Hippocampus 255 (nov.-dec. 2015) by Hippocampus

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT (NELOS) Nr. 256 – nov./dec. 2015

Geslaagden

Zeestage 2015

Succesvolle onderwaterfotografie

DEEP DOWN YOU WANT THE BEST.

Innovatieve technologie. Ongeëvenaarde betrouwbaarheid. Slechts één merk levert de elite performance die je nodig hebt om fijne momenten te veranderen in fantastische momenten. Dus laat je inspireren. SCUBAPRO.COM

Nr. 256 nov./dec. 2015

Van de redactie DOOR IVO MADDER

Bondsnieuws

Een mijlpaal in de geschiedenis van Hippocampus: voor het eerst in onze geschiedenis is Hippocampus meer dan 100 blz. dik. Maar zelfs dit was niet voldoende; we hebben meerdere artikels moeten uitstellen. Wat brengt deze uitgave? Uiteraard stellen we traditiegetrouw de nieuwe 2*I en 3*I voor. Wij bezochten de helikopter NH90, de vervanger van de Sea King. Hopelijk heb je hem nooit nodig. Een verslag over de eerste verkorte opleiding Duiker-Redder voor instructeurs kan je misschien overhalen om deze opleiding ook te volgen. CPR-opleidingen, zoals gegeven tijdens Duiker-Hulpverlener, kunnen levens redden, zelfs in niet-duikgerelateerde situaties. Meerdere NELOS-duikers, vooral technische duikers, namen deel aan een onderzoek naar oxidatieve longschade. Technische duikers lezen best ook het verslag over de 'Advanced Trimixstage' in Arenzano, want daar wordt op het einde iets gemeld over veranderingen aangaande cursussen en reglementeringen. Enkele biologisch getinte artikels maken deze Hippo luchtig om te lezen, zoals: 'Waarom hebben zeepaardjes een vierkantige staart?'; Sharkatag 2015 (zoektocht naar getagde haaien); Giftige snoerworm in de Oosterschelde; Plastic afval op zee beladen met chemicaliën en bacteriën. Zelf het reisverhaal over Marsa Alam (Rode Zee), met als rode draad een zeekoe, hoort eigenlijk in dit rijtje thuis. Wie geniet van het onderwaterleven kan tijdens deze winterperiode misschien even wegdromen van de vele schitterende onderwaterfoto's, genomen tijdens de fotowedstrijden Hugycup 2015 en Open Nederlands Kampioenschap. Wil je ooit zelf zo'n mooie foto's maken, lees dan zeker 'De driehoek tot succesvolle onderwaterfotografie'. Bepaalde dieren die je wenst te fotograferen kan je pas echt benaderen in apneu. Misschien is een cursus vrijduiken dan wel iets voor jou?

Geslaagden Zeestage 2015............................. 5 Advanced Timix Diver Stage....................12-15 Herexamen Duiker-Hulpverlener...............56 Verkorte opleiding Duiker-Redder....... 58-59 Vakantiesalon..................................................65 Recreatief en competitief vrijduiken........... 73 (Junior) D-Dive Day 2015........................ 90-95 Openwatersportdag........................................98

Veel leesgenot en 'Prettige Feestdagen' vanwege het ganse redactieteam. Ivo Coverfoto: Duiker bij een spiraalkokerworm te Niolon (Zuid-Frankrijk). Foto: Rudy Van Geldere.

Vaste rubrieken Skubba & Fred..................................................38 Retro Hippo.......................................................40 NELOS-stickeractie.........................................49 Hippoëzie........................................................... 57 Guinness Record Aronnax.......................80-81 Boot Düsseldorf...............................................99 Close-up (Filip Staes)........................... 100-101 NELOS-Boetiek & BEFOS-FEBRAS... 102-103 Webdiving........................................................104 Lopende agenda.............................................106

Reportages De driehoek tot succesvol onderwaterfotograferen........................6-11 Open Nederlands Kampioenschap....... 16-24 Waarom hebben zeepaardjes een vierkantie staart?.........................26-27 Hugycup 2015.............................................28-36 Speelse onderwaterkunst.......................42-45 De exotische snoerworm........................ 46-47 De 36e Noordzeechallenge................... 48-49 Plastic afval beladen met chemicaliën en bacteriën.................. 50-53 Sharkatag 2015......................................... 54-55 Marsa Alam............................................... 60-66 Oxidatieve longschade.............................68-72 NH90 opvolger van de Sea King............ 74-78 Mijn opleiding als duiker heeft me geholpen...............................82-83 Bowbelle, het beruchte wrak................. 84-88 Duikmateriaal........................................... 96-97

NELOS-Consulenten Sven Vandekerckhove

Ingrid Dekelver

duikonderricht@nelos.be

duikgeneeskunde@nelos.be

• Algemeen duikonderricht • Inschalingen

• Duikgeneeskundige problematiek

François Desmet

Willy van der Plas

duikmateriaal@nelos.be

erevoorzitter@nelos.be

• Duikmateriaal

• Verzekering

Glenn Tessens sdt@nelos.be

René Van Leeuwen reglementering@nelos.be

• Technisch Duiken

• Juridische kwesties in de duiksport • Duikreglementering

Jozef Van den Berghe

Elfrie van Poppelen

statuten@nelos.be

mental.coaching@nelos.be

• VZW-statuten en -kwesties

• Bijstand bij duikongevallen

Eric Vonk veiligheid@nelos.be

• Melden van duikincidenten en bijna-duikongevallen

Eddy Dielen ombudsman@nelos.be • Ombudsman

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be

Ronny Margodt pr@nelos.be • Public Relations NELOS

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Deze brochure kan je downloaden via de NELOS-downloadserver.

Hippocampus nov./dec. 2015

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS). Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie).

Raad van Bestuur Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Karl Van der Auwera Gsm 0486 89 76 67 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 – jeugdduiken@nelos.be

Commissies Commissie Duikonderricht Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – brevetten@nelos.be Ereraad: Eric Sels Gsm 0475 36 88 23 – ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 – jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 – brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – sdt@nelos.be Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 – edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 – veiligheid@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter: Ingrid Dekelver Gsm 0479 71 34 69 – duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – biologie@nelos.be Secretaris: Xavier Nickmans biologie.sec@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Voorzitter: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 – redactie@nelos.be Secretaris: Luc Beets Tel. 03 325 07 36 – hippo.sec@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Gsm 0496 75 04 46 – cdmh@nelos.be Secretaris: Patrick Verbouw Gsm 0496 79 52 68 – cdmh.sec@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

NELOS-secretariaat Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be www.nelos.be – www.wiki.nelos.be ma. 9.30 u – 11.30 u, wo. 9.30 u – 11.30 u en 14.00 – 16.00 u, vr. 14.00 u – 16.00 u CERTIFICATION INTERNATIONAL

Erevoorzitters: Jozef Van den Berghe – statuten@nelos.be Willy van der Plas – erevoorzitter@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden: tel. +32 2 512 03 04 – inge@ claims.arena-nv.be. Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – sportcommissie@nelos.be

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

Secretaris: Free Duerinckx Herkenrodesingel 7d bus 2.2, 3500 Hasselt

HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Ludo Braeckman Gsm 0475 38 78 04 – audiovisueel@nelos.be Secretaris: Dirk Crutelle Gsm 0472 77 94 72 – maanvis@nelos.be

Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie:

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets - Jacques Bernaerts - Ingrid Dekelver - Chrisje Demuynck - Bert Janssens - Ivo Madder - Katrijn Ools - John Remue - Monique RemueDemoustier - Jozef Van den Berghe - Wim Van Doeselaer - Patrick Van Hoeserlande - Roland Wantens Ambassadeur: Herwig Van Cotthem Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 publiciteit@nelos.be Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 - fax 015 45 02 79 info@swipri.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-wiki, meer bepaald via: www.wiki.nelos.be/index.php/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder

Advertentietarieven www.wiki.nelos.be/index.php/Hippocampus Zie 'Media Pack' bij 'Publiciteit'. De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning. Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

AIG-ASSISTANCE

Gery Beeckmans – owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Erik De Groef Gsm 0478 25 09 21 – cursus.owv@nelos.be

Hippocampus nov./dec. 2015

Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010 In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland. Call Center: +32 3 253 69 16

www.facebook.com/hippocampusredactie

Adresveranderingen Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

secretariaat@nelos.be

Bondsnieuws Praktisch duiken

Geslaagden

3*Instructeurs

Begin november 2015 namen 24 kandidaten 2*Instructeur en 7 kandidaten 3*Instructeur deel aan de Zeestage te Boulouris (Zuid-Frankrijk). We stellen je hier de geslaagden voor. In volgende Hippocampus mag je het verslag over de Zeestage verwachten. De sfeerfoto’s kan je al bekijken op www.flickr. com/photos/nelos-vzw/albums.

