de constructies die voor amfibieën worden gebruikt.

Onder water kunnen fuiken geplaatst worden. Tijdens de voorjaarsmigratie is er wel een maaswijdte van maximum 1 centimeter nodig, omdat het kleine juveniele exemplaren betreft. In het najaar kan probleemloos de gangbare maaswijdte worden toegepast. Het nadeel van een fuik is de arbeidsintensiviteit ervan en het risico op ongewenste bijvangsten.

In 2017 ontwikkelde de Vlaamse Milieumaatschappij in samenwerking met de Universiteit van Antwerpen (UA) reeds een nieuw soort krabbenval, die in 2018 stroomopwaarts van de vistrap op de Kleine Nete in Grobbendonk werd gebouwd. De constructie bestaat uit een langwerpige metalen kist met een bovenwaarts gerichte gleuf. Die is over de volledige breedte van de rivier in de bodem aangebracht. De krabben kunnen niet zwemmen en kruipen over de bodem tijdens hun trektocht naar of van zee, waarbij ze door de gleuf in de bak vallen en ze niet meer kunnen ontsnappen. Aangezien de krabben massaal migreren, zou deze 'brievenbus' snel volgeraken. Daarom is er aan het uiteinde van de kist een buis gemonteerd die schuin de oever oploopt naar een grote vergaarbak. De binnenkant van de buis is bekleed met metaalgaas voor een betere grip. De krabben klauteren omhoog door

de buis en komen in de metalen bak terecht die stevig afgesloten is met een deksel en voorzien is van een hangslot. Dat laatste is niet overbodig, want in het verleden werd de constructie reeds opengebroken, vermoedelijk om de krabben te oogsten en illegaal door te verkopen aan oosterse restaurants.

De VMM controleert op regelmatige tijdstippen de val en verzamelt de opgesloten krabben. In het voorjaar van 2022 waren er in Grobbendonk in totaal reeds zo'n 2 miljoen wolhandkrabben gevangen! De krab-

ben worden ingevroren en opgehaald door een dierenpark om ze tot dierenvoeder te verwerken.

niet geschikt voor menselijke consumptie

Voor menselijke consumptie zijn de krabben hier echter niet aan te raden. De bodems van onze rivieren zijn vaak vervuild en de wolhandkrabben slaan daardoor hoge concentraties aan giftige stoffen zoals dioxines, polychloorbifenylen (PCB's) en zware metalen op in hun lichaam. Gemiddeld bevat een krab 20% eetbaar vlees. Eén derde hiervan is wit vlees, voornamelijk de spieren in de poten. De rest is bruin orgaanvlees, waaronder de hepatopancreas en de gonaden. Vooral in dat bruine vlees zijn de concentraties aan gif het hoogste.

Naast het giftige aspect kan het dier in zijn land van herkomst ook nog eens tussengastheer zijn van de longbot (Paragonimus westermani). Deze platworm kan bij consumptie van onvoldoende gekookte of gestoomde krabben paragonimiasis, een aantasting van de longen, veroorzaken bij de mens. Deze parasiet heeft ook zoetwaterslakken nodig voor zijn levenscyclus en is gelukkig nog niet waargenomen in Europa. Het risico lijkt hier is dus eerder laag, maar toch niet geheel uit te sluiten. In China en Korea, de landen van origine, is wolhand-

Foto: archief VMM.

Een krabbenval onder constructie.

Foto: Marc Peeters.

Een krabbenval.

krab een delicatesse. Er wordt commercieel op gevist, maar dat voldoet niet aan de vraag. Daarom is men ze op grote schaal beginnen kweken. Ze worden niet enkel opgegeten, maar dienen ook als aas voor de palingvangst, het produceren van vismeel, als meststof in de landbouw en in de cosmetica.

Ook in die landen ontstaan er echter regelmatig twijfels over de voedselveiligheid ervan. In 2016 kwam aan het licht dat de dieren uit twee grote aquafarms op het Chinese vasteland te hoge dioxinegehaltes bevatten. Hong Kong, dat het leeuwendeel van de productie van deze bedrijven importeerde, legde meteen een ban op de handel en de vangst. Sinds dit jaar is de vangst er echter terug toegestaan, maar door de teruggelopen vraag en het grote aanbod is de prijs wel gehalveerd.

Europese strijd tegen deze invasieve exoot

Meerdere Europese landen besloten de krachten te bundelen in hun strijd tegen deze invasieve exoot. In mei van dit jaar werd het CLANCY-project opgestart, een grensoverschrijdende samenwerking voor de bestrijding en indamming van de Chinese wolhandkrab. Belgische, Franse, Duitse en Zweedse partners hebben zich als doel gesteld de habitatkwaliteit en de klimaatadaptiviteit van zoetwaterecosystemen te verbeteren door het beheer van uitheemse invasieve aquatische ongewervelden. Verschillende doelstellingen worden uitgerold. Men gaat een nieuwe databank oprichten om de gegevens over krabbenpopulaties, hun verspreiding en hun invloed op de eco-

systemen te centraliseren en te delen. Een volgende stap is het beheren en monitoren van de populaties aan de hand van vallen zoals de val die de VMM in 2018 in Grobbendonk installeerde. Deze vallen zullen worden aangepast aan de lokale omstandigheden. Door ze op knelpuntlocaties van de migratieroutes te plaatsen kan men de krabben optimaal vangen. Ook in gebieden zonder vallen zal er aan monitoring gedaan worden om de impact van de maatregelen op de leefsystemen te kunnen opvolgen. Genetische analyse van de gevangen die-

ren levert informatie op over internationale verspreiding en verwantschappen tussen populaties. Dit alles moet resulteren in scenario's voor een grensoverschrijdend beheer van invasieve soorten. De VMM is lead partner in dit project dat tot 2028 loopt.

In België blijkt de wolhandkrab genetisch veranderd te zijn Omdat de Chinese wolhandkrab in België genetisch is veranderd gedijt ze hier beter. In een recent verschenen wetenschappelijk artikel dragen onderzoekers, waaronder bioloog Jonas Schoelynck van de Universiteit Antwerpen, daar bewijs voor aan.

"De wolhandkrabben die in de jaren dertig in België voorkwamen, waren zeer waarschijnlijk zuivere Chinese wolhandkrabben", aldus Jonas. Nu is dat niet meer zo. De onderzoekers bestudeerden genetisch materiaal van wolhandkrabben uit 1998, 2005 en 2020 in België, Nederland, Duitsland en Polen. Schoelynck: "Daarin zagen we dat het aandeel Japans wolhandkrab-DNA in de Chinese wolhandkrab toeneemt van 33 procent in 1998, tot 50 procent in 2005 en 65 procent in 2020. Dit zien we vooral in Vlaanderen". In Nederland blijft het percentage lager. In Duitsland en Polen zijn de krabben nog zuiver Chinees.

Het stukje Japans wolhandkrab-DNA brengt diversiteit. De genetische diversiteit binnen de wolhandkrabben in België is klein, omdat ze afstammen van een handje vol individuen dat toevallig meeliftte op schepen. "Elk nieuw stukje DNA versterkt de kans op overleven", zegt Jonas. Het maakt niet uit of dat Chinees of Japans wolhandkrab-DNA is. Als het maar de variatie vergroot, waardoor de groep zich als geheel beter kan aanpassen aan veranderende omstandigheden.

"Wij denken daarom dat de toevoeging van het Japanse DNA – naast betere waterkwaliteit en klimaatverandering – ook bijdraagt aan de recente toename van het aantal wolhandkrabben in Vlaanderen’, zegt Jonas.

Foto: Joren De Weerdt.

Een handvol jonge gevangen Chinese wolhandkrabben.

Foto: Joren De Weerdt.

De krabben die in de krabbensleuf terechtkomen kruipen via een buis omhoog tot in de opvakbak aan de oever.

Een verbeterde versie van de originele val in Grobbendonk zal op vijf locaties in België worden gebouwd en vijf andere komen in Duitsland. Op die manier kan men het concept testen in verschillende omstandigheden en op diverse rivieren. Stalen van de gevangen krabben zullen vervolgens door de UA genetisch onderzocht worden. In Zweden en Noord-Frankrijk zullen gewone vallen gebruikt worden. CLANCY buigt zich ook over de vraag hoe de verzamelde biomassa een zinvolle bestemming kan krijgen. Als je weet dat er in het eerste jaar te Grobbendonk tijdens de voorjaarsmigratie alleen al 2,5 ton krab werd gevangen, dan besef je dat dit over enorme hoeveelheden dieren gaat.

Hopelijk leidt dit alles tot een beter inzicht over hoe we met invasieve exotische soorten moeten omgaan en zo onze inheemse natuur beter kunnen beschermen voor de toekomst. 

Bronnen:

• vmm.be

• vrt.be

• dierplageninformatie 3 – 2018

• instituut natuur- en bosonderzoek

De Chinese wolhandkrab is genetisch veranderd, waardoor hij beter gedijt in België.

EGYPTE - SRI LANKA - INDONESIË

Roots

Red Sea

Vanaf: € 707,-

Boutique duikers resort aan zee bij El Quseir. Persoonlijke en relaxed sfeer met super duikmogelijkheden. 8D / 7N 2-pers Chalet Deluxe o.b.v. logies en ontbijt.

Murex

Dive Resort

Vanaf: € 1973,-

Kleinschalig en gastvrij resort, een echte topper in deze regio met dagelijks duiken in het schitterende Bunaken National park. 10D / 7N 2-pers poolside bungalow o.b.v. volpension en 10 bootduiken en 5 onbegeleide huisrif duiken.

Magic Island

Dive Resort

Vanaf: € 2037,-

Kleinschalig resort met persoonlijke service en super duikmogelijkheden 10D / 7 N 2-pers cottage studio o.b.v. logies, 10 bootduiken inclusief fles,lucht,lood

STEF VAN UFFEL

Foto: Christian Fischer.

Het droogleggen van de Maas

Een groot gedeelte van de Maas tussen de Franse grens tot La Plante in de buurt van Namen wordt regelmatig gedeeltelijk drooggelegd, waardoor er geen scheepvaart meer mogelijk is. Dit gebeurt om de rivieroevers, bruggen en andere installaties grondig te inspecteren en indien nodig te herstellen.

In de herfst van 2022 werd de Maas er opnieuw buiten gebruik gesteld door de 'Service Public de Wallonie'. De Franse term 'chômage' is vooral van toepassing op de schippers die in die periode niet kunnen varen. Tijdens de werken worden een aantal stuwen geleidelijk geopend, zodat het water kan weglopen.

De drooggevallen sluizen en stuwen kunnen onderhouden worden en de oevers waar nodig hersteld worden. De werken duren maximaal drie weken en vinden plaats in de herfst. Tot 2007 gebeurde dit om de drie jaar, maar sindsdien worden ze elke vijf jaar herhaald.

Aan het einde van de werken worden de stuwdammen geleidelijk terug gesloten en wordt de gedeeltelijk leeggelopen rivier

opnieuw gevuld met water dat stroomopwaarts uit de Maas vloeit.

Dit 'droogleggen' - of bijna droogleggen - van de rivier geeft een idee over hoe het Maaslandschap eruitzag vóór de grote kanalisatiewerken die vanaf 1850 werden uitgevoerd om de scheepvaart te vergemakkelijken.

Marc Jasinski, voormalig voorzitter van het 'Centre de Recherches archéologiques fluviales' (CRAF) – centrum voor archeologisch onderzoek van waterlopen – vond tijdens de drooglegging van 1995 enkele funderingspalen. Dit inspireerde hem en zijn team om in 1997 bij Waulsort en Hastière te gaan duiken. Door de slechte zichtbaarheid vielen de resultaten echter tegen. Daarom besloot hij om tijdens de drooglegging in 1998 te voet

een grote prospectie uit te voeren onder de naam 'Meusasec'.

Het doel was om de rivieroevers en de droge rivierbedding te onderzoeken op sporen uit het verleden. Het project, dat destijds gesteund werd door het CRAF en de dienst Archeologie (SPW), bracht meer dan honderd vrijwilligers samen die gedurende drie opeenvolgende weekends de 45 kilometer rivieroever (x2!) bewandelden.

Uitgerust met topografische kaarten in vakken van 2 km, blanco fiches en fototoestellen, en verdeeld in groepen van 5 of 6 personen, verzamelden ze een groot aantal waarnemingen die vervolgens werden verwerkt door het team bestaande uit Marc Jasinski, Marie-Hélène Corbiau en Cécile Ansieau, archeologen van de dienst Archeologie.

Foto's (2): CRAF.

Luchtfoto van het gebied van de Maas bij Houx (Yvoir), onderzocht door duikers vanaf het stroomafwaartse punt van het eiland tot aan de doorwaadbare plaats (voorgrond).

Dinant, verandering van duikploeg onder de brug.

Foto: D. Preud'homme.

Als resultaat van dit grootschalig onderzoek werden in een eerste inventaris 94 sites geidentificeerd, verspreid over het hele traject.

De vondsten waren zeer uiteenlopend. Zo vond men oversteekplaatsen (bruggen, doorwaadbare plaatsen, enz.) en restanten van constructies langs de rivieroever, zoals funderingspalen. Soms slechts enkele, maar soms ook honderden bij elkaar. Ook het wrak van een metalen veerboot werd gevonden. Tegelijkertijd werd van de periode van drooglegging gebruikgemaakt om 'op het land' de haveninstallatie van Hastière op te graven, die direct verbonden is met de Sint-Pietersabdij en waar een jaar voordien een aantal verkenningsduiken werden uitgevoerd.

Tijdens de drooglegging in 2007 dook het CRAF een eerste keer in Bouvignes sur Meuse en dook het opnieuw in Waulsort, dat al in 1997 was onderzocht.

In 2022 werd het CRAF opnieuw gecontacteerd door de Waalse dienst voor het Patrimonium (SPW) om haar ervaring en expertise ter beschikking te stellen. Er werden twee oversteekplaatsen gekozen, op basis van hun geschiedenis, van de lage waterstand in dit tracé en de toegankelijkheid van de sites: het fort van Houx en de brug van Dinant. Voorafgaand aan het project werden de sites gedocumenteerd door historisch onderzoek, bathymetrisch onderzoek van de rivierbedding (het opmeten van de topografische hoogte van de rivierbodem) en opmetingen vanuit de lucht met drones.

Nauwe officiële contacten met de SPW-MI (Waalse openbare dienst – mobiliteit en infrastructuur) maakten het mogelijk om een overzicht te krijgen van de Maasbedding tijdens verschillende perioden van het jaar. Om de veiligheid van het project te garanderen, werd uitgezocht wanneer de duikomstandigheden het meest gunstig waren. Ook werd gekeken welke vergunningen er nodig waren en hoe het zat met de toegankelijkheid van de jaagpaden.

De eerste site die door de duikers van CRAF werd onderzocht, was een grote rotsachtige uitloper – al in 1998 gesignaleerd – die de Maas schuin doorkruist en zich onder het Château de Poilvache in Yvoir/Houx bevindt. Er werd een hele dag besteed aan het verkennen van deze site. Een deel van het team ging te voet op weg om de rots op te meten. Zij deden de eerste metingen: meer dan 70 meter lang en meer dan 20 meter breed. Een andere groep installeerde de werf en liet de duikuitrusting zakken ... 3 meter diep.

Eenmaal geëquipeerd werden de duikers belast met het observeren van de steenformatie – die op 2/3 van de lengte was onderbroken – en het omringende gebied, om tekenen van menselijke ingrepen op te sporen. Helaas was de stroming op dit punt te sterk om zonder risico iets waar te nemen.

Veiligheid was het allerbelangrijkste en dus werd besloten om stroomopwaarts te verhuizen naar de punt van het eiland. Dronebeelden en bodemonderzoek lieten hier een andere doorwaadbare plaats zien. Histori-

sche documenten vermelden ook aanwijzingen dat er gevist werd in de zone tussen de twee doorwaadbare plaatsen.

Zes duikers onderzochten de twee plaatsen in de buurt van het eiland. Hoewel er geen sporen van visserij werden ontdekt, waren er onder het lage waterniveau een paar verspreide platte stenen of rotsen zichtbaar. Eén van de hoogtepunten van de dag was de vondst van een koperen waterkan uit begin 1400, waarvan de tuit is versierd met de kop van een gestileerd dier. Dit opmerkelijke voorwerp werd toevertrouwd aan het AWAP, de Waalse erfgoedmaatschappij, en werd tentoongesteld in het Musée de la Haute Meuse in Godinne.

De algemene waarnemingen tijdens de duiken in Houx brachten aan het licht dat er nog potentieel aanwezig is in dit gedeelte van de Maas, dat al bij al niet te veel geleden heeft onder de destructieve baggerwerken. Tijdens een volgende periode van drooglegging behoort nieuw onderzoek hier zeker tot de mogelijkheden.

De tweede site die werd onderzocht bevindt zich aan de brug van Dinant, waar baggerwerken in 2001 de rivierbedding grondig hebben verstoord en grote metselblokken hebben weggevaagd. Waarschijnlijk waren dit overblijfselen van oudere bruggen die in 1998 werden geïdentificeerd. Tijdens deze werkzaamheden werden keramieken en talrijke metalen voorwerpen teruggevonden en zelfs een kanon uit 1570. Het kanon wordt in één van de zalen van het 'Maison

Foto: CRAF.

Kanon gevonden tijdens baggerwerken in 2002, nu in het Museum van het Middeleeuws Erfgoed van Mosan (MPMM - Bouvignes). Paal

Foto: C. Ansieau.

du Patrimoine médiéval mosan' in Bouvignes tentoongesteld.

De keuze voor deze tweede duiklocatie sluit ook aan bij het archeologisch onderzoek naar de stad Dinant en de oversteekplaats op dit punt. Ondanks de zeer verstoorde omgeving was het interessant om te zien of er nog sporen en mogelijke overblijfselen zijn van de structuren die voorafgingen aan de huidige brug en er direct onder lagen. Het baggeren en overbaggeren in 2001 stroomopwaarts en stroomafwaarts van de huidige brug en ook de bouwwerkzaamheden aan de bruggen in de 19e en 20e eeuw lagen aan de basis van deze verstoring. In feite rust de huidige pier ogenschijnlijk op de overblijfselen van een oudere pier, zoals te zien is op beelden die met de drone zijn gemaakt.

Twee dagen lang werd er gedoken onder de twee bogen van de brug. De basis van de huidige enkele brugpeiler werd grondig onderzocht evenals de overblijfselen van de oude stadspoort, waar in 1958 een ander, kleiner 16e-eeuws artilleriestuk werd opge graven.

Nadat de uitrusting drie meter diep was neergelaten, werden er gedurende twee

'Centre

dagen zes duiken van meer dan 1 uur gemaakt. Dankzij het uitstekende zicht (voor de Maas althans!...) konden de duikers betrouwbare waarnemingen doen. Hun bevindingen waren erg interessant. Terwijl ze de verwoestende effecten van het baggeren stroomopwaarts en stroomafwaarts op grotere diepte onder de bogen konden zien, konden ze ook de aard van de bodem van de Maas op verschillende plaatsen observeren en beschrijven. Sommige van die plaatsen leken relatief onaangetast door de baggerwerken.

er nog enkele palen aanwezig die moeten worden opgemeten.

Nadat het CRAF en haar leden in 1996 hun waarde bewezen hebben in de Maas bij Amay, waar de overblijfselen van een Romeinse brug werden opgegraven, bestudeerd en gepubliceerd, hebben ze opnieuw het kwetsbare en verstoorde onderwatererfgoed van de Maas in de kijker gezet. Tegelijkertijd werden essentiële elementen aangereikt om de geschiedenis van Poilvache en Dinant te begrijpen. Idealiter zouden andere rivierarcheologische operaties in de Maas (of in een andere bevaarbare waterweg) ofwel geïntegreerd moeten worden in het huidige werk of beter geanticipeerd moeten worden in toekomstig werk.

CÉCILE ANSIEAU

WETENSCHAPPELIJK COMITÉ

LIFRAS - COMITÉ ARCHÉO

CHRISTOPHE DELAERE, VOORZITTER VAN DE CRAF

VERTAALD UIT HIPPOCAMPE NR. 270

DOOR MARIJKE VAN CAUWENBERGHE

de Recherches archéologiques fluviales'

De opleidingssite van het CRAF

In 2023 was het 60 jaar geleden dat er archeologisch onderzoek werd uitgevoerd in de bedding van de Lesse.

Om meer te weten te komen over de activiteiten van de CRAF en de rivierarcheologie in Wallonië, neem je een kijkje in onze on line bronnen: https://independent.academia.edu/CRAF1959

Wist je dat walvissen ook van welness houden?

Dat dieren net als mensen houden van huidverzorging is een feit. Waar wij het met een 'scrubbing' of een 'peeling' doen, gebruiken dikhuiden zoals olifanten en neushoorns boomstammen of zelfs elkaar om hun dode huid te verwijderen. Katachtigen brengen een groot gedeelte van hun tijd door met hun vacht proper te likken. Vogels nemen een waterbad en sommige knaagdieren, zoals de chinchilla, houden dan weer van een zandbad.

Nu blijkt dat ook bultrugwalvissen niet vies zijn van een dagje spa. Tijdens hun migratie van de koude Antarctische wateren nemen ze graag even een pauze voor de Braziliaanse kust ter hoogte van het eiland Trinidad. Op een diepte van zo'n 35 meter heeft men de dieren zich lekker zien schuren over de grond. De bodem bestaat er uit een mengeling van fijn zand en steenpuin. Het werkt, net zoals schuurpapier, uitstekend om dode huidcellen, zeepokken en parasieten van hun huidlaag te verwijderen. Deze reiniging is niet alleen belangrijk om hun huid gezond te houden, maar ook om hun stroomlijning door het water te optimaliseren.

Net zoals op scheepsrompen groeien zeepokken en andere mariene organismen op walvissen steeds verder aan, zodat ze steeds meer weerstand ondervinden bij het zwemmen. Het schuren is een efficiënte manier om deze troep weg te krijgen. Ook stukken dode huid worden zo verwijderd en die worden op hun beurt door de aanwezige vissen weer gerecycled. Mooi toch?

Onderzoekers maakten mooie beelden van dit gedrag door kleine tags op het lichaam

Foto: Olaf Meynecke.

van migrerende bultruggen te plaatsen. Deze fungeerden als GPS trackers en camera's. Op het internet kan je meegenieten van deze videobeelden gefilmd vanuit het walvisstandpunt, waarbij ze met de kop eerst een zijwaartse rol maken over de zeebodem.

Ook andere zeezoogdieren houden van lichaamsverzorging. Dolfijnen gaan er zelfs nog een stapje verder in en kiezen voor een dermatologische aanpak. Indo-Pacifische tuimelaars in Egypte schuren zich tegen zorgvuldig geselecteerde koralen aan. Als reactie daarop scheiden die koralen slijm

uit. Wetenschappers troffen in dat slijm maar liefst 17 bioactieve stoffen aan met antibacteriële, anti-oxidatieve, hormonale en toxische eigenschappen. Je kan het beschouwen als een vorm van zelfmedicatie die dolfijnen toepassen om bijvoorbeeld bacteriële huidinfecties te bestrijden.

Hoe slim dit gedrag ook is, als duiker hoef je nu niet meteen koraal te gaan masseren, ga bij een huidinfectie toch maar liever naar de huidspecialist! 

Foto: BBC OneBlue Planet II.

Bultruggen die 'exfoliëren' op de zanderige zeebodem van Gold Coast, Australië.

Foto's (6): Gertrud E. Morlock.

Mantis Divers Club trekt naar Agay

Net zoals vele duikclubs en -scholen organiseert Mantis Divers Club elk jaar een clubreis. De afgelopen 10 jaren deden we onder andere de Medes-eilanden vanuit Estartit, de kustlijn van L'Escala, de Azoren in de Atlantische Oceaan, onbeperkt kantduiken in Bonaire, het tropische water van de Filipijnen, een liveaboard in Egypte met de Brothers, Daedalus en Elphinstone. In Frankrijk stonden de eilanden Port-Cros vanuit Bormes-les-Mimosas in 2017 op de agenda en voor dit jaar kwam op een gegeven moment het idee om na 6 jaar opnieuw de Franse Azurenkust aan te doen met de duikplaatsen van Saint-Raphaël.

