Hippocampus 252 (jan.-feb. 2015) by Hippocampus

Mechelen P 004152 - TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 252 - jan./feb. 2015

Zeestage 2014

GEMAAKT OM UIT TE BLINKEN.

SCUBAPROÂ´s meest geprezen ademautomaat is indrukwekkender dan ooit. De legendarische A700 lucht-gebalanceerde tweede trap is nog maar het begin: Door exclusieve kenmerken - zoals een tweede generatie Black Tech afwerking die bestand is tegen corrosie en krassen plus een nieuwe lucht-gebalanceerde piston eerste trap - stelt de MK25 EVO / A700 combinatie zich direct boven alle andere ademautomaten in zijn klasse. Ontdek de uitzonderlijk mooie uitvoering die anderen doet verbleken. SCUBAPRO.COM

Nieuw

MK25 EVO/A700 BLACK TECH

Nr 252 januari/februari 2015

Van de redactie DOOR IVO MADDER

Bondsnieuws

Vaste rubrieken

Een

Hippocampus op Facebook............................. 3 Tips van het Veiligheidscomité: Een apneu te veel......................................6-8 Zwembadblack-out................................... 10-13 Open Belgisch Kampioenschap............ 40-47 8e Wet Wheels Duikdag...........................50-51 Zeestage door een LIFRAS-bril (Stage de mer).......................................52-53 Het moet er eens van komen: 2*I.......... 54-62 Ga jij ook voor 3*Instructeur.................. 64-67 Rechtzetting DHV............................................69 Vrijduiken....................................................70-76 Brevetten Vrijduiken uitgereikt door de Sportcommissie....................................78-79 Caissonbehandeling in de Rode Zee kan duur zijn ............................. 82 Gulylian Seahorses of the World.......... 84-85 Vernieuwde NELOS-stickeractie..................90 Afgesloten duikplaatsen............................... 91 Cursus Onderwatervideografie............. 96-97

Schiphol biedt onbepert Wifi.........................14 Wereldrecord onderwaterbreien.......... 48-49 Man & haai........................................................68 Retro Hippo.......................................................80 Hippoëzie........................................................... 81 Curaçao de nieuwe duikgids..........................86 Close-up (Florence Van Gaever)........... 88-89 NELOS-Boetiek & BEFOS-FEBRAS.......92-93 Webdiving..........................................................94 Skubba & Fred..................................................95 Lopende agenda...............................................98

caissonbe-

handeling in de Rode Zee kan zeer duur zijn. In deze uitgave

lees

waarom. We brengen ook het verslag van de Zeestage, beschreven zoals een kandidaat 2*I, 3*I en een LIFRAS-afgevaardigde het beleefd hebben. Met de tips van het Veiligheidcomité betreffende apneus, het geneeskundig artikel over de fysiologie bij het vrijduiken en de tekst van de Sportcommissie over zwembadblack-out lijkt de rode draad doorheen deze periodiek vrijduiken te zijn. Je zal vaststellen dat er een wezenlijk verschil is tussen het vrijduiken – of eerder snorkelduiken – zoals de sportduiker het

Reportages Oosterschelde Ondersteboven 2014........... 16 Snotolf.......................................................... 18-22 'Haring run' in de Grevelingen...............24-25 Een duikbril met correctieglazen?........26-29 Expeditie Jutland.......................................30-39 Staalslakken in de Oosterschelde.............. 39

kent en de wijze zoals de 'echte' vrijduiker zijn sport uitvoert. Wil je het op een veilige en correcte manier doen, volg dan zeker een cursus. Onze Sportcommissie reikt verschillende brevetten vrijduiken uit. Zoals beloofd presenteren we de foto's van de festival- en zeepaardjeswedstrijd tijdens het Open Belgisch Kampioenschap Festival, waar prachtige onderwaterbeelden de revue

NELOS-Consulenten Sven Vandekerckhove

Ingrid Dekelver

duikonderricht@nelos.be

duikgeneeskunde@nelos.be

• Algemeen duikonderricht • Inschalingen

• Duikgeneeskundige problematiek

passeren. Daar zagen we dat onderwatervideografie aan populariteit wint en er zelfs

François Desmet

Willy van der Plas

GoPro. Toch ben ik er van overtuigd dat het

duikmateriaal@nelos.be

voorzitter@nelos.be

volgen van een cursus onderwatervideogra-

• Duikmateriaal

• Verzekering

goede resultaten bereikt worden met een

fie zeker aan te raden is. Tijdens een duik genieten van het onderwa-

René Van Leeuwen

terleven kan ook zonder camera, tenminste

Glenn Tessens

als je alles goed kan zien. Een duikbril met

sdt@nelos.be

correctieglazen kan dus nuttig zijn. Duik je

• Technisch Duiken

• Juridische kwesties in de duiksport • Duikreglementering

waar je gaat duiken, want sommige duik-

Jozef Van den Berghe

Elfrie van Poppelen

plaatsen zijn afgesloten wegens het storten

statuten@nelos.be

mental.coaching@nelos.be

van staalslakken en breuksteen. Misschien

• VZW-statuten en -kwesties

• Bijstand bij duikongevallen

in de winterperiode, dan kan je in onze wateren de snotolf tegenkomen. Let wel op

reglementering@nelos.be

uitwijken naar de Grevelingen? Daar zag ik recent een school van meer dan 1.000 haringen die een visbal vormden. Je kan ook uitwijken naar tropische bestemmingen, zoals Curaçao, of bestemmingen aandoen waar haaien rondzwemmen of op wrakken dui-

Eric Vonk veiligheid@nelos.be

• Melden van duikincidenten en bijna-duikongevallen

Ronny Margodt pr@nelos.be • Public Relations NELOS

ken, zoals de deelnemers aan de Expeditie Jutland deden. Thuisblijven en een wedstrijd

Ronny De Meersman

onderwaterbreien organiseren kan natuur-

penningmeester@nelos.be

Guy Bosmans boetiek@nelos.be

lijk ook.

• Penningmeester

• Contactpersoon Bloso

Misschien tot op de facebookpagina 'hippocampusredactie' en vergeet niet om een NELOS-sticker op je duikfles te plakken. Ivo Coverfoto: Voorwaartse sprong tijdens de Zeestage. Foto: Roland Wantens.

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be

Eddy Dielen ombudsman@nelos.be • Ombudsman

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS). Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie).

Raad van Bestuur Voorzitter: Willy van der Plas Gsm 0475 27 56 39 - voorzitter@nelos.be Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue Gsm 0495 20 00 85 - ondervoorzitter@nelos.be Relaties Bloso - Boetiekverantwoordelijke: Guy Bosmans Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be Penningmeester: Ronny De Meersman Gsm 0475 70 19 76 - penningmeester@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 - ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - herwig.vancotthem@nelos.be Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - pr@nelos.be

Commissies Commissie Duikonderricht Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 - duikonderricht@nelos.be Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 - brevetten@nelos.be Ereraad: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 - jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 - brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 - sdt@nelos.be Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 - edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 - veiligheid@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter: Ingrid Dekelver - Gsm 0479 713469 duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 - mental.coaching@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - sportcommissie@nelos.be Secretaris: Free Duerinckx Herkenrodesingel 7d bus 2.2, 3500 Hasselt

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Ludo Braeckman Gsm 0475 38 78 04 - audiovisueel@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Gery Beeckmans - owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Erik De Groef Gsm 0478 25 09 21 - cursus.owv@nelos.be

Hippocampus jan./feb. 2015

Commissie Biologie

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 - biologie@nelos.be

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be

Secretaris: Jean-Marie Reynaert Gsm 0475 81 43 59 - biologie.sec@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Voorzitter: Ivo Madder Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be Secretaris: Luc Beets Tel. 03 325 07 36 - hippo.sec@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Tel. 011 42 35 14 - cdmh@nelos.be Secretaris: Yves Druyve 0486 68 33 51 - cdmh.sec@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

NELOS-secretariaat Duikershuis - Luce De Smet Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be www.nelos.be - www.wiki.nelos.be CERTIFICATION INTERNATIONAL

Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe Tel. 054 32 88 20 erevoorzitter@nelos.be

ma. 9.30 u - 11.30 u, wo. 9.30 u - 11.30 u en 14.00 - 16.00 u, vr. 14.00 u - 16.00 u

Ongevalsaangiften Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOS-secretariaat, vergezeld van een geneeskundig getuigschrift. Dit attest moet door de dokter worden afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval. Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen naar het NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena (eventueel telefonisch of per fax): t.a.v. de heer Eddy Van Den Bosch, Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel Tel. 02 512 03 04 - fax 02 512 70 94

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Verantwoordelijke uitgever: John Remue Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen Gsm 0495 20 00 85 - john.remue@telenet.be Redactieteam: Luc Beets - Jacques Bernaerts Ingrid Dekelver - Chrisje Demuynck - Bert Janssens - Ivo Madder - Katrijn Ools - John Remue - Monique Remue-Demoustier - Jozef Van den Berghe - Wim Van Doeselaer - Patrick Van Hoeserlande - Roland Wantens

Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 publiciteit@nelos.be Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 - fax 015 45 02 79 info@swipri.be Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-wiki, meer bepaald via: www.wiki.nelos.be/index.php/Hippo-archief

Advertentietarieven www.wiki.nelos.be/index.php/Hippocampus Zie bij 'Publiciteit'. De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor de maand van verschijning. Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010 In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland. Call Center: +32 3 253 69 16

Adresveranderingen Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

secretariaat@nelos.be

Bondsnieuws

Commissie Redactieteam Hippocampus

Hippocampus op Facebook Op 20 augustus 2014 ging de Facebookpagina Hippocampus online. Je kan ons op Facebook terugvinden als je bij zoeken 'hippocampusredactie' intikt. Vergeet niet 'Vind ik leuk' te klikken als je die pagina leuk vindt.

ociale media, zoals Facebook, zijn interessante alternatieven voor klassieke kanalen als e-mail, website, nieuwsbrieven (NELOS-info) en Hippocampus. Via deze kanalen bereik je een bijkomende doelgroep of kan je sneller communiceren met een deel van de al bestaande doelgroep. Naarmate meer NELOS-leden en andere duikers actief worden op Facebook, groeide de nood om ook ons magazine Hippocampus een eigen pagina te geven op deze sociale media. Het beheer van die Facebookpagina ( facebook.com/hippocampusredac tie) wordt door de daarvoor aangeduide redactieleden gedaan, waarbij bepaalde richtlijnen – die goedgekeurd werden door de Raad van Bestuur NELOS – gevolgd worden. Indien nodig zal de Commissie Redactieteam Hippocampus die richtlijnen bijsturen.

We gaan in dit artikel niet alle richtlijnen opsommen die bepaald werden, maar willen wel een idee meegeven van wat je op de Facebookpagina van het Redactieteam Hippocampus (Hippo) kan verwachten. De inhoud van wat we publiceren moet in lijn blijven met de inhoud van het ruime aanbod dat in ons bondsblad gepubliceerd wordt. Daarnaast is het eigenlijk niet de bedoeling dat we dezelfde info gaan plaatsen als er bijv. op de officiële NELOS-facebookpagina (NELOS vzw) of op de NELOS-facebookGROEP (NELOS) geplaatst wordt. Ook de specifieke info die op andere NELOS-commissiegebonden Facebookpagina's gepubliceerd wordt, moet niet herhaald worden op de Facebookpagina van Hippocampus. Wat niet wil zeggen dat we het soms wel doen of kunnen doen. Bepaalde berichten van de Hippo-Facebookpagina delen naar andere Facebookpagina's, zoals bijv. de regionale organisaties – de (V)OSSEN – kan nuttig zijn. Denk bijv. maar aan het kenbaar maken van de regionale opleiding Duiker-Hulpverlener. Politiek getinte berichten of berichten die NELOS vzw schade zouden kunnen toebrengen, mogen niet gepubliceerd worden. Berichten ter promotie van NELOS vzw in het algemeen kunnen uiteraard wel. Clubgebonden activiteiten of organisaties (bijv. een aankondiging van een mosselsouper, een quizavond, een afsluitduik) horen

niet thuis op onze Facebookpagina (wel op de NELOS-Facebookpagina), uitgezonderd als het in de lijn ligt van de rubriek 'Club in de kijker' uit ons magazine Hippocampus. Agenda-items, zoals bijv. de datum van het examen Duiker-Hulpverlener, dienen eerder op de NELOS-Facebookpagina kenbaar gemaakt te worden. Een aankondiging over een artikel in Hippocampus betreffende Duiker-Hulpverlener kan dan weer wel. Foto's over een NELOS-activiteit in een specifiek fotoalbum plaatsen of een verwijzing naar waar de foto's beschikbaar zijn, kan ook. Vanzelfsprekend respecteren we het auteursrecht, het recht op privacy en het portretrecht bij het plaatsen van foto's. Als het verantwoord is, kan er van sommige richtlijnen betreffende 'wat er al dan niet gepubliceerd kan worden', afgeweken worden. Het redactieteam is er van overtuigd dat hun aanwezigheid op Facebook een meerwaarde is voor snelle communicatie, maar dat het samenstellen van ons magazine, de inhoud en het uitbrengen ervan in gedrukte vorm nog steeds de hoofdtaak is van de Commissie Redactieteam Hippocampus. Weet dat het bondsblad Hippocampus naast een gedrukte versie ook steeds in digitale vorm gelezen kan worden. We kondigen een nieuwe (digitale) uitgave van onze periodiek uiteraard aan op onze Facebookpagina.  Ivo Madder

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Commissie Duikonderricht VeiligheidscomitĂŠ

Tips van het VeiligheidscomitĂŠ Een apneu te veel Een zwembadblack-out ligt altijd op de loer!

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto: Ivo Madder.

Een pittige apneutraining moet kunnen, maar wel op een correcte manier.

et Veiligheidscomité van het NELOS-Duikonderricht heeft als taak duikongevallen te analyseren en er besluiten uit te trekken. Aan de hand van realistische voorbeelden willen wij de Hippo-lezer regelmatig over onze schouder laten meekijken hoe zo'n analyse werkt en wat eruit te leren valt. Het voorbije jaar noteerden wij maar liefst 9 ongevallen waarbij er sprake was van bewustzijnsverlies tijdens een zwembadtraining. Dankzij de adequate opvang door de mededuikers en omstaanders bleven de gevolgen voor de slachtoffers gelukkig beperkt. Nochtans is bewustzijnsverlies in het water een potentieel levensgevaarlijke situatie: de kans op verdrinking is reëel! Het verhaal dat wij ditmaal kozen is gebaseerd op enkele van deze ongevallen en illustreert goed wat de nefaste gevolgen kunnen zijn als een apneu-oefening niet correct wordt uitgevoerd (de namen van de betrokkenen en de duikscholen zijn fictief).

een pittige training 22.55 uur: de wekelijkse zwembadtraining van Duikclub De Zeeleeuwen zit er bijna op. Er is een uurtje stevig getraind, voornamelijk fysieke oefeningen en apneu-oefeningen. Zojuist hebben de kandidaten een stilstaande apneu van maar liefst 2 minuten achter de rug. Ze bereiden zich nu voor op de laatste apneu-oefening, voordat ze afgepeigerd onder de douche mogen kruipen.

de ultieme apneu De leerlingen staan bij elkaar in een ondiepe hoek van het zwembad en hyperventileren dat het een lieve lust is. De ultieme opdracht is dan ook niet min: ze moeten dadelijk met één ademteug, achter elkaar, van hoek naar hoek over de bodem het zwembad rondzwemmen; een beruchte oefening die in de club de 'Reis rond de wereld' wordt genoemd. Bij Tim, een van de leerlingen, laten de effecten van het hyperventileren zich reeds voelen: zijn handen tintelen en hij is een beetje duizelig, hij voelt zich ijl in het hoofd. Ook rondom de mond begint het nu te tintelen.

black-out De instructeur geeft het startsignaal. Een voor een beginnen de kandidaten aan hun lange tocht. Tim vertrekt als laatste in de rij en alles lijkt goed te gaan: dit moet luk-

ken! Maar dan, halverwege de derde zwembadlengte, wordt bij Tim plots alles zwart voor de ogen. André, de materiaalmeester van de club, die op de kant nog wat spullen aan het opruimen is, ziet toevallig dat er onder water iemand 'blijft hangen'. Al snel beseft hij dat er iets niet pluis is en duikt hij het water in. Daar treft hij Tim aan die bewusteloos en slap als een lappenpop op de bodem ligt, grijpt hem vast en brengt hem naar de oppervlakte. Op de kant komt Tim, na enkele proestende ademhalingen, gelukkig snel weer bij...

Waar ging het mis, welke fouten werden er gemaakt? Te zware oefening: De apneu-oefening die de kandidaten moesten uitvoeren was bijzonder zwaar en slecht getimed: te lang en bovendien helemaal op het einde van een fysiek zware training. Ook de stilstaande apneu van 2 minuten die aan de huidige oefening vooraf ging was te zwaar. Dergelijk zware apneu-oefeningen dragen weinig of niets bij aan een training in het kader van het behalen van een duikbrevet. Zwembadblack-out: Tim had een zwembadblack-out. Dit is bewustzijnsverlies ontstaan tijdens het uitvoeren van een apneu. Bewustzijnsverlies (syncope) tijdens een apneu ontstaat door zuurstofgebrek (hypoxie). Te lang hyperventileren: Bij de voorbereiding van de apneu werd te veel de nadruk gelegd op het hyperventileren. Dit is het versneld en/of dieper inen uitademen. Hyperventilatie doet de partiële druk van koolstofdioxide in het slagaderlijke bloed dalen, zodat de ademprikkel wordt uitgesteld. Als tijdens de apneu het zuurstofgehalte in het bloed beneden een minimumniveau gedaald is, zonder dat de duiker een ademprikkel gewaar wordt, dan zal hij plots, zonder de minste waarschuwing, het bewustzijn verliezen. Tim negeerde de alarmsignalen van overdreven hyperventileren: ijlhoofdigheid, duizeligheid, en tintelingen in vingers, handen en rondom de mond. Andere symptomen van hyperventilatie zijn: wazig zicht en oorsuizingen, hoofdpijn, flauwte, syncope en krampen in de handen. Onvoldoende veiligheidmaatregelen: De veiligheidsmaatregelen waren onvoldoen-

de. Er werd van de duikers verwacht dat ze elkaar in het oog zouden houden, maar van een leerling die zelf een loodzware apneu-oefening aan het maken is kunnen eigenlijk geen doortastende reddingsacties verwacht worden. Eén instructeur was hier onvoldoende om controle te houden over alle leerlingen. Bovendien was er aan de oppervlakte blijkbaar niemand op de hoogte dat dergelijke zware en omvangrijke apneu-oefening aan de gang was.

tips

1. Maak geen excessieve apneu-oefe-

ningen. Een stilstaande apneu van meer dan 90 seconden of een dynamische apneu van meer dan 40 meter dragen weinig of niets bij tot een training in het kader van het sportduiken.

2. Bereid je apneu op een correcte

manier voor. Beperk het hyperventileren tot een absoluut minimum. Enkele malen diep inen uitademen vooraleer je onderduikt is meer dan genoeg. Leg daarentegen meer de nadruk op psychische concentratie: zorg dat je zo ontspannen mogelijk aan de oefening begint. Zorg voor een goede basisconditie: een fitte en goed uitgeslapen duiker zal minder zuurstof verbruiken en daardoor minder kans lopen op een zwembadblack-out.

3. Neem de juiste veiligheidsmaatre-

gelen. Voer nooit alleen apneu-oefeningen uit. Zorg dat er onder water iemand is die je constant in de gaten houdt én die in staat is om op een adequate manier in te grijpen als het toch fout zou gaan. Zorg dat er iemand op de kant paraat staat, die weet met welke oefeningen je onder water bezig bent, en zo nodig hulp kan bieden.

4. Indien het toch fout gaat. Bij een slachtoffer van een syncope dienen onmiddellijk de vitale functies gecontroleerd te worden; zo nodig moet er met CPR gestart worden. Dien zo snel mogelijk zuurstof toe. Een slachtoffer van een zwembadblack-out – hoe minimaal ook – moet steeds naar het ziekenhuis gebracht worden.

Hippocampus jan./feb. 2015

B ondsnieuws Bondsnieuws

Foto: Diederik Van Noten.

Commissie CommissieDuikonderricht Redactieteam Hippocampus Veiligheidscomité

Als je graag een dynamische apneu doet van meer dan 40 meter, volg dan een cursus vrijduiken.

ten slotte Het maken van apneu-oefeningen blijft een essentieel onderdeel binnen de zwembadopleiding van onze diverse duikbrevetten. Ze trainen duikers in het adequaat kunnen handelen bij luchtgebrek, en dragen bij tot het ontwikkelen van de watervastheid van een duiker. Deze oefeningen dienen echter in alle veiligheid plaats te vinden. Elke syncope is er een teveel. Daarom wensen wij dat er binnen onze duikscholen en bij onze instructeurs en lesgevers (nog) meer voorzichtigheid is bij het uitvoeren van apneu-oefeningen. Het hyperventileren moet tot een absoluut minimum beperkt wor-

Hippocampus jan./feb. 2015

den. Enkele malen diep inen uitademen vooraleer je onderduikt is meer dan genoeg. Heroïsche oefeningen zoals het maken van statische apneus van 2 minuten of meer of het maken van extra lange dynamische apneus behoren definitief tot het verleden.  Dirk Deraedt,

Een statische apneu van meer dan 90 seconden heeft weinig meerwaarde.

Foto: Luc Eeckhaut.

apneus. Indien je de behoefte hebt om je grenzen te verleggen, om lange apneus of diepe vrijduiken te maken, dan is een club gespecialiseerd in apneuduiken (vrijduiken) misschien iets voor jou. Binnen de Sportcommissie van NELOS wordt aangeleerd hoe correct te vrijduiken. Ze hebben trouwens diverse vrijduikbrevetten.

Hyperventileren is sterk af te raden. Enkele malen diep inen uitademen is meer dan genoeg.

namens het Veiligheidscomité

Foto: Ann Tielen.

5. Voor de liefhebbers van lange

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

2015 RED SEA PHOTO EXPERIENCE NEMO DIVE CLUB – SAFAGA - RODE ZEE

Breng je onderwaterfotografie naar een hoger niveau onder professionele leiding van Edwin v.d. Sande. Een week lang intensief met je hobby bezig zijn. 8 dagen – 7 nachten o.b.v. VP incl. duiken vertrek op 18 april 2015.

VOOR: € 1029,- P.P.

VEL A R T N BO BEZOEK GISCHE EL OP DE B TBEURS OR DUIKSP Metropolis Antwerpen 14 & 15 maart St. Eustatius

ULYSSES APART HOTEL GOZO - MALTA

Saba

8 dagen / 7 nachten 2-pers. Std. Kamer LO incl. transfers. Incl. 12 begeleide kantduiken.

VANAF: € 757,- P.P.

Curaçao

Bonaire

MUREX DIVE RESORT MANADO – INDONESIË

10 dagen / 7 nachten 2-pers Deluxe Cottage o.b.v. volpension incl. transfers. Inclusief 5 dagen, 2 bootduiken pd plus 5 huisrifduiken

VANAF: € 1.539,- P.P.

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Dominica Belize

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm DTRAVEL.NL VE website WWW.DI AN

L.NL E V A R T D N A E IV .D W W W 15 94 TEL: 033 457

DMZ03_024_Dive_and_Travel.indd 1

BON travel is Gespecialiseerd in duikreizen naar de Caribbean. We kennen de bestemmingen goed en adviseren u graag. Of ga Island Hoppen en combineer meerdere bestemmingen! Bijzondere wensen? Daar helpen we u graag bij... info@bontravel.nl

Tel. 0031-(0)355426071

www.bontravel.nl

ONTDEK ONZE BESTEMMINGEN ALVAST ONLINE. WWW.BONTRAVEL.NL 27-01-15 15:49

B ondsnieuws Biologie Sportcommissie

Zwembadblack-out: respecteer je limieten!

De apneutechnieken voor duikers zijn NIET geschikt voor apneu-oefeningen van langer dan 1 minuut 30 seconden.

Hippocampus jan./feb. 2015

aar aanleiding van de diverse recente ongevallen van duikers tijdens het uitvoeren van lange apneu-oefeningen in het zwembad wil ik je alvast wat gezonde tips meegeven rond het uitvoeren van dergelijke oefeningen. Ik ben voorzitter van de Sportcommissie

en binnen de Sectie vrijduiken hebben we natuurlijk een heel aantal oefeningen waarbij we zowel lang onder water blijven als verre afstanden onder water afleggen. Mits de juiste techniek en de goede voorbereiding is dit vĂŠĂŠl eenvoudiger en vooral veiliger dan de meesten denken.

Foto: pio3 - shutterstock.

Hyperventilatie

Tezelfdertijd zijn onze technieken en ons materiaal fundamenteel verschillend. Enkele voorbeelden: • Een vrijduiker hyperventileert nooit, een gewone duiker eigenlijk altijd. • Vrijduikers zijn nooit samen onder water bij een 'static apnea' (statische apneu) oefening, maar altijd om beurt met een buddy. • Een vrijduiker is tijdens een apneu in het zwembad uitgelood met 'volle longen', een gewone duiker is uitgelood met 'normale ademhaling'. D.w.z. dat een vrijduiker dus snel bijna 2 liter meer lucht in zijn longen heeft tijdens een apneu, daar waar een gewone duiker soms met bijna lege longen op de bodem zit. • Een statische vrijduik (dus een apneu) oefening gebeurt altijd aan de oppervlakte onder heel speciale begeleiding want lange apneu-oefeningen, staand op de bodem, zijn levensgevaarlijk. • Een vrijduiker zal nooit uitblazen bij het stijgen, een duiker zal dat altijd doen. • Een vrijduiker stijgt altijd met de kin op de borst met de armen naast zich, een duiker duikt/stijgt in hyperstrekking met de arm naar boven. • Een vrijduiker heeft steeds een pak aan in het zwembad, een duiker zelden. Voor mensen die echt graag een lange tijd onder water blijven, organiseren we binnen NELOS kwalitatief hoogstaande cursussen waarbij we je leren hoe je langer, verder en dieper onder water kan op één ademteug. De technieken aanleren op eigen houtje is absoluut onverstandig en gevaarlijk. Daarom raden we aan om je apneu voor het klassieke duiken te beperken tot 1 min 30 sec. Dat lijkt misschien nog veel, maar voor de meeste vrijduikers is dat eigenlijk een opwarming.

we moeten aanleren. We kweken als het ware een reflex aan, waarbij we automatisch zullen uitblazen als we – al dan niet in paniek – stijgen. De klassieke oefeningen voor flesduikers zijn ook helemaal aangepast en zorgen dat je comfortabel kan duiken met een fles. Bij deze oefeningen is het natuurlijk belangrijk dat je aanleert dat je een korte tijd zonder problemen je adem kan inhouden. Deze tijd is de tijd die je nodig hebt om van ademautomaat te wisselen of bij je buddy om lucht te gaan vragen. Vermits we altijd dicht bij mekaar duiken volstaat een apneu van 30 seconden echt wel voor deze uiterst zeldzame gevallen met technische mankementen aan je materiaal. Deze oefeningen dienen dus om je aan te leren om niet in paniek te raken als je een probleem hebt met je ademautomaat, en in alle rust en vertrouwen naar je buddy te zwemmen. Tijdens het klassieke duiken leren we je ook dat je een beetje moet uitblazen als je stabiel op de bodem wil zitten en liefst met de arm naar omhoog tijdens de oefeningen apneu, want als de arm naar beneden gaat, weet je begeleider dat hij moet ingrijpen. Voor beperkte apneu-oefeningen is deze

techniek zeker niet fout, maar bij apneus langer dan 1 min 30 sec is dit gewoon gevaarlijk. Recente incidenten hebben duidelijk aangetoond dat buddy's bijna gelijktijdig bewusteloos vallen bij het uitvoeren van extreem lange apneus.

de situatie van de vrijduiker De vrijduiker daarentegen heeft geen fles bij en ademt dus ook niet van een fles. De hoeveelheid lucht, uitgedrukt in barl, in de longen van een vrijduiker blijft constant en als hij terug bovenkomt heeft hij terug even volle longen als waarmee hij vertrokken is. Vermits hij slechts één ademteug heeft, zal een vrijduiker zorgen dat hij zoveel mogelijk lucht in zijn longen heeft, want hoe meer lucht, hoe meer zuurstof. Daarenboven heeft de vrijduiker geen trimvest bij. Hij moet er dus voor zorgen dat hij voldoende volume en vlotvermogen behoudt tijdens het stijgen. Uitblazen tijdens het stijgen is dus levensgevaarlijk voor een vrijduiker. De vrijduiker zal zijn statische apneu steeds liggend (hangend) aan de oppervlakte doen, samen met een buddy die hem coacht en constant zorgt voor de veiligheid.

Bij een statische apneu zal de vrijduiker zijn gezicht zo lang mogelijk ondergedompeld in het water proberen te houden.

Foto: apex spor tsa

Neen, de oefeningen die sportduikers in het zwembad aanleren dienen om de juiste automatismen aan te leren tijdens het klassieke duiken. Bijvoorbeeld het stijgen zonder uitblazen zou voor een klassieke duiker zeker leiden tot een levensgevaarlijke longoverdruk en het is dus absoluut één van de eerste dingen die

gency.com

Zijn onze apneu-oefeningen in het zwembad dan fout?

