Hippocampus nr. 301 (nov./dec. 2024)

hippocampus hippocampus

Bondsnieuws

Geslaagden Zeestage

Duiker-Hulpverlener

Gradiënt factoren

Reportages

Muck diving in Lembeh

Zeekomkommers

Diving the Rock

BLADEN SUPERNOVA

BLADEN S-TEK

informatieblad van NELOS vzw

Het duikmagazine Hippocampus (kortweg Hippo genoemd) draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers, sportduikers, instructeurs, technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Na de federalisering van België in 1978 ontstonden onder de koepel van de Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport (BEFOS/FEBRAS), die stichtend lid is van de wereldfederatie CMAS (World Confederation of Underwater Activities), de Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport (NELOS) en de Ligue Francophone Belge de Recherches et d'Activités Subaquatiques (LIFRAS). Sindsdien zijn 'Hippocampus' en 'Hippocampe' de officiële bondsbladen van respectievelijk NELOS en LIFRAS. Beide bladen staan al meer dan 50 jaar op de bres voor nuttige informatie aan de Belgische duiker. In Vlaanderen wordt NELOS vertegenwoordigd door 154 duikscholen en -clubs. Met meer dan 10.000 leden is NELOS zonder meer de grootste duikfederatie in Vlaanderen.

NELOS-structuur

Raadpleeg de NELOS-structuurbrochure voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/documentencentrum

Woordje van de redactie

Voor jullie ligt alweer een goed gevulde Hippocampus, de laatste van dit jaar. Voor we stillaan kunnen aftellen naar de feestdagen, is de NELOS-agenda in het najaar traditioneel goed gevuld.

Nadat de zomer werd afgesloten met de Jeugdduikdag werd er uitgekeken naar de Zeestages. Je vindt in deze Hippocampus een overzicht van de geslaagden, de uitgebreide verslaggeving krijg je in de volgende editie. Geslaagden waren ook er tijdens het proevenweekend Open Circuit Normoxic Trimix en daarnaast mochten op het najaarsexamen DHV, dat in Hasselt plaatsvond, 88 nieuwbakken Duiker-Hulpverleners hun kaartje in ontvangst nemen. Tot slot hebben ook de kandidaat-Assistent-Instructeurs hun traject aangevat. Zij doen binnenkort examen. Wil je je alvast voorbereiden op het examen DHV van volgend jaar, maak dan gebruik van de vragen die je in deze Hippocampus terugvindt. Ze zijn een handig hulpmiddel. Sla zeker ook het nieuwe telefoonnummer van het Mental Coaching Team in je gsm op, zodat je het altijd bij de hand hebt.

In deze periodiek lees je, naast de vaste rubrieken, het 2e deel van de reeks over de geschiedenis van het duiken. Je ontdekt dat gradiënt factoren echt niet zo ingewikkeld zijn als ze lijken en je komt te weten waarom zeekomkommers de redders van het koraal zijn. Dat je de oceaan niet over moet om mooie duikreizen te doen, bewijzen de reportages over Gibraltar en Plymouth. Deze bestemmingen zijn vrij onbekend en hoewel ze niet echt dicht bij elkaar liggen, zijn ze allebei wel relatief vlot bereikbaar. Zeker een aanrader! Wat verder weg, maar niet minder de moeite waard is Lembech. Daar stond 'muck diving' op het programma.

AIG-ASSISTANCE

Via je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland 'Call Center': +32 3 253 69 16

Coverfoto: Anemoonvisjes in een grot. Camera: Olympus E-M1 Mark III, ISO 64, 1/320 sec. bij f/10. Lens: Lumix G fish-eye 8/F3.5. Foto: Tim Steenssens.

We kijken al even vooruit naar het nieuwe jaar, waarin 'Op weg naar goud' opnieuw van start gaat. NELOS besliste om deze succesvolle campagne, ondanks de stopzetting van de subsidies, toch verder te zetten. Wat wel eindigt is de YouTubewedstrijd. Het voorbije jaar werd telkens willekeurig een winnaar geselecteerd uit iedereen die de zich abonneerde op ons YouTubekanaal en er melding op plaatste. De allerlaatste bon voor de NELOS-boetiek gaat naar Nathalie Deweerdt. Proficiat!

Het volledige redactieteam wenst jullie alvast fijne feesten!

Bondsnieuws

Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: 4

Reportages

Zeekomkommers redders van het koraal 6 -10

Duikgeschiedenis deel 2 12-15

Muck diving in Lembeh 16-21

De nieuwste investeringen bij VLIZ 24-25

Diving the Rock (Gibraltar) 28-30

De flamenco-platworm 40-42

De ontdekking van de steengroeve Vodelée 4 4-46

Plymouth, duiken aan de andere kant van het Kanaal 48-50

Vaste rubrieken

Duikspinsels: Gelukkige verjaardag! (Taaladvies) 5 Skubba &Fred: De ontmoeting met Fred ............. 22

In de kijker: 50 jaar Belgium Diving Asse 26-27

Jeugdduikhoekje - onderwaterbiologie: Zeenaaktslakjes deel 2 .................................. 32-33

In de kijker: Duikschool Actina viert haar 50-jarig bestaant 3 4-37

Wist je dat? De Japanse paling is een ontsnappingsspecialist 38-39

Persbericht: boot Düsseldorf 2025 ........................ 47

Hippoëzie: Zo is poëzie wel gemakkelijk geworden (met artificiële intelligentie) 51

In de kijker: Harry Engelen, de man van 6.000 duiken...................................................... 52-54

Hippo las: Errata ‘Duiksites van de Var’ 55 Close-up (Kamiel Kempeneers) 56-57

Retro-Hippo 58-59

NELOS-boetiek/webshop .................................... 94-95

CMAS-Belgium (BEFOS-FEBRAS) / Lifras 95

NELOS-katern/Hippo-colofon 97

Lopende agenda 98

Regionale info

Antwerpse Verstandhouding voor Onderwateronderzoek en - Sport www.avos.be

Brabantse Vereniging voor Onderwateronderzoek en -Sport www.bravos-vzw.be

Vereniging der Limburgse en Kempische Duikscholen www.limos-vzw.be

Oost-Vlaamse Vereniging voor Onderwateronderzoek en -Sport www.ovos.be

West-Vlaamse Vereniging voor Onderwatersport www.wevos.be

Correcties, tips en/of opmerkingen i.v.m. de cursusboeken, dossiers of documenten van NELOS stuur je naar: cursus@nelos.be. De andere e-mailadressen waarin PPT, documenten of instructormanual staat, zijn niet meer in gebruik.

Jeugdduikdag

Een geslaagde Jeugdduikdag aan ’t Koepeltje sluit de zomervakantie af.

Mental Coaching Team

Update van het Mental Coaching Team en bekendmaking van hun nieuw contactnummer.

Opleiding Assistent-Instructeur

Verslag van de opleiding Assistent-Instructeur en een overzicht van wat deze opleiding inhoudt.

Vragenreeks Duiker-Hulpverlener

Vragenreeks B van het najaarsexamen DHV (vragen en oplossingen).

Open Circuit Normoxic Trimix

Verslag van het proevenweekend Open Circuit Normoxic Trimix te Hemmoor.

Hoezo deadlines?

Artikels voor Hippocampus worden vaak te laat aangeleverd. Respecteer de deadlines.

Gradiënt factoren

Gradiënt factoren: een moderne aanpak van decompressie in sportduiken. Uitgelegd op een begrijpelijke manier.

Verslag 20e CMAS WK foto

64

Geslaagden Zeestage 2024

De nieuwe CMAS Belgium instructeurs van NELOS en Lifras na de Zeestage 2024.

Vrijduiken is leuk!

DIVES najaarsnieuws

Een overzicht van enkele aanpassingen die we dit jaar nog trachten te realiseren.

68 82 91 94

Interview met Sacha Porte, Belgisch nationaal recordhouder in de vier dieptedisciplines van het vrijduiken.

Examen Duiker-Hulpverlener

Verslag van het najaarsexamen Duiker-Hulpverlener en een overzicht van de geslaagden.

Verslag 6e CMAS WK video

Sarande Bay in Albanië (verslag van het 6e CMAS Wereldkampioenschap onderwatervideografie. 60 66 74 84 92 62 67 79 88

Verslag van het 20e CMAS Wereldkampioenschap onderwaterfotografie. 96

NELOS-Boetiek

In de NELOS-webshop kan je een feestdagenpakket aanschaffen. Je kan ook nog intekenen voor de AED-groepsaankoop.

'Op weg naar goud', het vervolg

Het NELOS-Bestuur besliste om het subsidieproject ‘Op weg naar goud’ met eigen middelen verder te zetten.

Gelukkig verjaardag!

Team Taaladvies, bij velen beter bekend als de Taaltelefoon, mag dit jaar 25 kaarsjes uitblazen.

Zoals je naar de sprekende klok kon bellen om te weten hoe laat het was, zo belde je naar de Taaltelefoon om te weten hoe woorden worden geschreven of hoe bepaalde taalregels werken.

En waar ik tot mijn verwondering ontdekte dat de sprekende klok nog steeds bestaat, maar nooit veranderd is, is de Taaltelefoon wel mee geëvolueerd met haar tijd. Bellen kan nog steeds, maar e-mailen deed op een gegeven moment haar intrede en heel wat antwoorden zijn ondertussen standaard terug te vinden op de website. De naam werd in 2022 dan ook logischerwijs aangepast naar Team Taaladvies en dat team mag nu een kwarteeuw dienstverlening op haar naam schrijven.

Wie mij een beetje kent, weet dat taal één van mijn stokpaardjes is. Dagelijks ben ik ermee bezig en ik doe niets liever dan teksten onder handen nemen.

Hoewel ik mezelf nog net geen taalnazi durf noemen, ontsnapt geen enkele tekst die mij onder ogen komt aan mijn kritische blik. Ik maak me dan ook niet altijd even populair als ik weer eens ongevraagd dt-fouten verbeter. Gelukkig wordt mijn werk meestal wel gewaardeerd en ben ik vlot te vinden als er teksten moeten nagelezen worden (Had ik met de Hippocampus al niet voldoende werk?).

Hoewel ik daarbij al heel vaak op mijn gevoel durf afgaan, haal ik de Dikke Van Dale regelmatig uit de kast. Dat ding is ook op mijn telefoon terug te vinden, zodat ik onderweg gewoon verder kan werken. Weet Van Dale geen raad, dan is de website van Team Taaladvies mijn partner in crime. Samen streven we naar een foutloze Hippocampus en wanneer er toch nog iets aan mijn aandacht ontsnapt, hebben de collega’s van het redactieteam dat gelukkig meestal wel gezien. 

NATALIE DECROCK

Meer informatie: www.nelos.be/initiatie

Advertentie

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor:

Naam en voornaam

Zoek via de clubzoeker een duikschool die initiaties aanbiedt en informeer bij hen wanneer je er terechtkan voor een initiatie.

Foto: Ivo MadderMidjourney.

Zeekomkommers redders van het koraal

Zeekomkommers zijn de stofzuigers van de zeebodem, omdat ze allerlei organismen van die zeebodem opeten. Zonder hen sterft het koraal vijftien keer vaker af. Voldoende aantallen van deze dieren kunnen dus het koraal redden, maar door overbevissing zijn ze bijna uitgestorven.

Sommige zeekomkommers hebben een bolle lichaamsvorm.

Koraalriffen, ook wel de regenwouden van de zee genoemd, bieden een habitat aan een kwart van alle zeeleven, terwijl ze maar minder dan één procent van het oceaanoppervlak bedekken. Maar het is slecht gesteld met het koraal in de oceanen. Door onder andere klimaatverandering en koraalziektes is hun conditie de laatste jaren erg snel ach-

teruitgegaan. Jammer genoeg is de mens mee schuldig aan het afsterven van het koraal.

Tijdens een recent onderzoek blijkt het belang van de zeekomkommer, iets wat tot nu altijd over het hoofd werd gezien. Zonder zeekomkommers gaat koraal vijftien keer vaker dood en laten we ze nu net massaal uit de zee gehaald hebben.

voedsel

Zeekomkommers leven van organisch materiaal in het substraat, van kleine dieren of van organische deeltjes die in het zeewater zweven. De meeste soorten vangen plankton en kleine diertjes die met behulp van de gespecialiseerde tentakels worden buitgemaakt. De soorten die voedsel uit het water

foto: Ivo

Madder.

filteren hebben tentakels die een kleverige stof afscheiden, zodat het voedsel blijft plakken.

De zeekomkommers die op en in de bodem leven en veerachtige tentakels hebben, trekken die om de zoveel tijd in hun mondopening om zo de vastgelijmde prooidiertjes buit te maken. De zeebodem is bedekt met allerlei (rottend) organisch materiaal, bacteriën en microalgen. Het afgrazen van de bodem gaat vaak gepaard met de nodige happen zand en vooral dat gedeelte is interessant, wat zelfs nog meer uitgesproken is bij de zeekomkomers die vooral 'zand eten'.

Een hele reeks zeekomkommers eten door zandkorreltjes met de tentakels in de mond te brengen. Zandkorrels zijn begroeid met microscopisch kleine algen en in het zand leven ook andere kleine organismen, zoals diatomeeën (kiezelwieren), die worden opgenomen en verteerd. Omdat voornamelijk zand wordt opgegeten is de maaltijd niet erg voedzaam en deze soorten zijn dan ook vrijwel voortdurend bezig met eten. Deze zeekomkommersoorten worden gezien als de bodemverbeteraars van de zee, omdat ze tot 90% van het bodemmateriaal recycleren.

De ecologische rol van zandetende zeekomkommers is te vergelijken met die van regenwormen; ze zetten organische stoffen om in mineralen. Hierdoor komen deze mineralen beschikbaar voor andere dieren en planten, die ze gebruiken om te groeien en op hun beurt weer te worden opgegeten.

aquacultuur

Eén van de grootste bedreigingen voor het koraal in het algemeen is verzuring. Deze verzuring treedt op door een toename van koolstofdioxide (CO2) als gevolg van onder andere de klimaatverandering. Dit is slecht nieuws, omdat het exoskelet van koraaldiertjes (het koraal dat je ziet) bestaat uit calciumcarbonaat, wat niet tegen een zure omgeving kan. De verzuring stagneert dan ook de groei van koraal en kan er zelfs voor zorgen dat het calciumcarbonaat compleet oplost in het water!

Dat zeekomkommers een grote invloed hebben op het schoonhouden van de zee is al langer bekend, maar het natuurlijke verteringsproces van vooral de zandetende zeekomkommer zorgt voor iets bijzonders. Het zand wordt op een dusdanige manier verwerkt in het dier, dat het zijn ontlasting een aantal hele nuttige eigenschappen geeft. Daar waar de zeekomkommer zich ontlast, zorgt dat direct voor een verhoging van de pH-waarden van het water, het 'ontzuurt' het water. Dit was iets wat onderzoekers van de universiteit van Sydney eind 2011 ontdekten.

Maar dat is niet het enige … Een ander bijproduct van de vertering van zand is calciumcarbonaat, nota bene de grondstof van koraal! En ammoniak, dat ook te vinden is in de ontlasting van zeekomkommers, dient dan weer als meststof voor de omgeving, waardoor allerlei ander leven ontstaat, wat de koraalgroei alleen maar ten goede komt. Zeekomkommers blijken dus nog belangrijker voor de aquacultuur dan gedacht.

Zeekomkommers (Holothuroidea) vormen een klasse van ongewervelde dieren die samen met de zeesterren, de slangsterren en de zee-egels tot de stam van de stekelhuidigen behoren. Zeekomkommers bestaan in vele maten, kleuren en vormen. Er zijn zeker 1.700 soorten bekend. De kleinste is minder dan 4 millimeter en de grootste kunnen wel 2 meter lang worden, uitzonderlijk tot meer dan 3 meter. De meeste soorten hebben een langwerpig en worstvormig lichaam dat zowel aan de voor- als achterzijde stomp eindigt. Vandaar hun naam, want die lichaamsvorm lijkt het meest op een komkommer. Er zijn echter ook zeekomkommers met een sliertige of een bolle lichaamsvorm.

Zeekomkommers redders van het koraal.

Sommige zeekomkommers worden niet groter dan 4 mm.

Zeekomkommer heb je in allerlei vormen en maten, van 4 mm tot 2 m lang.

foto's (2): Ivo Madder.

foto: Stef Van Uffel.

Eetbare zeekomkommers

In het Engels wordt de zeekomkommer 'sea cucumber' genoemd en in het Duits 'seegurke'. Niet alle zeekomkommers zijn eetbaar, bepaalde soorten zijn zelfs giftig. De eetbare zeekomkommers vind je op lokale markten onder de naam 'trepang' of 'bêche-de-mer'. De naam 'trepang', die gebruikt wordt voor de eetbare soorten, is afgeleid van het Maleise woord 'teripang'. Dit woord betekent zoveel als 'zeekomkommer' en wordt onder andere in Indonesië gebruikt. In Maleisië zelf worden zeekomkommers 'gamat' genoemd. Bêche-de-mer, of beach-la-Mar, is een pidgin-Engelse term die wordt gebruikt in Nieuw-Guinea en nabijgelegen eilanden, waar de trepanghandel (handel van gekookt, gedroogd en gerookt vlees van zeekomkommers) al lang belangrijk is. De term Bêche-de-Mer is ook de pidgin-Engelse taal die in deze regio's wordt gesproken. Chinese en andere Aziatische culturen waarderen de zeekomkommer als een speciaal voedsel en gebruiken het in soepen en stoofschotels. Velen denken dat het medicinale kwaliteiten heeft en sommigen denken zelfs dat het je romantischer maakt. In 2024 lag de groothandelsprijs voor de eetbare zeekomkommers tussen US$ 23,11 en US$ 75,48 (€ 21,27 en € 69,47) en per kilogram, afhankelijk of ze levend, gekookt of gedroogd verkocht werden.

schoonmakers van het ecosysteem

Dat zeekomkommers enorm belangrijk zijn binnen het ecosysteem, blijkt nog maar eens uit een onderzoek onder leiding van Mark Hay van het 'Georgia Institute of Technology'. De resultaten van dat onderzoek werden gepubliceerd in 'Nature' op 26 februari 2024.

Al decennialang zijn er veel te veel zeekomkommers uit zee gehaald, waardoor ze inmiddels zeldzaam zijn. Sterker nog, ze zijn eigenlijk al zo lang zeldzaam dat niemand er meer aan dacht hoe belangrijk ze eigenlijk wel zijn.

"We wisten dat het uitroeien van grote roofdieren een sneeuwbaleffect kan hebben waardoor ecosystemen compleet veranderen", vertelt Mark Hay. "Maar wat we niet wisten, is wat er zou gebeuren na de verdwijning van detrivoren (afvaleters), of zoals we ze graag noemen, de schoonmakers van het systeem".

sedimentgerelateerde koraalziekte

Hay kwam op het idee van zijn onderzoek toen hij een schilderij zag van een 19e eeuws zeilschip in een museum op Fiji. Het onderschrift vertelde dat het schip vertrok uit Fiji met tonnen aan gedroogde zeekomkommers aan boord. De onderzoeker realiseerde zich dat de diertjes die hij zelden zag als hij aan het duiken was bij de riffen ooit de bodem van ondiepe oceanen compleet bedekten.

Hay en zijn collega-onderzoeker Cody Clements waren nieuwsgierig naar de rol van zeekomkommers toen er nog heel veel waren. Gelukkig diende zich een mooie gelegenheid aan in één van de gebieden waar Clements al jaren werkte aan het herstel van koraal door het aanplanten van gezonde afgebroken stukjes koraal.

In een zandvlakte voor de kust van een eiland, in een gebied waar ook veel zeekomkommers voorkomen en waar al veel gezond koraal aangeplant was, besloot hij de zeekomkommers weg te halen, omdat het er zoveel waren.

Maar toen zag hij iets vreemds: het koraal begon af te sterven. "Ik heb al heel wat koraal geplant en mijn koraal gaat normaal gesproken niet dood. Dus ik dacht: hier moet iets aan de hand zijn", vertelt Clements.

Samen met Hay besloot hij een test te doen: ze maakten koraalvelden met en zonder zeekomkommers en gingen elke dag kijken wat er gebeurde. Bij de velden zonder zeekomkommers ontstond een witte band onderaan het koraal, die langzaam naar boven trok en uiteindelijk de hele kolonie doodde. Het was een kenmerk van de sedimentgerelateerde koraalziekte, die overal ter wereld voorkomt.

missing link

De zeekomkommers leken de ziekte te onderdrukken, want het koraal zonder zeekomkommers stierf namelijk maar liefst vijftien keer vaker af.

Ze deden nog een experiment op een andere locatie, nu met

Chinese en andere Aziatische culturen waarderen de zeekomkommer als een speciaal voedsel en gebruiken het in soepen en stoofschotels.

Dankzij zeekomkommers, zoals deze zwartgevlekte zeekomkommer (Pearsonothuria graeffei), blijft het koraalrif gezond.

verschillende koraal- en zeekomkommersoorten, maar het resultaat was hetzelfde: het koraal ging veel vaker dood als er geen zeekomkommers in de buurt waren.

De zeekomkommers lijken de 'missing link' te zijn van wat op zeker moment een intact ecosysteem was. Voordat mensen begonnen met het oogsten van deze stofzuigers van de zee hielpen ze het koraal beschermen tegen ziekten.

"Als je alle stofzuigers uit de grote vistank van de aarde verwijdert, krijg je uiteindelijk een vieze tank", zegt Clements metaforisch. "Mensen hebben al wel langer geroepen dat zeekomkommers mogelijk belangrijk zijn, maar we wisten tot nu toe niet hoe belangrijk", besluit het wetenschappelijke team.

een vervelende optelsom

De bedreigingen voor het koraal zijn een optelsom van vele zaken. Denk daarbij aan overbevissing, de groei van de wereldbevolking, afval en ander troep die in zee belandt en daar bovenop dus de verwijdering van zeekomkommers.

Alles bij elkaar is daardoor de bacteriegroei in het water verergerd. Iets wat de zeekomkommers hadden kunnen opruimen als ze er nog waren geweest. "In feite zijn we de zee gaan vervuilen, terwijl we tegelijkertijd alle schoonmakers hebben weggehaald", aldus Hay.

Geraadpleegde bronnen:

• Removal of detritivore sea cucumbers from reefs increases coral disease' –www.nature.com

• 'Zeekomkommers en The Great Barrier Reef' – www.animalstoday.nl

• https://nl.wikipedia.org/wiki/Zeekomkommers

• https://seahistory.org/sea-history-forkids/sea-cucumbers

winstgevende handel

Amerikaanse schepen uit de 19e eeuw voeren ver voorbij Fiji op zoek naar zeekomkommers. Het noordelijke punt van het Great Barrier Reef was ook een populaire plek. Indonesiërs oogstten ze daar al honderden jaren, maar dit waren ook gevaarlijke wateren voor zeilers vanwege onbekende ondiepten en meer vijandige inheemsen. Dat de handel in eetbare zeekomkommers al sinds de 19e eeuw lucratief is, blijkt uit volgend geschiedkundig verhaal.

Kapitein Henry Archer en zijn schip Glide vertrokken in 1829 vanuit Massachusetts, op weg naar Fiji om een lading sandelhout, schildpad en 'bêche-de-mer' op te halen. In die tijd waren veel Fijische stammen bezet met krijgers en kannibalen. Toen Archer aankwam, werd zijn schip door zoveel 'wilden' achtervolgd dat zijn bemanning hoge netten over de reling moest spannen om ze weg te houden.

Tijdens een verrassingsaanval schampte een speer de nek van de kapitein, wat een kort gevecht inluidde. De kapitein liet zich niet afschrikken. Hij bleef zitten en vond een aantal vredelievende Fijiërs die hij kon inhuren om te helpen de 'bêche-de-mer' te verzamelen. Zijn bemanning bouwde een handelspost aan land met een gebouw om het spul schoon te maken en te roken en een ander gebouw met grote potten om het te koken. Ze vulden het ruim van het schip en voeren naar Manilla op de Filipijnen om hun lading te verkopen.

Ze verdienden zoveel geld dat Archer besloot terug te varen naar Fiji, maar deze keer doodden de eilandbewoners twee van zijn bemanningsleden. Hij beloofde zijn bemanning dat ze naar huis zouden terugkeren, maar pas nadat ze het schip weer hadden volgeladen.

Een zeeman schreef: "Elke bootlading 'bêche-de-mer' die van de kust kwam, werd met vreugde begroet". Uiteindelijk werd het ruim van het schip gevuld. De matrozen maakten zich klaar om te vertrekken toen een orkaan toesloeg en Glide op een rif liet vergaan. Alle bemanningsleden overleefden, dankzij een vriendelijke stam die hen opnam. Een paar maanden later werden kapitein Archer en zijn bemanning gered toen een ander handelsschip naar het eiland kwam.

tekening: ivo MadderMidjourney.

Lokale vissersbootjes brengen zeekomkommers naar het zeilschip Glide.

De ontlasting van de zeekomkommer 'ontzuurt' het water.

Ook in koud water zorgen zeekomkommers voor een gezonder ecosysteem, zoals deze soort in Noorwegen.

Er zijn zeekomkommers die geen of heel weinig zand binnenhappen omdat ze vooral rotsen afgrazen.

De twee onderzoekers hopen dat hun studie bijdraagt aan de terugkeer van de zeekomkommer en dus het herstel van koraal. "Het terugbrengen van deze kleine jongens

De slangzeekomkommer (Synapta maculata), is waarschijnlijk de langste zeekomkommer .

Deze geelzwarte mini-zeekomkommers (Colochirus sp.), vangt plankton en kleine diertjes met behulp van tentakels.

De zwarte zeekomkommer (Holothuria forskali ) graast vooral op zanderige bodems.w

en een bewustzijn creëren over hun waarde voor ecosystemen kan de situatie verbeteren", aldus Clements. "Het kost wat moeite, maar als de koraalriffen weer aangroeien,

Advertentie

foto: Geomar.

Voor deze zeekomkommer zijn de mangaanknollen op de diepzeebodem belangrijk, want ze grazen er hun voedsel af.

Afgrazen van de bodem.

De plakkerige slangzeekomkommer (Euapta godeffroy i) wordt ongeveer 40 cm lang.

foto's (2): Johnu Bleys.

verbetert de biodiversiteit en daarmee ook het levensonderhoud van mensen in kustgebieden".

Bekende duikmerken

Eigen hersteldienst

Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 16.00 u van 1 november tot 1 maart gesloten op do.

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

foto's (6): Ivo Madder.

IVO MADDER

Duikgeschiedenis deel 2

We eindigden het eerste deel van onze reeks over de geschiedenis van het duiken met de Griekse filosoof Aristoteles (384-322 v.Chr.). Hij schreef over het gebruik van de snorkel en duikklokken. Of hij zelf onder water geweest is weten we niet. Hij schreef echter over de onderwateravonturen van zijn beroemde pupil Alexander de Grote (365-323 v. Chr.), die zijn kennis over duiken gebruikte tijdens zijn veroveringstocht. Met deze beroemde Macedonie r starten we het tweede deel.

Alexander leerde van onder andere Aristoteles hoe een duikklok te gebruiken. Als veroveraar gooide hij al zijn kennis in het strijdtoneel en dus wendde hij een duikklok aan tijdens het beleg van Tyros in 332 v.Chr.

De duikklok diende als basis voor vrijduikers die de paal, aangelegd door de verdedigende Feniciërs, moesten doorhakken die moest voorkomen dat vijandelijke schepen de stad zouden bereiken. Hierdoor waren de Macedoniërs de eersten die gebruikmaakten van 'demolition divers' (vertaling: sloopduikers). Alexander zou de vooruitgang van de onderwaterwerken gecontroleerd hebben

zwemmen door een rivier met hun

en gebruiken deze als een snorkel. Dit eerste concept van de

komt

door te duiken in een glazen duikklok, de 'Colimphax' genaamd. De beschrijving van deze duikklok vinden we veel later terug in een Frans manuscript uit 1250. Tijdens zijn duiken zou Alexander enorme zeemonsters gezien hebben waaronder een vis zo lang dat hij, hoewel hij enorm snel zwom, drie dagen nodig had om voorbij te zwemmen.

vlotbaarheid

De laatste Griek in ons verhaal besefte toen niet dat hij zo'n grote rol zou spelen. Archimedes van Syracuse (287-212 v.Chr.) woonde op het Italiaanse eiland Sicilië en was meer dan 200 jaar voor onze jaartelling een bekende wetenschapper. In zijn hoedanigheid als raadgever van het hof kreeg hij een bijzondere opdracht van zijn koning. Die had namelijk een kroon laten maken van een klomp goud. Maar was die kroon wel helemaal van goud of had de edelsmid er stiekem zilver bij gedaan? Deze laatste leef-

uit 350

de boven zijn stand en dat vond de koning verdacht. Het gewicht klopte, het was precies zoveel als de klomp goud die de koning aan de koninklijke goudsmid had gegeven. Maar ja, dat garandeerde niet dat de kroon helemaal van goud was en met de toenmalige wetenschap was het niet mogelijk om te bewijzen dat de goudsmid 'stal van de kroon'.

De piekerende koning vroeg Archimedes te onderzoeken of de kroon 100% van goud was. Archimedes ging aan het werk. Hij wist dat goud een grotere densiteit dan zilver had, maar in die tijd kon men alleen het volume berekenen van regelmatige figuren. Hij kon de kroon tot een kubus ineen timmeren, maar de koning had uitdrukkelijk opgedragen om het gouden voorwerp niet te beschadigen. Immers, als het echt goud was, wou de koning de kroon gebruiken.

Archimedes besloot een bad te nemen om even na te denken. Hij ging in het bad zitten, zag het water stijgen en het bad overlopen. Toen wist hij het! Als een voorwerp in water gedompeld wordt, stijgt het water. En zo bedacht hij dat voorwerpen, die gemaakt zijn van hetzelfde materiaal en hetzelfde gewicht hebben, ook dezelfde hoeveelheid water moesten verplaatsen. "Eureka!" (Ik heb het!), riep hij, Hij sprong het bad uit en rende bloot de straat op, alsmaar roepend "Eureka!" (aldus het verhaal). Later toonde hij de koning en het hof hoe hij aan de hand van de hoeveelheid water die uit een emmer liep het volume van een voorwerp kon bepalen. Volgens Archimedes' berekeningen was de kroon inderdaad niet van goud alleen ge-

Olifanten

slurf boven water

snorkel

waarschijnlijk

v.Chr. van de Griekse filosoof Aristoteles, die een olifant onder water zag zwemmen met zijn slurf uit het water om te ademen.

Afbeelding: MidjourneyIvo Madder.

Volgens de overlevering riep Archimedes: "Ik heb 't!", maar dan in het Grieks: "Eureka!".

Afbeelding: MidjourneyIvo Madder.

maakt. Archimedes heeft zijn wet nooit als dusdanig geformuleerd, maar zijn verhaal ligt wel aan de basis ervan. Daarom kennen we het verband tussen massa en volume als de Wet van Archimedes.

urinatores, Romeinse beroepsduikers

We vinden in oude Egyptische, Griekse en Romeinse geschriften verwijzingen naar onderwateractiviteiten met duikklokken en vrijduikers. Als er in de Romeinse maatschappij één beroepsgroep is geweest die altijd aan de onderkant van de maatschappelijke ladder is blijven hangen, dan zijn het wel de urinatores, de duikers die in de haven van Ostia, in de rivier de Tiber en voor de kusten van Italië hun karig loon verdienden als parelvissers, sponzenvissers of schatduikers. Ze werden gezien als waaghalzen die een spel met de dood speelden. Zonder duikmasker of andere attributen daalden zij met stenen verzwaard af naar diepten van soms meer dan vijftien meter. Elke dag opnieuw. Iedere duik moet een pijnlijke aangelegenheid zijn geweest. Hun ogen waren rood opgezwollen van het zoute water en hun oren hadden het door de drukverschillen zwaar te verduren. Om te voorkomen dat hun trommelvliezen tijdens die snelle afdaling zouden knappen, hadden sommigen er gaatjes in geprikt. Met stukjes spons of olijfolie in de oren hoopten ze dat het zeewater niet door hun doorgeprikte trommelvliezen in de buis van Eustachius zou binnendringen. Het zal duidelijk zijn dat de levensverwachting van deze duikers niet al te hoog was. Hoe hard ze ook werkten, welke risico's ze ook namen, op enige sociale opwaardering mochten ze niet rekenen. Wie zijn brood op zee verdiende, deugde niet en wie in de zee afdaalde en zich in dit vijandige element begaf, moest helemaal gek zijn en

stond veraf van de normen en waarden van de agrarische maatschappij, ook al maakte hij zich nuttig voor die maatschappij.

Duikers werden dan ook gemeden. Alleen wanneer oorlogssituaties het noodzakelijk maakten dat zij als een soort kikvorsmannen 'avant la lettre' vijandelijke schepen onklaar maakten, waren de Romeinen bereid hun afkeer tijdelijk te overwinnen. Zoals in 194 toen duikers in dienst van keizer Septimius Severus een beslissende rol speelden bij het beleg van Byzantium. Ze zwommen naar de schepen van de vijand, sloegen spijkers waaraan lange kabels zaten in de bodem van die schepen en trokken de schepen vervolgens van hun plaats.

Het Latijnse woord waarmee duikers werden aangeduid, straalt minachting uit. Hoewel de Romeinen woorden hadden voor duiken en onder water gaan (demergi, inmergi, submergi), was het woord urinator, afgeleid van urino(r), de term voor duiker. Hoewel urinator niet bepaald een woord is waaruit waardering spreekt, gebruikten duikers dit zelf om hun beroep aan te geven, want er zijn inscripties met de naam van hun vakvereniging, het 'corpus urinatorum'.