Patriek, onze immer goedlachse en behulpzame boetiekverantwoordelijke, zette er zijn schouders onder samen met Eddy die de streek op zijn duimpje kent. Omdat de streek bij mij de nodige herinneringen oproept vanuit de NELOS-Zeestage en ik de duikstekken graag aandoe, sloot ik me aan bij de organisatie. Elk van ons focust op zijn specifiek domein. Eddy en Steven regelden de boten, Patriek de catering en verblijfsaccommodatie, Nicolas alle opvolging met de nodige IT-ondersteunende tabellen en ikzelf ging me bezighouden met de duikorganisatie en de boot- en

ploegindelingen. Het organiserend reisteam met 5 leden had vorm gekregen om deze reis gestalte te geven.

Elke duikreis heeft een ander accent alleen al door de beoogde bestemming. Een vliegreis of autoreis, een liveaboard of kantduiken, het geeft allemaal een andere insteek. Voor verdere reizen opteren we om met een reisagentschap te werken. De reizen naar de Middellandse Zee werken we echter graag zelf uit, waarbij we de verblijven opzoeken en uitkijken naar een geschikte CIP (Centre International de Plongée) ter plaatse.

Met de hele bende op de foto.

Foto: Dirk Callaert.

Foto: Dirk Callaert.

De ganse groep gezellig op restaurant.

Voor onze verblijfplaats was de keuze snel gemaakt. Les Rives de L'Agay is een zeer familiale, gemoedelijke camping met bungalows die naast elkaar gelegen zijn in met groene bomen en schaduwrijke straatjes, terwijl er ook een gedeelte voorzien is voor campingcars of tenten. Elke bungalow beschikt over het nodige basiscomfort voor een zuiderse vakantie. Je geniet hier van de blauwe buitenlucht en de stralende zon. Met de eraan verbonden duikschool Agathonis Plongée met de vriendelijke dames Christine en Sandrine is Les Rives de l'Agay de ideale uitvalsbasis om de kust van Saint-Raphaël te beduiken. Zowel de camping als de duikclub zijn geen onbekenden voor menig NELOS-duiker. Sinds kort is er op de camping ook een technisch duikcentrum aanwezig van Diving Services, waar je als technische duiker terechtkan voor specifieke gasmengsels.

thousiasme de proeven en duikleidingen af te werken in het voorjaar om hun deelname te verzekeren. Begin juni kon iedereen opgelucht ademhalen en had iedereen het vereiste brevet op zak.

Nadat verblijfslocatie en vulstation vastgelegd waren, begon voor Patriek het puzzelwerk rond de indelingen van de huisjes, de reserveringen, voorschotten, ... Mijn focus lag op de organisatie van de duiken en de RIB's. Wie op welke boot, hebben we voldoende kader, kunnen we iedereen de duiken bezorgen die ze graag wensen te doen? Er gingen 24 duikers mee, waarvan 10 2*Duikers en de helft hiervan met beperkte ervaring. Het was dus noodzakelijk om hier mensen bij te zetten voor wie het aspect bootduiken geen geheimen kent. Gelukkig konden we beroep doen op zes instructeurs en vier AI's, alsook op enkele ervaren 3*Duikers. Onze AI's en instructeurs zetten zich gedurende het werkjaar sterk in voor onze duikschool. Uiteindelijk is dit ook voor hen een moment van vakantie en willen ze graag ten volle genieten van de prachtige diepe duiken die deze streek te bieden heeft. Het zou puzzelen worden om iedereen zijn gading te laten vinden, maar na enkele consultatierondes bij onze kaderleden wist ik dat het allemaal op zijn plooi zou vallen. De voorwaarde was wel dat deelnemers minimaal 2*D zouden zijn, omdat de duikplaatsen dit vereisen. Een vijftal gemotiveerde 1*D begon vol en-

te vullen. Wil je een dag relaxen, dan bieden het strand van Agay en het zwembad op de camping een pasklaar antwoord. In de plezierhaven van Santa Lucia op twee kilometer voor het binnenrijden van Saint-Raphaël vind je verschillende restaurantjes aan de havenkade met zicht op de pleziervaartuigen. Rond Agay zijn er aangename restaurantjes die smaakvolle menu's bieden. Zelf hebben we geopteerd om te balanceren tussen enkele avonden met vrijheid voor wie graag eens in het huisje zelf wil eten en een aantal avonden waarop we als groep aten in het restaurant van de camping zelf.

Schorpioenvis.

Ook voor onze niet-duikers biedt de omgeving veel mogelijkheden. Met plaatsen als Saint-Raphaël, Saint-Tropez en Sainte-Maxime en het wat verder gelegen Nice en Monaco is er keuze genoeg om je dagen

Saint-Raphaël is een gezellig havenstadje met voldoende winkelmogelijkheden en horecazaken. Bezoek zeker het Archeologisch museum in de oude binnenstad dat een beeld geeft van het maritieme leven van de voorbije 2000 jaar met vele vondsten uit de baai van Agay en Fréjus. Alle geuren die die de Provence te bieden heeft, worden in Grasse, de parfumstad bij uitstek, handig verpakt in kleine flesjes in de lokale ateliers. In Saint-Paulde-Vence kan je kuieren in de pittoreske steegjes, waar je van de ene kunstgalerij naar de andere loopt of leuke souvenirwinkeltjes bezoekt in dit vermaarde kunstenaarsstadje. De badstad Cannes ademt dan weer de sfeer van de filmwereld en het mondaine leven uit. In het wat verder gelegen prinsdom Monaco vind je, in een imposant gebouw met een gele duikboot aan de voorzijde, het gekende Oceanografisch Museum. De streek biedt veel variatie. Dit alles laten we over aan de echte toeristen. Wij zijn hier immers om de onderwaterwereld in te duiken.

De eerste dag hebben we wat speling genomen voor het laden van de boten en een uitgebreide briefing vooral op het aspect bootduiken. Vanaf de tweede dag startte elke dag met een korte briefing om 08.15 uur en uitvaren om 09.00 uur in de voormiddag en 13.15 uur en 14.00 uur in de namiddag. In elke briefing legden we het accent op een specifiek element of op verbeterpunten die we opvingen van onze schippers die alles scherp opmerk-

Foto's (3): Thomas Ploem.

Paars hoornkoraal.

Duivelsrog.

ten. De eerste duikdagen zijn we gestart met vrij eenvoudige duiken die onze beginners toelieten te wennen aan de bootervaring en het blauwe water, terwijl onze meer ervaren duikers tegelijkertijd ook diepte konden halen. De ervaring van onze instructeurs had hier een grote toegevoegde waarde en in elke ploeg zorgden we voor een goed evenwicht tussen beginnende en ervaren duikers. De Sec des Suisses lag al vrij gevuld met boten van de duikscholen, dus weken we uit naar de Piramides die over een lengte van 150 meter meer dan 5 rotsen (secs) bieden met een gevarieerd onderwaterleven.

Vanaf de derde dag begonnen we op te splitsen en deden onze instructeurs een diepe duik op Le Jardin, een plaats die begint rond de 52 m en doorloopt richting 60 m om zich dan via verticale wanden de diepte in te storten naar meer dan 80 m. Tijdens deze duik deden twee van onze leden hun 60m duik. Een uitgebreide afzonderlijke briefing vond op voorhand reeds plaats en afspraken werden grondig doorgenomen. Bij een duik tussen de 50 en 60 m is het immers voor een luchtduiker een wereld die anders aanvoelt dan een duik tussen 30 en 40 m. Het samenspel tussen luchtmanagement, decompressie en opbouw van stikstof zorgt ervoor dat je alles grondig dient te plannen. Duiktekens en afspraken rond einde duik werden meermaals overlopen. We doken in twee ploegen van drie met telkens een ervaren duikleider en hekkensluiter die de mededuiker flankeerden. Op diepte was het puur genieten van de gigantische waaier-

gorgonen, megagrote schorpioenvissen, een luipaardslak en een tandbaars die ons met grote vragende ogen aankeek. Het is een zegen dat je even kan verblijven in dit universum. De afspraak rond de maximale TTS bracht ons weer naar de realiteit en met een nostalgische blik vingen we de stijging aan om aansluitend versneld te decompresseren. Een ervaring rijker voor onze twee mededuikers. Dat smaakt duidelijk naar meer en dat zou er snel komen.

De duik op Le Jardin was immers een ideale voorbereiding voor de volgende duikdag waar we met vijf RIB's richting de baai van Cavalaire zouden varen om de wrakken van de Togo en de Rubis te beduiken. Na wat gepuzzel voor de duikindeling kregen we alles netjes geregeld om één boot richting de Togo te sturen met 4*D en instructeurs en de resterende boten met onze beginners naar de Ramon te laten varen die op een diepte van 22m ligt. Dit wrak was een boeiende eerste kennismaking voor onze 2*D met het aspect wrakduiken. Om zolang mogelijk op de Togo door te brengen, maakten we even diepte langs de achterzijde om het ruim in te gaan en doken we daarna eerder op de bovenkant van het dek wat ons een iets langer duikvenster opleverde. Het blijft een prachtig wrak dat nog zeer herkenbaar is en in behoorlijke goede staat verkeert.

's Middags voeren we de haven van Cavalaire binnen waar alles geregeld was met het duikcentrum om een 20-tal flessen op te halen en te vullen terwijl onze duikers konden

genieten van een sympathieke menuutje met voorgerecht, pizza en nagerecht. Ook hier was het aan tafel lachen en gieren toen zich een semi-serieus gespeelde dialoog ontspon over de voor- en nadelen van het drinken van water. Dat rehydrateren na de duik essentieel is, daar is uiteindelijk geen discussie over. Maar uiteindelijk vinden we een glas roséwijn bij de maaltijd even smaakvol.

Voor de namiddagduik was de Rubis gepland, een onderzeeboot die midden jaren 70 afgezonken werd en op een mooie witte zandplaat zijn laatste rustplaats vond. We kwamen op de achterkant van de Rubis terecht en doken ons een weg naar de voorzijde om daar een vijftal meter voor de boeg halt te houden in rechtopstaande houding, de vinnen in het zand om een eregroet te brengen aan dit majestueuze wrak. Het blijft een impressionant beeld om de spitse boeg boven ons te zien uittorenen die als het ware het water in twee wil snijden. Mijn mededuikster wist me, ondanks haar beperkte ervaring, te imponeren met de rust die ze onder water uitstraalde terwijl we richting de maximale decotijd evolueerden. Net op tijd waren we terug aan de daallijn aan de achterkant om de stijging aan te vatten. Dat je ook tijdens het decompresseren je ogen de kost dient te geven, werd nog maar eens bewezen. De duikers die na ons kwamen en op 12 meter hingen, zagen een prachtige duivelsrog of Mobula tot op 10 meter naderen om daarna met een gracieuze beweging van richting te veranderen.

Tijdens deze duikreis hadden we een jarige en twee duikers die hun 100ste duik vierden. Elk jaar wordt onze nieuwe lichting 1*D ritueel gedoopt in aanwezigheid van hun duikmeter of duikpeter en van Neptunus om de nieuwe duikers eraan te herinneren dat zij gasten zijn in zijn onderwaterrijk. Na 100 duiken hernieuwen we deze doopgeloften. We deelden aan de duikpeters van deze duikers enkele traditionele doopingrediënten uit. Het klassieke ei, om hun haar te beschermen tegen de zoute invloed van het zeewater en de brandende straling van de zon, mocht niet ontbreken. Evenmin de bloem om ervoor te zorgen dat het ei haar welwillende werking volledig tot haar recht kan laten komen. Galant als we zijn, werden de duikers ondertussen ook getrakteerd op cava die we vakkundig sabreerden met een sabreersabel om het spektakelgehalte te verhogen. Om zo weinig mogelijk edel vocht te verspillen werd de cava via de tuba ingegoten. Niet te veel na-

De Rubis (bovenaan).

De Rubis (langszij).

Foto's (2): Kris Deneckere.

denken op dergelijke momenten en genieten van het spektakel is dan de boodschap voor zij die het ritueel ondergaan.

Na de ceremonie stonden we nog wat na te praten en plots haalde één van instructeurs nog een ei uit zijn zak, waarbij we verbaasd reageerden en zeiden "Maar kom zeg, dat was om te gebruiken voor de ceremonie". Waarop hij laconiek en met een guitige blik op het gezicht antwoordde "Maar ik wou dat gebruiken voor bij mijn ontbijt morgenvroeg" en er een vette knipoog aan toevoegde. Luid gebulder bij de omstaanders op deze vorm van opportunisme en voorzienigheid.

Bij de laatste duiken gingen we uitgebreid aperitieven vlak aan de haven van Agay op de boten waarbij ook menigmaal het water opgezocht werd om drijvend in het duikpak te genieten van een fris blikje lokaal gerstenat of pastis in de hand. Dit zijn momenten waarop je weet dat deze duikclub bestaat uit een groep enthousiaste en levensgenietende leden die de duiksport in al haar facetten ten volle benutten. De gezelligheid op de Camping Les Rives de l'Agay, de vriendelijke hulp voor onze gevulde duikflessen vanuit Agathonis Plongée, de steun van meerdere NELOS-schippers en vrienden en de inzet van onze instructeurs zorgden voor een fantastische week! Dank jullie wel hiervoor!

Met tien prachtige duiken, had iedereen een prachtige duikweek beleefd met onvergetelijke en onbetaalbare momenten. Dit was 'carpe diem' en 'il dolce far niente' in de overtreffende trap en de Mantis Divers Club op hun best. Naast de duiksport ook ten volle genieten van de vriendschap onder elkaar. Daar doen we het voor!

DIRK CALLAERT

Wie voor het eerst mee op stage gaat wordt gedoopt!

Foto: Klaartje Van Rossem.

Na de duik komen de boten samen, zodat we gezellig kunnen bijpraten.

Foto: Dirk Callaert.

Een glaasje Cava tijdens de 'après-dive'…

Foto: Sarah Rutten.

Reportage

Onderwaterfotografie en -videografie

Prijsuitreiking ONK 2023

Tijdens de prijsuitreiking van het Open Nederlands Kampioenschap 2023 (ONK 2023) werd Marco Reijnen gekroond tot Nederlands Kampioen Onderwaterfotografie 2023.

Zaterdag 25 november 2023 in Theater Vianen was het de prijsuitreiking van het ONK 2023. De 51-jarige Marco Reijnen uit Tilburg dankte zijn overall kampioenschap onder meer aan een gouden medaille voor zijn foto in de categorie 'Groothoek' en zijn bronzen medaille in de categorie 'Thema'.

Top 3 ONK Foto Masters

In het overallklassement eindigde Reijnen op de eerste plek en ging de Duitse onderwaterfotograaf Peter Schultes met de zilveren medaille naar huis. Henny Blokvoort won in het overallklassement de bronzen medaille.

Masters Thema

1e Jan Blanken

2e Paul van der Steen

3e Marco Reijnen

Masters Macro

1e Angelique van Oorschot

2e Luc Rooman

3e Peter Schultes

Masters Groothoek

1e Marco Reijnen

2e Michael Thiel

3e Gerard Nieland

Masters Groothoek met model

1e Jan Blanken

2e Lia van Nieuwenhuizen

3e Peter Schultes

Masters Groothoek

1e Marco Reijnen

2e Peter Schultes

3e Henny Blokvoort

Top 3 ONK Film Master

De 40-jarige onderwaterfilmer Johannes Heldens uit Nijmegen verlengde zijn titel Nederlands Kampioen Onderwatervideografie en won met zijn inzending 'The contract' voor de tweede maal op rij het ONK Film. Jos van Zijl werd tweede en Gery Beeckmans eindigde als derde in deze filmcategorie.

overige categorieën

De prijsuitreiking van het 'Foto- en Filmkampioenschap ONK 2023' werd dit jaar voor de eerste maal georganiseerd in Theater Vianen. Ruim 150 bezoekers genoten van een avond vol mooie beelden van de onderwaternatuur. In diverse categorieën streden de deelnemers om de medailles. De volledige uitslag, met alle categorieën en deelnemers, kan je bekijken via: https://bit.ly/uitslag-ONK-2023 

Marco Reijnen – 1e plaats – Masters Groothoek – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Marco Reijnen – 3e plaats – Masters Thema – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Marco Reijnen – Masters Groothoek met model –ONK Onderwaterfotografie 2023.

Jan Blanken – 3e plaats – Masters Thema – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Marco Reijnen – Masters Macro –ONK Onderwaterfotografie 2023.

Angelique van Oorschot – 1e plaats – Masters Macro – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Jan Blanken – 1e plaats – Masters Groothoek met model – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Henny Blokvoort – Masters Groothoek – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Lia van Nieuwenhuizen – 2e plaats – Masters Groothoek met model – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Henny Blokvoort – Masters Macro – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Luc Rooman – 2e plaats – Masters Macro – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Gerard Nieland – 3e plaats – Masters Groothoek –ONK Onderwaterfotografie 2023.

Henny Blokvoort – Masters Macro – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Peter Schultes – 3e plaats – Masters Macro – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Peter Schultes – Masters Groothoek – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Henny Blokvoort – Masters Groothoek met model – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Paul van der Steen – 3e plaats – Masters Thema – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Wedstrijdperioden ONK 2024

Masters:

periode 1: start ma. 17 juni 2024 om 06.00 u

einde ma. 24 juni 2024 om 06.00 u

periode 2: start ma. 1 juli 2024 om 06.00 u

einde ma. 8 juli 2024 om 06.00 u

periode 3: start ma. 19 aug. 2024 om 06.00 u

einde ma. 26 aug. 2024 om 06.00 u

periode 4: start ma. 2 sept. 2024 om 06.00 u

einde ma. 9 sept. 2024 om 06.00 u

Andere wedstrijdonderdelen:

start ma. 1 april 2024 om 00.01 u

einde za. 21 sept. 2024 om 23.59 u

Prijsuitreiking ONK 2024:

23 nov. 2024 in Theater Vianen, Westelijke Parallelweg 1, 4133 NH Vianen, Nederland.

Michael Thiel – 2e plaats – Masters Groothoek –ONK Onderwaterfotografie 2023.

Peter Schultes – 3e plaats – Masters Groothoek met model –ONK Onderwaterfotografie 2023.

Peter Schultes – Masters Thema – ONK Onderwaterfotografie 2023.

Zwangerschap en duiken

Eenmaal de euforie bij het zien van het blauwe lijntje voorbij, realiseren de meeste duiksters zich dat 9 maanden zwangerschap ook impliceert dat er minstens 9 maanden niet meer kan gedoken worden.

Wat zijn de beperkingen? Waarom is een zwangerschap niet compatibel met duiken? Wij geven jullie hier enkele antwoorden.

de beperkingen

Vanaf het moment dat een duikster op de hoogte is van haar zwangerschap doet ze er beter aan om niet meer te duiken. Zwangerschap is een contra-indicator voor het beoefenen van de duiksport evenals het inademen van ademlucht onder druk niet goed is voor de zwangerschap. Korte apneus zijn wel toegelaten, er wordt echter aanbevolen om de 30 seconden niet te overschrijden. Daarnaast zijn zwemmen en vinzwemmen wel toegelaten en zelfs aanbevolen tijdens een zwangerschap. Zes weken na de bevalling en na een gunstig medisch advies vervalt de tijdelijke ongeschiktheid om te duiken. Het advies van de verloskundige volstaat.

Wat zijn de redenen?

Er zijn verschillende redenen voor het verbod:

3 Een verhoogde ppO2 , onder invloed van het zich bevinden in een omgeving met hogere druk, kan het hartritme

van de foetus verstoren. Het kan ook giftig zijn voor de foetus, vooral dan voor zijn neurologische systeem.

3 Wat betreft decompressieziekte is de foetus aan dezelfde risico's blootgesteld als de moeder. De foetus heeft geen longfilter, maar een placenta. Mechanisch gezien zullen de bellen die verschijnen in de bloedsomloop van de foetus emboliseren (afsluiten van een bloedvat), ofwel in het foetale arteriële systeem (via het foramen ovale dat doorlaatbaar is tijdens het leven in de baarmoeder) waardoor een hersen- of kransslagader wordt geblokkeerd, ofwel in de placentale uitwisselingskamer waardoor een infarct op dit niveau ontstaat (risico op vertraagde groei, placenta-abruptie, dood in baarmoeder, ...).

3 Wat de moeder betreft zullen de fysiologische veranderingen die de zwangerschap met zich meebrengt haar vermogen om zich aan te passen aan het duiken verminderen Tijdens de zwangerschap vermeerdert het zuurstofverbruik met 25% met een evenredige toename van CO2 . Om een stabiele partiële zuurstofdruk

te behouden, moet het ademvolume met 40% verhoogd worden. Door de volumevergroting van de baarmoeder wordt de ademhaling echter bemoeilijkt en vermindert de functionele longcapaciteit.

3 Tenslotte zal er meer stikstof in het lichaam van een zwangere vrouw worden opgeslagen , omdat haar vetmassa tijdens de zwangerschap vergroot.

DR. JEAN-LUC DEVILLE, GYNAECOLOOG EN 3*DUIKER LIFRAS

Wij willen graag een kind. Wanneer stop ik met duiken? Hoe kan ik mijn activiteiten verderzetten?

) Door te zwemmen. Archimedes is onze beste bondgenoot. Zwemmen is één van de zachtste sporten voor het lichaam, omdat in het water onze spieren ontlast worden van ons gewicht.

Wat zegt de Arenaverzekeringpolis?

Algemene voorwaarden p. 13:

Zijn uitgesloten van de garantie (…) een ongeval dat zich tijdens de vier laatste maanden van de zwangerschap voordoet of binnen de maand na een bevalling

Een systeemcamera met videolamp.

Foto: Ignacio Campounsplash.

) Door les te geven. Enkel oefeningen met flessen zijn verboden. Uitleg geven, verbeteren, observeren, aanmoedigen en begeleiden zijn nog steeds mogelijk. Mits inachtneming van de nodige veiligheid staat niets je in de weg om verder les te geven.

) Door uitstapjes te organiseren. Neem het roer in handen. Leer door te observeren. De zachtheid van de wind en de schittering van het zeeoppervlak zijn geschenken die te weinig worden gewaardeerd. Aarzel niet om je snorkelspullen mee te nemen, want 30 seconden apneu is meer dan voldoende om even onder te duiken en te genieten van de eerste meters.

enkele getuigenissen van LIFRAS-leden

Julie Mauquoy, Moniteur Fédéral, Mérou:

In augustus 2019 vertrok ik naar Kroatië voor enkele diepe duiken. In september 2019 vernam ik dat ik zwanger was. Ik was totaal in paniek. Niettegenstaande het 'kwaad' al was geschied, raadpleegde ik een aantal artsen. Die konden me niets beloven. Recente studies tonen echter aan dat de risico's voor de foetus tijdens de eerste maanden van de zwangerschap miniem zijn. Geruststellende woorden, maar iets zei me dat 'geen risico' onbestaand is.

Normaal gezien zou ik in september 2019 naar Le Lavendou vertrekken om te duiken. Ik beperkte me echter tot het meenemen van mijn duikbril, mijn tuba en mijn vinnen. Tijdens het snorkelen zag ik ook sepia's en inktvissen. Ik ondervond zelfs dat je tijdens het snorkelen veel meer tijd neemt om dingen te observeren.

Enkele maanden later, in januari 2020, organiseerde ik een uitstap naar TODI waaraan ik zelf ook deelnam. In een pak met een maatje groter kon ik mee het water in en wat aan de oppervlakte snorkelen en mensen begeleiden. Dat was de laatste keer dat ik een pak aantrok. Ik heb nog wat in het zwembad vingezwommen en mijn taak als duikschoolverantwoordelijke tijdens mijn ganse zwangerschap voortgezet. Ik vroeg aan de instructeurs feedback na de zwembadoefeningen. Ik bleef me bezighouden met het organiseren van theorielessen, examens en het briefen van juryleden.

Chrystelle de Buysser, Moniteur Club, EPN:

Ik vernam dat ik zwanger was een week vóór mijn examen voor assistent-monitor. Niettegenstaande de risico's tijdens de eerste drie maanden, besloot ik toch door te gaan met het parcours dat ik al enkele maanden volgde. Ik slaagde voor het examen en eveneens voor het moederschap. Ik was dus zwanger en had een examen achter de rug dat drie jaar geldig zou blijven. Geen paniek dus voor de rest van mijn parcours naar assistent-monitor, ik had tijd en goede raadgevers.