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Sportcommissie

Waarom zijn onze oefeningen gevaarlijk bij lange apneu-oefeningen? De meeste duikers zullen bewust of onbewust hyperventileren. Ze vinden dat immers comfortabeler, want uiteraard blijft de ademprikkel zo langer weg en dan lijkt het alsof we langer onder kunnen blijven. Niets is echter minder waar want de ademprikkel is wel uitgesteld, maar het zuurstofniveau zal wel blijven zakken. Het gevolg is een plotse zwembadblackout omdat je ademprikkel uitgesteld is tot na de black-out i.p.v. ervoor. Een even groot probleem stelt zich met het uitblazen tijdens het stijgen. Dit is een absolute must voor duikers maar levensgevaarlijk voor vrijduikers. De reden daarvoor is eenvoudig. Er zijn twee belangrijke factoren die hier een rol spelen. We weten namelijk dat: • je bewusteloos wordt als je te weinig partiële zuurstofdruk hebt (als de ppO2 in de hersenen onder de 0,10 bar zakt); • de totale druk in je longen de som is van de omgevingsdruk en de druk van de ademhalingsspieren (borst en middenrif). Tijdens een lange apneu-oefening zal uiteraard de partiële zuurstofdruk flink gezakt zijn en allicht in de buurt komen van de grens van bewusteloosheid (zeker als je vooraf hyperventileerde). Daarenboven: • als je stijgt zal de partiële druk van de zuurstof verder zakken (ook al is het dan maar enkele meters van de bodem van het zwembad naar de oppervlakte), omdat de omgevingsdruk zakt; • als je uitademt zal de partiële druk van de zuurstof nog verder zakken want

Hippocampus jan./feb. 2015

O2 Ademprikkel Samba/Black-out CO2

Samba/Black-out Ademprikkel CO2

tijdens het uitblazen zal ook de druk van de ademspieren wegvallen en dus een plotse drukval veroorzaken. De som van de twee bovenstaande effecten zal dus maken dat je tijdens het stijgen en bij het bovenkomen de grootste kans maakt op bewusteloosheid als je uitademt bij het stijgen na een lange apneu-oefening. Vrijduikers doen dus lange apneus liggend aan de oppervlakte. Ze doen dat ook voor de veiligheid, want uiteraard hebben we staand in het ondiep, naast een liggende vrijduiker, veel beter contact (zowel visueel

als auditief) en kunnen we veel beter ingrijpen, want als er iets mis mocht lopen volstaat het onze buddy om te draaien, boven water te houden en te laten ademen. Tenslotte zijn er zeker een aantal verzwarende factoren waar we rekening mee moeten houden: • Bij een geknielde positie met je arm boven je hoofd verbruik je veel energie, zeker als je je aandacht bij de groep wil houden. Zo verbruik je meer energie en je zal dus minder lang onder kunnen blijven.

• Zoals al aangegeven, je bent uitgelood voor een 'normale' ademhaling. D.w.z. dat je zeker twee liter minder lucht in je longen hebt dan je maximale capaciteit (want anders zou je niet stabiel op de bodem staan of je zou te zwaar uitgelood zijn). Dus is de tijd die je onder water kan blijven minder lang, want je hebt minder zuurstof bij. • Je hebt meestal geen pak aan. Bijgevolg verlies je meer energie voor het opwarmen van je lichaam en kan je hierdoor minder lang onder water blijven. • De hyperstrekking en de arm naar boven tijdens het stijgen maakt dat de bloeddoorstroming van de hersenen vermindert en het risico op zwembadblack-out vergroot.

hyperventilatie verkort de apneu De overtuiging blijft hardnekkig bestaan bij de meeste duikers dat je bij hyperventilatie langer kan onder water blijven. Dit is

echter niet zo. Integendeel, hyperventilatie verkort de tijd dat je onder kan blijven. De voornaamste reden is dat je voorbereiding van de duik, dus de manier van ademen voor je ondergaat (de zogenaamde 'breathup') het verkeerde effect heeft. Want als je lang wil onderblijven: • wil je dat je hartslag zo laag mogelijk is (bradycardie onder water); • wil je dat je lichaam zo zuinig mogelijk met zuurstof omgaat, dus zo weinig mogelijk zuurstof verbruikt in je spieren, huid en ander perifere delen (vasoconstrictie van de periferen). Hyperventilatie voor de duik heeft echter het omgekeerde effect, want in plaats van rust te brengen in het lichaam wordt er spanning opgebouwd, zodat de hartslag naar omhoog gaat en de spieren beter doorbloed worden. Daarom ook moet je de oefeningen onder water steeds traag doen, want hoe meer inspanning je doet, hoe hoger je hartslag en groter je zuurstofver-

bruik door je spieren.

bewusteloosheid kan je niet trainen In sommige groepen staat het blijkbaar goed om zo lang mogelijk je adem te kunnen inhouden. Dat lijkt misschien sterk, maar het is even gevaarlijk als racen in de bebouwde kom. Hou er rekening mee dat iedereen bewusteloos valt als je zuurstofspanning in je hersenen te laag is. Je kan daar dus ook niet op trainen, want hoeveel je ook traint, die limiet blijft altijd dezelfde. Wat je wel kan doen is een degelijke opleiding vrijduiken volgen, zodat je aanleert hoe je wel op een veilige manier lang onder water kan blijven. Er starten maandelijks cursussen: 'Freediving is fun!'. Voor meer info: vrijduiken@nelos.be.  Herwig Van Cotthem, Voorzitter Sportcommissie, 3*Instructeur

Advertentie

BELGISCHE DUIKSPORTBEURS 14 & 15 maart 2015

PROMOTIES

Materialen (verkoopbeurs) Reizen Duiklocaties in binnen en buitenland

van 10 tot 18u

Groenendaallaan 394 2030 Antwerpen

www.duiksportbeurs.be info@duiksportbeurs.be 0032(0)495/82.64.74

Hippocampus jan./feb. 2015

Sprokkel

Schiphol biedt

onbeperkt

gratis wifi

Foto: Ollyy.

aan & is zelf online actief

Amsterdam Airport Schiphol biedt sinds september 2014 onbeperkt 'Free Wifi'. De luchthaven heeft zelf ook enkele leuke apps gecreëerd om ons een aangenaam en vlot vertrek te bezorgen.

inds 2010 was de wifiservice al beperkt voorhanden, tot één uur per dag. Sinds september 2014 is die handige service onbeperkt in tijd, 24 uur per dag, 365 dagen per jaar. Iedereen die in het bezit is van een mobiel device kan gebruik maken van het wifi-netwerk. Inloggen voor 'Free Wifi' kan eenvoudig door op de inlogpagina 'Schiphol_Airport_Wifi' te selecteren. Ook op andere vlakken is Schiphol online actief. Gaan je collega-duikers binnenkort op reis vanuit Schiphol en je hebt geen tijd meer om hen uit te zwaaien, dan biedt de uitzwaai-app de oplossing. Je kan een filmpje opnemen dat je collega-duiker ont-

vangt op de smartphone vlak voor vertrek, als hij/zij op Schiphol aankomt. Bovendien wordt het filmpje ook afgespeeld op grote schermen in de luchthaven en aan de vertrekgate. Met de leuke uitzwaai-app wil de luchthaven een 'feel good' moment bezorgen aan de reizigers. De dienst is te vinden via www.schiphol.nl/uitzwaaien of via de facebookpagina van Schiphol. Daarnaast biedt de luchthaven ook een Schiphol-app aan die je wegwijs maakt en helpt met allerhande praktische info voor vertrek. Dit gaat van actuele vluchtinformatie, plattegronden, details over het parkeren tot een persoonlijke reisplanner. De handige app is gratis en op elke smartphone te gebruiken. Meer info op: www. schiphol.nl/Reizigers/ Vluchttijden/ SchipholAppEnMobiel.htm. Om meer inzicht te krijgen in de behoefte van reizigers en hoe ze hun weg kunnen vinden in de terminal, test Schiphol sinds ADVERTENTIE

Hippocampus jan./feb. 2015

begin 2015 ook in de terminal met 'Google Glasses'. Respondenten krijgen een 'Google Glass' op, die vervolgens vastlegt hoe zij de informatievoorziening in de terminal ervaren en hun weg vinden. Ook de luchthavenmedewerkers testen 'Google Glass' uit om er hun werk buiten, op het luchthaventerrein, te vergemakkelijken en te vereenvoudigen. De app voor 'Google Glass' biedt op een efficiënte manier toegang tot informatie en kan helpen bij het verzamelen van informatie via locatie-bepaling en door het maken van foto's. De 'Google Glasses' worden handsfree en met spraak bestuurd. Op het scherm rechtsboven het oog wordt de opgeroepen informatie weergegeven. Op youtube.com/watch?v=KtOrut85Itg kan je een filmpje bekijken over het gebruik van 'Google Glass' op Schiphol. In 2016 wordt beslist of de 'Google Glasses' structureel gebruikt zullen worden.  Lien Deleu

D U I KSPO R T DE ZEVEN ZEEEN 

 

OPENINGSUREN: Wo-Do-Vr 16.30-19.00 u. Za. 10.00-12.00 u. & 13.00-17.00 u.

Verkoop van alle gekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

e-mail: zevenzeeen@telenet.be

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL 03/888.43.34

ADVERTENTIE

Hippocampus jan./feb. 2015

Reportage Fotografie

Oosterschelde Ondersteboven

2014

De roze naaktslak van Bas van der Sanden heeft op 29 november 2014 de eerste prijs gewonnen van het onderwaterfotografie-

Eerste prijs - Bas van der Sanden.

kampioenschap Oosterschelde Ondersteboven.

at de Oosterschelde een uniek natuurgebied met bijzonder onderwaterleven is, weten sportduikers uit binnen- en buitenland. Maar bij veel niet-duikers is dat nog onbekend. De Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) en het Nationaal Park Oosterschelde (NPO) willen daar graag iets aan veranderen! Met subsidie van Nationaal Park Oosterschelde is daarom voor de derde keer een onderwaterfotografiekampioenschap georganiseerd: Oosterschelde Ondersteboven. In twee maanden tijd zijn meer dan negentig foto's ontvangen. "Er zitten prachtige foto's bij, die erg geschikt zijn om de rest van Nederland te laten zien hoe mooi het onderwaterleven van de Oosterschelde is", vertelt Jack de Vries, voorzitter van de NOB. "Er kan echter maar één foto winnen!". De jury, bestaande uit Jack de Vries (voorzitter NOB), Gerard Rabelink (burgemeester van gemeente Schouwen-Duiveland), Siebe Kramer (voorzitter NPO), Arco de Man (onderwaterfotograaf en WK-deelnemer) en Floor Driessen (onderwaterbioloog), hebben zich over de inzendingen gebogen en de foto van Bas van der Sanden uit Breda (Nederland) als winnaar aangewezen. "De kleurrijke foto van Bas laat prachtig zien dat dít ook Nederland is", aldus Jack de Vries. Bas van der

Hippocampus jan./feb. 2015

Sanden wint een duikcomputer Suunto Zoop. De themaprijs 'Duiker in Beeld' is gewonnen door Yvonne Tijmes-Freen uit Bergen op Zoom (Nederland). "De foto met de duiker en de loep laat goed zien hoe je in de Oosterschelde kunt duiken", aldus Jack. "De Oosterschelde is met het blote oog al mooi, Publieksprijs - Filip Staes. maar als je het van dichterbij bekijkt is het vaak nog veel indrukwekkender". De publieksprijs ging naar Filip Staes uit Mechelen (België), met maar liefst 136 likes op de Facebookpagina van de NOB ging deze prachtige foto met de publieksprijs naar huis. De winnende foto's van het kampioenschap worden tentoongesteld bij meerdere restauThemaprijs - Yvonne Tijmes Freen. rants en hotels rondom de Oosterschelde. Wil je weten waar je onder andere de foto van Bas kunt Alle foto's die voor de fotowedstrijd zijn bewonderen? Ga naar www.oosterscheldefoto.nl, ingezonden, staan in het fotoalbum op de vanaf half december 2014 vind je hier de onderneFacebookpagina van de NOB.  mingen waar de foto's worden getoond. "Hopelijk Madelon Schepers, worden naast Bas op die manier nóg meer mencommunicatiemedewerker NOB sen enthousiast over het onderwaterleven van de Oosterschelde!", besluit de voorzitter van NOB.

REPORTAGE

Snotolf de bultenaar van de Oosterschelde

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto: Rudi Brocken.

Biologie

Tijdens de koude maanden februari en maart ligt het leven in de Oosterschelde bijna stil. Door de lage watertemperatuur draait het metabolisme van de meeste dieren op een laag pitje en zijn ze weinig actief. Krabben en zeesterren trekken naar dieper water om daar te overwinteren. Toch vinden we in de Oosterschelde heel wat enthousiastelingen terug die het koude water willen trotseren. Maar waarom? De reden is eenvoudig, in deze maanden komt de snotolf de Oosterschelde binnen gezwommen om er te paaien en aan broedzorg te doen.

notolf of lompvis zijn beide goede namen voor deze soort. We noemen het triviale namen, terwijl Cyclopterus lumpus de wetenschappelijke naam is. Snotolf is een samentrekking van 'snot' en 'wolf', waarbij snot verwijst naar de stevige slijmhuid en de gelatineuse blubber dat onderhuids voorkomt en op snot lijkt. Terwijl lompvis een samentrekking is van 'lump' en 'vis', waarbij 'lump' brok of klomp betekent in het Nederduits en slaat op de vorm van de vis. De snotolf behoort samen met 27 andere soorten tot de familie van de snotolven (Cyclopteridae). Deze plompe vis in de vorm van een rugbybal vertoont nogal wat vreemde kenmerken. Naast de onderhuidse blubber, is de huid schubloos en op de rug, de zijden en de buik lopen in de lengte een aantal rijen benige knobbeltjes. Ook is het skelet niet volledig verkalkt, waardoor wetenschappers hem vroeger in de klasse van de kraakbeenvissen hadden ondergebracht. Verder wordt de voorste rugvin bij volwassen exemplaren overgroeid door de

huid, waardoor het lijkt dat hij een bult op de rug heeft. Maar het meest kenmerkende is de aanwezigheid van een zuigschijf aan de onderzijde van het lichaam, juist achter de kop. Deze zuigschijf wordt gevormd door het samengroeien van de buikvinnen, Cyclopteridae betekent trouwens cirkel van vinnen. Met deze zuigschijf kan de snotolf zich vasthechten op harde en gladde oppervlakken. De snotolf kan een lengte bereiken van 60 cm en tot wel 10 kg zwaar worden.

geen koukleum De snotolf komt voor in het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan, van Canada (tot zelfs de Bermuda-eilanden), Groenland, IJsland, het Verenigd Koninkrijk en Ierland, en de kusten van Noord- en West-Europa (tot Portugal), waar ze afhankelijk van het seizoen in ondiep water tot in de diepzee (868 m) voorkomen (Coad & Reist 2004). Ondanks zijn vrij noordelijke verspreiding en het feit dat de mannetjes in het broedseizoen blootgesteld worden aan zeer extreem koude temperaturen (zie verder), heeft deze soort geen antivries-glycopeptiden in het bloed om zich te beschermen, zoals kabeljauw en zeewolf.

van schuinmarcheerder naar zorgzame vader In het vroege voorjaar komt de snotolf de Oosterschelde ingezwommen op zoek naar een paaiplaat in ondiep water, meestal juist onder de laagwaterlijn. De oevers van de Oosterschelde vormen een ideale paaiplaats voor de snotolf, enerzijds omdat het water er veel kalmer is dan langs de kusten van de Noordzee, anderzijds vormen de vele steenbestortingen en kuilen langsheen de dijken een goede aflegplaats voor de eieren. Het mannetje komt het eerst aan op de paaiplaats en is in deze periode fel oranje tot rood gekleurd (daarbuiten is hij dof grijs van kleur) en maakt een kuil of een holte vrij tussen de stenen. De wijfjes komen later binnengezwommen en over een langere tijdsspanne. Dat stelt het mannetje in staat om met verschillende wijfjes te paren in één paaiseizoen. Eénmaal een wijfje, dat grijs-blauw gekleurd en groter is, in de buurt van het mannetje komt, lokt het mannetje haar naar de nestplaats. Er zijn indicaties dat het vrouwtje het mannetje op de geur vindt. Daar wordt zij door hem het

hof gemaakt, wat soms verschillende uren kan duren. Keurt zij het mannetje als een geschikte kandidaat, dan legt zij tussen de 80.000 tot 200.000 kleine roze eitjes in de kuil, holte of rotsspleet, waarop het mannetje deze onmiddellijk bevrucht. Na aanraking met zeewater stijft de lijm tussen de eitjes op en er vormt zich een stevige klomp eieren. Na de bevruchting trekt het vrouwtje weg op zoek naar een andere partner, want ook zij is niet monogaam. Verspreid over 8 tot 14 dagen leggen zij twee tot vier legsels (in totaal 80.000 – 200.000 eieren) in andere nesten. Daarna keert zij terug naar dieper water van de Noordzee. Het mannetje blijft alleen achter bij het nest en voert de broedzorg uit. Doordat de legplaats soms juist onder de laagwaterlijn ligt, kan bij extreem laagwater de legplaats bijna boven water komen. Zelfs dan blijft het mannetje moedig stand houden bij het nest en hoofd bieden aan de vele rovers, nu ook van bovenaf (bijv. meeuwen), maar vooral aan de extreem lage temperaturen. De incubatieperiode bedraagt zo'n 250 daggraden of afhankelijk van de watertemperatuur tussen de 6 tot 10 weken. Gedurende gans die periode jaagt het mannetje eventuele rovers van het nest weg, zoals krabben en vissen die zich graag tegoed doen aan de eitjes. Daarnaast voorziet hij het nest ook op regelmatige tijdstippen van zuurstofrijk water door over de eitjes te blazen.

Daggraden: de cumulatieve som van de dagelijkse temperaturen boven 5°C. Een maat voor warmteaccumulatie. Bijv. het aantal daggraden voor 6 dagen aan 10°C is gelijk aan 3 dagen aan 15°C of 1 dag aan 35°C (30 daggraden).

kikkervisjes worden lomp Eenmaal de larfjes (5,5 mm) uit het ei zijn gebroken, hechten ze zich direct vast met hun zuigschijf aan harde substraten en wieren, zoals suikerwier (Laminaria sacharina). De larfjes van de snotolf zien eruit als een dikkopje of kikkervisje, met een mediane vin die over de rug, naar de staart loopt en terug op de buik. Bij een lengte van 8 tot 9 mm splitst deze mediane vin zich in aparte vinnen en bij een lengte van 32 mm lijken ze sprekend op het adult. De

Hippocampus jan./feb. 2015

REPORTAGE Biologie

zeekat. Beide geslachten zijn seksueel volwassen bij een leeftijd tussen de 5 Ă 6 jaren en kunnen tot 12 jaren oud worden.

eten en gegeten worden De jonge snotolf voedt zich voornamelijk met planktonorganismen, zoals eenoogkreeftjes, die uit het water geplukt worden of leven op het substraat waarop de snotolf is vastgehecht. Daarna verandert het dieet naar grotere kreeftachtigen, waarbij vlokreeftjes de hoofdmoot uitmaakt. Volwassen exemplaren voeden zich met wormen, aasgarnalen, krill en ribkwallen, maar soms ook met zandspiering. In de dikke slijmlaag leven een aantal soorten eenoogkreeftjes, Holobomolochus confuscus, Calipus elongatus, Lernaeocera branchialis en Shyrion lumpi, die door specialisatie nog nauwelijke als een kreeftachtige kunnen herkend worden. Ze zien eruit als sliertjes vermicelli, die vastgehecht zitten en bloed zuigen. Deze parasieten zijn niet direct schadelijk, maar

kunnen wel mateloos irrant zijn voor onze arme snotolf. Tot de predatoren van de snotolf rekenen we de Groenlandse haai, diverse zeehondensoorten en de potvis. Tijdens het paaiseizoen, wanneer deze dieren in ondiep water zitten, worden ze ook aangevallen door zeemeeuwen, visarenden en otters (Shetland-eilanden). De grootste vijand van de snotolf is wellicht de mens. Directe visserij op deze soort was in de vorige eeuw beperkt tot Canada, Groenland, IJsland en Helgoland (Duitsland), waar met name enkel de mannetjes als een delicatesse en de wijfjes als oneetbaar werden beschouwd. De mannetjes werden in ondiep water gevangen door gebruik te maken van een houten stok met daaraan een ijzeren haak. Zo werd bijvoorbeeld tussen 1905 en 1908 vanuit Helgoland 14.000 kg snotolf geĂŤxporteerd naar havens in Duitsland. Meer recentelijk vormen deze dieren een bijvangstproduct in de kieuwnet- en boomkorvisserij, maar in IJsland bestaat nog steeds een gerichte

Foto: Luc Rooman.

geelgroene snotolfjes zijn vaak te vinden in de kronkels onderaan het suikerwier of tussen de vertakkingen van het Sargassum wier, waar ze zich voornamelijk voeden met eenoogkreeftjes of Copepoda. Ook in open zee zijn de jonge dieren meestal geassocieerd met losdrijvende wieren. In het tweede levensjaar verandert het gedrag en leeft de snotolf hoofdzakelijk pelagisch (levend in de waterkolom). Ondanks het feit dat de snotolf geen zwemblaas heeft, vinden we de adulte dieren meestal vrij zwemmend in de bovenste 50 tot 60 meter, vaak boven abyssale dieptes. Hierbij zou het lichte skelet en de blubber meehelpen aan het zwevend vermogen van het dier. Merkproeven hebben uitgewezen dat deze pelagische levenswijze onderbroken wordt tijdens de paaien broedzorgperiode (dat laatste enkel voor de mannetjes), waarbij de dieren dan een bentische levenswijze aannemen. De merkproeven hebben ook aangetoond dat beide geslachten steeds terugkeren naar dezelfde plek om te paaien waar zij geboren werden, net zoals de zalm en de

Een nieuwe generatie wordt geboren.

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto's (3): Luc Rooman.

Als ik groot ben, leer ik zwemmen.

Eitjes van de snotolf.

visserij op deze soort met gebruik van pelagisch vistuig. Tegenwoordig ligt de commerciële waarde van deze soort voornamelijk in de eieren. Het aanbieden van de eieren van de snotolf als een betaalbaar alternatief voor kaviaar werd pas ontdekt in 1969 en worden in de winkel aangeboden onder de naam van lompviseitjes. Hiervoor worden vrouwtjes tijdens de voortplantingsperiode juist onder de kust gevangen, waarbij de kuitrijpe vrouwtjes worden opengesneden om de eitjes te verwijderen, omdat afstrijken van de eieren onmogelijk is. De eitjes worden dan gezeefd en gepekeld. Jammer genoeg wordt het vlees maar in enkele landen gewaardeerd en werden de karkassen tot enkele jaren terug overboord gesmeten. In de periode van de gekke koeienziekte (BSE) heeft men ook nog geprobeerd om de karkassen van de snotolf te gebruiken voor het inwinnen van gelatine. Maar in sommige landen is de snotolf een belangrijke consumptievis, zoals in IJsland waar de vis voornamelijk als filet wordt geconsumeerd. Zo culinair geliefd dat de snotolf wordt afgebeeld op de achterkant

Lekkere smulgelei.

van het geldstuk van 100 IJslandse kronen. In de periode van 1971 tot 2012 bedroeg de jaarlijks gemiddelde aanlanding in IJsland ongeveer 6.100 ton snotolf, met een piek in 1984 met maar liefst 13.000 ton, waarna de vangst terug verminderde. Deze trend kunnen we waarnemen aan beide zijden van de Atlantische Oceaan, wat vermoedelijk te wijten is aan een verminderde rekrutering door overbevissing van kuitrijpe wijfjes. Daarom werd in IJsland een beheer doorgevoerd voor de 330 vaartuigen die specifiek vissen op deze soort. Deze visserij wordt voornamelijk gestuurd door het beperken van het aantal uitgereikte visvergunningen en de lengte van het visseizoen. In 2011 en 2012 was dat 50 opeenvolgende dagen en werd in 2013 verminderd naar 32 dagen, wat resulteerde in een daling naar 4.600 ton. Maar om duurzaam te zijn berekenden de visbiologen dat IJsland maar een 970 ton zou mogen vissen in 2014. Een serieuze reductie dus! Zeker nu de vraag naar snotolf in recente jaren is gestegen. Vanaf 2008 worden de karkassen (ontdaan van de eieren) geëxporteerd naar China, waar deze soort als een delicatesse wordt beschouwd, omdat de textuur en smaak

vergelijkbaar is met de zeekomkommer. Zo werd in 2013 de volledige vangst geëxporteerd naar China met een waarde van 7,5 miljoen US$. Niet slecht voor een product dat vroeger meestal werd weggesmeten. Eind de jaren '90 groeide ook de interesse in Canada en Noorwegen om deze soort in de aquacultuur te produceren. In eerste instantie met het oog op de productie van lompviseieren, maar al vrij vlug bleek dat de snotolf zich ook voedt met de visluis, die massaal voorkomt bij kweekzalm en moeilijk te bestrijden is. Gezien hun tolerantie tegen koude temperaturen, kunnen deze dieren gekweekt worden om ze uit te zetten in de zalmkooien, waar ze nuttig werk leveren in het ontdoen van de parasitaire visluis (zie inzetstuk). Gelukkig voor de snotolf waarderen wij duikers zijn 'schoonheid' en wordt er enkel door ons jacht op gemaakt met de foto- of filmcamera!

Daan Delbare - ILVO

Hippocampus jan./feb. 2015

REPORTAGE Biologie

De visluis De visluis is een eenoogkreeftje dat zich vasthecht op de huid, de vinnen en de kieuwen van de zalm, en zich daar voedt met het bloed van de zalm. Door de relatief hoge dichtheden aan de kweekzalm in de viskooi kan deze parasiet zich zeer snel vermenigvuldigen en andere zalmen in de viskooi infecteren. Een dergelijke viskooi is dan ook een broeihaard voor visluizen die ook de wilde zalm kunnen infecteren. In Noorwegen moeten om die reden de kweeksites voor zalm meer dan 5 km verwijderd zijn van de migratieroutes van wilde zalm en houdt men ook rekening met de stromingspatronen bij het vastleggen van een kweekloca-

tie. Anderzijds wordt de visluis onder controle gehouden door de zalm een behandelingsbad te geven of via het voer. De daarvoor gebruikte producten zijn emamectine, deltamethrine, cis-cypermethrin en azametiphos, die ook schadelijk zijn voor het marien milieu. Gezien reeds resistentie tegen deze producten wordt waargenomen, proberen enkele zalmproducenten gebruik te maken van natuurlijke vijanden van de visluis, namelijk lipvissen. Maar veel van de kweeklocaties in Noorwegen liggen boven de noordelijke verspreidingsgrens van de lipvissen en er dient voor deze locaties een alternatief gezocht te worden, zoals door het ge-

Daan Delbare, Bioloog â&#x20AC;&#x201C; ILVO Visserij

Rood is de kleur van de liefde.

Foto's (2): Luc Rooman.

Papa snotolf op het nest.

bruik van mosselen, die gekweekt worden in de directe nabijheid van de zalmkooi, daar de mosselen de larven van de visluis kunnen oppeuzelen en zo verdere verspreiding van deze parasiet kunnen tegengaan. Omwille van zijn tolerantie tegen koude temperaturen zou ook de snotolf ingezet kunnen worden om de visluis, die eveneens op zijn menu staat, te bestrijden.

Hippocampus jan./feb. nov./dec.2015 2014

Zorgeloos Filmen & Fotograferen met de nieuwe Sealife MicroHD+ Géén deksels, Géén openingen, Géén o-ringen, Dus ook géén risico op waterschade. Dat is een zorg minder! Je kan je nu volledig focussen op je duik en je opnamen.

Waar service het belangrijkste product blijft! ELKE DAG TOT UW DIENST van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 18u zaterdag van 10u tot 18u Jubellaan4, 542800 | 2800Mechelen Mechelen Steenhoevestraat NIEUW ADRES

Tel.Tel. 015 01543 4301 0131 31 FaxFax 015 01543 4301 0135 35 info@dezeeman.be info@dezeeman.be www.dezeeman.com www.dezeeman.com

07/11/14 UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE

DZP_advertentie_85x128mm.indd 1

15:13

- Alle kwaliteitsmerken - Vulstation 300 bar - Eigen hersteldienst - Verhuur duikmateriaal

TE HUUR DEMONSTRATIE DUIKTANK - op wielen - L3m x B2m x H2m - met 5 vensters 80x100 cm - geleverd met filter en verwarmingssysteem

PAUL DE WEERDT Welleweg 72 - 9320 Erembodegem Tel: 0475/73 25 74 www.aqualand.be - info@aqualand.be Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & ma-za: op afspraak

Hippocampus jan./feb. 2015

Reportage Biologie

Een portie typische Hollandse haring.

'Haring run' in de Grevelingen Tijdens het 16e 'Die Hard weekend' zijn Peter van Rodijnen (onderwaterbeelden.nl) , Ivo Madder (Hippocampus â&#x20AC;&#x201C; NELOS) en Niels Schrieken (anemoon.org) tegen een prachtig schouwspel aangezwommen van een grote school juveniele haring Clupea harengus.

Een close-up van de school juveniele haring (Clupea harengus), Kerkweg (Den Osse, Grevelingen).

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto's (2): Ivo Madder.

p vrijdagavond 23 januari 2015 besloten Peter, Ivo en Niels een nachtduik te maken bij de Kerkweg (Den Osse, Grevelingen). Het was prachtig rustig weer boven water en onder water bleek het zicht formidabel. De duik begon goed met twee unieke waarnemingen: een mannetje pitvis en een galathea springkrab. Na een tijdje begon Peter druk te gebaren met zijn lamp. Hij had een school zilverkleurige visjes gevonden, ongeveer 10 meter links van de steiger. Op een diepte van 11 meter kwamen we een visbal ('fish ball') van duizenden jonge haringen tegen. Dit schouwspel van kleur en beweging doet heel 'onNederlands' aan. De vissen zochten in onze lampen naar voedsel en zwommen van duiker naar duiker. Het wachten was op de zeehond die de bal haring zou opjagen, maar helaas dat gebeurde nu nog niet.

met 1.0 e waren

0 0 e n vo

rmden e

en bal.

Het 'Die Hard weekend' is een jaarlijks terugkerend monitoringsweekend voor sportduikers, georganiseerd door stichting ANEMOON (www.anemoon.org). Het doel is om zoveel mogelijk verschillende duiklocaties te bezoeken en daar zoveel mogelijk waarnemingen te doen.

Enkele dagen eerder maakte René Weterings ook al melding van een school visjes

Peter van Rodijnen en Ivo Madder

Niels Schrieken,

Een volw assen d ik lipha de Berg rder (Ch se Diep elon lab sluis (O rosus) a ostersc an helde).

ADVERTENTIE

er.

Foto: Eddy Eneman.