De vraag hoe de Romeinen op deze naam zijn gekomen, is nog altijd niet beantwoord. De traditionele verklaring is dat urinator te maken heeft met het woord 'urina' in zijn oorspronkelijke betekenis van water. Urinatores waren dus mensen die in het water werden ondergedompeld of mensen van wie 'het water afdroop'. Een andere verklaring is dat urinatores verwijst naar de afgeleide betekenis van urine. Op grond van het gegeven dat duikers in koud water, door de druk van de waterkolom en de koude de neiging hebben om onder water spontaan te urine-

De urinatores groepeerden zich in het Corpus Urinatorum.

ren, zouden ze urinatores (urineerders) zijn genoemd. Hoewel deze kwaal niet ernstig is, boven water hebben de duikers er geen last van, kregen de duikers toch het etiket urinatores opgeplakt. Waarschijnlijk is de verklaring te vinden in het boek 'Les Secrets de la Mer Rouge' van de ontdekkingsreiziger Henry de Monfreid. De Monfreid bracht veel tijd door met parelduiker en tijdens die tochten werd hij herhaaldelijk getroffen door een verschrikkelijke stank wanneer de duikers aan boord waren. Op zijn vraag vanwaar die stank kwam, werd hem verteld dat jonge duikers aan een incontinentie van de urinewegen leden. Het is een ziekte die duikers van nog geen dertig jaar oplopen wanneer ze, verzwaard met een grote steen, naar diepten van vijftien tot achttien meter afdalen.

Hoewel de urinatores belangrijk waren voor de haven van Ostia, het kloppend hart van de Romeinse economie, en in tijden van oorlog, voor de buitenstaanders bleven het urineerders die stonken en waar je best in een wijde boog omheen liep.

eerste duikwet

In de eerste eeuw voor Christus ontstond er een bloeiende bergingsindustrie langs de belangrijkste handelsroutes van de Middellandse Zee. In 77 na Christus deden de bewoners van het eiland Rhodos zo'n bloeiende zaken met het bergen van kostbaarheden uit gezonken schepen dat het als een belangrijke zaak werd beschouwd die een wet vereiste om de rechten van de verschillende partijen vast te leggen. De eerste duikwet bepaalde dat duikers een deel kregen van alles wat ze uit de zee ophaalden, waarbij de vergoeding afhankelijk was van de moeilijkheid van de berging, in casu de diepte van het wrak. Op een diepte van 25

Afbeelding: MidjourneyIvo Madder.

De urinatores, Romeinse beroepsduikers, daalden met enkel een zware steen naar de zeebodem. Hun gewaden stonken uren in de wind naar urine, een gevolg dan de duikdiurese.

onder en foto rechts: een lederen helm met ademhalingsbuis.

voet (7,6 m) of meer, was het aandeel voor de berger de helft van alle geborgen goederen. Van 25 tot 12 voet (7,6 tot 3,6 m) werd het aandeel gereduceerd tot een derde en in ondiep water waar ze konden staan, was het aandeel slechts een tiende van de waarde van de goederen. Dat en niet meer mochten ze eisen van de eigenaren. Een soortgelijke wet bestaat tegenwoordig in bijna elk land ter wereld.

eerste ademhalingsbuis

Nog in het jaar 77 schrijft Plinius de Oudere een encyclopedie van 37 boeken. In dit omvangrijk werk vermeldt hij de techniek waarbij militaire duikers een adembuis aan een oppervlakteboei bevestigen. De inzet van militaire duikers is zo wijdverspreid dat Romeinse galjoenen voor anker verplicht zijn een wachtsysteem tegen duikers op te zetten. Een eigen duiker die lang onder water kan blijven, biedt hierbij een groot voordeel.

Dat onderwateroorlogsvoering belangrijk was, weten we onder andere door het werk 'De Re Militari' uit 375 van Publius (of Flavius) Vegetius Renatus, een schrijver uit het Romeins Rijk. Het origineel werk is er niet meer, maar in 1511 kwam een nieuwe editie uit. In dit boek vinden we illustraties van een helm met lange snorkel en een gewapende vrijduiker. De duiktechnieken op beide afbeeldingen werkten waarschijnlijk zeer beperkt, maar ze tonen wel de blijvende interesse aan.

eerste duikbril

Zoals binnen zoveel domeinen, ebde de interesse voor de onderwaterwereld na de oudheid weg. Waarschijnlijk waren er in onze streken vrijduikers die naar natuurlijke en antropogene schatten doken, maar hiervan zijn er weinig sporen te vinden. We moeten de Atlantische Oceaan oversteken om in deze centennia iets over duiken tegen te komen. In de dorre Nascawoestijn in het zuiden van Peru waren vis en andere zeedieren uit de nabijgelegen Stille Oceaan essentiële voedselbronnen en zij die deze vis uit de Stille Oceaan visten werden, in tegenstelling tot in de Romeinse maatschappij, gerespecteerd in de Nascasamenleving. Deze vissers droegen opvallende hoofddeksels: een tulband met een puntige knoop aan de voorkant, zoals te zien is op een Peruaanse vaas van een duiker. De stijl van dit hoofddeksel lijkt functioneel te zijn geweest. Vergelijkbaar met de vin van een vis moest het uitsteeksel aan de voorkant de vissers helpen om sneller en met meer gemak door het water te duiken en te zwemmen. De vangst van een smakelijke vis door de visser op de vaas (in zijn rechterhand) bewijst het geloof in de voordelen van het vistuig. Het masker lijkt ook op een soort duikbril en zou de eerste afbeelding van dit duikmateriaal kunnen zijn.

Het is niet mogelijk om precies te achterhalen wanneer het duikmasker zijn intrede deed. In de jaren 1300, mogelijk eerder, begonnen Perzische en Polynesische parelduikers visuele hulpmiddelen onder water te gebruiken. Ze hadden vensters die werden gemaakt door de buitenste laag van schildpadschelpen dun te snijden en te polijsten. Enkele eeuwen daarvoor werd het prototype van de moderne duikbril door de vele vrijduikers in de Stille Oceaan, zoals de Ama uit Japan, gebruikt om voedsel en rijkdommen onder water te oogsten. Deze duikbrillen waren vaak gemaakt van gepolijste zee- of schildpadschelpen. De uitvinding van de

duikbril lijkt te zijn voortgekomen uit een natuurlijke, progressieve behoefte aan zicht, zonder één enkele voorloper of echte oorsprong. Het lijkt er eerder op dat de kennis over het gebruik ervan werd doorgegeven via handel en occasionele contacten tussen kustbewoners.

eerste duikapparaat en duikhelm

Pas in 1190 komen we iets interessants tegen en het is opnieuw een militaire activiteit, namelijk het beleg van de Akko, een stad in het Noorden van huidig Israël. Volgens de Arabische schrijver Bohaddin gebruikte een Arabische duiker een apparaat om onder water te ademen. Deze duiker was de Egyptenaar Ahsan-ul-Ghawasin, ook bekend als Issa, en hij is zo mogelijk de uitvinder van het eerste duikapparaat. Hij diende in de marine van de Turkse Sultan Saladin tijdens de derde kruistocht. Om voorraden naar de stad Akko te brengen, zou hij een apparaat hebben gemaakt met een blaasbalg. Verzwaard met een steen kon hij met dit apparaat net onder het wateroppervlak blijven en voorbij de christelijke wachtposten zwemmen. Het verslag bevat kleurrijke verhalen over Issas afschuw toen hij de honderden Arabische lichamen "die als feestmaal dienden voor palingen, octopussen en krabben" op de zeebodem zag liggen. Ook hij werd één van die lichamen, nadat hij opgemerkt was door een patrouille kruisvaarders en doodgeschoten werd door een pijl. Evenwel ging hij de geschiedenis in als de eerste die een soort duikhelm ontwikkelde.

De mideleeuwen was een tijd zonder veel vooruitgang. Ook onder water bleef het donker en we moeten tot de renaissance wachten om iets te ontdekken. In 1450 treffen we de 'Sienese Archimedes' Mariano di Jacopo, il Taccola (1382-1453) aan. Deze Italiaanse wetenschapper beschreef een ademhalingsapparaat, in feite een lange

volgens

Tekening

Ademhalingsapparaat

Mariano di Jacopo.

tuba, sterk gelijkend op een neuskap van een paard. Een weinig praktisch ontwerp, maar het betekent wel een hoopvol signaal dat de interesse in duiken opnieuw een opleving kent. Belangrijker is dat hij eveneens voor de eerste Europese afbeelding van een zuigerpomp zorgt.

eerste ontwerp van een SCUBA en van een moderne snorkel

Later beschreef de Italiaan Leonardo da Vinci (1452-1519) systemen om onder water te ademen en aan hem wordt soms het eerste ontwerp van een SCUBA-uitrusting toegeschreven. Waarschijnlijk waren er die hem dit voorgedaan hadden, maar daar vinden we niet veel over terug en zijn schets lijkt zeer sterk op onze huidige uitrusting. In zijn Codex Atlanticus beschreef hij een uitrusting met luchttoevoer en een middel om de vlotbaarheid te controleren. Details wilde hij niet geven om ongure types niet op ideeën te brengen (om schepen voor hun schatten te laten zinken of om te roven en moorden). Dat was toen niet zo'n rare gedachte, want piraten en strandjutters kwamen meer voor dan nu.

Toen de Turkse vloot richting Venetië zeilde om de stad aan te vallen, besefte het stadsbestuur dat hun vloot het onderspit zou delven en riepen ze iedereen op om met oplossingen te komen. Natuurlijk moest Leonardo daarop reageren. Hij ontwierp een duikuitrusting om de Turkse vloot tot zinken te brengen. De duiker kon ademen via twee buizen die aan een vlotter bevestigd waren. Een buis was om in te ademen, de tweede om uit te ademen. Hiermee loste Leonardo het probleem van de dode ruimte op en zou zijn duiker minder last van hoofdpijn hebben. Zijn voorstel bevatte ook een soort van vin, al was die bedoeld om met de handen te 'zwemmen'. Zijn duiker moest immers over de bodem lopen naar de Turkse vloot. Jammer genoeg raakten de Turken niet in Italië, zodat er geen nood was aan het produceren en gebruiken van zijn duikuitrusting. Het bleef bij een ontwerp. Toch zou Jacques-Yves Cousteau zich door dit ontwerp hebben laten inspireren.

Leonardo bedacht ook een volledig lederen duikpak met een geïntegreerd masker dat kon drijven of zinken dankzij een huiden zak om het drijfvermogen te controleren. Door de lucht uit deze luchtzak in en uit te ademen zou de duiker autonoom kunnen duiken. Dit ontwerp was dus een eerste tekening van een SCUBA-uitrusting. Leonardo had aan bijna alles gedacht, want hij had zelfs een zak geïntegreerd waarin, in geval

van nood, de urine van de duiker werd opgevangen! Had hij gelezen over de Romeinse scheldnaam 'urinator'?

eerste onderzeeër met voortstuwing en duikbootaanval

De vroegste vermelding van een zelfrijdend onderwatervoertuig is te vinden in de geschriften van de Zweedse historicus Olaf Magnus, die vertelde dat tijdens een expeditie van de Zweedse koning Haakon naar Groenland kort voor 1505 twee onderzeeërs van zeehondenhuid, elk met drie man aan boord, gevangen waren genomen. Ze waren bedacht, omdat de inboorlingen wraak wilden nemen op bezoekende Europese handelaren voor hun oneerlijkheid. De Groenlanders slaagden erin om gaten te boren in de bodem van een paar Europese schepen voordat ze gevangen werden genomen. Deze onderzeeërs werden voortgestuwd door roeispanen die door hun zijkanten staken en werden niet dieper dan een paar meter gebruikt, omdat de rompen van zeehondenhuid nooit bestand zouden zijn geweest tegen de verhoogde waterdruk op grotere diepte.

eerste gebruik

van een duikklok

De Romeinse keizer Caligula heerste in de eerste eeuw en was vooral gekend vanwege zijn extravagante feestjes. Hij had zelfs enkele luxueuze pleziergaleien die rondvoeren op het meer van Nemi gelegen op ongeveer 30 kilometer van Rome. Deze schepen vol schatten zonken in dit meer en hoewel er velen naar de wrakken zochten, werden die niet gevonden. In 1531 (sommige bronnen vermelden 1535) ontwierp de Italiaan Guglielmo de Lorena een eenpersoonsduikklok. De klok werd op de schouders gedragen. Het geheel werd met kabels in het water neergelaten en de kabels dienden ook voor het rechthouden van de klok. De druk in de klok was gelijk aan de omgevingsdruk. De lucht voor de duiker werd door middel van

vaten ververst. In de latere varianten werd lucht door pijpen gepompt om een consistente luchtstroom te behouden. In juli startten Guglielmo de Lorena en Francesco de Marchi hun zoektocht en enkele weken later vonden ze de galeien. Dit is niet alleen het vroegste gekend gebruik van een duikklok en het is eveneens het eerste archeologische onderzoek onder water. Een aangename ervaring was het waarschijnlijk niet, want Francesco beschreef het duiken met de bel als volgt: "Vanaf je ellebogen en hoger had je het warm, maar daaronder had je het koud". Het neopreenduikpak was nog niet uitgevonden.

PATRICK VAN HOESERLANDE

De eenpersoonsduikklok, een ontwerp van Guglielmo de Lorena.

Muck diving in Lembeh

De zeestraat van Lembeh, tussen het gelijknamige eiland en Noord-Sulawesi in Indonesië is wereldberoemd voor 'muck diving', letterlijk 'rotzooiduiken'. Vooral macrofotografen zijn er dol op. Maar wat is precies 'muck diving'? Ga ik in de modder duiken? Of op een vuilnisbelt? Moet ik dikke laarzen aantrekken? En wat als ik verziend ben...?

Foto: Laurent Schmitz.

Harlekijn bidsprinkhaankreeft (Odontodactylus scyllarus).

Om een antwoord te vinden op deze existentiële vragen vliegen we eind maart richting Manado, de hoofdstad van Noord-Sulawesi. Na een uur rijden komen we aan in de havenstad Bitung, waar het hotel ons met een grote speedboot opwacht. Tijdens de korte overtocht naar Lembeh stoppen we meermaals om vastgelopen rommel uit de buitenboordmotoren te verwijderen. De zee is een spiegel en de vele plasticflessen en alle drijvend afval vallen bijzonder op. Gaan we hier écht duiken?

Een aantal duikresorts biedt boottrips aan naar de populaire duikplaatsen, die zelden op meer dan een half uur varen liggen. We hebben voor Thalassa Diving gekozen: een oase van rust met een tiental bungalows, een heerlijk zwembad en een modern duikcentrum.

microscoopstand

De volgende ochtend varen we de zeestraat in voor onze eerste 'muck dive'. Het regenseizoen loopt op z'n einde en stevige buien alterneren met wat zon. De zee is donkergroen en de hemel grijs wanneer we in het water springen. Rond de 10 m vinden we mooie koraalformaties met de gebruikelijke tropische vissen, maar de divemaster brengt ons dieper. Uit de vulkanische zandbodem steken hier en daar takken en afval uit. We zijn geschokt wanneer de gids met zijn 'muck pointer', een 50 cm lange aluminium staaf, alle voorwerpen enthousiast omdraait. Op andere duikplaatsen is het verboden om de natuur te verstoren, maar hier is het dus gebruikelijk. Een blik Coca Cola Zero zegt in zwarte letters: ''Recycle me''. Iets verder ligt een klein stuk speelgoed. Is dat plastic?

Foto's (5): Laurent Schmitz.

Een keizerpoetsgarnaal (Periclimenes imperator) op een kangeroe zeenaaktslak (Ceratosoma tenue).

Zeenaaktslakken in alle kleuren en maten: een natte droom voor macrofotografen!

Lembehkrabben houden precies van disco. De 'Flat rock crab' of platte rotskrab (Percnon planissimum).

Thalassa Resort op Lembeh.

Een grappige 'frogfish'. 'Ocellated frogfish' (Fowlerichthys ocellatusAntennarius ocellatus).

De 'Ornate ghost pipefish' of harlekijnspookzeenaald (Solenostomus paradoxus) zie je vaak in Lembeh.

De gids seint met twee vingers in de vorm van een aanhalingsteken, duikerstaal voor 'nudibranch' (zeenaaktslak). Het beestje is twee centimeter lang, ideaal om de microscoopstand van mijn 'Olympus TG-5' te testen. Ik zet de videolamp aan en een prachtig dier verschijnt op het scherm. Wow! De kleuren zijn ongelooflijk: wit met paarse strepen en oranje kieuwen.

Vanaf dan lijkt het alsof elk brokstuk een parel herbergt: onwaarschijnlijk gekleurde krabben, slakken, garnalen en andere minuscule beestjes.

Wanneer de gids naar een spons wijst, zoek ik tevergeefs naar de 'nudibranch'. Deze keer moet ik wat afstand nemen, want dit is geen spons maar een grote 'frogfish' (voelsprietvis of hengelaarsvis).

Ik fotografeer non-stop tot mijn echtgenote en duikbuddy naar mijn computer wijst. Het scherm licht rood op en het toestel biept als een pacemakeralarm: 'No deco: 2 minutes'. 50 minuten op 18 m diepte, nu al? De manometer bevestigt dat het tijd is om uit te duiken. Na 65 minuten komen we met de glimlach boven, deze keer in de zon.

terugdraaiende teller

De volgende dagen bezoeken we een twintigtal sites waar meer vreemde wezens op ons wachten. Schorpioenvissen in alle maten en kleuren, sepia's, zeepaardjes, 'pipefish', … En overal naaktslakken, waarvan sommige letterlijk microscopisch klein zijn.

schuw.

Om deze 'Shaun the sheep' (Costasiella Kuroshimae) te fotograferen is een microscoopstand onmisbaar!

Nog een millimeterlange zeenaaktslak op een zakpijpkolonie.

Blauwgeringde octopus of 'Blue ringed octopus' (Hapalochlaena sp.), één van de meest giftige dieren op de planeet.

De 'Lembeh sea dragon' of 'Thread pipefish' (Kyonemichthys rumengani ) is een endemische soort die sinds 2006 gekend is. Je moet geluk én goede ogen hebben om het 3 cm lang beestje te spotten, want hij lijkt helemaal niet op een draak.

Lembeh sepiola's (Sepiadarium sp.) zijn kleiner dan de sepiola's bij ons en bijzonder

Foto's (6): Laurent Schmitz.

Juveniele rode vleermuisvis (Platax pinnatus).

Waar stopt het plastic en waar begint de natuur?

Op een bepaald moment wijst de gids naar een exemplaar dat niet groter is dan een korrel zand, ongeveer 3 mm. Ik zoom in zoveel ik kan en schiet een reeks beelden. Tot mijn grote verbazing zijn de foto's scherp. Het gaat om 'Shaun the sheep' (Costasiella Kuroshimae), een naaktslak genoemd naar een Brits stripfiguurtje. Het schaapje is geel-groen met paarse punten en sprieten. Maar het meest ongelooflijke is dat er een tweede nudi op de foto staat. Die baby is gewoon onzichtbaar met het blote oog! Deze bijzondere naaktslakken eten algen, waaruit ze chloroplasten 'kidnappen'. Dit proces, bekend als kleptoplastie, stelt hen in staat om via fotosynthese zonne-energie te gebruiken. Het is echter niet bekend of hun teller terugdraait…

Niet alle zeebewoners van Lembeh zijn piepklein. We hebben het geluk een 'blue ringed octopus' (Hapalochlaena maculosa) te ontmoeten. Hij is groot uitgevallen voor zijn soort; een stuk langer dan mijn open hand. Dit is één van de meest giftige dieren op de planeet. Zijn beet is pijnloos, maar de tetrodotoxine die hij injecteert, is dodelijk (zie Hippocampus nr. 298). Ik probeer dus om niet agressief over te komen. De gids treitert het beestje echter met zijn 'pointer' (aanwijsstokje), omdat de blauwe

Blauwe mandarijnpitvis (Synchiropus splendidus).

Een mooi exemplaar van Hippocampus histrix of 'spiny seahorse'.

Foto's (2): Laurent Schmitz.

Electric disco clam of Indo-Pacific elektrische sint-jakobsschelp (Ctenoides ales). Het dier heeft een voordeel om stroomstoten te simuleren. Een mens denkt onmiddellijk dat het als verdediging is, om predatoren te weren, maar het kan evengoed zijn om prooien aan te lokken of een manier om een partner aan te trekken. Studies hebben echter aangetoond dat de nep-bliksems als verdediging tegen predatoren dienen. Vissen zijn dus geen fan van AC/DC. Maar hoe weten ze dat elektriciteit gevaarlijk is?

ringen enkel verschijnen als de octopus boos is. Het wezentje flikkert nu als een politiecombi! Ik schuil zo goed als ik kan achter mijn camera…

Verder kan ik een 'peacock mantis schrimp' of harlekijn bidsprinkhaankreeft (Odontodactylus scyllarus) op de zandbodem filmen en fotograferen. Ook de Banggai Kardinaalvis kan niet ontbreken, net als de endemische 'Lembeh sea dragon' of 'Thread pipefish' (Kyonemichthys rumengani). Die laatste lijkt eerder op een met zand bedekt takje dan op een zeedraak.

best of both worlds

Om onze week in Lembeh af te sluiten, gaan we bij zonsondergang naar de mandarijnvissen kijken. Elke avond verlaten deze fraaie vissen hun schuilplaats om te paren. Hier gebruiken de gidsen rode filters voor hun lampen om de dieren niet af te schrikken, maar uit ervaring weet ik dat zelfs mijn grote videolamp niets uitmaakt. Als je geduld hebt, komen de mandarijnvissen tevoorschijn.

Een super breedhoeklens heb je in Lembeh niet nodig. Je zal geen haaien of manta's zien en koraalformaties zal je systematisch mijden! Mijn vrouw vond het niet zo leuk, omdat de meeste 'vedetten' zo klein zijn dat je ze amper ziet. Dankzij het scherm en de zoom van mijn fototoestel kon ik er wel van genieten. Aarzel dus niet om een vergrootglas mee te nemen en een duiklamp om de kleuren van de dieren te laten schitteren. In Lembeh duiken is eenvoudig. Het water is relatief helder en er is nauwelijks stroming. Omdat je vaak 'vierkante' duiken doet, moet je ondanks de relatief geringe diepte

Volgens Wikipedia is de 'beaked sea snake' of 'hook-nosed sea snake' (Hydrophis schistosus) verantwoordelijk voor 90% van de sterfgevallen door beten van zeeslangen.

Lembeh is een eiland voor de noordoostkust van Sulawesi in de buurt van de stad Bitung. Lembeh Island is 25 km lang en 2 km breed. Lembeh Island wordt gescheiden van hetvasteland van Sulawesi door een

smalle strook water die bekend staat als de Lembeh Straat, hét summum voor muck divers.

Foto's (2): Laurent Schmitz.

Advertentie

toch opletten met de saturatie. Nitrox is dus een aanrader. Let er ook op dat je je oren na elke duik met drinkwater of een speciale oplossing spoelt, want otitis externa (zwemmersoor) loert om de hoek. Het water zit hier vol microscopisch leven, ook bacteriën en ééncelligen. Na bijna een week duiken, hadden we er allebei behoorlijk last van, ondanks voorzorgsmaatregelen. Gelukkig zijn de lokale apotheken goed voorzien van de nodige zalf en druppels.

De 'best of both worlds' krijg je als je na Lembeh in Manado duikt. De koraalwanden van de eilanden Bunaken en Manado Tua zijn een streling voor het oog. Veel groot leven is er niet, maar het krioelt er van de schildpadden en gigantische scholen vissen vormen er mooie 'bait balls'. Er is daar ook veel minder afval dan in Lembeh en dolfijnen of grienden begeleiden vaak de boten. We verbleven dus nog een aantal dagen bij Roel en Juud, onze vrienden van Lumbalumba Resort (zie Hippocampus 296). Zo konden we de 'toegevoegde waarde' van deze verre reis maximaliseren, met heel verschillende duiken in dezelfde regio. 

Merapi Tour & Travel

Dé Indonesië duik- en reisspecialist, van Pulau Weh tot Triton Bay

Merapi Tour & Travel organiseert individuele rondreizen én duikreizen over de gehele archipel. Van de makkelijk bereikbare bestemmingen als Bali, Komodo en Bunaken, tot de pareltjes als Wakatobi, Raja Ampat, de Molukken en Alor.

NOB-groepsreis naar

Sumbawa-Indonesië

15-daagse reis met walvishaaien, manta’s en nog veel meer!

Vertrek: Schiphol 21 april 2025

Prijs: vanaf € 2.895 excl. vluchten

Kijk op onze Duiken pagina op www.merapi.nl voor het volledige aanbod. Staat jouw droombestemming er niet bij, dan gaan we daar direct naar op zoek! Op duikreis met jouw vereniging? Vraag ons naar de mogelijkheden!

Merapi Tour & Travel Prinses Irenestraat 58, 6611 BK Overasselt www.merapi.nl, Tel.: +31-888 111 999, info@merapi.nl

LAURENT SCHMITZ & GREETJE BUYSSE

Foto: Laurent Schmitz.

De 'pink hairy squat lobster' of 'fairy crab' of harige paarse kreeft (Lauriea siagiani ) leeft op sponzen.

Skubba

& Fred

De ontmoeting met Fred

Het was een mooie zomerdag aan de waterkant. Zoals steeds probeerde Skubba te duiken op zoek naar vissen en planten. Jammer genoeg zag hij alles een beetje troebel. Wat hij ook met zijn ogen deed, hij kon niet goed zien onder water. Knipperen hielp niet. Grote of kleine ogen maken of zelfs scheel kijken hielpen ook niet. Toen het donker werd, moest hij het water uit om op tijd thuis te zijn. Hij was een beetje teleurgesteld, want hij had niet veel gezien.

Thuisgekomen zag hij dat opa op bezoek was. Het viel Skubba nu pas op dat zijn opa een bril droeg. Hij ging naar opa en vroeg hem: "Opa, waarom draag je een bril?".

"Om beter te zien, Skubba", antwoordde opa. "Mag ik ook een bril ?", vroeg Skubba. "Waarom?", vroeg opa verwonderd. "Omdat ik ook beter wil zien", reageerde Scubba.

De oude man lachte. Hij mocht dan oud zijn, hij wist dat Skubba goed kon zien en dat zijn vraag iets met duiken moest te maken hebben. Hij had wel een idee wat het probleem was.

Een week later zag Skubba zijn opa terug. Hij had een oude bril voor hem bij. Om beter te zien. Opa vermoedde dat Skubba ermee wou duiken en was benieuwd hoe Skubba dat ging doen.

Vandaag had Skubba de oude bril van zijn opa meegenomen en met een elastiek op zijn hoofd gebonden. De bril bleef goed zitten, maar boven water kon hij echter niet beter zien.

Ook toen hij zijn hoofd onder water stak, kon

hij er niet beter door zien. Waarom kan je onder water niet goed zien. Zelfs niet met een bril? Opa ziet toch beter met een bril?

"Wat ben je daar aan het doen ?", hoorde hij achter zich. Aan de kant zag hij een sportieve leeftijdsgenoot met een wijze uitdrukking op zijn gezicht.

"Ik probeer beter te zien onder water", riep Skubba.

"En lukt het?", vroeg de jongen.

"Nee, het blijft troebel", zei Skubba teleurgesteld.

"Dan hebben we een probleem", zei de andere jongen en hij vervolgde met: "O ja, ik heet Fred. Wie ben jij?".

"Mijn naam is Skubba. Waarom stel je die vraag?".

"Ik hou je al een tijdje in het oog en ik vroeg me af wat je daar allemaal probeerde. Wat is je probleem?", vroeg Fred vol interesse.

"Als ik onder water ben, zie ik niet zo goed. Mijn opa ziet beter met zijn bril op, dus ik probeerde het uit onder water. Maar het helpt niet echt. Ook andere dingen lukken niet. Kan jij me misschien helpen?".

"Ik denk het wel" en Fred vertrok.

Wat een rare kwast, dacht Skubba juist voor hij zijn hoofd terug onder water stak. Misschien moest hij met zijn bril aan scheel kijken onder water? Zou dat lukken? 

PATRICK

VAN HOESERLANDE

Transformeer je Smartphone in

Als je smartphone hét apparaat is waar jij al je belevenissen mee vastlegt. Dan is de SeaLife SportDiver Ultra dé behuizing die jij nodig hebt voor al je onderwateravonturen! Met de (gratis) SportDiver App wordt je Smartphone een échte onderwatercamera met een breed scala aan instellingen. De SportDiver Ultra is gegarandeerd waterdicht tot -40 meter en dubbel gezekerd middels een vacuümsysteem en een lekalarm. Geen zorgen om waterschade. Uit te breiden met lenzen, lensadapter & lampen. Geschikt voor alle recente Apple en bijna alle Android smartphones. Kijk op de website of jouw smartphone in de behuizing past.

Werkt met IPhone & Android

Vacuüm alarm en lek-alarm

Inclusief kleurcorrectiefilter

Automatische draadloze verbinding via Bluetooth

Waterdicht tot -40 meter

Ook beschikbaar als set met Sea Dragon lampen

Onderwater Smartphone behuizing

SportDiver Ultra behuizing (SL405), ook als set met de 2500 Lumen Sea Dragon Photo-Video Light (SL406)

Nieuw!

SportDiver Ultra, voor iPhone & Android telefoons.

Het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) investeert fors in nieuwe technologie.

De vzw VLIZ werd opgericht in 1999 en heeft onder andere tot doel (we citeren de statuten gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad): het beheren van grote mariene onderzoeksinfrastructuur van Vlaanderen, inclusief onderzoekscapaciteit van vaartuigen, een marien station en het Vlaams marien datacentrum.

Na 25 jaren is het VLIZ uitgegroeid tot een toonaangevend instituut op Europees niveau. Om het marien onderzoek nog wetenschappelijker en grondiger te kunnen uitvoeren zijn steeds nieuwe technologieën voorhanden, zoals robotica en AI. Het VLIZ zet dan ook volop in op innovatie. Op 13 september 2024 stelde algemeen directeur Jan Mees de nieuwste investeringen voor aan de leden van het instituut. Vooral het onbemande vaartuig Gobelijn en de werkboot Abbé Mann trokken de aandacht.

de robot 'USV Gobelijn'

Met de aankoop van het oppervlaktevaartuig USV Gobelijn, een zogenaamd 'Uncrewed Surface Vehicle' (USV), beschikt het VLIZ als één van de eerste onderzoeksinstituten ter wereld over een dergelijk observatieplatform. Deze robot werd gebouwd in Noorwegen door Mari-

time Robotics. Met een lengte van 9 meter kan het vaartuig beschouwd worden als een klein onderzoeksschip. De USV Gobelijn is uitgerust met wetenschappelijke instrumenten en sensoren, waaronder een systeem om de koolstofcyclus en andere levende en niet-levende parameters in het zeewater te bestuderen. Daarnaast beschikt de USV over een uniek systeem om andere robots te lanceren en op te halen. Vanuit een controlecentrum aan wal kunnen piloten de USV Gobelijn vanop een afstand besturen, waar ook ter wereld. Het vaartuig kan zo meerdere dagen of zelfs weken aan een stuk wetenschappelijke metingen uitvoeren op zee. Dat stelt wetenschappers in staat om mariene fenomenen op langere tijdschalen te observeren, bijvoorbeeld over meerdere getijdencycli heen. Met zijn aanzienlijke autonomie en snelheid en zijn vaarbereik verhoogt de USV Gobelijn de actieradius van het VLIZ. Het vaarplatform kan hierdoor – als één van de eerste in zijn soort – zowel in de Noordzee als op de volle oceaan opereren. De USV Gobelijn zal de weg vrijmaken naar meer observatie, onderzoek en innovatie op zee, met minder personeel en een kleinere koolstofvoetafdruk. Dit zou wel eens een paradigmaverschuiving kunnen zijn in onze benadering van oceaanobservatie,

Marien onderzoek

Foto:

VLIZ.

Testvaart van de USV Gobelijn met de RV Simon Stevin op de achtergrond.

Foto: Patrick Swinnen.

Algemeen directeur van het VLIZ Jan Mees tijdens de voorstelling.

In zijn loods, wacht de USV Gobelijn op een aangepaste wetgeving.

Foto: Patrick Swinnen.

één die hard nodig is om het mariene systeem volledig te doorgronden en een duurzame ontwikkeling van de Blauwe Economie mogelijk te maken.

De USV Gobelijn zal waarschijnlijk pas in de laatste maanden van dit jaar effectief op zee kunnen ingezet worden. Net als voor chauffeurloze auto's is de wetgeving op USV's in ons land nog niet klaar. Een onbemand vaartuig op zee sturen, is vandaag dan ook nog niet toegestaan. Ondertussen vergaart de Gobelijn stof in een VLIZ-loods … de werkboot 'Abbé Mann'

De werkboot Abbé Man is genoemd naar de 18e eeuwse abt Théodore-Augustin Mann uit het Kartuizerklooster in Nieuwpoort. Zijn studies over de Noordzee en de visserij aan de Vlaamse

kust zijn nu nog actueel. Zo benoemde hij in 1776 reeds de problematiek van de overbevissing en onderzocht hij in 1781 de stand van de kustwateren in functie van het openen van een vissershaven in Blankenberge.

De werkboot Abbé Mann is polyvalent inzetbaar op het Belgisch deel van de Noordzee, waardoor het VLIZ meer dan ooit flexibiliteit kan inbouwen in zijn operaties. De Abbé Mann meet 11 meter en is ontwikkeld door het Nederlandse bedrijf Stormer uit Hoorn. De combinatie van een beperkte diepgang van 1 meter, een vaarsnelheid tot bijna 40 km/u en een hijscapaciteit van 500 kg, maakt dat de Abbé Mann efficiënt, multifunctioneel en ook kustnabij inzetbaar is. Het compacte vaartuig zal onderzoek naar

onder andere kustverdediging en kustnabije plasticvervuiling vergemakkelijken. Snelle interventies bij evenementen, ondersteuning van duikmissies en campagnes met de roboticaplatformen behoren eveneens tot de mogelijkheden.

Beide vaartuigen kunnen vanaf dit najaar ook veilig aanmeren in een nieuwe wetenschapshaven in het Oostendse visserijdok. Een drijvend ponton en een verstelbare kolomzwenkkraan verhogen de toegang tot het dok als mariene testomgeving voor de sensoren en robotica van het VLIZ.

Meer info op de website van het VLIZ (www.vliz.be).

PATRICK SWINNEN

Foto: VLIZ.

De nieuwe werkboot Abbé Mann van het VLIZ.

Foto: VLIZ.

Foto: Patrick Swinnen.

Foto: Patrick Swinnen.

Het stuurhuis van de werkboot Abbé Mann. De besturingsinstallatie voor de USV Gobelijn.

Overzicht van het materieel van het VLIZ .