Foramen ovale voor de geboorte

Foramen ovale na de geboorte

Van zodra je weet dat je zwanger bent mag je niet meer duiken. Korte apneus zijn wel toegelaten.

Een onderwaterfotosessie tijdens je zwangerschap kan nog wel, want je mag korte apneus doen.

Foto: Kelly Sikkemaunsplash.

Foto: Glenn De Wilde.

Drie maanden na de bevalling voelde ik me fit genoeg om mijn duikactiviteiten te hervatten. Ik deed dus mijn pedagogische proeven met een baby van drie maanden. Met enige fierheid behaalde ik het brevet van assistent-monitor. En waarom zou ik stoppen nu ik al zo ver gevorderd was?

Maar de dagen vlogen voorbij. De geldigheidsdatum van het theoretische examen naderde en bovendien was er ook nog de coronaperiode en een tweede baby die op komst was. Ik informeerde me en was opgelucht. Ik dacht dat ik alles opnieuw moest doen en daarvoor had ik met twee kleine kinderen in huis de moed niet. Ik moest gelukkig niet alles opnieuw doen, maar enkel bepaalde lessen opnieuw volgen indien ik niet geslaagd zou zijn in december.

Mijn dochter werd geboren eind februari en de geldigheid van mijn examen verviel begin december. Ik was hoogzwanger toen ik mijn parcours als clubmonitor beëindigde en ik slaagde. Ik startte het traject zonder kinderen en eindigde mijn zwembadexamen met twee kinderen en haalde het mooie brevet van clubmonitor.

Aarzel niet om dit ook te doen, jonge duiksters en jonge moeders. Laat jullie niet tegenhouden. Alles is mogelijk, ook al vraagt dit een beetje organisatie.

Marie Rassart, Moniteur Club, RCAS:

Zelf ben ik gestopt met duiken vanaf het moment dat ik zwanger wilde worden. Ik wilde voorzichtig zijn om er zeker van te zijn dat ik niet zwanger was tijdens het duiken. Uiteraard trok ik na elke mislukte poging toch mijn vinnen weer aan voor 'een laatste duik', dat gaf me tevens troost voor mijn onvervulde kinderwens. Uiteindelijk werd ik toch zwanger en met goedkeuring van mijn gynaecoloog bleef ik trainen in het zwembad. Wat een plezier om even mijn toenemend gewicht te vergeten - bedankt Archimedes.

Ik begon opnieuw te duiken twee jaar na mijn bevalling, daar zat de coronaperiode ook voor iets tussen. Ik heb steeds contact gehouden met de duikwereld door de Facebookgroepen van mijn club, de RCAS, en de steengroeve van Vodelée te onderhouden.

“Dé allround duikvakantie specialist van de Lage Landen”

Grootste aanbod!

Meer dan 25 jaar actief!

Beste prijsgarantie!

Ga zeker op reis!

24/7 bereikbaar!

Mijn beste vrienden zijn ook duikers en duiksters en zelfs met een dikke buik of een baby eindigen onze gesprekken altijd over het duiken.

Ik vernam dat onze Arenaverzekering geen tussenkomst verzekert tijdens de laatste vier maanden van een zwangerschap. Dat is jammer, zeker als je weet dat de MIL (manuel de l'instructeur LIFRAS) specifieert dat zwemmen en vinzwemmen toegelaten zijn. Misschien is hier een aanpassing nodig. 

LAURIE BRODKOM

ARTIKEL OVERGENOMEN UIT HIPPOCAMPE 270 (LIFRAS)

VRIJ VERTAALD DOOR ONS REDACTIELID MARIJKE VAN CAUWENBERGHE

Telefoonnummer:

Diving

E-mailadres:

Ontsnappen uit een duikboot

De film 'Kursk' ('Command' is de Amerikaanse titel) vertelt het verhaal van de 'K-141 Kursk'. Deze Russische duikboot zonk in augustus 2000, tijdens een vlootoefening in de Barentszzee. Wanneer er iets verkeerd loopt met een torpedo, ontploft deze waarbij 118 bemanningsleden gedood worden. De 23 overblijvers verzamelen op een 'droge' plaats en moeten beslissen over de vervolgacties. Officier Mikhail Averin (gespeeld door Matthias Schoenaerts) heeft de leiding over dit groepje en is zo verantwoordelijk voor hun overleving. Hij verwerpt de optie van een ontsnapping naar het wateroppervlak. Een dergelijke noodopstijging zou gebaseerd zijn op valse hoop en helemaal geen overlevingskansen bieden. Waarom?

Om hierop een volledig antwoord te kunnen geven, moeten we even de geschiedenis induiken. In het begin stond een defecte duikboot gelijk met een doodsvonnis. Toen Sergant Ezra Lee van het piepjong Amerikaans leger in 1776 het Brits oorlogschip HMS Eagle met de door David Bushnell gebouwde duikboot de 'Turtle' aanviel, had hij geen enkele mogelijkheid om eruit te ontsnappen. De 'kapitein' gaat met zijn schip ten onder. Hetzelfde gold in 1864 voor de negen vrijwilligers aan boord van de CCS Horace Lawson Hunley (de Geconfedereerden noemden deze duikboten 'David boats' als ode aan David Bushnell). Na hun gedeeltelijk gelukte aanval op het pantserschip Housatonic werden ze, tijdens de jacht op hen, overvaren. Hun boot zonk zonder enige kans op ontsnappen voor de inzittenden.

Een tiental jaar daarvoor, in 1851, werd de eerste succesvolle ontsnapping uit een gezonken duikboot genoteerd. De Duitsers Bauer, Witt en Thomsen verlieten hun defecte duikboot de 'Brandtaucher' en overleefden hun tocht naar de veiligheid. De duikbotenbouwer Bauer kon zijn twee kompanen overtuigen om de duikboot te laten vollopen om het drukverschil te verminderen, zodat ze het luik konden openen. Tijdens het vullen hadden ze last van de ver-

hoogde partiële koolstofdioxidedruk, maar het vollopen verliep snel genoeg waardoor dat geen effect op hun overlevingskansen had.

Eén succesvolle ontsnapping betekende echter niet dat vanaf dan de overlevingskansen bij een defecte duikboot gestegen

waren. Een fataal defect voor de duikboot stond nog steeds gelijk aan een zeemansgraf. Veiligheid voor de bemanning stond nog niet hoog op de lijst van verbeterpunten, hoewel moet gezegd worden dat een aantal projecten niet gefinancierd werden wegens te onveilig.

De Brandtaucher, waaruit in 1851 de eerste succesvolle ontsnapping uit een duikboot werd gerealiseerd.

Foto: Jan Rehschuh.

De Russische kernonderzeeër Koersk (K-141) zonk tijdens marine-oefeningen van de Noordelijke Vloot in de Barentszzee. Een officieel onderzoek wees uit dat het falen van een van de door waterstofperoxide aangedreven torpedo's van Koersk een explosie veroorzaakte. Alle 118 bemanningsleden aan boord kwamen om.

Pas in 1878 bedacht de Engelsman Sir John Isaac Thornycroft een ontsnappingsmodule voor duikboten. De eerste versie was niet meer dan een metalen buis met een luik erop. In geval van defect moest de bemanning in deze buis kruipen, waar ze tegen de externe waterdruk beschermd waren. Thornycrofts uitvinding was een stap in de goede richting, maar de module was oncomfortabel klein en eenmaal erin was het openen van het luik een moeilijke zaak. De buis betekende dan ook een claustrofobisch uitstel van het onvermijdelijke.

Tijdens de eerste twee decennia van de US Navy duikbotenvloot waren er verscheidene ongevallen met verlies van de voltallige bemanning. De duikbootcommandant Charles B. 'Swede' Momsen kwam met een techni-

sche oplossing om ontsnappen mogelijk te maken. Voor de tocht naar het wateroppervlak ontwierp hij de 'Momsen long'. Duikboten doken immers steeds dieper en het was niet iedereen gegeven om met één teug lucht een opstijging van tientallen meters te overleven. Daarnaast stelde hij voor om een soort van aangepaste duikklok te bouwen om bemanningen van defecte duikboten op te pikken. Het idee verzandde in de bureaucratie van de zeemacht.

De roep tot actie klonk echter luid na het verlies van de 'S-51' op 25 september 1925 en de 'S-4' op 17 december 1927. Bij dit laatste incident konden alle bemanningsleden vluchten naar droge ruimtes. Wachtend op een diepte van 34 m overleden ze één na één. Zes konden er langer overleven in de

voorste torpedoruimte. De extreme inspanningen van de reddingsduikers werden op 24 december gestaakt vanwege een storm. Na deze pauze werden er geen klopsignalen meer gehoord. De volledige bemanning van 40 personen werd aan de lijst met slachtoffers toegevoegd.

Het was Commandant Allan Rockwell McCann die de 'McCann ontsnappingskamer' ontwierp en bouwde. Zoals bij zijn voorganger was het een soort van aangepaste duikklok die boven een luik van de getroffen duikboot geplaatst moest worden. Na het gelijkstellen van de druk werden de luiken geopend, waardoor een deel van de bemanning in veiligheid gebracht werd. De transferduik tussen duikboot en reddingsschip werd zolang uitgevoerd tot iedereen gered

De Kursk (K-141).

Foto: Alexander Raube / TASS.

Foto: Wikitour.io.

De 'Momsen long'.

Foto: United States Navy.

was. In 1939 werd het system voor het eerst succesvol ingezet om de bemanning van de op 23 mei gezonden 'U.S.S. Squalus' te redden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog beschikten de Amerikaanse duikbotenbemanningen over de 'Momsen long'. In theorie waren de matrozen van deze duikboten in staat tot zelfredding. Er is echter slechts één geval gekend waarbij de bemanning met succes dit apparaat gebruikt heeft.

Was onze Matthias dan verkeerd met zijn uitspraak dat ze beter niet voor een opstijging naar het wateroppervlak kozen?

Ontsnappen uit een defecte duikboot die op de bodem ligt, is nog steeds geen lachertje. Je moet daarvoor met een aantal mensen in een kamertje kruipen. Allemaal doe je dan een open kap over je hoofd (nu beschikt de bemanning over een speciaal overlevingspak). Je doet de deur dicht en dan loopt het ijskoude water naar binnen. Als het kamertje volgelopen is, wordt het buitenluik geopend en kruip je één na één door het gat. De tocht naar het wateroppervlak is een lange, bange weg op lucht in de longen en de 'zak'. De kans dat je deze opstijging overleeft, hangt af van je trainingsniveau, je koelbloedigheid en mogelijke obstakels. Bovengekomen moet je wachten op je redders die je hopelijk snel vinden. Werkte het collectief noodbaken of ben je de eerste die een noodsignaal uitzendt? Je overlevingskansen hangen sterk af van de omstandigheden aan het wateroppervlak en de tijd die redders nodig hebben om je te vinden. Je beste kans om de ganse trip te overleven is als je redders zich in je omgeving bevinden wanneer je door het wateroppervlak breekt. Je weet dit pas als je effectief je hoofd boven water steekt. De Barentszee is niet gekend voor mensvriendelijke omstandigheden.

De achterblijvers moeten, nadat ze ervan overtuigd zijn dat de kamer leeg is, het water eruit laten lopen en dezelfde procedure

herhalen. Zonder echter iets te vernemen van de groep voor en hopelijk boven hen. Zijn de reddingsploegen er? De volgende vraag is wat je met de gewonden gaat doen. Een open wonde of een beenbreuk reduceert de overlevingskansen drastisch en wie garandeert dat een gewonde op eigen kracht uit de kamer geraakt? Laat je de gewonde collega's achter? Voor je als crew gebruikmaakt van deze ontsnappingsmogelijkheid moet je dus de vraag stellen wat je met de gekwetsten gaat doen en wil je toch enige garantie dat je aan het oppervlak gered zal worden voor je het loodje legt tegenover de natuurelementen.

Je beste kans op overleving blijft immers een reddingskamer van het 'McCann type'. Deze soort van redding is een veilige oplossing voor iedereen, gezond of gewond. Maar dan moeten ze je wel vinden eenzaam wachtend op de bodem.

De 'McCann reddingskamer' redde 33 bemanningsleden van 'U.S.S. Squalus' (1939).

Wat als je hulpeloos verblijf op de bodem te wijten is aan een ongeval (zoals bij de Kursk)? De duikboot lekt en bij iedere druppel water die binnenstroomt, stijgt de druk in de duikboot. Als duiker weet je dat met een stijgende omgevingsdruk de kans op een decompressieongeval bij opstijging toeneemt. Een lekkende duikboot is eigenlijk een extreem dure, aflopende timer. Als je te lang wacht, verdwijnt de optie van individuele opstijgingen naar het oppervlak. Wanneer beslis je om de gewonden achter te laten en te gaan voor een noodopstijging naar een onzekere redding? Wie gaat er als eerste met een kleine kans op redding, maar wel de mogelijkheid het noodbaken te activeren? Wie gaat er als laatste, de gewonden achterlatend en met een grotere kans op een decompressieongeval?

In ieder geval, als er te lang (hoelang?) gewacht wordt, betekent een opstijging een

Advertentie

zekere, gruwelijke dood. Wachten op redding of op een langzame hypoxie is dan het lot van iedereen.

Als je toen het nieuws gevolgd hebt of de film zag, dan ken je de keuze van de Kurskbemanning en de gevolgen ervan. 

+32 475 73 25 74

Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst Verhuurdienst - Duikopleidingen

Diverse duikmerken - Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst Verhuurdienst

www.aqualand.be - info@aqualand.be

www.aqualand.be info@aqualand.be

PATRICK VAN HOESERLANDE

Foto: U.S. Naval Undersea Museum.

Foto: Mass Communication Specialist

2nd Class Stephanie Tigner, U.S. Navy.

De moderne versie van de reddingskamer van het 'McCann type'.

Het 'Salon de la Plongée' vierde de 25e editie

Van 11 tot 14 januari 2024 vond de 25e editie plaats van het internationale 'Salon de la Plongée' in de expohallen van de Porte de Versailles in Parijs. De beurs werd een ontegensprekelijk succes met 65.340 bezoekers en 189 standen.

De beursoppervlakte van 15.200 m 2 bleek duidelijk te klein om een aangenaam bezoek mogelijk te maken. Tijdens het weekend was het op de koppen lopen en de wachtrijen aan de inkom bleken op bepaalde ogenblikken meer dan 200 meter lang. Dat de onderwatersporten zeer populair zijn, werd door de cijfers aangetoond. 39% van de bezoekers was jonger dan 40 jaar en 33% was 1*Duiker of (nog) niet-gebrevetteerd.

Aan het tropisch zwembad werd het geduld van de aanwezigen op de proef gesteld. Meer dan 1.500 waterliefhebbers maakten van de gelegenheid gebruik om een doopduikcertificaat te behalen.

diverse standen

Parijs heeft nog steeds een bijzondere aantrekkingskracht. Een duiksportbeurs in de lichtstad lokt heel wat internationale bezoekers. Het 'Salon de la Plongée' telde dan ook 12% geïnteresseerden uit het buitenland.

Een groot aantal standhouders uit verre contreien promootten hun idyllische duikbestemmingen in tropische paradijzen. Maar ook enkele professionele aanbieders – waaronder een aantal uit Vlaanderen –toonden hun producten op de beurs.

Toch viel het op dat de traditionele duikwinkel hoe langer hoe minder aanwezig was. Slechts de allergrootsten, zoals 'Au Vieux Campeur' of 'Vadis Diving' konden zich nog een stand veroorloven. Echte koopjes waren er voor de modale bezoekers dus nauwelijks te doen.

neopreenrecycling

Je kon tijdens de beursdagen je oude neopreenpak voor recyclage aanbieden. Captain'Néo zamelde zo niet minder dan 276 kilo neopreen in, een stijging van 26% ten opzichte van 2023. Uit de afgeschreven duikpakken worden modieuze accessoires vervaardigd zoals handtassen, geldbeugels en zelfs vlinderdassen.

Toegegeven, ten opzichte van de 840.000 ton neopreen die jaarlijks wereldwijd wordt geproduceerd, is dit een druppel op een hete plaat. Maar Captain'Neo past natuurlijk perfect in het milieuvriendelijk imago

Ook onze NELOS-voorzitter Ronny Margodt bezocht de beurs. Hier met FFESSM-voorzitter Frédéric Di Meglio op de stand van de Franse federatie.

Captain'Néo recycleert oude neopreenpakken tot modieuze artikels.

Veel aandacht voor technisch duiken. Foto's (4): Patrick Swinnen.

De Mechelse firma

De Zeeman Pro richtte zich op de professionele bezoeker.

dat het salon zich wil aanmeten. In samenwerking met de 'Fondation de la Mer', een Franse organisatie die zich inzet voor de bescherming van de oceanen, werden er tijdens de aanloop naar en tijdens de beurs heel wat sensibiliseringsacties ondernomen.

FFESSM

Onze CMAS-zusterfederatie FFESSM (Fédération Française d'études et de Sports Sous-Marins) toonde zich via één van de grootste, zoniet de grootste stand op de beurs aan het brede publiek. Met verschillende seminaries en met een schattenjacht

voor de jongsten werden zowel ervaren duikers als neofieten in de CMAS-wereld verwelkomd. FFESSM maakte ook van het beurspodium gebruik om medailles uit te reiken aan al haar kampioenen van 2023 in de verschillende watersportcompetities. nieuwigheden Traditioneel wachten fabrikanten grote beurzen af om hun nieuwigheden voor te stellen. Dankzij de media- en publieksaandacht die de beurs kreeg, werden nieuwe concepten nog meer in het daglicht geplaatst.

Scubapro pakte uit met de nieuwe 'Galileo 3 (G 3)' duikcomputer die alle functies van een topmodel verzamelt onder de vorm van een duikhorloge. De speciale editie van deze polscomputer voor de 60e verjaardag van het merk komt met een rode ring in een mooi houten doosje. Je moet er wel bijna 2.000 euro voor neertellen.

Deze 25e editie werd nog steeds op professionele wijze georganiseerd door één enkele vrouw, de Franse Hélène de Tayrac. Hélène startte haar carrière als communicatiespecialiste en verzorgde onder meer de persrelaties van Albert Uderzo, één van de vaders van de stripheld Astérix.

Zonder zelf duikfanaat te zijn, organiseerde ze in 1999 het eerste 'Salon de la Plongée Sous-Marine' in het Aquaboulevard van Parijs. Die eerste editie met 40 exposanten en 10.000 bezoekers bleek meteen een schot in de roos. Twee jaren later bleek deze locatie al te klein en verhuisde ze de beurs naar het tentoonstellingscomplex van de Porte de Versailles.

Ondertussen is ze zelf een fervente duikster geworden en weet ze welke thema's voor te stellen om haar beurs actueel te houden. Zo kwam de duiksport voor dames in 2012 al uitgebreid aan bod en werd het vrijduiken reeds in 2013 de hotspot van de beurs.

Naar aanleiding van deze jubileumeditie werd een stripverhaal over 25 jaar 'Salon de la Plongée' uitgegeven.

Het grote zwembad op de beurs had veel succes.

Bewustmaking door de Franse vereniging Ocean Academy en de Shark Education Club: meer dan een derde van alle haaiensoorten wordt met uitsterven bedreigd.

Onze redacteur met Hélène de Tayrac, de organisator van de beurs.

Foto: Salon de la Plongée.

Foto's (3): Patrick Swinnen.

Ook bij Garmin kon je de nieuwe duikcomputer 'Mk3i' van de Descent-serie ontdekken. Waterdicht tot 200 meter en personaliseerbaar door de gebruiker. Het toestelletje bevat 4.000 'Diveviewkaarten' in kleur van duikplaatsen over de hele wereld, met aanduiding van de duikdieptes.

Nieuwe ontwikkelingen in de duikpakken waren er bij Beuchat en bij Subea (Decathlon). Deze laatste pakte ook uit met het eerste droogpak in zijn assortiment (voorlopig enkel voor mannen beschikbaar).

De Amerikaanse fabrikant van duiklampen, bigblue, bracht enkele opvallende nieuwigheden, zoals de koplamp 'HL1000xwn', met een autonomie tot 20 uren. De 'Globe Light Filter' kan op de meeste recente bigbluelampen gemonteerd worden om het licht over 270° homogeen te verspreiden.

De bekende Seawing Supernova zwemvliezen bestaan nu in diverse kleuren.

Niet echt nieuw was de Italiaanse Finclip. Dit product, dat al meer dan 8 jaar ver-

kocht wordt, had heel wat belangstelling bij de ietwat oudere duiker. Onder het motto "Would you like to put your fins on as easy as you clip on your skis?" commercialiseren ze een kliksysteem om je zwemvliezen zonder te bukken aan en uit te doen.

Uitgebreidere productinfo over nieuwigheden op de duikmarkt vind je elders in deze Hippocampus. 

PATRICK SWINNEN

Foto's (3): Patrick Swinnen.

Testen van het Finclipsysteem.

De medewerkers van het salon zijn duidelijk herkenbaar.

In het weekend is het op de koppen lopen.

Een onderzeeër in de Nionput

Verbaasd kijk ik naar de grijze schaduw die langzaam mijn richting uit komt glijden. Ik was vandaag op zoek naar een grote snoek, maar dit overtreft toch wel alle verwachtingen. Vanuit het groene water worden langzaam de contouren van een heuse onderzeeër zichtbaar.

Vaderdag. Alle familieverplichtingen zijn achter de rug en ik besluit tegen de avond eens een duikje in de Nionput in Raamsdonksveer (Nederland) te maken. Er zit daar een grote snoek, die bijna altijd op dezelfde plaats te vinden is en ik wil hem wel eens met mijn nieuwe groothoeklens zien te fotograferen. Hoe goed ik vandaag ook zoek, ik vind paling, baars, een klein snoekje, wat voorn en zeelt, maar het 'monster' is helaas niet thuis.

Op een diepte van ongeveer 2 meter vervolg ik mijn weg richting instap. Tussen het riet is hier namelijk ook altijd wel wat te vinden. Als ik tegen het einde van de duik nog iets dieper richting de waterpest afdaal, komt een grijze sigaar van ongeveer mijn eigen lengte me gezelschap houden.

een schim uit het duister

Ik probeer de onderzeeër, want dat blijkt het te zijn, van alle kanten op de foto te krijgen. Nu blijkt ook dat hij niet alleen aan de oppervlakte kan varen, maar tevens kan duiken. Als ik aan het eind van mijn duik weer op de kant sta, raak ik in gesprek met de 'kapitein' van de onderzeeër, David van Peer. Omdat David tot nu toe alleen maar bovenwaterfoto's van zijn boot heeft, is hij erg geïnteresseerd om ook wat onderwaterfoto's te ontvangen en we wisselen dan ook onze e-mailadressen uit.

snoekduik

Al op 9-jarige leeftijd maakte David zijn eerste modelduikboot van een omgebouwde

colafles. Maar het model van zijn laatste boot, die gebaseerd is op de Duitse U-2540 (behorende tot de aan het eind van de 2e wereldoorlog gebouwde type XXI-klasse), is duidelijk andere koek. Na ongeveer 250 bouwuren was het basismodel als dyna-

misch duikend aan zijn eerste proefvaart toe. Dynamisch duiken wil zeggen dat je door snelheid te maken en de roeren naar beneden te plaatsen een soort snoekduik maakt, waarna het model automatisch weer omhoog komt. Omdat dit niet erg realistisch

Een schim uit het duister.

En toen verdween hij weer uit het zicht.

Foto's

(3): John de Jong.

overkomt, zijn er nog eens een kleine 50 werkuren gespendeerd om het model, nu voorzien van ballasttanks, statisch te laten duiken. Als je hem dan onder water ziet varen ziet het er heel waarheidsgetrouw uit. Een schatting van de maximale duikdiepte is ongeveer 10 meter, de duiktijd ligt rond de 45 minuten. Aan boord bevindt zich een zogenaamd failsafesysteem, dat ervoor zorgt dat bij lekkage, lage accuspanning of verstoorde ontvangst de ballasttanks worden leeggepompt, waarna een veilige opstijging naar het oppervlak volgt.