Haringen komen voor in grote scholen van soms miljoenen dieren. Aan dit laatste danken zij ook hun naam; haring werd in Oudnederlands als 'heering' geschreven. Het woord is afgeleid van 'heer' in de betekenis van legerschare. Het is dus een vis die in grote scholen als een 'heer' door het water trekt. Door overbevissing raakte op diverse plaatsen het haringbestand sterk verminderd, waardoor de regering zich genoodzaakt voelde om een zesjarig vangstverbod (1977-1983) in te stellen. Door strenge Europese vangstbeperkingen, die nu nog steeds gelden, heeft de haring zich kunnen herstellen en gedijt hij tegenwoordig weer relatief goed. (Bron: wikipedia).

op dezelfde duikplaats, maar die vormden geen bal en bevonden zich vlak onder de steiger. Een week eerder had Janny Bosman die school visjes onder de steiger in beeld kunnen brengen. Nader onderzoek geeft weer dan het hier niet om juveniele haringen ging. Ook niet om koornaarsvisjes, maar waarschijnlijk om jonge harders. Zo zie je maar dat duiken in de Zeeuwse wateren tijdens de winterperiode ook voor bijzondere en unieke waarnemingen kan zorgen. 

o M add

Haringen

Peter van Rodijnen heeft de visbal van haringen gefilmd. Je kan zijn filmpje bekijken op http://vimeo.com/117798921. In de school vis die Peter heeft gefilmd, zwemmen er nog geen miljoenen, maar wel enkele duizenden vissen. Die als een bal door het water te zien, gaan is een prachtig gezicht. De dag nadien zijn nog enkele deelnemers van het 'Die Hard weekend' naar dezelfde duikplaats getrokken en ze kwamen de bal met haringen ook tegen, maar nu zaten ze wel rond 20 meter diepte.

Foto: Iv

Het is onder water lastig te zien om welke soort zilverkleurige visjes het gaat omdat er een aantal soorten voorkomen in Nederland. In dit formaat van jonge visjes kunnen het o.a. kornaarsvissen, glasgrondels, zeebaarzen, sprot en haring zijn. Na de duik hebben we aan de hand van foto en videobeelden de vis gedetermineerd. De karakteristieke kenmerken voor haring zijn: DD dat de inplant van de buikvinnen zich net iets achter de inplant van de rugvin bevindt; DD dat de schubben tussen de buikvinnen en de anaalvin er gladachtig uitzien.

Een school zilverkleurige visjes, aan de steiger van duikplaats Kerkweg (Den Osse, Grevelingen). Vermoedelijk juveniele diklipharders (Chelon labrosus).

Foto: Janny Bosman.

Een volwassen haring (Clupea harengus).

Hippocampus jan./feb. 2015

R EPORTAGE R eportage B iologie Reisverhaal

Foto: Roland Hulshof.

Duikmateriaal

Tijd voor een

duikbril met correctieglazen? 1

Opmeten van de correctie.

Hippocampus jan./feb. 2015

Het proces van het kiezen van een duikbril en het inwerken van correctieglazen stap voor stap bekeken.

Zit het leesgedeelte op de juiste hoogte?

ijna iedereen komt op zeker moment tot de vaststelling dat de kleine letters steeds minder goed te lezen zijn, zelfs als er voldoende licht is. Je koopt jezelf dan maar zo'n goedkoop leesbrilletje, eigenlijk twee vergrootglaasjes in een montuur. Enkele maanden later moet je wellicht een iets sterkere versie kopen en geruime tijd later voldoet zelfs dat leesbrilletje niet meer. Een bezoekje bij de oogarts of een opticien, voor een deftige leesbril, dringt zich op. Zo ook bij mij. Een leesbril was echter niet voldoende, want dat was enkel goed om die tekst die voor mij lag – op ongeveer 30 cm afstand – scherp te lezen. Het beeldscherm van mijn computer bevond zich op 70 à 80 cm leesafstand en daar was de leesbril dan weer niet voor geschikt. Ik kon de tekst op dat scherm nog wel redelijk goed lezen zonder bril, maar met de leesbril werd alles wazig. In het begin los je dat dan nog op door het beeldscherm wat dichter te plaatsen en je lichaam voorover te buiken, zodat je niet constant je leesbril op en af moet zetten om afwisselend de tekst die voor je ligt en de tekst op je scherm te kunnen lezen. Maar dat leverde nekklachten op door de slechte houding. Een zogenaamde 'office bril' was – voor mij althans – de oplossing: alles scherp op dichtbij leesafstand, op beeldschermaf stand en ook in de verte, zodat je een persoon die 10 meter van je staat tenminste niet wazig begint te zien omdat je een leesbril op hebt.

De pupilhoogte en de segmenthoogte (leesdeel) worden opgemeten, t.o.v. de onderkant van het masker.

OK, nu zag ik terug goed boven water. Maar wat onder water? Mijn duikcomputer kon ik nog redelijk goed aflezen. Het uurwerk – met wat moeite – ook. De kleine naaktslakjes begon ik al wat moeilijker te zien, maar met een onderwatervergrootglas waren ze weer goed te spotten. Ook een onderwatercamera met macrolens doet wonderen om de kleine onderwaterfauna terug zichtbaar te maken. Bovendien had ik nog enkele goede 'frameless' duikbrillen, die eigenlijk minder geschikt zijn om er correctieglazen in te plaatsen of te verwerken. Die wou ik dus graag eerst nog verslijten.

Maar eerst een duikbril kiezen. Je kan daarvoor gewoon bij je duikwinkel terecht. Let er wel op dat het een bril is waar twee gescheiden glazen in zitten, die verwijderd kunnen worden. Ook Optiek Schellekens blijkt enkele geschikte modellen duikbrillen te hebben waar je uit kan kiezen. Bij hem vind ik een duikbril die perfect past.

Je kan eventueel overwegen om een tweede duikbril van hetzelfde model te kopen. Als je duikbril versleten is kan je je correctieglazen overplaatsen naar de andere duikbril. Het is dan wel te hopen dat de correctie van die glazen nog voldoet, anders zou die aankoop van de reserve duikbril nutteloos geweest zijn.

Maar na een paar jaar kon ik de gegevens op de duikcomputer steeds minder goed lezen en soms werd het gissen welke instellingen er op het beeldscherm van mijn fototoestel zichtbaar – of eigenlijk onzichtbaar – waren. Een nieuwe duikcomputer met grotere cijfers kopen zou een oplossing zijn, maar dan had ik nog steeds problemen met de gegevens op mijn camera. Tijd dus voor een duikbril met correctieglazen!

Omdat het ondertussen bijna twee jaar geleden is dat ik mijn ogen heb laten opmeten voor mijn 'office bril', meet Peter voor de zekerheid mijn ogen opnieuw op om te bepalen welke leescorrectie ik nodig heb. Alhoewel ik eigenlijk (nog) geen correctie nodig heb om ver te kijken, raadt hij me dat toch aan. Ik beslis om dat dan toch maar te doen, want ik ben niet van plan binnen een paar jaar terug hier te staan voor een nieuwe duikbril. Bovendien zal ik er op enkele meter afstand nog beter mee zien.

Als vooruitziende duiker, was ik enkele jaren geleden al eens op onderzoek geweest over het wat en hoe betreffende correctieglazen in een duikbril. De resultaten daarvan kan je lezen in Hippocampus nr. 224 en 228. In die artikels kan je lezen dat er enkele verschillende methodes gehanteerd worden. Ik koos voor de methode van opticien Peter Schellekens, zelf duiker en bovendien adverteert hij met 'OPS Eyewear' in Hippocampus.

Het meten van de pupilafstand tussen beide ogen.

Even later bepaalt Peter de positie van het leesgedeelte: "Zo laag mogelijk of mag de bovenrand iets hoger komen?". Fotografen

De opgemeten waarden worden verwerkt.

De duikbril wordt klaargemaakt voor verzending naar Proteye.

Hippocampus jan./feb. 2015

Reportage Duikmateriaal

Roland Hulshof schrijft de meetresultaten 'OPS Eyewear' over op het formulier van 'Proteye'.

De ruwe correctieglazen worden uit de stock gehaald.

Na het inscannen van de streepjescode van de klant, houdt het computersysteem – waaraan alle meettoestellen gekoppeld zijn – nauwkeurig in het oog dat er geen vergissingen gebeuren.

Met een topsterktemeter wordt de sterkte nagemeten en worden 3 merkpunten aangebracht. Het middelste punt is het optisch center. De buitenste punten dienen om het glas te oriënteren in geval van torische (cylinder) glazen.

De post levert de verzending af bij 'Proteye'.

Het optisch center van elk correctieglas wordt bepaald.

De drie belangrijke merkpunten, waarvan het middelste het optisch centrum is, plus een aanduiding van de L- of R-kant.

Centreren van het optisch middelpunt, rekening houdend met de pupilafstand en het optisch centrum. Zodoende wordt het ideale slijpprofiel aangemaakt.

In de slijpmachine slijpt men het correctieglas op maat.

Het bovenste en onderste deel van de linkerzijde is al geslepen, maar moet nu nog fijn bijgeslepen worden om beide stukken naadloos op elkaar te laten aansluiten.

Van de niet aansluitende zijden worden de scherpe randen fijn afgerond.

en speurders van het kleine onderwaterleven hebben de bovenrand liefst iets hoger, maar wel zo dat men in verticale positie juist over de bovenrand van het leesgedeelte kan kijken. Ook ik wil dat dus zo. Peter snijdt twee gele stukjes papier uit en plakt ze bovenaan op de duikbrilglazen. "Zit de bovenrand goed of moet hij lager?", vraagt hij. Perfect voor mij. Dan meet hij de hoogte van de pupil t.o.v. de onderzijde van de maskerrand. Nog even meet hij de pupilafstand tussen beide ogen op, want ook

dat heeft belang bij de uiteindelijke productie van de correctieglazen. De opgemeten waarden worden administratief verwerkt en de duikbril wordt klaargemaakt voor verzending. 'OPS Eyewear' krijgt ook van andere opticiens duikbrillen binnen waar correctieglazen voor voor gemaakt moeten worden (als Edegem niet echt in je buurt is verwijzen de mensen van OPS je door naar een specialist in je buurt). Hij werkt daarvoor samen met de gerenommeerde Nederlandse firma 'Prot

eye', die ook gekend is voor veiligheidsbrillen en zwembrillen met correctieglazen. Een koerier levert mijn duikbril bij 'Proteye' af. Daar worden de gegevens betreffende de te maken correctieglazen administratief verwerkt. Eerst schrijft Roland Hulshof de meetresultaten – die Peter mee verzonden heeft – over op hun eigen formulier, om ze nadien in te geven in de computer. Daarna is het tijd om de ruwe correctieglazen uit de stock te halen. 'Proteye' heeft meer dan 45.000 stuks correctieglazen in stock.

Hippocampus jan./feb. 2015

Het bijslijpen van de aansluitende randen.

Controle of het correctieglas van het onderste gedeelte perfect aansluit tegen het bovenste gedeelte. 22

Nog even de lijmresten grondig verwijderen.

CE-normering Volgens de CE-normering mag een duikwinkel of opticien eigenlijk geen optisch glas kleven op een duikbrilglas omdat het oorspronkelijke goedgekeurd ontwerp daarmee gewijzigd wordt en bijgevolg niet meer conform de EN-250 norm is. Een wijziging aan het oorspronkelijke duikbrilglas mag enkel als men een technisch dossier opmaakt, waarin men kan bewijzen dat men beschikt en gebruik maakt van de nodige apparatuur voor zelfcertificering om na te gaan of het gewijzigde duikbrilglas nog conform de CE-normering is. Men kan deze zelfcertificering natuurlijk ook uitbesteden. De vraag is dan echter of uitbesteden wel financieel haalbaar is. 'Proteye' is in orde met zijn technisch dossier voor zelfcertificering van duikbrilglazen en de daarop aangebrachte optische glazen.

Na het inscannen van de streepjescode van de klant, houdt het computersysteem – waaraan alle meettoestellen gekoppeld zijn – nauwkeurig in het oog dat er geen vergissingen gebeuren. Vooraleer de glazen op maat te slijpen, wordt het optisch center (een correctieglas heeft één optisch center) en de eventuele asrichting van het correctieglas bepaald. Eenvoudig gezegd bepaalt men met een optisch toestel op welke positie van het glas zich de beste correctie bevindt. Als dat gebeurd

Het kleven van de glazen op het duikbrilglas geschiedt volgens een geheime werkwijze lamineren genoemd. 23

Na het reinigen worden de glazen terug gemonteerd.

Tot slot nog een laatste controle of de correctie overeenkomt met de gegevens die bij de klant opgemeten werden.

is, wordt met een ander toestel het optisch middelpunt op elk glas gecentreerd en rekening houdend met de pupilafstand en de optische centra wordt zodoende voor elk correctieglas het ideale slijpprofiel aangemaakt. Dit slijpprofiel wordt door de computer doorgestuurd naar de slijpmachine. Daar slijpt men elk glas op maat.

voor verwijdert men het glas uit de duikbril. Het kleven van de glazen op het duikbrilglas geschiedt volgens een geheime werkwijze die lamineren genoemd wordt. Nog even de lijmresten grondig verwijderen.

Proteye duikglazen en/of -lenzen worden gemaakt in een beheerste productie en ze voldoen ruimschoots aan de wettelijke eisen, normen en richtlijnen die gelden voor Persoonlijke Beschermingsmiddelen (CE 89/686) en duikbrilglazen in het bijzonder (EN-250). Daarbij worden ook de eisen voor veiligheidsglazen (EN-166), zowel fysisch als optisch, gehanteerd.

Van zodra het bovenste en onderste deel van de linker- of rechterzijde geslepen is, worden deze nog fijn bijgeslepen om ze beide ze naadloos op elkaar te laten aansluiten. Zodoende heeft men geen hinder van de breuklijn tussen beide optische delen als men door de glazen kijkt. Ook kan er zich geen vuil ophopen tussen die twee nauw aansluitende delen. Van de niet aansluitende zijden worden de scherpe randen fijn afgerond. Als zowel de correctieglazen van de linker- en rechterzijden afgewerkt zijn en van beide zijden het onderste en bovenste deel nauw aansluit, kunnen de correctieglazen op de binnenzijde van het duikbrilglas aangebracht worden. Hier-

Proteye correctieduikglazen hebben een levenslange garantie op het loslaten van de laminatie.

Na het verwijderen van de lijmresten en het oppoetsen van de glazen wordt de duikbril terug gemonteerd. Tot slot nog een laatste controle of de correctie overeenkomt met de gegevens die bij de klant opgemeten werden. Nu is hij klaar om terug naar de klant te verzenden. In dit geval dus terug naar opticien Peter Schellekens, maar omdat ik het productieproces van begin tot eind mocht volgen, kan ik hem gelijk testen en mee naar huis nemen.  Ivo Madder

Schoonmaken van je duikbril Eventuele vuilophoping rond de correctieglazen kan je verwijderen door je duikbril schoon te maken met een mengsel van 1/10 ammoniak, 9/10 water en een paar druppeltjes Dreft of een ander detergent. Spoel je duikbril een tiental minuten in dit mengsel en borstel met een oude tandenborstel het vuil weg.

Hippocampus jan./feb. 2015

Reportage Duikplaats

De Cdt. Fourcault is een oude loodsboot die door zijn nieuwe eigenaar, Pim De Rhoodes, volledig werd uitgerust om duikexpedities te organiseren.

Expeditie Jutland 2014 30

Hippocampus jan./feb. 2015

Afgelopen zomer vonden er in Jutland drie expedities plaats, van telkens een week. De eerste twee weken werden door de Sectie Duiktechnieken van NELOS georganiseerd. We brengen hier een stukje geschiedenis en het verslag van de expedities die plaatsvonden tijdens de zomer van 2014.

uiteraard ook via onze Hippocampus kan elke gegadigde alle belangrijke informatie bekomen met betrekking tot de technische duiktrips, georganiseerd door de SDT. Actief informatie vergaren kan belangrijk zijn want inderdaad kan het aantal plaatsen op deze technische duiktrips beperkt zijn en het moto geldt: 'Wie eerst inschrijft, eerst meegaat'!

Jutland als doel voor deze expeditie

Foto: difallahfoundation.com.

In augustus 2014 stond de expeditie naar Jutland op het programma. Voor deze gelegenheid werd een aparte brochure ontwikkeld en op het Internet geplaatst omdat deze expeditie open stond voor internationale belangstellenden. Het mag gezegd zijn dat NELOS op het vlak van het technisch duiken helemaal mee is en een wereldwijde belangstelling en erkenning op dit vlak mag genieten.

l vele jaren ontplooit de Sectie Duiktechnieken een enorme variĂŤteit in haar aanbod van technische duiktrips. Wie dus houdt van uitdagende duiken gaande van diepe rifduiken, tot bijzondere wrakduiken moet de communicatiekanalen die deze afdeling van het NELOS-duikonderricht hanteert maar best zeer goed in de gaten houden. De Sectie Duiktechnieken onderhoudt een Facebookpagina met up-to-date informatie. Hoogste tijd dus om 'vriendje' te worden van NELOS SDT. Deze Sectie ondersteunt eveneens de activiteiten van een 'user group technisch duiken'. Wie lid wil worden richt best een e-mailtje naar sdt@ nelos.be met de vraag om uitgenodigd te worden op de informatievergaderingen van deze 'user group'. Via deze kanalen en

Het doel dat deze expeditie voor ogen had was het verkennen van enkele van de vele wrakken die op de zeebodem ten Westen van Denemarken liggen als gevolg van de grootste zeeslag aller tijden. Deze zeeslag werd uitgevochten tijdens de Eerste Wereldoorlog en zelfs tot op de dag van vandaag bestaat er nog heel wat discussie wie deze veldslag gewonnen heeft. Vastgesteld moet worden dat de verliezen aan beide zijden enorm waren; zowel qua menselijke slachtoffers als qua tonnage en het aantal schepen. De Engelsen leden op alle vlakken nominatief de grootste verliezen maar de Duitsers hebben hun strategische doelstelling door het toedoen van de Engelse vloot niet kunnen halen. Wie heeft er dan inderdaad gewonnen? De Engelsen? De Duitsers? Niemand? Leuk onderwerp om een boompje over op te zetten! Oordeel zelf maar bij het doornemen van de feiten van deze veldslag.

voorgeschiedenis Voor de slag bij Jutland, of ook wel de slag voor het Skagerrak genoemd, moeten we terugkeren naar 31 mei - 1 juni 1916, midden in de Eerste Wereldoorlog. De Britten blokkeerden de Duitse havens om te voorkomen dat de Duitsers

zich konden bevoorraden. De Duitsers wilden de blokkade doorbreken, maar wisten ook dat ze bij een grote zeeslag tussen beide vloten vrijwel kansloos waren. De Duitsers bedachten hierop het plan om een uitbraak te veinzen, en zo een reactie van de snellere slagkruisers van de Britse vloot uit te lokken. Er zouden duikboten geposteerd worden langs de aanvalslijn van de Britten. De Britten hadden echter een deel van deze plannen onderschept, waardoor ze met een veel grotere vloot de Duitsers konden aanpakken. Bovendien waren ze veel eerder dan de Duitsers verwachtten gevechtsklaar, waardoor de duikboten nog niet in positie lagen.

begin van de slag Op 31 mei 1916 koerste bevelhebber Reinhard Scheer met zijn Duitse 'Hochseeflotte', bestaande uit 22 slagschepen (waaronder 6 pre-dreadnoughts â&#x20AC;&#x201C; nvdr: type slagschip dat in het begin van de 20e eeuw gebouwd werd), 5 slagkruisers, 11 lichte kruisers en 61 torpedoboten, vanuit Wilhelmshaven noordwaarts en stuitte ter hoogte van het Skagerrak op de Britse 'Grand Fleet' van bevelhebber John R. Jellicoe, die uit het westen naderde. De Britten waren getalsmatig veruit superieur. Hun vloot bestond uit 28 slagschepen, 9 slagkruisers, 8 pantserschepen, 26 lichte kruisers, 77 torpedobootjagers en 3 flottieljesleiders. Het kaliber van de Duitse kanonnen (max. 305 mm) was kleiner dan dat van de Britten (max. 381 mm); daar stond tegenover, dat de Duitse schepen zwaarder waren bepantserd. Bovendien beschikten de Duitsers over nauwkeurigere optische afstandsmeters. Verder hadden de Duitsers betere compartimentering in hun schepen en waren hun munitiemagazijnen minder kwetsbaar. De slag begon om 13.45 uur 's middags tussen de slagkruiservloten van beide partijen, die voor de slagschepen uitvoeren. De Duitsers (onder Franz von Hipper) probeerden de Britten (onder bevel van David Beatty) mee te lokken naar de Duitse hoofdmacht. Beatty volgde direct en er ontbrandde een lopend gevecht op een onderlinge afstand die varieerde tussen 9.000 en 15.000 meter. Hippocampus jan./feb. 2015

Reportage Duikplaats

in noordelijke richting. Maar ook de Duitse schepen en vooral de slagkruisers die vanaf het begin bij de strijd betrokken waren liepen zware averij op. Om 18.00 uur waren bijna alle kanonnen van de 'Von der Tann' buiten gevecht gesteld. De Seydlitz stond in brand en maakte water, de 'Derfflinger' en de 'L端tzow' waren eveneens zwaar beschadigd. Om 18.31 uur trof een salvo van de zwaar beschadigde 'Derfflinger' de Britse slagkruiser 'Invincible', waarna 'the mother of all battle-cruisers' (de moeder van alle slagkruisers) de lucht in vloog; van de bezetting van 1.037 man werden slechts 6 overlevenden opgevist.

terugtocht De Britse overmacht werd echter overweldigend en Scheer trachtte zich met tactische manoeuvres aan de druk te ontworstelen met een omtrekkende beweging naar het noorden, en om de zinkende 'Wiesbaden' en 'L端tzow' bij te staan. Toen de voorhoede van de Duitse vloot echter

onder vuur van 33 Britse 'Dreadnoughts' kwam te liggen, moest Scheer onder dekking van een laatste aanval van zijn gehavende slagkruisers gesteund door torpedoboten, omkeren. Daarmee was rond 19.30 uur het hoofdgevecht voorbij. Tot in de morgen van 1 juni 1916 vonden nog verspreide achterhoedegevechten tussen lichte eenheden van beide vloten plaats. In de nachtelijke uren werd de Duitse pre-dreadnought 'Pommern' getroffen door een torpedo en explodeerde; niemand van de 844 bemanningsleden overleefde dit. De zwaar beschadigde slagkruiser 'L端tzow' werd als verloren beschouwd en, nadat de bemanning op andere schepen was overgestapt, om 1.45 uur door de Duitsers zelf tot zinken gebracht. De andere schepen bereikten, soms met veel moeite, de thuishavens.

balans De Britse verliezen (6.094 man en 115.025 ton aan oorlogsschepen: 3 slagkruisers, 3 kruisers en 8 destroyers) waren groter

De stoomturbine van de 'SMS Lutzow'.

Hippocampus jan./feb. nov./dec.2015 2014

Foto: Vic Verlinden.

De Britse schepen, scherp afgetekend tegen de westelijke hemel, vormden een duidelijk doelwit, terwijl hun zicht op de Duitse slagkruisers, die zich in laaghangende mist bevonden, beduidend minder was. Het Duitse kanonvuur lag dan ook spoedig dekkend en de Britse slagkruisers 'Tiger' en 'Lion' kregen zware treffers te incasseren. Even later werd de Britse 'Indefatigable' geraakt door een voltreffer en explodeerde: 1.015 officieren en manschappen kwamen om en er waren slechts 2 overlevenden. Maar nu bereikten vier nieuwe snelle Britse slagschepen van de 'Queen Elizabeth-klasse' het strijdtoneel: een van 17.000 meter door de 'Barham' afgevuurde 381 mm-granaat doorboorde het pantser van de 'Von der Tann', maar door adequaat optreden van de schadebeperkingsdienst bleef het Duitse schip behouden. Om 4.26 uur werd de Britse slagkruiser 'Queen Mary' getroffen en explodeerde; van de 1.275 opvarenden overleefden er slechts 9. Toen de Duitse hoofdmacht zich rond 4.50 uur aansloot bij de slagkruisers, verlegde Beatty zijn koers

Op de 'HMS Black Prince' liggen er obussen.

Foto's (3): Vic Verlinden.

Een intacte Siebe-Gorman duikhelm.

Kenneth Dupont bij een 5.9" kanon met de koepel volledig intact, op de 'SMS Lutzow'.

dan de Duitse (2.551 man en 60.180 ton: 1 slagkruiser, 1 pre dreadnought, 4 kruisers en 4 destroyers). De Duitsers hadden 3.597 zware granaten afgevuurd, waarvan er 120 (3,33%) doel troffen; de Britten 4.598 met 100 treffers (2,17%). Het gebulder van de enorme kanonnen was tot in Friesland hoorbaar. Aan de strategische situatie veranderde niets: de Britse superioriteit ter zee was onaangetast en de Duitse vloot waagde nooit meer een dergelijke uitbraakpoging. De Britse opperbevelhebber Jellicoe heeft altijd volgehouden dat hij onder de omstandigheden het best haalbare resultaat had geboekt, al waren er veel technische en tactische tekortkomingen geweest. In de uitvoerige polemieken die over deze slag zijn gevoerd waren veel maritieme deskundigen het met hem eens. Het strategische doel, het handhaven van de maritieme blokkade tegen Duitsland, was immers bereikt. Onder het Britse publiek was de teleurstelling echter groot. Het was de grootste krachtmeting ter zee geweest sinds de Slag bij Trafalgar in 1805 en het Britse volk had weer zo'n daverende overwinning nodig om het moreel op te vijze-

Hippocampus Hippocampusnov./dec. jan./feb. 2015 2014

Reportage Duikplaats

len wegens de rampzalige situatie aan het westelijk front. Dat was het duidelijk niet geworden en de Duitsers benadrukten dan ook het tactische voordeel dat zij in deze slag behaald hadden. De ondergang van de Britse slagkruisers was te wijten aan hun te lichte bepantsering en slordigheid bij het laden en manipuleren van munitie.

Het afweergeschut op de 'HMS Defence'.

Op de 'SMS Frauenlob' liggen patrijspoorten die weggeblazen werden door de krachtige explosie.

Er zijn twee heel belangrijke redenen waarom de wrakken van Jutland zo bijzonder attractief zijn. De zichtbaarheid is meestal redelijk goed, vooral bij de meest noordelijk gelegen wrakken (een gevolg van de bodemstructuur) en de wrakken zijn nog redelijk maagdelijk te noemen. De tweede reden vindt zijn oorsprong in het gegeven dat deze wrakken zeer moeilijk te beduiken zijn. Dat komt omdat de afstand tot het dichts bijgelegen wrak meer dan 70 mijl uit de kust ligt. Met dagtrips is het dus geen haalbare kaart en boten met geschikte accommodatie en veiligheidsvoorzieningen zijn er amper. Ook de weersomstandigheden beperken de mogelijkheden om te duiken op deze wrakken aanzienlijk. Toch hebben de organisatoren van de Jutland expeditie het risico als haalbaar ingeschat omdat enerzijds de periode van het jaar principieel het meest gunstig is voor wat betreft de weersomstandigheden en omdat ze een boot konden charteren welke prima toegerust is om deze expeditie te doen slagen.

de Cdt. Fourcault Het schip waarmee de expeditie zou uitgevoerd worden is de Cdt. Fourcault van kapitein Pim De Rhoodes. Dit schip met een lengte van 56 meter heeft immers alle troeven aan boord om zulk een avontuur tot een goed einde te brengen. Er is accommodatie voor 35 technische duikers, crew niet meegerekend, er is meer dan plaats genoeg aan boord om alle technisch materiaal te herbergen. Verder is er een volwaardige en zeer moderne vulinstallatie aan boord met hoge capaciteit, is er een meerplaatscaisson, zijn er meerdere RIB's aan boord welke kunnen uitgezet worden om duikers te recupereren en als

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto's (3): Vic Verlinden.

de expeditie

kers op de taart is er een helikopter op het achterdek vastgesjord om eventuele evacuaties efficiĂŤnt te kunnen organiseren. De kajuiten zijn voorzien van prima bedden en stopcontacten waar de duiker een welverdiende rust kan genieten na zijn avontuurlijke duiken van die dag. Er is een grote eetzaal aanwezig met koffiebar en frisdrankautomaten waar de ganse dag zonder beperking van kan afgenomen worden. Verder is er een tof salon met grootbeeldscherm om films te bekijken (al dan niet eigen opnames). De keuken is van hoogstaande kwaliteit met dank aan een fantastische kok welke precies weet wat een technische duiker tijdens een expeditie nodig heeft om zich voldoende te sterken voor een volgende duikdag. 's Morgens een stevig en uitgebreid ontbijt en 's middags en 's avonds een heerlijke warme maaltijd. Zeker niet onbelangrijk om te vermelden is het feit dat de Cdt. Foucault excellent is uitgerust om wrakken op te sporen. Diverse echo-sounders en een multibeam scanner, gekoppeld met diverse navigatieapparatuur laten toe

om het wrak feilloos op te sporen en er reeds in de stuurhut een behoorlijk beeld van te krijgen. Tenslotte ook alle eer aan de crew met aan het hoofd kapitein Pim De Rhoodes, welke perfect weet wat technisch duiken allemaal inhoudt en hoe er moet omgesprongen worden met alle procedures om veilig van boord en terug aan boord te komen, zonder het wrak te missen.

de organisatie De Cdt. Fourcault heeft zijn thuishaven in Antwerpen. Om deze boot te kunnen charteren aan een zeer redelijke prijs, was het noodzakelijk om minimum 2 weken in Jutland te kunnen verblijven met minimum 24 duikers. De belangstelling was zo groot dat de eerste 2 weken onmiddellijk gevuld waren (tot zelfs meer dan 30 duikers in week 2) zodat geopteerd werd om er onmiddellijk een derde week aan vast te koppelen. De eerste 2 weken stonden onder leiding van de Sectie Duiktechnieken zelf (Stef Teuwen en Glenn Tessens)

Pim De Rhoodes op de 'HMS Defence'.

geassisteerd door Danny Moens en Steven Wouters. In de eerste week werd in het organiserende team eveneens dokter Hans Engels opgenomen. In de derde week werd de organisatie verzorgd door eveneens NELOS technische duikers (Kenneth Dupont en Eric Balliau) geassisteerd door Pieter Martens. Daardoor was het hele gebeuren een volledig NELOS-evenement en kon de organisatie via gasleveranciers in België, de nodige ademgassen aan boord brengen.

de ademgassen Een technische expeditie van zulk een omvang vereist een stevige planning en heel wat logistieke ondersteuning. Een typisch voorbeeld hiervan is de organisatie van de ademgassen. De wrakken zijn gelegen op een diepte tussen de 45 en de 60 meter in water met een temperatuur op de bodem van 10 à 14°C en aan de oppervlakte van 15 à 17°C. Het is dus belangrijk om voldoende helder te kunnen duiken en daarom wordt een gepast trimixmengsel opgelegd. Trimix is een ademgas bestaande uit 3 componenten; namelijk zuurstof, stikstof en helium.