Foto’s: Ivo Madder.

Zeestage 2015 Hans Engels

Stijn Lambrecht

Bruno Vanderbeken

MOBY DICK DIVING TEAM

‘t ZEEPAARDJE

ACTINIA

2*Instructeurs

Kristof Bundervoet

Paul Buytaert

Reinaert Crombez

Steven De Meyer

Pedro Depoorter

Rudi Deschilder

SPLASH

AQUA POL

ADVENTURE DIVING

AD DALTON

P.D.K

ADVENTURE DIVING

Melanie Gevaert

Geert Hauspie

Erik Lissens

Arne Mathys

Bram Meersseman

Jan Mutsaars

RESCUE & DIVING TEAM

R.D.K.

BEVERS CASTORS

ADVENTURE DIVING

NAUTIC

EURO DIVERS

DIVING

Pierre Schoeters

Sandra Smets

Michael Van de Rivière

Tim Van Grinderbeek

Jurgen Van Poeck

Philippe Vande Velde

BEVERS CASTORS

AQUANAUTEN

RESCUE & DIVING TEAM

DUKLO

ADVENTURE DIVING

KGS MANTA

DIVING

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

Onderwaterfotografie

De driehoek tot succesvol onderwaterfotograferen

Onderwaterfotografen Els Van Den Borre en Bruno Van Saen maakten hun eerste openwaterduik in november 2004. Amper 5 jaar later, in november 2009 om precies te zijn, nam dit Belgische koppel deel aan hun eerste wedstrijd onderwaterfotografie. En nu, zes jaar later, hebben zij ondertussen een palmares vergaard van meer dan 70 top 3 plaatsen in zowel nationale als internationa-

Foto's (2): Bruno Van Saen.

Foto's (2): Els Van Den Borre.

le onderwaterfotografiewedstrijden.

Kogelvis (Arotohron hispidus). Kleurrijk vlokreeftje (Ladybug of the Sea â&#x20AC;&#x201C; Cyproidea sp.).

Hippocampus nov./dec. 2015

Colemangarnaal (Periclimenes colemani). Gewone poetsvisjes (Labroides dimidiatus) in actie op een diagonaal gestreepte diklipvis (Plectorhinchus lineatus).

Foto's (2): Bruno Van Saen.

Kwal aan de oppervlakte. Spookmurene (Rhinomuraena quaesita).

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

Foto: Bruno Van Saen.

Gestreepte of harige hengelaarsvis (Antennarius striatus).

ie zijn het koppel Els en Bruno? Ze zijn beiden lid van NELOS. Els Van Den Borre is Belgisch CMAS 1*Instructeur en kinesitherapeut. Ze startte met een Fuji FinePix F30 compact camera. Vandaag fotografeert zij met een DSLR Nikon D800. Bruno Van Saen werkt binnen de Belgische ICT-sector als functioneel en performance analist. Sinds kort fotografeert hij met een DSLR Nikon D810. Ze maken al verschillende jaren gebruik van Hugyfot onderwaterbehuizingen. Zij staan terecht achter dit unieke product van Belgische makelij en werden daarom recent uitgeroepen tot Hugyfot-ambassadeurs. In hun reisverslagen proberen Els en Bruno allereerst hun persoonlijke gevoelens neer te schrijven en geven ze jou soms aanbevelingen of advies in verband met het plannen van je volgende vakantie of het maken van je onderwaterfoto's. Op hun websites (www. brunovansaen.be en www.elsvandenborre.be) kan je hun foto's bewonderen en hun publicaties lezen. Hippocampus vroeg hen: "Wat zijn de geheimen achter jullie succes?". Hun reactie: "Er zijn geen geheimen, toch niet bij ons! Maar het maken van schitterende onderwaterfoto's vereist nu eenmaal veel meer kennis dan het maken van prachtige beelden boven water. Om mooie onderwaterfoto's te maken heb je de perfecte balans nodig in wat wij noemen, onze 'Driehoek tot succesvolle onderwaterfotografie'. We leggen het je graag uit". Gebaseerd op het idee van de voedselpiramide, hebben wij onze driehoek onderverdeeld in zeven horizontale lagen.

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto: Bruno Van Saen.

Zweepkoraal dwerggrondel (Bryaninops amplus). Bargibanti pygmeezeepaardje (Hippocampus bargibanti).

Foto: Els Van Den Borre.

Twee grijze rifhaaien (Carcharhinus amblyrhynchos).

Foto: Els Van Den Borre.

Onderwaterfotografie

Laag 1: Duiktechniek De eerste laag en meteen ook de basis tot het maken van onderwaterbeelden is je 'Duiktechniek'. Beginnende onderwaterfotografen zullen al vrij snel merken dat een goed drijfvermogen essentieel is voor het maken van schitterende foto's. Vooral bij macrofotografie zal iedere kleinste beweging het onderwerp snel uit de focus plaatsen, met een onscherp beeld als resultaat. Je zult versteld staan hoe een goede duiktechniek, en vooral een perfect drijfvermogen de kwaliteit en scherpte van je beelden zal doen toenemen. Eén van de meest gemaakte fouten – zelfs door gevorderde duikers – is de hoeveelheid lood die ze meenemen en de hoeveelheid lucht in hun longen. Hoe meer gewicht (te veel lood) een duiker gebruikt, hoe meer lucht hij of zij nodig zal hebben. Deze hoeveelheid lucht – in de longen en het trimvest – neemt voortdurend toe of af, en maakt het ons toch zo moeilijk om ons drijfvermogen perfect onder controle te krijgen. Veel onderwaterfotografen proberen zelfs het zweven in het water te vermijden door op de bodem te gaan liggen. Naar ons idee vergeten deze duikers, bij elke kleine beweging die zij maken op zanderige bodems, dat ze het onderwaterleven verstoren. Daarbij maken ze zelf hun eigen zweefvuil en dat zie je later duidelijk terug op de foto's. Tip: Oefen en train je duiktechniek en drijfvermogen in een zwembad, beperk je hoeveelheid lood, vermijd om op de bodem te gaan liggen en probeer normaal te ademen bij het maken van je onderwaterfoto's.

Foto: Els Van Den Borre.

Gorgoondwerggrondel (Pleurosicya mossambica).

Laag 2: Fotografiekennis De tweede pijler in onze driehoek is je 'Fotografiekennis'. Diafragma, sluitertijd, ISO-waarde, witbalans, … Als deze termen jou niet bekend in de oren klinken, moet je dringend een cursus fotografie volgen. Onze grootste uitdaging onder water is zweefvuil. Het is dus enorm belangrijk dat je begrijpt hoe je jouw flitsers dient te plaatsen onder water om foto's te maken zonder al te veel zweefvuil. Persoonlijk kennen Els en ik niet alle technische details van elk type camera en lens. Ik zei ooit: "We weten perfect hoe we met de auto moeten rijden en hoe we op de weg moeten blijven, maar we weten totaal niet hoe het komt dat de wielen gaan draaien en hoe de motor wordt aangestuurd". Op dit moment gebruiken we onze camera zoals we met de auto rijden, zonder daarbij precies te weten hoe dit werkt. Voor elke lens die we gebruiken, weten we heel goed welke instellingen op de camera en welke flitssterkte we moeten gebruiken om de foto te maken die we in gedachten hebben. Gebruik dit in combinatie met een degelijk drijfvermogen en

een correcte plaatsing van je flitsers, en je 'memory'-kaartjes zullen al snel vol staan met scherpe en correct belichte onderwaterfoto's. Tip: Leer de basisinstellingen kennen (diafragma, sluitertijd, ISO, witbalans) die passen bij je lenzen. Let op de positie van je flitsers, kruip onder je onderwerp, ga dichtbij, denk aan de compositie, richt de camera lichtjes opwaarts en druk dan pas af … en je maakt een schitterende foto.