Voor David was het een aangename verrassing dat er een duiker onderwaterbeelden kon maken van zijn duikboot en voor mij maakte het de duik toch wel weer heel speciaal. Alhoewel ik toch ook graag die 'monstersnoek' gefotografeerd had.

JONG DE JONG

Merapi Tour & Travel

Kijk op onze Duiken pagina op www.merapi.nl voor het volledige aanbod. Staat uw droombestemming er niet bij, dan gaan we daar direct naar op zoek!

Merapi Tour & Travel organiseert individuele rondreizen én duikreizen over de gehele archipel. Van de makkelijk bereikbare bestemmingen als Bali, Komodo en Bunaken, tot de pareltjes als Wakatobi, Raja Ampat, de Molukken en Alor. Merapi Tour & Travel Prinses Irenestraat 58, 6611 BK Overasselt www.merapi.nl, Tel.: +31-888 111 999,

als boven water...

Volop mogelijkheden, van super-de-luxe tot basic...

Kapitein David in actie.

De paling vond ik wel, de snoek niet.

Antwerp Wet Wheels haalt Gouden Reuske binnen als

bijhoorde die goud had gescoord op de Paralympics en een wielerclub die zeer bekend is in Borgerhout, en daarbij ook nog eens binnen één week twee van hun belangrijke leden had verloren, zagen we onze kansen een beetje somber in.

sportverdienste van 2023!

Wil je weten wie de helden van Borgerhout zijn? Wel dan moet je op het Gala van de Gouden Reuskens zijn! Nieuw sinds 2022 en een groots feest waarop het district Borgerhout Borgerhoutse helden in de bloemetjes zet. Je leert er heel wat knappe creatievelingen, straffe sporters en voortreffelijke vrijwilligers kennen, die stuk voor stuk iets bijzonder presteerden, individueel of met hun vereniging. De Gouden Reuskens zijn als het ware de Oscars van Borgerhout.

De jury wordt samengesteld uit een zo divers mogelijk publiek, allemaal Borgerhoutenaren: intra-/ extramuros, jong/oud, M/V, verschillende afkomst, …

Het bestuur, de duikschool en onze leden waren aangenaam verrast door de nominatie. De bekendheid van Antwerp Wet Wheels groeide bij het grote publiek door enkele krantenartikelen over ons 30-jarig bestaan, maar toch...

Enkele dagen voor de bekendmaking van de uiteindelijke winnaar kregen we te horen dat we al een podiumplaats hadden

veroverd. De eerste 5 (uit elke categorie) werden op het podium verwacht. En ja, ze wilden toch zeker weten of dit ook voor onze mindervaliden mogelijk was.

Met een deel van onze leden vertrokken we naar een avond vol show en spektakel (want dat hoort bij een Oscaruitreiking), maar zonder al te hoge verwachtingen. De plaatsen die voor ons waren gereserveerd (op naam) in de prachtige Roma, maakten ons al tot sterren.

Eenmaal op het podium kregen we ook te horen wie onze geduchte concurrenten waren. Toen we vernamen dat daar een club

De vreugde was dan ook groot toen we in grote letters "Antwerp Wet Wheels" zagen verschijnen op het scherm.

Het is overduidelijk dat we enorm blij zijn met ons Gouden Reuske, een prachtige award ter ere van het 30-jarig bestaan van onze club. Antwerp Wet Wheels is de eerste duikclub in België voor mensen met én zonder beperking. Dit is een mooi eerbetoon aan Jos Audenaerd, die aan de basis lag om duiken met een handicap mogelijk te maken, aan onze veel te vroeg ontnomen duikschoolverantwoordelijke Fons Van Dyck en aan onze huidige voorzitter (die al meer dan 50 jaar actief is in de duiksport) Ludo Faes. Uiteraard hebben we dit enkel kunnen verwezenlijken door de inzet van onze vele begeleiders en gespecialiseerde begeleiders, onze mindervalide én valide duikers.

Tijdens het schrijven van deze rubriek kwam er nog een krantenartikel binnen waarin Rode Duivel Jérémy Doku en Antwerp Wet Wheels in één titel werden vernoemd.

Onder andere Rode Duivel Jérémy Doku en Antwerp Wet Wheels, de eerste duikclub voor mensen met een beperking, gingen naar huis met een Gouden Reuske.

Wij zijn alvast mega-trots… Hop naar de volgende 30 jaar.

Heb je interesse om begeleider te worden of ken je iemand met een (motorische, auditieve of visuele) beperking die onze prachtige sport wil ontdekken? Stuur dan een e-mail naar duikschool@anww.be 

TASCHA VERHOEVEN

Foto's (2): archief Antwerp Wet Wheels.

Duiksites van de Var

Een interessant boek voor iedereen die, al dan niet regelmatig, gaat duiken in Zuid-Frankrijk tussen Cap Roux en Toulon. Beslist nuttig voor kandidaten die deelnemen aan de Zeestage.

Het boek 'Duiksites van de Var', waarvan Ronny Margodt de auteur is, kan je aanschaffen via de NELOS-webshop. Ook tijdens diverse NELOS-evenementen, zoals de Algemene Vergadering van NELOS, de Academische Zitting en collegevergaderingen, zal het boek te koop zijn.

Het vergde Ronny vijf jaar om de info voor dit nuttig naslagwerk te verzamelen. Pas na het doen van heel wat (verkennings) duiken, het maken van heel veel foto's en tekenin-

gen en het nodige opzoekwerk, kon hij dit boek samenstellen.

Het formaat van het boek is een liggende A4 bestaande uit 184 pagina's van topkwaliteit met een lichtglanzende matte uitstraling (papierdikte: 170 g/m²). De kaft is gemaakt van glanzend sulfaatkarton van 300 g/m².

len voorgeschoteld met betrekking tot de duiklocaties. Meer dan 500 foto’s illustreren het geheel.

Het naslagwerk bevat 150 detailfiches van duiksites van de Var, van Cap Roux tot Toulon. Je vindt er 50 detailfiches van wrakken en gedetailleerde zeekaartjes met gps-dislocaties in terug. Je wordt verwend met praktische info over de duikplaatsen en soms krijg je ook nog typische verha-

Kortom: het is een handig naslagwerk voor duikleiders, schippers, bootverantwoordelijken, instructeurs, groepsverantwoordelijken, … en uiteraard voor kandidaten van de Zeestage.

De publieke prijs is 40,00 euro, maar als NELOS-lid kan je het boek – nadat je ingelogd bent – via de NELOS-webshop aanschaffen voor 35,00 euro. Ook tijdens NELOS-evenementen kan je 'Duiksites van de Var' aankopen aan die gereduceerde prijs. 

IVO MADDER

Autobanden dragen bij aan een natuurramp

Het is misschien verrassend, maar autobanden dragen bij aan een milieuramp die zich afspeelt in onze oceanen. Laten we eens dieper ingaan op dit probleem …

Waarschijnlijk is je eerste idee: "Hoe kan rubber nu schadelijk zijn, dat is toch een natuurproduct?".

Natuurrubber is biologisch afbreekbaar, maar het proces verloopt zowel in de bodem aan land als op de zeebodem zeer langzaam. Natuurrubber wordt sneller afgebroken als het wordt blootgesteld aan zonlicht en lucht. UV-straling en oxidatie spelen een rol bij dit proces. Maar …

deeltjes synthetisch rubber

Autobanden bestaan niet alleen uit natuurlijk rubber. Ongeveer 19% van een gemiddelde autoband is gemaakt van natuurlijk rubber, terwijl bijna 25% bestaat uit synthetisch rubber (oftewel plastic). Naarmate je meer kilometers rijdt, slijten deze banden en schaven ze kleine stukjes synthetisch rubber af. Deze microdeeltjes worden uiteindelijk weggespoeld en belanden in de oceaan via rivieren.

plasticsoep

Deze kleine rubberdeeltjes vormen nu een verontrustend groot deel van de plasticsoep in de oceaan. Afhankelijk van aan wie je het vraagt, maakt dit tussen de 10% en 28% uit van al het plastic dat momenteel in de oceaan drijft. Ze bereiken zelfs de diepste diepten van de zee, waar we nog maar weinig over weten.

Oplossingen?

Het is een lastig probleem. Bijna alle moderne autobanden bevatten synthetisch rubber. De prijs die we betalen voor grip en tractie is slijtage van de banden. Zelfs met nieuwe technologieën zoals Michelins 'Tweel' (nvdr: het luchtloze slijtvaste bandenassortiment van Michelin) blijft dit probleem bestaan. We kunnen allemaal gaan lopen (op blote voeten), maar dat is niet praktisch. Er zijn nog maar weinig concrete oplossingen voor deze milieuramp. Een voorbeeldje ...

Foto: micro_sharticles/Reddit.

Bovengehaalde autobanden van het Osbornerif.

welkom bij het Osbornerif

Vlak voor de kust van Florida ligt een ware milieuramp. Ooit was dit bedoeld om een nieuw leefgebied voor oceaanvissen te creeren. Het staat bekend als het Osbornerif. Het is geen rif van koraal en kalksteen, maar een rif van miljoenen rubberen banden dat ongeveer 16 vierkante kilometermeter oceaanbodem voor de kust van Fort Lauderdale beslaat. Het werd daar in de jaren zeventig door mensen geplaatst als een project om nieuwe mariene habitats te creëren met behulp van oude banden.

Project Baseline Gulfstream, een milieuorganisatie, merkte op dat het plan om een kunstmatig rif te bouwen uiteindelijk mislukte en dat het gebied een milieuramp werd. "Er werd gespeculeerd dat er koralen op de banden zouden gaan groeien, maar het is duidelijk dat dit vandaag de dag nog nauwelijks is gebeurd".

Eén van de belangrijkste redenen waarom het bandenrif faalde, was dat de banden te mobiel waren in het water en bleven verschuiven. Ook al waren veel banden oor-

spronkelijk aan elkaar gebonden met nylon en staaldraad, uiteindelijk ging dit kapot of erodeerde het nylon in het oceaanwater. "Deze mobiliteit vernietigde in wezen alle groei die aan de banden was gehecht", zegt de milieuorganisatie. "Het verhinderde elke nieuwe vorming en groei van organismen". Stormen en orkanen verergerden de situatie, want de beweging veroorzaakte eveneens schade aan nabijgelegen bestaande koraalriffen. In 1995 en 1998 begonnen ambtenaren te werken aan plannen om het Osbornerif schoon te maken. Dit was niet zo eenvoudig als de meesten dachten, tot nu toe zijn er verschillende pogingen ondernomen.

Het Florida Department of Environmental Protection heeft geschat dat er tussen de 2 en 3 miljoen banden in de oceaan zijn gedumpt om het Osbornerif te creëren. Ondertussen is beslist om de banden terug boven te halen.

Eén van de operaties, bekend als 'DiveExEast07', was in staat om ongeveer 10.000 banden te verwijderen in 2007. Opruimingsinspanningen het volgende jaar

Advertentie

leverden 43.900 banden op voor een bedrag van ongeveer $ 140.000. Hoewel dat misschien als veel banden klinkt, was het echter maar een schijntje.

"We weten niet echt hoeveel banden er nog liggen", vertelde Pat Quinn, een bioloog voor 'Broward County' en supervisor van het bandenverwijderingsproject. De banden liggen nu verspreid over 34 hectare oceaanbodem, waardoor de kosten om ze te verwijderen enorm toenemen. De kosten om één band uit de oceaanbodem te trekken waren de afgelopen vijf jaar vastgesteld op ongeveer $ 18,75. Dit is inmiddels gestegen tot $ 29,50 per band op basis van het huidige contract van de staat met verhuisbedrijven dat afloopt in 2028.

De opruiming startte met kleinere projecten, maar het werk leek eindeloos en uiteindelijk heeft de Amerikaanse overheid deze taak in 2017 op zich genomen. In 2017 werden 142.000 banden bovengehaald, … In 2022 waren het er 437.934 en nog steeds gaat het opruimwerk verder en hoopt men het grootste deel van de banden tegen 2028 bovengehaald te hebben.

Meer info over het 'Osborne Reef Waste Tire Removal Project' vind je op: https://bit.ly/osbornerif

Kunstriffen bouwen lijkt aantrekkelijk … maar vereisen een diepgaande studie die met alle aspecten en gevolgen van het initiatief rekening houdt. 

RONNY MARGODT

Een video over de grote berg autobanden op het Osbornerif kan je bekijken door de QR-code hiernaast te scannen.

Het bovenhalen van de autobanden is een kostelijke onderneming.

Foto: Los Angeles Times.

Reportage

Duikmateriaal verzameld door Ivo Madder

Duikmateriaalsprokkels

Nu de maandenlange regenwolken plaatsmaken voor de eerste zonnestralen, krijg je wellicht zin om te duiken in onze wateren?

En dan heb je misschien ook nood aan nieuw of extra duikmateriaal? Hier enkele ideetjes die gesprokkeld werden tijdens Salon de la Plongée, boot Düsseldorf en Duikvaker.

Waterproof

Waterproof, de Zweedse duikpakken specialist, introduceert voor 2024 twee nieuwe droogpakken aan beide uitein den van het gamma. Aan de onder kant vinden we de 'D8 ORIGO', een uit 'Poly 300D tri-laminaat' vervaardigd pak met een aantrekkelijke prijs van 1.799,00 euro.

Dit anatomisch vormgegeven pak met een minimalistisch design beschikt desalniettemin over de belangrijkste eigenschappen nodig voor gevorderd duiken. Zo is het pak uitgerust met een telescopische torso en bretellen voor een perfecte pasvorm. De lange, gebogen 'YKK Aquaseal 10 droogrits' zorgt ervoor dat het pak makkelijk kan worden aangetrokken en staat garant voor een grote bewegingsvrijheid van het bovenlichaam. Bovenop de latex nek- en polsseals zorgen 'warm cuffs'

(manchetten) ervoor dat warmte niet verloren gaat. De knieën zijn versterkt met '500D Cordura pats'. Zachte 'Xlite'-botjes, lichtgewicht zakken op de dijen met 'cord loops' (koordlussen) en 'SiTech'-ventielen maken het geheel af. Het pak dat zowel voor heren (13 maten) en dames (9 maten) bestaat, wordt geleverd in een praktische tas die tevens dienst kan doen als omkleedmat.

Mares

Een ideetje om te gebruiken tijdens een alternatieve zwembadtraining: de 'Mares XR Cave Mask Blinder'. Met deze zwarte cover overdek je je duikmasker, waardoor je niets meer ziet.

Hij is ontworpen voor het simuleren van een nul zichtbaarheidstraining en/ of stresscontroletraining voor duiken in water met slechte zichtbaarheid. Het is een ideaal hulpmiddel voor grot- en technische duikinstructeurs. Richtprijs: 27,50 euro.

Aan de bovenkant van het gamma voegt men de 'D7 EVO' toe. Dit nieuwe vlaggenschip in de D7-familie is het resultaat van doordachte R&D in combinatie met ontvangen feedback uit de markt. Het pak is uitgerust met het nieuwe gepatenteerde 'FLEXLOCK' soft ringsysteem, een zacht, handig en slim systeem om siliconen seals snel te kunnen verwisselen.

www.mares.com

Anders dan de 'D7x Nylotech' en 'D7x Cordura' is de 'D7 EVO' voorzien van een kunststof 'YKK droogrits', wat het comfort verhoogt en het aanen uittrekken van het pak vergemakkelijkt. Ook bij de 'D7 EVO' is er gebruikgemaakt van het beproefde 'Nylotech'-materiaal in combinatie met 'Militair geclassificeerd Kevlar' van DuPont op zitvlak, knieën en ellebogen.

Op de flap van de zakken is een extra zakje met rits aangebracht voor het opbergen van duiktabellen en checklists. Het 'Quick Neck systeem' en de ventielen zijn naar goede gewoonte eveneens afkomstig van Zweedse makelij (SiTech).

Het pak wordt geleverd in de nieuwe 'TPU roll-top' droogtas en is er voor zowel heren (13 maten) als dames (9 maten) aan 3.099,00 euro.

www.waterproof.eu

Camaro

Duik je met een droog pak, dan is een goed onderpak belang rijk. Maar nog beter is dat je onder dat onderpak een extra dunne eerste laag ondergoed draagt, zoals bijv. het 'BCFlex Thermodry' on dergoed van Camaro.

De stof sluit aan als een tweede huid en absorbeert je transpiratievocht, zodat je huid droog blijft. BC-Flex is gemaakt van geurneutraliserend Nano-Charcoal Bamboo, het is dankzij de flatlocknaden comfortabel om dragen en sneldrogend. Verkrijgbaar in een mannen- of vrouwenmodel.

Het herenmodel shirt heeft een ritssluiting aan de kraag. Het shirt komt op 125,95 euro, de broek schaf je aan voor 99,95 euro.

www.camaro.at

Garmin

Garmin kwam eind vorig jaar met twee nieuwe duikcomputers op de markt. Eén van de nieuwste en op merkelijkste toevoegingen aan het duikassortiment is de 'Des cent Mk3i', een geavanceerde duikcomputer en smartwatch in één. De 'Descent Mk3i' is compatibel met iPhone en Android en hij is verkrijgbaar in twee verschillende formaten: 43 of 51 mm, beide met een prachtig helder AMOLED-kleurenscherm, een lens van saffierglas en een duik bestendige behuizing tot 200 meter diepte. Het scherm heeft een diameter van respectievelijk 30,4 mm (1,2") of 35,56 mm (1,4").

Het horloge heeft een batterijduur tot 30 uur in duikmodus (één gas, meerdere gassen, nitrox, trimix, vrijduiken, CCR, …). Het ondersteunde decompressiemodel is Bühlmann ZHL-16c met gradient factors. Met de 'Diveview' kleurenkaarten met dieptecontouren en duiklocaties vind je je volgende duikplaats in een handomdraai. Met de 'Dive Readiness feature' krijg je inzicht in je duikfitheid. Hier-

mee laat het duikhorloge zien hoe factoren zoals slaap, lichaamsbeweging, stress of een jetlag invloed kunnen hebben op je lichaam, zodat je kan bepalen wanneer je het beste kunt gaan duiken.

Binnenkort zal de 'Descent Mk3i' worden voorzien van het 'SubWave' sonarnetwerk. Hiermee is het mogelijk om vooraf ingestelde duikberichten uit te wisselen met andere duikers tot een afstand van 30 meter en is het mogelijk om de tankdruk en diepte te bewaken voor maximaal acht

RENÉ

Tijdens Duikvaker stelde René Lipman, voormalig hoofdredacteur van het magazine Duiken van Vipmedia, zijn eigen 'RENÉ magazine' voor, geheel in eigen beheer, dat periodiek zal verschijnen en steeds gratis verkrijgbaar zal zijn. RENÉ Magazine focust naast het duiken ook op andere watersporten.

Foto: Ivo Madder.

Vlnr: Cees Langmuur (voormalig hoofdredacteur Duikmagazine), René Lipman (hoofdredacteur RENÉ Magazine, Ivo Madder (hoofdredacteur Hippocampus).

duikers binnen een bereik van 10 meter. Met de 'Descent Mk3i' is het mogelijk om maximaal te genieten van je duikervaring, maar het horloge is ook geschikt om te gebruiken voor je actieve leven boven water. Gebruik bijvoorbeeld de verschillende voorgeladen activiteitenprofielen (fietsen, fitness, wandelen, zwemmen, tennis, enz.). Krijg beter inzicht in je gezondheid met de diverse gezond heids- en fit nessfuncties, zoals slaapmonitoring, je hersteltijd en nog veel meer. Je kan hem ook uitbreiden met een zender om je fles druk in het oog te houden. Richtprijs: 1.449,99 euro (zonder Descent T2 zendont vanger).

www.garmin.com

Scubapro

De Scubapro 'Galileo 3 (G3)' heeft een levendig en makkelijk af te lezen kleurenscherm en biedt een moderne duikcomputer in een klassieke horlogestijl. Met het bekende menu en de vier bedieningsknoppen van de Galileo navigeer je uitermate intuïtief door de duikmodi, de twee algoritmen, de verschillende displaystijlen en andere mogelijkheden voor geperso naliseerd beheer van de duiken. Als duikmodi kan je kiezen tussen 'Scuba', 'Gauge' en 'Apneu'. In de modus 'Gauge' kun je de draaibare ring gebruiken om je duiktijd in te stellen en bij te houden. Ook handig om een apneu te timen tijdens de zwembadtraining. In Scubamodus zijn er vier instellingen beschikbaar: trimix, CCR, sidemount en PMG. De twee algoritmen zijn: Predictive Multi-Gas Bühlmann ZHL-16 ADT MB PMG of ZHL-16 GF (gradiëntfactoren).

nieuwe 'Bella' heeft grotere zakken, een nieuw systeem voor geïntegreerd lood en een rugplaat met verbeterde padding. Het trimjacket is uitgevoerd in zwart met prachtig wit.

De G3, die werkt op een oplaadba re lithiumbatterij, is waterdicht tot 300 meter en biedt alles wat je van een duikcomputer in een roestvrijstalen behuizing mag verwachten plus het comfort, de stijl en het praktische nut van een horloge. Koppel je er de 'Smart+ Pro' zender aan, dan kan je ook je flesdruk aflezen. Richtprijs: 1.300,00 euro zon der zender, 1.590,00 euro met zender.

Speciaal ontworpen voor vrouwelijke duikers die voorkeur geven aan het comfort en de stabiliteit van een 'front-adjustable' trimjac

De Bella heeft allerlei handige kenmerken en functies, zoals het exclusieve ontwerp van de luchtkamer, die om het lichaam zit en blijft zitten, ook als hij vol met lucht is. Dat zorgt ervoor dat het trimjacket heerlijk past en dat je onder én boven water stabiel in het water ligt. De schouderbanden van het type Y-Fit passen zich aan het vrouwe lijke lichaam aan – je hebt uitstekende controle over je drijfvermogen en kunt je armen nog vrijer bewegen. De roestvrijstalen driehoekige ring vangt de krachten in het midden van

de Y op, zodat de druk over het lichaam wordt verdeeld en het harnas uitermate comfortabel zit, hoe je ook in het water ligt. Zo duik je comfortabel en veilig. Richtprijs: 349,00 euro.

Het vernieuwde 'X-Black front-adjustable' trimjacket van Scubarpro heeft vier grote zakken met ritssluiting in plaats van drie voor meer laadcapaciteit; een nieuwe duurzame, hoogfrequent gelaste luchtkamer; nieuwe elastische schouder epauletten voor een betere veiligheid; een vernieuwde padding en een gestroomlijnd verstelbaar harnas en buikband en is in vele maten verkrijgbaar.

Met zijn ergonomische snit en groot drijfvermogen is de X-Black 2024 de perfecte keuze voor fanatieke recreatieve duikers die geïnteresseerd zijn in een trimjacket van hoge kwaliteit met veel mogelijkheden. Richtprijs: 870, 00 euro.

www.scubapro.com

SeaLife

SeaLife pakt uit met een hele reeks nieuwe items. Zo heb je onder andere de 'SeaLife Floatrings'. Deze onderwaterca mera-drijfringen (4 stuks in een verpakking), voor SeaLife onderwatercamera's en 'Sea Dragon lampen', zijn ontworpen om het drijfvermogen en

gen in zijn onderwaterfoto's en -video's. De kleurtemperatuur kan verder worden aangepast door de eigen 'Color Boost'-functie van de lamp te activeren, die de rijke kleuren van de gepatenteerde 'COB LED-array' combineert met extra rode pigmenten, waardoor je onderwaterbeelden nog meer levendige kleuren krijgen. De lamp krijgt haar voeding via een verwijderbare 50 Wh, 3.400 mAh Li-ionbatterij, die geladen wordt via de bijgeleverde oplader met internationale stekkeradapters. Richtprijs: 749,00 euro.

in betere en professionelere onderwateropnamen. Deze ringen zijn gemaakt van duurzaam schuim met een hoge dichtheid, geschikt voor gebruik in onderwateromgevingen. De ringen kunnen eenvoudig over je 'Flex-Connect'-armen en -greep worden bevestigd. Richtprijs: 49,95 euro.