50 jaar Belgium Diving Asse

2024 markeerde een bijzondere mijlpaal voor Belgium Diving Asse (BDA), dat haar 50-jarig bestaan vierde. Op het feestprogramma stond onder andere een 'BBQ-deluxe', de jaarlijkse mosselduik en een clubreis naar Zuid-Frankrijk. Het feestgedruis werd afgesloten met een spetterende jubileumavond, waar heel wat herinneringen en straffe verhalen opnieuw aan de oppervlakte kwamen. De letterlijke kroon op het werk kwam er door een officiële erkenning, niet zonder trots mag onze duikclub voortaan de titel 'koninklijk' dragen.

Belgium Diving Asse Duikclub werd opgericht in september 1974 door een groep vrienden die een passie voor het duiken deelden. De eerste jaren waren gevuld met avontuur en camaraderie, het ontdekken van de duiklocaties en het delen van kennis over nieuwe duiktechnieken en het rijke onderwaterleven. De activiteiten werden al snel uitgebreid met maandelijkse clubduiken in de Oosterschelde, met vaste staanplaats op de Klein Stelle in Wemeldinge. De horizon reikte stilaan ook verder met vele club -

reizen naar Frankrijk en Spanje, tot de helderblauwe wateren van Egypte en de Malediven.

Zoals bij vele verenigingen zag de duikclub doorheen de jaren vele duikers komen en gaan, maar al die tijd bleven vriendschap en vrijwillige inzet, in een gemoedelijke sfeer de ruggengraat van onze club. Dat kon in 2024 niet beter geïllustreerd worden toen bestuursleden Charlotte & Tom in het huwelijksbootje stapten, na een uniek aanzoek 'op diepte' in de Put van Ekeren.

Als stichtend lid van NELOS volgde al snel na de oprichting de erkenning van de duikschool in 1978.

Elk jaar opnieuw verwelkomen we een nieuwe klas enthousiaste duikers in het zwembad van Asse. Drie keer per week worden de verschillende groepen klaargestoomd door onze gemotiveerde instructeurs voor het behalen van hun volgende ster. Daarbij worden onze 'oude rotten' zeker niet aan hun lot overgelaten. Ook zij kunnen wekelijks terecht in het zwembad voor conditieen techniektraining.

Medestichter Frans De Neve (rechts) in Dongelberg, jaren '70.

Clubtraining in Asse tijdens de eerste jaren.

Foto's (4): archief

Dirk De Neve.

Après-duik in Wemeldinge, 1979.

Afdaling van de Ourthe, 1981.

Vanuit de schoot van de duikschool zag in 2018 onze jeugdwerking, The Blue Sharky's, het levenslicht. De vele initiaties aan kinderen en jongeren en de mateloze inzet van onze jeugdinstructeurs en -begeleiders, resulteerden in 2023 in de NELOS-award van Gouden Club.

De club kijkt de toekomst dan ook met vertrouwen tegemoet, daarom werd het originele clublogo alvast in een nieuw jasje gestoken. Belgium Diving Asse blijft vastbesloten om haar missie voort te zetten: de onderwaterwereld verkennen en respecteren, en een plek bieden aan iedereen met een passie voor duiken!

PASCAL LECLERCQ

Advertentie

Training verkleed zwemmen, jaartal onbekend.

Clubduik, eind jaren '90.

Danny, Christaan en Frank, Oosterschelde, begin jaren '90.

Onze jeugdduikers in actie, 2024.

Doopduik Ekeren, 2024.

Foto's

(5): archief

Dirk De Neve.

Diving the Rock

Het hoofd lichtjes schuin gehouden, een vragende blik in de ogen en een aarzelende "oké…". De reactie die ik kreeg als mensen hoorden waar ik eind september mijn duikvakantie zou gaan doorbrengen. De locatie? Gibraltar, the Rock … "Kun je duiken op Gibraltar?", is dan meestal de vervolgvraag. En het antwoord is volmondig "ja"!

Uiteraard ga je niet duiken in de geroemde en beruchte 'Straat van Gibraltar'. Zoals te zien op het kaartje is ter hoogte van Gibraltar zelf de Straat al veel te diep om er als duiker iets te kunnen gaan doen. Dus, voor wie het zich nu al zou afvragen: "neen, orka’s zal je niet tegenkomen tijdens je duiktochten hier".

Duiken doe je voornamelijk in de baai van Gibraltar en in mindere mate aan de Middellandse Zeekant. En hoewel, zowel aan de baaikant als aan de Middellandse Zeekant, de bodem heel snel in de diepte verdwijnt, ligt er tegen de kust toch nog een breed en ondiep plateau waar het zeer aangenaam duiken is.

wrakken

Gibraltar is door haar geografische ligging reeds heel lang in de geschiedenis een strategisch zeer gegeerde plek. Het schiereiland is dan ook in het verleden meerdere malen het toneel geweest van belegeringen en zeeslagen. Om die reden alleen al liggen er heel wat wrakken. Die wrakken zijn in de meeste gevallen echter niet beduikbaar omwille van te diep.

In 1973 nam Dr. Eric Shaw het initiatief tot de aanleg van 'The Gibraltar Artificial Reef' of simpelweg, het 'Gibraltar Reef'. Het project bestond erin verschillende schepen bewust af te zinken rondom Gibraltar om op die manier een kunstmatig rif te gaan creëren. Het marien leven kreeg zo een veilige omgeving om te leven en zich voort te planten.

De schepen en barges (platbodemschepen die niet over eigen mechanische voortstuwing beschikken) werden gedoneerd door the Gibraltar Port Authority en lokale nautische verenigingen. De schepen werden grondig schoongemaakt, zodat er geen gevaar zou zijn voor het verontreinigen van de zee. Uiteindelijk werden ze afgezonken. Hierbij verloor men ook de lokale romantiek en geschiedenis niet uit het oog. Zo werd de 482M, een kabeltrekker, samen met haar trouwe hulpschip 'Bathy’s Barge'

Foto: Wim Bollein.

zij aan zij afgezonken. De eerste barges werden in 1974 afgezonken in Camp Bay, gevolgd door nog enkele schepen en de hierboven vermeldde ‘482M’ en 'Bathy’s Barge'. Het maakt van Camp Bay een zeer gegeerde duikplaats.

Het voorlopig laatste schip dat werd afgezonken, is de ‘MV New Flame’ in 2007. De duikgemeenschap in Gibraltar is heel erg vragende partij om het project nieuw leven in te blazen en meer schepen te laten afzinken, maar dit lijkt in de zeer nabije toekomst niet te gaan gebeuren. Om het met de woorden van een oude duiker te zeggen, die daar naar eigen zeggen al komt duiken voor de wrakken er lagen: "We need a politician who’s into diving to get our new wrecks here…". Het is ook overal hetzelfde, nietwaar …

Gibraltar onder water

Het water rond Gibraltar wordt zelden of nooit kouder dan 14°C. In de zomer bereikt het in normale seizoenen een temperatuur van ongeveer 24°C, al hadden ze deze zomer een periode met uitzonderlijk warme temperaturen van 27°C. Het water koelt wel vrij snel af. Eind september halen we nog 16°C tot 18°C, terwijl de meeste NELOS-duikers het in deze periode net iets warmer gewend zijn.

De baai van Gibraltar wordt gekenmerkt door zeer druk scheepvaartverkeer. Dit maakt dat er zo goed als geen visserij is in de baai. Enkel sportvissers vinden er hun plaatsje. Dat, gecombineerd met de wrakken die als kunstmatige riffen een thuis bieden aan marien leven, zorgt voor een weelderig onderwatertafereel. De wrakken bulken van het Middellandse Zeeleven. Toch zijn er verschillen te vinden met andere delen van de Middellandse Zee. Tandbaarzen en barracuda’s zijn er bijvoorbeeld zo goed als niet te vinden. Omgekeerd struikel je dan weer over de octopussen. Ik had zelfs het geluk een aantal octopusnesten te kunnen bewonderen. Scholen makreel en bonito doen de zon schitteren in het water en schorpioenvissen maken gebruik van de begroeiing

op de wrakken om zich te verstoppen. Slijmvisjes, lipvissen en baarzen maken het geheel af. Ook naaktslakjes en platwormen voelen zich hier blijkbaar prima thuis. Af en toe wordt het helemaal plezant als een gigantische blauwvintonijn zich doorheen een school makreel jaagt!

Hoewel er zich in de Straat en de baai nog veel ander en groter leven bevindt - denk aan haaien, dolfijnen, potvissen en zelfs orka’s - zul je die jammer genoeg niet tegenkomen tijdens het duiken. Maar laat dat de pret niet bederven, er is genoeg te beleven voor vele leuke en opwindende duiken.

surface time

Tijdens een duikvakantie moeten we af en toe ook wat tijd boven water spenderen en ook hier zal Gibraltar niet teleurstellen. Hoewel het schiereiland slechts een kleine 7km² groot is, valt er genoeg te beleven. Een wandeling door het natuurpark tot boven op de berg is een absolute aanrader. Je maakt er uiteraard kennis met de beroemde en beruchte makaken. Tijdens de wandeling naar boven voel en proef je de roemruchte geschiedenis van dit stukje rots! Je passeert er het Moors kasteel, de WOII-tunnels, talloze 'batteries', de ronduit spectaculaire grot van St. Michael en zoveel meer om helemaal boven uitgebreid te kunnen genieten van het adembenemende uitzicht over de baai en de Straat. Je voelt je letterlijk aan de poort van Europa en de Middellandse Zee!

Verder kan je naar Point Europa om aan den lijve te ondervinden hoe dichtbij Afrika hier is. In de oude stad valt eveneens van alles te bezoeken en te beleven.

En tot slot, zowel de oude stad als de nieuwe jachthaven bulken van de leuke bars en restaurants, zodat ook de innerlijke mens hier niks tekortkomt.

praktisch

Op Gibraltar vind je slechts één duikcentrum met een licentie: Dive Charters,

Point Europa Lighthouse met op de achtergrond Marokko.

met een vestiging in de jachthaven Marina Bay. Een op en top professioneel team dat er vol overgave alles aan doet om je duikverblijf zo aangenaam mogelijk te maken. Ze overleggen welke duikplaatsen er kunnen aangedaan worden. Hierbij trachten ze, in de mate van het mogelijke, een maximum aan variatie aan te bieden. Er wordt enkel ’s ochtends gedoken en omstreeks 13.00 uur ben je terug in het duikcentrum. Van maandag tot vrijdag worden kantduiken aangeboden, op zondag kun je mee met de boot. Het team kent de duikplaatsen op hun duimpje en kunnen je dan ook direct meenemen naar de interessante plekjes. Ook de plaatselijke fauna en flora kennen geen geheimen voor hen en ze delen die kennis dan ook graag met al wie geïnteresseerd is om te luisteren.

Materiaal kun je bij Dive Charters huren of je kan je volledige eigen kit meebrengen. Er wordt enkel afgeraden om je eigen fles mee te nemen, aangezien je bij het passeren van de grens onder de luchthaven door moet rijden en 'men kan daar wel eens moeilijk over doen'. Geen probleem, want het gebruik van flessen van het duikcentrum is inbegrepen in de prijs. Hou er wel rekening mee dat je er met enkele kraan duikt, dus dat je je ontspannerset op voorhand wel even zal moeten ombouwen.

Belangrijk om weten is ook dat je hier wel degelijk op Brits grondgebied bent. De grens kun je eenvoudig passeren met je Belgische identiteitskaart (een internationaal paspoort is dus niet nodig) en er wordt gewoon aan de rechterkant van de weg gereden, maar daar stopt het dan ook bij. De stopcontacten zijn Brits, dus vergeet geen adapter of je zal snel zonder lamp moeten duiken om maar te zwijgen over alle andere batterijen en je eventueel fotomateriaal. Betalen doe je in ponden, maar aangezien je overal vlot digitaal of met de kaart betaalt, merk je daar weinig van.

Zoals je hierboven hopelijk hebt kunnen lezen: Gibraltar, een voor velen ietwat onbekende plek, maar een ruwe diamant voor wie er is geweest!

WIM BOLLEIN

Uitbundig leven op de kunstmatige riffen.

Ook spinkrabben vinden hun thuis in de gaten en holen van de scheepswrakken.

Kleurrijke waaierslakken op de talrijke wrakken.

Een octopus klampt zich vast aan het wrak SS Rosslin.

Foto's

(4): Wim Bollein.

Jeugdduikhoekje

Onderwaterbiologie

Zeenaaktslakjes deel 2

In dit tweede deel over zeenaaktslakje bespreken we de vegetarische zeenaaktslakjes en de jongens en meisjes zeenaaktslakjes.

Weet je nog waar we mee eindigden in de vorige Hippocampus? We hadden het over zeenaaktslakjes en hun menu: de meeste zijn carnivoor. Maar … daar is een uitzondering op. Maak kennis met de fascinerende groene wierslak (Elysia viridis ) die je zeer zeker zal ontmoeten tijdens één van je duiken in de Oosterschelde.

Dit zeenaaktslakje voedt zich met algjes en wieren, dus plantaardig materiaal. Al mag je algjes en wieren geen 'echte' planten noe-

men, omdat ze geen structuren hebben zoals wortels, stengels en bladeren. Maar dit terzijde: het zijn duidelijk geen dieren.

Een feit is dat in de meeste wieren en algen chloroplasten zitten, een moeilijk woord voor bladgroenkorrels. Je hebt vast al in de lessen biologie geleerd dat planten hun bladgroenkorrels gebruiken om licht om te zetten in energie, zodat de plant kan leven en groeien. Dit proces noemen we fotosynthese. Wel, de algjes en wieren doen dat dus ook. Nu gaat de groene wierslak knabbelen

aan wieren en algen en krijgt ze op die manier bladgroenkorrels in haar/zijn lichaam (over die 'haar/zijn' straks meer). De groene wierslak verteert de bladgroenkorrels echter niet, maar slaat ze wel netjes op in haar lichaampje om te gebruiken!

Geloof het of niet: ons slakje kan dus net als een plant energie aanmaken uit licht om zichzelf te voeden. Dus haalt ze energie uit haar voedsel door te eten én door aan fotosynthese te doen. Geef toe: dit is wel heel speciaal, toch? Ons slakje lijkt zo bijna een dier-plant te zijn.

Dan wilde ik het nog even hebben over jongens en meisjes bij de zeenaaktslakjes. De meeste zeenaaktslakjes zijn beide in één lichaam. Met een moeilijk woord: ze zijn

De groene wierslak (Elysia viridis) met ernaast haar eiersnoer.

Naargelang het voedsel heeft de groene wierslak een andere kleur.

Foto: Ivo Madder.

Foto: Luc Rooman.

Net zoals andere zeenaaktslakken is Elysia viridis hermafrodiet, zodat ze een soortgenoot altijd kan bevruchten.

Foto: Jef Driesen.

Voortplanting van de harlekijnslak (Polycera quadrilineata).

Foto: Ivo Madder.

hermafrodiet. Dat wil dus zeggen dat één en hetzelfde zeenaaktslakje zowel mannelijke als vrouwelijke voortplantingsorganen heeft en ze dus zowel zaadcelletjes als eicelletjes kan produceren. Dat is wel erg handig! Want ondanks het feit dat er heel wat zeenaaktslakjes rondschuifelen in de zee en in de Oosterschelde, is het vaak erg moeilijk voor hen om elkaar te vinden in die immense watermassa.

Stel je voor dat je als meisjesslak na lang zoeken eindelijk een slakje ontmoet dat dan ook een meisje blijkt te zijn … daar komen geen babyslakjes van. Maar als je zowel jongen als meisje bent, maakt het niet uit: elk slakje dat je ontmoet is prima. De beide slakjes wisselen én hun eicelletjes én hun zaadcelletjes uit: succes verzekerd. Hier komen bevruchte eitjes van en na een tijdje hopelijk dan ook babyslakjes.

De zeenaaktslakjes leggen hun bevruchte eitjes op iets stevigs in het water en maken zich dan uit de voeten. Ze gaan niet netjes voor hun eitjes zorgen. Je begrijpt dat er dus veel verloren gaan. Er zijn genoeg andere zeedieren die de eitjes superlekker vinden. Daarom leggen de zeenaaktslakjes duizenden bevruchte eitjes tegelijk af. Trouwens: ze leggen die eitjes in prachtige patronen. Elke soort zeenaaktslak heeft haar eigen specifiek patroon om eitjes af te zetten. Je kan aan het patroon zeggen welke soort zeenaaktslak de eitjes heeft gelegd. Zoek tijdens je duik zeker ook naar de 'legsels'. Ze zijn zo mooi.

Zo, genoeg over zeenaaktslakjes. De volgende Hippocampus duiken we het zoete water in. 

KIKI VLEESCHOUWERS

Als de groene wierslak haar 'vleugels' volledig openspreidt dan worden er dankzij fotosynthese extra voedingsstoffen binnenin haar lichaam aangemaakt.

Advertentie

Schematische voorstelling van de werking van fotosynthese.

Foto: Claudia Gravenstein.

Ook in andere werelddelen komen zeenaaktslakken voor die van fotosynthese gebruikmaken.

Elysia chlorotica komt voor aan de Amerikaanse Oostkust.

Foto: Nicholas E. Curtis & Ray Martinez.

Ook de slaslak (Elysia crispata) van Curaçao haalt bladgroenkorrels uit haar algenvoedsel.

Foto: Ivo Madder.

In de kijker

Duikschool Actina viert haar 50-jarig bestaan

Zoals veel mooie sprookjes begint ook dit verhaal met ‘er was eens, heel lang geleden...’. Zo’n 50 jaar geleden, anno 1973, kwam een groep enthousiaste buddies samen met het idee om een nieuwe duikvereniging op te richten.

In die tijd was dat helemaal niet zo’n gek idee, want de duiksport was toen sterk in opkomst. In de buurt was er, door het uitgraven van het Gavermeer in de late jaren 1960 – waarbij de aarde werd gebruikt om de nabijgelegen snelweg E3 (nu E17) op te hogen – een nieuwe duiklocatie met veel potentieel ontstaan. Tegelijkertijd werd in Harelbeke een nieuw zwembad gebouwd bij de rijksschool. Bij het Gavermeer werd toen een overkoepelende watersportvereniging opgericht, inclusief een zeilclub, kajakclub en duikclub. Dit bleek echter geen groot succes, want al snel ging elke club haar eigen weg. De duikers lieten zich echter niet ontmoedigen. Ze hadden alles wat ze nodig hadden: veel enthousiasme, een nieuwe duiklocatie en een eigen zwembad. Alles viel op haar plaats. En zo geschiedde...

Duikclub Actina was geboren. Ja, je leest het goed: Actina, niet Actinia, de Latijnse naam voor de paardenanemoon. In alle enthousiasme sloop er bij de oprichting een schrijffout in de statuten. Het schooljaar 1973-74 werd aangevat met 22 leden, het lidgeld bedroeg voor elk lid 325 Belgische frank.

De eerste voorzitter, Cesar Devos, was ook directeur van de rijksschool, waar het nieuwe zwembad deel van uitmaakte. Hij zorgde voor een compressor, zes Mistral-ontspanners, zes monoflessen en een leslokaal. Hoewel alles eigendom bleef van de school, namen wij als club het onderhoud voor onze rekening. Dit was een mooie duw in de rug voor onze jonge club.

Dankzij de hulp van naburige clubs en instructeurs, zoals Jo Van den Hoven van

de Kortrijkse Duikersklub (KDK) en later François Blom, nationaal monitor van Thalassa Diving Gent (toen ook lid van de Kreeft en eerder van de Manta) en peter van onze club, konden we de leden laten doorgroeien van elementaire naar middenbrevetten. Zo stonden we langzaam maar zeker op eigen benen.

duiken in steengroeves

Elke twee weken hielden we onze clubduik in Lessines en de anderhalf uur durende autorit namen we er graag bij. De Gavers, waar het allemaal begon, was ook een ideale plek voor opleidingen. In het begin was er nauwelijks iets te zien – alleen zand en slijk. Na enkele jaren groeide de ondiepe rand echter vol, en de vispopulatie bestond vooral uit paling.

Actina groepsfoto jaren '90.

Foto: archief Actina.

Toen Lessines helaas werd gesloten, weken we voor onze wekelijkse duiken uit naar de steengroeve CPT in Doornik. In die tijd konden we ook rekenen op de hulp van José Vandekerckhove en Marc Dedrie, toen instructeurs bij de Piraten uit Wervik. Later, toen de Barges in Doornik weer werd opengesteld voor duikers, konden we elk weekend in deze prachtige steengroeve duiken, opnieuw dankzij José en Marc. Zij waren ook van grote betekenis bij de opleiding van onze eerste 3*Duikers (nu 4*D’s) en instructeurs.

een nieuw zwembad

Al snel bleek het zwembad van de rijksschool te klein en te ondiep. Gelukkig werd er in Zwevegem, vlak naast Harelbeke, een nieuw gemeentelijk zwembad gebouwd: 50 meter lang, met een beweegbare bodem en een maximale diepte van 3,5 meter. We hadden veel geluk met ons eerste zwembad, maar dit overtrof werkelijk alle verwachtingen. Hier kregen we een ruim lokaal in de kelder, waar we zelfs onze twee compressoren konden onderbrengen. Bovendien hadden we alle faciliteiten om het voor en na de training gezellig te maken.

op reis

De jaren verstreken en de club bleef groeien en bloeien. Waar in het begin vooral lokaal werd gedoken, kwamen er later steeds meer clubreizen bij. Aanvankelijk gingen we nog

samen met de bus, maar later kozen we ook vaker voor het vliegtuig. De eerste bestemmingen waren rond de Middellandse Zee, zoals de Zuid-Franse kust en het noorden van Spanje. Al snel verscheen ook Egypte op de radar, gevolgd door Oman. En natuurlijk verkenden we het prachtige Azië, met bestemmingen als de Malediven, Bali, de Filipijnen en verder. In de andere richting bezochten we het Caribisch gebied, waaronder Bonaire en Curaçao.

Al deze bestemmingen waren schitterend, maar we hanteerden altijd één belangrijke

voorwaarde: de trips moesten scherp geprijsd zijn zonder toegevingen te doen aan de kwaliteit, zodat ze voor ieder lid, mits wat sparen, toegankelijk bleven.

de samenwerking met Lago

In 2018 sloot het oude gemeentelijke zwembad en aan de overkant van de straat opende een nieuw sportbad, beheerd door Lago. Waar we voorheen met twee duikclubs het gemeentelijke zwembad deelden, werden nu alle clubs uit groot-Kortrijk ondergebracht in het nieuwe Lago-sportbad. Dit

Groepsfoto receptie 50 jaar Actina.

Foto's

(2): archief Actina.

bracht nieuwe uitdagingen met zich mee, maar dankzij onze goede contacten met onder andere Lago en KDK wisten we hier vlot mee om te gaan.

Samen met de vrienden van KDK hebben we de vzw Kortrijkse Zwevegemse Duik Club (KZDC) opgericht. Het doel hiervan is om lucht beschikbaar te stellen aan iedereen, zowel duikers als niet-duikers, binnen en buiten de club. Eén van onze leden ontwikkelde zelfs een volautomatisch digitaal compressorsturingssysteem, compleet met monitoring en facturatie. Hierdoor kan vrijwel iedereen 24/7 lucht vullen bij ons openbaar vulstation. Een groot deel van het onderhoud wordt door KZDC zelf gedaan, dankzij de jarenlange ervaring met compressoren die binnen zowel KDK als Actina is opgebouwd. Bovendien stelt KZDC een dertigtal duikflessen beschikbaar voor gebruik in het zwembad, niet alleen voor Actina en KDK, maar ook voor de andere clubs die nu in hetzelfde bad trainen.

Dat er bij Actina echte handige harry’s rondlopen, blijkt wel uit een ander technisch hoogstandje. De uitbater van Lago had al een tijdje problemen met een inefficiënte en dure onderwaterstofzuiger voor het reinigen van het zwembad. Na wat studie en optimalisatie konden we een verbeterd systeem voorstellen aan Lago. Dankzij dit nieuwe ontwerp, met onder andere parallel geplaatste filters, kan er continu onder de valse zwembadbodem worden gestofzuigd zonder dat het proces steeds onderbroken wordt door verstopte filters. Onze club neemt deze taak nu elk kwartaal voor haar rekening. Daarnaast ontwik-

kelde een ander lid een eigen online-agendasysteem, dat al meer dan 15 jaar in gebruik is. Toen was het ongezien en nu nog steeds ontzettend handig.

Het is geweldig dat we als club kunnen rekenen op onze leden, elk met hun eigen kennis en talenten. Of het nu gaat om foto's maken, reparaties en upgrades aan het clublokaal uitvoeren of duikmateriaal onderhouden, voor elke klus hebben we wel een geschikte en enthousiaste vrijwilliger. En dit alles gebeurt onder het toeziend oog van onze voorzitter, Chris Dejaegere, die al 27 jaar trouw op post is - een indrukwekkend staaltje van toewijding.

een actieve club

Bij Actina zitten we niet graag stil. Wekelijks duiken we in een steengroeve of in de Gavers en ook de Oosterschelde is een populaire bestemming. Alleen al in 2024, tot eind september, hadden we maar liefst 140 clubduiken op de teller staan en dat is exclusief duikweekends of -reizen. Daarnaast werd in 2022 een eigen vrijduikafdeling boven de doopvont gehouden. Deze bijzondere en rustgevende discipline geniet meer en meer aandacht en ook hier konden we als club niet achterop blijven. De nabijheid van duiktank Transfo in onze spreekwoordelijke achtertuin is hiervoor een groot voordeel.

Maar ook boven water zijn we actief. Ons feestcomité organiseert regelmatig leuke activiteiten en feestjes. Of het nu gaat om bierproeverijen, wandel- en stadstochten, BBQ’s of andere evenementen – we doen het graag en we doen het goed.

We konden onze 50e verjaardag niet ongemerkt voorbij laten gaan. Eén dag was simpelweg niet genoeg, dus maakten we er twee dagen feest van. Op de eerste dag

Foto uit de oude doos - 2008.

Clubreis naar Egypte - 2022.

Vlnr: oud-voorzitter, stichtend lid, huidige voorzitter - 2024.

Foto's (3): archief Actina.

organiseerden we een grote receptie, waar familie, vrienden, sympathisanten, maar ook het gemeentebestuur van Zwevegem en vertegenwoordigers van naburige clubs en WEVOS en NELOS van harte welkom waren. Na de nodige speeches ging de receptie echt van start, met een overvloed aan lekkernijen en bijpassende drankjes. Natuurlijk ontbraken de (soms bijna ongelooflijke) verhalen uit onze 50-jarige geschiedenis niet. Het werd een lange avond, maar niemand die dat erg vond.

Enkele weken later volgde dag twee van het feest. De afspraak was simpel: om 7 uur verzamelen we op een afgesproken plek, vanwaar we een dag vol verrassingen tegemoet gingen. Zo vertrok een touringcar, volgeladen met nieuwsgierige onwetenden, op weg naar een dag vol plezier. Gezien het volume aan decibels in de bus was het duidelijk dat we er zin in hadden.

De rit bracht ons naar het Waasland, waar we onder andere de Waaslandhaven bezochten, met het Deurganckdok, Fort Liefkenshoek en het polderdorp Doel. Uiteraard kon een streekbiertje in de Prosperhoeve niet ontbreken. Maar dat was nog niet alles. De deelnemers werden verdeeld in zes groepen en kregen doorheen de dag verschillende opdrachten die ze zo snel en goed mogelijk moesten uitvoeren. De winnende groep zou beloond worden met een

fles champagne. Op het eerste gezicht leek het eenvoudig, maar al snel bleek dat één van de deelnemers een dubbele agenda had. Er zat een mol in ons midden! Wat er daarna gebeurde, is voer voor discussie, maar kort samengevat kwam het hierop neer: zes teams die alles op alles zetten om elkaar te dwarsbomen en de eeuwige roem binnen te halen, terwijl de mol rustig toekeek hoe het bijna overal misging. Alleen de opdracht waarbij alle groepen samen een duikvlag moesten breien, bleef gespaard van sabotage. De vrouwen breiden in ongezien tempo en de mannen keken vol bewondering toe. Zelfs de mol kon het niet over z’n hart verkrijgen om het meesterwerk te vernietigen, ondanks die paar momenten van verzwakte aandacht.

Eenmaal terug thuis stond ons nog een

avondfeest te wachten. Er volgde opnieuw een uitgebreide receptie met hapjes en drankjes, gevolgd door een walking dinner. En toen kwam onze club-DJ Kurt in actie. Diegenen die dachten geen energie meer over te hebben, kwamen bedrogen uit. Bijna iedereen waagde zich op de dansvloer en het feest ging door tot in de late uurtjes.

Als we terugkijken op de afgelopen 50 jaar kunnen we alleen maar trots zijn op wat we als club hebben bereikt. Hoewel er ongetwijfeld nieuwe uitdagingen op ons pad zullen komen – zoals de groeiende interesse in technisch duiken en andere ontwikkelingen binnen de duiksport – weten we dat we er klaar voor zijn. Dit dankzij ons sterk team van kaderleden en onze enthousiaste leden.

Advertentie

RUBEN OMEZ

Foto's (3): archief Actina.

Uitstap ter gelegenheid van 50 jaar Actina. Opdracht: breien van een duikvlag. Uitstap ter gelegenheid van 50 jaar Actina. Ook sportieve activiteiten.

Uitstap ter gelegenheid van 50 jaar Actina met bezoek aan de Waaslandhaven.

De Japanse paling is een ontsnappingsspecialist

Eten en gegeten worden, dat is een harde realiteit in onze natuur. Roofdieren doen er alles aan om hun prooi te verschalken en hun potentiële slachtoffers halen soms het uiterste uit de kast om net dát te kunnen voorkomen. Denk aan het produceren van gif, zich goed camoufleren of net heel felle afschrikkende kleuren vertonen, als vis boven het water wegvliegen of zelfs aan het opofferen van enkele lichaamsdelen. Als dit alles niet gewerkt heeft, is het einde verhaal en word je als prooi onverbiddelijk verorberd tenzij je het geluk hebt als Japanse paling ( Anguilla japonica ) te worden geboren.

Sommige dieren weten zich toch nog uit de muil van hun predator te bevrijden en te vluchten. Jonge Japanse palingen gaan echter nog een stapje verder en slagen er vaak in om zelfs te ontsnappen nadat ze ingeslikt zijn door een grotere roofvis. Hoe is dit mogelijk?

Onderzoekers van de universiteit van Nagasaki in Japan ontwierpen een experiment om dit gedrag in detail te kunnen bestuderen. Als Chinese vrijwilligers gebruikten ze jonge palingen van zo'n 7 centimeter lang. Deze dieren werden in de buikholte en de staart geïnjecteerd met een contraststof (bariumsulfaat) waardoor ze duidelijk zichtbaar zouden worden onder röntgenstralen. Vervolgens werden ze individueel vrijgelaten in een aquarium met daarin één hongerige zoetwaterroofvis, de 'Dark sleeper' (Odontobutis obscura – familie van de zeegrondels), van gemiddeld 15 centimeter lengte.

Vanaf het moment dat de paling opgeslokt

werd, kon men met een X-stralenvideosysteem de gehele tocht van het slachtoffer volgen.

Veel roofvissen verzwelgen hun prooi door hun mond snel te openen en de vis met het omringende water recht de slokdarm en maag in te zuigen. Door de hoge zuur-

Zoetwaterroofvis 'Dark sleeper' (Odontobutis obscura).

tegraad en het gebrek aan zuurstof in de maag overleven jonge palingen daar gemiddeld slechts 211 seconden. Veel tijd om te ontsnappen kregen onze jonge Houdini's dus niet. Vermits veel dieren met de kop eerst worden opgeslokt, zit het topje van hun staart als laatste nog in de slokdarm van de grondel. En dat benutten ze om zich

Foto: kazoka.

Foto: KENPEI.

Schema rechts: Ontsnappingsgedrag van jonge Japanse paling Anguilla japonica via het spijsverteringskanaal van de predator nadat ze zijn gevangen. (A) Gedragsovergangen van A. japonica tijdens de ontsnapping, bepaald door Markov-ketenmodellering. De waarschijnlijkheid van elke toestandsovergang wordt berekend op basis van de relatieve frequentie van gedragsveranderingen ten opzichte van de vorige toestand. Bijgevolg bedraagt de totale waarschijnlijkheid (aangegeven door de pijlen) die zich uitstrekt van één toestand altijd 100%. De breedte van de lijnen toont de waarschijnlijkheid van elke overgang. De foto's en tekeningen (B-E) tonen röntgenfoto's (links) en bijbehorende schetsen (rechts) van het karakteristieke gedrag tijdens de ontsnapping. Het rode stippelvak geeft het filmbereik van de röntgenfoto's weer. (B) Staartinbrenggedrag in de slokdarm van de predator met behulp van de punt van de staart. (C) Uit de kieuwen van de predator komen. (D) De kop uit de kieuwen van de predator trekken door hun lichaam op te rollen. (E) Rondcirkelen langs de maagwand alsof ze op zoek zijn naar mogelijke ontsnappingsroutes uit de maag van het roofdier.

achteruit te wringen en hun staart via de kieuwspleet naar buiten te wurmen. Dan is het kwestie van nog wat te kronkelen met hun lichaam om ook hun kop buiten te krijgen en weg te kunnen zwemmen.

Palingen die volledig in de maag terechtkwamen en dat voordeel dus niet hadden, begonnen vervolgens rondjes te zwemmen tegen de maagwand, waarbij de helft er vooralsnog in slaagde om hun staart in de slokdarm te duwen en aan hun ontsnappingspoging te beginnen.

Enkelingen vergisten zich van afslag en boorden zich in de maaguitgang, wat uiteraard geen goede keuze was… Uiteindelijk wist bijna de helft van de 32 opgegeten palingen op deze manier uit de maag te ontsnappen.

Alhoewel dit fenomeen nu voor de eerste maal bij vissen is waargenomen, zijn deze palingen niet de eerste dieren die uit het lichaam van het roofdier dat hen opat ontsnapten. In 2020 bestudeerden onderzoekers ook al de interactie tussen een kikker (Pelophylax nigromaculatus) en een waterkever (Regimbartia attenuata) die vaak samenleven in Japanse rijstvelden. Kikkers hebben geen tanden en slokken hun prooi in hun geheel in, waarna ze afhankelijk zijn van hun sterke spijsverteringsstelsel om ze te doden. De betrokken waterkevers staan vaak op het menu van de kikker, maar experimenten toonden aan dat maar liefst 93 procent van de opgegeten kevers binnen de 6 uur de kikker via zijn achterdeur verlaten en vrolijk verder gaan met hun leven. Het is ze gegund, maar persoonlijk sta ik toch liever bovenaan de voedselpiramide. 