Laag 3: Wedstrijdmentaliteit Mensen die beschikken over een 'Wedstrijdmentaliteit' proberen altijd om de uitblinker te zijn. Ze proberen om steeds beter te worden en gaan vaak op zoek naar nieuwe uitdagingen. Dit brengt creativiteit met zich mee wat we later terug vinden in hun foto's, en unieke beelden worden soms sneller beloond in onderwaterfotografiewedstrijden. In mijn jeugdjaren (heel lang geleden dus) deed ik aan competitie wielrennen en werd ik daarnaast meerdere malen provinciaal kampioen karate. Ik werd geboren met de

'Olympische gedachte'. Maar het belangrijkste deel van de derde laag in onze driehoek is: laat de moed niet te snel zakken en zoek de wil om steeds te verbeteren. Vraag raad en feedback aan ervaren fotografen, maar vooral, probeer advies te aanvaarden van zowel beginnende als gevorderde fotografen en beschouw dit vooral niet als kritiek. Tip: Wees kritisch op jezelf en wees enorm selectief in je foto's. Tracht steeds een nog betere foto te maken, blijf geconcentreerd en 'watch and learn' (kijk en leer) van andere fotografen.

Laag 4: Ervaring en aanleg De vierde stap in onze driehoek is 'Ervaring en aanleg'. Hoe meer je duikt, hoe meer foto's je onder water kunt maken, hoe beter je zal worden! Maar sommige personen proberen zelfs niet om beter te worden. Zij zijn steeds blij met de foto's die ze maken. Volgens ons missen ze de 'drive' om verder te gaan en 'wow'-beelden te maken. Natuurlijk zullen er – spijtig genoeg – altijd mensen

Hippocampus nov./dec. 2015

Hengelaarsvis (Antennarius sp.).

zijn die het niet van nature hebben meegekregen. Zij hebben het gewoon niet en missen een oog voor compositie en lay-out. Toch kun je de kwaliteit van je beelden enorm de hoogte in jagen, enkel en alleen al door de regels van de compositie toe te passen. Regels die vaak over het hoofd worden gezien en worden vergeten! Ervaren duikers weten waarschijnlijk wel dat iedere beweging schuwe diertjes laten schrikken. Ervaren fotografen zouden onmiddellijk moeten weten welke positie, of welk gedrag een schitterend beeld kan opleveren van het diertje dat zij voor de lens krijgen. Tip: Kijk naar foto's van andere fotografen, kopieer en probeer ook de beelden te maken die jij leuk vindt. Kruip langzaam dichterbij, blijf kalm en beperk je bewegingen onder water. En wanneer de tijd rijp is, zal je jouw eigen stijl van fotograferen gaan ontwikkelen.

Laag 5: Materiaal De vijfde laag gaat over 'Materiaal'. Degelijk materiaal is noodzakelijk! Maar denk niet dat het de camera is die de schitterende foto maakt. Jij bent de fotograaf! Jij bent de Michelangelo! Wij hebben fotografen met een relatief goedkoop compact cameraatje betere foto's zien maken dan gevorderde DSLR-gebruikers. Wij, mensen, zijn allemaal verschillend. Wij hebben ieder onze eigen visie en kijk op iets. Els en ik fotograferen steeds dezelfde diertjes, en toch zijn onze beelden verschillend. Maar, ĂŠĂŠn van onze belangrijkste regels over het materiaal is dat je moet weten hoe je de camera moet

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto: Els Van Den Borre.

Foto's (2): Bruno Van Saen.

Onderwaterfotograaf in een wrak.

(Ostorhinchus sp.). 8 Muilbroeder 10

bedienen wanneer deze in het onderwaterhuis zit. Het bedienen van je duikmateriaal, het trimvest en het cameramateriaal moet een automatisme worden, net als het sturen van je auto. Tip: Leer je camera te bedienen wanneer deze in de behuizing zit. Investeer af en toe in nieuw materiaal.

Laag 6: Biologie De mariene biologie bestudeert alle organismen die leven in onze oceanen. Als onderwaterfotograaf zal je snel merken dat je een enorm voordeel hebt wanneer je weet waar en hoe de diertjes leven. Als je gids of buddy je iets aanwijst, moet je weten welk gedrag je kunt verwachten. En zo zal je voorbereid zijn om de foto te maken die je voor ogen hebt. Wanneer je de zesde pijler, 'Biologie', onder de knie hebt, zal je veel gemakkelijker zelf de diertjes vinden en klaar zijn voor de perfecte foto. Tip: Maak je huiswerk voordat je op vakantie gaat! Weet wat je kunt verwachten en zoek naar endemische soorten (diertjes die eigen zijn aan de locatie).

Laag 7: Geluk En uiteindelijk, op de top van onze driehoek tot succesvolle onderwaterfotografie, staat de zevende en laatste pijler: 'Geluk'. Natuurlijk heeft iedereen een portie geluk nodig om een schitterende

Foto: Bruno Van Saen.

Bultrugwalvis (Megaptera novaeangliae).

foto te maken. Maar… wat denk je dat er zal gebeuren als we dit geluk geven aan een beginnende duiker of beginnende onderwaterfotograaf? Zal hij of zij hiermee een 'wow'-foto kunnen maken? Wij koppelen geluk aan geduld. Wanneer je tijd doorbrengt met een dier en het met rust laat, word je vaak beloond met natuurlijk gedrag. En de geroutineerde fotograaf weet dan precies wat hij/ zij moet doen! De instellingen op de camera en flitsers staan op tijd correct ingesteld, en dan is het enkel de kunst om te wachten, wachten, … tot het moment dat je een 'behaviour shot' kunt maken (een foto waarop het gedrag van het dier vastgelegd wordt), of je duikfles bijna leeg is en naar de oppervlakte moet.

doet aan alle lagen in onze driehoek, zijn wij er zeker van dat ook jij schitterende onderwaterfoto's kan maken. Ze zullen niet langer 'lucky shots' worden genoemd! Voor ons zijn er dus geen geheimen om het perfecte beeld te maken. Het gaat enkel over de manier hoe jij onze driehoek tot succesvolle onderwaterfotografie beheerst.

 Bruno Van Saen

GELUK Geduld

BIOLOGIE

Gedrag, leefomgeving

Tip: Raak zeedieren niet aan en stop de duikgidsen MATERIAAL wanneer ze het diertje in een betere positie willen Compact/DSLR, extra macrolenzen plaatsen. Spendeer wat tijd bij het beestje, laat het wennen aan je aanwezigheid en je zult veel ERVARING & AANLEG sneller het natuurlijke gedrag kunnen beAantal duiken, creativiteit, oog voor compositie en lay-out wonderen. Zorg tijdens het wachten dat je voorbereid bent voor het maken WEDSTRIJDMENTALITEIT van die perfecte foto. Winnaarstype, olympische gedachte, het podium, winnen & verliezen, de wil te verbeteren

tot slot

FOTOGRAFIEKENNIS

Basisbegrippen (‘Manual’, diafragma, sluitertijd, ISO, witbalans), belichting, nabewerking

Iedereen kan een 'lucky shot' maken! Maar zodra je vol-

DUIKTECHNIEK

Zweefvermogen, opwellend zand, automatisme

Hippocampus nov./dec. 2015

Bondsnieuws Sectie Duiktechnieken

Fo to

's (3) : Dan

iĂŤl D e

B a c ke

Heb je gas nodig?

Advanced Trimix

Diver Stage te Arenzano 2015

Deelnemers van de ATD-stage 2015.