Speciaal voor onderwaterfotografen en -videografen is er de SeaLife 'Sea Dragon 5000+ COB LED Photo/Video Light'. Die levert tot 6.000 lumen in een vloeiende, consistente 120° brede bundel. Het licht van 90 CRI (color rendering index) simuleert natuurlijk zonlicht, waardoor de gebruiker levendige kleuren

De 'Sea Dragon Pro Dual Beam 3000SF', een ander nieuw product, is een duiklamp en foto-videolamp in één. De perfecte allround lamp. Met een simpele druk op de knop kan je overschakelen van de brede 3.000 lu

mee vast te houden. De 'Sea Dragon Pro Dual Beam' biedt ook twee 180 lumen 88° rode led’s. Rood licht heeft geen invloed op lichtgevoelige zeedieren en schrikt hen niet af. Een simpele druk op de functieknop schakelt het licht van rood naar de brede straal van 3.000 lumen. Je bent in een oogwenk klaar om foto's of videobeelden vast te leggen. Richtprijs: 749,00 euro.

naar een smalle 1.500 lumen 15° 'spot beam'. Voor fotografie en video biedt de 'spot beam' veel creatieve mogelijkheden, zoals het creëren van een smal gefocust snoot- of schijnwerpereffect. De spot is super handig als primaire of secundaire duiklamp voor de meeste type duiken. De smalle bundel heeft een groot effectief bereik, waardoor ze ideaal is in donkere duikomstandigheden, zoals in de Oosterschelde of juist in de tropen om verborgen onderwaterleven te ontdekken. Als je deze lamp op je cameraset monteert heb je bovendien geen extra hand meer nodig om je duiklamp

De nieuwe SeaLife 'Micro Wide Angle Dome

Lens' is er voor de gehele 'Micro-serie' (Micro HD, HD+, Micro 2.0, Micro 3.0) en 'ReefMaster RM4K' onderwatercamera's. Deze externe lens vergroot de beeldhoek van de camera met bijna 50% en stelt de onderwaterfotograaf in staat om drie keer dichter bij het onderwerp te komen voor een betere belichting en compositie.

Het lensontwerp maakt gebruik van hoogwaardige optiek die is gerangschikt in een opstelling van 4 elementen/4 groepen, die scherpte van rand-tot-rand oplevert. De interne elementen zijn volledig meervoudig gecoat optisch glas. De voorkant van de domelens is van optisch polycarbonaat met harde antikrascoating. De lens heeft een effectieve brandpuntsafstand van 13,3 mm analoge filmequivalent bij gebruik met de 'SeaLife Micro 3.0' en is waterdicht gegarandeerd tot 60 m. Richtprijs: 499,00 euro.

www.sealifebenelux.nl

SeaLife

Voor de SeaLife 'SportDiver' onderwatersmartphonebehuizing komt er de komende maanden de 'SeaLife SportDi ver Wide Angle Dome Lens' op de markt. Deze 15 cm groothoekkoepellens vergroot het gezichtsveld van de cameralens van je telefoon met 43% en stelt fotografen in staat dichter bij het onderwerp te komen terwijl alles in het beeldframe past. De nieuwe koepellens wordt rechtstreeks op de lenspoort van de SportDiver-behuizing gemonteerd, zonder lensadapter. Richtprijs: 199,00 euro.

macro- en groothoeklenzen voor nat gebruik te bevestigen. Er is plaats voor zowel 52 mm als 67 mm lenzen met schroefdraad, wat hem veel zijdig maakt. De adapter wordt veilig rechtstreeks op de lenspoort van de 'SportDiver' gemonteerd. De directe montage voorkomt dat de lens ver-

aanpassingsfuncties. De adapter heeft twee duimschroeven waarmee je de natte lens eenvoudig over de camera kunt centreren. Dit zorgt ervoor dat de beelden kristalhelder zijn, zonder enige vervorming of verkeerde uitlijning. De adapter is gemaakt van hard geanodiseerd, machinaal bewerkt alumini-

Als je nog meer mogelijkheden verlangt voor je SeaLife 'Sport Diver' onderwatersmartp honebehuizing, dat is het nog even wachten tot juni 2024. Dan komt SeaLife met de 'SeaLife 67 mm-52 mm lensadapter SL-081'. Die is speciaal ontworpen voor de 'SportDiver'-behui zing en maakt het mogelijk

vallende ken merken van de adapter zijn de

www.sealifebenelux.nl

De Freebreathe is een nieuw gepatenteerd systeem waarmee het mogelijk is om onder water te ademen, zonder duikfles of andere soorten apparatuur. Het systeem wordt volledig aangedreven door de beweging van je lichaam en zorgt ervoor dat je een constante stroom van verse lucht van het oppervlak krijgt. Hierdoor kan je onbeperkt onder water blijven tot een diepte van 5 meter.

Ondertussen zou er een iets robuustere (en duurdere) versie uitgewerkt zijn, waarmee je tot op een diepte van 10 meter kan ademen.

Binnenin zit een soort plastic long, zoals er binnenin je trimvest zit. Die wordt gevuld via een slang die met een boei aan de oppervlakte verbonden is. Via een uitgaande slang met mondstuk adem je probleemloos verse lucht in. Door manchetten aan je enkels die met een touw verbonden zijn met het toestel, wordt verse lucht aangezogen. Tenminste als je regelmatig vinzwembewegingen met je benen maakt.

Met de Freebreathe wil de ontwerper Sander Schmidt het gat opvullen tussen snorkelen en duiken. De enthousiaste snorkelaar kan hiermee dieper gaan en langer onder water blijven en een nieuwe ervaring opdoen. Ook kan de waterliefhebber hierdoor een unieke laagdrempelig 'light experience' van duiken ervaren en kan dit

ook dienen als het opstapje naar duiken. Ook voor de ervaren duiker zelf is het een leuk systeem.

Het is een compact systeem dat past in de handbagage en daardoor kan het makke lijk overal mee naar toe genomen wor den. Hierdoor kan je snel en overal het water in en tot 5 meter diepte de onderwaterwereld verkennen.

www.free-breathe.com

Mares

Mares introduceert de 'Tactical green lijn'. Het betreft een aantal producten die speciaal zijn ge selecteerd voor een introductie in de fascinerende wereld van techduiken, waarbij technolo gie en prestaties worden ge combineerd in een unieke look.

Met de 'Tactical Green Sin gle Backmount Set' heeft Mares een essentiële uitrusting ontwik keld voor technische duikers en grotduikers. Dit alles-in-één pak ket bevat de 140 N (14,7 kg) 'Tac tical Green Single Tank Donut', de robuuste 3 mm 'Tactical Green Alu Backplate' en 6 mm 'Tactical Green Alu D-ringen' voor ultieme duur zaamheid.

De set is ontworpen voor comfort en gemak en bevat een zilveren roestvrijstalen taillebandgesp, een standaard harnas (volledig verstelbaar voor one size fits all) en een K-stijl inflator met metalen knopen. De rekbare, ovaalvormige, gegolfde slang voegt flexibiliteit toe aan uw bewegingen onder water. Ook ideaal om mee op reis te nemen, want de 'Tactical Green Single Backmount Set' weegt slechts 3,1 kg. Het vastzetten van je tank is een fluitje van een cent met de twee tankriemen met zilveren aluminium gespen. Richtprijs: 799,00 euro.

De Mares 'Power Plana-vinnen' zijn speciaal ontworpen voor technisch duiken, inclusief grotduiken. Deze vinnen zijn gemaakt van hoogwaardig

natuurlijk rubber met versterkte zijribben en bieden duurzaamheid en flexibiliteit. Het materiaal met hoge dichtheid zorgt voor een negatief drijfvermogen.

De vinnen zijn ideaal voor verschillende vinslagtechnieken en worden geleverd met metalen veerriemen voor meer comfort en krachtoverbrenging, die rechtstreeks op de voetpocket aan sluiten voor een perfecte pasvorm. Verkrijgbaar in de maten S, R, SL en XXL. Richtprijs: 199,00 euro.

deze ademautomaat geschikt is voor alle single tank of stage tank configura ties die gevraagd worden door veel eisende duikers, inclusief reddingsor ganisaties. Het 'Ad justable Breathing Comfort'-systeem zorgt in combinatie met het 'VAD'-systeem voor een superieur ademcomfort op elke diepte. De AST (Auto Sealing Technology) garandeert een perfecte afdichting tegen het binnendringen van zand of andere deeltjes, vooral belangrijk bij grotduiken of in duiken in vervuild water.

Een derde product uit de 'Tactical green lijn'is de '28XR' eerste trap. In combinatie met een 360° draaibare swivel (met 1 verticale lagedrukpoort en 4 normale gepositioneerde lagedrukpoorten) en de nitrox certificering bij 300 bar maken dat

tralichte behuizing van technopolymeer levert uitstekende prestaties. Met een grote knop aan de zijkant kun je de ademhalinginspanning aanpassen, zelfs als je dikke neopreen handschoenen draagt. Verkrijgbaar in het zwart of met een appelgroene of een olijfgroene afwerking. Richtprijs: 529,00 euro.

Reisverhaal

Groepsreis naar Dahab

Begin dit jaar organiseerde

'the polygon seahorse' een groepsreis naar Dahab (Egypte). Thomas Van Puymbroeck reisde mee om ons ter plaatse te informeren over de fauna en flora in de Rode Zee en ons bij het fotograferen te ondersteunen met heel wat tips en tricks.

Na een vlucht vanuit Brussel richting Sharm El Sheikh land ik op Egyptische bodem. ‘s Anderendaags volgt er een warme kennismaking met de groep, negen enthousiaste duikers met dezelfde passie en een voorliefde voor onderwaterfotografie: Glenn De Wilde en Ellen Vullings van 'the polygon seahorse' (de organisatoren van de reis), Thomas en An-Sofie, Wim, Lia, Marloes, Anusca en ikzelf als enige videograaf.

Vlnr, boven naar onder: José Hoeflaken, Anusca De Wit, Ansofie Vanhaverbeke, Thomas Van Puymbroeck, Lucas Vercauteren, Wim Belleman, Lia van Nieuwenhuizen, Marloes Otten, Ellen

Ons klein hotelletje met slechts 12 kamers biedt alle comfort. We starten iedere ochtend met een gevarieerd ontbijt, waarna de dagelijkse briefing volgt. En een opdracht van Thomas. Daarbij is het onder andere de bedoeling dat we bij iedere opdracht de mogelijkheden van onze camera gaan uittesten om achteraf te evalueren.

dag 2

Onze eerste duik vertrekt vanaf het huisrif.

Wahbi, onze duikgids, houdt duidelijk rekening met mijn leeftijd. Onder zijn slogan ''take your time, Luc'' laat hij mij heel wat moois zien onder water.

Na de lunch en een korte rustpauze volgt een tweede duik aan de 'Lighthouse'. De opdracht die we vandaag van Thomas meekrijgen is 'lionfish' (koraalduivel). In deze duik zeker geen gebrek hieraan. Net voor ik weer naar de oppervlakte zou stijgen, laat Wabhi

Foto: the polygon seahorse.

Foto: Glenn De Wilde.

Foto: Marloes Otten.

Koraalbaars (Cephalopholis miniata). Haarster.

Vullings, Glenn De Wilde.

mij nog mee genieten van een kanjer van een schorpioenvis.

Na de duik volgt nog een heel interessante lezing door Thomas over haaien. Hij heeft het over soorten, gedrag, voortplanting en de gevaren die hen bedreigen. Kortom, een heel boeiende lezing waarvan we heel wat hebben opgestoken. Een grote dankjewel Thomas! We hebben veel bijgeleerd.

’s Avonds wordt ons beeldmateriaal onder de loep genomen. Via opbouwende kritiek van elkaar leren, om de volgende dag de tips toe te passen en het camerawerk te verfijnen.

dag 3

Vandaag is onze duikplek 'Um Sid' met als opdracht de 'anthiasses'. Deze kleine, meestal oranje gekleurde visjes, komen talrijk voor in de Rode Zee.

Op de duikplek aangekomen, lijkt moeder natuur ons het eerste half uur niet gunstig gezind. We worden getrakteerd op een felle regenbui. Gelukkig is die snel voorbij, zodat we ons spreekwoordelijk kunnen onderdompelen en op zoek gaan naar de anthiasses. Deze kleurrijke kleine visjes zijn vliegensvlug en komen meestal voor tussen de 1 en de 10 m diepte. Talrijk komen ze voor mijn lens poseren, zelf ben ik heel tevreden over mijn mooie shots.

Marloes, Thomas en Lia laten zich zakken naar 36 m om daar de spitssnuit koraalklimmer te spotten op een gorgoon.

Mede door het slechte weer en het koudegevoel bij de meeste duikers, waaronder ze-

Foto: Thomas Van Puymbroeck.

Foto: Thomas Van Puymbroeck.

Zeepaardje op het huisrif.

Foto: Lia van Nieuwenhuizen.

De koraalriffen in Dahab zijn nog mooi intact en gezond.

Spitssnuitkoraalklimmer (Oxycirrhites typus).

ker ikzelf, besluiten we gezamenlijk om de volgende duik af te lassen. Een nachtduik wordt het alternatief. Daarnaast staat ook nog een interessante lezing door Thomas op het programma, met als onderwerp 'speciale fototechnieken'.

dag 4

Dag 4 betekent vroeg uit de veren. We willen immers vertrekken om 7.30 u. Na het ontbijt, rijden we in drie pick-ups naar de haven van Dahab. Daar ligt onze boot, 'Little Pharaoh', die ons naar de volgende duikplek 'Gabr El Bint' brengt.

Gastvrij worden we ontvangen met koffie en thee en chocoladecake. De briefing volgt en na een uurtje varen, duiken we het water in. De opdracht voor deze duik luidt ''riffen''. Ik geniet van dit ongerepte en mooie koraalrif. Een krokodilvis wordt gespot en op mijn film vastgelegd. Een uur later volgt de tweede duik op dezelfde locatie, maar nu gaan

Foto: Wim Bellemans.

Foto: Marloes Otten.

Foto: Marloes Otten.

Foto: Marloes Otten.

Foto: Wim Bellemans.

Een hartvormige grot.

Met de pick-up naar de duikplaats.

Briefing aan de waterkant.

Gewone koraalduivel (Pterois volitans).

Tweebandsanemoonvisjes ( Amphiprion bicinctus).

we de andere kant op. Ik zie weeral zoveel leven op het rif. Na een kort stukje met wat verbleekt koraal doemt een prachtig stuk koraalrif op. De ene na de andere prachtige groothoekshot wordt genomen. Anthiassen, juffers, doktersvissen, koraalvlinders, … alle vissen van het rif laten zich uitgebreid zien. Terug aan boord staat voor ons een uitgebreide Egyptische maaltijd klaar. Tevreden varen we terug naar Dahab en ’s avonds bespreken we uitgebreid onze gemaakte beelden.

dag 5

Vandaag staan twee duiken op het programma naar de 'Canyon'. De opdracht deze keer is "Groothoek". Ter plaatse verdelen we ons in twee groepen om het afdalen in de canyon rustig te laten verlopen. Uiteraard hebben we nu allemaal een groothoeklens op onze camera, wat zeker een meerwaarde is op het rif.

Terug in het hotel hebben we veel ervaringen uit te wisselen en wacht ons nog een boeiende lezing door Thomas over 'het leven in de Rode Zee'.

dag 6

Alweer vroeg uit de veren en na het ontbijt vertrekken we met drie pick-ups. We rijden tussen de grillige bergrotsen van de Sinaiwoestijn en de Rode Zee naar onze eerste duikplaats 'Tiger Reef'. Dit is opnieuw een prachtig rif met een boeiend onderwaterleven.

Onze tweede duikstek, de "Blue Hole", bewonderen we van zodra we ons hoofd onder water steken, maar niemand heeft zin om in dat blauwe gat af te dalen.

Wahbi heeft ons net verteld hoeveel ongevallen hier jaarlijks gebeuren, vooral omdat het wereldberoemd is bij de vrijduikers die zich hier aan serieuze dieptes wagen. Heel wat van hen lieten hier het leven bij. Voor ons is het rif errond heel wat mooier.

dag 7

Betekent voor mij alleszins, na het gezamenlijk ontbijt, mijn spullen drogen en koffers pakken. Terwijl de rest van het gezelschap gaat duiken, geniet ik nog wat van het zonnetje.

In de late namiddag krijgen we van Glenn nog een minicursus 'Adobe Photoshop Lightroom'. Onvoorstelbaar hoe hij een foto

Foto: Marloes Otten.

Foto: Marloes Otten.

Anemoonvis veilig tussen de tentakels van haar zeeanemoon.

Hard koraal met mooie paarse poliepen.

kan bewerken. Iedereen is vol lof over hoe Glenn met dit programma omspringt. Dank je wel Glenn voor de deskundige uitleg! Ik gebruik dit deel van Adobe niet, maar het is toch interessant om te zien wat je hiermee allemaal kan doen.

's Avonds dineren we nog eens gezellig samen en neem ik afscheid van een toffe groep die voor mij een week eerder onbekende mensen waren, maar waar ik een mooie herinnering aan overhoud. We maakten leuke duiken samen.

Het was voor mij een boeiende reis in een aangenaam gezelschap, met interessante lezingen en workshops en opdrachten die mij, dankzij de constructieve feedback, veel hebben geleerd.

Een speciale dank aan Glenn en Thomas voor de vele tips en om mij de mogelijkheden van mijn camera nog beter te leren kennen. Ik ga de tips tijdens mijn volgende duikreizen zeker in de praktijk omzetten. Dank je wel Ellen dat ik erbij kon zijn en voor de vele voorbereidingen. 

Thomas Van Puymbroeck werkt al 20 jaar als dierenverzorger, eerst in Aquatopia en daarna in Zoo Antwerpen. Zijn specialisaties zijn haaien, zeeschildpadden en koralen, maar de laatste jaren ligt de focus vooral op het kweken van koralen en rifvissen.

LUC VERCAUTEREN

Foto: Anusca de Wit.

Foto: Anusca de Wit.

Rode vlagbaars (Pseudanthias squamipinnis).

Pijlstaartrog.

Zeester (Gomophia egyptiaca).

Slanke koraalklimmer (Paracirrhites forsteri ).

Naslagwerk 'Onderwaterleven van de Var'

Onze voorzitter, Ronny Margodt, is blijkbaar een nieuwe carrière gestart. Nauwelijks drie weken na het verschijnen van het naslagwerk 'Duiksites van de Var' bracht hij ook 'Onderwaterleven van de Var' uit.

Met dit naslagwerk wil hij de duikers die de zone Cannes-Toulon bezoeken een tool bezorgen waarin ze kennismaken met het onderwaterleven van dit gebied en op deze manier echt kunnen opzoeken wat ze gezien hebben tijdens hun duiken. Een leuke tool voor de debriefing van duikleiders en een middel om logboekjes te voorzien van correcte commentaren.

De voorbereiding om dit werk te realiseren nam verschillende jaren in beslag, met honderden duiken en behoorlijk wat opzoekwerk. Het feit dat de auteur ook onderwaterfotograaf is en daarnaast toestemming kreeg van een aantal collega fotografen om enkele van hun foto's op te nemen, leidde ertoe dat 'Onderwaterleven van de Var' rijkelijk geïllustreerd is met meer dan 500 foto's.

ten terugvinden. Bij de algemene kenmerken ontdek je leuke weetjes over bepaalde dier- en plantsoorten. Wist je bijvoorbeeld dat kolonievormende salpen een uiterst belangrijke bijdrage leveren in de strijd tegen broeikasgassen?

Nu beschikbaar in de NELOS-boetiek aan een verminderde prijs voor NELOS-leden. De publieke prijs is 25,00 euro, maar als NELOS-lid kan je het boek – nadat je ingelogd bent – via de NELOS-webshop aanschaffen voor 20,00 euro.

Alle dieren en planten die je tijdens de duiken kunt ontdekken, zijn erin opgenomen en elke dier- en plantensoortengroep kreeg een pagina met de belangrijkste kenmerken van de groep. Dit alles resulteerde in een boek van meer dan 90 pagina's. Van elk dier of elke plant die je in deze regio (en in principe in het grootste gedeelte van de Middellandse Zee) kunt ontmoeten, is een foto opgenomen met de Nederlandstalige, Franstalige en Wetenschappelijke benaming. Duikers die op duikuitstap zijn met een Franse duikschool kunnen zo de Nederlandstalige benaming van bijvoorbeeld Corbes, Merous, Mulet, Vive, Bécunes, Saupes, Sar, Denti en vele andere diersoor-

Dit naslagwerk is een prachtig uitgevoerd werk en kan een belangrijke bijdrage leveren bij de voorbereiding van stages, clubreizen en algemeen aan de algemene biologische kennis over het onderwaterleven in de Middellandse Zee.

Ook dit naslagwerk van Ronny heeft het formaat van een liggende A4 en is voorzien van 92 pagina's van 135 g/m² glanzend papier. De kaft is gemaakt van glanzend sulfaatkarton van 300 g/m².

Ook tijdens NELOS-evenementen kan je 'Onderwaterleven van de Var' aankopen aan die gereduceerde prijs. 

IVO MADDER

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker

Picassokogelvis (Tetraodon mbu).

Zilveren Arowana (Osteoglossum bicirrhosum).

Brakwaterpoliep (Cordylophora caspia).

Reuzenmurene (Gymnothorax javanicus).

Rode vlagbaars (Anthias anthias) in een poetsstation.

Tweebandsanemoonvis (Amphiprion bicinctus).

Brevet/titel

Wim Bellemans 2*Duiker nee

Lucky Divers

Fotografiebrevet 2017 269 160

Duikt sedert

Aantal duiken

Aantal fotoduiken Veerse Meer, Grevelingen, Put van Ekeren, Oosterschelde, Dahab, Marsa Shagra, TODI (Beringen)

Duikplaatsen eerst Olympus TG-6, sinds kort Olympus OM-1 Camera

Behuizing eerst Olympus PT-59, nu de Na-OM1 van Nauticam

Miniflash 2 12-40 Pro en 60 mm van Olympus Lenzen

2 Inons Z330 en Backscatter

Zeemeermin in TODI (Beringen).

Viltkokerworm.

Blonde grondel (Pomatoschistus flavescens).

Bruine zoetwaterpoliep (Hydra oligactis).

Anemoonvis.

Retro-Hippo

Verzameld door

Wim Van Doeselaer

55 jaar geleden

uit Hippocampe nr. 24

febrauari 1969

In vorige Hippocampus schreven we: "Er verschijnt geen Hippocampe in januari/februari in 1969". Dat bleek echter niet correct te zijn, want het was in maart/april dat er geen uitgifte was. Daarom brengen we nu die van februari.

goede luchtbellen

Heel veel luchtbellen met zwarte (in werkelijkheid blauwe) achtergrond. Met als onderschrift "Goede luchtbellen!". Dat was de wens die toen iedere duiker aan de andere deed, voordat hij zijn 'canard' (eendenduik) maakte als begin van de duik.

Ik hoor en zie het René Crepin mij nog glimlachend zeggen "Bonne bulles!" voordat hij zijn 'canard' deed in Vodelée. Enkel op de Nederlandse Hippocampe nr. 24 stond "Goede luchtbellen!".

Jozef Van den Berghe

Bendor 1969

De nieuwe Nationale Monitors (nu 3*I) uit het Vlaamse landsgedeelte zijn: Leo Ceulemans (CVD), François Desmet (Amphora) en Fernand Vansteenbeeck (Neptunus).

Hippocampe

Wij zijn voortdurend bezig de Hippocampe te verbeteren. U ziet het resultaat al met deze editie: verandering van formaat! Dit maakt de Hippocampe moderner, gemakkelijker weg te stoppen … om te lezen op het werk. We hebben ook een nieuw lettertype ingevoerd.

William Xhignesse

45 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 73

april 1979

Duiker-Hulpverlener

Een hevige discussie beheerst de Algemene Vergadering van BEFOS. Het verslag ervan is over 7 bladzijden uitgespreid! Het gaat erover of het theoretisch examen voor Duiker-Hulpverlener nationaal of regionaal zal georganiseerd worden.

Boat Belgium in de Nekkerhal te Mechelen

Ook NELOS was aanwezig, ietwat ongelukkig ondergebracht voor de nooduitgang, maar toch goed in het oog vallend voor het publiek. NELOS bleek dan ook als de enige een ‘ordentelijke’ stand te bezitten die uitvoerig informatie over het sportduiken kon verstrekken, dankzij de aanwezigheid op de stand van een beheerder, telkens geassisteerd door een bereidwillig lid uit een van onze regio’s.