STEF VAN UFFEL

Afbeelding: MidjourneyMarijke Van Cauwenberghe.

Advertentie

Bronnen: Current Biology: 'Active escape of prey from predator vent via the digestive tract' & 'How Japanese eels escape from the stomach of a predatory fish'.

De flamenco-platworm van de Oosterschelde is een sierlijke worm die al wel een Nederlandstalige naam heeft, maar nog geen officiële wetenschappelijke naam heeft.

De flamenco-platworm

Platwormen, de sierlijke en kleurrijke bewoners van de warme oceanen kunnen elke duiker bekoren, maar hoe zit dat eigenlijk met platwormen in onze wateren? Er leven best wat inheemse soorten in de Oosterschelde, vrij onopvallend. Maar daar is verandering in gekomen met een nieuwkomer, een exoot weliswaar, maar prachtig opvallend: de flamenco-platworm.

Die sierlijke nieuwkomer is voor het eerst gesignaleerd aan de Zeelandbrug in augustus vorig jaar (2023 dus) en ik wou hem nu toch eens eindelijk met mijn eigen ogen aanschouwen. Die platwormen moeten het hier ontzettend naar hun zin hebben, want je hoeft echt niet meer aan de Zeelandbrug te gaan duiken om ze te ontmoeten.

Ondertussen zijn ze over de ganse Oosterschelde uitgewaaierd. Ook in het Grevelingenmeer zijn ze al gespot, tot in de Noordzee toe. Ze zijn al gezien op alle dieptes: van nul meter (zodat je ze al kan ontdekken door louter stenen te keren) tot op dertig meter diep.

Ik besluit de oorspronkelijke vindplaats te beduiken. Kwestie van ze zeker te vinden. Gewapend met een buddy met scherpe ogen en met mijn fototoestel in de aanslag, spring ik het vrij rustige Zeelandbrugwater in. Een fijne stroming brengt na een tiental minuten duiken een vrijzwemmend hoogzwanger zeepaardmannetje (Hippocampus hippocampus) voor mijn lens. Deze duik kan al niet meer stuk! Ik vergeet de platwormen en geniet van het zeepaardje dat zijn staartje krult rond een trosje pauwkokerwormen

(Sabella pavonina), met een stekelzeespinnetje (Achelia echinata) op zijn zwanger buideltje rondkruipend.

Een ruk aan de buddylijn trekt me uit dit mooie tafereeltje. Mijn buddy heeft de flamenco-platworm (voorlopig nog zonder wetenschappelijke naam) ontdekt. Snel zwem ik naar hem toe. Nou, arendsogen heb je niet nodig om deze sierlijke worm te spotten. Dit exemplaar is groot genoeg, makkelijk tien centimeter lang. Hij zit op sepia-eitjes te foerageren. Deze sepia-eitjes zijn afgezet

op natuurlijk substraat, namelijk op kokertjes van de pauwkokerwormen. Erg mooi om te zien. Het zijn trouwens opvallend kleine eitjes. Maar terug naar onze platworm. Hij glijdt sierlijk met golvende randen van sepia-ei naar sepia-ei. De flamboyante kleuren van de tropische platwormen heeft hij niet, maar hij is best mooi gekleurd: geelpaarsbruin met vlekjes. Een beetje verder zien we een vijftal exemplaren over de bodem glijden. Ze lijken perfect glad te zijn, maar dat zijn ze dus niet. Hun huid staat vol microscopisch kleine trilharen, wat hen in

Foto: Kiki Vleeschouwers.

Foto: Kiki Vleeschouwers.

Voortplanting

De flamenco-platworm is hermafrodiet (tweeslachtigheid). Platwormen hebben wel een merkwaardige manier om zich voort te planten. Het kan geslachtelijk. Dan wordt het mannelijk stilet gewoonweg door de huid in het lichaam van de andere platworm geprikt en de geloosde zaadcellen zoeken hun weg doorheen het lichaam op zoek naar eicellen. De bevruchte eicellen worden afgezet op stevig substraat. Niet geslachtelijk kan ook: een afgescheurd deel van de platworm kan gewoonweg een nieuwe platworm genereren.

staat stelt snel verder te 'glijden'. Opvallend is de centrale richel op hun lichaam, dit is de slokdarm. Iets verderop zie ik een vrij-

Naamgeving

De flamenco-platworm heeft al wel een Nederlandse naam, waarvoor trouwens een wedstrijd werd uitgeschreven, maar nog geen wetenschappelijke naam. Men is immers nog steeds volop bezig met onderzoek. We weten nog steeds niet over welke soort het gaat, er is zelfs twijfel over het genus. Initieel sprak men van Pseudocerus maximum, een naam die ook al vermeld staat op de website van Stichting ANEMOON. Het vermoeden was dat Pseudocerus maximum vanuit de Middellandse zee en Atlantische oceaan zou meegekomen zijn via ballastwater van schepen of via aanvoermateriaal voor de schelpdierenkweek, maar dat werd niet bevestigd door DNA-onderzoek. Het is mogelijk een heel andere soort, men denkt nu aan Phrikoceros sp.

En dat je ChatGPT echt niet (altijd) voor waarheid moet aannemen, bewijst een

zwemmend exemplaar en ik begrijp waar de naam flamenco-platworm vandaan komt. De randen van de worm golven sierlijk, zo-

snelle raadpleging. Volgens ChatGPT zou het vaststaan dat onze Oosterschelde flamenco-platworm een Maritigrella fuscopunctata zou zijn, afkomstig uit de Indo-Pacifische regio. Ik ben dan toch maar eens naar afbeeldingen gaan kijken. Die sug-

als de ruches van een flamencojurk. Een mooi schouwspel. Ik volg de zwemmende platworm naar een ander prachtig schouw-

gestie is net iets te kleurrijk om overeen te komen met wat ik heb gezien onder water.

We wachten dus de verdere DNA-onderzoeken af om uitsluitsel te geven.

Foto: Marion Haarsma.

Advertentie

Foto: Marion Haarsma.

Men dacht eerst dat het om Pseudocerus maximum ging, maar na DNA-onderzoek denkt men nu eerder aan Phrikoceros sp.

Andere platwormen in de Oosterschelde

De flamenco-platworm is niet de enige platworm in de Oosterschelde. Er recent zijn nog twee andere exootjes gevonden. Ze zijn klein en veel moeilijker te spotten, namelijk de lava-vliesworm (Prosthiostomum wagurensis) en de Koreaanse vliesworm (Notocomplana koreana).

Daarnaast zijn er ook inheemse platwormen in onze wateren, zoals de effen vliesworm (Leptoplana tremellaris), de witgestreepte platworm (Prostheceraeus vittatus) en de grote zeeplatworm (Stylochus pilidiem).

Bovenste foto's: details van twee exotische kleine platwormsoorten die in 2023 in onze wateren zijn opgedoken.

Linksboven: kleurpatroon van Prosthiostomum wagurensis (lava-vliesworm).

Rechtsboven: ogen van Notocomplana koreana (Koreaanse vliesworm) (Bron: GiMaRIS).

Onder: lava-vlieswom compleet dier, Oosterschelde bij Neeltje Jans, 1 oktober 2023 (Bron: Brendan Oonk).

spel. Ik zie nog net de overdacht van zaadcellen van meneer sepia (Sepia officinalis) naar mevrouw sepia en nadien het vrouwtje dat haar zwarte eitjes keurig afzet. De platworm fladdert ernaartoe en glijdt langs de eitjes heen. Ik kan me niet voorstellen dat de platworm met zijn uitstulpbaar zuigslurfje (proboscis) die harde 'eischaal' kan doorboren. Zijn carnivorisch menu bestaat namelijk uit mosdiertjes (bryozoën) en andere kleine ongewervelde diertjes. Enfin, er is nog weinig van deze platwormen bekend,

noch gekend. Verder onderzoek zal ons in de toekomst wijzer maken.

Tussen deze danseressen door geniet ik nog van de andere weelde van de Oosterschelde. Een buikstreepnemertijn (Tubulanus superbus) glibbert weg, blauwtipjes iriseren als het ware, ruwe en gladde wratslakken doen hun opwachting (wat zijn ze moeilijk van elkaar te onderscheiden), grote velden hoefijzerwormpjes doemen op…Die negentig minuten duik is veel te snel om. Misschien

Advertentie

moet ik toch maar eens leren rebreatherduiken? 

Referenties

• De flamenco-platworm kwam dansend ons land binnen. Rykel de Bruyne, Adriaan Gmelig Meyling, Anemoon, RAVON nr. 45.

• Nature today: Brainstormen over platwormen- 15 oktober 2023, Rykel de Bruyne, Brendan Oonk, Inge van Lente.

info en vrijblijvende offerte: steven@dive-along.com

www.dive-along.com +32 (0) 472 54 88 16

De ontdekking van de steengroeve

Zoals jullie misschien weten, werd de Belgische duikfederatie in 1957 opgericht door een handvol avonturiers. In de herfst van 1958 werd de carrière van Vodelée ontdekt door één van hen: Gaby Wauters. We kregen een artikel van René Crepin te pakken uit 1959, waarin hij vertelt over de eerste duik in de steengroeve. Een duo bestaande uit een zekere William Xhignesse en Fernand Meuret kreeg deze kans. Daarna volgden nog veel meer duiken.

Het eerste bezoek aan de steengroeve dateert van bijna een jaar geleden. Het was een zonnige zondag in januari. Rond negen uur had een ervaren en hecht team zich verzameld bij het bassin, de traditionele verzamelplaats voor onze zondagse duiktrips. Drukte rond het vulstation, vrolijke grappen, kwinkslagen, ... heerlijk toch! Iedereen was op tijd, behalve Micky en Gisèle, maar ik weet niet of ik me dit écht herinner of het uit gewoonte schrijf.

Ons doel: duiken onder het ijs in de steengroeve van Grand Fond bij Philippeville. De olijke bende vertrok. Het was een lange autorit op koude wegen met af en toe een korte stop om van passagier te wisselen, kwestie van het enthousiasme levendig te houden.de onderwaterwereld

Al snel bereikten we Charleroi, daarna volgde een zeer pittoreske weg naar Philippeville. Er was geen twijfel over de te volgen route, de weg was ons bekend. De auto's werden geparkeerd en het materiaal werd uitgeladen.

Een klein mirakel: de deur van het kleine verlaten huis bij de steengroeve was open. Binnen omkleden... wat een luxe! We waren echter heel snel ontnuchterd, de koude vochtigheid van het interieur was echt onbehaaglijk in vergelijking met de zonnige -8 °C buiten. We hadden geen probleem met die koude: takjes en houtafval werden verzameld en al snel hadden we een prachtig kampvuur midden in de natuur. Een blik op het bevroren vliegtuig, de ijsdikte van 25 cm de watertemperatuur van 0,5 °C boven nul. Het was oké, we zouden niet bevriezen.

Met een zekere nervositeit – het was pas de tweede keer dat we de kans kregen om in dergelijke omstandigheden te duiken – werd het duikmateriaal minutieus klaargemaakt.

Met een bijl hakten we een mangat met een diameter van ongeveer één meter en een tweede gat (een veiligheidsgat) meer in het midden van de steengroeve. De eerste ploeg vertrok: Henriette, Gaby, Fernand en René. Om het eerste gat zeker terug te vinden, werd er gedoken met een touw. Daniel was verantwoordelijk voor de veiligheid en zorgde ervoor dat het touw strak gespannen bleef, zodat de duikers regelmatig een

René Crepin.

Foto: archief LIFRAS.

Ontdekking van de steengroeve Vodelée door Gaby Wauters in de herfst van 1958. Michel (Micky) en Fernand Meuret maken zich klaar voor de duik.

signaal konden geven door aan het touw te trekken.

IJsduiken geeft een bijzondere duiksensatie. De weerspiegeling van de oppervlakte ziet er anders uit dan bij open water. Het ijs fungeert als een soort matglas. Onder het ijs op, de rug zwemmend trokken de lucht en de bomen langs de steengroeve voorbij als een vage aquarel voor onze verbaasde ogen. De koude speelde ons weinig parten. De duik van 30 minuten onder het ijs leek erg kort. Ongeduldig verdween ook het tweede team in het mangat, voordat het eerste de kans kreeg om hun indrukken weer te geven. Op hun beurt trotseerden ook William, Bob en Daniel het ijskoude water en ze kwamen met dezelfde pretoogjes uit het water. Daarna was het de beurt aan het derde team: Micky en Jean. Dit was vooral een praktisch team. Misschien minder sereen dan de vorige twee, maar met bijzondere aandacht voor de inwendige mens. Op de terugweg bracht Micky een prachtige karper mee, die Jean had verschalkt tijdens zijn siësta en was doorboord door zijn mes. Te midden van het gejuich werd dit arme dier vakkundig gegrild op een kippengaas boven de vlammen van ons kampvuur. Wat een heerlijke maaltijd!

Al het meegebrachte voedsel maakte het mogelijk om een menu te creëren dat op zijn zachtst gezegd uitzonderlijk was: chocolademelk, camembert, soep, koude kip en vlees, pistolets met ham, peperkoek, rijstpap, Amerikaanse steak en niet te vergeten de fameuze gegrilde karper, op smaak gebracht met lokale kruiden. Het geheel werd in willekeurige volgorde opgegeten, iedereen at waar hij zin in had. Alles werd weggespoeld met Beaujolais (de beroemde Beaujolais), cola, bier of koffie en dan hebben we het nog niet over de opwarmertjes gehad die essentieel zijn bij elke 'après-duik'.Het is moeilijk om deze sfeer van sportieve en ietwat bohemienachtige vrolijkheid te omschrijven. De orde van de dag was: wees blij!

Ontdekking van de steengroeve Vodelée door Gaby Wauter in de herfst van 1958. De eerste verkennende duik in Vodelée, in 1958, door Michel (Micky) Goldstein en Gaby Wauters.

Om de sfeer van die tijd te illustrern zie je hieronder een foto genomen in 1957 tijdens het eerste federale duikuitstap in Zeeland, kort voor de daadwerkelijke oprichting van BEFOS/ FEBRAS. Vlnr.: Micky Goldstein, Bob Lombaert, Daniel Poutrain (zittend), Paul Bailly en William Xhignesse. (Bron: speciale uitgave van Hippocampe ter gelegenheid van het 40-jarig jubileum van BEFOS/FEBRAS - december 1998.

Diezelfde winter (1959) gingen ze nog eens naar Vodelée duiken en nu lag er wel ijs op het water.

Foto: NELOS-archief.

Foto:Fernand MeuretCAS-archief.

Vodelée tijdens de winter, 13 januari 1962.

Foto:Micky Goldstein.

Foto: Maurice Romberg.

Onder de winterzon eindigde deze prachtige duiktrip met een vrolijke rijdans op de omliggende paadjes, sommigen in zwemkleding (de harde), anderen goed ingepakt (de watjes). Vier uur alweer! Duikers en begeleiders begaven zich naar de auto's en zetten koers naar een steengroeve die door Gaby was getipt: de Vodelée-steengroeve. Na iets minder dan 15 km via een zeer mooie weg in één van de mooiste landschappen die er is, bereikten we het terrein van de steengroeven van Merbes Sprimont. Alles was stil. De berkenbomen leken ons met verbazing aan te kijken. Wilden? Een mooi huisje, gehuld in de kou, zag eruit als een spinnende kater. Prachtig was het er, nietwaar? Wat een rust! Op verschillende plekken had je een adembenemend uitzicht. En toen, plotseling, zagen we het water.

Magnifiek! Formidabel! We hoopten dat het helder was en daar leek het wel op. Dit moesten we uitproberen, maar het was bijna donker en we kenden dit water niet. Na enkele minuten discuteren besloot William: "Ik ga wel kijken!". Kijken was veel gezegd, nu de nacht snel viel. Maar Fernand voegde er zonder aarzelen aan toe: "Ik ga mee". Zo gezegd, zo gedaan.

Onze vrienden werden met onze hulp van kop tot teen geëquipeerd. Vanop de oever zouden we het lichtschijnsel van hun lampen in het oog houden. Code voor de zichtbaarheid onder water: één keer uitschakelen = 5 meter, twee keer = 10 meter, drie keer = 15 meter. Schitterend! Vanop de oever waren de signalen die op 15 meter afstand werden uitgezonden perfect zichtbaar. We hadden de steengroeve van onze dromen gevonden.

D&T ADV OWS 24_06.qxp_Opmaak 1 22-10-2024 12:10 Pagina 1 Advertentie

EGYPTE - SRI LANKA - INDONESIË - MALTA/GOZO - CURAÇAO - GALAPAGOS

BAHAMAS - MEXICO - MALEDIVEN - FILIPIJNEN - THAILAND - OMAN

ST. EUSTATIUS - BONAIRE - JORDANIE - COSTA-RICA - LIVEABOARDS

CURACAO

Vanaf: € 1272,-

Gelegen op de westpunt van Curacao weg van de drukte. 9D / 7N 2-pers studio o.b.v. logies en onbegeleid kantduiken duikpakket.

Rond het kampvuur, dat in alle haast werd aangestoken om onze twee waaghalzen te verwarmen, werd er uitgebreid gedebriefd. Onze twee ontdekkingsduikers bevestigden de helderheid van het water. Een op zijn zachtst gezegd merkwaardig aspect was eveneens dat, terwijl we 15 km verder onder een ijslaag van 25 cm hadden gedoken, het water hier ijsvrij was. Het was al heel laat toen we, nadat het kampvuur gedoofd was, terug naar Brussel vertrokken. We beloofden elkaar om zeker het volgende weekend terug te keren.

Zo begonnen we onze duiken in Vodelée. Dankzij de behulpzaamheid en het sportieve begrip van de managers van de steengroeven van Merbes Sprimont, werd Vodelée al snel ons diepduikcentrum. Sindsdien vonden vele C.A.S.-leden er elke zondag zowel het plezier van het echte duiken en het genieten van deze prachtige natuur, als het samenzijn en plezier maken met vrienden terug.

RENÉ CRÉPIN

Overgenomen uit Hippocampe nr. 273 (sept. 2024), het bondsblad van Lifras. Vrij vertaald door Marijke Van Cauwenberghe.

FILIPIJNEN

Magic Island Dive Resort

JAAR

2025 - 20- jarige jubileum

Al 20 jaar een van de top duikresorts op de

en

reis naar Magic Island en ontvang 20% jubileum korting Vraag ons naar jouw korting.

RODE ZEE

Nemo Dive Club & Hotel

Vanaf: € 905,-

Nederlandse gastvrijheid in Egypte Heerlijke bootduiken in de baai van Safaga 8D / 7N 2-pers kamer o.b.v. volpension 10 bootduiken fles, lucht, lood

Prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal. Bagagekosten kunnen van toepassing zijn.

Kijk voor meer uitgebreide duikreis adviezen en een compleet bestemmings aanbod op onze website WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

in de herfst van 1958. Gaby Wauters en Fernand Meuret rijden met de auto tot aan de waterkant.

Foto:Micky Goldstein.

Filipijnen

in 2025 is het groot feest. Boek een

Boot 2025 scoort

bij de wereldspelers in de branche

17 beurshallen vol boten, jachten, duik- en surfuitrusting en bestemmingen over de hele wereld.

Als boot 2025 op 18 januari 2025 negen dagen lang haar deuren opent, zal het wederom de crème de la crème van de watersportindustrie laten zien. Vooral het enorme aanbod aan jachten en boten is de troef waarmee de vakbeurs het komende jaar haar concurrenten duidelijk zal overtreffen. 17 beurshallen met meer dan 1.000 boten, surfplanken, duikuitrusting en veel watersportbestemmingen over de hele wereld maken boot Düsseldorf tot het topevenement in de branche.

Directeur Petros Michelidakis: "De muziek speelt in Düsseldorf! Als u de diversiteit van watersporten wilt ervaren en er persoonlijk

meer over wilt weten, dan bent u hier aan het juiste adres. De centrale ligging van boot in het hart van Europa, met uitstekende vlieg- en treinverbindingen, creëert een internationale marktplaats met ideale omstandigheden voor succesvolle zakendeals en biedt perfecte netwerkmogelijkheden. Exposanten op boot melden jaarlijks talrijke verkopen tijdens de beurs zelf, evenals duizenden extra leads die hen in de periode na de beurs goede zaken garanderen. Volgend jaar kunnen sommige fabrikanten en scheepswerven op boot slechts een beperkt productassortiment tonen of moeten ze annuleren vanwege de huidige uitdagende economische situatie. Wij begrijpen dit ech-

ter goed en staan in nauw contact met alle relevante bedrijven. Zij hebben duidelijk hun steun uitgesproken voor toekomstige deelname aan boot als 's werelds grootste watersportvakbeurs en ons verzekerd dat ze vanaf 2026 weer volledig aan boord zullen zijn in Düsseldorf". 

Advertentie

TANIA VELLEN, SENIOR MANAGER PRESS & PR

Plymouth, duiken aan de andere kant van het Kanaal

Al eens gedacht aan Plymouth als het om duiken gaat? Ook voor ons was dit niet de eerste keuze. Traditioneel stond Normandië in onze agenda om te duiken op de wrakken die er na D-day voor de kust gehavend zijn achterbleven. Het duikcentrum had echter plots andere plannen en wij moesten uitwijken. In de zoektocht naar een waardig alternatief kwam de Engelse kust op ons pad, daar waar de soldaten op weg naar de Normandische stranden inscheepten. Het Kanaal kwam terug op de radar en hoewel het aanzien wordt als onze wateren is het niet echt te vergelijken met wat wij gewoon zijn in de Noordzee.

Met veel goesting, weinig verwachtingen én met een lijst met wrakken waar we eventueel op konden duiken, vertrokken we richting Plymouth. Voorkeuren meegeven kan, maar uiteraard speelt het weer een belangrijke rol als het gaat om keuzes maken.

's Ochtends wordt aan de hand van de meteo en in samenspraak met de duikers aan boord bepaald naar waar wordt uitgevaren. Duiken kan je er altijd, omwille van de beschutting van de baai. Het tij bepaalt aan welke kant van de baai gedoken wordt. Enkel bij de diepere wrakduiken is wat planning nodig, omdat die verder uit de kust liggen.

een grote diversiteit aan fauna

Omwille van de strakke wind werd de eerste dag op de riffen gedoken in de baai voor de stranden van Cawsand en Kingsand. Een toeriste uit Dover, waarmee we de boot deelden, wist ons te vertellen dat het zicht die dag niet zo goed was. De moed zakte al wat in de schoenen. Toen echter bleek dat slecht zicht hier betekent dat er nog 8 m zichtbaarheid is, werd het enthousiasme al wat groter.

Het vrij goede zicht is te danken aan de bodem van kapotte schelpen en grote keien. We waren bovendien aangenaam verrast

door de grote diversiteit aan fauna die we tegenkwamen. We zagen hondshaaitjes, roggen, sepia's en ook baarzen die nieuwsgierig waren naar wat we hier kwamen doen.

Achter iedere steen en rotsformatie zag je ontelbare galatheakreeften wegkruipen, verblind door het licht van onze duiklampen. Goed voor een eerste duik, maar niet om een hele week te doen. We kwamen immers voor de wrakken. wrakken in alle vormen en maten

De tweede dag waaide de wind een andere koers en werd beslist om richting de 'HMS Scylla' te varen, een in 2004 speciaal voor duikers afgezonken fregat van de Royal Navy. Dat maakt dat het heel toegankelijk is, waardoor je er ook volledig doorheen kan zwemmen. Het zicht was goed en hoewel het wrak nog maar weinig begroeid is, is het toch al een thuis voor heel wat onderwaterleven. Het herbergt een grote verscheidenheid aan vissen. Kortom, het is de ideale plek voor een eerste wrakduik in het Kanaal.

Vlakbij ligt het wrak van de 'SS James Egan Layne'. Dit wordt beschouwd als het meest bedoken wrak van het Verenigd Koninkrijk. Het hoort bij de laatste van de 2.710 Libertyschepen die tijdens de tweede wereldoorlog

werden gebouwd. Oorspronkelijk werden Libertyschepen door Groot-Brittannië besteld om het enorme aantal koopvaardijschepen te vervangen dat tijdens de 'Slag om de Atlantische Oceaan' door U-boten tot zinken werd gebracht. Het schip was in konvooi op weg naar België met materiaal voor het Amerikaanse leger toen het op 21 maart 1945 door een U-boot getorpedeerd werd.

Het schip zonk niet onmiddellijk en werd nog op sleeptouw genomen alvorens het toch strandde, maar de volledige 69-koppige bemanning kon worden gered. De ligging vlak voor de kust op een geringe diepte (tussen 20 en 30 meter) verklaart de populariteit van het wrak.

De brug en het dek van de 'SS James Eagan Layne' zijn bijna volledig ingestort, waardoor je langs de bovenkant gemakkelijk binnen kan kijken of zelfs het wrak in kan zwemmen. De romp is voor een groot deel intact gebleven. Aan stuurboord zit een groot gat. De achtersteven is niet echt meer herkenbaar en ligt verspreid achter het wrak. Er zijn nog wel veel elementen uit de machinekamer zichtbaar.

De derde, en helaas laatste duikdag, bracht ons opnieuw twee mooie wrakken: 'HMT Elk' en 'SS Persier'.

De 'HMT Elk' ligt op maximum 33 m en begon haar leven als een Grimsby-trawler die in 1902 in Hull werd gebouwd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende ze als mijnenveger en werd ze in 1918 naar de Dardanellen gestuurd om te helpen bij de evacuatie

van Britse troepen. Na de oorlog ging ze weer vissen. Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd ze opnieuw gevorderd door de Royal Navy en gestationeerd in Plymouth. Op 27 november 1940 liep ze op een mijn liep en zonk ze. Ook hier konden alle bemanningsleden worden gered.

Het wrak is klein, maar vrij goed bewaard gebleven. Na een half uurtje op het wrak heb je het meeste wel gezien. Vlakbij ligt een rif, waarop heel wat gebroken keramisch servies te vinden is.

De 'Persier' is een stoomschip dat in 1940 deelnam aan de evacuatie in Duinkerke. Later dat jaar werd het zwaar gehavend door twee vliegtuigbommen. Tegen 1942 werd ze volledig gerepareerd. Het leek er aanvankelijk op dat ze als blokschip deel zou zijn van de tijdelijke haven bij de landing in Normandië.

Op het laatste moment werd anders beslist en ze werd opnieuw in dienst gesteld. Op 8 februari 1945 begon ze haar laatste reis, geladen met levensmiddelen en 2.200 ton zeep voor België. Een deel van de bemanning was bovendien Belgisch. Uiteindelijk werd het schip op 11 februari getorpedeerd.

De 'Persier' is bijna volledig ingestort. Het wrak ligt op zijn bakboordzijde op de zeebodem. De romp is bijna volledig tegen de bodem gedrukt en steekt nog een meter of 6 boven de zeebodem uit, waardoor de boilers (die gemaakt zijn van dikker staal en dus minder snel vergaan) zichtbaar zijn. De boeg is nog herkenbaar, de achtersteven is

Een conger (Conger conger) deelt zijn schuilplaats met enkele noordzeekrabben.

Hondshaai (Scyliorhinus canicula).

Een bonte galathea (Galathea strigosa).

Foto's (6): Niels De Schutter.

Sepia (Sepia officinalis).

Gehoornde slijmvis (Parablennius gattorugine).

van de romp gescheurd en ligt niet meer in lijn met de romp zelf.

Beide wrakken zijn behoorlijk intact en vol met leven. De (gigantische) congeralen zijn er niet te tellen. Daarnaast zien we grote spinkrabben en heel veel lipvissen. Opvallend zijn de enorme scholen steenbolk,

Foto's (3):

groter dan wij gewoon zijn aan onze kant van het Kanaal of in de Oosterschelde. Ook sepia's kom je hier in grote aantallen tegen.

PAUL THIELEMANS, NIELS DESCHUTTER, THIJS DECROOS, WIM AMELOOT

Het duikcentrum In Deep, dat onze gastheer was, is gelegen in Mount Batten, iets buiten Plymouth. Vanuit Plymouth is er een veerpont die je in een 10-tal minuten naar het eiland brengt. Met de wagen ben je twee keer zo lang onderweg, maar niet afhankelijk van de uren van het pont.

Het duikcentrum wordt geleid door een groep jonge enthousiastelingen met kennis van zaken. Een grote garage, net voldoende om hun bureau, compressors, bufferflessen en vele duikflessen in onder te brengen, is hun uitvalsbasis. Ze beschikken over een drietal boten van verschillend kaliber. De grootste is een catamaran die plaats biedt aan 14 duikers.

De meeste duikplekken liggen tussen de 10 en de 30 min. varen. Wil je naar de dieper liggende wrakken (40-50 m), dan ben je iets langer onderweg. Er is voor elk wat wils. Je doet er vooral wrakduiken, maar rifduiken in de beschutting van de baai kan ook. Het zicht is meestal goed (10 à 15 m), al is meer dan 15 meter ook geen uitzondering. Je vaart telkens uit voor twee duiken. Die zijn kort na elkaar. De eerste duik doe je rond 11.00 uur, de tweede duik rond 13.30 uur. Binnenvaren gebeurt rond 15.30 à 16.00 uur. De ganse trip door word je voorzien van koffie, thee of water, al dan niet geserveerd met een vleugje Britse humor. Tijdens de lunch krijg je de typische Engelse pastries voorgeschoteld, maar als je een goede eter bent of een minder sterke maag hebt (die pastries zijn best vettig), neem je toch beter een eigen lunchpakket mee.

Niels De Schutter.

Het vulstation.

Advertentie

Zo is poëzie wel gemakkelijk geworden

Het redactieteam maakt soms gebruik van artificiële intelligentie (AI) om bijv. een bijpassende afbeelding te creëren met onder andere Midjourney of een basisidee voor een artikel uit te werken via ChatGPT. De software om afbeeldingen of tekst te creëren met behulp van AI wordt telkens beter. Voor de rubriek Hippoëzie gingen Patrick Swinnen en Ivo Madder onlangs aan de slag met AI en na een reeks handelingen en ingrepen kwamen ze tot een bevredigend resultaat. Is poëzie schrijven zo gemakkelijk geworden?

Patrick vroeg aan ChatGPT om een sonnet (een rijmend gedicht van 14 regels) te schrijven over duiken. Er kwam een mooi resultaat qua sfeer en sonnetvorm tot stand van slechts 12 regels. In de sonnet zaten wel enkele knullige oplossingen om het te doen rijmen, zoals onbestaande worden als 'waterdaags' en 'gewiep' of om de lettergrepen te doen uitkomen: "lev'rig". Wim Van Doeselaer paste deze drie foutjes aan en zo werd 'Duiken in de oceaan' een goed gedicht. Ivo Madder maakte via Midjourney een bijpassende afbeelding met deze 'prompt': "A serene underwater world inspired by a poetic description of the ocean, a diver float in a deep blue ocean, surrounded by the mystical embrace of the water, in the distance a vibrant coral reef, visualizing the enchanting dance of freedom and dreams --ar 3:4".

Ivo pakte het anders aan. Hij begon met een Midjourney-afbeelding, die tot stand kwam met volgende 'prompt': "A white upholstered bed is placed on the beach, surrounded by rocks, and the sunset in the sea on the background. This photo was taken with Canon eos5. It is full of a real and comfortable atmosphere, and every detail is perfect. --ar 3:4". Daarna maakte hij gebruik van AI om de afbeelding te analyseren en te beschrijven. Met die beschrijving vroeg hij aan ChatGPT om er een gedicht van te maken. Een gedicht van 15 regels was het resultaat.

Aan de AI-assistent 'Taalcoach' (er is ook een 'AI-schrijfassistent' waar hij het aan kon vragen) vroeg hij of het gedicht taalkundig correct was en hij kreeg enkele kleine aan-

Duik in de oceaan

In blauwe diepte, waar de wereld stil, Daar drijf ik, vrij van 't aardse alledaags. De oceaan, met z'n mystieke wil, Omhelst mijn ziel, mijn geest onalledaags.

Het koraalrif, een levend kunstwerk groot, Verkleurt de duisternis in ’t blauwe goud. Het water zingt een lied, geen sterf'lijk oord, Een schat vol leven, 't ongerepte woud.

Met iedere duik, de adem rust en jaagt, Ontdek ik nieuwe wonderen in 't diep. De oceaan omarmt mij zacht, vertraagt, Een dans van vrijheid, dromen die ik schiep.

Patrick Swinnen, met de hulp van AI

passingen als suggestie. Tot slot vroeg Ivo een titel aan te maken voor het gedicht. 

IVO MADDER & PATRICK SWINNEN

Zilte Dromen

Langs de kust waar de golven zachtjes breken, Bij een ondergaande zon, de sterrenhemel lonkt. De oceaan fluistert rust als een stil deken, Terwijl de wereld in slaap wordt gedaan. Het kabbelende water wiegt me zachtjes in slaap, Schelpen en zeewier die langs de kust zijn gestrooid. Bij elke golf voel ik rust en vrede gezaaid, Terwijl ik droom en alle zorgen zijn weggewist. De nacht is stil, gevuld met mystiek, De zilte lucht vult mijn dromen. Waar ik rust vind en mijn hart tot rust lucht. Oceaan van oneindige diepte en pracht, Breng me naar dromenland, mijn toevlucht. In jou is mijn rust, mijn stille kracht, Terwijl ik sluimer in de nacht, in vrede en rust.

Ivo Madder, met de hulp van AI

Afbeelding:

Harry Engelen, de man van 6.000 duiken

Drie vrienden besluiten om Harry Engelen een heuglijke duik te bezorgen, zijn 6.000e. Op 28 mei 2024 varen ze uit. Harry mocht uiteraard de duikstek kiezen en dit werd zonder twijfel een duikplaats in Zuid-Frankrijk door hemzelf ontdekt en genoemd naar één van zijn kleinkinderen, Cap Roux Dart.

Van de partij, zijn drie vaste duikvrienden: Marc Van Gorp (2*Instructeur), Ronny Margodt (3*Instructeur en voorzitter van NELOS) en Fabrice Charpentier, een FFESSM-duiker die in 2024 besloot om NELOS-lid te worden.