Het is de helium welke ervoor zorgt dat het ademgas minder narcotisch en minder giftig wordt. We geven hier mee met welke gassen er typisch gedoken werd. In deze expeditie waren zowel open circuit duikers als rebreatherduikers toegelaten en de verdeling was nagenoeg half-om-half. De technische duiker in open circuit gebruikte meestal een dubbelset 2 x 10 liter (of meer) op 200 bar met hierin een trimixmengsel Tx18/30 (18% zuurstof, 30% helium en 52% stikstof). Daarnaast nam hij een arm decompressiegas mee (een 12 liter fles gevuld met Nx32 – 32% zuurstof en 68% stikstof) en een rijk decompressiegas (een 12 liter fles gevuld met Nx75 – 75% zuurstof en 25% stikstof). Met de beide decompressiegassen kan de technische duiker een versnelde decompressie uitvoeren. De rebreatherduiker heeft een 3-literflesje mee gevuld met zuivere zuurstof en een 3-literflesjes gevuld met een verdungas met hierin een Tx13/35 (13% zuurstof, 35% helium en de rest stikstof). Hij heeft eveneens twee 12-liter bail-outflessen mee met in de ene fles een Tx18/30 en in de andere een geschikt nitroxmengsel. Als er dan gerekend wordt aan 12 duiken per persoon aan

30 duikers per week en dit voor 3 weken, dan laat zich raden dat er heel wat flessen zuurstof en helium aan boord moesten gebracht worden. Op het voordek van de Cdt. Fourcault werden ongeveer 150 50-literflessen (200 bar en 300 bar) met helium en zuurstof geplaatst in racks van telkens 12 flessen. Deze racks werden simpelweg op het voordek vast gelast voor deze trip.

moeilijke omstandigheden Voldoende ademgassen en een prima uitgerust expeditie-schip is echter niet altijd voldoende om de expeditie van deze allures te doen lukken. Er was één factor waar iedereen rekening mee hield, maar niemand kon beïnvloeden, namelijk het weer! Dat de wrakken gelegen waren op de onvoorspelbare Noordzee werd pijnlijk duidelijk tijdens de eerste twee weken van deze NELOS-expeditie. Tijdens de eerste week konden we slechts vier duiken uitvoeren op de wrakken van Jutland omdat de storm die het noorden van Denemarken teisterde,

Hippocampus Hippocampusnov./dec. jan./feb. 2015 2014

Reportage Duikplaats

Overzichtskaartje van waar de gevechten plaatsvonden.

ons te veel parten speelde. Met windkracht 10 Bft (windstoten van 11 tot zelfs 12 Bft) is er evident geen sprake van om duikers nog over boord te zetten. Zelfs rondlopen op het dek werd tijdelijk verboden. Toen het noodweer bleef aanhouden tijdens de tweede week werd er door de organisatie besloten om uit te wijken naar Noorwegen om daar op wrakken te gaan duiken in de beschermde fjorden. Hoewel daardoor het doel van de expeditie niet kon gehaald worden, kon er toch mooi gedoken worden op wrakken. Alles inderdaad veel beter dan domweg in een Deense haven naar het noodweer te zitten kijken. De Noorse wrakken zijn echt de moeite waard om te beduiken. Ondanks deze verschrikkelijke weersomstandigheden heerste er toch een prima sfeer aan boord en was er veel begrip vanwege de deelnemers naar de organisatie toe omdat er alles aan gedaan werd om met zinvolle alternatieven uit de bus te komen zoals helikoptervluchten, bezoeken aan musea van de Groote Oorlog en de slag van Jutland, strandwandelingen en toch in elke week nog 4 Ă 6 duiken.

steld, maar op zondagavond kon dan uiteindelijk toch het ruime onstuimige sop gekozen worden. Eerst zouden de meest zuidelijke groep wrakken bezocht worden. Na een turbulente nacht waarbij meerdere duikers last hadden van zeeziekte, werd de zee tegen de ochtend een stuk rustiger, wat ze ook zou blijven gedurende de rest van de expeditie. De eerste positie die werd aangedaan, was deze van de 'SMS Pommern', een 'Deutschland Class of pre-dreadnought battleship'. EĂŠn van de laatste slachtoffers van de zeeslag, maar vermoedelijk al eerder bezocht door professionele bergers. Omstreeks 8.00 uur begon de kapitein met het uitzetten van een scanpatroon om de positie en directe omgeving in kaart te brengen. Licht teleurgesteld, maar zoals verwacht, konden op de plaats niet veel herkenbare stukken meer aangetroffen worden en was het wrakveld niet echt aantrekkelijk om erop te duiken. Er werd dus besloten om enkele mijlen verder te varen en ons geluk te beproeven bij het wrak van de 'HMS Black Prince', een 'Duke of Edinghburgh Class Armoured Cruiser' (13.550 ton).

Ook bij aanvang van de derde week van de expeditie bleef de wind ons parten spelen. Het vertrek werd met twee dagen uitge-

HMS Black Prince

Hippocampus jan./feb. 2015

Eens de boei geplaatst, kan de afdaling

naar het 52 meter diepe wrak beginnen. Het water wordt steeds donkerder, de zichtbaarheid is behoorlijk met een kleine 10 meter. Op een diepte van 45 meter duikt het wrak plots op. Uit de literatuur hadden wij vernomen dat het schip grotendeels omgekeerd ligt, maar via enkele openingen kan men ver in het wrak doordringen. Het anker ligt meer aan de voorzijde van het wrak en wanneer een groot zwart gat opdoemt, besluiten wij in de buik van het wrak op verkenning te gaan. Een lijn wordt gelegd en voorzichtig begeven wij ons verder. Een enorme chaos van buizen, wielen en verwrongen staal is zichtbaar. Na 15 minuten besluiten wij om terug te draaien en de buitenkant van het wrak nog te verkennen. Wij zwemmen naar de boeg, welke op stuurboordzijde ligt. Deze is behoorlijk intact en hier zijn herkenbare stukken aan te treffen. Overal verspreid liggen obussen en koperen kisten vol cordiet (nvdr: een explosieve rookloze stuwstof die vervaardigd wordt door twee hoogexplosieve stoffen te mengen: nitrocellulose en nitroglycerine), stille getuigen van de immense vuurkracht die de oorlogsschepen bezaten. Verder worden nog een intact houten stuurwiel en de lege torpedorekken

opgemerkt, een lederen schoen herinnert ons aan de vele slachtoffers die vielen bij het ten ondergaan van de 'Black Prince'. Na 50 minuten bodemtijd besluiten wij om aan de opstijging te beginnen en onze lange decoverplichtingen aan te vatten.

SMS Elbing Over het lot en de staat van deze 'light cruiser' was er tot dan weinig bekend. Vorige groepen hadden hier nog niet op gedoken, maar het kon als interessant beschouwd worden. Nauwelijks vier uur na de eerste duik werden de restanten van de Duitse 'Elbing' zichtbaar op sonar. Het betrof een uitgestrekt wrakveld met enkele pieken van 6 à 7 m die boven de bodem uitstaken, interessant genoeg om op verkenning te gaan. De dreg werd geworpen en iedereen begon zich klaar te maken. Door de korte oppervlaktetijd en de invallende duisternis werd de duikduur beperkt tot maximaal één uur. De eerste ploeg kon spoedig vertrekken en al gauw kwam de rode boei boven als teken dat het anker gezekerd was en de rest van de duikers kon afdalen. In twee groepen werden de duikers met een precisiebombardement aan de ankerlijn gedropt en begon de afdaling naar het 45 meter diepe wrak. De zichtbaarheid was vergelijkbaar met de eerste duik, maar door de invallende duisternis heerste een rustige sfeer over het wrak. Uitgestrekt, met weinig herkenbare scheepsonderdelen, maar een zeer aangename duik. Overal lagen lampen, patrijspoorten en verschillende soorten munitie. Ook de immense kreeften en kabeljauwen bevestigden nogmaals dat deze wrakken niet zo overbevist en bedoken worden als voor de Belgische kust. Na 25 minuten bodemtijd zat het erop en kon aan de 35 minuten durende opstijging begonnen worden. De eerste duikdag zat erop. Moe, maar voldaan konden wij om 23.00 uur proeven van het lekkers dat de kok in zijn kombuis had klaargemaakt. Bovendien kon iedereen op een kalme zee genieten van een betere nachtrust om het vervolg van de duikreis fris en uitgerust verder te zetten.

SMS Frauenlob Wanneer iedereen fit en uitgerust aan de ontbijttafel zit om 8.00 uur 's morgens worden plannen gemaakt om de Duitse kruiser

te verkennen. Met zijn diepte van 50 meter en mooie echopeiling belooft dit een prachtige duik te worden. Omstreeks 9.00 uur gaan de eerste ploegen te water en wordt de afdaling langs de 'shotline' ingezet. De zichtbaarheid is iets minder dan de vorige dag, maar de aangename watertemperatuur van 15°C kan dit compenseren. Op het wrak aangekomen valt ons onmiddellijk op dat het schip ten gevolge van een heftige aanval tenonder is gegaan. Overal treffen we voorwerpen aan die ons een blik geven op hoe het eraan toeging op een oorlogsschip in 1916. Schoenen, olielampen, oliekannen, flessen van allerlei vormen en formaten alsook de onvermijdelijke patrijspoorten die met tientallen samen liggen, weggeblazen na de krachtige explosies. Hoewel de totale structuur van het wrak door de tijd der jaren onherkenbaar is geworden, was iedereen het erover eens, dat het een leerrijke duik was met een 'flashback' naar de extreme omstandigheden op een fatale oorlogsdag.

SMS Lutzow Als laatste van de 'Run to the South' wrakken was de Duitse slagkruiser van de 'Derflinger klasse' aan de beurt. Eén van de grote namen die ook bij eerdere expedities verkend werd, en dus een duik om naar uit te kijken. Als eersten daalden wij af en bemerkten dat de zichtbaarheid beter was dan de voorgaande duiken. Vol verwachting werd het anker gezekerd, de ballon opgelaten en kon de verkenning beginnen. De ankerplaats was aan de voorzijde van het wrak, ter hoogte van een groot gapend gat, dat de boeg scheidt van de rest van het schip. Na een korte verkenning van de omgekeerde voorzijde gaan wij verder op zoek naar de restanten van deze mastodont. Volledig uit elkaar gerukt door vermoedelijk bergingswerken is er van de middensectie van het wrak weinig herkenbaars over. Centimeters dikke stalen platen liggen kris kras door elkaar, indrukwekkende obussen van alle formaten liggen los tussen brokstukken. Plots duikt voor ons de loop van een kanon op tussen de brokstukken, een 5.9" kanon dat met de koepel volledig intact op de zeebodem rust. Wat verder treffen we nog een drietal gelijkaardige kanonnen aan, allemaal zeer goed bewaard gebleven maar hoofdzakelijk omgevallen door

hun gewicht. Na 40 minuten is het ook hier weer tijd om te vertrekken en de restanten van dit enorme wrak verder te laten rusten. Na de geslaagde exploratie van de zuidelijke wrakken wordt dinsdagnacht koers gezet naar de noordelijke sector waar eveneens een tiental wrakken op slechts enkele mijlen van elkaar liggen.

HMS Queen Mary Als eerste staat de voornaamste Britse oorlogsbodem op het programma, tevens de diepste met zijn 65 meter. De derde duikdag breekt aan en er kan onmiddellijk gedoken worden, de Cdt. Fourcault heeft reeds geankerd bij de nachtelijke aankomst. Iedereen wordt direct wakker geschud, want de aangename temperatuur van de eerste dagen is verdwenen en op een diepte van 25 meter komt men plots een thermocline tegen. Een waas verraadt direct zijn slechte bedoelingen, van 15°C naar 8°C, maar de schitterende zichtbaarheid maakt direct alles goed. Het wrak zelf valt echter wat tegen. Grootschalige bergingsoperaties hebben ook hier het ganse wrak herschapen in een onherkenbare warboel van verwrongen staal. Buizen en platen liggen door elkaar, achteloos uit elkaar gerukt door een gigantische grijper, waarvan de sporen op sommige resten nog duidelijk te herkennen zijn. Enkel sporadisch herkennen we nog scheepsonderdelen, zoals de reusachtige turbines. Ook de 13.5" obussen van het hoofdgeschut zijn immens en nog goed herkenbaar. Door de koude, de diepte en het ietwat teleurstellende wrak hebben de meeste duikers een snipperduikje gemaakt en alles relatief kort gehouden.

HMS Indefatigable In de namiddag staat de 50 meter diepe 'Indefatigable' op het menu, een slagkruiser die volgens de bronnen eveneens ten prooi zou zijn gevallen aan metaalhandelaars die het koper en andere kostbare metalen van het wrak ontgonnen hebben. Bij het afdalen passeren we terug de thermocline, maar iedereen had zich er nu op voorzien en een extra laagje isolerende kledij aangetrokken. Op het wrak zelf kwamen we al snel terug tot dezelfde conclusie, grote grijpers hebben zware schade toegebracht aan het wrak, dat bovendien door het gewicht van zijn zware kanonnen omgekeerd op de zeebodem ligt. Een veel

Hippocampus Hippocampusnov./dec. jan./feb. 2015 2014

Reportage Duikplaats

voorkomend fenomeen bij dergelijke schepen. Toch blijft het een enorme ervaring, duiken op wrakken van deze immense omvang die op enkele seconden gezonken zijn tijdens de slag. Eén duik geeft slechts een impressie weer van wat er nog te zien is van deze kapitale schepen, niet meer!

meer zijn kracht uitoefenen. Een duik om stil van te worden en wanneer iedereen aan boord is van de Cdt. Fourcault, is de bedrukte stemming van de avond voordien volledig omgeslagen, want iedereen straalt enthousiasme uit over de afgelopen twee duiken. Er rest ons op vrijdag nog één duik, maar de expeditie is nu al geslaagd!

HMS Invincible Als laatste duik staat de 'HMS Invincible' op het programma, het vlaggenschip van het Derde Slagkruiser Bataljon. Met een maximum diepte van 55 meter een mooie afsluiter.

Ook tijdens de tweede duik wordt het wrak door iedereen uitvoerig verkend. Door de zichtbaarheid, die te vergelijken is met de Rode Zee, is het wrak bijna in zijn totaliteit te bewonderen. We zien hier dat de boeg grotendeels beschadigd is door explosies en dat het wrak geïnclineerd ligt op zijn bakboordzijde. Aan de achterzijde is er eveneens een grote explosie geweest waardoor een groot gapend gat toegang verschaft tot de kapiteinsvertrekken. Gemakkelijk te penetreren en je valt er van de ene verbazing in de andere. Antieke klokken, scheepskompassen, torpedopistolen en andere scheepsonderdelen liggen als stille getuigen in de vertrekken. De grote schroef die op de zeebodem rust, zal nooit

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto: Glenn Tessens.

De deelnemers van de eerste week.

De deelnemers van de tweede week.

Foto: Kenneth Dupont.

Na een ietwat bedrukte avond en de vraagstelling of we niet beter zuidelijk gebleven waren, kon het antwoord niet duidelijker zijn. De 'HMS Defence' stond hoog op onze voorkeurlijst en er werd rekening gehouden met een tweede duik op dit 50 meter diep liggende wrak. Bij de afdaling werd al snel duidelijk dat dit een onvergetelijke duik zou worden en dat een tweede duik een noodzaak was. Het wrak is, in tegenstelling tot de andere noordelijke wrakken in uitstekende staat. Er zijn geen sporen van bergingen te bekennen, enkel midscheeps is alles ingestort, maar de onderste lagen, zoals een gedeelte van de machinekamer, zijn goed herkenbaar. Het meest indrukwekkende zijn de twee dubbele rijen met 7.5" MK V en QF 12-pounders kanonnen die op zowel de intacte stuurboord- als bakboordzijde staan. De kanonnen wijzen nog naar de dreigende vijand, de obussen klaar in de geschutkoepel om afgevuurd te worden. Bij één van de kanonnen ligt een 7,5" obus op de slede, klaar om ingebracht en afgeschoten te worden; een schot dat nooit heeft kunnen vertrekken. Midscheeps liggen persoonlijke bezittingen, bestek, borden en elektrische schakelkasten open en bloot.

Foto: Glenn Tessens.

HMS Defence

De deelnemers van de derde week.

toekomstplannen Zoals reeds gezegd heeft de Sectie Duiktechnieken enorm veel inspiratie voor wat betreft het organiseren van technische trips. Wie dus in de toekomst wenst aan te sluiten op één van deze trips houdt best de communicatiekanalen die gehanteerd worden in de gaten. Mogelijk komt er zelfs een nieuwe editie voor Jutland of komen er nieuwe bestemmingen, al dan niet met de Cdt. Fourcault. Hopelijk tot één van deze gelegenheden. 

Kenneth Dupont en Stef Teuwen

Reportage Duikplaats

Staalslakken in de Oosterschelde

Foto:Ivo Madder.

De zichtbaarheid is weer schitterend, de koude maakt ons 's morgens om 7.00 uur direct wakker. Het anker ligt aan de achterzijde van het wrak, maar al snel hebben we door dat ook hier grote bergingswerken zijn uitgevoerd. Slechts hier en daar kunnen wij nog structuren herkennen, maar hoog opstaande wanden en patrijspoorten maken ons duidelijk dat het om een 100 jaar oude slagkruiser gaat. Het puinveld is even breed als lang, maar als plots de immense en intacte dubbelloop 12" MK X kanon opduikt, krijg je pas een indruk hoe groot het schip in werkelijkheid moet geweest zijn. Als duiker voel je je ontzettend nietig en met dit beeld op ons netvlies besluiten we om de expeditie af te sluiten en op te stijgen. Als iedereen terug aan boord is, kan de tien uur durende terugvaart richting het Deense Thyboron beginnen en kunnen we genieten van een uitgebreid ontbijt op deze laatste dag. Gegevens en foto's worden uitgewisseld en iedereen is het erover eens: het was een geslaagde expeditie naar wrakken die de geschiedenis mee bepaalden en slechts door weinigen verkend werden. De vele voorwerpen, waaronder een intacte Siebe-Gorman duikhelm, zakhorloges, kompassen en talloze patrijspoorten zijn zaken waar we als ervaren Noordzeeduiker maar kunnen van dromen in onze wateren. Dromen die uitgekomen zijn in de wateren waar 100 jaar geleden de grootste zeeslag ooit heeft plaatsgevonden! Als organisatoren kunnen wij enkel de deelnemers en de crew van de Cdt. Fourcault bedanken voor deze onvergetelijke ervaring, en wie weet, wordt vervolgd …

Na meer dan 5 jaar zie je aan de Zeelandbrug nog steeds staalslakken tussen de breukstenen.

Ontbrekende documenten en conclusies zonder bewijs bij vergunningaanvraag stort staalslakken.

n de vergunningaanvraag van Rijkswaterstaat voor de stort van staalslakken in de Oosterschelde zijn conclusies getrokken waarvoor het wetenschappelijk bewijs ontbreekt. Dat is de belangrijkste uitkomst uit het onderzoek dat de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB) in opdracht van de Raad van State heeft uitgevoerd. "Er had aangetoond moeten worden dat er geen negatieve effecten optreden als gevolg van de stort", vertelt Brendan Oonk, die zich vanuit de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) en Stichting de Oosterschelde (SDO) volop inzet tegen de staalslakkenstort en het verlies aan onderwaternatuur. "De StAB geeft ons gelijk dat sommige documenten ontbraken en dat er formele onduidelijkheden zijn in de vergunningaanvraag en -toekenning".

breuksteen komt de natuur ten goede Daarnaast heeft de StAB ook geconcludeerd dat het afdekken met grote breukstenen de natuur ten goede komt, het herstel mogelijk versnelt en de biodiversiteit vergroot. "Helaas merkt de StAB ook op dat breuksteen, net als staalslakken, formeel niet in de Oosterschelde thuis hoort, dus dat ze

daarmee juridisch niet als alternatief voor de staalslakken aangemerkt kunnen worden", aldus Brenda Oonk. "De vervelendste conclusie van de StAB is dat het gebruik van staalslakken mag", aldus Brenda. De StAB verwacht dat er geen problemen ontstaan door de zware metalen die uit de staalslakken komen. "Jammer genoeg gaat het hier om een inschatting, het werkelijk bewijs hiervoor ontbreekt. Gelukkig wordt dat wel erkend en bevestigd door zowel de StAB, als de wetenschappers die de gevolgen van de staalslakken hebben onderzocht".

NOB en SDO vragen nogmaals om vernietiging van vergunningen We hebben naar aanleiding van het advies van de StAB nogmaals gevraagd om vernietiging van de vergunningen om te mogen storten. "Nu is het afwachten hoe de Raad van State oordeelt", vertelt Brenda Oonk. De zitting is in het voorjaar van 2015. Je kunt via http://bit.ly/StAB-advies het hele advies van de StAB teruggelezen & via http://bit.ly/reactie-StAB-advies de reactie daarop door NOB en SDO. 

Madelon Schepers, communicatiemedewerker NOB

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

Festival Masters - breedhoek - goud. Foto: Rinie Luycks.

Festival Juniors - breedhoek - brons. Foto: Frank Nuijens.

Open Belgisch Kampioenschap Onderdeel: Festivalwedstrijd

Hippocampus jan./feb. 2015

Festival Masters - breedhoek met model - goud. Foto: Harvey Buyst.

Festival Masters - visportret - brons. Foto: Els Van Den Borre.

Zoals beloofd in vorige Hippocampus brengen we in deze uitgave het tweede deel van het Open Belgisch Kampioenschap.

et Open Belgisch Kampioenschap (OBK) bestaat eigenlijk uit twee delen. Je hebt het 'shoot out' gedeelte, waarbij foto- en videografen in de loop van het jaar 2014 – tijdens de vier officiële NELOS-fotowedstrijden – onderwateropnamen maakten. Die wedstrijden vonden plaats in de wateren van Zeeland of België.

Festival Juniors - visportret - goud. Foto: Arjette Schieck.

Uit die wedstrijdopnamen leverden ze hun mooiste foto's of video's binnen, waarmee ze konden meedingen naar een prijs. De foto's en de daaraan gekoppelde wedstrijdresultaten van het OBK 2014 'Shoot out' Juniors en Masters konden jullie in de vorige periodiek bewonderen.

Festival Masters. Breedhoek met model. Plaats 4. foto: Jutha Heyman.

Hippocampus jan./feb. 2015

Het tweede deel van het OBK bestaat uit de inzendingen voor de 'festivalwedstrijd'. Het zijn foto's en films die niet deelnamen aan de 'shoot out'. Het kunnen dus beelden zijn van tropische bestemmingen, maar ook van 'onze wateren'. Uit alle inzendingen, dus zowel van de 'shoot out' als van de festivalwedstrijd, werd door de jury een voorselectie gemaakt van foto's die als thema 'coverfoto' in aanmerking kwamen. Er werden 10 foto's genomineerd. Deze reeks werd door het redactieteam van Hippocampus beoordeeld. Na enkele selectieronden bleven er drie genomineerden over: Raymond Wennekes met een macrofoto van een garnaal die met zijn pootje aan zijn oog aan het wrijven was; Filip Staes met een breedhoekfoto van zacht koraal met een duiker op de

achtergrond; Harry klerks met een juveniele keizersvis (Pomacanthus imperator). De keuze was moeilijk, maar uiteindelijk werd de foto van Harry klerks verkozen als 'Beste coverfoto'. Ze zal als cover gebruikt worden voor Hippocampus van maart/april (Hippo 253). Zowel bij de 'shoot out' als bij 'festivalwedstrijd' konden punten verzameld worden. Deelnemers die aan beide wedstrijdonderdelen deelnamen, konden meer punten vergaren. Zodoende kon men winnaar van het Open Belgisch Kampioenschap worden. Als je bovendien nog de Belgische nationaliteit had, maakte je kans om Kampioen van België te worden.

Hippocampus jan./feb. 2015

DD Fotograaf van het jaar Masters: Filip Staes (B). DD Fotograaf van het jaar Juniors: Raymond Wennekens (NL). DD Videograaf van het jaar Masters: Jo De Smedt (B). DD Videograaf van het jaar Juniors: Veerle Deleebeeck (B). DD Fotokampioen van België Masters: Filip Staes (B). DD Fotokampioen van België Juniors: Thomas Van Pluymbroeck (B). DD Videokampioen van België Masters: Jo De Smedt (B). DD Videokampioen van België Juniors: Veerle Deleebeeck (B). DD Prijs Hippocampus 'Beste coverfoto': Harry klerks (B).

We laten je graag genieten van enkele van de mooiste ingezonden festivalwedstrijdfoto's.  Ivo Madder

Festival Juniors - breedhoek - goud. Foto: Thomas Van Puymbroek.

Winnaars van het Open Belgisch Kampioenschap

Festival Masters - visportret - plaats 4. Foto: Bruno Van Saen.

OBK 2014 Juryleden fotografie DD Luc Eeckhaut (NELOS). DD Rudi Brocken (NELOS). DD Ron Offermans (NOB). DD Jean-Christophe Grignard (LIFRAS). DD Marc Hiernaux (LIFRAS).

Festival Masters - breedhoek - zilver. Foto: Rinie Luycks.

OBK 2014 Juryleden video DD Stephan Matthies (NELOS). DD Rudi Debruyne (profesioneel). DD Jack Oomen (NOB). DD Christian Benoit (LIFRAS). DD Sylviane Godin (LIFRAS).

Festival Masters - breedhoek - brons. Foto: Gino Symus.

Festival Masters - breedhoek met model. Foto: Bruno Van Saen.

Festival Masters - visportret - goud. Foto: Luc Rooman.

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

Festival Juniors Visportret DD Goud: Arjette Schieck. DD Zilver: Harvey Buyst. DD Brons: Miranda Minne. DD Plaats 4: Thomas Van Puymbroeck. DD Plaats 5: Nadieh Schellekens. Breedhoek met model DD Goud: Harvey Buyst. DD Zilver: Frank Nuijens. DD Brons: Arjette Schieck. DD Plaats 4: Jutha Heyman. DD Plaats 5: Thomas Van Puymbroeck. Breedhoek DD Goud: Thomas Van Puymbroek. DD Zilver: Johan De Prins. DD Brons: Frank Nuijens. DD Plaats 4: Raymond Wennekes. DD Plaats 5: Harvey Buyst. Macro DD Goud: Miranda Minne. DD Zilver: Raymond Wennekes. DD Brons: Thomas Van Puymbroek. DD Plaats 4: Frank Nuijens. DD Plaats 5: Arjette Schieck. Thema cover DD Goud: Raymond Wennekes. DD Zilver: Thomas Van Puymbroek. DD Brons: Arjette Schieck. DD Plaats 4 : Johan de Prins. DD Plaats 5 : Harvey Buyst.

Hippocampus jan./feb. 2015

Festival Masters - breedhoek met model - goud

Festival Masters - thema 'coverfoto' - winnaar 'Beste coverfoto'. Foto: Harry klerks.

Festival Masters . Breedhoek - zilver. Foto: Janny bosman.

Festival Masters - breedhoek met model - plaats 5. Foto: Gino Meskens.

Festival Masters - macro - brons. Foto: Goos Van der Heiden.

Festival Masters - thema 'coverfoto'. Foto: Filip Staes.

Festival Masters - breedhoek - plaats 4. Foto: Bruno Van Saen.

Festival Masters - breedhoek plaats 5. Foto: Janny bosman.

Hippocampus jan./feb. 2015

Festival Masters - macro - plaats 5. Foto: John Knappers.

Festival Masters - macro - plaats 4. Foto: Jef Driesen.

Festival Juniors - visportret - plaats 4. Foto: Thomas Van Puymbroek.

Festival Masters - macro - zilver. Foto: Harry klerks.

Festival Masters - macro - goud. Foto: Luc Rooman.

Festival Masters - visportret - plaats 4. Foto: Jef Driesen.

Hippocampus jan./feb. 2015

Festival Masters

Festival Juniors - breedhoek met model - brons. Foto: Arjette Schieck.

Festival Masters - visportret - zilver. Foto: Filip Staes.

Visportret DD Goud: Luc Rooman. DD Zilver: Filip Staes. DD Brons: Els Van Den Borre. DD Plaats 4: Jef Driesen en Bruno Van Saen. Breedhoek met model DD Goud: Filip Staes. DD Zilver: Rinie Luycks. DD Brons: Bruno Van Saen. DD Plaats 4: Harry klerks. DD Plaats 5: Gino Meskens. Breedhoek DD Goud: Rinie Luycks. DD Zilver: Janny Bosman. DD Brons: Gino Symus. DD Plaats 4: Bruno Van Saen. DD Plaats 5: Janny Bosman. Macro DD Goud: Luc Rooman. DD Zilver: Harry klerks. DD Brons: Goos Van der Heiden. DD Plaats 4: Jef Driesen. DD Plaats 5: John Knappers.

Festival Juniors - macro - goud. Foto: Miranda Minne.

Thema cover DD Goud: Harry klerks. DD Zilver: Filip Staes. DD Brons: Bruno Van Saen. DD Plaats 4: Luc Rooman DD Plaats 5: Els Van Den Borre

Dank aan ... De Audiovisuele Commissie NELOS wenst alle deelnemers te bedanken voor hun deelname, de organistoren en hun helpers voor de goede organisatie, de juryleden voor het jureren en de sponsors voor de prachtige prijzen.

De sponsors Festival Juniors - breedhoek - plaats 4. Foto: Raymond Wennekes.

NELOS, Hippocampus, Hugyfot, Greenforce, Guylian, Shotland Marine Quest, Travel and Joy, Dive Inn De Kabbelaar, Onderwaterhuis.nl, Aquacom.nl, Mr. Seal herstelling, MES bvba, Thomas Cook, Duiken, Degusta, Stolli's, Dolphins Duikcenter Nederland, Eurodivers Spanje, Eurodivers Cro채tie, Gulen Diversort Noorwegen, Ecolagical Divers Tenerife, Stolli's Dive Base Spanje, Eethuis Hoogtij, Kamera Express, Rudi Van Geldere, Vic Verlinden, Duikgids (Remco Stroet & Marloes Otten).