Rudi Schollaert

25 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 172

februari 1999

Met 51 voor, 6 tegen en 2 onthoudingen kiest de Algemene Vergadering ervoor dit examen aan de liga’s toe te vertrouwen.

35 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 123

april 1989

Fysische conditie

We willen meer de technische vaardigheid in het gebruik van ons duikmaterieel aanleren en in de proeven komt de krachtinspanning meer op de achtergrond. Anderzijds blijf ik ervan overtuigd dat we in goede fysische conditie moeten verkeren om aan duiksport te doen; maar dit is helemaal iets anders dan door middel van proeven de conditie op peil te brengen of zelfs te verbeteren, m.a.w. het duiken is niet voldoende om de conditie te verbeteren, maar een goede fysische conditie is nodig om aan duiken te doen!

John Remue, verantwoordelijke Nationaal Duikonderricht

College der 3*Instructeurs in 'Het Spijker' te Gent

Na grondig onderzoek door het Veiligheidscomité en het Brevettencomité, na advies van de Medische Commissie, stelde het Bestuur voor de proef 'B3-stijgen zonder mondstuk van 10 m naar de oppervlakte' af te schaffen. Dit voorstel werd door de Algemene Vergadering van het College aanvaard.

Het 14e NELOS Foto-, Film- en Videofestival

Dit festival, door CMAS erkend, vond plaats in de prachtige Baccarazaal van het Casino te Middelkerke. Meer dan 250 bezoekers kwamen er werken bewonderen van foto- en videografen uit België, Luxemburg, Duitsland, Italië, Nederland, Spanje, Kroatië en de Verenigde Staten.

Zonder twijfel was Peter Ryngaert de revelatie van het festival. Hij sleepte niet minder dan 6 ereplaatsen in de wacht.

De organisatoren Ronny Margodt, Claude Jacobus, Willem Jonckheere, Jean Pire en Rudy Van Geldere mogen met genoegen op een geslaagd festival terugkijken.

15 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 223

maart-april 2009

College der 3*Instructeurs

Belangrijke onderwerpen waren: de inlassing van de opleiding Basis Nitroxduiken in de opleiding van 1*D, het uitbrengen van de cursus 'Duiken, ook voor jou', de nieuwe cursus Duiker-Hulpverlener, een nieuwe NELOS-Infomap/Vademecum (de 'bijbel' terug in boekvorm) en de downloadbare lespresentaties ter ondersteuning van de lesgevers op de NELOS-website.

De Duikersdelta

"The Divers' Delta", zo is de titel van het ambitieuze 'Masterplan Onderwatersport in Zeeland' dat de NOB in de Abdij van Middelburg aan Harry van Waveren, gedeputeerde van de provincie Zeeland, overhandigde. Met dit plan wil men Zeeland als volwaardige internationale duikbestemming op de kaart zetten. Eén van de troeven is immers dat waterrecreatie in Zeeland in drie dimensies kan: op, aan en onder water.

Clubs in de kijker

Acuatica viert 15-jarig bestaan, Orca Bree 25 jaar en CVD 50 jaar.

Commissie Duikonderricht

De 10 gouden regels van de Oosterscheldeduiker

1. Wees extra waakzaam bij duiken op de nollen of strekdammen, want dat zijn duikplaatsen waar sterke stroming veelvuldig voorkomt. Voorbeelden van dergelijke duikplaatsen zijn: Gorishoek ('De vuurtoren' of 'De punt'), Hoek van Ouwerkerk, de nol van Zierikzee, dijkversterking noordwest van Sas van Goes. Duiken bij hoogwater is op deze duikplaatsen af te raden. Je kan ver afdrijven.

2. Springtij (enkele dagen na volle en nieuwe maan) zal de normaal aanwezige stroming nog versterken.

3. Hevige wind kan invloed hebben op de stroming. Vanaf een windsterkte van 5 à 6 Beaufort is het opletten geblazen! Alles hangt af van de windrichting en hoelang de wind zijn invloed op het wateroppervlak heeft doen gelden. Aanhoudende harde wind uit dezelfde hoek kan aan de lijzijde van de dijk plaatselijk toch een vlak wateroppervlak creëren, maar veroorzaakt altijd onberekenbare stromingen.

4. Informeer op elke duikplaats bij ervaren duikers wat het ideale moment is om te water te gaan.

5. Slechts twee duikers worden verbonden met één lijn, de zogenaamde 'buddy line', aan de polsen of armen.

6. Bij halve flessendruk keer je met behulp van het kompas langs de bodem terug naar de oever. Bij te voorzien luchtgebrek verlaat je de bodem, stijg je verticaal op aan de voorgeschreven snelheid en zwem je op geringe diepte op kompas in de richting van de oever.

7. Boeien bij de duikplaats wijzen op netten of fuiken. Houd er rekening mee. Eerbiedig deze netten en fuiken en beschadig ze niet. Zij zijn de legale broodwinning van vissers.

8. Verstoor geen dieren, raak ze niet aan en voeder ze niet. Leer het onderwaterleven kennen en respecteren. Vermijd elke vernieling.

9. Houd de duikplaatsen schoon. Duik zoals je schaduw … laat geen enkel spoor na.

10. Moedig je duikbuddy's aan deze regels te volgen.

OBK shoot-out 2024

Begin juni en half september vinden de shoot-outwedstrijden onderwaterfotografie en -videografie plaats. Deze wedstrijden zijn niet enkel voor de ervaren onderwaterfotografen of -videografen. We hebben immers voor zowel de Masters (ervaren) als de Juniors (minder ervaren) medailles en prijzen.

Het Open Belgisch Kampioenschap voor onderwaterfotografie en -videografie (afgekort OBK) is een internationale wedstrijd die jaarlijks georganiseerd wordt door de Audiovisuele Commissie (NELOSAC) van de Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport (NELOS) en de Audiovisuele Commissie (CAV LIFRAS) van La Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques (LIFRAS).

Elk jaar is er een 'OBK shoot-out' en – sinds 2023 – een extra wedstrijddiscipline 'Freestyle'. Die laatste bestaat uit drie wedstrijdcategorieën, waarbij de beelden wereldwijd gemaakt mogen worden en bewerken toegestaan is. De drie categorieën zijn: Freestyle Foto, Freestyle Video en Digishow. Je mag aan één of meerdere wedstrijdonderdelen deelnemen, voor zoverre je voldoet aan de voorwaarden of beperkingen die gelden voor dat specifieke onderdeel. Zo kan je bijv. perfect inschrijven voor OW-fotografie als 'Junior foto' en voor OW-videografie als 'Master video'.

Het volledige vereenvoudigde wedstrijdreglement kan je vanaf eind maart/begin april downloaden op www.nelos.be/OBK_2024 Daarin vind je ook hoe je kan inschrijven.

Om de wedstrijd in goede banen te leiden, hebben we een nieuwe wedstrijdcommissaris: Gery Beeckmans.

wedstrijdperioden

3 1e periode: za. 8 juni vanaf 07.00 uur

t.e.m. zo. 16 juni om 16.30 uur.

3 2e periode: za. 14 sept. vanaf 07.00 uur

t.e.m. zo. 22 sept. om 18.00 uur. Je kan in beide perioden, op de aanvaarde duikplaatsen, zowel in zoet als zout water opnames maken en dit onbeperkt tijdens elke periode. Het is wel zo dat er enkel gedoken mag worden op de voorgeschreven locaties, met respect voor de lokale reglementeringen en op de dagen en tijdens de uren dat het toegelaten is te duiken. Je mag er dus voor kiezen om elke dag van de wedstrijdperiode waarvoor je ingeschreven bent enkel beelden te maken in zoet water, in zout water of zowel in zoet als zout water. wedstrijdlocaties

Locaties zout water in Zeeland (Nederland): Oosterschelde, Veerse Meer en Grevelingenmeer, maar de beelden mogen enkel gemaakt worden op de officiële duikstekken van Zeeland, zoals voorzien in de officiële brochure van de NOB, die je op pagina https://duikspotter.nl/duikkaart kan downloaden.

Locaties zoet water: Alle publiek toegangkelijke duikplaatsen en voor de Put van Ekeren (recreatiedomein Muisbroek) geeft NELOSAC aan AVOS – de concessiehouder van de deze duikplaats – de namen van de deelnemers door, zodat je er gewettigd kan duiken tijdens de wedstrijdperiode. We gaan na of er ook een QR-code gemaakt kan worden om gebruik te maken van de toiletten. prijsuitreiking

De datum en locatie van de proclamatie van het OBK 2024 is ook al gekend: zondag 8 december van 13.00 tot 18.00 uur, Cultuurcentrum Ter Dilft, Sint-Amandsesteenweg 4143, 2880 Bornem. Op dezelfde locatie en op hetzelfde moment vindt daar het Lowland Photo Festival 2024 plaats, waar je kan genieten van het dagvullende lezingenprogramma door beroemde natuurfotografen uit binnen- en buitenland, van de prachtige exposities natuurfotografie met honderden werken én van de grote natuur- en fotografiebeurs boordevol demo's en workshops.

Tijdens de proclamatie worden de winnende foto's en video's getoond. De winnaars mogen er hun medailles en prijzen in ontvangst nemen.

De hoofdsponsors voor het OBK 2024 zijn: Sealife Benelux, Scubapro, Scuba Service, NELOS en Hippocampus. Er zullen dus extra prijzen in natura uitgereikt worden. 

Foto: Stefanie Klerks.

Eerste Award uitgereikt

Tijdens boot Düsseldorf, op 20 januari 2024, werd de eerste EUF ECO Award uitgereikt.

De 'EUF ECO Award' is een initiatief van de 'European Underwater Federation', de organisatie die alle belangrijke commerciële en niet-commercie le duikorganisaties verenigt.

Elk jaar reikt de EUF een prijs uit aan een project dat de relatie tussen sportduiken en milieubescherming benadrukt. Het doel is om de ingediende projecten de kans te geven een groter publiek te bereiken.

Het EUF ECO-project moet duikers, duikscholen en organisaties of federaties die betrokken zijn bij het duiken stimuleren om alle initiatieven ter bevordering van het milieubewustzijn in de duikgemeenschap aan te moedigen.

Iedere duikvereniging en alle clubs, regionale en nationale duikorganisaties kunnen een ECO-gerelateerd project/initiatief indienen. Zelfs kleinschalige projecten, die een uitstraling hebben en misschien model kunnen staan voor initiatieven van andere organisaties, maken kans om als genomineerd project opgenomen te worden. Een specialistenteam bestaande uit John Geurts (NOB – Nederland), Boaz Mayzal (TIDF – Israël), Gerand Oijnhausen (WOSD – Nederland), Mark Caney (Director PADI Europe) en Ronny Margodt (President CMAS Europe) maken deel uit van het team dat de ingestuurde projecten moet evalueren. Dr. Ralph Schill (Bio universiteit Stuttgart – Duitsland) maakt normaal ook deel uit van dit selectieteam, maar werd voor 2023 uitgesloten omwille van zijn betrokkenheid bij 'Aquatil', een organisatie die zelf een project ingediend had.

Het EUF-specialistenteam selecteert de projecten die genomineerd kunnen worden op basis van een aantal criteria (innovatie, impact, breed engagement, communicatie, presentatie, meetbaarheid) die op de EUF-website (www.euf.eu) nader omschreven zijn. De genomineerde projecten worden dan ook opgenomen op de website

van EUF en krijgen zodoende een echt Europees erkenningsniveau.

In juni 2023 werd EUF ECO geofficialiseerd tijdens een internationale meeting in Cyprus, pas dan kon dit binnen de duikmiddens bekendgemaakt worden. Maar toch mocht het specialistenteam enkele projecten ontvangen waarvan er drie op de nominatielijst geplaatst werden:

• Het 'Ran Conservation Diver Project' van Bruno Ariodante Borelli (Italië), een trainingsprogramma voor 'Citizen Scientific Divers'.

• Het 'Dive4Diadema' project van Aquatil, werd in één van vorige Hippocampussen toegelicht en omvat een onderzoek naar het verdwijnen van de diadeem zee-egels dat aanleiding moet geven tot enkele beschermende maatregelen die aan de Europese overheid zullen worden opgedrongen. In dit project worden alle duikers ter wereld betrokken.

• Het 'REEFolution project' van Discovery Divers, een project dat de restauratie van koraalriffen in Kenia begeleidt en ondersteunt.

De '2024 EUF ECO Award' werd uiteindelijk toegekend aan het project 'Dive4Diadema' omdat het een eenvoudig project is met een wereldwijde uitstraling. Dit project kan eveneens model staan voor gelijkaardige projecten ter bescherming van het onderwaterleven.

De vertegenwoordiger van Aquatil mocht op het hoofdpodium van boot Düsseldorf de award in ontvangst nemen samen met een cheque van 1.000 euro.

Met hulp van sportduikers wil 'Dive4Diadema' de verdwijning van de zee-egel Diadema setosum onderzoeken en de aan- of afwezigheid in de Middellandse en de Rode Zee in kaart brengen. Je kan er meer over lezen in Hippocampus van nov./dec (Hippo 296). Wil jij meewerken aan dit winnende project? Dan kan je dat doen via de website www.dive4diadema.org of via de gratis app 'Dive4Diadema' voor Android- en iOS-smartphones.

NELOS-clubs die een ecologisch project lanceren, kunnen op de EUF-website de nodige info en inschrijfdocumenten vinden om ook hun project aan de EUF ECO-specialisten voor te leggen. Volgens deze commissie komen ook kleinschalige projecten in aanmerking, zolang de doelstellingen gerespecteerd worden.

Misschien een idee om het project van jouw club op de Europese kaart te zetten? 

RONNY MARGODT

De vertegenwoordiger van Aquatil mocht op het hoofdpodium van boot Düsseldorf de Award in ontvangst nemen uit handen van Mark Caney (Director PADI Europe) en Ronny Margodt (President CMAS-Europe).

Foto's (2): Ronny Margodt.

Voer campagne voor jouw club!

Sport Vlaanderen wil iedereen in Vlaanderen zoveel mogelijk kansen bieden om te sporten en te bewegen en dat liefst zo lang mogelijk. Dit doet ze door onder meer te helpen bij de organisatie van sportactiviteiten, het investeren in sportinfrastructuur, het geven van subsidies en het opzetten van campagnes, zoals 'Meer tijd voor Sport' en de 'Maand van de sportclub'.

NELOS wordt als federatie ondersteund door Sport Vlaanderen en streeft dezelfde doelen na. We nemen, wanneer mogelijk, dan ook deel aan de verschillende campagnes.

Meer tijd voor sport

Sport Vlaanderen lanceerde in januari de campagne 'Meer tijd voor Sport'. De campagne richtte zich op 60- tot 70-jarigen, mensen die hun actieve loopbaan (bijna) achter zich hebben liggen. Zij worden aangemoedigd om hun extra vrije tijd in te vullen met sport en beweging.

Duiken is de ideale sport om te zorgen voor een goede gezondheid en een betere conditie en heeft een positieve invloed op het mentaal welzijn. Daarom is duiken geschikt voor iedereen van 8 tot 86 jaar en ouder.

NELOS is toegevoegd aan de lijst van sportfederaties die sporten aanbieden die toegankelijk zijn op latere leeftijd. Alle duik-, vinzwem- en vrijduikclubs van NELOS zijn dan ook terug te vinden in de databank van Sport Vlaanderen. De campagne 'Meer tijd voor Sport', die op een specifieke doelgroep gericht was, is ondertussen voorbij, maar uiteraard blijft onze sport toegankelijk voor iedereen van 8 tot 86 jaar en ouder.

Maand van de sportclub

Om iedereen te motiveren om lid te worden van een sportclub doopt Sport Vlaanderen september elk jaar om in 'De maand van de sportclub'. NELOS moedigt de clubs op haar beurt alvast aan om hieraan deel te nemen. Je tekent in op een grote landelijke campagne die heel veel mediabelangstelling geniet en je kan zo de verschillende disciplines die NELOS aanbiedt eens extra in de kijker zetten door het organiseren van bijv. een opendeurdag of het aanbieden van initia-

ties. Daarvoor bezorgt Sport Vlaanderen je gratis promotiemateriaal, zoals affiches en gepersonaliseerde spandoeken. Deelname aan deze campagne is bovendien cumuleerbaar met 'Op weg naar Goud'.

Breng je sportclub naar school

Op 25 september is er daarnaast ook de actie 'Breng je sportclub naar school' die zich vooral richt op lagere en middelbare scholen en waar dus (jeugd)duikscholen kunnen op inzetten.

Registreren gebeurt via de website van Sport Vlaanderen. Concrete info volgt eind april via een NELOS-info.

De Commissie Marketing en Communicatie ondersteunt deze campagnes door het voeren van promotie via de verschillende (socialemedia)kanalen. 

NATALIE DECROCK, NAMENS DE COMMISSIE MARKETING EN COMMUNICATIE

Specialisatie Onderwaterbiologie

Duiken in een gezellige sfeer en ook nog eens het nodige te weten komen over het onderwaterleven in de Oosterschelde, de Grevelingen en een zoetwaterplas? Het kan allemaal tijdens de cursus onderwaterbiologie, die de Wetenschappelijke Commissie organiseert.

Al meegemaakt dat je na een duik niet wist welke vis je gezien hebt? Was dat nu een zeebaars of een harder? Weet je of een zeeanemoontje een plant is of een dier? En als het een dier is, hoe raakt dat anemoontje dan aan voedsel? Waarom heffen brokkelsterren hun 'armen' op? En kan een zeedruifje even erg netelen als een oorkwal? Of netelt het helemaal niet? Die gekleurde vlekken die je op stenen ziet, wat zijn dat? ...

Zoveel vragen, maar helaas soms weinig antwoorden. En toch, zou het niet veel leuker zijn als je een antwoord kan geven op deze vragen? Zouden jouw duiken er niet interessanter op worden? De Wetenschappelijke Commissie kan je hierbij helpen.

In 2007 hebben de toenmalige Commissie Biologie NELOS, de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) en Nationaal Park Oosterschelde (NPO) de handen in elkaar geslagen om een gezamenlijk 'Specialisatiebrevet Onderwaterbiologie' te ontwikkelen. Het doel van het project was om een compleet lesprogramma onderwaterbiologie, vooral gericht op het Zeeuwse onderwa-

terleven en het zoete water in plassen op te stellen, dat door leden van zowel de Vlaamse als Nederlandse onderwatersportbonden gebruikt kan worden.

In 2009 startte de commissie met de cursus 'Specialisatie onderwaterbiologie' die gevolgd kon worden door alle duikers vanaf

het niveau 2*D. De duiken waren te inspannend om beginnende duikers toe te laten. De aankondiging van de cursusdata en inschrijving gebeurde via de website van de commissie. Het enthousiasme bij onze duikers was blijkbaar groot, want na drie dagen was het maximum van 25 deelnemers bereikt.

Na de duik volgt de determinatie.

Foto's (3): Ivo Madder.

Specialisatie Onderwaterbiologie

cursusonderdelen

3 2 theorie-avonden over onderwaterbiologie van 19.00 tot 23.00 uur

3 1 zoetwaterduik (meestal in de Put van Ekeren)

3 2 zoutwaterduiken in de Oosterschelde en/of het Grevelingenmeer

Inschrijven voor deze cursussen?

Inschrijven voor de cursus gebeurt uitsluitend door storting van het juiste bedrag (zie de NELOS-info met de opleidingstarieven) op de rekening van de Wetenschappelijke Commissie NELOS met vermelding van 'deelname specialisatiebrevet', naam van de deelnemer en brevet.

Het cursusbedrag wordt jaarlijks geïndexeerd, dus vraag je clubsecretaris naar het juiste bedrag. Bij wijze van indicatie: voor 2024 is het cursusbedrag 33,80 euro.

15 jaar later wordt de cursus nog steeds georganiseerd volgens hetzelfde concept. De cursus wordt nu regionaal gegeven in de vijf provincies en bestaat uit twee theorie-avonden telkens van 19.00 tot 23.00 uur.

Vier PowerPointpresentaties werden speciaal voor deze cursus ontwikkeld. Ze zijn bedoeld om de duiker de nodige theoretische kennis te laten opdoen en wegwijs te maken in de enorme verscheidenheid aan onderwaterplanten en -dieren op de verschillende duikplaatsen. Ook worden ecologische aspecten van het leven in het water

extra info

KBC-zichtrekening van de Wetenschappelijke Commissie: BE42 7340 5157 9454.

Gelieve bij deelname ook het inschrijvingsformulier in te vullen (beschikbaar op de NELOS-website) en dit terug te sturen naar de secretaris van de Wetenschappelijke Commissie: kevin.gardedieu@nelos.be

Wil je meer info over deze specialisatiecursus? Dan kan je daarvoor eveneens terecht bij Kevin Gardedieu of bij iemand anders van de Wetenschappelijke Commissie.

aan te schaffen boeken

3 Fauna en Flora Zeeland: 25,00 euro. 3 Specialisatie onderwaterbiologie: 15,00 euro.

Deze boeken kunnen aangekocht worden in de NELOS-boetiek (webshop.nelos.be).

belicht en wordt er aandacht besteed aan de gevolgen van menselijke activiteiten op het duikmilieu. Elke presentatie wordt gevolgd door oefeningen.

Daarnaast zijn er drie openwaterduiken (één in zoetwater – meestal de put van Ekeren – en twee in de Oosterschelde) met uit te voeren opdrachten. Daarbij krijgt elk buddypaar een schrijfleitje mee onder water om de antwoorden te kunnen opschrijven op vragen die vooraf gesteld werden. Bijv.: "Hoeveel soorten karpers heb je gezien?", "Waaraan heb je ze herkend?", "Hoeveel verschillende soorten dieren heb je waarge-

cursusdata theorielessen 2024

) West-Vlaanderen:

Lesgever: John De Block ( John.de.block@hotmail.com). Theorielessen: 26/04 en 3/05/2024.

Locatie: Duikschool Coral De Haan, Clemensstraat 8, 8420 De Haan.

) Oost-Vlaanderen:

Lesgever: Kevin Gardedieu ( kevin.gardedieu@nelos.be). Datum en locatie nog te bepalen.

) Vlaams-Brabant & Antwerpen: Lesgever: Tiny Heremans ( heremans.tiny@gmail.com). Theorielessen: 17/04 en 24/04/2024. Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen.

) Limburg:

Lesgever: Jan-Pieter Ploem ( janpieter.ploem@nelos.be). Theorielessen: 2/05 en 07/05/2024

Locatie: Stedelijk zwembad De Sprink, Sportlaan 4, 3960 Bree.

nomen?", "Noem twee planten die je onder water waargenomen hebt".

Terug aan de waterkant staat een aquarium klaar met materiaal uit het lokale duikwater, door de lesgever meegebracht met een speciale ontheffing. Daarna volgt de determinatie en bespreking van dit materiaal.

Interesse?

Schrijf je dan in voor één van de vier cursussen die dit jaar plaatsvinden. 

TINY HEREMANS, VOORZITTER WETENSCHAPPELIJKE COMMISSIE

Tips van het Veiligheidscomité

Zorg dat je opgelucht kan ademhalen bij rebreatherduiken

Naar aanleiding van enkele recente incidenten bij het rebreatherduiken, die voornamelijk te maken hadden met het niet correct en nauwgezet volgen van de opstartprocedures en controles, willen we als Veiligheidscomité de technische duikers wijzen op het belang daarvan.

Het rebreatherduiken is de afgelopen jaren steeds populairder geworden. Waar het 10 jaar geleden nog een randfenomeen was, is het de laatste jaren steeds duidelijker zichtbaar aan de waterkant. Het concept van rebreatherduiken is ouder dan het luchtduiken en intrinsiek zijn de principes ervan in al die jaren nauwelijks gewijzigd. Waar de afgelopen jaren echter wel een gigantische evolutie in plaatsvond, is in de technologie en software die het toestel aansturen. Zo zijn de meetinstrumenten elektronisch aangestuurd en verloopt de volledige sturing van de machine via een duikcomputer en zuurstofsensoren die het zuurstofgehalte permanent monitoren. Bepaalde rebreathers zijn zelfs uitgerust met meettechnologie voor helium en koolstofdioxide. Gegevens van al deze metingen zijn af te lezen op de duikcomputer (controller), verbonden aan het toestel en/of op een 'HUD' (head-up display).

recente incidenten

De afgelopen twee jaar werden we helaas ook geconfronteerd met enkele duikonge-

vallen met rebreathertoestellen waar we vanuit het Veiligheidscomité een rode lijn in zien die voornamelijk te maken heeft met het niet correct en nauwgezet volgen van de opstartprocedures en controles. Bij enkele recente ongevallen lag de oorzaak bij het feit dat de rebreatherduiker niet naar zijn waarschuwingssignalen gekeken had en dat de sturende computer niet aanstond.