Tijdens het keuvelen na de duik werd toch eventjes naar de duikervaring van de duikploeg gekeken en met grote verbazing werd vastgesteld dat deze duikploeg samen meer dan 20.000 duiken op haar palmares heeft staan. Van een ervaren duikploeg gesproken …

Uiteraard werd de duik gevolgd door de noodzakelijke digestieven en een heuglijk avondfeest georganiseerd door Nel, de partner van Harry. Het feestje vond plaats in de NELOS-enclave in Zuid-Frankrijk: Camping Les Rives de l'Agay. Harry ontving er naast de vele felicitaties een unieke CMAS-brevetkaart waarop melding gemaakt wordt van de 6.000 duiken.

Heel wat NELOS-leden, waaronder de campingeigenaar Eric, mochten dit feestje bijwonen en tussen de vele drankjes door werd geopperd dat dit wel een artikel in NELOS' beroemde tijdschrift Hippocampus

mocht genieten. Een Chinese vrijwilliger werd tussen pot en pint aangesteld.

Harry zijn debuut

Harry, een echte autodidact, genoot onderwijs tot hij twaalf jaar oud was, maar hij ontwikkelde zich tot één van de meest ervaren duikinstructeurs van Vlaanderen. Gefascineerd door alles wat onder water leeft en aangetrokken door het avontuur kwam hij voor het eerst in contact met de duiksport toen kapper 'Geelen' van Overpelt hem in 1976 overhaalde om eens een training bij te wonen. Na deze introductieles voelde Harry zich ervaren genoeg om zijn eerste duik te wagen in het Zilvermeer te Mol, van duikbuddy's had hij nog niet gehoord. Hij had gelezen over de duikmogelijkheden in de Oosterschelde en trok er dus maar op uit om daar ook wat duikjes te wagen. Hij werd door Jean Jans, toenmalig voorzitter van COWOL, opgevangen toen hij aan de Plompe Toren alleen uit het water stapte. Jean overtuigde hem toch een volwaardige opleiding te starten, waarbij de praktijk helemaal geen probleem bleek, maar de theorie een harde dobber was voor iemand die amper school gelopen had. Niettemin ontpopte hij zich snel tot een ervaren duiker en geliefde duikbuddy.

de duikshop

In 1992 besloot Harry in Hammont 'Bob's duikschop' over te nemen, waarbij hem een winkel ter beschikking werd gesteld door

Foto: archief Ronny Margodt.

Vier duikers met schipper Danny Darmont.

Paula Spaas (NELOS-lid nr. 268 – Atlanta).

Onder impuls van 'Holdive center' startte hij 'Beldive'. Nadien werd de 'Sportduiker' een reguliere shop en kon hij ook andere duikmerken verkopen. Zijn technische kunde en behulpzaamheid werden jarenlang door vele Limburgse en Nederlandse duikers gesmaakt.

zijn duiken

Harry is een Oosterscheldeduiker in hart en nieren, maar ook het duiken op de Noordzee met de haven aan de Stormvloedkering als

vertrekplaats kon hem bekoren. Zijn eerste duikreis in 1984 was mogelijk nadat hij samen met enkele vrienden een bedragje won door te spelen op de Lotto. De bestemming Hurghada – Egypte.

Bootduiken is zijn ding, steevast ging de boot mee op reizen met bestemming Spanje, Italië, Ierland, Kroatië, Schotland, Bretagne en Frankrijk waar René Van Leeuwen (nu 3*Instructeur) hem begeleidde op de tofste duiksites van Marseille.

Zijn mooiste duik ooit deed hij met zijn

dochter Petra die in Mexico werkte als duikinstructeur. De ontmoeting met een grote zwarte tandbaars, die zijn huid reinigde in het zand, is hem steeds bijgebleven. De meest avontuurlijke duikvakanties vonden plaats in de buurt van Marseille waar hij bij toeval een op een eiland gestrande persoon hielp.

De geredde Jean de Riou bleek het recht te hebben op het gebruik van een klein eiland, wild en van geen enkel comfort voorzien. Harry mocht er vakanties doorbrengen te midden van lieve kleine ratjes, die daar

Foto: Dany Darmont.

Foto's (2): archief Ronny Margodt.

Harry bij het ophangen van de NELOS-vlag op de camping.

Harry met Ronny Margodt en Fabrice Charpentier.

Team Harry, Marc, Ronny, Fabrice > 20.000 duiken.

geplaatst waren voor de medische wetenschap. Uitmuntende duiken en kamperen in het wild, dat was voor Harry het echte leven.

Uiteindelijk leerde hij Agay kennen door een verblijf op de Camping van Le Dramont samen met Guy Segers (3*Instructeur). Later verhuisde hij naar Camping Les Rives de l'Agay, waar iedereen hem nu kan treffen vlakbij het haventje samen met zijn beroemde boot 'Damalobe', genoemd naar zijn kleinkinderen Dar, Mas, Lous en Benjamin.

Elke duikplaats die hij in de buurt van Agay – Cap Roux ontdekte, werd naar één van zijn kleinkinderen genoemd. Zelf verkiest hij de duiksites van 'Le Jardin' en de 'Banc de Fréjus'.

De engste duikervaring beleefde hij in het wrak van 'La Drome' waar, op een diepte van 50 meter, door opgewoeld slib, het zicht nihil was en hij met een laatste ademteug de duik kon beëindigen. Sindsdien kiest Harry altijd voor veiligheid en wordt bij het binnengaan van een wrak gebruikgemaakt van een volglijn.

een echte duikcarrière

Harry ontpopte zich als een echte leider en werd uiteindelijk duikschoolverantwoordelijke van COWOL, waar hij na 9 jaar inzet afgelost werd door Jos Hendrikx. Met vaste duikbuddy's als Georges Philips, Guy Segers, René Van Leeuwen en Walter Geebelen werd hij uiteindelijk tot het monitoraat gedreven. Hij behaalde in 1985 de titel van 1*Instructeur en in 1986 werd hij in Bendor bekroond tot 2*Instructeur na een intensieve training verzorgd door René Van Leeuwen en Rudi Baert.

Harry ontpopte zich tot één van de veiligheidspiloten van NELOS en hij is inmiddels niet meer weg te denken op de NELOS-Zeestages in Boulouris. Zijn ervaring als piloot RIB's en zijn kennis van de vele duiksites in de zone Cap Roux – Fréjus maken hem een zeer geliefd persoon voor de vele NELOS-duikers die dit gebied bezoeken. Je treft hem van april tot half oktober ongetwijfeld in de buurt van het haventje van de

camping waar hij alle hulp zal bieden bij de organisatie van de duiken.

duik nummer 6.000

Harry mocht uiteraard de duikplaats kiezen, een duikstek genoemd naar één van zijn kleinkinderen lag voor de hand. We hadden wel de afspraak dat we allemaal samen doken én met een onderwaterscooter. De afdaling bracht ons naar het topplateau van ongeveer 50 meter diep. Harry koos als duikleider de richting naar de drop-off en de overgang die mooi begroeid is met blauwkleurige hoornkoralen. Op een diepte van 55 meter troffen we enkele grotjes aan, waar gaffelkabeljauwen de talrijke garnalen schijnen te bewaken. Leuk om daar eveneens vele gele sponzen en enkele langoesten te ontdekken.

Harry leidde ons daarna in oostelijke richting waar hij enkele mooie kokerwormen aanwees; het moment om hem te verrassen met een flesje 'Ouwen Duiker' en een schrijfbordje met daarop 'Eindelijk 6.000 ... nog 1.000 te gaan voor je met pensioen mag!'. Daarna was het tijd om decostops uit te voeren en oppervlakte te maken. Aan boord wachtte schipper Dany Darmont (3*Instructeur) ons op met een fles champagne.

de toekomst

Harry hoopt door te kunnen gaan tot zijn 80e verjaardag. Hij geeft toe dat het een bijna onmogelijke taak wordt om tegen dan de kaap van de 7.000 duiken te overschrijden, maar weinigen zullen zijn 6.000 duiken evenaren. En daarenboven een duik plannen met een team dat 20.000 duiken op haar palmares heeft staan, is ook al een uitdaging.

DE CHINESE VRIJWILLIGER, RONNY MARGODT

Foto: Dany Darmont.

Harry geniet van zijn 'Ouwen Duiker'.

Harry als veiligheidspiloot op de Zeestage.

Foto: Nancy Deloz.

In Hippo 298 (maart/april 2024) bespraken we twee interessante boeken die Ronny Margodt uitgegeven heeft.

In één ervan, 'Duiksites van de Var', staan enkele foutjes bij de coördinaten van enkele duikplaatsen.

In het naslagwerk 'Duiksites van de Var', met info over de duikplaatsen in Zuid-Frankrijk tussen Cap Roux en Toulon, zijn enkele foutjes geslopen bij de

Errata 'Duiksites van de Var'

coördinaten van enkele duikplaatsen. We geven hieronder de juiste coördinaten.

errata

Blz. 29: Haricot: 43°24'408 N – 006°51'228 E

Blz. 92: Le Relax: 43°16'729 N – 006°39'042 E

Blz. 93: Sun Paradise 43°18'854 N – 006°42'059 E 43°18'890 N – 006°42'002 E

Blz. 87: Twin Towers: 43°26'345 N – 006°55'410 E info

Advertentie

Europlongée Boulouris

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk) 6 personen minimum 10 duiken aan € 539 per persoon.

www.europlongee.fr FAX: 04 94 19 03 26 GSM: 06 09 18 53 74 • contact@europlongee.fr

Zowel 'Duiksites van de Var als 'Onderwaterleven van de Var' verkochten als zoete broodje. Zelfs in Zuid-Frankrijk waren deze Nederlandstalige naslagwerken populair. Ronny wist me te vertellen dat er vanuit de Franse duikfederatie FFESSM interesse getoond is voor Franstalige versies van deze boeken.

Heb je deze naslagwerken nog niet? Dan kan je ze nog steeds in de NELOS-webshop aanschaffen. 

IVO MADDER

ENKELE VAN

ONZE PARTNERS:

DICAPAC

Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60

E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

Close-up

Harlekijngarnaal (

Naaktslak

Viltkokeranemoon.

Hymenocera Elegans) - Padre Burgos Jetty (Filipijnen).

Schorpioenvis (Scorpaenopsis oxycephala) - Olly’s Wall op Panaon Island, Southern Leyte (Filipijnen).

(Goniobranchus reticulatus) - Napantau (Filipijnen).

Zebra veerstergarnaal (Laomenes amboinensis).

Harlekijnspookfluitvissen (Solenostomusparadoxus)bijeen veerster-Marayag(Filippijnen).

Kamiel Kempeneers 1*Instructeur DF1

2007 1.400

Aantal fotoduiken

300

België, Nederland, Filipijnen, Noordzee, Spanje, Egypte, Frankrijk, … Canon IXUS1000HS, nadien Canon Powershot G7X Mark II Eerst Ikelite, nadien Fantasea FG7X II

Inon D-200 en videolamp WeeFine 10.000 lumen Niet van toepassing www.fb.com/kamiel.kempeneers/photos_albums

Pijlinktvissen (Sepioteuthis sp.) in de Filipijnen.

Groene Wierslak (Elysia viridis) - Bergs Diepsluis (Nederland).

Naaktslak (

Walvishaai (Rhincodon typus) - Pintuyan (Filipijnen).

Verzameld door Wim Van Doeselaer

55 jaar geleden R

uit Hippocampe nr. 27

december 1969

Lidgeld BEFOS

Het jaarlijks lidgeld met verzekeringspremie inbegrepen bedraagt 230 BEF.

Peterschap

De clubs die geen nationale monitors in hun gelederen tellen, zullen een vrijwillige nationale monitor als peter krijgen. Er dient wel te verstaan dat dit peterschap gebeurt in een geest van samenwerking en vriendschappelijke hulpverlening aan de clubs en dat het in ieder geval niets te maken heeft met controle.

45 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 76

december 1979

Duiksportreglementering in Zeeland

Het voorstel van het College der Gedeputeerde Staten Zeeland strekt ertoe de regels te stellen met betrekking tot de beoefening van de duiksport in de provincie Zeeland.

Deze regels houden in hoofdzaak in:

• het verplicht stellen van een duikbrevet en een duikvergunning;

• het stellen van veiligheidseisen aan de duiker en de duikuitrusting;

• het aanwijzen van duikgebieden;

• bescherming van flora en fauna.

25 jaar geleden

De voorstellen zijn voorbereid door een werkgroep waarin ook vertegenwoordigers van de Nederlandse en de Belgische onderwatersportbond zitting hadden. Voor BEFOS waren dit A. De Deene en J. Liekens.

35 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 126

december 1989

Milieu

Ik heb een hekel aan het woord 'milieu' (environnement). Dat heeft iets van een decor.

Zo van: wij zijn er en ons decor is in gevaar. Een enorm egoïstisch standpunt met ons in het centrum. Ik hou meer van de term 'ambiance', waarbij wij zelf deel uitmaken van het bedreigde geheel.

Jacques-Yves Cousteau

Reddingsvest of 'toiletbril'?

Na een reeks klachten is men via kleine verbeteringen langzamerhand tot de huidige, efficiënte, gemakkelijk zittende 'jacket' gekomen. Dit soort model kan echt reddingsvest genoemd worden, terwijl het daarvoor besproken model beter reddingskraag kan heten. Vanzelfsprekend is ook hier 'onbekend is onbemind' van toepassing.

François Desmet

Bendor 1989

Geslaagden van NELOS:

• Nationale monitors (3*I): Ronny De Meersman (Orka), Gerd Heyns (Nuclea).

• Federale monitors (2*I): Jacques Bonami (BCOS), Rudi Bonny (Tarpoenduikers), Jean Devolder (Amfibie), Paul Engelen (Amfibie), Theo Sarlee (Nautilus), Luc Sarlet (De Kreeft), Luc Sobrie (Manta).

uit Hippocampus nr. 176

december 1999

Nieuwe instructeurs Bendor 1999

3*Instructeurs: Dirk Deraedt, Ginette Desmedt, Herwig Van Cotthem.

2*Instructeurs: Kurt Bonami, Nancy Deloz, Gerrit Dendoncker, Pascal Eeckhoudt, Lieve Fournier, Jos Henderix, Ivo Madder, Rik Olivier, Glenn Tessens, Eddy Thijs, Marijke Van Cauwenberghe, Dirk Van Gael, Carl Wilkinson.

Een kijk op het duiken door een niet-aquafreak

(Overgenomen uit het clubblad van Thalassa). De duikende medemens die ik tot hiertoe heb meegemaakt, maakt een evenwichtige en rustige indruk en ik denk dat hij/zij behoort tot het type waar je bij manier van spreken ‘naar den oorlog’ kunt gaan. Ook is het mijn bescheiden mening dat er onderling een speciale band bestaat die voortkomt uit het feit dat jullie ‘down there’ op elkaar zijn aangewezen.

El Carlito, 3*Zandscharter

15 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 226

december 2009

Geslaagden Zeestage

3*Instructeur: Bruno Bossier (BCD).

2*Instructeur: Christophe Bekaert (AD Dal-

ton), Franky Colyn (The Sharks), Stefan Cuyvers (Aeginor), Nico De Vriese (Blue Lagoon), Pieter Decoene (Nautic), Denis Demeester (’t Zeepaardje), Djos Dury (PDK), Houtan Haeri (De Nereiden), Davy Knippenberg (Thalassa), Michel Marcus (Amfibie), Christian Pypen (Poseidon), Dave Roskam (Stingrays), Lutgart Stals (WDS), Jürgen Van den Berghe (Nautic), Stijn Van Itterbeeck (BCD), Kris Van Slagmolen (The Sharks), Björn Vandemaele (Stingrays), Alain Vermeulen (PDK).

Zoetwaterflitsen in Barrage de l’Eau de d’Heure

Juniors goud: Bruno Van Saen. Juniors zilver: Arjette Schriek.

Juniors brons: Els Van den Borre. Masters goud: Frankie Van Remoortel. Masters zilver: Rudi Brocken.

Masters brons: Daan Delbare.

Kreeftenredding

In 1987 werden de werken aan de Oesterdam beëindigd waardoor het Zoommeer ontstond. Dit zou stilaan verzoeten met fataal gevolg voor de onderwaterfauna. Swa Desmet, BEFOS-lid van de Zeelandcommissie nam het initiatief om zoveel mogelijk kreeften te redden. NOB- en BEFOS-duikers reageerden enthousiast op zijn oproep. Meer dan 60 Nederlands-Belgische duikkoppels haalden 114 kreeften boven aan Tholen. De Rijkspolitie zette de kreeften terug uit in de Oosterschelde.

In 2009 plande Rijkswaterstaat op een aantal locaties de vooroever van de dijken van Schouwen-Duiveland te versterken met steenafval. Al het onderwaterleven zou bedolven geraken onder het gestorte materiaal. Het is natuurlijk onmogelijk al dit gevarieerd onderwaterleven te redden. Maar duikers en kreeftenvissers hebben samen het initiatief genomen om ‘iets’ te doen, namelijk zoveel mogelijk kreeften te redden.

Op vier zaterdagen waren er in het geheel 160 duikers op het appel. Zo konden op die vier dagen 611 kreeften worden gevangen. Nadien werden ze op veilige plekken uitgezet.

Advertentie

Subcommissie Jeugdduiken

ODe Nationale Jeugdduikdag vond plaats op duikplaats Scharendijke 'Het Koepeltje'.

p 18 augustus 2024 verzamelden NELOS-jeugdduikers en hun begeleiders voor het derde jaar op rij voor de Jeugdduikdag, een gezamenlijke

organisatie van de Subcommissie Jeugdduiken en de Wetenschappelijke Commissie. Fauna en flora was het centrale thema, waarbij de focus werd gelegd op 'het leven in zout water'.

Maar er was dit jaar veel meer. Gecoordineerd door de Subcommissie Jeugdduiken (met dank aan Sylvia Malfait) kwam een rijk gevuld dagprogramma tot stand. Er waren twee RIB’s beschikbaar, waardoor heel wat jeugdduikers hun eerste bootduik konden doen. Dit zorgde bij sommigen voor de nodige stress, maar bij zowat iedereen smaakte het onmiddellijk naar meer. Daarnaast waren er ook workshops rond reanimatie, elementaire hulpverlening en knopen leggen voorzien.

De Wetenschappelijke Commissie (met dank aan Alexia Semeraro) pakte uit met tal van weetjes, waarna de kinderen het allemaal zelf konden ontdekken. Duikstek Het Koepeltje biedt een mooi begroeide on-

dergrond die krioelt van het leven. Er werd dan ook veel gespot: krabbetjes, kreeftjes, garnaaltjes, zeesterren, vele soorten

Dat er echt wel interesse is voor fauna en flora bleek toen sommigen tijdens vrije momentjes terugkwamen om aan de hand van mooie didactische plaatjes nog meer te weten te komen over wat ze hadden gezien. Zes jeugdduikscholen verdeelden hun

wieren, anemonen, kwalletjes, weekdieren (en dat op een zondag) als oesters, mosselen, slakjeugdduikers over de boot- of kantduiken en velen doken zelfs twee keer. Vanzelfsprekend waren de boten erg in trek, maar voor de echte starters was dat nog niet aan de orde.

jes, ... en dan hebben we de vissen nog niet genoemd.

Kwalificatiebrevet Bioloog? Check!

Prachtig om zien hoe de bootduikertjes erin slaagden mooi synchroon met een achterwaartse val te water te gaan… Kwalificatiebrevet Vaartuig? Check!

''Wat ligt daar voor een rare halve pop? Daar staat zoveel volk rond… en waarom duwt die meneer op de borstkas van die pop? Dat wil ik zien!'', vanuit hun natuurlijke nieuwsgierigheid vormde zich opnieuw een groep die iets opstak over hulpverlening, waarbij zowel reanimatie als EHBO aan bod kwamen. Na wat uitleg waren de kinderen enthousiast om het zelf ook eens te proberen.

Kwalificatiebrevet Hulpverlener? Check!

Foto: Katia Callewaert.

Voor de les CPR kan je maar beter aandachtig zijn!

Wout D'Haeseleer aan de CPR-pop.

Foto: Wouter D'Haeseleer.

Naarmate de dag vorderde, vond de ene na de andere de weg om de verdiende stempels in hun Blauwe Paspoort te krijgen en hier en daar liepen er al enkelen rond met hun nieuwe, zelfgemaakte buddylijn. Die maken lukte niet altijd zomaar van de eerste keer, maar na wat uitleg over knopen leggen om het daarna opnieuw te proberen gingen alle jeugdduikers naar huis met hun eigen buddylijn. Voilà, weer iets opgestoken… en die zelfgemaakte buddylijn, dat is meteen een nuttig aandenken.

Dankzij het vele kader samen op één event konden jeugdbegeleiders in opleiding een oefenduik in open water doen onder toeziend oog van een ervaren jeugdduikinstructeur, mooi meegenomen … Oefenduik afgevinkt? Check!

Mede door het mooie weer, de leuke locatie en een beheersbaar aantal deelnemers liepen de activiteiten als vanzelf in elkaar over in een ongedwongen sfeer, met tussenin tijd voor picknick en spelletjes.

Wat vonden de jeugdduikers er zelf van?

We vragen het aan Wout van Amfibie (Wout duikt al drie jaar, is Zilveren Dolfijn, en voegt er fier aan toe 'bijna goud'!):

Hippo: Heb jij ook gedoken vanuit de boot, met achterwaartse val?

Wout: Ja, dat was eerst wel wat eng, maar daarna vond ik het heel leuk.

Hippo: Wat heb je gezien onder water?

Wout: Heel veel kreeften en visjes, krabben en ik denk garnalen … en ook veel kwallen.

Hippo: Vind je die kwallen niet eng?

Wout: Neuu.

Hippo: Wat heb je verder nog gedaan?

Wout: We hebben net CPR gedaan, we hebben een buddylijn gemaakt en we hebben les gekregen over wat er allemaal in ’t water zit. Dat was ook leuk.

Hippo: Zou je volgend jaar terugkomen?

Wout: JAAAA!

En de manier waarop die ''ja'' er zo snel uitkwam sprak boekdelen! Het was duidelijk een superleuke dag! Zo’n breed programma samenstellen kon enkel met de inzet van vele vrijwilligers, nogmaals hartelijk dank voor al jullie inspanningen!

P.S.: Noteer 24 augustus 2025 al in je agenda voor de volgende editie, opnieuw aan 'Het Koepeltje' in Scharendijke, details verschijnen nog in de NELOS-agenda.

KAMIEL KEMPENEERS

Foto: Kamiel Kempeneers.

Foto: Kamiel Kempeneers.

Foto: Kamiel Kempeneers.

Foto: Katia Callewaert.

Foto: Kamiel Kempeneers.

Foto: Kamiel Kempeneers.

Euh … onderdoor, bovendoor, lus … van knopen leggen geraak je soms in de knoop!

Iedereen klaar? 3, 2 ,1, GO!

Klaar voor de duik!

Met een schaarsprong te water gaan.

Bijleren over fauna en flora.

Blije gezichten na de duik!

Subcommissie Technisch Duiken

Proevenweekend Open Circuit Normoxic Trimix te Hemmoor

Al sinds enkele jaren gaan we naar Hemmoor (Kreidesee – Duitsland) voor het uitvoeren van de praktische proeven voor het behalen van het brevet OC Normoxic Trimix Duiker (NTD).

Waarschijnlijk vragen velen zich nu af wat OC (open circuit) Normoxic Trimix Duiken is? Na het behalen van je brevet GND (Gevorderde Nitrox-Duiker) volg je de opleiding ERD (Extended Range Duiker). Bij duiken op 60 m heeft lucht echter als nadeel dat het stroperig wordt door de hoge dichtheid en narcotisch door de hoge partiele druk van stikstof. Dit verhelpen we door er een percentage helium aan toe te voegen. Helium is een zeer licht gas dat tevens niet-narcotisch en niet-toxisch is. De partiële druk van zuurstof blijft hoog genoeg (tussen 18 en 21%), waardoor dit gas aan de oppervlakte adembaar is (adembaar onder normobare omstandigheden). Een mengsel van zuurstof, stikstof en helium noemen we trimix. Een trimixmengsel dat adembaar is bij normobare omstandigheden noemen we normoxic.

De opleiding NTD is een vervolg op de opleiding ERD (Extended Range Duiker), waarbij vooral de nadruk wordt gelegd op het aspect helium. Tijdens de drie theorielessen worden de vooren nadelen en de fysiologische

aspecten van helium uitvoerig besproken. Na het afleggen van een theorie-examen doe je twee 'Shallow water drills', want je duikt met twee stages. Dat zorgt enerzijds voor extra materiaalhandling, maar anderzijds voor meer oplossingen bij gasverlies. En een leuk weetje is dat bij het kiezen van de juiste gassen en het correct 'switchen' je bij een vierkante duik sneller boven bent dan je buddy met een rebreather. Is dit alles afgewerkt, dan rest je nog twee diepe duiken om alles in praktijk te brengen op gebied van planning en het demonstreren van 'skills' zoals de 'valve shutdown' op diepte. In het technisch duiken ben je 'self-sufficient'. Dit wil zeggen dat je alle problemen zelfstandig kan oplossen mocht dat nodig zijn. Dit is niet hetzelfde als soloduiken. Je blijft duiken in buddyparen. De twee duiken worden uitgevoerd in de zone dieper dan 45 m.

Hemmoor ligt op zo'n 500 à 600 km van hier, wat haalbaar is voor een verlengd weekend. Het beschikt over ruime, op duikers afgestemde vakantiewoningen op wandelafstand van het water, meerdere instaplocaties, een vulstation voor zowel lucht, nitrox als trimix en dit op 200 en 300 bar. Verder is er een duikshop, zijn er parkeerplaatsen met banken om je materiaal klaar te maken, toiletten en tenten om je om te kleden, … Kortom Duitse degelijkheid en comfort

voor duikers. Een weekendpas kost je 51,00 euro en je kan onbeperkt duiken zonder ellenlange lijsten in te vullen. Het hoofddoel van onze trip is het afwerken van de duiken OC Normoxic Trimix, maar we hebben ook ruimte voor ERD-duikers en toeristen kunnen ook mee.

Tim Weckx en ikzelf hadden de taak om twee duikers, Stefan Van der Keer en Michael Fontenai, te begeleiden en te evalueren. Ook onze kandidaat Normoxic Trimix Instructeur (NTI), Marc Deprez, moesten we evalueren. Aangevuld met vooral duikende partners en toeristen hadden we een gezelschap van 10 duikers. Elke, die mee was om haar Marc te ondersteunen, zorgde voor de ontbijten en heerlijke maaltijden. Niks zo leuk om wakker te worden met de geur van verse koffie. Dikke merci nogmaals!

De planning was al enkele weken bezig: keuze van de gassen, instellingen duikcomputer, duikafspraken, … Er werd besloten om op vrijdagavond al een eerste duik op 'runtimes' in te plannen. Het werd een duikje op duikplaats E3, de instapplaats waar de bekende vrachtwagen staat en er een drijvend ponton boven een wrakje hangt. Er werd besloten om uit te zwemmen, maar dit ponton lag blijkbaar toch verder dan het op het eerste zicht leek. Volgend jaar een scooter meebrengen?

Foto: Walter Rademacher.

Foto: John Pauwels.

Na een vlotte afdaling begonnen de 'skills' op een frisse 55 m. Na het wrakje bekeken te hebben startte de opstijging op 'runtimes'. Dat betekent dat je met software je decostops berekent en ze noteert op een leitje en het wordt vooral gebruikt wanneer je maar over één duikcomputer en een bottomtimer beschikt.

Zaterdagmorgen deden we een duik op computer. Als instapplaats werd E2 gekozen, zodat de toeristen richting schuine helling konden duiken. Na het uitvoeren van de laatste 'skills' op 55 m volgde de opstijging op computer. Rustig uitduiken kon langs de kant, maar dan merk je dat tweemaal wisselen van gas en het oplaten van de OSB daartussenin, extra workload geeft. De reel werd losgelaten en 'vergeten'. Een opmerk-

zame buddy nam ze mee en overhandigde ze een vijftal minuten later aan de duiker terug. Hilariteit bij de debriefing. Na de duik zijn we tevreden over de prestatie van onze duikers en kandidaat-instructeur.

Na nog wat laatste tips en trics konden we de zaterdagnamiddag een ervaringsduik doen. Iedereen was daarin vrij en bijna alle duikplaatsen werden bedoken. Dit zorgde voor leuke debriefings, want iedereen had wel iets anders gezien: de haai, het grote wrak (of was dat het kleine, want dit zorgt al een jaar voor verwarring), de vrachtwagen, vrijduikers die verschillende touwen gehangen hadden naar dieptes tot 30 m, .... Veel ervaringen werden uitgewisseld, de aperitief ingeschonken, de barbecue in gang gestoken, …

En uiteraard was er ook de obligatoire proclamatie. Het resultaat was niet echt spannend aangezien we een ervaringsduik hadden 's middags, maar we zagen toch opgeluchte en blije gezichten. Iedereen was geslaagd en dat gaf reden voor een klein feestje. De zondag konden we rustig uitduiken, inpakken en huiswaarts keren.

Het was weer een geslaagd weekendje Hemmoor en plannen werden gesmeed om volgend jaar opnieuw naar daar te trekken. 

JOHN PAUWELS, CURSUSVERANTWOORDELIJKE OC NTD

Foto's (3): John Pauwels.

Debriefing.

Gereed voor een duik.

ZEESTAGE 2024

Geslaagden 2*Stage NELOS

De nieuwe NELOS 2*Instructeurs

Geslaagden 3*Stage NELOS

De nieuwe NELOS 3*Instructeurs

Carl Antonissen Gobius

Patrick Smits Jaws (Maasmechelen)

Christophe Van Cleven De Nereïden

Mario Delanghe Odyssee

Katja Verstraete Gentse Dolfijnen

Diederik Flo Nautic

Sascha Delcol Calypso Team

Katrijn Heps Salvanos

Kevin Deneys Lagoondivers

Erwin Hermans Jaws (Maasmechelen)

Geert Thienpont De Waterman

Joost Helsen Nuclea

Benjamin Vanderhoeven De Zeeduivels

Sarah Wostyn KDK

Nicolas De Smyter Mantis Divers Club

Franky Cardoen RDK

Jan Lynen Nautilus

Hilde Ketelslegers Jaws (Maasmechelen)

STAGE DE MER 2024

Les réussites du Stage Fédéral Lifras

Les nouveaux Moniteurs 2*/MF LIFRAS

Les réussites du Stage National Lifras Les nouveaux Moniteurs 3*/MN Lifras

Frédéric Puissant Jubarte

Arnaud Andre Diodons

Sophie Eyben Royal Wolu PC

Pierre-Michel Bodson U Liège sports Plongée

Virginie Evrard CLAS

Michel Gusbin CS Arlon

Robert Dewell EPO

Jean-Marc Lacroix Squales

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Matthieu Sioli CPF Couvin

François Valentin Canard

Cédrick Fairon Royal Wolu PC

Thomas Coremans Royal Astéries

Sylvie Glautier RCAS

Update van het Mental Coaching Team

Afgelopen zomer hebben we weer een opleidingsdag georganiseerd, zoals we dat elk jaar doen. Het was een dag vol leermomenten en boeiende interacties met ons hele team, waarop we ervaringen konden uitwisselen .

De opleidingsdag vond dit jaar plaats in het zonnige Wemeldinge, waar we na een inspirerende dag nog een heerlijke duik hebben gedaan. Met de opgedane kennis en inzichten zijn we weer helemaal up-to-date om voor jullie klaar te staan. Dus mocht je na een stressvolle duiksituatie behoefte hebben aan een luisterend oor, aarzel niet om contact op te nemen.

Belangrijk nieuws!

Vanaf 1 januari 2025 is het Mental Coaching Team alleen nog te bereiken via volgend nummer: 0032 15 79 34 34

Voor velen was het al vijftien jaar lang vanzelfsprekend om naar het mobiele nummer van André Vanhecke te bellen. André heeft zich jarenlang 24/7 voor jullie beschikbaar

Advertentie

gesteld. Daar willen we hem ontzettend voor bedanken. Dankzij de huidige telecommogelijkheden kunnen we nu dit vaste nummer doorschakelen naar de 'coach van wacht'. Zo blijft de service zoals je gewoon bent bestaan, maar kan de verantwoordelijkheid worden gedeeld binnen het team. Zet dit nieuwe nummer maar onmiddellijk in je gsm en/of duikboekje, zodat je het altijd bij de hand hebt. Wij krijgen liever een telefoontje te veel dan te weinig.

Contacteer ons gerust, want we zijn er om jullie bij te staan waar nodig! 

ELFRIE VAN POPPELEN, VOORZITTER NELOS MENTAL COACHING

ALLEWIJSERVICEN MERKENINEIGENATELIER

Foto:

Commissie Mental Coaching.

Vlnr: Elfrie van Poppelen, Katherine Tetaert, Dries Devoght, Els Debreyne, Jan Mutsaars, Astrid Herman, Laurent Libeert, Sophie Broos en André Vanhecke.

Commissie Redactieteam Hippocampus

Hoezo deadlines?

Je vindt ze terug in elke Hippocampus, de deadlines voor het aanleveren van artikels voor de verschillende periodieken en toch worden ze nauwelijks nageleefd. Doen ze er wel toe?

We zijn drie dagen vòòr de Hippocampus naar de drukker moet en het is alle hens aan dek. Artikels komen nog steeds binnen en moeten verwerkt worden en het team is volop bezig met het nalezen van alle teksten. Zoals elke keer is het weer een huzarenstukje om de Hippocampus af te krijgen. We zijn dan ook telkens met z'n allen opgelucht wanneer ons bondsblad net op tijd naar de drukker vertrekt.

Zijn we met te weinig reactieleden om alles rond te krijgen? Nee, hoor! We kunnen rekenen op een fijne ploeg die zich telkens opnieuw met veel goesting inzet om een nieuw nummer af te werken. Wij doen dit echter, zoals in onze federatie gebruikelijk is, volledig in onze vrije tijd en onbezoldigd. Werken aan de Hippocampus gebeurt dan ook naast ons gezin, onze job, onze hobby's, onze vakantie en alle andere werk voor NELOS en de clubs. Hoewel we allemaal met veel plezier deel uitmaken van het redactieteam is het dus fijn dat we zelf kunnen plannen wanneer we aan de Hippocampus werken en het niet van 'moeten' is. Vaak hebben wij tijd als er geen artikels zijn en hebben we net geen tijd als de stormvloed van artikels onze mailbox overspoelt.