Hippocampus jan./feb. 2015

Club in de kijker

12 uur lang zaten er telkens 4 breiers onder water gedurende 15 minuten.

Wereldrecord onderwaterbreien Fo

Voor de jeugdduikers stond er onderwaterdammen op het programma.

to 's (8

): ar

ch ie

fd ui

kc lu

bD eN er

e 誰d en

Hippocampus jan./feb. 2015

15 november 2014 is voor onze duikclub De Nereïden uit Wevelgem

De re dd ers van d ienst bij al afge le de k lok gde tijd die de registre erde.

een dag die ons voor altijd zal bijblijven. Op algemeen verzoek werd een jaar geleden een werkgroepje opgestart om weer eens – net zoals in 2010 – een onderwaterkaarting te organiseren. We wilden deze keer ook een activiteit voorzien die de duiksport op een andere manier in het licht zou kunnen stellen bij een ruim publiek.

n plots was daar een ingeving: als dank voor hun duikinitiatie begin januari 2014, stelde de 'Boerinnenbond' een brei-initiatie voor aan de leden van onze club. Zo ontstond een eerste idee om breilessen onder water te organiseren. Na een intensieve brainstorming werd het een 12-uren-marathon-breien-onder-water. Toen kwam een nog wilder idee: waarom er niet meteen een wereldrecordpoging van maken? Contacten met de 'Guinness World Records Organisation' leerden alvast dat dergelijk record nog niet bestond. Ook het gemeentebestuur van Wevelgem was meteen laaiend enthousiast. De sportdienst stelde zelfs voor om deze marathon te koppelen aan de zwembaddagen die in het weekend van 15 november 2014 doorgingen. Datum en activiteit lagen finaal vast. Dus konden we aan de praktische uitvoering beginnen: sponsors zoeken, affiches maken, tombolaprijzen verzamelen, kaarten drukken, catering verzorgen, vrijwillige medewerkers zoeken, onder- en bovenwaterveiligheid garanderen, duikmateriaal voorzien, aanvraag indienen bij Guinness, administratie verzekeren voor zowel verzekering als Guinness, opnamemogelijkheden voorzien als bewijsmateriaal (met dank aan Hugyfot voor hun prototype behuizing). Dé grootste uitdaging bleek het warm maken van kandidaten. De opzet was immers om gedurende 12 uren telkens 4 breiers onder water te hebben gedurende 15 minuten, wat neerkwam op 196 in te vullen plaatsen. De minimumleeftijd voor niet-duikers werd op 14 jaar gezet. Sociale Media, pers, affiches, NELOS en WEVOS werden ingeschakeld. Reacties kwamen van overal. Brei- en duikinitiatielessen werden in de weken voor het evenement gegeven. Ook duikschool de Stingrays uit Deerlijk organiseerde een thema-avond breien onder water voor hun jeugdduikers.

Zelfs Franklin Forrez (voorzitter Subcommissie Jeugdduiken) ontsnapte niet aan een initiatie breien. De dag zelf was het een drukte van jewelste. Emoties en inzet waren aanwezig bij iedereen. 196 verschillende deelnemers hebben we niet gehaald, maar de marathon is ononderbroken en zonder enig incident (behalve het breken van 2 breinaalden) verlopen. Jeugd- en andere enthousiaste duikers en gedreven niet-duikers (jong en oud) dompelden zich onder water om er een kwartier lang te breien (sommigen zelfs meerdere keren na elkaar en sommigen overwonnen ook angsten). Bij de laatste breisteek om 22.00 uur konden we – moe maar super tevreden – terugkijken op een magische 12-uren-marathon, een groot succes dankzij een maandenlange intensieve voorbereiding en ongelooflijk enthousiasme van iedereen. Het resultaat is een kerstboom van 181 cm geworden. De aanvraag tot erkenning van het wereldrecord is ondertussen vertrokken naar Guinness World Record. Het is spannend uitkijken naar hun antwoord, maar wat wij vooral zullen koesteren zijn de intensieve momenten die we beleefd hebben tijdens de maandenlange voorbereiding, het plezier, de samenwerking en motivatie van zowel de leden van de club als het enthousiasme en de warme complimenten van alle aanwezigen.

Breilessen boven water.

De onderwaterka

arters in act ie.

De gebroken breinaald.

Dank aan medewerkers, deelnemers en supporters die er een onvergetelijke gebeurtenis van hebben gemaakt. Dikke proficiat aan zij die – elk om hun eigen reden – zijn komen opdagen en iets hebben bijgeleerd of overwonnen. Van harte welkom aan zij die ervoor gewonnen zijn om de duiksport een warm hart toe te dragen en die er misschien aan beginnen. En o ja, dank aan de boven- en onderwaterkaarters, want hier was het uiteindelijk toch om begonnen. 

Het eindresultaat was een kerstboom.

Nathalie Callens

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Commissie Duikers met een Handicap

De briefing.

Een dag waar iedereen blij is.

Planning van de kompasrichting.

Foto's: Jozef Van den Berghe.

Het uitrusten van de duikers met een handicap.

8e Wet Wheels Duikdag Op zaterdag 6 september 2014 was de hemel boven het Zilvermeer zwaar betrokken. Het was windstil en er lag een lichte mistlaag over het stille water. Maar door de nog altijd warme lucht van de vorige dagen trok die mist wel snel op, zodat er geen speciale beperkingen voor de duiken moesten opgelegd worden.

Hippocampus jan./feb. 2015

et aantal ingeschreven deelnemers was een record: bijna 100 duikers! Om precies te zijn: 96. Allemaal mooi geregistreerd op formulieren die op het grote uithangbord geplaatst werden. Voor de eerste duik om 10.30 uur waren er zo maar even 22 ploegen van telkens ĂŠĂŠn gehandicapte duiker met twee begeleiders. Het was daar nogal een drukte op die steiger, die nu wel een beetje smal bleek te zijn. Voor de tweede duik om 14.00 uur waren er nog eens 13 ploegen. Zo werden er welgeteld 105 duiken gedaan!

Het ging er trouwens zeer hartelijk aan toe.

Charles Engels had 's morgens heel wat observatiewerk.

Het te water gaan vanaf de steiger.

Na de middag kon Charles het wat rustiger aan doen, door mensen na hun duik op de steiger te helpen of met de zetellift op te zwengelen.

Ann Tielen na haar toespraak.

Technisch ging het er ook gezellig maar wel precies aan toe: het uitrusten van de duikers met een handicap, het te water gaan vanaf de steiger en de briefing met kompasplanning. Charles Engels had 's morgens vanop zijn steigerhoofd heel wat observatiewerk, maar 's namiddags kon hij het toch even wat rustiger aan doen, door mensen na hun duik op de steiger te helpen of met de zetellift op te zwengelen. Het ging er trouwens zeer hartelijk aan toe zoals te zien is op bijgaande foto's.

Een Wet Wheel Duikdag is eigenlijk toch wel een feest voor iedereen: er is een hele groep mensen zo blij dat ze kunnen helpen en er is een tweede groep mensen zo blij dat ze kunnen geholpen worden. Iedereen blij dus. Tot slot kreeg Ann Tielen (voorzitter van de Commissie Duikers met een Handicap) in de grote eetzaal van het drijvend restaurant 'De Kleppende Klipper' na haar toespraak een hele rij gelukwensen, niet enkel voor haar verjaardag op die dag, maar ook voor de – weeral – perfecte organisatie van deze prachtige 8e WWD.  Jozef Van den Berghe

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws

Foto: Evelyn Vanderbrugghen.

Zeestage

Stage T

de mer

De 'Stage de mer' (= Zeestage) van NELOS bekeken door de LIFRASbril van Laurence Thewissen.

Patrick Demesmaker (Federaal Technisch Directeur LIFRAS).

Havenkapitein Luce De Smet (NELOS).

raditioneel worden de afgevaardigden van de anderstalige zusterliga uitgenodigd op de zeestages. Wij hebben John Remue (voormalig Federaal Technisch Directeur) en Willy van der Plas (voorzitter NELOS) mogen ontvangen om NELOS te vertegenwoordigen op de Zeestages van LIFRAS. Evenzo werd LIFRAS uitgenodigd en hierdoor hadden Patrick Demesmaker (onze Federaal Technisch Directeur), Jean Rondia (onze Voorzitter), Robert Henry (bestuurslid), Katia Van De Veegaete (secretaresse LIFRAS) en ikzelf de gelegenheid om naar Boulouris te gaan. De NELOS-Zeestages vonden plaats van 5 tot 9 oktober 2014 in Boulouris, Saint-Raphaël. Het was een Stage met een heel speciale tint omdat NELOS zijn 10e Zeestage in Boulouris vierde en omdat het de laatste Stage was voor een heel speciaal iemand, nl. Luce De Smet, één van de secretaressen in het Duikershuis.

Katia Van De Veegaete (LIFRAS).

NELOS zorgt ervoor dat de beide Zeestages (2*I en 3*I) samen doorgaan in Hotel Cap Boulouris en met de medewerking van het duikcentrum Europlongée (nvdr: Bij LIFRAS gaan de beide Stages niet noodzakelijk op dezelfde plaats door). Onafhankelijk van de plaatsen waar de Stages doorgaan, vertonen de NELOS-Stages veel gelijkenissen met de LIFRAS-Stages: de onderwerpen van de tafelgesprekken, de organisatie van bootduiken, briefings, stijgoefeningen, behandelen van slachtoffers en … een avond met animatie (de zogenaamde 'vrije avond'). De 3*I Stage gebeurt vanaf semi-rigide boten (RIB's), met daguitstappen. Dat wil zeggen flessen vullen en 's middags eten, bijv. in Agay, een nabijgelegen haven. Maar toch ook enkele verschillen tussen de Stages: de duikdiepte voor de 2*I stage, de organisatie van de ploegen op de boten, de organisatie van de veiligheid en de benadering van de themaduiken.

Robert Henry (LIFRAS).

Jean Rondia (voorzitter LIFRAS).

Foto's (5): Roland Wantens.

Sven Vandekerckhove (Federaal Technisch Directeur NELOS), Patrick Demesmaker (Federaal Technisch Directeur LIFRAS) en Laurence Thewissen (Verantwoordelijke Communicatie LIFRAS).

Op het einde van deze stages, mocht NELOS 12 nieuwe 2*I's benoemen en ook 3 nieuwe 3*I's. L'Hippocampe (nvdr: tijdschrift van LIFRAS) heeft zijn bevraging gedaan … Maar waarom neem ik deel aan deze Stages? Persoonlijk vind ik het belang rijk om de parallellen tussen onze beiden duikonderrichten te behouden. Los hiervan is het uiteraard ook belangrijk om de filosofie te zien waarrond de NELOS-Stage is opgebouwd. En nochtans … elke liga werkt onafhankelijk. Inderdaad, maar de 'crossover' tussen de brevetten van onze liga's gebeurt automatisch en hierbij zitten uiteraard ook de instructeurstitels. Een 3*Instructeur LIFRAS die zich aansluit bij NELOS wordt erkend als 3*I NELOS en omgekeerd. Is dit ook het moment om je netwerk uit te breiden? Jawel! Dit was ook een gelegenheid om de kandidaten naar waarde te schatten: wij hadden immers de gelegenheid om mee te duiken met de 3*I-stage. Het was interessant om de kandidaten te leren kennen met de titel die ze vertegenwoordigen en de rol die ze mogelijks in de toekomst zullen spelen in het belang van de liga. Maar tegelijkertijd is het ook een opportuniteit om andere 3*I's te leren kennen. Het probleem van 'mijn generatie' is immers dat wij geen Bendor (nvdr: eiland waar vroeger de Zee stage plaatsvond) meer hebben gekend en zeker geen 2*I en 3*I Stages die – zoals vele jaren geleden – samen werden georganiseerd door BEFOS-FEBRAS. En hierdoor kennen we dus, los van enkele vluchtige contacten, onze collega's van NELOS niet echt.

Hoe zie jij de toekomst van de beide liga's? Tijdens deze Stages, heb ben wij ook gelegenheid gehad om te duiken en te spreken met Sven Vandekerckhove, de Verantwoordelijke van het Duikonderricht NELOS. Sven heeft de functie overgenomen die John Remue eer tijds bekleedde. Tijdens de Stages was dit het moment om te spreken over de werking van de verschillende commissies, de verwachtingen, de problemen die we ondervinden en de projecten die nog op stapel staan. De beide Federaal Technische Directeurs (nvdr: Verantwoordelijken Duikonderricht) hebben tevens besproken om een overleg te organiseren tussen de Besturen Duikonderricht van NELOS en LIFRAS, zodat beiden zich aan elkaar kunnen voor stellen en kunnen spreken over de projecten die op stapel staan…

wrakduiken 5 2 5 € • • • • • •

5 dagen - 5 nachten in vol pension 10 duiken: voor groepen.

Minimum 3*Duikers Verzorgde keuken Comfortabel hotel Volledig pension Vullen van de ﬂessen in het duikcentrum Gans het jaar door (behalve juli en augustus)

CLUB INTERNATIONAL DE PLONGEE DU LAVANDOU SUR LE PORT - 83980 LE LAVANDOU - FRANCE Tél: +33-4-94-71-54-57 Fax: +33-4-94-15-13-09 www.cip-lavandou.fr info@cip-lavandou.fr

Nog een slotwoord? 'Plonger en français', Duiken in het Nederlands. Wij zijn een klein land, maar los van onze specialiteiten en de taalbar rière worden we gedreven door dezelfde passie. Het is dus zeer belangrijk om de vriendschapsbanden tussen beide liga's te behouden. 

Laurence Thewissen, 3*I LIFRAS, Verantwoordelijke Communicatie

Hippocampus jan./feb. 2015

B ondsnieuws Reportage Zeestage Biologie

Groto foto links: De kandidaten van de 2*Stage. 1) Even puzzelen hoe die tent opgebouwd moet worden. 2) Eric Sels, voorzitter van de 2*Stage, geeft een briefing aan de juryleden. 3) Sven Vandekerckhove, Federaal Technisch Directeur van het Duikonderricht NELOS, geeft zijn openingsspeech voor de Zeestage. 4) De verschillende polo's.

Foto: Roland Wantens - NELOS vzw.

Ooit moet het er eens van komen: 2*I 54

Hippocampus jan./feb. 2015

Ooit moest het er eens van komen om de uitdaging 'Meedoen aan de Zeestage' aan te gaan… Dus, in december 2013 ging ik naar de AVOS-infoavond om erachter te komen hoe het er in werkelijkheid aan toegaat, daar in Zuid-Frankrijk.

Grote foto: De boot van l'Aventure Sous-Marine, één van de twee stageboten. Linksboven: Nog een opmerking voor de laatste duik. Linksonder: Briefing aan boord. Rechtsboven: Soms is er even tijd om te genieten van je duik. Rechts midden: Is de zee niet te ruw? Rechtsonder: Is iedereen aan boord?

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Zeestage

1) Klaar voor vertrek. 2) Evaluatie van de duik. Juryleden Kris en John. 3) Juryleden Vincent en Kurt quoteren de duik. 4) Feedback na de eerste duik. 5) Tafelgesprek. 6) Het weer wordt nauwlettend in het oog gehouden. 7) Redding. 8) De tafel van de genodigenden.

Een nuttige infoavond, want iedereen kent wel de verhalen, die we waarschijnlijk met de nodige kilo's zout moeten nemen. Na deze infoavond en de nodige nachtjes slapen, is de kogel door de kerk: "Ik doe mee aan de Stage voor 2*Instructeur". Aanvraagformulieren ingevuld en opgestuurd. Nog wat theorielessen gevolgd. Theorie-examen gedaan. Geslaagd. Dus kon het echte werk beginnen. Eerste vergadering met alle kandidaten 2*I, van alle regionale (V)OSSEN. Verdom-

Hippocampus jan./feb. 2015

me â&#x20AC;Ś er komt heel wat meer bij kijken dan ik dacht. Sponsors zoeken voor van alles. Logo ontwerpen. Polo's laten maken. Voor zuurstofflessen en EHBO-koffers zorgen, drinkwater aankopen, reserveflessen met ademautomaten voorzien, reservemateriaal meenemen, ... en 'last but not least' snoep â&#x20AC;Ś kilo's snoep. Op de pre-pre-Stage, eind september op het Grevelingenmeer, kregen we een eerste voorproefje van wat ons te wachten staat: twee duiken organiseren vanaf de Sjarina.

Rij 1 vlnr.: Juryleden Bruno Bossier, Lars Putteneers, Hilde Stallaert, Vincent Leroy, Glenn Tessens, Philippe Mertens . Rij 2 vlnr.: Juryleden Eddy Dielen, Sylvia Malfait, Marc Allemeersch, Anjes Daems, John Swinnen, Franklin Forrez.

De Euro Plongée, één van de boten van de 2*Stage.

Daarna nog de pre-Stage in het Duikershuis: de briefing en de kennismaking met de jury. En dan maar aftellen naar zondag 6 oktober 2014, de dag dat de Zeestage begint. Ik was al een weekje op voorhand vertrokken om een paar duikjes te doen. Het was immers een tijdje geleden dat ik nog eens in de Middellandse Zee had gedoken, zo'n 10 jaar ongeveer. Ik had het 'geluk' dat ik het gezelschap had van enkele vrienden (geen vijanden meer nodig, dus) om mij te steu-

De artsen van de Zeestage.

nen en te begeleiden. Hoe dichter de Stage naderde, hoe meer kandidaten (en juryleden) er op de camping verschenen. En dan was het zover, eindelijk 6 oktober 2014. Daar stond ik dan, met mijn duikzak voor de poort van Cap Boulouris. Sleutel van de kamer gaan zoeken, Richard mijn kamergenoot tegengekomen. Alle duikgerief in de grote camionette geladen, en naar de tent aan het duikcentrum ge bracht. Terug naar het hotel … en iets later

kon dan het 'spelleke' beginnen. De eerste taak na de openingsreceptie was de jury uitnodigen voor het eten, samen met mijn eerste buddy Dirk Callaert. Daarmee was het eerste tafelgesprek van de acht begonnen. Hoe moet je die mensen tevreden stellen? Ik dacht dat je ging duiken voor je plezier en niet om te mekkeren en te zagen. Man, man, man, hier is flink wat acteertalent verloren gegaan. Volgend jaar misschien een Oscaruitreiking organiseren?

Een checkdive in de haven.

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Zeestage

Rij 1 vlnr.: Kurt Lommens, Pieter Decoene, Herwig Van Cotthem, Koen Van Dyck (juryleden). Rij 2: Geert D'Heere, Michel Declercq, Allan Soreyn, Gert Van Roey, John Maes (juryleden), Jef Schellekens (kandidaat). Rij 3: Kandidaten Luc Rooyackers, Richard Wouters, Dirk Callaert, Bart Dammans, Brian D'Rozario, Freddy Lievens.

Rij 4: Kandidaten Gert Van Hoydonck, Franky Cardoen, Geert Hauspie, Christophe Degraer. Rij 5: Kandidaten Dirk Geerits, Christian Cornelis, Dennis Gommé, Peter Dewinter, Marc Deprez, Amar Ayad. Rij 6: Kandidaten Tom Baert, Filip Vande Velde. Roland Wantens (fotograaf), John Remue (erevoorzitter Duikonderricht).

Links: Monique Demoustier (erelid Ereraad), Stéphane Barre (kapitein Euro Plongée). Rechts: De veiligheid is er ook.

Hippocampus jan./feb. 2015

Maar we kwamen om te duiken, én duiken deden we. De jury's vielen tijdens het duiken met bosjes: dronkenschap der diepte, syncope, wegzwemmen, slecht werkende ademautomaat, niet willen stijgen, ... Al goed dat ik de week ervoor al had gedoken, want met die lastpakken heb ik niet veel

Duikplanning.

van de fauna en flora gezien. En als je dan aan de oppervlakte kwam en de boot lag wat ver weg, dan wist je het al: dan kreeg mevrouw of meneer wel een krampje en kon je gaan slepen. En zo ging dat vijf dagen, acht duiken lang, aan een stuk door. En de tijd om 's avonds te gaan stappen,

Simulatie van een duikongeval.

konden we ook wel vergeten. Want dan stond er nog wel wat educatiefs op het programma. Dokter Hans Engels gaf een voordracht over EHBO en Michel Declercq over zeemanschap. Onze sponsor Scubapro bracht een presentatie van zijn producten. Tijdens de kwis werd onze algemene kennis

Hoge nood.

Receptie, aangeboden door Euro Plongée.

Roland Wantens, de officiële fotograaf van de Zeestage.

Koud of...?

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Zeestage

De slimste jury.

Dirk Deraedt, de presentator van de kwisavond.

Kusje voor de voorzitter.

Luce werd gevierd omdat het haar laatste Zeestage is voor ze op pensioen gaat.

Rij 1: Sven Vandekerckhove (Federaal Technisch Directeur), Willy van der Plas (voorzitter NELOS), JosĂŠ Vandekerckhove (Groepsverantwoordelijke Euro PlongĂŠe), Tony Devolder (Groepsverantwoordelijke Le Corsair). Rij 2: Eric Sels (Voorzitter van de 2*Stage), Hans Engels (arts), Ronny De Meersman (veiligheid), Luce De Smet & Katrijn Ools (Havenkapitein en secretariaat), Marc Van Gorp (veiligheid).

Rij 3 vlnr.: Didier Martinez (kapitein van l'Adventure Sous Marine), Rudi Bonny (veiligheid), Ingrid Dekelver (arts), Ginette De Smedt (veiligheid).

Hippocampus jan./feb. 2015

9 dagen/ 7 nachten € 1219,00 p.p.

Ontdek de schitterende onderwaterwereld van Curaçao, vanuit Kura Hulanda Lodge & Beach Club! Alleen het huisrif is al meer dan de moeite waard, maar ga ook eens met een huurauto op pad en ontdek de vele kantduikmogelijkheden in de omgeving. Bij Go West Diving is het uiteraard mogelijk om bootduiken te reserveren, zodat ook bijvoorbeeld een duik bij 'Mushroom Forest' in jullie logboek kan komen te staan. Ook voor de niet-duikers is er voldoende te beleven in dit mooie resort met diverse faciliteiten! Voor een uitgebreide beschrijving van het resort verwijzen we naar onze website.

www.abctravel.nl

Speciale aanbieding voor 16 dagen/14 nachten: van € 1719,00 voor € 1599,00 Dit is inclusief: Retourvlucht per KLM Economy Class, luchthavenbelasting/brandstoftoeslag, 23 kilo ruimbagage, aankomsten vertrektransfer, 14 overnachtingen in een Hotelkamer Gardenview op basis van logies, 12 dagen ongelimiteerd gebruik fles, lucht en lood bij Go West Diving, diensten van de lokale vertegenwoordiging. Niet inbegrepen: administratiekosten € 20,00 per boeking en calamiteitenfonds € 2,50 per boeking. Optioneel: huurauto vanaf de luchthaven: vanaf € 150,00 voor 7 dagen (in deze prijs is de korting reeds verwerkt, die geldt voor het vervallen van de transfers). De prijs is gebaseerd op vertrek vanaf 1 april 2015, maar uiteraard is het ook mogelijk om deze mooie reis eerder te plannen. Informeer naar de mogelijkheden.

ABC Travel | De Klomp 120 | 7511DJ Enschede NL | tel: +31 (0)53 3030012 | info@abctravel.nl

Dirk Callaert wacht net als de andere kandidaten 2*I volspanning op het eindresultaat.

Algemene feedback aan de kandidaten 2*Instructeur.

Amar Ayad is geslaagd.

ook nog eens getest, waarbij de jury hulp kreeg van een paar bevallige assistentes die in Danny's Bar niet zouden misstaan hebben. En dan, donderdagmorgen, de laatste duik, op Lion de Mer: iedereen is opgelucht, nog eentje en we zijn er vanaf. Eigenlijk de eerste duik waarbij ikzelf een goed gevoel had. Maar ik denk eigenlijk dat het kalf al verdronken is. Na de duik, terug aan boord, was de ontlading groot. We zongen (kandidaten en juryleden even hard), de flessen Ricard en wijn gingen rond. De teerlingen waren geworpen. In de haven stonden onze supporters al te wachten, maar wij moesten nog wat werken: boten uitladen, tent opruimen en afbreken. En wachten op de kandidaat 3*I's die nog niet binnen waren. Daar kwamen ze dan, en we hebben ze dan maar een welkomssaluut gegeven, want wat die moesten presteren was nog van een andere orde dan wat wij hadden gedaan. Omdat ze nog mee konden genieten van de afsluitreceptie op het strand, aangeboden door het duikcenter, hebben we ze maar even een handje toegestoken bij het

Hippocampus jan./feb. 2015

Gefeliciteerd.

uitladen van hun boten. En nu was het tijd voor de receptie op het strand, aan de haven. De jury kon er maar kort van genieten, want ze moesten nog wat delibereren. Even later het duikgerief inpakken, eten, nog wat zingen, waaronder het nieuwe Stagelied geschreven door Dirk C. En ondertussen wachten op de proclamatie. Deze lichting kandidaten was de laatste die het geluk had om samen met de 'Grande Dame' van NELOS, Luce De Smet – van het NELOS-secretariaat , deze Stage te beleven. Luce bedankt dat je er was. We zullen je missen. De spanning werd opgedreven met pakkende liedjes, die bij menigeen een traantje over de wangen lieten vloeien en dan … Bam! Stilte. Het moment suprème was aangebroken. Ik had er voor mezelf geen goed gevoel bij. Eerst nog wat speeches van de stagevoorzitter en de voorzitters 2*I en 3*I … Kom mannekes, doe eens wat voort … En dan begint de naamafroeping van de geslaagden. Iedereen zit er een beetje te sterven, maar eigenlijk weet je het wel voor jezelf. Allez, ikzelf althans toch. Proficiat

aan de geslaagden. En aan de anderen: tot volgend jaar! Ik ben er zeker bij.  Luc Rooyackers, kandidaat 2*I

Foto's Portretfoto's: Roland Wantens. Onderwaterfoto's: Roland Wantens en John Remue. Sfeerfoto's: Roland Wantens, Katrijn Ools en Evelyn Vanderbrugghen.

Dank aan de sponsors De kandidaten van de 2*Stage danken Scuba Service Store voor het reservemateriaal waarover ze konden beschikken. Hartelijk dank aan Scubapro voor hun sponsoring van de luxueuze polo. Leuk was ook dat we van het duikcenter Euro Plongée een T-shirt kregen.

mares.com

o W PO NT ol I O IN Hn g P Ec TW NIN r T UR aTo E T ul TH rEg in

E H T F

W E N

IO S U

2 5 N

N E B

M H C

K R A

BONDSNIEUWS Zeestage

Ga jij ook voor 3*Instructeur?

De stage… een beladen woord, toch voor wie het ooit al eens meemaakte. En ik kan het opnieuw bevestigen maar ditmaal voor 3*Instructeur. Toen mij werd gevraagd een artikel te schrijven voor Hippocampus en mijn ervaringen mee te de-

De 3*Stage (juryleden en kandidaten).

len, stemde ik meteen in omdat ik van harte hoop hiermee ook anderen te stimuleren zich in te zetten en te groeien tot 3*Instructeur. Het was inderdaad een hele ervaring…

rie weken voordat de échte stage zou beginnen, was daar de door AVOS en OVOS georganiseerde pre-pre-Zeestage op het Grevelingenmeer. Voor ons was dit een eerste echte test waardoor meteen zou duidelijk worden wat van ons zou worden verwacht in oktober. Hoewel niet alles verliep zoals we wensten, was er toch een relatief goede start gemaakt. Een week later maakten we nog wat laatste afspraken: wie zou wat meenemen, wie zorgt voor welk reservemateriaal, de documentatie, planningen, enz. We waren klaar voor onze 'vakantie' in 'la douce France'… Enkele dagen op voorhand kwamen we aan in Boulouris om met z'n allen een laatste checkduik te doen en alle materiaal en afspraken nog eens te overlopen. De ochtend van de Stage was er echter snel. Om 10.00 u riep Stef Teuwen, voorzitter van de 3*Stage, ons bij zich voor de eerste briefing in de 'War-room'. Onze eerste opdracht was duidelijk: een duikje naar 45 meter onder vrienden. Meteen steeg bij iedereen de stress want we beseften dat de Stage was begonnen en zwaar zou worden, maar ze startte gelukkig met een zonnetje en vlakke zee. Om 12.00 u stonden we paraat met onze

Hippocampus jan./feb. 2015

kanariegele Stage-T-shirts toen de officiĂŤle start werd ingeluid met een receptie en speech van de voorzitter van het duikonderricht, Sven Vandekerckhove. Het duurde echter niet lang of we zaten al aan tafel voor ons eerste tafelgesprek waarna de eerste duik kon starten, gelukkig in water van 22 graden met slechts kleine golfjes van 20 Ă 30 cm. Zowel boven als onder water speelden zich de gekende stagetaferelen af: reddingen, narcoses, mondstuk wisselen en zoveel meer. Bij afloop van deze eerste beproeving hadden we allemaal hetzelfde gevoel: "Waar zijn we toch in godsnaam aan begonnen?". Maar veel tijd om hierbij stil te staan was er niet want daar was alweer het volgende tafelgesprek waarna we werden verwacht in de 'War room' voor de start van de ronde conferentiegesprekken. De onderwerpen van deze laatste waren zeer divers ("Samenwerken met de professionele duikwereld", "Samenwerking met VTS", "Hoe omgaan met gepensioneerd instructeurskader", enzovoorts) en vormden een aangename afwisseling met de 'gewone' tafelgesprekken. Het moeilijkste vond ik persoonlijk toch het ontbreken van enige feedback. Voortdurend spookten vele vragen in mijn hoofd: Ben ik wel goed bezig? Wat had ik beter kunnen doen? Hoewel me altijd werd gezegd dit zeker en vast niet te doen, toch kan je niet vermijden dat je jezelf evalueert... Iedereen deed dit en de ene zag dit positief in, de andere iets minder. Al snel voelde je wel dat dit niet veel uitmaakte, want dat je niet meer dan je best kan doen en doet wat op dat ogenblik het beste lijkt. Maar het was niet eenvoudig om dit keer op keer van je af te moeten zetten. Gelukkig kregen we erg weinig tijd om te piekeren en bij de dingen stil te staan want alles volgde elkaar in hoog tempo op.