Andere ongevallen werden veroorzaakt door het niet meer uitvoeren van de vereiste controles voorafgaand aan de duik, waardoor er in het water gegaan werd met een onvoldoende gevulde zuurstoffles. In al deze situaties gingen de rebreatherduikers in syncope. Het snel handelen door de buddy en het onmiddellijk overgaan tot een redding hebben ervoor gezorgd dat de meeste incidenten goed afgelopen zijn. Helaas waren er ook incidenten die een noodlottige afloop kenden.

Dergelijk ongevallen zijn vaak toe te schrijven aan wat we catalogeren onder de term 'situational blindness', waarbij de duiker bezig is met andere zaken en niet meer op de signalen van het eigen toestel let. Hoewel

Foto:

Foto: Glenn Tessens.

Het nauwgezet volgen van de opstartprocedures en controles is belangrijk.

de voorbereidende controles gebeurden en de flessen openstonden, is er onvoldoende aandacht geweest tijdens de 'prejumpcheck', waardoor een probleem niet gedetecteerd werd.

Discipline en het nauwgezet opvolgen van de verplichte handelingen voor het gebruik van dergelijke toestellen zijn essentieel. Duiken is per definitie een sport waar discipline en het volgen van regels, gebruiksrichtlijnen en afspraken zeer belangrijk zijn. Het duiken met een rebreather of geslotencircuitduiken (CC), vraagt nog meer dan in opencircuitduiken (OC) een nauwgezette voorbereiding, controles en permanente aandacht voordat je in het water gaat. De volledige werking van het toestel dient grondig overlopen te worden en dit in overeenstemming met de richtlijnen van de fabrikant. Deze vorm van technisch duiken vraagt een doorgedreven opleiding, waarbij er via verschillende brevetten verder geëvolueerd wordt in zowel de diepte als in het type mengsels dat gebruikt mag worden bij het rebreatherduiken.

Waar de technologie relatief eenvoudig is, vraagt het duiken met een rebreather naast de doorgedreven opleiding ook de nodige

discipline om het toestel voor te bereiden voor elke duik. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen controles die op voorhand moeten gebeuren en controles die gebeuren vlak voor je in het water gaat. Om hierbij niks over het hoofd te zien, wordt ten stelligste aangeraden om checklists te gebruiken, zowel bij het duikklaar maken van het toestel als net voor een duik.

Aandachtspunten voor rebreatherduiken zijn onder andere de elektronische componenten, de gasmengsels, de 'sorb' (calciumhydroxide) en de correcte opvolging van de gebruiksaanwijzingen en de veiligheidsvoorschriften.

Daarnaast zijn een goed onderhoud en het correcte gebruik van het toestel en het opvolgen van de veiligheidsprocedures zeer belangrijk om ongevallen te vermijden. Het toestel dient goed onderhouden te zijn met regelmatige service-intervallen en ook de gebruikte stoffen zoals bijv. de 'sorb' dienen volgens de voorschriften van de fabrikant gestockeerd te worden. Zo laat je een 'canister' (filter voor CO2) na gebruik (en bijgevolg wat vochtig) best eerst wat uitdrogen buiten het toestel, zodat je hem droog en vrij van luchtcirculatie kan stockeren.

Ook zuurstofcellen dienen periodiek vervangen te worden. Diverse fabrikanten hanteren hierin verschillende strategieën, elk met een eigen filosofie. Er is echter één constante: zuurstofcellen dienen voldoende recent en betrouwbaar te zijn.

de procedure

Elk merk van rebreather heeft zijn eigen controlelijsten (analoog en/of digitaal) die je dient te volgen om de rebreather in werkingsklare toestand te brengen. Hieronder wordt een algemeen overzicht gegeven van wat er zoal gedaan moet worden.

Vulprocedure:

3 'canister' (filter voor CO2) opvullen met 'sorb';

3 flessen vullen (zuurstof en diluent);

3 batterijen laden of wisselen.

Montage van het toestel:

3 'canister' monteren;

3 flessen monteren, eventueel ook apart droogpakflesje;

3 elektronica monteren;

3 eenrichtingskleppen (mushroom valves) in de loop testen;

3 loop monteren;

3 eventueel lood monteren voor correcte uitloding.

Volg de nauwgezet de voorschriften van de fabrikant betreffende het gebruik en het stockeren van de 'sorb'.

Foto's (3): Ivo Madder.

Zuurstofcellen dienen periodiek vervangen te worden.

Foto's (2): Ivo Madder.

Opstarten van het toestel met het volgen van een vaste checklist die volgende zaken omvat:

3 positieve check (behouden tegenlongen een lichte overdruk);

3 negatieve check (behouden tegenlongen een negatieve druk wanneer ze vacuüm worden gezogen);

3 ADV-check (controle van het automatische diluentventiel);

3 check van de solenoïde (elektronisch aangestuurd magneetventiel voor zuurstofinjectie).

soorten controles

Idealiter voer je controles uit op vier verschillende niveaus voor je met een rebreather gaat duiken.

1. Build checks

Dit houdt in dat je volgens een stappenplan het toestel opbouwt, om vergetelheden en fouten te vermijden. Bij deze test worden volgende zaken gecheckt:

3 analyse van de gassen die gebruikt worden;

3 controle of alle flessen gevuld werden, ook de bail-outflessen;

3 controle van de scrubber (dient de 'sorb' vervangen te worden?);

3 controle van de zuurstofcellen (voldoen die aan de voorschriften van de fabrikant?);

3 controle van mondstuk en ademloop.

Indien alles ok, kan het toestel volgens de voorschriften in elkaar gezet worden.

2. Closed checks

Om niets aan het toeval over te laten, wordt na het in elkaar zetten van het toestel een volledige functionele controle uitgevoerd. Na het uitvoeren van deze controle weet je dat het toestel duikklaar is.

Deze check omvat:

3 callibratie van de celuitlezing op zowel de controller als de back-upelektronica;

3 controle van de tegenlongen door een positieve en negatieve druktest;

3 controle van alle gasadditie in het toestel:

• ADV (Automatisch Diluent Ventiel);

• solenoïde (elektronisch magneetventiel voor zuurstoftoevoeging) ;

• eventueel manuele gastoevoer.

3 controle van de wing;

3 controle of alle gassen correct in de controller en back-upcomputer geprogrammeerd zijn;

3 een laatste visuele inspectie van het toestel.

3. Prejumpchecks

Tussen het duikklaar maken van het toestel en de duik zelf verstrijkt soms wat tijd (autorit, boottocht, …). Om in alle veiligheid te kunnen duiken, worden nog een aantal controles uitgevoerd net voor je in het water gaat.

Het uitvoeren van deze laatste test is van primordiaal belang. Er is NOOIT een geldige reden om deze test niet uit te voeren.

3 Functioneert de ADV? Kan er diluentgas toegevoegd worden in de rebreather?

Prebreathen om de goede werking van de scrubber te testen is een must vóór de duik. Vergeet zeker de prejumpcheck niet te doen.

Foto: Ivo Madder.

Foto: Danny Moens.

Ga zorgvuldig te werk bij de analyse van de gassen die gebruikt worden.

Foto: Ivo Madder.

3 Functioneert de solenoïde en/of zuurstoftoevoeging?

3 Zijn alle batterijen voldoende opgeladen?

3 Staan de kranen van de zowel zuurstoffles als de diluentfles open en zijn deze flessen nog steeds voldoende gevuld?

3 Staan de kranen van de bail-outflessen open en zijn deze flessen nog steeds voldoende gevuld?

3 Je ademt minimaal 5 minuten aan de rebreather alvorens de duik aan te vatten. Zo ben je ook zeker van een goed werkende scrubber.

4. S-drill

Bij het begin van de duik wordt een 'safety drill' uitgevoerd.

3 Adem aan de bail-outflessen. Functioneren alle ademautomaten naar behoren? Is alles lekvrij?

3 Doe de bubblecheck. Ontsnapt er nergens een gelijkmatige stroom van belletjes uit de rebreather?

tijdens de duik

3 Aandacht voor het monitoren van de waarschuwingsignalen (druk flessen, O2-meting van de cellen,…) op de HUD en de computer.

3 Aandacht voor de setpoints en de effectief gemeten waarden van de ppO2

3 Controle van de manometers.

3 Communicatie met de buddy.

3 Op het einde van een duik kan d.m.v. een zuurstofflush op 6 m getest worden of de zuurstofcellen nog voldoende krachtig functioneren.

algemene aandachtspunten

) Een grondige controle van het toestel is essentieel en dit zowel op voorhand ('build check' en 'closed check') als vlak voor het te water gaan ('prejumpcheck').

) Doe ook een uitgebreide buddycheck en hou er rekening mee dat bij een gemengde ploeg (OC+CC) de OC-duiker geïnformeerd moet worden over specifieke aandachtspunten onder water die eigen zijn aan het duiken met een rebreather, bijv. de bubblecheck.

) Maak goede afspraken rond je back-upsystemen indien zich een incident zou voordoen.

) De verliesprocedure dient altijd toegepast te worden, ook tussen rebreatherduikers onderling.

Advertentie

Het rebreatherduiken biedt vele voordelen en laat langere duiktijden toe met minder decompressie, omdat je steeds het gas met de hoogste ppO2 inademt. Met deze toestellen kan je eveneens onder veilige omstandigheden grotere dieptes verkennen, waarbij er steeds een ideale decompressie is. Door het ontbreken van bellen geniet je van de stilte onder water en kan je het onderwaterleven veel dichter benaderen. Duiken met een rebreather vraagt evenwel meer discipline, waarbij je zorgt voor een grondige voorbereiding, het nauwgezet toepassen van de voorschriften en het uitvoeren van de nodige controles zodat je veilig met het toestel het water in kan gaan.

Hartelijk dank aan Glenn Tessens en Bram Meersseman voor het delen van hun technische expertise rond dit onderwerp en hun bijdrage aan dit artikel. 

DIRK CALLAERT

Voor je te water gaat, doe je een uitgebreide buddycheck en bij een gemengde ploeg (OC+CC) vermeld je ook enkele specifieke aandachtspunten die eigen zijn aan het rebreatherduiken.

Foto's (2): Ivo Madder.

Doe de bubblecheck aan het begin van de duik.

-nieuwsDIVES

Het DIVES-ontwikkelteam zat de voorbije maanden niet stil en DIVES is dan ook uitgebreid met een aantal nieuwe functionaliteiten.

Voor de ledenadministrators en de duikschoolverantwoordelijken is er een nieuw tool beschikbaar om informatie over de club op te zoeken. Deze tool geeft het aantal leden weer, toont de verdeling van de brevetten in de club en van de functies in het bestuur en geeft informatie over lopende opleidingen. Neem

Ledenadministrators en duikschoolverantwoordelijken kunnen allerlei gegevens over hun club opvragen.

Advertentie

zeker eens een kijkje! Dit is een eerste versie van de tool en als team staan we open voor suggesties en opmerkingen. Die kan je bezorgen via mail (dives@nelos.be ). De tool zelf kan je raadplegen via https:// grafana.nelos.be

kandidaat zoekt instructeur

Of is het 'instructeur zoekt kandidaat'? Op het moment van schrijven van dit artikel staat een module klaar waar je je als instructeur kan aanmelden om buiten je club beschikbaar te zijn voor bepaalde opleidingen. Als instructeur kan je kiezen voor

welke brevetten en, indien gewenst, voor welke proeven je beschikbaar bent en of je via e-mail, gsm of beide kan gecontacteerd worden.

Deze module zal je vinden onder het aanmaken van activiteiten als 'evaluatorenzoeker'. Kandidaten kunnen via die module een instructeur zoeken om proeven mee af te leggen. Hier is al langer vraag naar voor opleidingen waarvoor binnen de club niet altijd het juiste profiel beschikbaar is. Via 'zichtbaarheid aanpassen' kan je als instructeur je gegevens aanpassen.

Wat brengt 2024?

In 2024 willen we vooral verder werken aan de rapportering en de duikplaatsen. Dit zijn taken waarvoor ook de Power-Users mee ingezet zullen worden. In de volgende Hippocampussen wordt hier verder over bericht. 

LUTGART STALS, DIVES-MEDECOÖRDINATOR Advertentie

Vrijduiken: nieuwe reddingstechniek

Sinds kort gebruikt de Commissie Vrijduiken een nieuwe reddingstechniek. Het protocol is gebaseerd op jaren ervaring tijdens internationale CMAS-wedstrijden. We hebben ook de presentatie van de redding vernieuwd: voor het eerst beschrijven we de redding niet enkel aan de hand van een tekst in de Infomap en de cursus, maar ook met een video beschikbaar op het YouTubekanaal van NELOS.

Elke vrijduiker moet zijn buddy kunnen redden. De redding vormt een belangrijk deel van de opleiding op alle niveaus, van Discovery tot Master. De reddingsproef is ook één van de moeilijkste proeven voor elk brevet.

In de praktijk is de kans dat een vrijduiker effectief een diepe redding moet uitvoeren extreem klein. In de afgelopen vijf jaar is dit tijdens alle door NELOS georganiseerde vrijduiksessies eigenlijk nooit voorgekomen. Onze veiligheidsprotocollen zorgen ervoor dat recreatief vrijduiken (tot een diepte van 40 m voor het 'Master' brevet) uiterst veilig is. Hoewel luchtduikers vaak denken dat vrijduiken een extreme sport is en dat wij met de dood spelen, is de realiteit heel anders. Als je je aan de regels houdt is vrijduiken waarschijnlijk veiliger dan sportduiken.

Natuurlijk kan er ook een ongeluk gebeuren wanneer de vrijduiker een hartstilstand krijgt of een andere lichamelijke aandoening heeft die niets met vrijduiken te maken heeft. Daarom blijven we oefenen op de redding, want je weet maar nooit.

geen reddingen op diepte dankzij de 'glide'

Niemand heeft ooit een redding moeten ondernemen tijdens een diepe NELOS-sessie, maar er zijn wel een paar reddingen geweest in zwembaden. Dit als gevolg van een

'black-out' (bewusteloosheid) op de bodem. De reden dat er vrijwel nooit reddingen op diepte moeten gebeuren, is dankzij onze vriend Archimedes. Tijdens een diepe duik draagt de vrijduiker een neopreenpak. Niet alleen tegen de kou, maar vooral om lekker te drijven, zodat hij of zij van de 'glide' kan genieten op het einde van de duik. In de laatste meters moet een vrijduiker niet meer zwemmen, hij laat zich gewoon rustig naar de oppervlakte drijven. De (NELOS) regel zegt immers dat je minstens tot één derde van je maximale diepte moet drijven. Dus als je naar 30 m duikt, ben je 'positief' tot minstens 10 m. In de praktijk gebeurt een hypoxische black-out op het einde van de apneu, wanneer de vrijduiker bijna boven is. Ook als hij bewusteloos raakt, drijft de vrijduiker automatisch naar de oppervlakte. Bovendien is de vrijduiker bij diepe duiken niet alleen: zijn buddy of 'safety' duikt naar hem toe en begeleidt hem tijdens de helft van de opstijging.

Alleen bij luchtverlies zou een vrijduiker dus niet vanzelf naar de oppervlakte drijven, met een diepe redding als gevolg. Dit is

echter een uiterst onwaarschijnlijke situatie. Als je dus een vrijduiker in diep water ziet springen met een loodgordel om maar zonder vinnen, dan is dat geen zware fout, want vrijduikers drijven, zelfs met loodgordel om. zwembad

In een zwembad is de situatie anders, omdat vrijduikers dan juist meer lood dragen om neutraal over de bodem te kunnen zwemmen. Bij een black-out is hier de kans reëel dat het slachtoffer op de bodem blijft liggen. Dan moet zijn buddy hem kunnen redden. De procedure is identiek aan die van een diepe redding, met één uitzondering: in het zwembad verliezen we geen tijd met het verwijderen van de loodgordel onder water. De afstanden en tijden onder water zijn kort en de inspanning beperkt, dus is het niet nodig om de loodgordel op de bodem achter te laten. Eventueel kan de redder beslissen om zijn eigen loodgordel en/of die van het slachtoffer af te gooien als aan de oppervlakte blijkt dat het slachtoffer te zwaar is om te beademen of te slepen.

Als een vrijduiker op diepte bewusteloos valt, dan haal je hem boven met de nieuwe reddingstechniek.

Foto: Laurent Schmitz.

reddingsprotocol

3 De redder vertrekt in CWT ('constant weight') met 'bi-fins' (je mag geen safety doen met monovin).

3 Hij duikt iets dieper dan het slachtoffer om het van onder naar boven te duwen (de redder trekt het slachtoffer dus niet omhoog).

3 Hij neemt de eventuele snorkel uit de mond en probeert de loodgordel van het slachtoffer te verwijderen, maar verliest hiervoor geen tijd.

3 Vervolgens neemt de redder het slachtoffer vast met de ' head sandwich': één hand net onder het achterhoofd, de andere hand voor de mond en neus van het slachtoffer terwijl hij het hoofd naar voor kantelt om luchtverlies te voorkomen.

3 Hyperextensie zoals bij sportduiken is hier uit den boze. Als het slachtoffer een neusclip draagt, wordt alleen de mond dichtgehouden. De redder houdt de luchtwegen van het slachtoffer gesloten terwijl hij met krachtige vinslagen naar de oppervlakte zwemt. Hij houdt het slachtoffer boven zich uit – met gestrekte armen – en blijft zo dicht mogelijk bij het slachtoffer om de stroomlijn te behouden.

3 Aan de oppervlakte stabiliseert de redder het slachtoffer in de ' Keenan-positie': door met één hand het achterhoofd van het slachtoffer vast te houden. Het slachtoffer moet niet platliggen, het is beter als hij schuin hangt.

3 De redder zet de eventuele duikbril of neusclip van het slachtoffer af. Hij voert de ' Blow – Tap – Talk' (BTT) procedure uit: blaas twee keer over het gezicht van het slachtoffer, tik op het gezicht, spreek het slachtoffer bij zijn naam aan en moedig hem aan om te ademen … Bijv.: "Pieter! Ademen! Ademen!".

) https://tinyurl.com/dieperedding

In de meeste gevallen volstaat de BTT en komt het slachtoffer bij. Anders moet de

redder hem tweemaal 'mond op neus' beademen. De redder roept om hulp en geeft het noodsignaal met zijn vrije arm. Hij maakt de lanyard van het slachtoffer los en sleept hem naar de kant. Tijdens het slepen beademt de redder het slachtoffer elke 10 seconden tweemaal.

Deze beschrijving vormt een basisprotocol. Natuurlijk moet de redder zijn gedrag aanpassen aan de omstandigheden. Zo komt eigen veiligheid op de eerste plaats. Als het slachtoffer te diep zit of als de oren van de redder niet klaren, moet de redding onderbroken worden. De redder kan dan een 'Rope Rescue' uitvoeren of hulp vragen.

Omgevingsfactoren spelen ook een rol. Als er andere vrijduikers in de buurt zijn, zal de redder zich laten bijstaan voor de beademing en om te slepen. Hij kan een buddy snel naar de kant sturen om de hulpdiensten te contacteren en om de zuurstofkoffer te halen. Als de afstand tot de kant groot is, zal hij eerst zijn eigen loodgordel afgooien en dan beginnen met slepen.

Tijdens een oefening of proef verloopt de redding zoals beschreven, maar de kandidaat simuleert het verwijderen van de loodgordel en de beademing. Hij tikt

duidelijk op de loodgordel en blaast op zijn hand.

Het nieuwe protocol introduceert drie belangrijke veranderingen: het afgooien van de loodgordel, het gebruik van de internationale terminologie 'BTT' (Blow – Tap – Talk) en de beademing mond op neus. Voortaan is het protocol identiek aan de procedure die CMAS gebruikt tijdens internationale wedstrijden, waar regelmatig echte reddingen worden uitgevoerd. Zo werd de beademing 'mond op neus' gekozen, omdat de praktijk ons leert dat (vrij)duikers die een black-out krijgen onder water vaak een spasme van de larynx vertonen. Mond op neus beademen blijkt de meest efficiënte manier om een laryngospasme te deblokkeren.

Met het nieuwe protocol en de duidelijke videobeschrijving hoopt de Commissie Vrijduiken om onze sport nog veiliger te maken dan hij al is. 

LAURENT SCHMITZ

Als je de voorschriften volgt is vrijduiken waarschijnlijk veiliger dan sportduiken.

Foto's (2): Laurent Schmitz.

Demonstratie van de procedure 'BTT': 'Blow-Tap-Talk'.

) Bekijk de video over de nieuwe reddingstechniek voor vrijduiken op YouTube NELOSvzw.

Het NELOS-Bestuur werd opnieuw samengesteld

Op zondag 3 maart 2024 vond in Kapellen de jaarlijkse Algemene Vergadering NELOS plaats. Een uitgebreid verslag daarvan zal te lezen zijn in Hippocampus 299 (mei/juni 2024). Aansluitend op de vergadering werd echter ook het nieuwe Bestuur samengesteld en werden de functies voor het komende werkjaar verdeeld.

Dirk Saman nam afscheid als bestuurslid. Hij was uittredend en niet herkiesbaar. De Algemene Vergadering verkoos Dirk Callaert om het team te vervoegen. De functies zijn als volgt verdeeld:

Voorzitter: Ronny Margodt (mandaat tot 03/2026)

Gsm: 0473 96 13 50

voorzitter@nelos.be

Verantwoordelijkheden: o.a. dagelijks bestuur, personeelsmanagement, PR, contacten met Sport Vlaanderen en de overheid, Verantwoordelijke uitgever, verzekering, beleidsplan Bestuur en Sport Vlaanderen, woordvoerder voor de federatie en (co)voorzitter CMAS Belgium.

Vicevoorzitter: Dirk Callaert (mandaat tot 03/2027)

Gsm: 0477 88 14 68 dirk.callaert@nelos.be Verantwoordelijkheden: o.a. eerste plaatsvervangend voorzitter, ambassadeur voor OVOS, de Geneeskundige Commissie en de Commissie Mental Coaching en lid van de kerngroep beleidsplan.

Penningmeester: Lutgart Stals (mandaat tot 03/2025)

Gsm: 0492 23 07 06 lutgart.stals@nelos.be Verantwoordelijkheden: o.a. financieel beheerverantwoordelijke, beheer solidariteitsfonds, Assistent-Federale API en verantwoordelijke voor ICT/DIVES.

Bestuurslid: Sven Vandekerckhove (mandaat tot 03/2027)

Gsm: 0476 34 00 64 sven.vandekerckhove@nelos.be Verantwoordelijkheden: o.a. Technisch Directeur, ambassadeur voor de Commissie Sportduiken en haar subcommissies, lid van de Denkcel Sportduiken bij Sport Vlaanderen en lid van het Bestuur CMAS Belgium.

Bestuurslid: Ivo Hubert (mandaat tot 03/2026)

Gsm: 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Verantwoordelijkheden: o.a. officesystemen (hard- & software), ICT, verantwoordelijke club/ledenadministratie, ambassadeur voor AVOS en lid van het Bestuur CMAS Belgium.

Bestuurslid: Rik Olievier (mandaat tot 03/2025)

Gsm: 0475 64 31 71 Rik.olievier@nelos.be

Verantwoordelijkheden: o.a. de NELOS-boetiek en ambassadeur voor LIMOS.

Bestuurslid: Franklin Forrez (mandaat tot 03/2027)

Gsm: 0492 25 12 33 franklin.forrez@nelos.be

Verantwoordelijkheden: o.a. patrimoniumbeheer gebouwen, infrastructuur en apparatuur, Assistent-Federale API, ambassadeur voor WEVOS en ambassadeur voor BRAVOS.