Hippocampus nov./dec. 2015

Voor een 'Advanced Trimix Diver Stage' is onze Oosterschelde niet diep genoeg dus zochten we een geschikte buitenlandse stageplaats. Nadat vorig jaar de ATD-Stage doorging in Tenerife bood zich nu de mogelijkheid aan om de Italiaanse wateren te verkennen in Arenzano. Voordeel van die locatie is het enorme wrak van de 'Amoco Milford Haven', een supertanker die in 1991 na een ontploffing is gezonken. Dit wrak ligt horizontaal op de zeebodem op een diepte van 30 m (bovenkant van de brug) tot 80 m (bij het anker): ideaal dus voor een ATD-Stage!

a een tiental nachtelijke uurtjes rijden komen we 's morgens aan in Arenzano. Onmiddellijk naar het duikcentrum 'Techdive.it' om onze vracht eigen duikmateriaal en flessen af te zetten. De eerste duik is pas de volgende ochtend dus tijd zat om alles te installeren en te controleren. Voordeel van een duiktrip met eigen vervoer is dat je je eigen materiaal kan meenemen. 's Avonds start de Stage officieel en val je in een soort van ritme dat zich elke dag herhaalt: DD teamoverleg/info inwinnen om-

trent de te plannen duik; DD doorgeven van de te blenden gasmengsels aan het duikcentrum; DD opstellen van de individuele duiken decoplanning; DD analyseren van de geleverde gasmengsels; DD de duikplanning aanpassen in functie van de gasanalyse en het team; DD briefing voor het ganse team door de duikleider met vooral aandacht voor de decompressiefase; DD materiaalconfiguratie overlopen bij de verschillende teamleden omdat die toch wel wat kunnen verschillen binnen het team;

DD en dan eindelijk optuigen en hopen dat je met 34째C buitentemperatuur zo snel mogelijk het water in mag. De boottrip van het duikcentrum tot de duiksite neemt maar 5 minuten in beslag, juist voldoende om de duik nog even te visualiseren. Na een laatste check aan boord: PLONS!

Korte 'bubble check' op 6 meter diepte en vervolgens afdalen tot je op de bovenkant van de brug aankomt (30 m), vervolgens langs de brug verder afdalen tot het dek op 55 meter diepte.

Op het wrak van de Amoco Milford Haven..

Hippocampus nov./dec. 2015

Bondsnieuws Sectie Duiktechnieken

De opleiding Extended Range Diver evolueert!

Fo to 's (4):

Hil d e

die worden geoefend en dan merk je niet zoveel op van je omgeving. Maar naarmate de Stage vordert is er geleidelijk meer gelegenheid om je ogen de kost te geven en is het zalig ontspannen duiken op een immens wrak op grote diepte in de wetenschap dat met een optimaal trimixmengsel de gevaren van stikstofnarcose en zuurstofvergiftiging volledig onder controle gebracht zijn.  Dirk Reyntiens, Gebrevetteerd Advanced Trimix Diver juli 2015

Runtimes controleren aan het decostation.

er t.

Tijdens de afdaling krijg je zicht op de grootsheid van dit wrak en kan je je goed oriënteren naar het deel van het wrak dat je volgens de planning wenst te bezoeken: het achterdek op 55 meter, aan bakboordzijde een enorm explosiegat tussen de 60 à 70 meter, het reusachtige voordek met alle pijpleidingen op 55 meter of de achterzijde van het wrak met de schroef op 80 meter diepte. De eerste duiken zijn goed gevuld met een vrij hoge 'task load' omwille van de oefeningen en procedures

St a l l a

Decompressie uitgetrimd in 'het blauw'.

et brevet Gevorderde Nitrox-Duiker (GND) laat in beperkte mate versnelde decompressie toe: maximum 20 minuten (onverkorte) trappen mogen met een decompressiemengsel versneld worden afgewerkt. De combinatie van een optimaal nitroxmengsel (als bodemgas) en een decompressiemengsel (als decogas) is voor duiken tussen 30 en 40 meter de ideale oplossing om respectabele bodemtijden te realiseren waarbij de decompressietijd en tevens de totale duikduur toch vrij beperkt blijft. Bijvoorbeeld: een duik van 25 minuten op 40 meter met Nitrox28 vraagt 20 minuten decompressietijd met Nitrox28 (onverkorte trappen met Uwatec Aladin 2G), maar slechts 12 minuten in versnelde decompressie met een extra decompressiemengsel Nitrox60.De totale duikduur is dan slechts 41 minuten. Als je ook op grotere diepten tot 60 meter een respectabele bodemtijd wil realiseren, dan kom je niet ver met het brevet GND. Op grotere diepte kan dan immers alleen nog perslucht gebruikt worden als bodemgas: na een bodemtijd van amper 10 minuten bots je al op de grens van 20 minuten (onverkorte) trappen. Het brevet GND laat dus niet toe versneld te decompresseren na een langer verblijf op dergelijke grote diepte. Met het brevet Extended Range Diver (ERD) heb je geen beperking op vlak van versnelde decompressie. Je kan bijv. na een verblijf van 20 minuten op 60 meter de (onverkorte) trappen van 68 minuten versneld afwerken met Nitrox60 op 37 minuten, waardoor de totale duikduur 63 minuten wordt.

Foto: Daniël De Backer

Decompressie aan het decostation.

Klaarmaken voor een ERD-duik aan de Oosterschelde.

Hippocampus nov./dec. 2015

Voor veel kandidaten betekende de opleiding tot ERD een behoorlijke uitdaging omdat een aanzienlijk niveau van duikvaardigheid en investering op vlak van duikmateriaal werd geëist. Vooral de combinatie van een dubbelset ('bi') voor het bodemgas en twee decompressieflessen was voor velen te hoog gegrepen. Maar hierin komt binnenkort verandering! In de praktijk blijkt de doorsnee Extended Range Duiker zelden gebruik te willen maken van meer dan één decompressiegas. Daarom zal de opleiding tot ERD vanaf 2016 zich ook beperken tot het gebruik van één decompressiegas. Hierdoor wordt de opleiding heel wat toegankelijker zowel op vlak van investering in materiaal als op vlak van moeilijkheidsgraad van de opleidingsduiken. Voor de reeds gebrevetteerde ERD die de bevoegdheid om met meerdere decompressiegassen te decompresseren wensen te behouden, worden overgangsmaatregelen voorzien die toelaten om vlot het volgende technische brevet te behalen: Normoxic Trimix Diver (NTD). Een logisch gevolg van de optimalisering van de opleiding tot ERD is dat ook de drempel tot de titel van Extended Range Instructeur (ERI) wordt verlaagd. In feite komt deze titel binnen het bereik van iedere actieve Nitrox-Instructeur.

voorbij de grenzen van perslucht

centage minder dan 18%, niet adembaar in de buurt van de oppervlakte) met een groot aandeel helium en een navenant kleiner aandeel stikstof om de zuurstoftoxiciteit en de narcotische verschijnselen van stikstof te beheersen op extreme diepte. De duikdiepte wordt in de praktijk enkel begrensd door de ademautonomie (meegenomen gasvolumes versus gemiddeld verbruik) en de mentale kwaliteiten van de duiker. Het spreekt vanzelf dat het brevet ATD pas behaald wordt na de meest doorgedreven opleiding.

Het brevet Normoxic Trimix Diver (NTD) biedt een oplossing voor de nadelen van lucht op grote diepte. Voor de meeste duikers werkt perslucht in min of meerdere mate narcotisch bij een verlengd verblijf op grote diepte. Voor wie de narcotische effecten tijdens de bodemfase naar believen wil verminderen en gebruik wil maken van een comfortabeler ademgas, biedt het brevet NTD een uitstekend alternatief voor duiken tot 60 m. Dit lichte trimixmengsel bevat nagenoeg evenveel zuurstof als perslucht (tussen 18 en 21%), doch een deel van de stikstof werd vervangen door helium (ongeveer 25%). De opleiding omvat ongeveer dezelfde aandachtspunten als het brevet ERD, maar gaat een stapje verder omdat je natuurlijk ook leert om te gaan met de specifieke decompressieverplichtingen eigen aan heliummengsels en omdat er geen enkele beperking geldt wat betreft decompressiemengsels.

conclusie Met de herpositionering van het brevet ERD wordt de opbouw van de technische brevetten met de bijhorende bevoegdheden logischer. De overgangen tussen de opeenvolgende brevetten zullen geleidelijker verlopen: BND > GND > ERD > NTD > ATD. Hetzelfde geldt voor de instructeurstitels NI > ERI > NTI > ATI.  Bert Van Opstal Instructeur Technisch Duiken Open Circuit ERI, NTI, ATI

Wie nog verder wil gaan en verantwoorde duiken wil maken dieper dan 60 m met een respectabele bodemtijd, treedt binnen in de wereld van de Advanced Trimix Diver (ATD). Het ademmengsel voor de bodemfase wordt steeds optimaal gekozen in functie van de geplande duikdiepte. Dit betekent in ieder geval een hypoxisch mengsel (zuurstofper-

ATI's Bert Van Opstal en Hilde Stallaert.

t o:

nië

De inhoud en planning van de technische opleidingen kan je raadplegen op de NELOS-wikipagina van de SDT (http://wiki.nelos.be/index.php/Technisch_Duiken). De opleiding tot ERD start met de eerste lesavond theorie op 1 februari 2016 (inschrijven vóór 20 januari 2016 via e-mail aan SDT@nelos.be, zie ook de SDT-wikipagina).