Even genieten van een drankje.

Wat is het druk aan boord.

Harry Engelen en Roland Vanden Eede op de veiligheidsboot van de 3*Stage.

Tafelgesprek 3*I. De eerste RIB van de 3*Stage onderweg om hun flessen te vullen.

Vanaf de derde dag waren de weergoden ons spijtig genoeg minder gunstig gezind: de wind nam in kracht toe en werd een 'Vent d'Est' (oostenwind), waardoor golven van 1 tot 1,5 meter ontstonden. De laatste dag werden dit zelfs golven tot meer dan 2 meter. Het werd er daardoor zeker niet makkelijker op en ook sommige magen keerden zich. Maar alles bleef doorgaan tot de laatste minuut. Na enkele dagen alles geven, zat de laatste duik er dan (eindelijk) op. Bij het binnenvaren in de haven stonden alle kandidaten van de 2*Stage samen met onze supporters ons op te wachten, zongen liederen en Hippocampus jan./feb. 2015

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

Verwelkom

e De tweed

RIB van d

e 3*St

de have age vaar t

Hippocampus jan./feb. 2015

n van Bou

louris bin

nen.

het? Gesla Wat wordt

? agd of niet

Proficiat .

ing van de

3*Stage do

or de 2*Stag

juichten ons toe. Voor mij persoonlijk een echt kippenvelmoment en ik moet eerlijk toegeven dat de tranen me in de ogen stonden. Het samen strijden, de samenhorigheid, de emoties… gewoon onbeschrijflijk. De Stage zat erop.

De Stage… het sluitstuk van een zware maar erg leerrijke periode. Voor mij een jongensdroom die is uitgekomen. Bedankt aan iedereen voor de vele raad en steun.  Dave Hulpiau

De stress viel zo van onze schouders en de receptie op het mooie strand in de kleine haven deed ons goed. De pastis en hapjes werden zeker gesmaakt en door het ontspannen sfeertje konden we eindelijk alles loslaten. Intussen trok de jury zich terug voor bespreking en deliberatie. Hoewel er nog steeds geen resultaten bekend waren, wisten we toch dat we echt goed ons best gedaan hadden. We hoopten allen op een positief einde. Terug in het hotel gingen we met z'n allen aan tafel. Het voelde toch een klein beetje vreemd: aan tafel zitten en rustig kunnen praten en eten… zonder tafelgesprek. Dan begonnen de liederen. Echt kippenvelmomenten. Vooral bij het zingen van Eddy De Vliegher zijn 'Vliegerke' kreeg ik een heel speciaal gevoel. Wanneer Koen Van Dyck traditiegetrouw het prachtige 'You Never Dive Alone' voorbracht, met zijn superfiere zoontje op de schouders, en juist voor de proclamatie 'I dook het my way' zong, kwamen de emoties bij iedereen los. En dan was daar het moment suprême... Na een korte toespraak riep Eric Sels, de voorzitter van de 2*Stage, de namen af van de geslaagde 2*Instructeurs. Vervolgens nam Stef Teuwen het woord en haalde drie kaartjes uit zijn zak. Onze hartslag ging omhoog… "Is geslaagd: Dave Hulpiau". Wauw! Fantastisch! Wat een gevoel… Intussen stond mijn vrouw me met open armen en tranen van geluk op te wachten. Ze wilde me even niet meer loslaten. Het is en blijft immers een erg zwaar traject waar je als gezin samen moet achterstaan. Vervolgens werden de andere geslaagden afgeroepen: mijn kamergenoot Stefan Paas en Dirk Saman. We vlogen elkaar om de hals en waren ontzettend blij voor elkaar. Spijtig genoeg was, zoals bij elk examen, niet iedereen geslaagd. Eén ding weet ik zeker: respect voor alle kandidaten. Iedereen heeft er heel hard voor gewerkt. Als ik terugkijk op deze erg intense en uitputtende week kan ik alleen maar zeggen dat ik ongelooflijk veel heb geleerd en ongetwijfeld nog veel zal leren in de komende maanden en jaren. Bovendien heb ik er vrienden voor het leven bij.

René Van Leeuwen en Dirk Deraedt de rol van avontuurlijke duikers.

Foto's Portretfoto's: Roland Wantens. Sfeerfoto's: Roland Wantens, Evelyn Vanderbrugghen, Katrijn Ools.

Dank aan de sponsors De kandidaten van de 3*Stage danken Duikschop The Big Blue voor het reservemateriaal waarover we konden beschikken. Hartelijk dank aan Scubapro voor hun sponsoring van de luxueuze polo. Ook aan de kandidaten van de 2*Stage voor de gele polo met tekening van de Zeestage 2014. Leuk was ook dat we van het duikcenter Euro Plongée een T-shirt kregen.

Pasfoto's: Van boven naar onder Kolom 1: René Van Leeuwen, Dirk Deraedt (jury), Lutgart Stals (kandidaat) Ronny Margodt (jury), Stefan Paas, Dirk Saman (kandidaten), Ivo Hubert (jury). Kolom 2: Bert Van Opstal (jury), Harry Engelen (veiligheid), Stef Teuwen (voorzitter 3*Stage), Dave Hulpiau (kandidaat), Eric Vonk (jury), Jan De Boever (kandidaat), Roland Vanden Eede (dokter).

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto's (2): Jean-Marie Ghislain.

Hippo las voor u

MAN & HAAI De Belg Jean-Marie Ghislain, onderwaterfotograaf, ooit als de dood voor water, maar gefascineerd door dieren, overwon zijn angst en brengt in zijn fotoboek 'Man & Haai' zijn fascinatie voor deze bijzondere en zeldzame diersoort op een sublieme manier tot leven.

ean-Marie Ghislain is onderwaterfotograaf en heeft er zijn missie van gemaakt de haai als soort te beschermen. Hij is de stichter van en drijvende kracht achter het communicatieproject 'The Shark Revolution'. Voor meer info: www.shark-revolution.com. Zijn motto? "Schoonheid is de beste remedie tegen angst". Een citaat uit het boek: "Ik ben geen wetenschapper, geen kunstenaar en geen schrijver. Mijn enige verdienste is dat ik in het water ben gesprongen, dat ik mijn angsten heb overwonnen, dat ik mijn leven in handen heb genomen, dat ik het avontuur ben aangegaan. […] In alle bescheidenheid heb ik via deze foto's geprobeerd een zo direct mogelijk beeld te geven

van de alom aanwezige schoonheid en onstuimigheid van de onderwaterwereld en de wezens die er leven". De mens wordt vaak gefascineerd door dingen die hem eigenlijk beangstigen: het grootse, het onbevattelijke, het overweldigende, het 'sublieme'. Haaien behoren tot de meest gevreesde dierensoorten. Wij duikers weten uiteraard beter. In 'Man & Haai' wordt de dunne lijn tussen angst (voor het water) en liefde (voor het dier) in beeld gebracht. Het resultaat is een kunstboek met een ongelofelijk levensverhaal en verbluffende zwartwitbeelden van haaien. Deze roofdieren van de zee worden op een unieke wijze in beeld gebracht. Het boek werd bovendien met een specifiek 9-kleuren

procedé gedrukt, waardoor de zwartwitbeelden er erg levendig uitzien. Kortom een boek dat zeker niet mag ontbreken in de boekenkast van de haaienliefhebbers onder ons.  Ivo Madder

MAN & HAAI Auteur: Jean-Marie Ghislain ISBN 9789401418119 Gebonden 192 pagina's € 39,99

ADVERTENTIE

G KORTIN G R O EP S S R E UIK VOOR D

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

Hippocampus jan./feb. 2015

www.nemodive.com

Commissie Duikonderricht

Rechtzetting DHV D In Hippocampus van nov./ dec. 2014 (Hippo 251) plaatsten we de geslaagden van het herexamen Duiker-Hulpverlener (DHV). Er bleek een foute naam te staan.

oor een administratieve fout werd Krista Van Praet, van Duikteam Hemiksem, niet vermeld bij de geslaagden. Uiteraard was ze verwonderd dat haar naam er niet bij stond, want ze beweerde wel geslaagd te zijn. Bij nazicht ontdekten we dat Chris Van Praet, van Sea King, vermeld stond als geslaagde. De naam Chris Van Praet lijkt wel wat op de

Foto: Jupiterimages - Brand X.

Bondsnieuws

naam Krista Van Praet, enkel de duikschool verschilt. Maar Chris Van Praet nam niet deel aan het examen DHV. Er had dus wel degelijk Krista Van Praet van Duikteam Hemiksem moeten staan. Bij deze is het rechtgezet en staat het ondertussen ook correct in de database van NELOS.  Ivo Madder

ADVERTENTIE

ENKELE VAN ONZE PARTNERS: SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …….

SHOWROOM HOFEINDE 21 2350 VOSSELAAR BELGIE TEL: +32(0)14611260 EMAIL: HCV.BVBA@PANDORA.BE WWW.DUIKMATERIAAL.BE

Hippocampus jan./feb. 2015

B ondsnieuws Reportage

Bij velen onder ons was snorkelen de eerste kennismaking met de duiksport.

Vrijduiken Een artikel over de fysiologie, de gevaren en de ongevallen bij het snorkelduiken, vrijduiken en extreem diep vrijduiken.

Hippocampus jan./feb. 2015

lke zichzelf respecterende sportduiker wil van tijd tot tijd nog eens genieten van een mooie snorkelpartij. Op vakantie vormt het een veelzijdige bezigheid waarbij het sportieve gecombineerd wordt met het ontdekken van de sublitorale onderwaterwereld. Bij velen onder ons was het de eerste kennismaking met de duiksport en vormde het jarenlang snorkelen op vakantie de aanzet tot het duiken met perslucht. Onder vrijduiken verstaan we het uitvoeren van een duik met ĂŠĂŠn teug lucht. Meestal worden er verschillende vrijduiken na elkaar gemaakt. Gedurende de tijd tussen deze vrijduiken in, bereidt de duiker zich voor aan de oppervlakte, meestal ademend door een snorkel (vandaar 'snorkelen').

Feitelijk brengt de vrijduiker (of snorkelaar) dus meer tijd door dobberend aan de oppervlakte dan duikend onder water. In dit artikel willen wij uitweiden over de medische aspecten en gevaren van het vrijduiken, dit als aanvulling op de informatie die er te vinden is in de NELOS-uitgave 'Theorie sportduiken'. Hierbij willen we overlapping vermijden en bijkomende informatie geven, voornamelijk met betrekking tot de effecten van het vrijduiken op de hartfunctie en de bloedsomloop. De effecten van het vrijduiken op het ademhalingsysteem en de gasuitwisseling (longsqueeze, zwembadblack-out, syncope tijdens de opstijgfase) staan in extenso beschreven in bovenvermelde cursus en komen hier dus minder uitvoerig aan bod.

Foto: Dirk Deraedt.

Geneeskundige Biologie Commissie

Japanse duiksters die een eeuwenoude traditie kennen van het opduiken van zeewier, pareloesters en andere zeevruchten.

historiek

In het midden van de twintigste eeuw is het vrijduiken als sport ontstaan. Hierbij is het de bedoeling om zo diep mogelijk te duiken of zo lang mogelijk onder water te blijven. Door de jaren heen ontstonden er verschillende disciplines en volgden de diepterecords elkaar op. De dieptes die hierbij werden behaald zijn duizelingwekkend. In de discipline 'constant gewicht met vinnen' ligt het wereldrecord op een diepte van 128 meter (Alexey Molchanov); in de discipline 'no limits' ligt het record op een diepte van 214 meter (Herbert Nitsch).

Foto: Toba Ho-sho.

Vrijduiken is van alle tijden. In het verleden werd er om diverse redenen aan vrijduiken gedaan: om voedsel te verzamelen, om voorwerpen boven te halen die per ongeluk in het water gevallen waren of in het kader van militaire operaties. Een bekend voorbeeld zijn de Ama, Japanse duiksters die een eeuwenoude traditie kennen van het opduiken van zeewier, pareloesters en andere zeevruchten. Gedurende een viertal uren per dag maken deze 'vrouwen van de zee' grote aantallen vrijduiken naar zo'n 10 meter diepte (soms dieper, tot 20 meter), met apneutijden van 1 tot 2 minuten. Deze duiken gebeurden aanvankelijk in primitieve omstandigheden (naakt, op een lendengordel na) en kenden in de loop van de vorige eeuw slechts een paar 'moderniseringen', zoals het gebruik van een duikbril, duikvinnen en thermische kledij. Hoewel fors in aantal afnemend, zijn deze parelduiksters nog steeds actief.

Deborah Andollo Lopez, een Cubaanse vrijduikster, die met een slede de diepte ingaat.

effecten van immersie

Tijdens de vrijduik neemt het gasvolume in de longen â&#x20AC;&#x201C; volgens de Wet van Boyle en Mariotte â&#x20AC;&#x201C; omgekeerd evenredig af met de omgevingsdruk. Tot in de jaren '60 van vorige eeuw ging men er van uit dat de maximale diepte die een duiker kon bereiken kon berekend worden op basis van het maximale uitgangsvolume (de totale longcapaciteit) en het minimale volume (residueel volume) van de longen. Op basis van deze theorie zou het voor de meeste duikers onmogelijk zijn om dieper dan 30 meter te duiken zonder een longsqueeze op te doen. Deze theorie werd echter in de praktijk weerlegd

Foto: Ivo Madder.

Het lichaam ondergaat bij onderdompeling bepaalde veranderingen. Wanneer een duiker ondergedompeld is in het water, wordt de buikwand naar binnen geduwd en het diafragma opwaarts (in de borstholte) verplaatst. Dit gaat gepaard met een redistributie van bloed in het lichaam: door de hydrostatische druk wordt het bloed dat zich in de perifere lichaamsdelen bevindt (de huid, de armen en de benen) gedeeltelijk verplaatst naar de borstholte. Deze zogenaamde 'bloodshift' heeft een aantal negatieve effecten op de longinhoud, waaronder een vermindering van de vitale capaciteit. De hoeveelheid bloed die in de borstholte (en dus naar hart en longen) verplaatst wordt, neemt toe met de diepte en dus met de omgevingsdruk.

Bondsnieuws Geneeskundige Commissie

door recordduikers die inmiddels ruim dieper dan 100 meter kunnen duiken. Het feit dat deze dieptes bereikt kunnen worden, is te danken aan de hierboven beschreven 'bloodshift' van bloed van de periferie naar het hart en de bloedvaten die zich in de borstholte bevinden. Gezien bloed nagenoeg niet samendrukbaar is, gaat het mechanisme van 'bloodshift' het samendrukken van de thorax tot volumes kleiner dan het natuurlijke (minimale) longvolume tegen.

De fysiologie van apneu en hyperventilatie en het risico op bewustzijnsverlies (syncope of zwembadblack-out) staan uitgebreid beschreven in de cursus 'Theorie sportduiken'. Elke duiker weet dat het hyperventileren voorafgaand aan een apneu-oefening het CO2-gehalte in het slagaderlijk bloed doet dalen waardoor de drang om te ademen tijdens de apneu wordt uitgesteld. Elke duiker weet ook dat het overdreven hyperventileren voorafgaand aan een apneu gevaarlijk is. Hyperventilatie zal de O2-voorraad in het lichaam nauwelijks of niet doen toenemen; het CO2-gehalte in het bloed daarentegen kan dermate verlaagd worden dat de levensbelangrijke ademprikkel tijdens de apneu afwezig blijft en de duiker door hypoxie onaangekondigd het bewustzijn zal verliezen. Wij verwijzen ook naar het artikel 'Tips van het VeiligheidscomitĂŠ' elders in deze Hippo, waar dieper op deze problematiek wordt ingegaan.

Alexey Molchanov tijdens wereldrecord naar 128 m.

Foto: AIDA.

ademhaling en gasuitwisseling

Herbert Nitsch heeft al een wereldrecord op zijn naam staan (214 m). Hier is hij bezig met de voorbereiding van zijn volgend wereldrecord (244 m).

De Franse fysioloog Paul Bert stelde in 1870 aan de hand van dierproeven vast dat onderdompeling aanleiding geeft tot een vertraging van de hartfrequentie. Deze zogenaamde duikbradycardie of duikreflex maakt deel uit van een breder fenomeen, de zogenaamde duikrespons. Deze respons bestaat bij (duikende) zoogdieren, naast bradycardie, nog uit een aantal andere fenomenen: vasoconstrictie (het samenknijpen van bloedvaten in bepaalde weefsels), vermindering van het hartdebiet, het op peil houden van de bloeddruk en het overschakelen op een anaeroob metabolisme. De duikrespons heeft als doel het lichaam extra spaarzaam te laten omspringen met de in het lichaam beschikbare zuurstof, waarbij voorrang gegeven wordt aan de doorbloeding van organen die meer gevoelig zijn voor zuurstofgebrek: het hart en de hersenen. Dit gebeurt ten koste van de doorbloeding van organen en lichaamsdelen die minder gevoelig zijn voor zuurstofgebrek (spieren, huid, ingewanden),

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto: Breitling.

duikrespons

waarin dus vasoconstrictie zal optreden. Bij langere vrijduiken vertraagt de stofwisseling in het lichaam en kan er in de perifere weefsels worden overgeschakeld op een anaeroob metabolisme. Bradycardie, hartritmestoornissen: studies waarbij de hartfrequentie van professionele vrijduikers tijdens experimentele apneuduiken werd gemeten, toonden aan dat de hartslag fors kan afnemen. Bij vrijduiken naar 55 meter in koud water werden hartfrequenties van 20 tot 30 slagen per minuut waargenomen. Een rechtstreeks gevolg van een vertraagde hartfrequentie is een vermindering van het hartdebiet (de hoeveelheid bloed die door het hart in een bepaalde tijd wordt rondgepompt). Naast een vertraagde hartslag werden er bij apneuduikers ook hartritmestoornissen vastgesteld. Deze hartritmestoornissen kunnen zeer divers van aard zijn en komen meer voor bij ap足 neuduiken in koud water. Vasoconstrictie: men zou kunnen verwachten dat dergelijke dalingen van hartfrequentie en -debiet gepaard gaan met een daling van de bloeddruk. In realiteit ondervinden vrijduikers hier echter geen last van. Dit valt te verklaren door het feit dat het samenknijpen van bloedvaten in de zogenaamde perifere weefsels (huid en spieren) er voor zorgen dat de bloeddruk op peil blijft en daarmee ook de bloedaanvoer via de halsslagaders naar de hersenen bewaard blijft. Geen daling van de bloeddruk dus, maar wel het tegendeel: bij mensen werden zeer uitgesproken bloeddrukstijgingen vastgesteld. Perifere vasoconstrictie kan uiteindelijk ook aanleiding geven tot de overschakeling naar een anaerobe stofwisseling met productie en stapeling van lactaat (de zuurrest van melkzuur) in perifere weefsels tot gevolg.

Wanneer een duiker ondergedompeld is in het water, wordt de buikwand naar binnen geduwd en het diafragma opwaarts (in de borstholte) verplaatst.

Door de hydrostatische druk wordt het bloed dat zich in de perifere lichaamsdelen bevindt (de huid, de armen en de benen) gedeeltelijk verplaatst naar de borstholte.

ppO2

Bewusteloos CO2-drempel (ademprikkel) ppCO2

Je zou verwachten dat door de hyperventilatie nog een extra hoeveelheid zuurstof wordt opgenomen en dat zo een soort 'reserve' kan aangelegd worden. Dit is echter niet zo: het slagaderlijk bloed is bij een normale ademhaling al zo goed als volledig gesatureerd met zuurstof (97%). Een grotere zuurstofreserve opbouwen, kan dus niet door te hyperventileren. Maar je kan wel bewusteloos vallen omdat je door het hyperventileren je ademprikkel uitstelt.

ppCO2 na hyperventilatie Tijd 1

Dikke rode lijn = O2 normale ademhaling Dikke stippellijn = O2 na hyperventilatie Dikke blauwe lijn = CO2 normale ademhaling Dikke stippellijn = CO2 na hyperventilatie

3 1. Start apneu 2. Normale ademimpuls 3. Uitgestelde ademimpuls

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Geneeskundige Commissie

Duikrespons • • • • •

Bradycardie. Hartritmestoornissen. Vasoconstrictie in perifere weefsels. Vertraagd metabolisme. Anaeroob metabolisme (perifere weefsels). • Hoge bloeddruk. • Toename rode bloedcellen (samentrekking milt).

neurologische problemen Bewustzijnsverlies (syncope): bewustzijnsvermindering- of verlies door hypoxie vormt een reëel risico bij apneuduikers. Wanneer dit niet tijdig door mededuikers wordt opgemerkt, zal bewustzijnsverlies onder water aanleiding geven tot verdrinking. Zoals eerder gezegd is het te veel hyperventileren voorafgaand aan een apneu de meest voorkomende oorzaak van hypoxie. Interessant om te weten is dat bewustzijnsverlies een zeldzaam fenomeen is bij Ama duikers, die blijkbaar niet de gewoonte hebben om voorafgaand aan een vrijduik te hyperventileren. Ook hypoxie tijdens het stijgen, waarbij er een daling ontstaat van de partiële zuurstofdruk in de hersenen, kan een oorzaak zijn van bewustzijnsverlies.

Hippocampus jan./feb. 2015

Bewustzijnsvermindering kan bij vrijduikers ook veroorzaakt worden door opstapeling van CO2 in het bloed (hypercapnie), wat tijdens een serie van vrijduiken kan optreden als de intervallen tussen de vrijduiken te kort zijn om de geproduceerde CO2 uit te blazen. Decompressieziekte: tijdens repetitieve diepe vrijduiken met korte oppervlakte-intervals kan er voldoende stikstof in het lichaam worden opgenomen om decompressieziekte te veroorzaken. Er zijn vele gevallen bekend van vrijduikers die neurologische symptomen ontwikkelden na het maken van kort op elkaar volgende vrijduiken. Eén van de eerste gerapporteerde gevallen zijn de parelduikers van de Tuamotu Archipel, bij wie ernstige vormen van decompressieziekte beschreven zijn, met verlammingen, duizeligheid, bewustzijnsverlies en zelfs de dood. In Tuamotu spreekt men van taravana (tara = vallen, vana = gek). Ook bij sportvrijduikers werden er ernstige neurologische deco-ongevallen gerapporteerd, veelal na lange trainingsessies. De symptomen verdwenen spontaan of werden succesvol behandeld met recompressietherapie. In zeer extreme omstandigheden is het zelfs mogelijk dat er na één enkele vrijduik deco-symptomen ontstaan. Zo kwam de Oostenrijkse vrijduiker Herbert Nitsch in 2012 in Griekenland in de problemen tijdens een 'no limits' recordpoging naar 253 meter, waarbij er op het einde van de stijging symptomen van decompressieziekte optraden waarvoor hij in een recompressiecentrum diende behandeld te worden.

Gevaren van het vrijduiken • Bewustzijnsverlies (syncope): • door hypoxie: • zwembadblack-out; • hypoxie door opstijging. • door hypercapnie. • Verdrinking (door syncope) • Decompressieziekte (diepe repetitieve vrijduiken). • Longsqueeze (extreem diepe vrij duiken). • Tracheale squeeze. • Oor- en sinusbarotrauma. • Onderkoeling. • Vastzitten. • Contact met gevaarlijke dieren.

Het risico op sinusbarotraumata bij vrijduikers is redelijk groot.

Foto: Igor Dutina - shutterstock.

Samentrekking van de milt, toename van de hematocriet: een ander opmerkelijk aspect van de duikrespons is het samentrekken van de milt. Hierdoor worden rode bloedcellen vanuit de milt vrijgesteld naar de bloedbaan. Meer rode bloedcellen in de bloedbaan geeft een toename van de hematocriet (het procentuele aandeel van rode bloedcellen in een bepaald volume bloed). Deze toename van de hematocriet is een tijdelijk fenomeen dat zich opbouwt tijdens een serie van vrijduiken die kort op elkaar volgen. 10 minuten na de laatste vrijduik daalt het gehalte aan rode bloedcellen weer terug naar de normale waarde. Rode bloedcellen staan in voor de binding van zuurstof en koolstofdioxide in het bloed. Bij een (tijdelijke) toename van de hematocriet ontstaat er dus meer opslagcapaciteit voor deze gassen in het bloed.

Duik nooit alleen of zorg dat er iemand in de onmiddellijke omgeving is die zo nodig ter hulp kan schieten.

Het risico op oor- en sinusbarotraumata bij vrijduikers is redelijk groot omwille van de opeenvolgende blootstellingen aan snelle drukveranderingen, vooral in de zone net onder de oppervlakte. Sommige vrijduikers klagen na het bovenkomen van keelpijn of pijn ter hoogte van de luchtpijp. Wellicht wordt dit veroorzaakt door een onderdrukbarotrauma van de luchtpijp (trachea). Deze tracheale squeeze wordt in de hand gewerkt door tijdens het dalen het hoofd in hyperstrekking te houden waardoor er een negatieve druk in de niet (of nauwelijks) samendrukbare trachea ontstaat. Andere mogelijke gevaren van vrijduiken zijn onderkoeling (hypothermie), contact met gevaarlijke diersoorten en het vastzitten aan vistuig. Voor een sportieve snorkelpartij zorg je dus

best voor aangepaste isothermische kledij, handschoenen, ... Duik nooit alleen of zorg er op zijn minst voor dat er iemand in de onmiddellijke omgeving is die je in de gaten kan houden en zo nodig ter hulp kan schieten.

ten slotte Gelukkig komen niet alle medische en fysiologische fenomenen die hierboven beschreven staan courant voor bij het 'normale' vrijduiken, zoals wij dat doen tijdens een zwembadtraining of tijdens een snorkelpartij op vakantie. Zoals eerder gezegd werden deze vaak uitzonderlijke waarnemingen gedaan in extreme omstandigheden, tijdens zeer diepe apneuduiken in zee of in een caisson. Het zijn duiken en experimenten die niet door een gewone sterveling kunnen uitgevoerd worden. Het maken van dergelijke diepe en extreem diepe vrijduiken is zeer gevaarlijk, getuige

de vele ongevallen die er reeds gerapporteerd zijn bij recordduikers. Zo is er, om een bekend voorbeeld te noemen, het tragische ongeval van Audrey Mestre. Deze Franse recordduikster overleed in 2002 in de Dominicaanse Republiek tijdens een duik naar 171 meter in de 'no limits' discipline. Dichter bij huis kwam in 2011 onze landgenoot en elite vrijduiker Patrick Musimu om het leven tijdens een zwembadtraining. Het vrijduiken naar matige diepten is een prachtige sport die veilig kan uitgevoerd worden, mits de duiker de fysiologische veranderingen, die deze activiteit met zich meebrengt, goed begrijpt en aangepaste voorzorgsmaatregelen neemt, zoals het beperken van het hyperventileren voorafgaand aan de vrijduik, en nooit alleen duikt. Wanneer het vrijduiken verder gaat dan het occasionele snorkelen en men de ambitie heeft om naar 10 meter of dieper te duiken, dan zal de klassieke duikopleiding niet meer volstaan.

Foto: Dudarev Mikhail - shutterstock.

andere problemen en gevaren

Bondsnieuws Geneeskundige Commissie

Een specifieke opleiding vrijduiken is dan aangewezen. Binnen de Sportcommissie van NELOS bestaat de mogelijkheid om opleidingen in het vrijduiken te volgen. Deze cursussen bestaan er op verschillende niveaus, van het recreatieve vrijduiken naar maximaal 10 meter tot het brevet van 'Master Freediver' naar maximaal 40 meter diepte. Voor meer informatie verwijzen wij naar het artikel van Herwig Van Cotthem elders in deze Hippo. 

Dr. Dirk Deraedt, 3*Instructeur

Woordenlijst • sublitoraal: de zone net onder de laagwaterspiegel. • immersie: onderdompeling. • redistributie: herverdeling. • thorax: borstkas. • bradycardie: vertraagde hartfrequentie. • vasoconstrictie: samenknijpen van bloedvaten (met kleinere diameter van het bloedvat tot gevolg). • metabolisme: stofwisseling. • anaeroob: zonder gebruik te maken van zuurstof. • hematocriet: het procentuele aandeel van rode bloedcellen in een bepaald volume bloed. • syncope: bewustzijnsverlies. • hypoxie: te laag zuurstofgehalte, zuurstofgebrek. • hypercapnie: te hoog CO2-gehalte.

Referenties • Bert P: Leçons sur la physiologie Comparée de la respiration. Paris, Baillière, 1870, p 526-553. • Ferrigno M: Breath-Hold Dive, in Bove en Davis' Diving Medicine, Saunders, 2004, p 77-93. • Pelizzari M en Tovaglieri S: Manual of freediving. Idelson-Gnocchi, 2004. • Gakuran M: Ama – The Pearl Diving Mermaids of Japan, www. gakuran.com/ama-the-pearldiving-mermaids-of-japan. • Van Cotthem Herwig: Cursus Adventure vrijduiken, NELOS, 2015.

Foto: Dirk Deraedt.

Snorkelduiken en vrijduiken is veilig als je het op de juiste manier beoefent, met inachtneming van de nodige specifieke veiligheidsmaatregelen.

Hippocampus jan./feb. 2015

SUPERAANBIEDING

12 NUMMERS DUIKEN + DUIKEN DIGITAAL VAN € 99,45 VOOR SLECHTS € 39,50

12 DUIKEN

DUIKEN magazine van de onderwaterwereld.

25E JAARGANG NR.12 - DECEMBER 2014 € 5,99

DECEMBER 2014

NUMMERS

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

REUZENHAAIEN

WAT IS VOOR JOU

IN SCHOTLAND

HET BESTE MASKER?

GOZO

BLUE HOLE EN INLAND SEA

TOP 100

ONDERWATERCRITTERS

FILIPIJNEN

OP MONSTERJACHT

ZEESAFARI

COSTA RICA

ONVERGETELIJKE ONTMOETINGEN

WALVISSEN EN DOLFIJNEN

HOE BEGIN JE?