Bestuurslid: Michel Declercq (mandaat tot 03/2026)

Gsm: 0475 56 56 18 michel.declercq@nelos.be

Verantwoordelijkheden: o.a. de officesystemen (hard- & software), beheerder website, ICT en multimedia, Data Protecting Officer, ambassadeur voor de Juridische Commissie, ambassadeur voor de Commissie Onderwaterhockey, ambassadeur voor de Commissie Vrijduiken, ambassadeur voor de Commissie Vinzwemmen, lid van het Bestuur CMAS Belgium en vertegenwoordiger bij het BIOC.

Bestuurslid: Ivo Madder (mandaat tot 03/2025)

GSM 0475 73 32 01 ivo.madder@nelos.be

Verantwoordelijkheden: o.a. vervangend personeelsverantwoordelijke, ambassadeur van de Commissie Marketing en Communicatie, ambassadeur van de Commissie Redactieteam Hippocampus, ambassadeur voor de Wetenschappelijke Commissie en ambassadeur voor de Audiovisuele Commissie. 

NATALIE DECROCK & MARGAUX MONTRIEUX

Statistieken sociale media

De oproepen via Hippocampus, Facebook, tijdens de Ronde Tafels, ... om te abonneren op YouTubekanaal NELOSvzw hadden eindelijk resultaat. We hebben ondertussen meer dan 1.000 abonnees.

Op 1 januari 2023 hadden we nog maar 511 abonnees. Bijna een jaar later, op 1 november, waren dat er 597. Tijdens en na de Ronde Tafels kregen we, dankzij de oproep van Sven Vandekerckhove tijdens de meetings om te abonneren, een 'boost' en bereikten we op 1 december 848 abonnees.

We plaatsten extra video's op ons YouTubekanaal en triggerden op het einde van elke video de kijkers om te abonneren. Vanaf toen ging het maandelijks met rasse schreden vooruit. Op 1 januari 2024 hadden we nog maar 70 abonnees nodig om 1.000 te bereiken. Een maand later stond de teller op 954, op 1 maart op 987. Een dag later waren het er 990 en op 3 maart, tijdens de Algemene Vergadering NELOS, hadden we er nog 4 tekort. De voorzitter van NELOS, Ronny Margodt, vroeg aan de aanwezigen om zich te aboneren als dat nog niet was gebeurd, dit nu te doen. Het had het beoogde resultaat, want een paar minuten later hadden we 1014 abonnees.

voordeel van meer dan 1.000 abonnees

Eén van de grootste voordelen is dat we gemakkelijker livestreaming kunnen doen. Daarnaast draagt een groter abonneebestand bij tot de geloofwaardigheid van ons kanaal en bereiken we een groter publiek, wat kan leiden tot een ledenaangroei.

Of we dankzij onze sociale media meer leden aantrekken bij NELOS, daar hebben we geen zicht op. In ieder geval is het belangrijk om er actief op in te spelen, want anders zou het een gemiste kans zijn.

De video's op YouTube NELOSvzw werden in januari, toen er heel veel abonnees bijkwa-

men, 3.513 keer bekeken. In februari waren er 2.106 weergaven. De meest bekeken video van de voorbije twee maand was die met de demo over de stabiele zijlig.

YouTubepromo

Ben je geabonneerd op ons YouTubekanaal 'nelosvzw'? Dan maak je misschien kans op een leuk extraatje. Vijfmaal per jaar selecteren we willekeurig een winnaar uit al wie geabonneerd is op www.youtube.com/ nelosvzw. Je hebt nog meer kans om geselecteerd te worden als je reacties plaatst op de video's. Wie wint ontvangt een cadeaubon van € 20,00 om te verzilveren in de NELOS-webshop. De cadeaubon, met een eenmalig te gebruiken kortingscode, wordt via e-mail naar de winnaar verzonden en zijn of haar naam wordt gepubliceerd in Hippocampus. De tweede winaar dit jaar is Sylwia van Leeuwen

statistieken (9 maart)

Naast ons YouTubekanaal zijn onze andere socialemediakanalen minstens even belangrijk. Ze zijn onder andere een middel om contact te houden met onze leden en hen snel te informeren. We zijn actief op:

www.fb.com/NELOSvzw

www.fb.com/groups/NELOS

www.fb.com/hippocampusredactie https://twitter.com/NELOSvzw linkedin.com/company/nelos-vzw www.flickr.com/photos/nelos-vzw www.instagram.com/nelosvzw www.youtube.com/nelosvzw www.tiktok.com/@nelosvzw

3 Facebook NELOSvzw: de officiële NELOS-Facebookpagina (NELOSvzw zonder spatie). Als je enkel NELOS

intikt bij Facebook, kom je meestal bij de FacebookGROEP terecht. Het gemiddeld maandelijks bereik is 6.000, waarbij er ongeveer 3.000 personen op berichten klikken, ze liken of erop reageren. Desondanks hebben we slechts 1.708 volgers.

3 FacebookGROEP NELOS: in principe worden NELOS-gerelateerde berichten eerst op de officiële pagina geplaatst en dan gedeeld in deze groep en op andere pagina's. Nu 4.403 leden.

3 Instagram NELOSvzw: 782 personen volgen dit.

3 YouTube NELOSvzw: we zitten nu aan 1.022 abonnees.

3 Twitter NELOSvzw: het aantal volgers is 267.

3 LinkedIn NELOS vzw: 287 volgers.

3 NELOS-Flickr: met ondertussen 37.273 foto's van diverse NELOS-activiteiten, heeft slechts 112 geregistreerde volgers.

3 TikTok @NELOSvzw: 36 volgers.

MarCom zoekt versterking

Uitgezonderd bij Twitter, Linkedin en TikTok groeit het aantal abonnees op onze sociale media gestaag. Veel heeft ermee te maken hoe actief en met welke regelmaat we er nieuwe content op plaatsen. Daarom zoeken we specifiek leden die bijv. vertrouwd zijn met het maken van reels. Ben je daar bedreven in en kan je af en toe tijd vrijmaken om één van onze sporten (duiken, vrijduiken, vinzwemmen of onderwaterhockey) in de picture te zetten? Geef dan een seintje via marcom@nelos.be en we kijken wat we voor elkaar kunnen betekenen.

Scubapro-testdagen: jij komt toch ook?

Hulp gevraagd tijdens de Scubapro-testdagen

De jaarlijkse Scubapro-testdagen vinden dit keer plaats op zondag 21 april aan de Put van Ekeren en zaterdag 29 juni en zondag 30 juni 2024 in het Zilvermeer Mol.

Duikmateriaal testen en duikinitiaties in open water.

Ben je op zoek naar nieuwe vinnen, een trimvest of een droogpak, maar wil je graag eerst checken of een bepaald model wel iets voor jou is? Dan kan dat tijdens deze testdagen.

Jouw niet-duikende familie en vrienden kunnen op datzelfde moment eens proeven van je passie, want er worden tijdens de Scubapro-testdagen openwaterinitiaties aangeboden.

Of wil je graag jouw favoriete hobby delen met anderen en een handje toesteken in de organisatie? Ook dat kan. Alle hulp is welkom! We zoeken nog vrijwilligers voor heel uiteenlopende zaken: het ontvangen van bezoekers, initianten helpen bij het aan- en uitdoen van het materiaal, het verzorgen van de initiaties zelf, het nemen van foto's, het geven van ondersteuning bij heel wat praktische taken, …

De testdag in april wordt georganiseerd door Scuba Service, AVOS, NELOS en Scubapro. Huis Cuylaerts, de Watersportcentrale en

Scubapro organiseren de testdagen van juni in samenwerking met het Zilvermeer, Nuclea Diving Club Mol en NELOS.

Heb je interesse om mee je schouders te zetten onder dit evenement? Stuur dan zeker een mailtje naar secretariaat@nelos.be 

CMAS Belgium

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Marc Lycops

Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles

Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Medevoorzitter: Ronny Margodt

Gistelsteenweg 385 F 011 – 8490 Jabbeke

Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Penningmeester: Dirk Saman

Groeningenlei 106 – 2550 Kontich

Gsm 0475 26 79 20 – dirk.saman@nelos.be

Bestuursleden:

Michel Declercq

Pladijsstraat 8, 8370 Blankenberge

Gsm 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Frédéric De Deyn

Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Philippe De Wilde

Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Yvan Barthélemy

Gsm 0496 55 30 99 – yvan.barthelemy@lifras.be

Sven Vandekerckhove

Acaciastraat 76 – 9890 Asper

Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

Secretariaat CMAS Belgium:

Margaux Montrieux

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht

Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl

Président: Marc Lycops

Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles

Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Vice-Président: Frédéric De Deyn

Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Secrétaire Général: Laurie Brodkom

Gsm 0472 74 20 37 – secretaire.general@lifras.be

Trésorier: Philippe De wilde

Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Administrateurs:

We kunnen wel wat helpende handen gebruiken.

Yvan Barthélemy

Gsm 0496 55 30 99 – yvan.barthelemy@lifras.be

Patrick Bogaert

Gsm 0494 73 96 82 – patrick.bogaert@lifras.be

Laurence Sénéchal

Gsm 0497 31 53 20 – laurence.senechal@lifras.be

Thibaut Vandermeulen

Gsm 0479 45 69 69 – thibaut.vandermeulen@lifras.be

Secrétariat:

Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be

Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be Comptabilité: comptabilite@lifras.be

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht

Tel. 02 521 70 21

INGE DEKORT

Foto: NELOS vzw.

Foto: Ivo MadderNELOS vzw.

https://webshop.nelos.be

Nieuws over de NELOS-webshop

De boetiek voor de Duiker-Hulpverlener

Binnenkort vinden de examens Duiker-Hulpverlener opnieuw plaats.

Kandidaten DHV kunnen verschillende producten in de NELOS-webshop aanschaffen die hen zullen helpen bij de voorbereiding van hun examen. Zo hebben we het beademingsmasker en het cursusboek Duiker-Hulpverlener. Voor zij die slagen hebben we het fluo-

(DHV)

hesje, waarmee ze zich kenbaar kunnen maken aan de waterkant.

Weldra zal ook de nieuwe DHV-badge verkrijgbaar zijn via de webshop. Alle producten kunnen gemakkelijk teruggevonden worden via het label 'Duiker-Hulpverlener'.

Polo's en T-shirts voor clubs

Nu kun je ook polo's en T-shirts met je eigen clublogo laten maken via de webshop. Deze clubkledij zal standaard voorzien zijn van het NELOS-logo op de rug en het aangeleverde clublogo op de linkerborst.

Opmerking: het beademingsmasker is enkel zichtbaar voor NELOS-leden die ingelogd zijn met een clubaccount of een individueel clublidaccount. Ook om te genieten van de ledenprijs moet je ingelogd zijn met één van die twee accounts. 

RIK OLIEVIER

De polo's en T-shirts zijn in verschillende kleuren en maten verkrijgbaar, zowel in een dames- als in een herenmodel. Het clublogo moet wel zelf aangeleverd worden in PDF hoge resolutie (min. 300 dpi) of in een grafisch vectorbestand (.ai of .eps). Je verstuurt het via e-mail naar boetiek@nelos.be

De polo's en de T-shirts hebben een vaste prijs, maar de prijs van de opdruk is afhankelijk van het totaal aantal te bedrukken kledingstukken. Ook de clubkorting (15% vanaf een bedrag van 150 euro) is van toepassing als je de bestelling uitvoert met een geldig clubaccount.

Bij een bestelling in de webshop moet enkel de polo of het T-shirt besteld worden. De opdruk zal automatisch als een artikel toegevoegd worden in de winkelwagen naar ratio van het totaal aantal bestelde kledingstukken.

De bestelling zal in principe binnen 2 à 3 weken na goedkeuring van de zetproef gratis geleverd worden. Gezien het hier gaat om kledij die specifiek voor jullie club met een eigen clublogo gemaakt wordt, kunnen de polo's of T-shirts achteraf niet meer omgeruild worden. 

RIK OLIEVIER

Op pagina https://webshop.nelos.be/club moet je zijn om de clubkledij te bestellen.

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw (NELOS) is lid van de Koninklijke Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw (CMAS Belgium), stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten (CMAS), erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

NELOS

D U I KS PO R T

NELOS-Bestuur

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt

0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Vicevoorzitter: Dirk Callaert

0477 88 14 68 – dirk.callaert@nelos.be

Penningmeester: Lutgart Stals

0492 23 07 06 – lutgart.stals@nelos.be

Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier 0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be

Bestuurslid: Michel Declercq 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Bestuurslid: Franklin Forrez

0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Hubert

0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Madder

0475 73 32 01 – ivo.madder@nelos.be

Bestuurslid: Sven Vandekerckhove 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be

Erevoorzitters

Jozef Van den Berghe

Willy van der Plas – willy.vanderplas@nelos.be

Secretariaat, ombudsman & API

Duikershuis – Margaux Montrieux

Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen

Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat

Ombudsman: Eric Sels

0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Aanspreekpunt integriteit: Eric Sels 0475 36 88 23 – api@nelos.be

Solidariteitsfonds

Beheerder solidariteitsfonds: Lutgart Stals solidariteitsfonds@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie

Arena NV: tel. 02 512 03 04 – www.arena-nv.be arena@arena-nv.be (contactpersoon Inge Ghijsels)

Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten

Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA)

Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

Militair Hospitaal Koningin Astrid

Centrum voor hyperbare zuurstoftherapie Bruynstraat 1, 1120 Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112

Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

NELOS-noodnummer: +32 15 20 61 58

Commissies

Commissie Sportduiken

Voorzitter: Sven Vandekerckhove 0476 34 00 64 – voorzitter.sportduiken@nelos.be

Verantwoordelijke der brevetten: René Van Leeuwen 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Ereraad: Tony Devolder

0478 45 51 42 – voorzitter.ereraad@nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez 0492 25 12 33 – voorzitter.jeugdduiken@nelos.be

Subcommissie Technisch Duiken (STD): Rik Olievier 0475 64 31 71 – voorzitter.std@nelos.be

Subcommissie Duikers met een Handicap: Dirk Damen 0475 44 83 14 – voorzitter.dmh@nelos.be

Subcommissie Hulpverlening: Dirk Saman 0475 26 79 20 – voorzitter.hulpverlening@nelos.be

Brevettencomité: Koen Van Dyck

0476 65 02 96 – voorzitter.brevettencomite@nelos.be

Comité Duikinnovatie: Lars Putteneers

0474 09 37 86 – voorzitter.duikinnovatie@nelos.be

Comité Didactiek: Joris Stevens

0477 21 85 61 – voorzitter.edit@nelos.be

Veiligheidscomité: Dirk Callaert

0477 88 14 68 – voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie

Voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon medisch verantwoord sporten:

Herman Van Bogaert

0475 48 23 35 – voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be

Commissie Mental Coaching

Voorzitter: Elfrie van Poppelen

0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Audiovisuele Commissie (NELOSAC)

Voorzitter NELOSAC: Gery Beeckmans

0486 55 54 32 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Foto: Marc Vermeiren 0472 27 96 67 – owf@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Video: Erik De Groef 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Wetenschappelijke Commissie (biologie)

Voorzitter: Tiny Heremans

Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Marketing & Communicatie

Voorzitter: Ivo Madder

0475 73 32 01 – MarCom@nelos.be

Commissie Redactieteam Hippocampus

Voorzitter/hoofdredacteur: Ivo Madder

0475 73 32 01 – voorzitter.redactieteam@nelos.be

Juridische Commissie

Voorzitter: René Van Leeuwen

0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Commissie Vrijduiken

Voorzitter: Laurent Schmitz

0485 03 70 43 – laurent.schmitz@nelos.be

Commissie Vinzwemmen

Voorzitter: Free Duerinckx

0486 12 89 63 – free.duerinckx@nelos.be

Commissie Onderwaterhockey

Voorzitter: Niels Balens niels.balens@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Hoofdredacteur: Ivo Madder

De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen)

Tel. 03 290 54 06 – gsm 0475 73 32 01

redactie@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt

Gistelsteenweg 385 F 011 – 8490 Jabbeke

Redactieteam: Luc Beets, Wim Bollein, Natalie Decrock , Jan Dieu, Melanie Gevaert , Ivo Madder, Patrick Swinnen , Marijke Van Cauwenberghe , Wim Van Doeselaer , Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel

Publiciteit: Lien Aerts

Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen

Tel. 015 29 04 86 – publiciteit@nelos.be

Drukkerij: Moderna Printing

Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Deadlines artikels Hippocampus

Editie januari/februari: vóór 5 december

Editie maart/april: vóór 5 februari

Editie mei/juni: vóór 5 april

Editie september/oktober vóór 15 juni

Editie november/december: vóór 5 oktober

Advertentietarieven

Zie 'MediaPack' op: www.nelos.be/mediapack

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald op pagina: www.nelos.be/Hippo-archief

Voorlopig kunnen eerdere publicaties van Hippocampus niet meer gelezen worden via Issuu.

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR –General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), die op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat je persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. Je hebt inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van:

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info.

Opgelet! Inschrijven voor activiteiten, bijscholingen en examens georganiseerd door NELOS, gebeurt via Eventbrite tot uiterlijk 4 dagen voor de activiteit. De inschrijvingslink is terug te vinden in de Lopende Agenda op de NELOS-website of in één van de respectievelijke NELOS-info's.

Duikershuis NELOS – 19.30 - 22.00 u

Maart 2024

13 Regionale bijscholing DHV – LIMOS

GCOC Oosterhof, Lummen – 20.00 - 22.00 u

Inschrijven via Eventbrite

16 Herexamen 3*I – Theorie

Duikershuis NELOS – 08.00 - 13.00 u

16 College der 3*I (+ workshop)

Duikershuis NELOS – 13.00 - 17.00 u

17 Belgian competition OWH

Meer info: www.belgiumuwh.be

18 Regionale bijscholing DHV – BRAVOS

Park van Relst, Kampenhout – 20.00 - 22.00 u

Inschrijven via Eventbrite

19 Opleiding NTD – theorie

Duikershuis NELOS – 19 30 - 22.00 u

19 Plenaire vergadering Subcommissie

Technisch Duiken

Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

Info: voorzitter.std@nelos.be

20 Regionale bijscholing DHV – AVOS

Mariënborgh, Edegem – 20.00 - 22.00 u

Inschrijven via Eventbrite

21 Duiker-Hulpverlener – Train-de-Trainer

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

Inschrijven via Eventbrite

23 Regionale bijscholing DHV – WEVOS

Brugs duikershuis, Brugge – 14.00 - 18.00 u

Inschrijven via Eventbrite

24 Examen AI/Initiator – S2C + M3

Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

26 Opleiding NTD – planning

Duikershuis NELOS – 19 30 - 22.00 u

26 Plenaire vergadering Subcommissie

Hulpverlening

Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

Info: voorzitter.hulpverlening@nelos.be

April 2024

04 Opleiding ERD – theorie

Tielt - 19.30 - 22.00 u

07 Opleiding Begeleider DmH

Duikershuis NELOS – 10.00 - 19.00 u

Inschrijven via Eventbrite

11 Opleiding ERD – decompressietechnieken

Gent - 19.30 - 22.00 u

14 AV Commissie Sportduiken & Academische zitting

GC Den Dries, Kerkhofstraat 37, Retie

14.00 - 17.00 u

Inschrijven via Eventbrite

15 Herexamen AI/Initiator – S2C + M3

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

15 Regionale bijscholing gradiënt factoren – OVOS

Huis van de Sport, Gent – 20.00 - 22.00 u

Inschrijven via Eventbrite

16 Opleiding NTD – workshop

17 Regionale bijscholing gradiënt factoren – AVOS

Mariënborgh, Edegem – 20.00 - 22.00 u

Inschrijven via Eventbrite

17 Bijscholing opleiding geven aan 14- tot 18-jaringen

Voor lesgevers in jeugdduikscholen Inschrijven via Eventbrite

17 Specialisatiecursus Onderwaterbiologie – regio AVOS/BRAVOS – Les 1

Meer info: heremans.tiny@gmail.com

18 Opleiding ERD – planningssoftware

Tielt – 19.30 - 22.00 u

18 Regionale bijscholing gradiënt factoren – LIMOS

GC Oosterhof, Lummen – 20.00 - 22.00 u

Inschrijven via Eventbrite

21 Scubapro-testdag & happening 25 jaar Scuba Service

Put van Ekeren – 10.00 - 17.00 u

21 Examen 2*I – theorie

Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

23 Opleiding NTD – examen

Duikershuis NELOS – 19.30 - 22.00 u

24 Specialisatiecursus Onderwaterbiologie – regio AVOS/BRAVOS – Les 2

Meer info: heremans.tiny@gmail.com

25 Regionale bijscholing gradiënt factoren – WEVOS

Clubhuis NDI, Izegem – 20.00 - 22.00 u

Inschrijven via Eventbrite

25 Opleiding ERD – examen

Gent – 19.30 - 22.00 u

26 Specialisatiecursus Onderwaterbiologie – regio WEVOS – Les 1

Meer info: john.de.block@hotmail.com

28 Belgian competition OWH

Meer info: www.belgiumuwh.be

Mei 2024

01 Examen 3*I – indienen verhandeling

02 Specialisatiecursus Onderwaterbiologie – regio WEVOS – Les 1

Meer info: janpieter.ploem@nelos.be

02 Herexamen 2*I – Theorie

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

03 Specialisatiecursus Onderwaterbiologie – regio WEVOS – Les 2

Meer info: john.de.block@hotmail.com

04 Duiker-Hulpverlener – Examensessie 1

Locatie nog te bepalen – 08.30 - 14.00 u

07 Specialisatiecursus Onderwaterbiologie – regio WEVOS – Les 2

Meer info: janpieter.ploem@nelos.be

13 Kick-off Zeestages 2*Instructeur

Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

14 Examen 3*I – verdediging verhande -

ling

Duikershuis NELOS – 19.00 - 23.00 u

17 Zeestage 2*I & 3*I – Limiet inschrijving

Duikershuis NELOS – 07.00 - 23.30 u

18-25 Technische Stage

Locatie nog te bepalen

27 Regionale bijscholing gradiënt factoren – BRAVOS

Park van Relst, Kampenhout – 20.00 - 22.00 u Inschrijven via Eventbrite

Juni 2024

02 Bootduik Oosterschelde AVOS

Info en inschrijven: www.avos.be

08-16 OBK 2024 shoot-out (NELOSAC)

1e periode wedstrijd foto/video

Info: www.nelos.be/OBK_2024

17-24 ONK 2024 Masters (NOB)

1e periode foto- en filmkampioenschap

Info: www.facebook.be/ nederlandseonderwatersportbond

29-30 Scubapro Testdagen Zilvermeer

Juli 2024

17-24 ONK 2024 Masters (NOB)

2e periode foto- en filmkampioenschap

Augustus 2024

18 Nationale Jeugdduikdag NELOS

28 Start opleiding DHV – AVOS

Mariënborgh, Edegem – 20.00 - 23.00 u

30 Examen 1*I – Limiet inschrijvingen

September 2024

02-09 ONK 2024 Masters (NOB)

1e periode foto- en filmkampioenschap

03 Regionale bijscholing Rebreathers & Trimix – regio OVOS

De kreeft, Eeklo – 20.00 - 22.00 u

05 Opleiding ERD – theorie

Zwembad Vita Den uyt, Mol – 19.30 - 22.00 u

05 Regionale bijscholing Rebreathers & Trimix WEVOS

Clubhuis DNBO, Bredene – 20.00 - 22.00 u

07 Verbroederingsduik AVOS 2024Familiedag + clean Put van Ekeren

Put van ekeren – 09.00 - 19.00 u

08 College der 3*I (+ workshop)

Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

08 Zeestage 2*I & 3*I – Pré-Boulouris

Duikershuis NELOS – 14.30 - 17.00 u

Dive Housing

Gebruik nu uw iPhone als onderwatercamera en als volledig functionele duikcomputer! YourDiveYourStory

Gebruik je Iphone als onderwatercamera ...

Met automatische en geavanceerde kleurcorrectie voor foto’s en video’s.

... houd ondertussen uw duikgegevens in de gaten...

Met kleurgecodeerde alarmen en waarschuwingen tijdens de duik.

...deel vervolgens uw duikavontuur met familie en vrienden.

Inclusief afbeeldingen met een overlay van uw duikprofielgegevens.

Gecorrigeerd

Origineel