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

Onderwaterfotografie en -videografie

Open Nederlands

Kampioenschap

2015

Lekkere oorkwal. NK 3e prijs groothoek. Foto: Wilton Derks. Vlokreeft. NK 3e prijs macro. Foto: Arco de Man.

Zwarte grondel. ZK 3e prijs Overall. Foto: Ester van den Doel. Is daar iemand? NK 3e prijs Overall. Foto: Marco Heesbeen.

Grondel. ZK 2e prijs Overall. Foto Paul Koetsier-Jeursen.

De beschilderde vinnen van het Chileense model.

Damir Zurub, de 'Overall' winnaar, gefotografeerd bij de Zeelandbrug net voor de laatste duik.

Op 18 september 2015 werden de winnaars van het Open Nederlands Kampioen (ONK) bekend gemaakt in 't Veerhuis te Nieuwegein-Zuid (Nederland). 16

Hippocampus nov./dec. 2015

Tentakels. ONK 3e prijs macro. Foto: Thomas van Puymbroeck. Oorkwal. ONK 2e prijs groothoek. Foto: Thomas van Puymbroeck.

ij de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) organiseert de onafhankelijke werkgroep fotografie – Aquashot (www.aquashot.nl) – jaarlijks drie wedstrijden: het Open Nederlands Kampioenschap Onderwaterfotografie (ONK), het Nederlands Kampioenschap Onderwaterfotografie (NK) en het Zeeuws Kampioenschap Onderwaterfotografie (ZK). De wedstrijd ging dit jaar door op 17 en 31 mei 2015.

Duiker tussen het wier. ONK 2e prijs groothoek met model. Foto: Peter Borsch. Mosselbank. ZK 2e prijs Overall. Foto: Paul Koetsier-Jeursen.

Aan het ONK en ZK kunnen fotografen van ieder niveau, iedere nationaliteit en iedere duikorganisatie meedoen, terwijl het NK – zoals de naam al doet vermoeden – alleen voor Nederlandse fotografen is bedoeld. Daarnaast is er het Zeeuws Kampioenschap, dat geschikt is voor beginnende onderwaterfotografen. Aan het ONK en NK doen enkel duikers mee die op semi-professioneel niveau met onderwaterfotografie bezig zijn. Dit jaar schreven er in totaal

88 verschillende fotografen in voor de drie wedstrijden, dat zijn er 10 minder dan vorig jaar. Voor het ZK waren er 35 deelnemers, waarvan 6 Belgen. Voor het ONK schreven er zich 38 deelnemers in, waarvan 2 Belgen, 4 Duitsers en 1 Deense. Voor het gedeelte video tijdens het ONK boden zich 9 deelnemers aan, waaronder 2 Belgen en 1 Duitse. Het NK was goed voor 37 deelnemers.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Onderwaterfotografie en -videografie

Duiker bij mosselhangcultuur. NK 3e prijs groothoek met model. Foto: Arco de Man.

Kwalvlo. ONK 2e prijs Overall. Foto: John Knappers. Zeeappel. ONK 3e prijs Overall. Foto: Marco Heesbeen.

Hippocampus nov./dec. 2015

Het WK CMAS Onderwaterfotografie 2015 was wel een storende factor in het aantal deelnemers omdat veel OW-fotografen ook vrijwilliger waren bij het WK en een aantal van hen drie weekenden achter elkaar te veel van het goede vonden. Ook het feit dat een wedstrijddag in het Hemelvaartweekend viel, heeft enkele fotografen tegengehouden om mee te doen. Het niveau van de wedstrijden was hoog. De vaardigheden bij verschillende OW-fotografen zie je – mede dankzij digitale fotografie – jaarlijks toenemen. Ook de verschillende nieuwkomers bij het ZK hebben een behoorlijk hoog niveau. Bij het ZK waren er maar twee categorieën: beste foto en schelpdieren. Bij het ONK en NK staan maar liefst vijf categorieën centraal, die normaal gezien overeenkomen met de onderwerpen die de CMAS bij het WK Onderwaterfotografie hanteert. Het gaat hier om macro, visportret, groothoek, groothoek met model en een onbekend thema dat pas op de wedstrijd zelf bekend gemaakt wordt (het thema was dit jaar oog/ogen). Bij het ONK is het mogelijk om winnaar te worden van de losse wedstrijdcategorieën. Maar om uitgeroepen te worden tot Kampioen ONK moet je 'overall' het beste scoren in alle vijf categorieën. Naast het ZK, NK en ONK Onderwaterfotografie organiseert Aquashot al voor de tweede keer op rij het ONK Onderwatervideografie. De opdracht was een videoclip te maken met een speelduur tussen de 3 en 5 minuten, aan de hand van het beeldmateriaal dat tijdens de twee wedstrijddagen gefilmd werd tijdens een kantduik in de Oosterschelde, het Grevelingenmeer en/of het Veerse meer. Via www.aquashot.nl/ wedstrijden/uitslagen/uitslag-2015/uitslag-2015-video kan je de ingezonden video's bekijken.

Snorkelen. ONK 1e prijs groothoek met model. Foto: Jos Broere. Zwarte grondel. ZK 1e prijs Overall. Foto: Edwin Westenberg.

Mossels. ZK 1e prijs Overall. Foto: Edwin Westenberg.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Onderwaterfotografie en -videografie

Bij de juryleden, die uiteraard niet weten welke foto van welke fotograaf is, zit altijd een bovenwaternatuurfotograaf. Dat is om te voorkomen dat een foto van een zeldzaam of moeilijk te fotograferen diertje meteen veel punten krijgt. De juryleden waren: Geert Nies, Wim Broekman, Rinie Luykx en Jan Azier.

De Nederlander Jos Broere won overtuigend het ONK en het NK door in drie van de vijf categorieĂŤn de beste foto in te leveren. Bij het ONK Onderwatervideografie werd het een gedeelde eerste plaats voor de Belgische deelnemer Gery Beeckmans, met zijn film 'De sage van Westenschouwen' en de Duitse Katja Kislich, met haar film 'Mys-

Blik van een duiker. ONK 2e prijs oog/ogen. Foto: Henny Blokvoort.

tieke kracht van het water'. De derde plaats was voor de Belg Johan De Smedt, met zijn film 'Sea Food'.

Ivo Madder

Oog van een kreeft. ONK 1e prijs oog/ogen. Foto: Marcel Timmermans.

Baby snotolf. ONK 1e prijs visportret. Foto: Jos Broere.

Zeeuws Kampioenschap Beste foto:

Beste schelpdieren:

Overall winnaar:

1. Nadieh Schellekens (NL). 2. Edwin Westenberg (NL). 3. Philip Aerdts (NL). 4. Paul Koetsier-Jeursen (NL). 5. Tanja de Vries (NL). 6. Ester van den Doel (NL).

1. Paul Koetsier-Jeursen (NL). 2. Ester van den Doel (NL). 3. Edwin Westenberg (NL). 4. Teunis van Iperen (NL). 5. Ernst Mulder (NL). 6. Ursula Looman (NL).

1. Edwin Westenberg (NL). 2. Paul Koetsier-Jeursen (NL). 3. Ester van den Doel (NL). 4. Nadieh Schellekens (NL). 5. Teunis van Iperen (NL). 6. Philip Aerdts (NL).

Hippocampus nov./dec. 2015

Open Nederlands Kampioenschap Macro:

Thema oog/ogen:

Visportret:

1. John Landa (NL). 2. Truus Augustinus (NL). 3. Thomas Van Puymbroeck (B). 4. Jos Broere (NL). 5. Arco de Man (NL). 6. Michael Thiel (NL).