Zelf plannen kan enkel als de artikels op tijd binnenkomen en daar wringt nu net het schoentje. 'Op tijd' is een heel rekbaar begrip geworden, waardoor de meeste artikels eigenlijk veel te laat worden aangeleverd om comfortabel te kunnen werken. Als beloofde artikels ook nog eens helemaal niet blijken te komen, moeten we bovendien improviseren om de Hippocampus vol te krijgen.

Waarom is de deadline zo belangrijk?

Jaarlijks wordt met de drukker een concrete planning afgesproken. Er wordt plaats op de drukpersen voorzien en de drukker zorgt ervoor dat het juiste papier op voorraad is. Leveren wij niet op tijd aan, dan komt die planning in gevaar. Op de planning van de drukker zijn ook de afspraken met Bpost afgestemd. Missen we de met hen afgesproken periode, dan vinden we geen Hippocampus in onze brievenbus en kan dat bovendien een verhoogd posttarief betekenen voor de volgende periodieken. Bpost bekijkt dit als contractbreuk, omdat je dan niet meer aan de voorwaarden van een periodiek magazine voldoet, waardoor ook de distributie van de volgende periodieken in het gedrang komt. We kunnen dan ook maar beter op tijd zijn!

In het NELOS-katern van elke Hippocampus zijn volgende deadlines terug te vinden:

• editie jan./febr.: vóór 5 december

• editie maart/april: vóór 5 februari

• editie mei/juni: vóór 5 april

• editie sept./okt.: vóór 15 juni

• editie nov./dec.: vóór 5 oktober

Wat als een artikel toch niet tijdig wordt aangeleverd?

Heel wat artikels kunnen gewoon doorgeschoven worden naar een volgend nummer. Als wij dat op tijd weten, is er ook ruimte om te zoeken naar een alternatief. Is het belangrijk dat een artikel toch in een bepaalde periodiek verschijnt en kan het niet tijdig worden aangeleverd, bijv. omdat een

Verwerkingsproces

Als een artikel binnenkomt, dan gaat het redactieteam ermee aan de slag. Voor het kan verschijnen doorloopt een artikel volgende stappen:

• Het artikel wordt geëditeerd: de tekst wordt opgeschoond. Indien nodig wordt er gezorgd voor een inleiding en tussentitels en de auteur wordt toegevoegd.

• Het artikel wordt taalkundig nagelezen: alle spel- en taalfouten worden eruit gehaald. Vreemde zinsconstructies worden weggewerkt.

• Er worden foto's gekozen: wanneer het artikel voorzien is van foto's wordt er een selectie gemaakt. Als er geen foto's werden geleverd, gaan we op zoek naar geschikt beeldmateriaal in onze uitgebreide databank of op (betalende) websites. Indien nodig wordt er nog beeldmateriaal gecreëerd.

• Het artikel wordt in lay-out gezet: we voorzien het artikel van de nodige opmaak.

• De pdf wordt nagelezen: eens gelay-out ondergaat het artikel opnieuw een (taalkundige) controle. Wanneer de opmerkingen zijn verwerkt, volgt er soms nog een tweede correctieronde.

evenement nog niet heeft plaatsgevonden, is dat uiteraard bespreekbaar. Zolang dat maar de uitzondering en niet de regel is.

Wil je dus elke keer weer een rijk gevulde Hippocampus blijven lezen zonder de redactieleden slapeloze nachten te bezorgen, kijk dan even naar de deadline en lever je artikel op tijd in. Niet alleen wij, maar ook onze familieleden zullen jullie dankbaar zijn! 

NATALIE DECROCK

Advertentie

Pieter

Van den Wyngaert van de Commissie

Vrijduiken

NELOS nam een interview af met Sacha Porte, Belgisch nationaal recordhouder in de vier dieptedisciplines van het vrijduiken.

Sacha Porte, een Belgische vrijduiker, is uitgegroeid tot een prominente figuur in de vrijduiksport. Zijn inspirerend verhaal is gevuld met persoonlijke uitdagingen en triomfen. In dit interview belichten we Sacha's achtergrond, zijn prestaties tijdens de Deep Dominica-competitie en krijgen we inzicht in de uitdagingen en de vreugde die hij heeft ervaren doorheen zijn vrijduikcarrière.

vrijduiken

ontdekken op Tenerife

Pieter: Kun je je levensreis delen, met name je verhuis van Vlaanderen naar Tenerife? Hoe heeft dit je vrijduikcarrière en levensstijl beïnvloed?

Sacha: Ik ben geboren in Vlaanderen, maar mijn familie verhuisde naar een warmer klimaat toen ik vijf was, eerst naar Frankrijk en daarna naar Alicante, Spanje. Omringd door de zee ontwikkelde ik een diepe band met het water. Ik groeide op aan zee, waar mijn liefde voor de oceaan zich reeds vroeg ontwikkelde. Ik was niet zo'n zwemmer, maar was meer gefascineerd door het onder water zijn, mijn adem inhouden en op onderzoek uitgaan. Pas in mijn twintiger jaren, tijdens een bezoek aan Tenerife, ontdekte ik het vrijduiken. Ik was naar Tenerife gekomen om mijn ouders te bezoeken, die daarheen waren verhuisd, en ik werd snel verliefd op het eiland en besloot er te blijven.

Deze beslissing zou mijn leven veranderen. Elf jaar geleden zag ik een school van de Apnea Academy van Umberto Pelizzari in het zuiden van het eiland. Ik was geïntrigeerd en dook er meteen in en voltooide mijn eerste vrijduikcursus. Vanaf dan ging het snel! Ik werd instructeur en begon meer en meer te vrijduiken. Zes of zeven jaar geleden begon ik met wedstrijden, omdat mijn duiken diep genoeg werden om mezelf uit te dagen in een competitieve omgeving. prestaties

bij Deep Dominica

Sacha's recente prestaties in Deep Dominica zijn indrukwekkend. Hij vestigde er vier nationale records voor België onder de CMAS-vlag! Dit maakt van hem de nationaal recordhouder in alle vier de dieptedisciplines die competitief georganiseerd worden.

Sacha in Deep Dominica op zijn CWTB (Constant Weight Bi-Fins) duik. Sacha dook tijdens deze duik naar 88 meter diep, wat een Belgisch record was.

Foto: instagram.com/woj.dop.

Sacha na een duik, bodemtag in de hand. Duikers moeten op voorhand een diepte aankondigen, daar hangt dan een bodemplaat met tags. Deze tag moet mee naar boven gebracht worden.

Nationale diepterecords

van Sacha Porte (CMAS Belgium)

CWT -107 m

31/07/2024

Deep Dominica

CWTB -88 m

03/08/2024

Deep Dominica

CNF

-61 m

28/07/2024

Deep Dominica

FIM

-101 m

29/07/2024

Deep Dominica

Sacha, breed glimlachend, na een geslaagde duik.

Foto's (2): instagram.com/woj.dop.

Pieter: Gefeliciteerd met het vestigen van nationale records in alle vier de dieptedisciplines bij Deep Dominica! Kun je meer vertellen over deze prestaties en hun betekenis voor jou?

Sacha: De belangrijkste reden om deel te nemen aan de Deep Dominica was dat het een CMAS-competitie betrof waar ik nog geen records gevestigd had. Ik had eerder deelgenomen aan AIDA-competities, maar dit was nieuw terrein voor mij. De omstandigheden in Dominica waren ongelooflijk: warm water, geen thermocline, en alles was zo goed georganiseerd. Het was een perfecte omgeving voor diepe duiken.

Pieter: Deelnemen aan alle vier de dieptedisciplines was een uitdaging die je volledig omarmde?

Sacha: Het is niet gebruikelijk om alle vier de disciplines te doen, vooral als ze behoorlijk diep zijn. Maar ik ging ervoor. Op de eerste dag deed ik 61 meter in Constant Weight No Fins (CNF). Dat is een moeilijke discipline, maar het lukte me. Daarna deed ik Free Immersion (FIM) met een duik tot 101 meter, Constant Weight (CWT) tot 107 meter en ten slotte Bi-fins tot 88 meter. Elke duik was een persoonlijke prestatie, en het breken van records in elke discipline maakte het nog specialer.

overwinnen van uitdagingen in vrijduiken

Pieter: Welke disciplines waren het meest uitdagend en hoe heb je die moeilijkheden overwonnen?

Sacha: CNF was absoluut de meest uitdagende discipline. In het begin had ik niet de juiste techniek of de mentale instelling om om te gaan met de zware inspanningen die erbij komen kijken. Het was echt afzien, maar door intensieve training en het versterken van mijn mentale weerbaarheid, ben ik er beter in geworden. Deze discipline verdient echt respect: je kunt er niet zomaar doorheen komen zonder de juiste mindset.

Ik ben geen grote fan van zwembaden. Ik train meestal in open water, maar voor CNF was zwembadtraining noodzakelijk om mijn techniek te perfectioneren.

Pieter: Wat is jouw favoriete discipline en waarom?

Sacha: Free Immersion (FIM) is mijn favo-

Vrijduiken is leuk!

Mentale focus voor de duik.

riete discipline. Het voelt voor mij heel natuurlijk aan en ik geniet van het ritme en de flow, waarmee ik mezelf met behulp van het touw naar beneden en weer omhoog trek. Het heeft iets meditatiefs.

Pieter: Hoe bereid je je voor op zulke veeleisende duiken?

Sacha: Mijn training bestaat uit een mix van uithoudings- en krachtoefeningen. Ik concentreer me op ademhalingsoefeningen en werk aan mijn algehele conditie om ervoor te zorgen dat ik in topconditie ben voor diepe duiken.

Mentale voorbereiding is de sleutel in vrijduiken. Voor mij gaat het om meditatie en visualisatie. Ik breng veel tijd door met het mentaal oefenen van de duik, elke meter voelen voordat ik überhaupt het water in ga. Het helpt me kalm en gefocust te blijven tijdens de duik zelf.

Tijdens een duik is het niet alleen fysiek zwaar; mentaal speelt er ook veel mee. Op een gegeven moment, tijdens een duik, krijg je altijd dat stemmetje in je hoofd dat zegt: Stop, draai om, ga terug. Je moet leren om dat stemmetje in je hoofd te negeren. Dat stemmetje zegt je te stoppen en naar boven te gaan, maar je moet vertrouwen op je training en doorgaan. Het overwinnen van die mentale uitdaging is essentieel in deze sport.

het plezier van vrijduiken

Pieter: Vrijduiken is een veeleisende sport, maar je hebt gezegd dat het ook leuk voor je is. Wat brengt je de meeste vreugde in vrijduiken?

Sacha: (Lachend) Vrijduiken is leuk. Ik geniet van de verbinding met de oceaan en het gevoel van rust dat het brengt. Het gaat niet alleen om de cijfers of het breken van records, maar om de ervaring. Als je daar beneden bent, ben jij alleen met het water. Er is een rust die moeilijk te beschrijven valt, maar dat is wat me steeds terugbrengt.

Pieter: Welk advies zou je geven aan iemand die net begint? Wat is de belangrijkste tip voor beginners?

Sacha: Heb plezier en laat je niet meeslepen door de cijfers. Ik zeg altijd tegen beginners dat ze zich moeten concentreren op het

Sacha op het einde van een duik, begeleid door de veiligheidsduikers.

plezier hebben en genieten van de duik, in plaats van zich druk te maken over hoe diep ze kunnen gaan.

toekomstplannen

Pieter: Wat zijn je directe doelen in de sport? Richt je je op specifieke records of wedstrijden?

Sacha: Mijn directe doel is om mijn persoonlijke records te blijven verbeteren en goed te presteren in komende wedstrijden.

Pieter: Met je prestaties in Deep Dominica heb je een sterke basis gelegd voor verdere successen. Maar deelnemen aan wedstrijden is niet altijd even vanzelfsprekend. Hoe financier je je carrière als freediver? Voor welke uitdagingen kom je te staan en hoe maak je het financieel haalbaar?

Sacha: Het financieren van mijn vrijduikcarrière is moeilijk geweest. Er is weinig tot geen financiële steun van de Belgische overheid of van Belgische sportfederaties. Ik heb alles uit eigen zak moeten betalen, van reizen tot wedstrijdkosten. Het is een uitdaging, maar mijn passie voor de sport houdt me op de been.

Pieter: Heb je een boodschap die je kan delen met onze vrijduikers die al dan niet aan wedstrijden deelnemen?

Sacha: Vrijduiken heeft me veel gegeven in het leven. Het gaat niet alleen om de diepte of de records; het gaat om de reis, de mensen die je ontmoet en de band met de oceaan. Ik hoop dat meer mensen deze ongelooflijke sport zullen ontdekken.

besluit

Of Sacha nu nieuwe records nastreeft of anderen coacht en begeleidt, hij blijft een inspirerende figuur in de wereld van het vrijduiken. Zijn verhaal is er een van toewijding, passie en mentale kracht, met als belangrijkste boodschap dat je altijd moet blijven genieten van wat je doet.

PIETER VAN DEN WYNGAERT

Sacha op zijn CWT (Constant Weight) duik, met monovin. Op deze duik haalde hij een diepte van 107 meter, wat ook een Belgisch record is.

Foto: instagram.com/woj.dop.

Sacha tijdens zijn CNF (constant weight no-fins) duik. In een aangepaste schoolslag zwom hij naar een Belgisch record van 60 meter.

Sacha op het podium van Deep Dominica. Met zijn prestaties behaalde Sacha een mooie derde plek over de ganse competitie.

Advertentie

Sacha tijdens de FIM (Free Immersion). Sacha trekt zich aan het touw naar de record diepte van 101 meter.

Foto's

Opleiding Assistent-Instructeur

Je bent 3*D. 'Je mag met zo goed als iedereen duiken en volgens ISO-norm 24801-3 ben je een 'Certified Dive Leader'. Je hebt een nitrox-certificaat en je bent Duiker-Hulpverlener. Allemaal prestaties die niet zomaar aan jou cadeau gegeven zijn.

Voor mezelf durf ik best wel te stellen dat de 3*D zwembad- en openwaterproeven mijn fysieke conditie op de proef gesteld hebben. Voor mij persoonlijk is dit niveau voldoende om van duiken te kunnen blijven genieten en dat doe ik met volle teugen.

Daarnaast stel ik wel vast dat in mijn duikschool, net zoals in alle andere, de constante noodzaak blijft bestaan om duikers naar een hoger niveau te brengen. Gevestigde instructeurs bereiken gerespecteerde leeftijden, sommige hoger gebrevetteerde duikers duiken wat minder of gaan andere uitdagingen aan en er is elk jaar weer een instroom van nieuwe beginnende duikers. Je wilt dan ook jouw club blijven ondersteunen met de kennis en ervaring die je hebt vergaard in jouw duikcarrière.

In mijn hoofd had ik al wel het plan om door te stromen naar Assistent-Instructeur (AI) en ik dacht in het begin van dit jaar: "Ik zal nog wel zien". Dan zo plots, vanuit het niets, verschenen er in de Whatsapp-groepjes van de club en van collega-duikers dat ze gingen inschrijven voor de AI-cursus. Bij

mij was er een twijfel: "Ga ik eerst wat op mijn lauweren rusten en gewoon genieten van het duiken of ga ik me samen met mijn collega-duikers inzetten voor deze titel, waarmee ook de ganse club gebaat is?". En zo kwam het dat ik onder een beetje sociale druk, met begrip voor de clubwerking en het streven naar een volgende titel toch de keuze heb gemaakt om in te schrijven voor de AI-lessenreeks. Enkele van de collega's hadden ervoor gekozen om tegelijk ook in te schrijven voor 4*D, maar dat leek mij een brug te ver. Met mijn fysieke conditie en mijn leeftijd van toch al 58 jaar, stelde ik me de vraag of ik die uitdaging nog wil aangaan. Ik denk het niet, maar wie weet wat de toekomst brengt.

Dus je schrijft jezelf in als kandidaat-AI. Het inschrijvingsproces verloopt zoals altijd via het clubsecretariaat. Daarnaast dien je jezelf nog in te schrijven in het VTS-opleidingstraject. Als Assistent-Instructeur draag je namelijk de verantwoordelijkheid om kennis op een juiste en gepaste manier over te brengen. Om die reden verwacht onze Vlaamse overheid dat elke trainer zich op eenzelfde manier van die nobele

trainerstaken kan kwijten. Na de inschrijving verschijnen alle uit te voeren taken en proeven netjes in onze vertrouwde Dives-omgeving. Niet min om het zo te zien staan: 1 certificatie-examen, 9 openwaterproeven, 23 didactische proeven en 17 theorie- en zwembadproeven. Toch weer heel wat om je tanden in te zetten.

Na de inschrijving wordt er door de VTS (Vlaamse Trainersschool - Sport Vlaanderen) een portaal ter beschikking gesteld waarin je je eerste voorbereidingen kan treffen. Ook in dat platform vinden we weer heel wat te verwerken informatie. Je bent dan ingeschreven, dus je gaat maar meteen aan de slag in de zeldzame vrije momentjes die je naast het duiken nog hebt. Het platform geeft je veel handvatten. In die omgeving worden al snel de vijf grote pijlers toegelicht: twee persoonsgerichte pijlers, één vanuit het perspectief van de trainer en één vanuit het perspectief van de sporter. De drie andere pijlers gaan over de omgeving waarin je de sport beoefent in de meest brede zin van het woord, over de manier waarop je omgaat met de leerdoelen en over de methodieken die je kan toepassen om die

De kandidaten Assistent-Instructeur en hun docenten tijdens de VTS-opleiding 2024.

Foto: Tony Devolder.

leerdoelen te bereiken. Al deze 'bouwstenen' zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het leerplatform stuurt je doorheen de vijf bouwstenen om je voor te bereiden op een examen door middel van presentaties, filmpjes en quizzen.

Wanneer je deze leerstof min of meer hebt doorworsteld, komen daar drie dagen in je agenda te staan vanuit NELOS, twee hele cursusdagen en één examendag, telkens op zondag. Tja, je moet wat over hebben voor je sport.

eerste cursusdag

Op 13 oktober 2024 hadden we onze eerste cursusdag. Omdat deze training samenviel met onze gemeentelijke en provinciale verkiezingsdag, startten we 2 uur later dan het in de kalender voorziene startuur van 8.00 uur. Twee uur later starten betekende dan onherroepelijk ook 2 uur later eindigen en dat op een zondag. We kregen om 10.00 uur een warm welkom van onze docenten die dag: Dirk Callaert en Dirk Saman. Zij bege-

leidden ons in het Duikershuis in Mechelen en loodsten ons door de vijf pijlers. In eerste instantie dacht ik dat er veel in herhaling gevallen zou worden als je zelf al door de cursus gelopen hebt, maar niets is minder waar. Er wordt veel dieper in gegaan op de leerstof en die wordt toegelicht met nuttige voorbeelden. De VTS-opleiding is een opleiding van de Vlaamse Trainers School (als onderdeel van Sport Vlaanderen) maar gezien de duiksport zo specifiek is, genieten NELOS en haar instructeurs het vertrouwen van VTS om deze opleiding te geven met de nodige aandacht voor de duikspecifieke kenmerken. Dankzij hun ervaring wordt 'droge leerstof' wat opgesmukt met anekdotes en ervaringen.

Al snel belandden we in een 'schoolbankenstramien' met het volgen van lessen, waarbij duidelijk de nadruk gelegd wordt op een goede voorbereiding: Heb je alles voorzien in je omgeving? Heb je gezorgd voor didactisch materiaal? Is de veiligheid steeds gewaarborgd? Zijn je lesdoelen duidelijk? Welke methodes of stapjes gebruik je om de sporters de volgende stap te kunnen laten nemen? Boeiende materie, zo vind ik zelf. Aan het enthousiasme en gedrevenheid van de medekandidaten te zien en horen werd het door iedereen als even boeiend ervaren.

tweede cursusdag

Ook de tweede zondag (20/10/2024) werden we verwelkomd in het Duikershuis en dit keer wel om 8.00 uur. Die dag waren er onze twee reeds gekende docenten en was er ook het vakkundige oog van Erwin Van Reusel. Eén van de kandidaten was jarig en voorzag de groep van wat traktaties, wat we uiteraard beantwoord hebben met gezang en felicitaties. Ook hier weer, je moet het maar voor je sport over hebben: op je verjaardag les komen volgen. We werden opgedeeld in vijf groepjes waarin we telkens een specifieke lesvoorbereiding maakten gebaseerd op de vijf bekende pijlers. We konden kiezen uit verschillende niveaus van virtuele leerlingen.

Diezelfde namiddag gingen we die voorbereide lessen ook aan de praktijk toetsen in zwembad de Nekker in Mechelen. In het zwembad werden we bijkomend ondersteund door Tony Devolder en Lars Putteneers. Zo had elk groepje haar eigen begeleider. In elke groep kwam iedereen als kandidaat-instructeur aan bod om bepaalde technieken aan te leren aan de sporters.

Foto: Fleur Eysermans.

Foto's (2): Ivo Madder.

Het examen theorie.

Je leert hoe je een theorieles moet geven.

Hoe je praktijkkennis moet overbrengen leer je eveneens aan.

Daar ondervonden we aan den lijve dat lesgeven niet zo eenvoudig is als het lijkt. Uiteraard probeer je jouw kennis zo goed mogelijk over te brengen, maar tegelijk moet je waken over jezelf als voorbeeld en over de veiligheid van de sporters. Zo zagen we en stelden we in de praktijk vast dat die goede voorbereiding haar vruchten al snel afwerpt, al moet je soms anticiperen op factoren die je niet had voorzien en toestaan dat die jouw les kunnen wijzigen. Zelfs met een goede voorbereiding merk je dat je vaak nog wat kleine details over het hoofd zag en het zijn net die details die mee het succes of het falen van jouw les behoorlijk kunnen beïnvloeden.

examen

Bij het publiceren van dit artikel in deze Hippocampus hebben we ons VTS-examen nog niet afgelegd (dat is gepland op 17/11/2024). Hierbij wens ik alle medekandidaten veel succes bij het afleggen van dat examen en het succesvol uitvoeren van alle geplande proeven. Als we op termijn allemaal slagen kan NELOS toch weer rekenen op een 30-tal goed opgeleide Assistent-Instructeurs die de passie voor onze duiksport verder kunnen uitdragen en overbrengen. 

LUC ALIX (3*D LUCKY DIVERS)

Feedback van Katia Callewaert (3*D De Nereïden)

Het vertrouwen dat VTS in onze instructeurs stelt om het vereiste gedeelte van de opleiding tot Assistent-Instructeur binnen NELOS te organiseren, is meer dan terecht. Tijdens de Start to Coach-opleiding werd veel waardevolle theorie behandeld, die tijdens de fysieke les in het Duikershuis op een inspirerende manier werd hertaald naar de duiksport. Het didactische gedeelte werd op een interactieve wijze gebracht via groepswerk en praktische toepassingen in het vier meter diepe zwembad. Voor mij betekende dit niet alleen een enorme verrijking, maar ook het ontmoeten van veel gelijkgestemde buddy’s. Met de sterke steun vanuit mijn club en de ondersteuning die ik met mijn nieuwe titel terug kan geven, vormt dit alles een buitengewoon boeiend en plezierig traject.

De opleiding

tot Assistent-Instructeur: jouw eerste stappen in het lesgeven

Voor wie vanuit de passie voor het duiken kiest om te evolueren richting lesgeven, is de eerste stap het volgen van de opleiding tot Assistent-Instructeur.

In deze opleiding leer je onder andere de basisprincipes met betrekking tot lesgeven en dit door inzichten in de handvatten om een les op te bouwen. De opleiding is een belangrijke stap voor wie verder wil doorgroeien tot instructeur.

Met de titel van Assistent-Instructeur en het door de overheid erkende diploma Initiator Duiken op zak ben je ISO Instructor level 1. Deze opleiding bestaat uit een traject dat

Feedback van Tom Hamelinckx (3*D Profunda Diving Aalst)

De opleiding Start to Coach is wat zoeken: bekijk ik al het online materiaal vooraf of wacht ik op de les zelf? De middenweg bleek de goeie keuze. Zo kon je de les makkelijk volgen, maar was niet alles herhaling en kon je openstaan voor de nuances en praktijkervaring van de trainers.

We zouden natuurlijk geen duikers zijn als het hoogtepunt niet de zwembadles was geweest: enkele uren peer-to-peer wisselwerking, leren van elkaar en ideeen opdoen over hoe een bepaald topic aan te brengen: een voltreffer!

Kortom twee lange, vermoeiende zondagen, maar echt een meerwaarde voor ons traject naar Assistent-Instructeur.

bestaat uit vier modules, waarbij de module 'Start 2 Coach' en 'Module 3' (specifieke didactiek) plaatsvinden in het Duikershuis in Mechelen en dit verspreid over twee zondagen.

Tijdens een eerste introsessie krijg je uitleg over de opleiding, kom je meer te weten over de verwachtingen en de opdrachten, ontdek je het verschil tussen kijkstage, stage en lesgeven en krijg je heel veel tips.

Feedback van Annick Verreydt (3*D Gobius Discovery Diving)

De afgelopen twee weken waren een avontuur vol leren en groeien.

De lessen werden op een interessante manier gepresenteerd, waardoor we niet alleen de theorie leerden, maar die ook in de praktijk konden oefenen. De sessie in het zwembad de Nekker was bijzonder leerzaam.

Hoewel het vroeg opstaan op een zondagmorgen een uitdaging was, bleek het absoluut de moeite waard.

Een ander groot pluspunt was de mogelijkheid om andere kandidaten AI te leren kennen. Het uitwisselen van ervaringen en tips met gelijkgestemde duikers was een pluspunt.

Recent werd ook hier een element over 'blended learning' aan toegevoegd door de Vlaamse Trainerschool (VTS), die de kandidaten door zelfstudie al kennis laat opdoen in het gedeelte 'Start 2 Coach' via het e-learningplatform Connect.

De eerste lesdag omvat de module 'Start 2 Coach' en gaat dieper in op de vijf bouwstenen die deel uitmaken van het didactisch model: trainer, sporters, omgeving, doelstellingen (leerdoelen) en methoden. Het is zowel voor kandidaten als lesgevers nog even zoeken hoe we het blended learningluik best integreren in de lessen en tegelijkertijd is het duidelijk dat het inspelen op de praktijkvoorbeelden en het relateren van de lesinhoud naar het praktisch duiken en de zwembadtrainingen de materie zeer inzichtelijk en begrijpelijk maken.

In 'Module 3' ligt de focus op de praktijk en leer je aan de hand van het lesvoorbereidingsformulier hoe je de opbouw van je les vormgeeft en dit zowel voor een theorie- als voor een zwembadles.

Om de kandidaten te laten proeven van het omzetten van de theorie naar de praktijk, voorzien we hier ook drie uur zwembadles, waarbij ze in kleine groepen beurtelings een deel van hun les geven aan de andere kandidaten en daarop ook feedback krijgen.

De belangrijkste aandachts- en leerpunten die de kandidaten meenemen die dag en regelmatig terugkomen, zijn de volgende:

3 Aandacht voor alle veiligheidselementen:

• Waar is de redderspost, nooduitgang...?

• Indeling in buddyparen voor de oefeningen waarbij de buddy’s elkaar in de gaten houden.

• Je spreekt af dat als iemand een oefening onderbreekt, iedereen dan mee naar boven gaat. Laat een leerling met problemen nooit alleen stijgen

en laat niemand beneden achter.

3 Aandacht voor je eigen rol en voorbeeldfunctie:

• Besteed aandacht aan de manier waarop je zelf je sprong voor het te water gaan uitvoert. Let op de details, want als lesgever heb je voortdurend een voorbeeldfunctie.

• Idem bij stijgen: je komt met gestrekte arm boven en houdt die gestrekt tot je hoofd boven water is. Dit doe je om een obstakel te detecteren en de mogelijke impact bij een botsing te verminderen.

• Je doet steeds eerst je vinnen aan en dan pas je lood (elementair en toch gebeurt het nog vaak omgekeerd).

• Als je je verplaatst in het zwembad met je vinnen aan, zorg dan dat je achteruit stapt, en doe dat enkel voor een korte afstand. Dit uiteraard om struikelen te voorkomen.

3 Maak gebruik van de omgeving:

• Zet de fles op een verhoog als dat er

is of op de blok aan de rand van het bad. Hierdoor heb je al steun om je fles aan te doen.

3 Elkaar helpen:

• Help elkaar bij het aandoen van het materiaal.

• Help elkaar bij het op de blok stappen (steeds met de vuist tot aan de plooi van de onderarm grijpen, dit geeft een betere steun en verbinding dan enkel de handen in elkaar slaan).

3 Duidelijke en goede afspraken maken:

• Geef een goede instructie over wat er precies tijdens de oefening uitgevoerd moet worden en wat de aandachtspunten zijn. Wees helder, precies en concreet in je communicatie. Bijv.: we gaan binnen 60' een stilstaande apneu doen van 20'.

• Kondig de timing aan. Nog 15', is iedereen klaar, gevolgd door het OK-teken, en aansluitend aftellen met 5 seconden, 3-2-1 GO! Deze ma-

nier van aanpakken geeft perspectief aan je leerlingen, zodat ze weten wanneer ze zich klaar moeten maken voor de oefening.

3 Hou steeds visueel contact met je leerlingen:

• Hou de afstand tussen jezelf en je leerlingen onder water beperkt tot een paar meter, zodat je snel kan ingrijpen indien nodig.

• Zorg voor overzicht en hou iedereen in je gezichtsveld.

• Als er onder water gezwommen wordt, zwem dan voor je leerlingen uit (achterwaarts met je gezicht naar hen toe, zodat je alles ziet). Een andere optie is om achter hen aan te zwemmen, als laatste, maar dit geeft een minder goede kijk op het geheel.

3 Demonstreer wat je wil bereiken:

• Door het voor te tonen, ga je je leerlingen duidelijk visueel aanleren welke bewegingen en handelingen ze moeten uitvoeren.

3 Observeer grondig wat je ziet en geef direct feedback bij het bovenkomen:

• Wees hierbij zo precies en concreet mogelijk in het omschrijven van wat je zag.

• Toon zelf voor hoe het correct moet (demonstratie).

• Geef tips over hoe het beter kan of correct moet gebeuren.

Mandataris Sport Vlaanderen

Tijdens de Collegevergadering de 3*I's in maart 2024 bracht Patrick Van Buyten, directeur Sportkaderopleidingen (DSKO), verslag over de VTS-opleiding en de aanpassingen voor het opleidingsjaar 2024.

Patrick bracht ook de positieve feedback van VTS, nadat ze de Zeestage 2023 bezochten. Tijdens die Stage hadden wij twee VTS-medewerkers te gast, namelijk Margot Callewaert (coördinator Denkcel Duiken) en Hans Ponnet (afdelingshoofd Vlaamse Trainersschool).

3 Doe een droge demo van sommige oefeningen met aandacht voor de details van uitvoering.

3 Deel de oefening op in deeloefeningen.

• Bijv. 4x20m tussen de flessen kan je opdelen in:

)een demonstratie op het droge;

)een oefening in toekomen op de fles, een goede positie en het openen van de kranen;

)een oefening met een tussenafstand van 5 m in het ondiepe gedeelte van het zwembad. Hierbij kan je snel feedback geven. Iedereen kan snel naar boven om te luisteren naar de feedback;

)de volledige oefening zonder tijdsdruk met focus op een perfecte afwerking;

)de oefening binnen de afgesproken timing.

3 Maak een duidelijke voorbereiding met structuur in je oefening, zodat je in het zwembad zelf een houvast hebt. Hiervoor dient het lesvoorbereidingsformulier.

3 Gebruik de kracht van de herhaling richting je leerlingen. Het is allemaal nieuw voor hen.

3 Maak de link met de praktijk:

• Het uitdoen van je duikuitrusting en afgeven aan de kant is eigenlijk een simulatie van het uitdoen en afgeven

Hun opmerkingen waren de volgende:

3 NELOS is een kwalitatieve hoogstaande en geroutineerde organisatie die steunt op goede en correcte didactische principes waar alles vlot verloopt.

3 Voor Margot was het ook een zeer positieve kennismaking met NELOS. Ze maakte zelfs een initiatieduik met onze collega Nancy Deloz. Bedankt Nancy!

Op het einde van zijn verslag bracht Patrick een dankwoord uit: "Als directeur Sportkaderopleiding wil ik alle docenten, secretariaat-medewerkers en collega-instructeurs bedanken voor hun flexibiliteit en hun vakkundigheid om samen de nieuwe generatie lesgevers te voorzien van de nodige professionaliteit. De collega’s 3*I wil ik bedanken voor het vertrouwen dat jullie tot op heden in mij hadden".

Patrick sloot af met de mededeling: "DSKO voor altijd? Neen, niets is voor altijd! Vanaf het najaar 2024 geef ik de fakkel door aan een nieuwe DSKO".

van je materiaal bij een bootduik in open water.

conclusies

1. Doen is essentieel, geef les in je club, smijt jezelf en stel dit niet uit. Vlak na de lessen zit al de bagage helder in je hoofd. Dat is dus een perfect moment om te starten en alles in de praktijk om te zetten.

2. Zoek een mentor in je club, een ervaren instructeur die jou begeleidt in je traject. Bij voorkeur iemand die op hoogte is van de recente ontwikkelingen en de manier van lesgeven.

3. Oefenen baart kunst en doe aan zelfanalyse. Maak fouten en leer eruit. Wat zou je volgende keer anders doen of aanpakken? Wat liep goed, wat kon beter?

Het traject tot Initiator en Assistent-Instructeur is een stevig traject en geeft tegelijkertijd veel energie.

We zijn als docenten steeds aangenaam verrast door de intrinsieke motivatie en het enthousiasme van de kandidaten om hun eerste stappen te zetten als lesgever en beginnend instructeur. Een positieve evolutie die we ten volle ondersteunen. 

DIRK CALLAERT, NAMENS HET DOCENTENKORPS

Het College dankte Patrick voor zijn verslag en zijn jarenlange inzet als DSKO. nieuwe DSKO

Dirk Callaert gaf zich op om de niet te onderschatten taak van Patrick Van Buyten over te nemen. Ondertussen, tijdens de NELOS-Bestuursvergadering van oktober, werd het mandaat van Dirk Callaert als nieuwe directeur Sportkaderopleidingen goedgekeurd.