OOSTERSCHELDE

RIJKE MARITIEME GESCHIEDENIS

terug in de tijd DUIKAVONTUUR

01412

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

TECHSCHOOL

Ierse wrakken BOOTDUIK OOSTERSCHELDE

MATERIAAL: VRAAG HET EDDY | JOUW DUIKAVONTUUR: EEN KOELKAST VOL MET VIS BIJZONDERE BAAN: BEROEPSDUIKER | ONDERKLEDING: EEN TWEEDE HUID

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

TECHNISCH DUIKEN

ZEEUWSE KREEFT

DUIKEN Jaar 25E JAARGANG NR.11 - NOVEMBER 2014 € 5,99

NOVEMMBER 2014

MONUMENTEN ONDER WATER

DUIKEN Jaar

OP JE TABLET

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

Koraalgroei door elektriciteit

+ GRATIS

25E JAARGANG NR.10 - OKTOBER 2014 € 5,99 2

OKTOBER 2014

DUIKMASKERS OP EEN RIJ

Jaar

DUIKEN ZONDER COMPUTER

ZEELAND

VEERSE MEER

VERFRISSEND ANDERS

IERLANDS EINDE VAN DE WERELD

OLD HEAD OF KINSALE

Blauwe haai

BRITISH COLUMBIA

FOTOGRAFIE: ONDER WATER MET JE IPHONE | PRODUCTINFO: APEKS TEK3 ZIN OF ONZIN? TAGGEN VAN DIEREN | INNOVATIE: LIVE VIEW DUIKOPLEIDING

01410

bij de Azoren

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

WORD DUIKEN FAN? www.facebook.com/duiken.nl

Word nu Duiken abonnee en ontvang Duiken een jaar lang iedere maand op de mat. Naast het magazine heb je de mogelijkheid om via de Magzine App, Duiken op je tablet en smartphone te bekijken, zowel voor Android als IOS. Profiteer van ruim 60% korting!

GEBRUIK MAKEN VAN DEZE SUPERAANBIEDING Ga naar duiken.mijntijdschrift.net/hippo2015 77 Hippocampus nov./dec. 2014

WRAKKEN PORTUGAL

DRIEDIMENSIONAAL

OM DE HOEK: DRIEDOORNIGE STEKELBAARS | JOUW DUIKAVONTUUR: PHOTO EXPERIENCE OOSTPUNT CURAÇAO: UITZONDERLIJKE RIFFEN | MAGIC FILTERS: BRUIKBAAR ALTERNATIEF?

01411

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

Bondsnieuws

Foto: Dudarev Mikhail - shutterstock.

Sportcommissie

Vrijduiken Bedenk het! Geloof het! Beleef het! Vanaf nu organiseert de Sportcommissie opleidingen vrijduiken.

e opleidingen vrijduiken die de NELOS Sportcommissie organiseert, zijn conform de ISO 13970 norm. Het is een norm voor snorkelen, niet voor vrijduiken. Deze norm bepaalt wat je moet doen om samen met anderen te gaan snorkellen (medisch, veiligheid, ...). In tegenstelling tot snorkelen, wordt vrijduiken gedaan

Hippocampus jan./feb. 2015

via een daallijn. Voor vrijduiken bestaan nog geen ISO-normen. Binnen het vrijduiken onderscheiden we verschillende zones: • De recreatieve vrijduikzone of snorkelzone: dat is de zone die binnen het klassieke duiken aanzien wordt als snorkelen. Het gaat dan vooral over zwem-

mend met een snorkel de omgeving verkennen en af en toe eens de diepte opzoeken voor een korte vrijduik. Dit is de zone tot een diepte van 10 meter. Vooral belangrijk bij dit soort duiken is dat je goed uitgelood bent, en zekere nooit uitblaast onder water. Dus zeker niet uitblazen tijdens het stijgen. • De vrijduikzone: dit is de zone die door opgeleide vrijduikers gebruikt wordt. De vrijduiker duikt bij deze sport langs een daallijn naar beneden en komt langs dezelfde daallijn terug naar boven. De duiker is meestal met deze daallijn verbonden. De meeste vrijduikers beleven hun sport in deze zone en dit is de zone tot 30 meter. De vrijduikers werken in een zeer veilig en beschermd systeem, waarbij specifieke training nodig is om de duik correct en veilig uit te voeren. • De diepe vrijduikzone: dit is de zone tussen 30 en 40 meter diepte, waarbij men duikt onder het residueel volume van de longen. Met andere woorden: de longen zijn maximaal samengedrukt en er ontstaat 'bloodshift' om de onderdruk in de longen te compenseren. Dit is een zone voor specialisten en getrainde mensen die de gepaste training gehad hebben om dergelijke duiken te mogen doen. • De extreem diepe vrijduikzone: dit is de zone onder de 40 meter. Dit is de zone voor de enkelingen die echt zeer lang trainen en die deelnemen aan wereldkampioenschappen. Deze zone is ook voor de meeste vrijduikers dan ook verboden terrein. De opleidingen die de Sportcommissie van NELOS op dit moment aanbiedt, situeren zich in de 'recreatieve vrijduikzone', de 'vrijduikzone' en de 'diepe vrijduikzone'. Je kan op twee manieren deelnemen aan de opleiding: • Individueel: door je in te schrijven voor onze opleiding in Antwerpen (Zwembad Wezenberg – woensdagavond van 20.30 tot 23.00 uur). • In je club: door binnen je club of regio ervoor te zorgen dat je 5 tot 10 deelnemers hebt voor een cursus. Goed nieuws: deze opleiding is een sportstage van maximaal vier weken die toegankelijk is zowel voor leden als niet-leden. Voor Instructeurs of Assistent-Instructeurs die interesse hebben, bestaan er ook verkorte inschalingsprogramma's om deze te mogen geven. Freediving is fun! Vrijduiken is toegankelijk zowel voor nieuwelingen, ervaren (vrij)duikers als competitieve atleten. Het is een vorm van yoga waarbij je leert om je mentale kracht optimaal in te zetten. Afhankelijk van je niveau kan je aan één van onderstaande opleidingen deelnemen:

competitieve vrijduikers die een passie hebben om hun kennis en ervaring over te dragen aan nieuwe atleten. • ISO: onze certificaten zijn conform de ISO-standaarden en onze organisatie wordt regelmatig doorgelicht door de EUF (European Underwater Federation) om te zorgen dat onze opleidingen conform zijn.

Het certificaat dat je krijgt aan het einde van je opleiding is erkend door verschillende internationale organisaties: • CMAS: is de oudste wereldfederatie voor vrijduikers die de diverse nationale duikfederaties groepeert. • PureApnea: is een internationale organisatie die gespecialiseerd is in vrijduiken en groepeert vooral ervaren

Voor inschrijvingen en verdere informatie kan je contact op te nemen met de sportcommissie via vrijduiken@nelos.be. 

De normen die we hanteren voor onze certificaten zijn 'High End', d.w.z. dat de limieten die je moet halen voor een certificaat veelal hoger zijn dan bij andere organisaties. Dit ligt ook volledig binnen onze ambitie: een wereldklasse opleiding van topniveau! We wensen je veel plezier en succes bij deze opleiding waar je dingen gaat doen die je nooit voor mogelijk achtte. Bedenk het! Geloof het! Beleef het!

Herwig Van Cotthem, voorzitter Sportcommissie, 3*Instructeur

Vrijduiken doe je nooit alleen • Zorg steeds voor een degelijk veiligheidsplan (gratis af te laden van onze NELOS-downloadserver), zodat je met alles rekening kan houden (wind, stroming, zichtbaarheid, …). • Zorg voor een degelijke veiligheid aan de kant/boot die je observeert, je kan terugroepen indien nodig en die kan handelen in geval van problemen. • Duik met een degelijke (gekwalificeerde) buddy en ga nooit samen naar beneden want je buddy is steeds je veiligheid.

Nog enkele extra tips voor het vrijduiken • Hyperventileer niet (nooit). • Adem nooit uit onder water. • Zorg voor een correcte uitloding (uitgelood op je maximale diepte bij gewoon snorkelen). • Vrijduiken kan ontzettend belastend zijn voor je oren, forceer ze nooit. • Duiken en vrijduiken gaan echt niet samen, zorg steeds voor 12 uur tussentijd. • Drink voldoende water. • Bescherm je tegen zonnebrand. Volg een degelijke opleiding zodat je de juiste technieken en het juiste materiaal leert gebruiken om veilig te snorkelen of te vrijduiken, want het zal je occasionele snorkelpartij nog veel boeiender en veiliger maken. Recretief vrijduiken naar dieptes tot 10 meter is een prachtige sport die veilig kan uitgevoerd worden, zolang je zorgt voor de nodige veiligheidsmaatregels.

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto: Shane Gross.

• De Recreational vrijduiker (10 m – ISO13970) is een kennismakingsbrevet voor vrijduiken. Het laat toe in een beperkte tijd de vrijduiktechnieken aan te leren en als gids mensen te begeleiden tijdens het snorkelen. Het is de ideale kennismaking voor mensen die graag snorkelen tijdens hun vakantie en dit veilig willen doen. Deze opleiding voldoet aan de ISO-13970 standaard voor 'Gids Recreatief Snorkelen'. • De Adventure vrijduiker (20 m) is een basisbrevet voor de gedreven vrijduiker. Alle gebrevetteerde duikers kunnen meteen deelnemen aan deze opleiding. • De Advanced vrijduiker (30 m) is een gevorderd brevet voor enthousiaste vrij-duikers die hun kennis en ervaring willen verdiepen. • De Master vrijduiker (40 m) staat voor meesterschap in vrijduiken! Het is het meest doorgedreven vrijduikbrevet.

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

45 jaar geleden

dien een banket aan voor deze heuglijke gelegenheid.

Uit Hippocampe nr. 28

Brighton

februari 1970

Op het Internationaal Festival van de Onderwaterfilm behaalde Patrick Lagrou de gouden medaille voor zijn kortfilm 'Sharks of the Tuamotu'.

25 jaar geleden uit Hippocampus nr. 127

Kampioenschap Onderwaterhockey Dit evenement werd dit jaar weer door CVD in samenwerking met de Sportcommissie NELOS georganiseerd in het Olympisch zwembad Wezenberg te Antwerpen. De Walrussen behaalden de titel.

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 177

februari 2000

februari 1990

Hippocampe nr. 28 is niet teruggevonden in de archieven. Wie mogelijkerwijs toch nog een exemplaar in zijn bezit heeft, wordt verzocht dit – of een kopie – aan de dankbare redactie te bezorgen.

35 jaar geleden uit Hippocampus nr. 77

februari 1980

Statistieken

Bestuur Duikonderricht

De NELOS-clubs tellen 5806 leden, waarvan er 3969 gebrevetteerd zijn. Er zijn 44 Nationale , 121 Federale en 130 Clubmonitors.

Na het onverwacht ontslag van Frans Geeraerts wordt John Remue verkozen tot voorzitter van de Commissie.

Stijging van het zeeniveau Vele auteurs menen dat de warmte groter zal worden dan ooit voorheen. Ze schrijven dit toe aan de gassen (CO2 en CFK) die door onze schuld in de atmosfeer terecht komen. Als de ijsmassa van Groenland smelt, stijgt het zeeniveau met 6 m.

Bendor De BEFOS-stage vindt nu met Allerheiligen plaats. De nieuwe Federale Monitors van NELOS zijn: Karel Bosschaert (Neptunus), Frans Declercq (Silver Sharks), Guy Segers (Yellow), Holger Smet (Temse Watersport), Marcel Van Bellinghen (Thalassa), Willy van der Plas (Amphora), Albert Van Duyse (Zeeduivels).

Bloso De Nationale Monitors van NELOS mochten uit handen van Dr. Van den Bossche, Chef Topsport van Bloso, het diploma van Bondstrainer ontvangen. NELOS bood na-

10e Internationaal onderwaterfilm- en fotofestival Het Jubileumfestival vond deze maal plaats in het RUCA te Antwerpen. De winnaars: DD Minidiareeksen: Monique Willems; DD Internationale categorie film: Raymond Hutse 'Nudibranchia'; DD Diaporama's Belgisch: Marcel De Bisschop met 'Focus'; DD Diaporama's internationaal: Jos Audenaerd met 'Tropical Illusion'.

CMAS-brevet Onderwaterfotograaf CMAS heeft een aantal regels samengesteld waarbij brevetten voor onderwaterfotografen juist gedetermineerd werden. Deze brevetten kunnen via opleidingscursussen van de Foto-, Film- & Videocommissie behaald worden. Eenmalig zal er eveneens een inschalingsmogelijkheid geboden worden.

Duikongevallen bekeken door het Veiligheidscomité Veel voorkomende fouten die tot ongevallen leiden: DD geen duikplanning maken ingevolge het gebruik van de computer; DD tekort aan luchtvoorraad; DD trappen niet maken; DD twee zware duiken met een korte tussentijd.

VOOR AL JE DUIK- EN SNORKELMATERIAAL www.desportduiker.be 80

Hippocampus jan./feb. 2015

Hippoëzie

DUIK-

VAKANTIES AAN DE

LAAGSTE

PRIJS!

De Diepte

EGYPTE - JORDANIË - MALTA & GOZO CABO VERDE - CANARISCHE EILANDEN - BALI - MALEDIVEN - MEXICO

Dit water lijkt wel gestold Ik zie geen bodem meer De koude dringt in mijn huid Ik kom in de diepte neer In de diepte Waar je rondwaart traag en loom In de diepte Waar je mee glijdt met de stroom

V.U. Jan Dekeyser p.a. - TCRB NV - Tramstraat 67c, 9052 Gent, BTW BE 0412.677.887, RPR Gent, Lic (A)1067

Alles lijkt nog dieper Dan aanvankelijk gedacht Door lagen opgeslokt Als in een natte vacht In de diepte Waar je rondwaart traag en loom In de diepte Waar je mee glijdt met de stroom En er niets is dat je grijpt Geen fuik of haken De tijd tikt razend voort Over jou zal ik hier waken We zijgen neer aan boord

Foto: Shutterstock.

A.T.K. De Ridder

Vakantieplan? Ga naar Neckermann.

Hippocampus jan./feb. 2015 086 NEC_adv Duiken.indd 1

81 06/02/15 10:14

BONDSNIEUWS Duikplaats

OPGELET …

caissonbehandeling

in de Rode Zee kan zeer duur zijn!

Deco International, met zetel te 'D-66440 Blieskastel', is de eigenaar en uitbater van vijf decompressiekamers in Egypte (Dahab Deco International, El Gouna Deco International, Safaga General Hospital, Marsa Alam Deco International van Port Ghalib en Hamata Deco International). Deze organisatie heeft een eigen soort verzekering opgericht in de vorm van een lidmaatschap en misbruikt dit om niet-leden ongehoord hoge behandelingskosten aan te rekenen.

ie lid wordt van 'DECO Divers Protection Program' – dit kan mits betaling van een bijdrage van 6,00 EUR (21 dagen bescherming) – heeft recht op een nagenoeg gratis decompressiebehandeling. De bescherming geldt enkel voor sportduikers (max. 75 jaar), die in buddypaar duiken en de diepte van 40 meter niet overschreden hebben. Dit lidmaatschap wordt aangeboden in de meeste duikcentra van Egypte en moet afgesloten worden voor de aanvang van een duikprogramma.

Hippocampus jan./feb. 2015

NELOS biedt zijn leden een zeer degelijk verzekeringsprogramma aan waarbij de waarborg voor een decompressiebehandeling 18.000,00 EUR bedraagt. Dit bedrag volstaat ruimschoots om een behandeling te verzekeren in 98% van de behandelingscentra in de wereld. Deco International heeft echter een middel gevonden om een permanent inkomen te garanderen. Dit is een zeer lucratieve manier van werken die, rekening houdend met de honderdduizenden duikers die elk jaar de Rode Zee bezoeken, een zeer behoorlijke inkomst garandeert. Ze hanteren ongehoorde tarieven voor wie geen lidmaatschap afgesloten heeft. Alvorens ze de behandeling van een niet-lid willen starten moet men een borgstelling afleveren van 30.000,00 EUR. Dat is een behandelingsbedrag dat nergens anders ter wereld gevraagd wordt. Recentelijk werd aan een NELOS-lid een effectief behandelingsbedrag van 22.000,00 EUR aangerekend voor 3 behandelingssessies van een paar uur. Om dergelijke uit de pan springende kosten in te dekken zou onze verzekeringspremie erg hoog oplopen (meer dan 150,00 EUR). De Raad van Bestuur NELOS heeft deze wanpraktijken

aangekaart bij CMAS maar de oplossing blijft uit. De exploitatie van deze herdrukkingskamers in privéhanden en de behandelingskosten zijn niet internationaal vastgelegd. Wie honderd procent veilig wil spelen is dus aangewezen om het lidmaatschap van Deco Divers Protection Program te aanvaarden en de 6,00 EUR te betalen. De NELOS-verzekering blijft uiteraard lopen en geeft je in deze centra een bescherming tot uitputting van de waarborg en verleent voldoende waarborg voor behandelingen in andere recompressiecentra. Daarnaast genieten de leden ook bescherming voor nabehandeling, andere medische assistentie, repatriëring en eventuele kosten voor een verlengd verblijf (al deze kosten zijn niet gedekt door het lidmaatschap van Deco International). Indien je het slachtoffer bent van een duikongeval, zal het uiteraard geen rol spelen in welk centrum je een behandeling krijgt. Je komt gewoon in een behandelingscentrum terecht waar je door de hulpdiensten naartoe wordt gebracht. Het lidmaatschap van 'Deco Divers Protect Programma' biedt geen bescherming voor een behandeling in volgende centra, maar hier zal jouw NELOS-verzekering ruimschoots voldoen: • Baromedical – Marsa Alam (Marsa Shagra); • Hyperbaric Medical Center – travco Marina – Sharm El Sheikh; • Hyperbaric Medical Center – Dahab; • Hypermed – Hurghada; • Naval Hyperbaric Medical Center (NHMC) – Hurghada; • Sharm International Hospital – Sharm el Sheikh.  Ronny Margodt, namens de Raad van Bestuur NELOS

Watersportcentrale N.V. Meer dan 40 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is! Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.eu

V De

erboden

Dieptes:

Ik schreef een spannend boek waarin veel duiken zijn opgenomen. Het verhaal is gebaseerd op waargebeurde feiten. Waarom hebben wij die diepere duiken overleefd? Tussendoor een beschrijving van wrakken in de Noordzee. Een roman die elke duiker zal boeien en verbazen. MC. Van Oudenhove. 09 360 20 68

Xpl re Diving .be

www.

Duikcentrum

“Net dat tikkeltje meer”

www.waterproof.eu

Uw eigen luxe woning op 50 meter van de Oosterschelde? . al vanaf 149.000,- v.o.n BTW ex.

Da’s pas Wem els! Natuurlijk geniet en aan de Oostersc helde én naar wens uit zicht op een uitsteke nd rendement

www.wemelsgevoel.nl

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

Hippocampus denise. Bali (IndonesiĂŤ). Winnaar van de 'Guylian Seahorses of the World 2014'. Foto: Els Van Den Borre.

'King of Thorns'. Hippocampus histrix. Duikplaats Basura â&#x20AC;&#x201C; Area Anilao Batangas (Filipijnen). Foto: Salvador JR Lao.

Guylian Seahorses

of the World Ter gelegenheid van het festival van het Open Belgisch Kampioenschap (OBK) was er een aparte wedstrijdcategorie, de zeepaardjeswedstrijd 'Guylian Sehorses of the World', ge-

Foto: Ireen Loots.

sponsord door Chocolaterie Guilian.

De winnaar van de 'Guylian Seahorses of the World 2014' zeepaardjeswedstrijd is Els Van Den Borre. Vlnr: Ivo Madder (magazine Hippocampus), Els Van Den Borre, Mieke Callebaut (Guylian n.v.), Dr. Lucy Woodall (Project Seahorse).

Hippocampus jan./feb. 2015

e 5e editie van deze fotowedstrijd was opnieuw een succes editie. Project Seahorse werd er ruimschoots belicht bij de Guylian stand op het OBK-festival en de voordracht van Dr. Lucy Woodall lichtte het publiek in over het belang van de conservatie van zeepaardjes. Lucy legde ook de werking van de website iSeahorse (www.iseahorse.org) uit. We spotten tevens een positieve trend: 90% van de aanwezigen kent iSeahorse al en de meerderheid is bovendien een geregistreerd gebruiker. We kunnen dit enkel toejuichen en jullie allen bedanken voor de inzet voor deze prachtige dieren. Via de website van iSeahorse kan je de zeepaardjes die je ontdekt melden en er ook een foto van posten. Via de database van iSeahorse kan je ook zeepaardjes determineren. Wist je trouwens dat er eveneens een app van iSeahorse bestaat voor iPhone, iPad en recent ook voor Android? Hoe werkt iSeahorse? Het is zeer eenvoudig! Je moet je eenmalig registeren. Elke keer als je een zeepaardje in het wild spot, deel je het via iSeahorse met Project Seahorse en de rest van de wereld. We raden je aan om gegevens in te dienen van elke waarneming. Het maakt niet uit hoe oud je waarnemingen zijn. Zelfs zeer beperkte informatie is ongelooflijk waardevol. Je hoeft zelfs niet de naam van die soort of de exacte locatie van de observatie te weten. Ontdek zelf wat iSeahorse is en help de zeepaardjes beschermen en de oceanen redden. Er deden 42 deelnemers van 9 verschillende landen met in totaal 136 foto's van zeepaardjes mee aan de zeepaardjeswedstrijd, die voor de 5e keer georganiseerd werd met de medewerking en coördinatie van Ivo Madder. We bedankten hem hiervoor met een overvolle mand heerlijke Belgische pralines en chocolade creaties van Guylian. Ook dank aan Dr. Lucy Woodall (Project Seahorse) om speciaal van Londen naar Gent te reizen voor haar inspirerend praatje. Uiteraard ook dank aan alle deelnemers, want mede dankzij hen kunnen we wereldwijd de zeepaardjes – en daardoor ook andere

zeedieren – beschermen. Van alle inzendingen werden er vijf genomineerd: Bettina Balnis (Duitsland), Salvador JR Lao (Filippijnen), Els Van Den Borre (België), Roberto Strafella (Italië) en Harvey Buyst (België). Salvador, Els en Roberto kwamen uiteindelijk in de 'Top 3' terecht, maar er kon er maar één de winnaar zijn. Els Van Den Borre werd de winnaar van de '5e Guylian Seahorses of the World' fotowedstrijd. Chocolaterie Guylian schonk haar een cadeaubon voor de aankoop van 750,00 euro aan duikmateriaal en een overvolle mand heerlijke Belgische Guylian chocolaatjes. Salvador en Roberto kregen een grote doos chocolade zeepaardjes toegezonden als troostprijs. 

Sam Delagrange, namens Guylian

Je kan de ingezonden zeepaardjes bekijken op de NELOS-flickr pagina, via http:// bit.ly/zeepaardjes2014 (een verkorte link).

'The grace of seahorse'. Hippocampus guttulatus. Taranto (Italië) Ionian Sea - Mar Piccolo. Foto: Roberto Strafella.

'Sweet couple'. Bali (Indonesië) – Tulanben. Foto: Bettina Balnis.

Project Seahorse doet veel meer dan enkel zeepaardjes beschermen. Zeepaardjes staan symbool voor een brede waaier aan projecten. Want als we ervoor zorgen dat de leefomgeving van deze wonderlijke maar kwetsbare diertjes beschermd wordt, helpen we ook heel wat andere dieren plantensoorten overleven. Het oprichten van 30 natuurreservaten in de Filipijnen, tentoonstellingen organiseren in aquaria die miljoenen mensen bereiken en baanbrekend wetenschappelijk onderzoek uitvoeren naar zeepaardjes, enz. Het zijn slechts enkele van de verwezenlijkingen van Project Seahorse. Guylian, de hoofdsponser van deze 'non profit' organisatie, wil iedereen in de wereld warm maken voor het werk van Project Seahorse. Op heel wat van onze verpakkingen kan je dan ook over hen lezen: "Zeepaardjes redden is de zeeën redden!".

Onder: 'Thorny seahorse'. Hippocampus histrix (Doornig zeepaardje). Ambon - Laha 3. Foto: Harvey Buyst.

Hippocampus jan./feb. 2015

Hippo las voor u

Curaçao de nieuwe duikgids Recent bracht Marloes Otten haar nieuwe 'Duikgids Curaçao' uit. Eerder schreef ze al de 'Duikgids Schouwen-Duiveland', 'Duikgids Zeeland' en 'Duikgids Bonaire'. Deze fel gegeerde duikgidsen verschenen ondertussen in meerdere talen.

et Caribische eiland Curaçao is gekend omwille van zijn azuurblauwe water, witte zandstranden en prachtige baaien. Uiteraard kan men er ook prachtige duiken maken. In Curaçao is een lokale duikgids niet verplicht. Je mag er dus met je buddy alleen op uittrekken, maar in dat geval is een duidelijke omschrijving van de duikplaatsen echt wel nuttig. Ben je van plan om er een duikvakantie te spenderen, dan moet je de 'Duikgids Curaçao' zeker aanschaffen. Deze nieuwe duikgids is geschikt voor beginnende en gevorderde duikers, maar ook snorkelaars hebben nut aan deze uitgave. Het mooie en gezellige eiland Curaçao in de Caribische Zee heeft 85 duikplaatsen. Een deel hiervan is vanaf de kant bereikbaar, een ander deel enkel per boot. In de 'Duikgids Curaçao' worden al deze 85 duikplaatsen beschreven. Bij iedere duikplaats staat vermeld of deze geschikt is voor zowel duikers als snorkelaars, voor

beginnende of gevorderde duikers, of er veel of weinig stroming staat en welke bijzonderheden er te zien zijn. Wrakken, stromingsduiken, de beste plekken voor nachtduiken, de beste plekken om te snorkelen, … alles staat vermeld. Inclusief onderwaterkaartjes met duidelijke herkenningspunten voor iedere duikplaats. De duikgids bevat schitterend beeldmateriaal van internationale fotografen en de aanvullende informatie over het bijzondere onderwaterleven rond het mooie eiland Curaçao, maakt het boek compleet. Je vindt er o.a. beschrijvingen in over zeepaardjes, dolfijnen, schildpadden, enz. Met deze duikgids heb je alle informatie in handen om je duik- of snorkelvakantie in Curaçao optimaal voor te bereiden en met de schitterende foto's kom je alvast in de sfeer van het Caribische eiland. De 260 full-colour pagina's bieden een uitstekende indruk van het duiken rond Curaçao.  Ivo Madder

Hippocampus jan./feb. nov./dec.2015 2014

Duikgids Curaçao ISBN 978-90-818754-5-5. Auteur: Marloes Otten. Aantal blz.: 250. Prijs: € 27,50. Taal: Nederlands, maar binnenkort ook in het Engels. Te koop bij verschillende duikcentra in Nederland en via caribbeandiveguides. com. Ook op Curaçao is de gids te koop. Tip: interessant is de mooie, overzichtelijke determinatiekaart voor het Caribisch gebied (€ 7,50 extra). Ze is gedrukt op min of meer waterdruppelresistent dik glanzend papier, met haarscherpe foto's en namen van 32 vissen, 16 koralen, 8 sponzen, 8 geleedpotigen, 4 anemonen en 10 andere dieren.

Voorwaarden: http://www.travelandjoy.be/hot-deals/last-minute

Specialist

DUIKREIZEN TRAVEL AND JOY, Bredabaan 878, B-2170 Merksem, Tel. (+32)(0)3-289 85 68 Ontdek onze gloednieuwe website! Vul online je gegevens in en wie weet win jij dan DE REISCHEQUE VAN €200! Ga naar www.travelandjoy.be en waag je kans... 117 TCTS adv Merksem 85x175.indd 1

V.U.: Jan Dekeyser p.a. - TCRB NV - Tramstraat 67c, 9052 Gent, BTW 0412.677.887 RPR Gent - Lic. (A)1067.

BOEK NU EN PROFITEER VAN DE PROMO 2DE DUIKER DUIKT GRATIS BIJ NEMO TE SAFAGA!

TRAVEL AND JOY 12/01/15 17:20

Uw advertentie hier? publiciteit@nelos.be Advertentietarieven: www.wiki.nelos.be/index.php/hippocampus

Poseidon Diving Team Grootste online shop van België

Verdeler van alle grote merken tegen de laagste prijs

poseidondivingteam.com Tel. +32 (0) 54/32 62 82 Hellestraat 63 - 9400 Appelterre (Ninove)

Hippocampus jan./feb. 2015

CLOSE-UP Valentijn in de kijker

Rudy De Witte wou zijn vrouw verrassen door ze, zonder haar weten, als fotograaf in de kijker te plaatsen. We plaatsen haar zelfs als Valentijn in de kijker.

e koraa Een geeuwend duivel.

Een mantisgarnaal in Lembeh.

Zeeanemoontjes op een touw.

De hagedisvis he

eft een remora

opgeslokt. Een driebandane

Hippocampus jan./feb. 2015

moonvis in Bunak

en.

Een exotische springkrab op een zeeveer.

Naam

Florence Van Gaever

Brevet/titel

Assistent-Instructeur

onderwaterfotograaf niveau 1 De Murene Zelzate

Fotografiebrevet Club

Duikt sedert Aantal duiken

2003 800

Aantal fotoduiken Duikplaatsen

300

Zeeland, Frankrijk, Spanje, Egypte, Maldiven, Sulawesi, Filippijnen

Camera & behuizing

Nikon D90 met hugyfot behuizing en Olympus XZ-2 met Fantasea FD 80-behuizing.

Symbiose keizersgarnalen op een zeekomkommer.

Lenzen

Nikon 60 mm & Sigma 10-20 mm

Flitsen

2x Inon flitser Z-240

Website

onderwaterfotografie.jimdo.com

Vleermuisvissen

aan Yolanda Reef

(Egypte).

Een doornig ze epaardje (Hipp ocampus hystrix) in Malap ascua.

De zeenaaktslak

Nembrotha ku

baryana.