1. Marcel Timmermans (NL). 2. Henny Blokvoort (NL). 3. John Knappers (NL). 4. Jos Broere (NL). 5. Thomas Van Puymbroeck (B). 6. Marco Heesbeen (NL).

1. Jos Broere (NL). 2. RenĂŠ Weterings (NL). 3. John Knappers (NL). 4. Bernhardt Conrad (D). 5. John Landa (NL). 6. Henny Blokvoort (NL).

Grazen. ONK 1e prijs macro. Foto: John Landa.

Eitjes van de zwarte grondel. ONK 2e prijs macro. Foto: Truus Augustinus.

Groothoek met model:

Groothoek:

Overall winnaar:

1. Jos Broere (NL). 2. Peter Borsch (D). 3. Raymond Wennekes (NL). 4. John Knappers (NL). 5. Arco de Man (NL). 6. Bernardt Conrad (D).

1. Jos Broere (NL). 2. Thomas Van Puymbroeck (B). 3. Jeroen Zetz (NL). 4. Wilton Derks (NL). 5. Erik Venneman (NL). 6. Marco Heesbeen (NL).

1. Jos Broere (NL). 2. John Knappers (NL). 3. Marco Heesbeen (NL). 4. Arco de Man (NL). 5. John Landa (NL). 6. Jeroen Zetz (NL).

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Onderwaterfotografie en -videografie

Duiker bij mosselhangcultuur. ONK 2e prijs Overall.

Mosselhangcultuur. ONK 2e prijs Overall.

Foto: John Knappers.

Oosterscheldekreeft in de Grevelingen. NK 1e prijs groothoek. Foto: Jos Broere.

Hippocampus nov./dec. 2015

www.waterproof.eu

De schoonheid

van oosterschelde Dedeschoonheid

van de oosterschelde

Nu 15% arnse jali vo%oron 25 deel! voor ordeel

Zeeuwse cottages perfect voor een duikweekend.

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl

veRkOOp vaN TOpmeRkeN aDvIes vaN pROfessIONaLs OffICIëLe HeRsTeLDIeNsT maaTweRk OpLeIDINgeN

HaaL HeT maXImaLe UIT Je ONDeRwaTeRCameRa www.mes-bvba.be

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Onderwaterfotografie en -videografie

Botervisje. ONK 2e prijs visportret.

In- en uitstroomopening van een mossel. ZK 3e prijs Overall.

Foto: Rene Weterings.

Foto: Ester van den Doel.

Nederlands Kampioenschap Overall winnaar: 1. Jos Broere (NL). 2. John Knappers (NL). 3. Marco Heesbeen (NL). 4. Arco de Man (NL). 5. Jeroen Zetz (NL). 6. Henny Blokvoort (NL).

Open Nederlands Kampioenschap Video 1. Gery Beeckmans (B). 1. Katja Kieslich (D). 3. Johan De Smedt (B).

Duiker op een mosselbank. ONK 3e prijs groothoek met model. Foto: Raymond Wennekes. Oog van een zwarte grondel. ONK 3e prijs oog/ogen. Foto: John Knappers.

Hippocampus nov./dec. 2015

Garnaal. ZK 1e prijs beste foto. Foto: Nadieh Schellekens.

Watersportcentrale N.V. Meer dan 45 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is! Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.be

Jezusstraat 40-42c • 2000 Antwerpen Tel : 032321008 • Info@Contactlens-Shop.com Ma-Di-Do-Vr • doorlopend van 9.00u-18.30u Zat 9.00u-12.30u • Donderdagavond tot 21.00u op afspraak

G KORTIN G R O EP S S R E IK U VOOR D

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Biologie

Waarom hebben zeepaardjes een vierkante staart? Over zeepaardjes hebben we al in ons bondsblad: hun levenswijze, gedrag, voortplanting, bedreigingen in hun voortbestaan en toekomst, het befaamde Project Seahorse, enz.

ok het lot van de mannelijke zeepaardjes is algemeen gekend vermits zij zelf – in tegenstelling tot vrouwlief – de kinderen baren, voor hun kost en opvoeding zorgen naast het gewone dagdagelijkse huishoudelijk werk, wat quasi vergelijkbaar is met hun mannelijke lotgenoten bij de snotolf. Een nieuwe wetenswaardigheid over deze schitterende diertjes is dat tijdens hun evolutie een vierkante staart beter bleek voor het overleven en voortplanten dan een klassiek rond model als grijpstaart – zoals de meeste andere dieren ontwikkeld hebben. Dit is evenwel geen loutere toevalligheid daar een vierkante staart toch voor een betere grip zou zorgen en daar bovenop beter bestand zou zijn tegen krachten, zoals bijvoorbeeld de bek van een watervogel, één van hun predatoren.

Rechts: Dankzij zijn vierkante vorm biedt de staart van het zeepaardje meer grip dan de gebruikelijke ronde staart.

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto's (2): Michael Porter/Clemson University.

veel en regelmatig geschreven

Dit werd nu onlangs wetenschappelijk getest door onderzoekers van onder andere de Universiteit Gent en de Clemson University in South Carolina. Voor hun onderzoek werden er diverse 3D-modellen van een zeepaardstaart en een hypothetisch rond model geprint op een 3D-printer.

Boven: Op deze modellen is goed te zien hoe de botachtige ring het ruggenmerg blijft beschermen als hij ingedrukt wordt.

Bert Janssens

i ch

ae l

er s

it y .

Onder: De twee testmodellen van de zeepaardstaart lijken al haast op robotarmen. Links een ronde staart, rechts een vierkantige.

Bron: het blad 'Science' (www. sciencemag.org).

Foto: McKittrick Research Group/Jacobs School of Engineering, UC San Diego.

De L-vormige platen bij een vierkante staart schuiven over elkaar zonder te draaien – terwijl de ronde platen tegelijkertijd wel draaien – zodat de eerste veel meer energie kan opnemen voor deze breekt bij de impact van een rubberen hamer. Die hamer werd gebruikt als testmateriaal ter vervanging van een vogelsnavel. Tevens heeft een vierkante staart een groter contactoppervlak, wat voor een betere grip zorgt. Hij is wel minder beweeglijk dan een ronde staart. Zulk hoekig design zorgt ook voor betere toepassingen, onder andere militaire, voor het vormen van een uiterst licht lichaamspantser en in het medische voor een nieuwe generatie sterke katheters. Ook zou het een inspiratiebron kunnen zijn

voor robot design. Wij zijn vooral benieuwd naar wat we in de toekomst nog allemaal te weten gaan komen over deze vooral mannelijke maar natuurlijk ook vrouwelijke supersterren der natuur. 

Por te lemson U r/C

ni v

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Onderwaterfotografie en -videografie

Ronde vleermuisvis (Platax orbicularis) bij een wrak. Foto: Luc Eeckhaut.

Clown hengelaarsvis (Antennarius maculatus). Foto: Beth Watson.

Geelgevlekte murene (Gymnothorax flavimarginatus) met een pacifische poetsgarnaal (Lysmata amboinensis). Foto: Harry klerks. Neonslak (Nembrotha kubaryana). Foto: Filip Staes.

Hugycup 2015

De Hugycup 2013, die plaatsvond op Sint-Eustatius, was de laatste editie die jaarlijks georganiseerd werd. Vanaf dan is het een tweejaarlijkse fotowedstrijd geworden. De Hugycup 2015 ging door op de Filipijnen, meer bepaald op Puerto Galera.

e Hugycup is een gegeerde wedstrijd die steeds plaatsvindt op een interessante duikbestemming. Zowel ervaren als beginnende onderwaterfotografen en zelfs snorkelaars kunnen

Hippocampus nov./dec. 2015

deelnemen aan de Hugycup. De competitie van deze 6e editie liep van 22 februari 2015 tot 17 april 2015. Het duikcenter Asia Divers in Puerto Galera (Filipijnen) is al vele jaren een gevestig-

de waarde met â&#x20AC;&#x201C; voor deze regio â&#x20AC;&#x201C; unieke faciliteiten voor de duikers en onderwaterfotografen. In deze regio zijn er minstens 30 interessante duikplaatsen, die niet langer dan 15 minuten varen van het resort ver-

Foto: Virginia Aquarium & Marine Science Center..