Het NELOS-Bestuur en de Commissie Sportduiken wensen Dirk veel succes met zijn mandaat als DSKO.  IVO MADDER

Gradiënt factoren: een moderne aanpak van decompressie in sportduiken

Decompressie is terecht één van de meest besproken onderwerpen in de duikwereld. Het begrijpen en beheersen van stikstofopbouw in het lichaam is essentieel voor een veilige duik. Een recente ontwikkeling die aandacht verdient, is het gebruik van gradiënt factoren (GF) – een techniek die meer maatwerk biedt en duikers helpt om veiligere decompressieprofielen te plannen en uit te voeren.

De ontwikkeling van decompressietechnieken begon in het begin van de 20e eeuw met de Britse fysioloog John Scott Haldane . Hij stelde als één van de eersten dat mensen veilig konden opstijgen door langzaam opgeloste gassen uit het lichaam te laten ontsnappen. Haldane introduceerde een model met meerdere weefsels die elk een verschillende snelheid hadden om stikstof op te nemen en af te geven, wat de basis vormde voor latere decompressiemodellen.

historiek: van M-waarden naar gradiënt factoren

De evolutie van decompressietechnieken begon met de introductie van de M-waarde in de jaren '60, ontwikkeld door Robert Workman voor militaire duikers. De M-waarde stelt de maximaal toegestane stikstofdruk vast voor verschillende weefsels bij bepaalde dieptes. Dit concept maakte het mogelijk om een 'veilige zone' te bepalen: zolang de stikstofspanning onder deze M-waarde bleef, konden duikers relatief veilig opstijgen zonder pathologische belvorming, mits ze in topconditie waren en onder medische begeleiding stonden. In de jaren '60 bouwde de Zwitserse arts en wetenschapper Albert A. Buhlmann verder op Haldane’s werk. Buhlmann ontwikkelde modellen die de effecten van druk op stikstof in verschillende weefsels specifieker beschrijven. Zijn zogenaamde ZHL-modellen (Zürich Haldane) werden populair, omdat ze voor het eerst veilige stijgsnelheden en decompressiestops berekenden op basis van gecontroleerde experimenten. Zijn M-waardemodel, bedoeld om de maximale stikstofdruk per weefsel te bepalen, werd een standaard voor duikcomputers en decompressietabellen.

Opstijgen onder de M-value: de ‘veilige zone’

Spanning opgelost gas

Oververzadiging–decompresseren M-value

Verzadigingslijn

Onderverzadiging

Omgevingsdruk

Door de jaren heen bleek echter dat dit model in de praktijk tekortschiet, vooral voor recreatieve duikers die langere tijd op grotere dieptes doorbrengen. Traditionele modellen hielden geen rekening met de diversiteit aan weefseltypes in het menselijk lichaam, die elk een eigen absorptiesnelheid en halveringstijd hebben. Bijvoorbeeld, snel doorbloede weefsels zoals bloed en hersenen nemen stikstof snel op en geven het snel weer af, terwijl langzamere weefsels zoals botten en spieren net langer verzadigd blijven.

Hieruit ontstond de behoefte aan een flexibeler en conservatiever model, dat rekening houdt met individuele verschillen en de complexiteit van het lichaam. Dit leidde tot de ontwikkeling van gradiënt factoren, die de M-waarde als basis nemen en hier een variabele veiligheidsmarge aan toevoegen.

Met deze techniek kan het decompressieproces voor elke duiker individueel worden aangepast, wat een belangrijke stap voorwaarts betekende in de veiligheid van zowel recreatieve als technische duikers.

Stijgen tot aan veiligheidsmarge (= GF-lijn) t.o.v. de M-value

Verzadigingslijn M-value

Spanning opgelost gas

Oppervlakte

Stijgen zonder stop

Omgevingsdruk

John Scott Haldane.

Robert Workman.

Albert A. Buhlmann.

Wat zijn gradiënt factoren?

Gradiënt factoren (GF) werden in 1998 geïntroduceerd door Erik C. Baker. Het zijn veiligheidsinstellingen die duikers kunnen helpen een conservatiever duikprofiel te volgen. Gradiënt factoren werken met twee waarden: 'GF Low' en 'GF High'.

1. GF Low: bepaalt de diepte van de eerste decompressiestop en dus de veiligheidsmarge op diepte.

GF Low: bepaalt de veiligheidsmarge op diepte

100% 70% 30%

Spanning opgelost gas

Hoe werkt het?

Gradiënt factoren passen de M-waarde dynamisch aan om de decompressie veiliger te maken.

Een lage 'GF Low' zorgt ervoor dat de eerste stops dieper worden uitgevoerd, terwijl een lagere 'GF High' langere stops bij ondiepe dieptes vereist. Dit helpt om de hoeveelheid opgeloste stikstof geleidelijk af te bouwen, waardoor minder kans op decompressieziekte ontstaat.

Hieronder twee didactische voorbeelden (niet aanbevolen instellingen!).

Oppervlaktedruk = 1 bar 0%

Low

Omgevingsdruk

2. GF High: bepaalt de veiligheidsmarge aan de oppervlakte.

GF High: bepaalt de veiligheidsmarge op diepte

Spanning opgelost gas 100% 70% 30%

High

Oppervlaktedruk = 1 bar 0%

Omgevingsdruk

GF 30/70 versus GF 50/70 (didactisch voorbeeld – deze instelling is niet aanbevolen)

Spanning opgelost gas

Spanning opgelost gas

Bij GF 50/70: ondiepere eerste stop

Oppervlaktedruk = 1 bar

Omgevingsdruk

GF 30/70 versus GF 30/90 (didactisch voorbeeld – deze instelling is niet aanbevolen)

Bij GF 30/90: kortere ondiepe stops & dus sneller oppervlakte maken

Oppervlaktedruk = 1 bar

Omgevingsdruk

GF

invloed van de 'GF Low' waarde

Het effect van de 'GF Low' op het duikprofiel wordt geïllustreerd in de volgende afbeelding. Het laat zien hoe 'GF Low' de diepte bepaalt waar de opstijging begint te vertragen en de diepte van de eerste decompressiestops. De afbeelding laat zien hoe de verschillende 'GF Low'-waarden de diepte van de eerste stop veranderen.

Hoe lager de 'GF Low' is, hoe dieper de eerste decostop.

Het effect van de 'GF High' op het duikprofiel wordt geïllustreerd in de volgende afbeelding. Het laat zien hoe 'GF High' de decompressietijd bepaalt die wordt doorgebracht in de ondiepe fase van de duik.

Hoe hoger de 'GF High'-waarde is, hoe korter de totale duiktijd is en hoe minder tijd de duiker in ondiep water doorbrengt. Als 'GF High' op een lagere waarde wordt ingesteld, brengt de duiker meer tijd door in ondiep water en wordt de totale duiktijd langer.

populair bij technische duikers vanwege de precisie en de aanpassingsmogelijkheden.

) OSTC (Heinrichs Weikamp): de OSTC-computers, zoals de 'OSTC Plus', bieden ook flexibele GF-instellingen en werken vergelijkbaar met Shearwater. Duikers kunnen de gradiënt factoren configureren tussen brede marges, zodat zowel conservatieve als agressieve profielen mogelijk zijn. De computer biedt echter standaardinstellingen voor beginners om verkeerde instellingen te vermijden.

) Garmin Descent: Garmin implementeert de gradiënt factoren op een gebruiksvriendelijke manier en biedt aanbevolen standaardinstellingen aan, zoals GF 70/85, voor gematigde conservatieve profielen. Duikers kunnen deze instellingen eenvoudig aanpassen, maar Garmin richt zich vooral op recreatieve en technisch-recreatieve duikers, wat betekent dat extreem conservatieve instellingen minder gebruikelijk zijn.

) Klassieke computermodellen (Suunto, Scubapro, Mares): bij merken zoals Suunto en Scubapro wordt niet specifiek gewerkt met gradiënt factoren, maar met vergelijkbare standaardinstellingen zoals P0/P1 (Suunto) en L0/L1 (Scubapro), die vergelijkbaar zijn met de conservatieve instellingen van GF 80/80 of 90/90. Deze modellen zijn gericht op recreatieve duikers en bieden minder flexibiliteit, maar ze zijn eenvoudig in gebruik en hebben ingebouwde veiligheidsmarges voor incidentele diepe duiken.

Hoe hoger de 'GF High' is, hoe korter de ondiepe decostop.

hoe korter de ondiepe decostop

Gradiënt factoren geven duikers de mogelijkheid om hun decompressieprofielen aan hun ervaring, fysieke conditie en de specifieke duikomstandigheden aan te passen. Voor technische duikers, die langere tijden op grotere diepten doorbrengen, kan het aanpassen van GF-instellingen bijdragen aan meer gecontroleerde decompressiestops en het voorkomen van decompressieziekte.

gradiënt factoren en duikcomputers

Gradiënt factoren zijn tegenwoordig een veelgebruikte instelling op geavanceerde duikcomputers, maar elke fabrikant implementeert ze op een iets andere manier. Het is belangrijk om de verschillen tussen de instellingen te begrijpen en te weten hoe ze jouw decompressieprofiel beïnvloeden. Hier is een overzicht van enkele populaire modellen en hoe ze omgaan met gradiënt factoren:

) Shearwater 'Teric' en 'Perdix': deze duikcomputers geven de gebruiker volledige controle over de instellingen van 'GF Low' en 'GF High'. Duikers kunnen bijvoorbeeld kiezen voor een conservatieve instelling van 60/85 (diepe eerste stop, kortere ondiepe stops) of experimenteren met meer risicovolle instellingen afhankelijk van ervaring en duikdoelen. Shearwater is

) Nieuwere klassieke duikcomputers: de allerlaatste duikcomputer van de bekende duikmerken voegen op vraag van de consument steeds vaker de mogelijkheid toe om gradiënt factoren in te stellen. Zo is bijv. de 'Suunto Ocean' uitgerust met het Bühlmann 16 duikalgoritme met gradiënt factoren en configureerbare opstijgprofielen, zodat je je gewenste decompressieprofiel kan bepalen.

kies de juiste instelling

GF-setting is 100% persoonlijke keuze & je eigen verantwoordelijkheid. Hoewel het verleidelijk kan zijn om agressieve gradiënt factoren in te stellen voor kortere opstijgtijden, is het essentieel om rekening te houden met je eigen conditie, ervaring en de aard van de duik. Er is geen enkele wetenschappelijke basis met betrekking tot betere of slechtere GF’s. Er is geen standaard instelling van GF, enkel een aanbevolen bereik:

) Instelling GF Low van 60 tot 85, best niet lager dan 60!

) Instelling GF High van 60 tot 85, best niet hoger dan 85!

Kies voor conservatievere instellingen als je op dieptes verblijft waarop langzame weefsels verzadigen of als je meerdere duiken per dag maakt. Opgelet met het verzadigen van trage weefsels, die zijn gevoeliger dus beperk je diepe decompressie of verblijf op diepte. Hou rekening met risicofactoren decompressie en pas je GF-setting aan. Stem altijd af met je buddy's en bespreek het decompressieplan vooraf om misverstanden te vermijden. Gradiënt factoren bieden duikers een extra veiligheidsmarge en een gecontroleerd opstijgprofiel, maar vragen wel om begrip en zorgvuldige planning.

In het Documentencentrum op de NELOS-website kan je een PowerPointpresentatie over gradiënt factoren downloaden. En een laatste advies: lees de handleiding van je computer en oefen, zodat je je duikcomputer kent. 

MICHEL DECLERCQ

Hoe lager de 'GF Low' hoe dieper de eerste decostop

Hoe hoger de ‘GF High’

Subommissie Hulpverlening

Najaarsexamen Duiker-Hulpverlener

Op zaterdag 12 oktober jongstleden vond in Hasselt het tweede examen Duiker-Hulpverlener (DHV) van 2024 plaats.

Dankzij de lessenreeksen, georganiseerd door AVOS en LIMOS, waren de kandidaten opnieuw goed voorbereid op het examen Duiker-Hulpverlener en dit zagen we in de resultaten.

Het gewenste CPR-protocol werd aangeleerd en geëxamineerd. Het blijvend gebruik van een pocketmasker (met HME-filter) maakt het mogelijk om op een hygiënische manier een slachtoffer te beademen. De kwaliteit en efficiëntie van de beademingen verbetert en het masker werkt ook drempelverlagend, omdat rechtstreeks contact met de mond en eventuele excreties verdwijnen. Hierdoor worden eventuele risico's voor de hulpverleners ook geminimaliseerd. Elke kandidaat moet in het bezit zijn van zo'n pocketmasker. Ze zijn online te koop via de NELOS-boetiek (webshop.nelos.be).

Ook nu weer pasten we het – intussen gekende – modulaire systeem toe. Hierbij kan zowel theorie als praktijk in eenzelfde dagdeel en los van het resultaat van elk onderdeel afgelegd worden. Het theoretisch gedeelte bestond uit 32 meerkeuzevragen over de verschillende topics van de opleiding.

Tijdens het praktijkexamen werd de kandidaat geconfronteerd met één van de negen mogelijke noodsituaties om te behandelen. Tevens werden kennis en kunde over het CPR-protocol beoordeeld door een jury bestaande uit een arts of 3*I, een tweede jurylid – een 3*I – en een derde jurylid. Zoals al een paar jaar gebruikelijk is, namen alle juryleden deel aan één van de lessen trainde-trainer, een voorwaarde om als jurylid te fungeren. Deze verplichting is trouwens ook van toepassing voor alle lesgevers die CPR aanleren tijdens de regionale lessen Duiker-Hulpverlener. Deelname aan de sessies train-de-trainer doe je bijgevolg ook enkel als je de maanden erna tijd hebt om te jureren of een les te geven hebt tijdens de ge-

plande DHV-data. Het spreekt uiteraard ook voor zich dat je, wanneer je een opleiding CPR geeft in je club, je dan als instructeur ook best bent bijgeschoold om je kandidaten steeds de meest recente CPR-protocollen aan te leren. Daarvoor kan je terecht op de regionale bijscholingen DHV, die in elke (V)OS zowel in het voorjaar als in het najaar worden georganiseerd.

Ook nu werd er tijdens het examen gereanimeerd op een Q-CPR-pop. Deze Q-CPR-poppen worden door verschillende clubs en (V)OSSEN gebruikt en geven een grote meerwaarde in het aanleren van een correcte CPR, dit door continue en visuele feedback over bijv. de compressie- en beademingsfrequentie, de kwaliteit van de borstcompressies en beademingen, … Tijdens het praktijkgedeelte wordt zowel de reanimatietechniek, als de stabiele zijlig en zuurstoftoediening beoordeeld. Enkele belangrijke zaken die regelmatig voorkomen tijdens het praktijkexamen:

• De vrije luchtweg blijft vaak niet gevrijwaard terwijl de kandidaat vraagt om 1-1-2 te bellen.

• De borstcompressies gebeuren ofwel veel te traag ofwel aan een te hoog tempo – niet op voorhand geoefend of de stress van het moment speelt hierin vaak mee.

• Men laat de borstkas niet voldoende omhoogkomen na elke compressie, waardoor het hart onvoldoende opgevuld wordt met bloed.

• Tijdens het beademen wordt het gezicht niet afgewend, zodat de uitgeademde lucht van het slachtoffer terug ingeademd wordt.

• Het is niet altijd even duidelijk wanneer een slachtoffer in stabiele zijlig mag/ moet gelegd worden.

• Vergeten dat bij een slachtoffer dat uit het water gehaald wordt er eerst vijfmaal beademd moet worden alvorens met de borstcompressies te beginnen.

• Sommige kandidaten wisten niet hoe de zuurstoffles bediend moest worden (kraan openen en het zuurstofdebiet regelen). Nochtans waren alle zuurstofflessen van hetzelfde type en kon men vooraf tijdens de inschrijving oefenen op een demomodel.

Er was een heuse overrompeling qua deelnemers tijdens dit najaarsexamen, want in totaal schreven er zich voor beide examensessies 108 deelnemers in, waarvan 88 deelnemers slaagden voor zowel theorie als praktijk, 103 enkel voor theorie, 91 deelnemers enkel voor praktijk en 2 deelnemers blijven voor beide examenonderdelen in opleiding staan.

Opnieuw bleek dat deelname aan de lessen, inclusief de praktijklessen, de kans op slagen in belangrijke mate verhoogt.

Dankzij de medewerking van de lesgevers, de juryleden en de secretariaatsmedewerkers mogen we opnieuw spreken van een geslaagde opleidingsreeks en examendag.

Bel 1-1-2, geef de info door waar we zijn en kom terug met een zuurstoffles.

Foto: Sven Vandekerckhove.

Ook een extra dankwoordje voor het organisatieteam van de 'Hasseltse Duik Clubs' (Aqua Diving, Jaqua, COWOL, Discovery Diving en Nautilus).

blik op 2025

Zoals mogelijk reeds vernomen, zal in 2025 het gebruik van en de kennis over de AED

(Automische Externe Defibrilator) worden geëvalueerd.

Dus wie in 2024 deelnam, maar niet slaagde voor één of meerdere onderdelen heeft er alle baat bij om in 2025 nogmaals de lessen theorie en/of praktijk te volgen in één van de regionale opleidingssessies om toch voldoende kennis te verwerven over het ge-

bruik van AED's. Het gebruik van een AED is immers te omslachtig om even snel te leren uit een cursus of presentatie. 

SVEN VANDEKERCKHOVE

De 88 nieuwe Duiker-Hulpverleners

• Jeroen Aelterman (ORKA)

• Lien Andries (CALYPSO TEAM)

• Britt Beyers (LUCKY DIVERS)

• Benjamin Brike (POSEIDON)

• Yves Cardon (ORKA)

• Giovanni Cauwenbergh (COUDY'S)

• Els Claeyssens (MOBY DICK DIVING TEAM)

• Elke Clauwaert (TEMSE DUIKERS)

• Wout Coenen (SAMANTHA)

• Stijn Coenen (SAMANTHA)

• Peter Couwenberg (SAFE DIVING)

• Guy Daniels (AQUA DIVING)

• Arne Daniëls (AQUA DIVING)

• Cécile De Geyndt (AQUATICUM)

• Charlotte De Groof (CALYPSO TEAM)

• Niels De Keijzer (C.V.D.)

• Tim De Keyzer (ARONNAX)

• Ilse De Man (BEVERS CASTORS DIVING)

• Silvie De Pooter (PIRANHA DIVING)

• Filip De Roover (CALYPSO TEAM)

• Steven De Samblancx (ATLANTIS)

• Severine Dehennin (SAMANTHA)

• Laura Dewitte (DE OTTERS)

• Geert Doms (APHRODITE)

• Stijn Fastenaekels (NAUTIC)

• Bianca Feyen (GOBIUS)

• Roxanne Geldof (AEGINOR)

• David Girgvliani (ALL STARS DUIKCLUB)

• Johan Goemans (ODYSSEE)

• Niek Group (AQUAPOL)

• Nick Hannes (YELLOW DIVING SCHOOL)

• Sander Hendrix (SAMANTHA)

• Joeri Hermans (CALYPSO TEAM)

• Kris Herygers (THE SEAMASTERS)

• Axl Jacobs (KEMPISCHE DUIKSCHOOL)

• Glenn Jegers (AMYKOS)

• Frank Kimpen (KORAALDUIKERS)

• Davy Kril (GOBIUS)

• Marie-Claire Laruelle (DE OTTERS)

• Johan Leflot (DUKLO)

• Niels Lenaerts (AMYKOS)

• Glen Lucas (BEVERS CASTORS DIVING)

• Jelle Maas (SAMANTHA)

• Gert Maes (GOBIUS)

• Tabitha Maes (COWOL)

• Nathalie Marcus (SCARABEE)

• Bruno Martens (BEVERS CASTORS DIVING)

• Kimberly Martens (AQUAPOL)

• Ivo Massoels (AQUAMIGOS)

• Céderìc Mietz (SAMANTHA)

• Christophe Nelis (LUCKY DIVERS)

• Katho Nulens (NAUTILUS)

• Silke Peeters (CALYPSO TEAM)

• Silke Piessens (ODYSSEE)

• Jens Pollet (BELGIUM DIVING)

• Lars Roex (CALYPSO TEAM)

• Yurrick Roose (MANTIS OWH)

• Thaïsa Ruttens (CALYPSO TEAM)

• Fien Sambaer (BEVERS CASTORS DIVING)

• Dorien Segers (SAMANTHA)

• Jeffrey Segers (APHRODITE)

• Alexander Servaes (BREEVENDUIKERS)

• Tuur Smets (KORAALDUIKERS)

• Michiel Spitaels (HYDRA)

• Werner Sterckx (SCARABEE)

• Nicolas Trossaert (ALL STARS DUIKCLUB)

• Gunter Van De Wiele (PIRANHA DIVING)

• Peter Van Den Borne (AQUANAUTEN)

• Evelien Van Den Branden (CAMPINIA)

• Noortje Van Den Steen (KORAALDUIVELS)

• Nico Van Dijck (BEVERS CASTORS DIVING)

• Jeroen Van Dyck (AQUANAUTEN)

• Elien Van Erkel (CALYPSO TEAM)

• Ellen Van Hees (ARGOS)

• Isabelle Van Loocke (AQUANAUTEN)

• Willem Van Overtvelt (YOUNG DIVERS)

• Enzo Van Rillaer (NEPTUNUS)

• Stef Vancampenhout (CAMPINIA)

• Senne Vandenputte (ODYSSEE)

• Hannelore Vanderhoydonck (NAUTILUS)

• Koen Vanhulle (ATLANTIC DIVING CLUB)

• Dieter Vanonckelen (NEPTUNUS DIVERS)

• Pieter Vanstraelen (AQUAMIGOS)

• Maggi Vanwesenbeeck (AQUAPOL)

• Kaat Verbrugghe (KORAALDUIVELS)

• Thomas Verhavert (HYDRA)

• Christof Verstraeten (CAMPINIA)

• Kristof Wouters (GOBIUS)

Subommissie Hulpverlening

Vragenreeks B – Duiker-Hulpverlener 12 okt. 2024

Lees aandachtig de vragen en antwoorden. Geef aan welke beweringen juist zijn. Er is steeds minstens één antwoord correct.

1 Op duikvakantie in Indonesië ontwikkel je na een aantal dagen duiken forse diarree. Wat is juist?

a. Reizigersdiarree wordt meestal veroorzaakt door een worm.

b. Wanneer er bloed of slijm in de stoelgang aanwezig is, kan dit wijzen op een ernstig verloop.

c. Om reizigersdiarree te vermijden, was je best alle groenten en fruit met kraantjeswater voor je het opeet.

d. Het is niet altijd nodig om antibiotica in te nemen bij het ontwikkelen van diarree op reis.

2 Wat moet de Duiker-Hulpverlener doen bij een bewuste duiker met vermoeden van decompressieziekte?

a. Zuurstof toedienen, laten drinken en de hulpdiensten activeren.

b. Zuurstof toedienen, niet laten drinken en de hulpdiensten activeren.

c. De hulpdiensten activeren en het verder aan hen overlaten.

d. Zuurstof toedienen, het slachtoffer continu laten bewegen en de hulpdiensten activeren.

3 Een 4*D van 60 jaar klaagt tijdens de après-duik plots van hevige pijn ter hoogte van het borstbeen. Welke volgende bewering(en) is/ zijn correct?

a. Dit is hoogst waarschijnlijk het gevolg van teveel alcohol.

b. Dit is hoogst waarschijnlijk een hartaanval.

c. Dit vereist onmiddellijke alarmering van de hulpdiensten.

d. Afwachten tot het spontaan betert en voor de zekerheid zuurstof geven.

4 Welke factoren verhogen het risico op een decompressieziekte?

a. Leeftijd.

b. Duiken dieper dan 30 m.

c. Meerdaagse duikreizen.

d. Duiken vanop een boot.

5 Na contact met bijtende vissen:

a. pas je de ‘Algemene Wond Behandeling’ techniek toe;

b. is er geen risico op infectie;

c. kan je best de wonde ontsmetten;

d. is dringende gespecialiseerde hulp noodzakelijk.

6 Welke symptomen doen je in de eerste plaats denken aan een decompressieongeval na een duik van 60 minuten waarvan 30 minuten op een diepte van 30 meter.

a. Moeite met rechtop staan.

b. Hevige pijn ter hoogte van de borst met ophoesten van bloed.

c. Hevige pijn ter hoogte van de rug.

d. Pijn ter hoogte van een schouder.

7 Longen en bloedcirculatie. Welke bewering(en) is/zijn juist?

a. Onderdompeling in water leidt tot toename van het centrale bloedvolume. We noemen dit ook de 'bloodshift'.

b. De surfactant zorgt voor een goede ontplooiing van de longblaasjes.

c. Ademen onder water vergt veel minder inspanning dan boven water door de verhoogde zuurstofdruk (ppO2).

d. Door goed uit te ademen onder water vermindert de kans op hypercapnie.

8 Een gevaarlijk zeedier krijgt de ‘Gif-code 3’. Wat betekent dit?

a. Het veroorzaakt een pijnlijke vergiftiging.

b. Het veroorzaakt een levensbedreigende vergiftiging waarvoor een antigif beschikbaar is.

c. Uitgebreide eerste hulp is noodzakelijk.

d. Er is geen risico op een anafylactische of allergische reactie.

9 Op het einde van een lange apneu-oefening in het zwembad verliest iemand het bewustzijn. Het slachtoffer wordt snel op het droge gebracht. Na enkele beademingen wordt het terug bewust, ademt normaal en voelt zich OK. Wat moet je doen?

a. Zuurstof geven.

b. Naar huis laten gaan als ademhaling en bewustzijn normaal blijven.

c. De 112 bellen als de situatie weer verslechtert.

d. De 112 altijd bellen.

10 Een duiker komt boven en vermeldt duizelig geweest te zijn tijdens het stijgen. Na de duik zijn er geen problemen meer.

a. Het gaat waarschijnlijk om een alternobaar vertigo.

Foto: Sven Vandekerckhover.

b. Het gaat waarschijnlijk om een binnenoorbarotrauma.

c. Het gaat waarschijnlijk om een sinusbarotrauma.

d. De duiker onmiddellijk naar een spoedgevallendienst sturen.

11 Vrijduiken. Welke beweringen zijn juist?

a. Een vrijduiker kan nooit decompressieziekte oplopen.

b. Een vrijduiker kan nooit het slachtoffer worden van immersielongoedeem.

c. Een vrijduiker kan nooit een hyperoxie-aanval krijgen.

d. Een vrijduiker kan nooit een longsqueeze krijgen.

12 Longoverdruk bij duiken met lucht kan ontstaan door:

a. normaal te stijgen (10 m/min) zonder voldoende uit te ademen;

b. een paniekstijging;

c. een hijgtoestand;

d. het omhoog brengen van een bewusteloos slachtoffer.

13

Het oor: wat is juist?

a. Het evenwichtsorgaan maakt deel uit van het binnenoor.

b. Het middenoor is gevuld met lucht, het binnenoor met vloeistof.

c. In het middenoor wordt het geluid overgedragen aan de gehoorzenuw.

d. De buis van Eustachius zorgt voor drukevenwicht tussen middenoor en binnenoor.

14 Welke beweringen zijn juist?

a. Warmteverlies in water is ongeveer 25x groter dan in lucht.

b. Bij een kerntemperatuur van 33°C stopt het rillen.

c. Flink bewegen in het water helpt om het warm te blijven hebben.

d. De beste manier om koude handen op te warmen is ze in heet water te steken.

15 Je buddy vertoont onmiddellijk na het bovenkomen pijn bij het ademen en bloederig schuim op de lippen. Wat ga je doen?

a. Je belt de hulpdiensten.

b. Je start beademing met het pocketmask.

c. Je plaatst hem/haar in halfzittende houding en geeft 100% normobare zuurstof.

d. Je laat hem snel enkele liters water drinken.

16 Acute zuurstofvergiftiging:

a. de symptomen lijken erg op een stikstofvergiftiging;

b. is een risico bij het gebruik van nitrox;

c. is een risico bij het langdurig toedienen van normobare zuurstof;

d. stuiptrekkingen kunnen plots optreden, zonder waarschuwingssignalen.

17 Immersielongoedeem. Welke factoren werken bevorderend?

a. Duiken in koud water.

b. Zware inspanning tijdens het duiken.

c. Verticale positie in het water.

d. Nieuwe ademautomaat.

18 Klaplong. Welke beweringen zijn juist?

a. Ontstaat als je buddy je een te hevige klap geeft om je bij te brengen na bewusteloosheid.

b. Kun je vermoeden als de borstkas niet symmetrisch beweegt bij het ademen.

c. Ontstaat bij longoverdruk als er lucht tussen borst- en longvlies raakt.

d. Kan de ademhaling erg bemoeilijken en vereist activatie van de hulpdiensten.

19 Een barotrauma van het oor kan optreden als gevolg van:

a. obstructie door een slijmprop ter hoogte van de buis van Eustachius bij verkoudheid;

b. een te spannende duikkap;

c. astma;

d. te laat klaren.

Foto's (3): Sven Vandekerckhover.

20 Een beetje bloed in het masker na een duik, zonder pijn, zonder andere symptomen. Wat is je advies als duikerhulpverlener?

a. Dit wijst toch op een ernstig letsel en vereist alarmeren van de hulpdiensten.

b. Dit is waarschijnlijk een squeeze van de neusholtes.

c. Dit is geen ernstig letsel. Voorstellen om bij gelegenheid een arts te raadplegen.

d. Een pijnstiller toedienen.

21 Bij apneu-oefeningen in het zwembad zie je duikers vaak enkele minuten diep in- en uitademen (hyperventileren). Welke bewering(en) is/zijn juist hieromtrent?

a. Zo stellen ze hun ademprikkel uit.

b. Hierdoor kunnen ze plots het bewustzijn verliezen tijdens de oefening.

c. Zo bouwen ze een grote zuurstofvoorraad op in hun longen.

d. Tijdens het hyperventileren kunnen ze duizelig worden.

22 Zeeziekte:

a. Maakt deel uit van kinetose of bewegingsziekte.

b. Ontstaat omdat de hersenen tegenstrijdige informatie krijgen van verschillende zintuigen.

c. De ogen spelen ook een rol.

d. Best nuchter inschepen.

23 Je duikmaat is slachtoffer van een duikongeval. Hij is goed bewust en ademt normaal. Hij heeft 100% zuurstof nodig en moet vervoerd worden naar een ziekenhuis. De totale evacuatietijd wordt geschat op 2 uur. Welke zuurstoffles(sen), gecomprimeerd op 200 bar, volstaat/volstaan voor dit transport?

a. Fles van 2 liter.

b. Fles van 6 liter.

c. Fles van 10 liter.

d. Fles van 15 liter.

24 Tijdens de BBQ na de duik krijgt je buddy kokend water over zijn arm. Er ontstaat een zwart letsel zonder pijngevoel.

a. Dit is waarschijnlijk een tweedegraads brandwonde.

b. De wonde moet gedurende 20 minuten gespoeld worden met lauw water.

c. Je smeert de wonde in met Flammazine® of Flamigel® (zalf voor brandwonden).

d. Je bedekt de wonde met een proper driehoeksverband en verwijst je buddy zo snel mogelijk door naar het ziekenhuis.

25 Hoofdpijn na een duik kan ontstaan door:

a. skip-breathing;

b. zuurstofvergiftiging;

c. CO2-retentie;

d. te spannende duik kap of duikbril.

26 Welke beweringen met betrekking tot decompressieziekte zijn juist?

a. De symptomen treden meestal op binnen het uur na de duik.

b. Symptomen die optreden meer dan 6 uur na de duik zijn niet te wijten aan decompressieziekte.

c. Kan optreden bij correct gebruik van de duikcomputer.

d. Bij lichte symptomen mag gewacht worden met behandelen.

27 Na de duik valt je buddy met blote handen voorover in de oesters. Er ontstaat een bloedende wonde op de handpalm. Wat doe je?

a. Je reinigt eerst je eigen handen en gebruikt wegwerphandschoenen indien die beschikbaar zijn.

b. Je legt een knevel aan ter hoogte van de elleboog om het bloeden te stoppen.

c. Je reinigt de wonde grondig en verwijdert vreemd materiaal.

d. Je ontsmet de wonde met ether.

28 Een duiker komt je na een duik van 45 min met een maximale diepte van 15 m vertellen dat hij/zij zich bij het opstijgen licht kortademig voelde. Er deden zich geen incidenten voor tijdens de duik. Waaraan moet je in de eerste plaats denken? (1 antwoord)

a. Een beginnende longontsteking.

b. Immersielongoedeem.

c. Een licht decompressieongeval.

d. Slechte algemene conditie.

29 Duikers die voor het eerst naar -40 m gaan met lucht moeten gewaarschuwd worden voor: (1 antwoord)

a. een hijgtoestand;

b. een stikstofnarcose;

c. een hyperventilatie;

d. een zuurstofvergiftiging.

Foto's (2): Sven Vandekerckhover.

Nakijken of de kandidaten de juiste antwoorden gaven.

30 De samenstelling van het ingeademde gas uit een duikfles gevuld met lucht:

a. 21 % zuurstof, 79 % stikstof;

b. 79 % zuurstof, 21 % stikstof;

c. is afhankelijk van de diepte;

d. is afhankelijk van de inspanning die je levert onder water.

31 Decompressieziekte. Waarom geef je zuurstof?

a. Om de bloodshift te bestrijden.

b. Om de CO2-afvoer uit het lichaam te bevorderen.

c. Om de N2-afvoer uit het lichaam te bevorderen.

d. Om zuurstoftekort in de weefsels te bestrijden.

32 Duiken met nitrox vermindert het risico op decompressieziekte op voorwaarde dat:

a. de duikcomputer op lucht blijft staan;

b. het percentage zuurstof minstens 32% bedraagt;

c. het om een successieve duik gaat; d. je buddy ook met nitrox duikt.

Advertentie

Audiovisuele Commissie

Het 20e CMAS Wereldkampioenschap onderwaterfotografie

Van 7 tot 12 oktober 2024 vond in Saranda, Albanië, het 20e CMAS Wereldkampioenschap onderwaterfotografie plaats. Dit prestigieuze evenement trok deelnemers uit 21 landen, die samenkwamen om hun vaardigheden te tonen en de schoonheid van de onderwaterwereld vast te leggen. Waar vorig jaar in Cuba het leven uitbunding aanwezig was bleek echter dit jaar het tegenovergestelde, wat een extra uitdaging vormde voor de fotografen.