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws NELOS-Boetiek

Vernieuwde NELOS-stickeractie

Sticker-NELOS-A7.indd 1

13/01/2015 13:28:47

De stickeractie waarbij de duiker met een NELOS-zelfklever op zijn auto beloond werd met een cadeaubon, wordt vervangen door een stickeractie op de duikfles.

nkele jaren geleden kwam ik op het idee om duikers te belonen die met een NELOS-zelfklever op hun auto rondreden. Als ik zo'n auto zag staan, fotografeerde ik de nummerplaat. Dit kon overal gebeuren: op duikplaatsen, tijdens examens of vergaderingen maar ook ge-

woon op een parkeerplaats. Om de twee maanden verschenen er dan vijf winnende nummerplaten in onze Hippocampus. Wie zijn nummerplaat zag staan, kon dan met mij contact opnemen en kreeg dan een prijs uit onze NELOS-boetiek. Wij gaan deze actie verder zetten maar ste-

ken ze in een nieuw kleedje. Vanaf nu zoeken we geen NELOS-zelfklevers meer op auto's maar wel op duikflessen. Hoe kan je deelnemen en kans maken op een mooie prijs? Gewoon door een NELOS-zelfklever – het mogen er ook meerdere zijn – goed zichtbaar op uw duikfles(sen) te kleven. Her en der zullen er in het ganse land fotografen op de duikplaatsen rondneuzen om deze duikers op de gevoelige plaat vast te leggen. In elke editie van de Hippocampus zullen drie foto's verschijnen. Wie zijn duikfles herkent, stuurt als bewijs zelf een foto terug van zijn fles. Misschien kan je er nog een zelfklever van je club of iets dergelijks bij opplakken, dit zal de herkenbaarheid zeker verhogen. Bewijsfoto terugsturen naar het NELOS-secretariaat t.a.v. Katrijn Ools (publiciteit@nelos.be). Hier alvast de eerste drie winnaars. Doe mee en misschien ben jij de volgende gelukkige.  Guy Bosmans VerantwoordelijkE NELOS-boetiek

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Duikplaats

Afgesloten duikplaatsen

Foto: Luc Beets.

45b: Burghsluis – Oostbout; 42: Schelphoek – De Punt; 34: Zierikzee – Levensstrijd.

Tijdens de dijkwerken mag er niet gedoken worden.

Ook in 2015 wordt er nog volop aan de dijken rond de Oosterschelde gewerkt. Daarom zullen sommige duikplaatsen

tijdelijk

verboden

worden om er te duiken.

m de dijken te versterken worden er staalslakken gestort op de vooroever (het deel van de dijk onder water). Ook worden de dijken boven water verzwaard. Als het Bureau Zeeweringen aan de dijk werkt, dan zet ze daarbij heel wat groot materiaal in. Bovendien liggen er grote hoeveelheden zand, opgegraven grond, betonzuilen en asfalt op de dijk. De omgeving rond de duikplaats, zowel

boven als in het water, wordt hierdoor onveilig. Breukstenen worden per schip aangevoerd en soms wordt er gelost in onderwaterdepots of op de duikplaats zelf. Gevaarlijke situaties dus voor de duikers. Door de werkzaamheden zal het zicht onder water slecht zijn. Soms werkt de aannemer ook op zaterdag en dat is niet altijd te zien. Zo kan het gebeuren dat breuksteen wordt aangevoerd en in een onderwaterdepot wordt gestort, terwijl de kranen in het dijkvak onbemand zijn. Daarom is het ook verboden om in de werkgebieden tijdens het weekend te duiken.

Vanwege (uitgelopen) vooroeverbestorting zijn de volgende duikplaatsen tot eind april 2015 afgesloten: 45a: Burghsluis – Westelijke dam;

Vanwege dijkverzwaringen zijn in 2015 volgende duikplaatsen afgesloten: 49: Sophiahaven, van 1 februari tot 1 juni 2015. 73: Sint-Annaland, van 1 april tot 1 juni 2015. Let op: na 1 juni wordt er nog gewerkt aan de dijk richting het westen. Duikers mogen dus niet deze kant opzwemmen. 31: De Val, van 1 maart tot 1 november 2015. 32: Pijlers Zeelandbrug. Speciaal voor het WK Onderwaterfotografie heeft projectbureau Zeeweringen de planning aangepast. Van 30 maart t.e.m. 21 mei 2015 is deze duiklocatie alleen op zaterdag, zondag en feestdagen toegankelijk. Dat geldt ook voor het naastgelegen parkeerterrein. Duikers moeten in deze periode wel extra alert zijn, met name als ze richting het havenkanaal zwemmen: er wordt vanaf dijkpaal 228 aan de dijk gewerkt en aan de havendam bij haven De Val. Als de Zee landbrug als wedstrijdlocatie voor de WK Onderwaterfotografie wordt gekozen, dan is de duikplaats van 22 t.e.m. 24 mei 2015 niet toegankelijk voor andere duikers. Op 25 mei 2015 (tweede Pinksterdag) mag er nog wel worden gedoken. Vanaf 26 mei tot 1 november 2015 is deze locatie afgesloten, evenals het parkeerterrein. 33: Kurkenol, van 1 maart tot 1 november 2015.  Bron: Bureau Zeeweringen. Ivo Madder

ADVERTENTIE

Hippocampus jan./feb. 2015

NELOS-Boetiek Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

Badge Assistent-Instructeur € 5,00 - Badges CMAS 1-2-3*Instructeur € 3,00 - Badge duiker-hulpverlener € 3,00 - Badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur € 5,00 - Balpen Jeugdduiken € 2,00 - BEFOS geborduurde badge € 10,00 - BEFOS zelfklever € 2,00 - Boek 'Fauna en Flora' € 29,50 - Boek 'Fauna en Flora' + kaart € 31,00 - Kaart 'Fauna en Flora' € 5,00 - Boek 'Onderwater-

TROUW

fotografie' € 19,50 - Boek 'Specialisatie Onderwaterbiologie' € 20,00 - Brevetkaart 2*D € 3,00 -

WORDT BELOOND

Brevetkaart 3*D € 3,00 - Brevetkaart AI € 3,00 - Cursus Gas Blender € 12,00 - Cursus Gevorderde

Nieuwe NELOS-stickeractie

Nitrox-Duiker € 25,00 - Documentenmap 260 mm hoog op 210 mm breed € 22,00 - Documententas € 7,00 - Documententas 1*D (gevuld) € 40,00 - Dossier Oriëntatie onder water € 8,00 - Dossier Uitloding en loodreflex € 6,00 - Dossier Droogpakduiken € 10,00 - Duikboek € 20,00 - Duikboek jeugd 'Het blauwe paspoort' € 6,00 - Logboek Jeugdduiken € 6,00 - Medische fiche volwassene € 3,00 - Medische fiche jongen € 3,00 - Medische fiche meisje € 3,00 - NELOS-cursus (tweedelig) € 40,00 - NELOS-cursus 1*D 'Duiksport ook voor jou!' € 15,00 - NELOS-cursus biologie € 10,00 - NELOS-cursus DHV € 10,00 - NELOS-cursus OW-Videografie € 25,00 - NELOS-Infomap € 10,00 - NELOS-Infomap Technisch Duiken € 10,00 - NELOS-muts blauw € 12,00 NELOS-straps (sleutelhanger) € 2,50 - NELOS-pull met korte zip donkerblauw € 30,00 NELOS-strandlaken € 20,00 - NELOS-vest zwart € 80,00 - NELOS-zelfklever € 1,00 - NELOS-pet € 12,00 - Polo vrouw blauw € 25,00 - Polo man rood € 25,00 - Polo donkerblauw man/vrouw € 25,00 - Zwarte sweater met kap unisex € 30,00.

Hippocampus jan./feb. 2015

De stickeractie waarbij de duiker met een NELOS-zelfklever op zijn auto beloond werd met een cadeaubon, wordt vervangen door een stickeractie op de duikfles. Voor meer informatie zie blz. 90. Op die pagina staan ook de winnaars vermeld. 

BEFOS

NELOS-Boetiek

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Jean Rondia Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel Tel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com

Algemeen verantwoordelijke Guy BOSMANS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89

OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be (afhalingen na telefonische afspraak)

Regionale verantwoordelijken

WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCK Odiel Spruyttestraat 22 - 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) boetiek.wvl@nelos.be

Bestuursleden:

LIMBURG Voor de regio Limburg is er op dit moment geen verantwoordelijke. Voor bestellingen en afhalingen: Duikershuis NELOS. secretariaat@nelos.be

Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be

ANTWERPEN: NELOS Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be (afhalingen na telefonische afspraak) BRABANT: Tiny HEREMANS Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be (afhalingen na telefonische afspraak)

Mede-Voorzitter: Willy van der Plas Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A'pen) Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be

Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 - henry.robert@skynet.be

Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be John Remue Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen Gsm 0495 20 00 85 - john.remue@telenet.be Ronny De Meersman Koning boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren Gsm 0475 70 19 76 - rdm@dubraco.com

Interessante lectuur

Guy Bosmans Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be

voor in de boekenkast.

Secretariaat:

En je geld is goed gespendeerd.

Luce De Smet Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be

Cursus Gevorderde Nitrox-Duiker € 25,00

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Sous-Marines asbl Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Président: Jean Rondia Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel Tel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com Vice-président: Jean Moiny Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet Gsm 085 21 36 28 - moiny.jean@skynet.be

Trésorier: Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 - 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 - a.bastin.lifras@gmail.com Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 - henry.robert@skynet.be Marc Hiernaux Rue des Alliés - 1190 Forest Gsm 0477 22 78 96 - marc.hiernaux@skynet.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be Marc Lycops Rue Puccini 104 - 1070 Anderlecht Tel. 02 523 60 57 - 12958@lifras.be Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 - 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 - bo16@skynet.be

Cursus Duiker-Hulpverlener € 10,00

Dossier Droogpakduiken € 10,00

Secretariaat: Katia Van De Veegaete Muriel Van Blommen Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72 katia@lifras.be - muriel@lifras.be

Hippocampus jan./feb. 2015

Webdiving

Als muziek in de oren We weten allemaal dat muziek de zeden verzacht. Zoek in de rekken naar relax muziek en je stoot al snel op enkele op de zee geïnspireerde cd's. De rust van het geluid onder water is ons – duikers – bekend als we er even de hoge pitch van de over ons hoofd razende speedboot uitfilteren. Rustig aan een duik beginnen is altijd een goede zaak en dus denk ik dat een aantal onder ons zeker een favoriete song hebben om zich mentaal voor te bereiden.

et de vraag naar de muziekkeuze van duikers, dook ik in het internet. Op zoek naar zoiets als de 'Top aller tijden', zoals je die bij een naderend jaareinde op de radiostations hoort. Ben je geïnteresseerd in muziek die een verband houdt met duiken, zoek dat verband dan niet te ver. Je kan al een lijst vinden op www.scubadiving.com/keywords/marin e - c on s e r vation/ b e s t- di ve - m u s ic playlist-your-next-scuba-adventure (of de verkorte URL http://bit.ly/divemusic). De lijst valt een beetje tegen, want een aantal actuele liedjes die naar duiken verwijzen, staat niet op de lijst.

Let maar eens op de tekst! Wil je eerder inspiratie zoeken om kalm en rustig aan een duik te beginnen of af te ronden, dan zal je zelf een lijst moeten opstellen. In ieder geval vond ik geen dergelijke lijst. Misschien een ideetje om de NELOS-leden te vragen naar hun persoonlijke muziekvoorkeur en een duikershitlijst op te stellen? Een onderzoeksonderwerp voor een instructeursthesis? Waarschijnlijk zijn er een aantal duikers die een oplossing gevonden hebben om muziek onder water te beluisteren. Lange decotrappen afwerken op de tonen van je favoriete zanger of groep moet toch al de realiteit voor een aantal (technische) duikers zijn. Het is niet dat een onderwaterspeler niet bestaat. Mits een beetje zoeken vind je discussiefora waarin duikers aangeven wat ze tijdens decompressietrappen allemaal doen om zich bezig te houden. Je kan het zo gek niet bedenken of een duiker doet het: krant lezen, kaart spelen, sudoku's oplossen, … en natuurlijk muziek beluisteren. Sommigen gebruiken waterdichte mp3-spelers voor zwemmers. Die dingen zijn niet zo duur, maar werken natuurlijk alleen als je een vaste decoplaats hebt. Heb je die niet en moet je dus de mp3-speler naar je bodemdiepte meenemen, dan moet het ding tegen die diepte bestand zijn. Dan kan je bijvoorbeeld een onderwaterbehuizing voor je iPod aanschaffen zoals die op www.techhive.com/article/158150/ article.html aangeboden wordt.

En ben je de trotse bezitter van een iPhone, dan kan je van je volgende duik een gans andere belevenis maken. Een Amerikaanse firma tovert je telefoon om in een multimedia gadget voor onder water. Muziek? Geen probleem. OW-navigatie? Check. Decocomputer? Yep. Een sms-je naar je buddy? OK. De transformatie is te bewonderen op http://scubacapsule.com. Jammer dat de pakjesperiode al voorbij is.

Alles wordt eenvoudiger als je droog duikt. Met droog bedoel ik een decompressiekamer: youtube.com/watch?v=f4DovskeLlY. De atmosferische achterblijvers kunnen een idee krijgen van hoe we ons tijdens een decotrap voelen. Ze moeten daarvoor alleen maar surfen naar www.youtube. com/watch?v=i3T0Dcg0qsk en genieten. Ik vind de 'echte stuff' veel beter, maar dan moet je wel nat worden. Surfend op de natte geluidsgolven ga ik op zoek naar nieuwe internetschatten. Ik ben zeker niet alleen in die virtuele wereld, een blik op de sociale media zegt genoeg. Graag breng ik jullie favoriete duiksites, dus aarzel niet om die door te sturen. Misschien moet ik ook een soort van hitlijst maken? Meest bezochte websites tijdens decostops. Of is dit verre toekomstmuziek? patrick.van.hoeserlande@advalvas.be.  Patrick Van Hoeserlande

Hippocampus jan./feb. 2015

Jeugdduikhoekje Skubba & Fred

want hij kon dan alles meedoen. Skubba vond het minder leuk, want hij mocht dan het water niet in. Verliep het vlot op het droge? Dan 'hop', het water in. Joepie! Eerst een beetje opwarmen door te zwemmen en enkele oefeningetjes, daarna alles in het water oefenen. En voor ze het goed en wel door hadden, was de training voorbij.

Meer trainingen Ze hadden al veel trainingen in het zwembad achter de rug. Iedere keer werd Skubba beter in het duiken. Samen met Fred had hij al veel geleerd, en geen enkele keer hadden ze zich verveeld. Iedere les was spannend en leuk.

Cartoon: Peter Bosteesls.

Voor ze het zwembad moesten verlaten, mochten ze nog een onderwaterspelletje spelen. Fred had al snel door dat dit niet zo maar spelletjes waren. Het spel had altijd iets te maken met wat ze geleerd hadden. Door te spelen herhaalden ze zo wat ze die training gezien hadden. Skubba had dat niet zo snel door, maar hij zat dan ook in het water terwijl Fred vanaf de kant stond toe te kijken.

es. Het woord deed hem aan school denken, maar dit waren niet de lessen die hij gewoon was. Was de school maar zo plezant zoals zijn duikschool. Na iedere les dachten de twee vrienden dat ze alles over duiken wisten, maar nadien beseften ze telkens dat er nog veel te leren viel. Een zwembadtraining startte met een beetje uitleg over wat ze in het komend uur zouden leren en waarom ze dat voor het duiken nodig hadden. Daarna oefenden ze op 'het droge', dat is aan de kant van het zwembad. Fred zag uit naar dit moment,

En wat hadden ze zo al onder de knie? Ze konden hun eigen duikuitrusting volledig in elkaar steken. Ze controleerden het duikmateriaal van hun buddy op de goede werking. Ze zagen het als er iets niet goed werkte en ze wisten waar alles voor diende. In het water gebruikten ze hun trimvest om mooi te zweven. Zweven was belangrijk, want ze wilden tijdens hun duik niet tegen de grond botsen of stof doen opwaaien. Nee, niet tijdens hun duik in het zwembad, want daar is er geen stof, wel als ze later buiten zouden duiken. Bij het naar bene den gaan, bliezen ze lucht in de vest. Bij het stijgen, lieten ze die er weer uit. Dat mag eigenaardig klinken, maar als echte duikers wisten ze dat dit wel de goede manier was. Ze hadden immers gezien hoe een ballon dikker en dikker werd als hij naar boven schoot. Dat mag niet met je trimvest gebeuren. Een trimvest dient om te zweven, niet om te dalen of te stijgen. Na de training demonteerden ze hun materiaal en borgen het zorgvuldig op. Zorg dragen voor je duikmateriaal is immers belangrijk. Zo gaat het niet alleen veel langer mee, maar het blijft dan ook goed werken. En duiken met goed werkend materiaal is veel leuker. Hun zwembadtrainingen had echte duikers van hen gemaakt. Ze wisten er alles van. Juist? Dat dachten ze toch.  Patrick Van Hoeserlande

Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws

Erik De Groef met een GoPro-videocamera in Nemo33.

Cursus

Voor het vierde jaar op rij organiseert de Sectie Onderwatervideografie een lessenreeks onderwatervideografie (OWV). Geniet je tijdens het duiken van die wondere onderwaterwereld maar wil je die ook graag aan de rest van de wereld tonen? Wij zorgen ervoor dat je de basis voor het maken van een film onder de knie krijgt. Naast

Voorwaarde voor het volgen van de eigenlijke lessenreeks is natuurlijk wel dat de kandidaat een camera met onderwaterhuis heeft.

Foto's (2): Christine du Maine.

Onderwatervideografie

wat noodzakelijke theorie breiden we dit jaar de cursus uit met een sessie scenarioschrijven en maken we daar samen een draaiboek en een film van! Ten slotte stellen we de theoretische lessen open voor iedereen, zodat iedereen een graantje kan meepikken van de kennis van onze specialisten.

Hippocampus jan./feb. 2015

Alle NELOS-leden die beschikken over een camera en onderwaterhuis kunnen zich voor de cursus aanmelden.

Foto: Rudi Roman.

Audiovisuele Commissie

ezien er binnen de CMAS nog steeds geen richtlijnen zijn om instructeurs te vormen, behouden we onze eigen structuur waarbij professionele instructeurs lesgeven over hun specialiteit. Naast mensen uit de filmen tv-wereld werken we samen met instructeurs van GUE (Global Underwater Explorers). Deze duikfederatie is vooral gericht op grot- en wrakduiken en daar is het natuurlijk van zeer groot belang om ten allen tijde stabiel in het water te hangen én een goede zichtbaarheid te behouden. Twee eigenschappen die we als videoduikers ten zeerste nastreven. In principe kan ieder NELOS-lid zich inschrijven. Geef ook een seintje als je enkel een bepaalde theorieles wil volgen, deze staan open voor iedereen maar we willen natuurlijk graag dat iedereen in onze zaal past.

gebaseerde onderwaterfilm te schieten. Op deze manier kan er veel meer opgestoken worden dan als ieder voor zich een film moet maken. De samen gemaakte shots worden dan aan elke cursist toebedeeld en daarmee gaan ze wel ieder voor zich een montage maken. Hun resultaat wordt dan 3 maand later, op zaterdag 19 september 2015, vertoond. Elke montage krijgt een beoordeling mee van de bestuursleden van de Sectie onderwatervideografie (met ook Eric Ghysebrechts en Belgisch Kampioen OWV van 2014 Johan De Smedt). Aan het einde van de avond krijgen de cursisten een specialisatiekaartje 'onderwatervideografie', op voorwaarde dat zij alle lessen hebben gevolgd én een montage van de samen gemaakte filmshots hebben afgeleverd. Wie niet alle lessen kan volgen, kan deze kosteloos inhalen tijdens een volgende lessenreeks.

Tijdens de eerste introductieles op vrijdag 3 april 2015 (20.00 - 22.00 u) over materiaal geeft Geert Nies een beknopt overzicht van wat voor een duiker die 'misschien wel onderwatervideografie wil gaan doen', de mogelijkheden zijn qua camera's, lenzen, onderwaterbehuizingen, lampen, vlotters, enz. Hoewel Geert ook een gespecialiseerde winkel heeft, is er uiteraard geen aankoopverplichting en kan de aanwezige nadien zeker beslissen om eerder apneïst te worden of een andere specialisatie te kiezen.

Voorwaarde voor het volgen van de eigenlijke lessenreeks is natuurlijk wel dat de kandidaat een camera met onderwaterhuis heeft of zich met de informatie van de introductieles zo'n set aanschaft binnen de termijn van de lessen. En dat mag ook een goedkope actiecamera zijn (zie foto). Een degelijke praktijkles impliceert echter een kleine klas. Het maximum aantal deelnemers aan deze les bedraagt dan ook slechts 6 cursisten. Wanneer meer dan 6 kandidaten zich aanmelden, komen ze op een wachtlijst te staan voor bijkomende praktijklessen. De theoretische lessen staan natuurlijk open voor iedereen. Alle NELOS-leden die beschikken over een camera en onderwaterhuis kunnen zich voor de cursus aanmelden. Andere materiaalvereisten zijn er niet, maar het bezit van 'rigide' vinnen (die niet omplooien) is een aanrader. Het is ook aangeraden om het cursusboek vooraf aan te kopen en al eens door te nemen. En nitroxduikers hebben natuurlijk een streepje voor wat de veiligheid betreft. De cursus wordt gegeven door Mark Devoldere, Stephan Matthies, Geert Nies en Erik De Groef. Alle theoretische lessen gaan door in het Duikershuis te Mechelen. De praktische les over stabiliteit en vintechnieken gaat door in Domein Muisbroek (Put van Ekeren) en ons groepswerk scenarioschrijven en filmen onder water in het Zilvermeer in Mol.

Zaterdag 11 april 2015 (13.00 - 17.00 u) is volledig gereserveerd voor de cursisten, die een theoretisch overzicht – natuurlijk doorspekt van voorbeeldfilmpjes – van de volledige cursus ingelepeld krijgen. Geert geeft ook de les over macro en belichting op vrijdag 17 april 2015 (20.00 22.00 u). Deze les is weer open voor iedereen die geïnteresseerd is. Net als de lessen van Stephan Matthies over breedhoek, verlichting en filmen in team op vrijdag 5 juni 2015 (20.00 - 22.00 u) en deze over filmtechnieken, compositie en montage op vrijdag 12 juni 2015 (20.00 - 22.00 u). Tussenin trekken we op zaterdag 6 juni 2015 met de eigenlijke cursisten naar open water in de Put van Ekeren, waar Mark Devoldere een les stabiliteit geeft. Op zaterdag 20 juni 2015 ten slotte, schrijven de cursisten samen een scenario en draaiboek en werken samen om een hierop

Om de cursus voor iedereen betaalbaar te houden, bedraagt het homologatiegeld € 50,00 voor de gehele cursus inclusief de elektronische links naar de presentaties. Dit bedrag dient betaald te worden bij de overzichtsles. Let op! De plaatsen zijn beperkt, dus meld je snel aan!

Erik De Groef, Verantwoordelijke Onderricht Onderwatervideografie cursus.owv@nelos.be

Een korte introductie van de lesgevers DD Mark Devoldere (>1000 duiken) is NELOS 3*D, fervent recreatief en technisch duiker (GUE Tech/Cave). Mark is GUE-instructeur. Hij is eveneens lid van GUE-BE, een duikclub die GUE-duikers uit het hele land samenbrengt. Zie www.gue-be.be. DD Stephan Matthies (>750 duiken) werkt als 'Head of Production' bij een Belgische producent van televisieprogramma's. In zijn vrije tijd wijdt hij zich, met zijn team Koelakant, aan het op beeld vastleggen van boeiende wrakken en grotten. Zie ook www.koelakant.be. DD Geert Nies is zaakvoerder van Marine Expedition Services (MES bvba). Zie www.mes-bvba.be voor meer info. DD Erik De Groef (>700 duiken) is voorzitter van de Sectie Onderwatervideografie van de Audiovisuele Commissie NELOS en organiseert deze cursus sinds 2012. Als NELOS-AI en GUE-Cave1 en Tech1-duiker kan hij het beste uit deze duikfederaties combineren om de geïnteresseerden een filmcursus aan te bieden waarbij de nadruk gelegd wordt op praktische vaardigheden die in het gewone duikonderricht maar weinig aan bod komen.

Hippocampus jan./feb. 2015

Lopende Agenda

Zie ook: http://bit.ly/NELOS-agenda

Maart 2015 01 AV NELOS Locatie: CC Belgica, Zaal Steenpoort, Kerkstraat 115, 9200 Dendermonde – 13.00 u

07 Examen praktijk DHV Frans Coeckelbergsstraat 17a 2220 Heist-op-den-Berg

09 Instructeursvergadering BRAVOS Info: Tiny Heremans – tiny@poseidon.be

11 Herexamen AI/Initiator (Module 1 + 3) 14-15 Belgische Duiksportbeurs Info: www.duiksportbeurs.be

14 Herexamen 3*I 15 AV College 3*I Locatie: Duikershuis

15 Amykos eetdag Info: www.amykos.be

16 Examen Nitrox-Instructeur Locatie: Duikershuis – 20.00 u

21 Bijscholing Redder 2015 Organisatie: WEVOS Inschrijven: danny.vanparys@hotmail.com

22 Academische zitting 29 Afdaling van de Maas (Maaseik) Info: http://home.scarlet.be/ afdalingvandemaas Contact: annemielantin@yahoo.com

April 2015 09 Schijnexamen 2*Instructeur Info: www.bravos-vzw.be

10 Inlevering verhandeling 3*I 10 Limiet inschrijving Normoxic Trimix 11 Workshop Macro onderwaterfotografie Organisatie: ACAVOS Info en inschrijving: yteughels@skynet.be 0479 43 68 66

18 BRAVOS-Proevendag 'Technische brevetten' Locatie: Vodelée Info: www.bravos-vzw.be

19 Daguitstap naar de Zoo van Antwerpen Aanvang: 10.00 u Inschrijven: Jean-Marie Reynaert jmreynaert@skynet.be

20 Herexamen Nitrox-Instructeur Locatie: Duikershuis – 20.00 u

26 Examen theorie 2*I 26 Blaarmeersen proevendag voor (k)1*D en 2*D

Hippocampus jan./feb. 2015

Locatie: Blaarmeersen, Zuiderlaan Gent Info: www.ovos.be

27 AVOS Verbroederingsduik Info: www.avos.be

Mei 2015

28 36e Noordzeechallenge

10 Themaduik biologie

Augustus 2015

Thema: zeenaaktslakken Gastspreker: Peter van Bragt Locatie: Klein Stelle te Wemeldinge - 10.00 u Inschrijven: Jean-Marie Reynaert jmreynaert@skynet.be

11 Herexamen theorie 2*I 12 Instructeursvergadering BRAVOS Info: Tiny Heremans – tiny@poseidon.be

19-20 Voordracht 3*I Locatie: Duikershuis NELOS

20 Limiet inschrijving Advanced Trimix 22 Limiet inschrijving Zeestage 3*I & 2*I Bij de inschrijving voor de Stage moeten de vereiste duiken voldaan zijn. De logboekjes moeten nagekeken zijn vóór het theoretisch examen 2*I.

21-25 15e CMAS WK Onderwaterfotografie Locatie: Zeeland (Nederland) Info: www.netherlands2015.com

Juni 2015 03-07 MIMA'15 Underwater Festival Medes Image and Environment Locatie: L'Estartit Info: www.mima-medes.org

06-07 Scubapro Testdagen 2015 07 OVOS Opleidingsbootduik Grevelingen Locatie: Port Zeelande Info: www.ovos.be

Info: famnortier@zeelandnet.nl

09 Thema fotoduikdag Onderwaterjacht Organisatie: ACAVOS Locatie: duikplaats Strijenham – 09.30 u Info en inschrijving: yteughels@skynet.be 0479 43 68 66

September 2015 05 Herexamen Duiker-Hulpverlener Locatie: Duikershuis

05 9e Wet Wheels Duikdag Locatie: Zilvermeer Mol – 09.00 u Info: www.wet-wheels.be/WW-duikdag

06 OVOS-Noordzeeduik Info: www.ovos.be

07 Limiet inschrijving 1*I/Instructeur B (Module 2)

12 De Openwatersportdag en de Junior D-Dive Day 2015 Locatie: Spuikom, Oostende/Bredene Info: inge@nelos.be

13 Doortocht Albertkanaal (Hasselt) Info: www.vinzwemmen.be

20 Doortocht van het Schulensmeer (Lummen) Contact: leemans.jos@scarlet.be

20 Themaduik biologie Gastspreker: Rob Leeuwis Locatie: Stavenisse

De volledige agenda van alle vinzwem wedstrijden vind je op: www.vinzwemmen.be/?page_id=8

07 Interclubduik Organisatie: BRAVOS Info: www.bravos-vzw.be

13 OVOS Oosterschelde bootduik

Opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.wiki.nelos.be

Locatie: Wemeldinge – 09.00 u Info: www.ovos.be

14 AVOS Oosterschelde bootduik Locatie: Wemeldinge – 10.00 u Info: www.avos.be

14 BRAVOS-Proevendag 'Alle brevetten' Locatie: Vodelée Info: www.bravos-vzw.be

18 Cursus OW-fotografie Niveau 2 Info: http://users.telenet.be/peterryngaert

Controleer even of het evenement inderdaad doorgaat. De zetduivel speelt ons meer dan eens parten! Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Betrouwbare flexibiliteit Binnen ieders handbereik

KIT

Diamond back-up lamp

www.green-force.com

Diamond 600/AA Tristar 1070 Monostar 1200 Heptastar 2000 Heptastar 2000 DPM Hybrid 8 cannister Flexi II battery pack Charging KIT Hybrid umbilical Hybrid umbilical 90° Helmet mounting Hybrid handle alu Goodman handle Tank connection

KIT

Cave

Nóg meer flexibiliteit aan een nóg scherpere prijs! Green Force introduceert de Hybrid, Flexi, Flexi DPM en Cave KIT’s. Alle KIT’s zijn samengesteld uit een batterijpack, een lampkop, een kabel, een flesbevestiging, een goodman handle en een handvat of helmbevestiging. Alle componenten worden in een handomdraai samengebouwd tot een hoogwaardige hand- of kabellamp. Bovendien wordt elke KIT geleverd met de krachtige 600 lumen Diamond back-up lamp. Alle KIT’s zijn modulair en dus uitbreidbaar met tal van andere Green Force accessoires voor nog meer flexibiliteit.

Cave

Flexi DPM

Flex

IT / D

1K i 3 in

Flexi

3 in 1

Hybrid

d Hybri

3in1

KIT’s foto: Hedwig Dieraert

Green Force

                                                       

CONQUER NEW TERRITORY

SUUNTO EON STEEL

EXPLORE MORE - FULL CUSTOMIZATION Suunto introduces its next generation dive computer. The intuitive Suunto EON Steel combines advanced technology with customizable features and display to show clearly what you need. With heavy-duty housing, a stainless steel bezel, and user updatable software, Suunto EON Steel will dive with you for years to come. www.suunto.com - www.amilcosports.nl