Macrofoto van een kleine galathea. Foto: Filip Staes.

Bartels pitvis (Synchiropus bartelsi).

Hypselodoris bullockii.

Foto: Luc Eeckhaut.

Foto: Gareth Bowen. 1e plaats Green Force. Foto: Filip Staes.

Broadclub Cuttlefish (Sepia latimanus). Foto: Luc Eeckhaut.

wijderd zijn en bovendien geschikt zijn voor duikers van elk niveau. De koraalriffen in deze regio behoren tot de mooiste van de Filipijnen. De rijke fauna en flora is te danken aan de 'Verdi Island Passage', een unieke stroom die Puerto Galera passeert en hoge waarden van nitraten en zuurstof aanvoert. Van over de ganse wereld zijn er duikers die deelnemen aan deze door Danny Van Belle ingerichte 'fotoshoot'-wedstrijd. Er schreven in totaal 80 deelnemers in, waarvan 7 videografen. De

fotografen, waarvan ongeveer 50% met een reflexcamera fotografeerden, mochten dagelijks 15 van hun beste foto's inleveren voor registratie en mogelijke deelname aan de competitie. Deze mochten nadien, conform het wedstrijdreglement, beperkt bewerkt worden. Het was de eerste editie met duidelijk spelregels betreffende het bewerken en bijknippen van de foto's. Volgende bewerkingen mochten â&#x20AC;&#x201C; na registratie van de foto â&#x20AC;&#x201C; onbeperkt uitgevoerd worden: aanpassing van contrast, de scherpte en kleur; stof verwijderen; draaien en keren. Het was deze keer ech-

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Onderwaterfotografie en -videografie

ter niet toegestaan om foto's samen te voegen of bepaalde delen gedeeltelijk bij te plakken (bijv. een oog). Kunstmatige effecten toevoegen (bijv. zoneffect creëren) was eveneens niet toegestaan. Een foto mocht maar maximaal 10% bijgesneden worden en foto's maken met dubbele belichting (double exposure) mocht niet. Uit al hun ingeleverde foto's mochten ze per wedstrijdcategorie maar 3 foto's inzenden voor de competitie, welke later op het jaar door zes juryleden beoordeeld werden.

De juryleden voor het fotogedeelte waren Bettina Balnis (Duitsland), Henri Eskenazi (Frankrijk), Bohumir Kracmar (Tsjechische Republiek), Franco De Lorenzi (Italië), Els Van Den Borre (België) en Mirko Zanni (Zwitserland). De jury voor het gedeelte onderwatervideo was samengesteld uit: Gino Rosiers (België), Erik-Jan Sporken (Nederland) en Urbain Appeltans (België). Om te bepalen wie de winnaar was van de Hugycup, werd telkens het resultaat van de beste foto per categorie

Ronde vleermuisvissen (Platax orbicularis). Foto: Luc Eeckhaut.

Bonte bidsprinkhaankreeft (Odontodactylus scyllarus). Foto: Gareth Bowen.

Zeeschildpad tegen het zonlicht. Foto: Luc Eeckhaut.

De wedstrijdcategorieën waren dit jaar: macro, zeenaaktslakken en schelpen, visportret, breedhoek en portfolio. Daarnaast was er nog een apart wedstrijdonderdeel van de hoofdsponsor: de categorie Green Force & Hugyfot. Er was tevens een categorie onderwatervideofilm en -videoclip. De 7 videofilmers leverden elk een film in die maar maximum 10 minuten mocht duren en beelden bevatte van het onderwaterleven in Puerto Galera. Omdat fotografen ook mogen deelnemen aan de categorie videoclip, werden er in totaal 10 videoclips ingezonden.

Hippocampus nov./dec. 2015

(macro, zeenaaktslakken en schelpen, visportret, breedhoek) mee opgenomen bij de categorie portfolio (10 foto's). Hieraan mochten zowel de deelnemers met een reflexcamera, een systeemcamera of een compactcamera meedingen. Om de beste fotograaf compactcamera te bepalen, enkel voor deelnemers met een compactcamera, waren er telkens maar 3 categorieën (portfolio, visportret, macro) te evalueren.

Op zaterdag 26 september 2015 werden alle genomineerde inzendingen vertoond en 's avonds, na een overheerlijk Breughelbuffet, volgde de prijsuitreiking. We presenteren je hier de wedstrijduitslag en een selectie uit de winnende foto's. ď&#x20AC;ź

De ingezonden videofilms van de Hugycup 2015 kan je bekijken via: http://2014.hugycup.com/competition/video-competitions. De videoclips staan op: http://2014.hugycup. com/competition/videoclip-competition.

Ivo Madder

Pygmeezeepaardje (Hippocampus bargibanti). Foto: Luc Eeckhaut. Een gouden kardinaalbaars (Apogon aureus) met eieren in zijn bek. Foto: Luc Eeckhaut.

1e plaats beste fotograaf (Overall winnaar Hugycup 2015): Luc Eeckhaut, met de 1e plaats portfolio, 1e plaats breedhoek, 2e plaats visportret, 3e plaats zeenaaktslakken en schelpen, 4e plaats macro. 2e plaats beste fotograaf: Harry klerks, met de 2e plaats portfolio, 2e plaats macro, 4e plaats visportret, 5e plaats zeenaaktslakken en schelpen, 5e plaats breedhoek.

3e plaats beste fotograaf: Beth Watson, met de 1e plaats visportret, 2e plaats zeenaaktslakken en schelpen, 2e plaats breedhoek, 6e plaats portfolio, 7e plaats macro. 4e plaats beste fotograaf: Filip Staes, met de 1e plaats macro, 1e plaats zeenaaktslakken en schelpen, 3e plaats portfolio, 6e plaats visportret, 9e plaats breedhoek.

5e plaats beste fotograaf: Gino Symus, met de 3e plaats breedhoek, 5e plaats visportret, 5e plaats macro, 6e plaats zeenaaktslakken en schelpen, 8e plaats portfolio. 6e plaats beste fotograaf: Bert Seyssens, met de 4e plaats portfolio, 6e plaats breedhoek, 6e plaats macro, 8e plaats visportret, 8e plaatst zeenaaktslakken en schelpen.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Onderwaterfotografie en -videografie

Onderwatervideograaf in een wrak. Foto: Harry klerks.

Pygmeezeepaardje (Hippocampus bargibanti). Foto: Harry klerks. Dansgarnalen (Rhynchocinetes durbanensis). Foto: Harry klerks.

Hippocampus nov./dec. 2015

W W W.VA K A N T I E S A L O N -V L A A N D E R E N .C O M

38 Internationaal Vakantiesalon ste

Vlaanderen

www.conceptum.eu

21 > 25 januari 2016 Antwerp Expo

GRATIS DUIKINITIATIE OP DE BEURS

Reportage

Karetschildpad (Eretmochelys imbricata). Foto: Luc Eeckhaut.

Zeepaardje tussen blauwe zakpijpen. Foto: Luc Eeckhaut.

Onderwaterfotografie en -videografie

Goudkleurige zeenaaktslak (Glossodoris sp.). Foto: Malcolm Hammer.

Witoogmurene (siderea thyrsoidea). Foto: Gareth Bowen.

Keizersgarnaal (Periclimenes imperator). Foto: Luc Eeckhaut.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Onderwaterfotografie en -videografie

Winnaar categorie Green Force & Hugyfot: Filip Staes. 1e plaats beste fotograaf compactcamera: Gareth Bowen, met de 1e plaats portfolio, 1e plaats macro, 2e plaats visportret. 2e plaats beste fotograaf compactcamera: Dirk Crutelle, met de 1e plaats visportret, 2e plaats portfolio, 3e plaats macro. 3e plaats beste fotograaf compactcamera: Malcolm Hammer, met de 3e plaats portfolio, 2e plaats macro, 7e plaats visportret. 4e plaats beste fotograaf compactcamera: Ronny Impens, met de 3e plaats visportret, 4e plaats portfolio, 9e plaats macro.

5e plaats beste fotograaf compactcamera: Carlo Werbrouck, met de 3e plaats portfolio (ex aequo), 4e plaats macro, 11e plaats visportret. 6e plaats beste fotograaf compactcamera: Nathalie Blockx (snorkelaar), met de 3e plaats visportret (ex aequo), 6e plaats portfolio, 11e plaats macro. 1e plaats videomontage: Filip Wachters. 2e plaats videomontage: Jo de Smedt. 3e plaats videomontage: John van Lent.