Het wereldkampioenschap, dat bekendstaat als een 'shout-out' wedstrijd, is bijzonder, omdat fotografen geen enkele vorm van digitale nabewerking mogen toepassen. Alle foto's moeten in hun originele vorm worden ingediend, wat de moeilijkheidsgraad aanzienlijk verhoogt. De focus ligt dan ook volledig op de vaardigheden van de fotograaf, het moment van de opname en de natuurlijke pracht van het onderwaterleven.

De SD-kaartjes worden op voorhand geformatteerd en verzegeld en na de 90 minuten duiktijd worden de camera's door de organisatie in bewaring gehouden tot de SD-kaartjes zijn ingelezen. Dit om fraude te voorkomen, zodat zeker niemand de beelden kan nabewerken.

Een week voorafgaand aan de wedstrijd arriveerde de Belgische delegatie, bestaande uit Thomas Van Puymbroeck met assistent Tim Steenssens en Danny Van Belle met assistente Cathy Grimonpont. Ook Gery Beeckmans arriveerde als deelnemer voor het 6e Wereldkampioenschap onderwatervideografie. Iedereen maakte dankbaar gebruik van deze tijd om zich voor te bereiden op de uitdagende duikstekken. Er was immers een kleine maand voordien beslist om heel het WK te verplaatsen van Vlore naar Saranda door een onaangekondigde NATO-oefening in de baai. Dit zorgde er dan ook voor dat alle voorbereidend werk dat het team had gedaan voor Vlore de vuilnisbak in kon en we dus ter plekke nog het nodige werk hadden.

De omstandigheden tijdens de trainingsweek waren dan ook nog eens allesbehalve ideaal; zware regenval en sterke wind maakten het zoeken naar leven onder water tot een waar avontuur. De zichtbaarheid verminderde op sommige plaatsen naar het herkenbare beeld van een Oosterscheldeduik en één trainingsdag werd zelfs afgelast, omdat de kustwacht alle duikgebieden gesloten had omwille van een aankomende storm.

De veranderingen in het reglement dit jaar, waaronder een verbod op dubbelopnames in bepaalde reeksen, zorgden voor extra spanning en leidden tot last-minute aanpassingen in de strategieën van de deelnemers, waardoor sommigen heel creatief aan de slag gingen.

De wedstrijdlocatie bestond uit vier duikplaatsen: Bay 1, Bay 2 en twee wrakken: de Tommori en de Probitas.

Beide wrakken waren indrukwekkende locaties, maar hebben ook hun eigen uitdagingen. De Tommori, een gezonken vissersboot, ligt op een diepte van 27 m wat de bodemtijd uiteraard beperkte, want tijdens de wedstrijd is het verboden om decompressieduiken te maken en door de diepte komt er weinig zonlicht tot bij het wrak. Het wrak

3e plaats visprotret - foto: Danny Van Belle.

is wel mooi begroeid met kleurrijke sponzen en 'helaas' ligt het vol met netten. Die netten zorgen wel voor een paar boeiende composities.

De probitas, een wrak uit de Tweede Wereldoorlog, was de meest veelbelovende duikstek. Hier kon je alle onderwerpen van de competitie afwerken. Er was zowel voldoende vis als macroleven aanwezig en het was een boeiend wrak om groothoekopnames te maken. Het wrak zelf is 138 m lang en begint al op een diepte van 4 m waardoor je hier makkelijk de volledige 90 min duiktijd kon afwerken. Maar ondanks het slechte weer en de moeilijke omstandigheden werden er hier en daar toch de eerste mooie onderwerpen gespot en de eerste oefenbeelden kregen vorm.

Tijdens de wedstrijd konden deelnemers zich inschrijven voor maximaal vijf van de zeven reeksen: groothoek, groothoek met model, thema (zeesterren en zee-egels), macro, vis, creatief en smartphone.

Thomas en Danny namen deel aan groothoek, macro, thema en vis. Thomas behaalde een 5e plaats in de visreeks en een 6e plaats in de macroreeks. Danny presteerde uitstekend en eindigde met een 3e plaats in de visreeks op het podium.

Ondanks de vele uitdagingen was het een onvergetelijke ervaring voor alle deelnemers. De combinatie van competitie en samenwerking zorgde voor een bijzondere sfeer. Het was een unieke kans om te leren van andere fotografen die net zo gepassioneerd zijn

Macro - foto: Danny Van Belle.

Groothoek - foto: Danny Van Belle.

Thema - foto: Danny Van Belle.

over onderwaterfotografie. Maar vooral het terugzien van bekende gezichten en het ontmoeten van nieuwe mensen zorgt ervoor dat dit een prachtige ervaring was.

De deelnemers moesten meer dan ooit hun creativiteit aanspreken en innovatieve manieren vinden om de schoonheid van de onderwaterwereld vast te leggen, wat resulteerde in creatieve beelden. Dit zorgde voor een bron van inspiratie voor alle deelnemers en ik ben er zeker van dat we de komende jaren in België en Nederland wel wat technieken van dit WK zullen zien verschijnen.

Met de ervaringen van dit jaar in het achterhoofd kijken de Belgische deelnemers vol enthousiasme uit naar de volgende editie van het CMAS Wereldkampioenschap in Spanje. 

THOMAS VAN

PUYMBROECK

6e plaats macro - foto: Thomas Van Puymbroeck.

Groothoek - foto: Thomas Van Puymbroeck.

Thema - foto: Thomas Van Puymbroeck.

5e plaats visportret - foto: Thomas Van Puymbroeck.

Thomas Van Puymbroeck en Danny Van Belle.

Foto: Cathy Grimonpont.

Audiovisuele Commissie

Saranda Bay in Albanië

Maanden kijk je uit naar het 6e CMAS Wereldkampioenschap onderwaterfotografie en tel je af naar oktober 2024.

De 'CMAS Visual commissie' organiseerde het kampioenschap verrassend in Albanië. Oorspronkelijk zouden we daar duiken in de baai van Vlora, met als hoogtepunt een duik op het 'PO hospitaalschip', een oorlogswrak.

Toen kwam het bericht dat alles werd verplaatst naar Saranda, ruim 100 km verder richting Griekenland en dus geen Adriatische zee, maar de Ionische zee. Het uitgewerkte scenario kon dus niet gebruikt worden en de reeds gemaakte 'voice over' was nutteloos, maar er was wel een lichtpuntje. Ook deze baai had een oorlogswrak en met wat aanpassingen kon het oorspronkelijke scenario herschreven worden en opnieuw ingesproken worden.

Een week voor het kampioenschap ging Team Belgium al op verkenning. Met enkele dagen zwaar weer, stroming en minder zicht was dit meer dan nuttig.

Dit jaar koos koos ik er opnieuw voor om zonder buddy te gaan. Een foute keuze, want dit is geen kampioenschap meer voor een solo-optreden. Andere landen staan met een massa aan materiaal en mensen een stap dichter bij het podium. Toch blik ik te-

vreden terug op dit kampioenschap. De film werd gemaakt zoals ik hem in gedachten had.

Door de jaren heen is de sfeer ook anders geworden. Er heerst nu meer respect voor elkaar en er is een geweldige samenhorigheid onder de deelnemers. Medailles zijn er ook, maar duurzame vriendschappen zijn nog meer waard.

De kloof met de echte filmlanden is echter groot te noemen. Meer oefenen en strenger voor onszelf zijn, is een noodzaak om de draad met winnen terug op te nemen.

Het duiken in Saranda was oké en werd gelukkig ondersteund door de Italianen. Het Italiaanse team stond in voor het vullen van de duikflessen en de begeleiding. Het allegaartje van boten was niet altijd de beste optie om de duikstekken op te zoeken, maar de bemanning was vriendelijk en behulpzaam.

Ik mocht tijdens de sluitingsceremonie nog een leuke prijs in ontvangst nemen: 'Persoonlijkheid van het tornooi'. Een mooie bekroning en dit met eenvoudige waarden, respect, erkenning en een positief ingestelde blik.

Een oproep die ik zal blijven herhalen: steun de mensen die hun kop uitsteken voor onze mooie hobby. Klagen kan altijd, beter doen is vaak lastiger. Leer van de fouten, stel ze bij en verbeter elke dag.

En ja, dit was voor mij echt een afscheid als wedstrijdvideograaf. Na tien jaar en zeven kampioenschappen ga ik genieten van de vele mooie herinneringen en vriendschappen. Bedankt NELOS voor de kansen en steun die jullie ons telkens geven. 

GERY BEECKMANS

The Saranda Bay

Tijdens het 6e Wereldkampioenschap CMAS onderwatervideografie 2024 in Albanië behaalde Gery Beekmans spijtig genoeg geen podiumplaats met zijn documentairefilm van 2 minuten over de 'Saranda Bay' in Albanië, een locatie waar je onder andere kan duiken op het wrak SS Probitas, een Italiaans schip van Wereldoorlog II.

Je kan zijn film bekijken op ons NELOS Youtubekanaal via volgende link: https://youtu.be/06Ehqqzc2Uo of scan onderstaande QR-code:

Gery Beeckmans terwijl hij aan het wachten is op de dagelijkse inspectie van zijn camera door de CMAS-organisatie.

Foto: Cathy Grimonpont.

Het Tommori wrak in de Saranda Bay in Albanië. Foto: Tim Steenssens.

najaarsnieuws DIVES

Het DIVES-team heeft de voorbije maanden niet stilgezeten en is volop bezig met het afwerken van allerlei items die in de planning staan. Op het moment dat jullie deze Hippocampus in handen krijgen, zijn er wellicht al heel wat van die items afgewerkt.

Opnieuw moet ik melden dat we volop in een sprint zitten en mijn artikel tijdig binnen moet om nog gepubliceerd te worden. Hieronder een overzicht van enkele aanpassingen die we dit jaar nog trachten te realiseren.

zoeken op brevet

Vanaf nu kan je zowel via kandidaten als in de ledenadministratie zoeken op afkortingen van brevetten. Vooral voor opleidingen zoals BND is het makkelijker om op BND i.p.v. op Basis-Nitrox-Duiker te zoeken.

vervallen of afgewerkte opleidingen consulteren

Er werd ons al vaak de vraag gesteld of het mogelijk is om bij vervallen of afgewerkte opleidingen de brevetkaart nog te con-

sulteren. Dit is vanaf nu mogelijk voor de OPLV (opleidingsverantwoordelijke), de DSV (duikschoolverantwoordelijke) en ledenadministrators. In een volgende fase gaan we dit ook voor de kandidaten zelf invoeren. Elke instructeur kan ook zien dat een brevetkaart niet meer geldig is.

Voor de OPLV en de DSV kan dit via de kandidatenpagina en dit gebeurt voor vervallen opleidingen op dezelfde manier als voor lopende opleidingen. Ledenadministrators kunnen de brevetkaarten bekijken via de clubpagina. Via de kandidatenpagina kan je ook zien wanneer een opleiding niet meer actief is, omdat die dan doorstreept staat.

Voor afgewerkte opleidingen kan je de info raadplegen via de tab 'brevetten'.

verschillende evaluatoren voor een examen

Indien je een activiteit invoert waarbij meerdere evaluatoren betrokken zijn die een bepaalde kandidaat hebben geëvalueerd, laat het systeem niet meer toe om alles in één keer af te tekenen. Zo geef je de kans aan de effectieve evaluator om de proef af te tekenen.

Bij bijv. een zwembadexamen met drie kandidaten en drie evaluatoren zal je enkel je eigen kandidaat kunnen aftekenen. De evaluator kan enkel gewijzigd worden wanneer de proef nog niet werd afgetekend. Zo kunnen evaluatoren geen aanpassingen meer doen aan afgetekende evaluaties van hun collega's.

locaties

Er is heel wat gesleuteld aan de locaties. Als je nu een locatie intypt, dan zie je automatisch een map verschijnen die je terug kan dichtklappen. Zo kan je meteen checken of de aangegeven plaats dezelfde is als de plaats die je voor ogen had. Je krijgt onmiddellijk ook de andere duiklocaties in de buurt te zien, wat interessant is als je niet

Foto: Ivo MadderMidjourney.

helemaal zeker bent van de juiste naam. Je kan dan via de kaart de plaats aanpassen door op het druppelsymbool te klikken en de selectie aan te passen.

Via je pagina profiel/beheer kan je nu naast het aanpassen van duikplaatsen ook een duikplaats aanmaken. Dat is handig als je na een vakantie een aantal persoonlijke

plaatsen moet invoeren. Dat kan nu vooraleer je de duiken aanmaakt.

Je moet daarvoor rechts bovenaan op het plusteken klikken. Er opent zich een map en je kan dan gaan zoeken op de wereldkaart naar een locatie, in het voorbeeld hieronder Boulouris, en zo ook al nagaan of bepaalde plaatsen toch al niet beschikbaar zijn.

delen van statistieken via Facebook

In DIVES 1 werd er jaarlijks een statistiek bezorgd die je ook kon delen via Facebook. In DIVES 2 is de statistiek altijd beschikbaar, maar was het delen niet mogelijk. Dit brengen we tegen het einde van het jaar in orde. Bij profiel/statistieken zal er rechts bovenaan een knop 'delen' verschijnen. Als je dan daarop klikt, komt het Facebookicoon tevoorschijn.

deelnemer theorie en zwembad verwijderd

Bij de activiteit 'theorie' en 'zwembad' stonden dezelfde rollen als bij 'duik'. Dat is nu verwijderd.

Hieronder zie je wat je bij 'duik' ziet.

Hieronder staat wat je bij 'theorie' en 'zwembad' zal zien (niets).

LUTGART STALS, NAMENS HET DIVES-TEAM

Advertentie

https://webshop.nelos.be

Feestdagenpakket

Voor de feestdagen biedt NELOS een feestdagenpakket aan met een flinke korting.

Het pakket bestaat uit een metalen thermosfles met NELOS-logo, een NELOS-pin, NELOS-stickers (5 stuks), een zwarte NELOS-polo, de boeken 'Duiksites van de Var' en 'Onderwa terleven van de Var', samen met een NELOS-draagtas.

Er kan op het pakket geen bij komende clubkorting gegeven worden. 

RIK OLIEVIER

Polo's en T-shirts voor clubs

Je kan via de NELOS-webshop ook polo's en T-shirts met je eigen clublogo laten maken. Deze clubkledij zal standaard voorzien zijn van het NELOS-logo op de rug en het aangeleverde clublogo op de linkerborst.

De polo's en T-shirts zijn in verschillende kleuren en maten verkrijgbaar, zowel in een dames- als in een herenmodel. Het clublogo moet aangeleverd worden in PDF hoge resolutie (min. 300 dpi) of in een grafisch vectorbestand (.ai of .eps). Je verstuurt het via e-mail naar boetiek@nelos.be

De polo's en de T-shirts hebben een vaste prijs, maar de prijs van de opdruk is afhankelijk van het totaal aantal te bedrukken kledingstukken. Ook de clubkorting (15% vanaf een bedrag van 150 euro) is van toepassing als je de bestelling uitvoert met een geldig clubaccount.

Bij een bestelling in de webshop moet enkel de polo of het T-shirt besteld worden. De opdruk zal automatisch als een artikel toegevoegd worden in de winkelwagen naar ratio van het totaal aantal bestelde kledingstukken.

De bestelling zal in principe binnen 2 à 3 weken na goedkeuring van de zetproef gratis geleverd worden. Gezien het hier gaat om kledij die specifiek voor jullie club met een eigen clublogo gemaakt wordt, kunnen de polo's of T-shirts achteraf niet meer omgeruild worden. 

RIK OLIEVIER

Op https://webshop.nelos.be/newproducts moet je zijn om de clubkledij te bestellen.

Groepsaankoop AED-set

De verantwoordelijke van de NELOS-boetiek onderhandelde met een firma voor de groepsaankoop van een unieke draagbare AED-set, specifiek samengesteld voor duikers, zodat die kan meegenomen worden aan boord of tot aan de waterkant.

Er kan nog ingeschreven worden voor de groepsaankoop AED, dit nog tot en met 8 december 2024. Dit kan via de webshop: https://webshop.nelos.be/ inschrijving-groepsaankoop-aed-2025.

De set bestaat uit een waterdichte groene koffer met daarin een AED van het type 'DefiSign Life'. In de koffer is een mal voorzien die naast de uitsparing voor de AED een extra vak heeft om nog extra materiaal (niet inclusief in de set), zoals een beademingsmasker en een schaar in onder te brengen.

De 'DefiSign Life AED' is een semiautomatische meertalige AED die gemakkelijk is in gebruik. De AED geeft duidelijk gesproken instructies en is van de 'categorie 1'. Hij mag dus door iedereen bediend worden. De AED is inzetbaar bij iedereen.

CMAS Belgium

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Marc Lycops

Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles

Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Medevoorzitter: Ronny Margodt

Gistelsteenweg 385 F 011 – 8490 Jabbeke Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Penningmeester: Margaux Montrieux Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

Bestuursleden:

Michel Declercq

Pladijsstraat 8, 8370 Blankenberge Gsm 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Frédéric De Deyn Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Philippe De Wilde Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Yvan Barthélemy Gsm 0496 55 30 99 – yvan.barthelemy@lifras.be

Sven Vandekerckhove

Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

Secretariaat CMAS Belgium:

Margaux Montrieux

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

Lifras

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl

Président: Marc Lycops

Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Vice-Président: Frédéric De Deyn Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Secrétaire Général: Laurie Brodkom Gsm 0472 74 20 37 – secretaire.general@lifras.be

Trésorier: Philippe De wilde Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Administrateurs:

Yvan Barthélemy

Gsm 0496 55 30 99 – yvan.barthelemy@lifras.be

Patrick Bogaert

Gsm 0494 73 96 82 – patrick.bogaert@lifras.be

Clubs die inschrijven zullen de AED kunnen aankopen bij de firma Reatech aan 1.441,98 euro (incl 6% btw) in plaats van de normale prijs van 1.615,02 euro.

RIK OLIEVIER

De levensduur van de AED is 8 tot 10 jaar. De batterij gaat ongeveer 6 jaar mee in stand-bymodus en is afzonderlijk verkrijgbaar. De elektroden hebben een levensduur van ongeveer 2,5 jaar.

Laurence Sénéchal Gsm 0497 31 53 20 – laurence.senechal@lifras.be

Thibaut Vandermeulen Gsm 0479 45 69 69 – thibaut.vandermeulen@lifras.be

Secrétariat: Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be

Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be

Comptabilité: comptabilite@lifras.be

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht

Tel. 02 521 70 21 r s

Op weg naar goud, het vervolg

In 2019 kreeg NELOS de opdracht van Sport Vlaanderen om een nieuw verhaal te schrijven om 'Duik erin' te vervangen. Dat lukte ons met 'Op weg naar goud' en het werd zelfs een succesverhaal.

Sport Vlaanderen besliste dit subsidieproject niet langer te ondersteunen, maar NELOS gaat 'Op weg naar goud' wel verderzetten met eigen middelen.

Voor Sport Vlaanderen dienden we in 2019 een nieuw project uit te rollen om de jeugdwerking voor jongeren van 8 tot 18 jaar te stimuleren. 'Duik erin' was niet het succesverhaal en we zochten iets nieuws dat wel zou aanslaan bij de clubs. Het moest iets zijn dat de jeugdwerking zou stimuleren en tegelijkertijd voldeed aan de voorwaarden van Sport Vlaanderen. Dat was een heuse uitdaging.

Met een beperkte groep zijn we gaan brainstormen. Al snel legden we de link met de Olympische Spelen die in 2020 zouden plaatsvinden. Het idee van 'Op weg naar goud' was geboren. Clubs die deelnamen en een traject aflegden, konden eerst brons verdienen, dan zilver en als kers op de taart goud.

subsidieproject 'Op weg naar goud'

Binnen het nieuwe project daagde NELOS iedere duikclub uit om op weg te gaan naar goud. Aan de hand van verschillende stappen kon de club een bepaald niveau bereiken tot uiteindelijk het hoogste niveau, goud, bereikt was. Bij elke stap dichterbij het goud kon de club punten verzamelen. Op het einde van het lopende jaar werden op basis van de som van alle punten, subsidies uitgedeeld.

Belangrijk om te weten was dat dit nieuwe subsidieproject niet enkel focuste op kinderen (8-14 jaar), maar ook op jongeren (1418 jaar). Hierdoor kwamen al onze clubs in aanmerking om deel te nemen. Met dit project wilde NELOS iedereen, leden en potentiële nieuwe leden, laten kennismaken met onze sport. Dit gebeurde voornamelijk op clubniveau door het organiseren van initiaties en het voeren van de nodige communicatie via gepaste kanalen, zoals de gekende socialemediakanalen Facebook en Instagram.

Een gepaste en kwalitatief sterke begeleiding is onlosmakelijk verbonden met het geven van initiaties en het begeleiden van jongeren op hun pad naar een brevet. Daarnaast is een gepast gedrag tussen begeleider en deelnemer van cruciaal belang voor het welzijn van de jongeren. Met deze zaken voor ogen wilden wij bekomen dat de kwaliteitslabels 'Initiaties', 'Begeleiding', 'Promotie' en 'Integriteit' behaald werden. Deze thema’s staan samen voor een kwaliteitsvolle club.

Omdat er verschillende stappen gezet konden worden binnen deze thema's, was besloten om met verschillende niveaus te werken die clubs konden bereiken. Het volgende niveau was telkens iets uitdagender, moeilijker dan het reeds bereikte niveau.

Het project bestond uit drie niveaus: Bronzen club, Zilveren club en Gouden club. Elk niveau bestond uit een aantal voorwaarden met betrekking tot eerder vermelde thema's, waaraan voldaan moet worden om verder te kunnen gaan naar het volgende niveau.

Uiteraard was het project niet volledig zonder het uitreiken van subsidies. Die werden uitgereikt op basis van de behaalde punten. Bijkomend kreeg de club die een niveau –Bronzen, Zilveren of Gouden club – behaalde ook een digitale medaille. Deze medaille kon op de website gezet worden of via de socialemediakanalen gepost worden. Op die manier toonde de club aan iedereen dat ze zich inzette voor jongeren. Tevens werd op de Algemene Vergadering van NELOS een erkenningstrofee uitgereikt.

Deelnemende clubs maakten ook kans op het winnen van ABC-materiaal en geschenkbonnen van de NELOS-boetiek. verderzetting van 'Op weg naar goud'

Wie had vier jaar later gedacht dat dit zo zou aanslaan binnen de clubs? In die mate zelfs dat het NELOS-Bestuur dit jaar besliste om 'Op weg naar goud' op eigen houtje verder te zetten en de komende jaren zelf voor de subsidies te zorgen.

Ik wil alle clubs die meegewerkt hebben aan dit traject bedanken voor hun inzet. Jullie doen het fantastisch. 

FRANKLIN FORREZ

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw (NELOS) is lid van de Koninklijke Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw (CMAS Belgium), stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten (CMAS), erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

NELOS-Bestuur

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Vicevoorzitter: Dirk Callaert 0477 88 14 68 – dirk.callaert@nelos.be

Penningmeester: Lutgart Stals 0492 23 07 06 – lutgart.stals@nelos.be

Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier 0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be

Bestuurslid: Michel Declercq 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Bestuurslid: Franklin Forrez 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Hubert 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Madder 0475 73 32 01 – ivo.madder@nelos.be

Bestuurslid: Sven Vandekerckhove 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be

Secretariaat, ombudsman & API

Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat

Ombudsman: Eric Sels 0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Aanspreekpunt integriteit: Eric Sels 0475 36 88 23 – api@nelos.be

Solidariteitsfonds

Beheerder solidariteitsfonds: Lutgart Stals solidariteitsfonds@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie

Arena NV: tel. 02 512 03 04 – www.arena-nv.be arena@arena-nv.be (contactpersoon Inge Ghijsels) Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten

Universitair ziekenhuis Antwerpen Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

Militair Hospitaal Koningin Astrid

Centrum voor hyperbare zuurstoftherapie Bruynstraat 1, 1120 Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112

Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

NELOS-noodnummer: +32 15 20 61 58

Erevoorzitters

Jozef Van den Berghe Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

Commisies

Commissie Sportduiken

Voorzitter: Sven Vandekerckhove 0476 34 00 64 – voorzitter.sportduiken@nelos.be

Verantwoordelijke der brevetten: René Van Leeuwen 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Ereraad: Tony Devolder 0478 45 51 42 – voorzitter.ereraad@nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez 0492 25 12 33 – voorzitter.jeugdduiken@nelos.be

Subcommissie Technisch Duiken (STD): Rik Olievier 0475 64 31 71 – voorzitter.std@nelos.be

Subcommissie Duikers met een Handicap: Dirk Damen 0475 44 83 14 – voorzitter.dmh@nelos.be

Subcommissie Hulpverlening: Dirk Saman 0475 26 79 20 – voorzitter.hulpverlening@nelos.be

Brevettencomité: Bruno Vanderbeken 0476 32 32 08 – voorzitter.brevettencomite@nelos.be

Comité Duikinnovatie: Lars Putteneers 0474 09 37 86 – voorzitter.duikinnovatie@nelos.be

Comité Didactiek: Lutgart Stals 0492 23 07 06 – voorzitter.edit@nelos.be

Veiligheidscomité: Dirk Callaert 0477 88 14 68 –voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Commissie Vrijduiken

Voorzitter: Bart Denys 0479 279 403 – bart.denys@nelos.be

Commissie Vinzwemmen

Voorzitter: Free Duerinckx 0486 12 89 63 – free.duerinckx@nelos.be

Commissie Onderwaterhockey

Voorzitter: Niels Balens niels.balens@nelos.be

Geneeskundige Commissie

Voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon medisch verantwoord sporten: Herman Van Bogaert – 0475 48 23 35 voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Commissie Mental Coaching

Voorzitter: Elfrie van Poppelen 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Mental coach van wacht: 0032 15 79 34 34

Audiovisuele Commissie (NELOSAC)

Voorzitter NELOSAC: Gery Beeckmans 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Foto: Marc Vermeiren 0472 27 96 67 – owf@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Video: Erik De Groef 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Wetenschappelijke Commissie

Voorzitter Subcommissie Biologie: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Marketing & Communicatie

Voorzitter: Natalie Decrock 0485 17 86 79 – MarCom@nelos.be

Commissie Redactieteam Hippocampus

Voorzitter/hoofdredacteur: Ivo Madder 0475 73 32 01 – voorzitter.redactieteam@nelos.be

Juridische Commissie

Voorzitter: René Van Leeuwen 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

informatieblad van NELOS vzw

Hoofdredacteur: Ivo Madder

De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Gistelsteenweg 385 F 011 – 8490 Jabeke ronny.margodt@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Wim Bollein, Natalie Decrock , Jan Dieu, Melanie Gevaert , Ivo Madder, Patrick Swinnen , Marijke Van Cauwenberghe , Wim Van Doeselaer , Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel

Vormgeving: Jan Dieu, Ivo Madder, Marijke Van Cauwenberghe

Publiciteit: Lien Aerts

Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – publiciteit@nelos.be

Drukkerij: Moderna Printing Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Deadlines artikels Hippocampus

Editie januari/februari: vóór 5 december

Editie maart/april: vóór 5 februari

Editie mei/juni: vóór 5 april

Editie september/oktober vóór 15 juni

Editie november/december: vóór 5 oktober

Advertentietarieven

Zie 'MediaPack' op: www.nelos.be/mediapack

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald op pagina: www.nelos.be/Hippo-archief

Hippocampus doorbladeren op Issuu via: https://issuu.com/ivomadder

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning. Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR – General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), die op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat je persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. Je hebt inzageen correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Adresveranderingen enkel via het secretariaat van je duikclub waar je als 1e lid ingeschreven bent. Lid van:

www.facebook.com/NELOSvzw www.facebook.com/hippocampusredactie

December 2024

04 Regionale bijscholing zeemanschap: knopen leggen – LIMOS

GCOC Oosterhof, Lummen – 20.00 - 22.00 u 07 Doorlopende projectie foto's en video's van de OBK shout-outwedstrijd (NELOSAC)

Cultuurcentrum Ter Dilft, Bornem

08.00 - 17.30 u

07-08 Dive-Expo 2024

Antwerp Expo, Jan van Rijswijcklaan 191, 2020 Antwerpen – 09.30 - 18.00 u Info: www.dive-expo.be

07-08 Lowland Photo Festival

Gratis: exposities & natuur- en fotografiebeurs

Cultuurcentrum Ter Dilft, Bornem

08.00 - 17.30 u

Info en tickets voor de lezingen en webshops: www.landschapvzw.com

08 Proclamatie OBK shout-outwedstrijd onderwaterfotografie en -videografie 2024 (NELOSAC)

Cultuurcentrum Ter Dilft, Bornem

13.00 - 18.00 u

11 Regionale bijscholing zeemanschap: knopen leggen – AVOS

Sportcentrum Mariënborgh, Edegem 20.00 - 22.00 u

12 Regionale bijscholing zeemanschap: knopen leggen – OVOS

Huis van de Sport, Gent – 20.00 - 22.00 u

18 Regionale bijscholing zeemanschap: knopen leggen – WEVOS

Clubhuis Stingrays, Vichte – 20.00 - 22.00 u

Januari 2025

03 Examen 2*I – limiet inschrijvingen 09-12 Salon de la plongée de Paris (Duiksportbeurs in Parijs)

Exhibition Park, 1 place de la Porte de Versailles 75015, Parijs, Frankrijk

09.00 - 18.00 u Info: www.salon-de-la-plongee.com

11 Examen 3*I – theorie

Duikershuis NELOS – 08.00 - 18.00 u 13 Infoavond Nitrox-Instructeur

Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u Inschrijven is verplicht. Info via secretariaat@nelos.be 18-25 boot Düsseldorf

Messe Düsseldorf Exhibition Centre - D-40474

Düsseldorf, Am Staad (Stockumer Höfe) 09.00 - 17.00 u Info: www.boot.com

Februari 2025

01-02 Duikvaker 2025 (Duiksportbeurs)

Expo Houten, Meidoornkade 24, 3992 AE Houten, Nederland

za. 10.00 - 18.00 u

zo. 10.00 - 17.00 u

Info: www.duikvaker.nl

02 Plenaire vergadering

Subcommissie Jeugdduiken

Duikershuis NELOS – 10.00 - 12.00 u

02 Subcommissie Jeugdduiken Evaluatorenvergadering

Duikershuis NELOS – 13.00 - 17.00 u

09 Opleiding AI/Initiator - S2C

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

10 Examen Nitrox-Instructeur – Theorie

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

11 Duiker-Hulpverlener – train-de-trainer

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

23 Opleiding AI/Initiator - M3

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

Maart 2025

02 Algemene Vergadering NELOS

CC Achterolmen, Van Eycklaan 72, 3680 Maaseik –14.00 - 18.00 u

Organisatie: Samantha Maaseik

04 Plenaire Vergadering

Subcommissie Duikers met een Handicap

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

05 Duiker-Hulpverlener – train-de-trainer

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

09 Herexamen 1*I – didactiek theorie

Gemeentelijk Sportcentrum, Kleistraat 204, Aartselaar – 09.00 - 12.00 u

09 Herexamen 1*I – didactiek zwembad

Gemeentelijk Sportcentrum, Kleistraat 204, Aartselaar – 13.00 - 16.00 u

10 Herexamen theorie Nitrox-Instructeur

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

15 Herexamen 3*I – theorie

Duikershuis NELOS – 08.00 - 13.00 u

15 College der 3*I (+ workshop)

Duikershuis NELOS – 13.00 - 17.00 u

16 Examen AI/Initiator - S2C + M3

Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

18 Plenaire Vergadering Subcommissie Technisch Duiken

Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

20 Duiker-Hulpverlener – train-de-trainer

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

23 AV Commissie Sportduiken & Academische zitting

Locatie nog te bepalen – 13.00 - 17.00 u

24 Herexamen AI/Initiator - S2C + M3

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

25 Plenaire Vergadering

Subcommissie Hulpverlening

Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

27 Examen 2*I – theorie

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

01 Examen 3*I – Indienen verhandelingen

04 Opleiding

Begeleider Duikers met een Handicap

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

08 Herexamen 2*I – theorie

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

10 Duiker-Hulpverlener – examensessie 1

Locatie nog te bepalen – 08.30 - 17.00 u

12

Kick-off Zeestage 2*Instructeur

Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

13 Examen 3*Instructeur - verhandeling

Duikershuis NELOS – 19.00 - 23.00 u

22 Zeestage 2*I en 3*I – limiet inschrijvingen

Duikershuis NELOS – 19.00 - 23.00 u

24-31 Technische Stage

Inschrijving is verplicht.

Datum is onder voorbehoud.

Augutus 2025

24 Nationale Jeugdduikdag NELOS 2025

’t koepeltje – 09.00 - 18.00 u

29 Examen 1*I – limiet inschrijvingen

September 2025

06 College der 3*I (+ workshop)

Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

06 Zeestage 2*I en 3*I – pre-Boulouris

Duikershuis NELOS – 14.30 - 19.00 u

28-02 Zeestage 2*I en 3*I

Boulouris (Zuid-Frankrijk)

12 Opleiding AI/Initiator - S2C

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

23 Ronde Tafels – regio OVOS

Locatie nog te bepalen – 19.30 - 22.00 u

26 Opleiding AI/Initiator - M3

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

November 2025

03 Examen 3*I – limiet inschrijvingen

05 Ronde Tafels – regio AVOS

Sportcentrum Mariënborgh, Edegem 19.30 - 22.00 u

09 Examen 1*I – theorie 't Verloren Hofke, H. Theresialaan 79, Dilbeek 09.00 - 12.30 u

09 Zeestage 2*I en 3*I – Post-Boulouris 't Verloren Hofke, H. Theresialaan 79, Dilbeek 13.00 - 15.00 u

Raadpleeg de uitgebreide lopende agenda op www.nelos.be voor meer info.

Opgelet! Inschrijven voor activiteiten, bijscholingen en examens georganiseerd door NELOS, gebeurt via Eventbrite tot uiterlijk 4 dagen voor de activiteit. De inschrijvingslink is terug te vinden in de lopende agenda op de NELOS-website of in één van de respectievelijke NELOS-info's.

Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt. Items voor de onze lopende agenda kan je melden aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be