Colemangarnaal (Periclimenes colemani) op een vuurzee-egel (Asthenosoma varium). Foto: Luc Eeckhaut.

4e plaats videomontage: Jean-Jacques Rietjens & Franรงoise Jadoul. 5e plaats videomontage: Erik De Groef. 6e plaats videomontage: Jan de Troyer. 7e plaats videomontage: Veerle Deleebeeck. 1e plaats videoclip: John Van Lent. 2e plaats videoclip: Filip Wachters. 3e plaats videoclip: Jan De Troyer.

Hagedisvis (Synodus sp.). Foto: Dirk Crutelle.

Bonte bidsprinkhaankreeft (Odontodactylus scyllarus). Foto: Harry klerks.

Hippocampus nov./dec. 2015

Zorgeloos Filmen & Fotograferen met de nieuwe Sealife MicroHD+ Géén deksels, Géén openingen, Géén o-ringen, Dus ook géén risico op waterschade. Dat is een zorg minder! Je kan je nu volledig focussen op je duik en je opnamen.

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE

- Alle kwaliteitsmerken - Vulstation 300 bar - Eigen hersteldienst - Verhuur duikmateriaal

TE HUUR DEMONSTRATIE DUIKTANK - op wielen - L3m x B2m x H2m - met 5 vensters 80x100 cm - geleverd met filter en verwarmingssysteem

Waar service het belangrijkste product blijft! ELKE DAG TOT UW DIENST van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 18u zaterdag van 10u tot 18u

PAUL DE WEERDT Welleweg 72 - 9320 Erembodegem Tel: 0475/73 25 74 www.aqualand.be - info@aqualand.be

Jubellaan4, 542800 | 2800Mechelen Mechelen Steenhoevestraat NIEUW ADRES

Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & ma-za: op afspraak

DZP_advertentie_85x128mm.indd 1

Tel.Tel. 015 01543 4301 0131 31 FaxFax 015 01543 4301 0135 35 info@dezeeman.be info@dezeeman.be www.dezeeman.com www.dezeeman.com

Hippocampus nov./dec. 2015

07/11/14 15:13

Jeugdduikhoekje Skubba & Fred

Snoek en co Weer een leuke duik. Lekker warm water. Met zijn duikpak aan, toch. En goed zicht. Skubba

Cartoon: Peter Bosteesls.

had veel vissen gezien.

oen Skubba boven water kwam, vertelde hij in geuren en kleuren wat hij allemaal gezien had. "Ik heb een paling zien zwemmen. Zo groot", zei hij terwijl hij zijn armen wijd uitstrekte. "Hoe zag hij er uit?", vroeg Fred. Fred had immers nog nooit een paling in het echt gezien. Ja, op foto's en af en toe op zijn bord in 't groen of gebakken, maar nog nooit zwemmend. En toen beschreef Skubba de vis in geuren en kleuren: "Kleine vinnen, lang en rond lijf, kleine snuit". "En hoe zwom de paling?", vroeg Fred nieuwsgierig. "Een beetje zoals een slang maar dan in het water. De paling zwom niet echt, maar kronkelde tussen de grassen", antwoordde Skubba. Fred vond het allemaal zeer spannend. Hij noteerde alles in zijn boekje. "Ik heb ook een karper gezien", zei Skubba met glunderende ogen.

Hippocampus nov./dec. 2015

"Een karper? Hoe zag die er uit?", wilde Fred weten. Skubba vertelde over vinnen, staart, snuit, lang, en half rond lichaam. Maar Fred kon er niet echt aan uit. Hij kon zich de karper van Skubba niet inbeelden. "Teken hem eens", vroeg hij aan Skubba. Ze zochten een stukje zachte grond en een takje. Ze streken de grond een beetje effen zodat het op een tekenblad leek. Skubba begon te tekenen. Hij was niet zo goed in tekenen, behalve in het tekenen van duikers, maar toch deed hij zijn best om de vis zo goed mogelijk te schetsen. Een lang lijf met vinnen op de rug en de buik. Een staart als een waaier. Hij had even problemen met de kop zelf, maar uiteindelijk was hij tevreden over zijn tekening. De kop leek een beetje op een schoen. Raar. Nadat hij het goed bekeken had, zei hij fier als een gieter: "Zo zag hij er uit. Dit is de vis die ik gezien heb".

Fred bestudeerde de tekening eventjes en antwoordde: "Maar dat is geen karper!". "Jawel. Die vis heb ik gezien". "Ik zeg niet dat je die niet gezien hebt, maar dat is geen karper". "Welles!". "Nietes" . "Hoe weet jij dat dit geen karper is?", vroeg Skubba. "Ik heb een foto van een karper gezien en dit lijkt er niet op". "Wat is het dan wel?". "Dat weet ik niet". "Dan is het een karper", zei Skubba kordaat. "Laten we het aan Nella vragen. Zij zal het weten", stelde Fred voor. "Goed voorstel. Je zal zien dat ik gelijk heb". "Nella! Nella!", riepen ze samen. ď&#x20AC;ź

Patrick Van Hoeserlande

ABONNEES LEZEN DUIKEN GRATIS DIGITAAL. DUIKEN 26E JAARGANG NR.12 - DECEMBER 2015 € 5,99 2

DECEMBER 2015

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

OOSTERSCHELDE

HANGCULTUURMOSSELEN

SUPERHELDEN

FOTOWEDSTRIJD

SELFIE ONDER WATER

DIEREN MET SPECIALE KRACHTEN

NACHTSNORKELEN

MET HAAIEN

TECHDUIKEN

Frankrijk DUIKEN 26E JAARGANG NR.12 - DECEMBER 2015 € 5,99

DECEMBER 2015

VLAGGENSCHIP MARS THE MAGNIFICENT

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

Mooie natuur en wrakken OOSTERSCHELDE

HANGCULTUURMOSSELEN

SUPERHELDEN

FOTOWEDSTRIJD

SELFIE ONDER WATER

DIEREN MET SPECIALE

KRACHTEN VEILIGHEID: NACHTDUIKEN | FOTOGRAFIE: TEST HUGYFOT HFN-D810 ZEEHONDACHTIGEN: GEZELLIGE DIKZAKKEN | PRODUCTINFO: APEKS TECH SHORTS

01512

8 711273 991903

NACHTSNORKELEN

MET HAAIEN

Frankrijk

TECHDUIKEN

VLAGGENSCHIP MARS THE MAGNIFICENT

Mooie natuur en wrakken VEILIGHEID: NACHTDUIKEN | FOTOGRAFIE: TEST HUGYFOT HFN-D810 ZEEHONDACHTIGEN: GEZELLIGE DIKZAKKEN | PRODUCTINFO: APEKS TECH SHORTS

KIES HET ABONNEMENT DAT BIJ JE PAST! DUIKEN DUIKEN DUIKEN 26E JAARGANG NR.12 - DECEMBER 2015 € 5,99

26E JAARGANG NR.11 - NOVEMBER 2015 € 5,99

26E JAARGANG NR.10 - OKTOBER 2015 € 5,99

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

RED SLAVE BONAIRE

OOSTERSCHELDE

HANGCULTUURMOSSELEN

FOTOWEDSTRIJD

SELFIE ONDER WATER

SUPERHELDEN

DE CACAOFABRIEK

NOORDZEE

CURAÇAO

EXPEDITIE DOGGERSBANK

OLDTIMERS OP DE ZEEBODEM

BIG PAPA

MEERVAL IN DE TOOLENBURGER PLAS

BESCHUIT MET MUISJES

NACHTSNORKELEN

Frankrijk

DUIK IN DE HISTORIE

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

TIJGEREN IN HELMOND

DIEREN MET SPECIALE KRACHTEN

MET HAAIEN

OKTOBER 2015

NOVEMBER 2015

DECEMBER 2015

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

WELKOM, SNOEKBAARSJE!

TECHDUIKEN

VLAGGENSCHIP MARS THE MAGNIFICENT

6 Mooie natuur en wrakken nummers

€ 19,

VEILIGHEID: NACHTDUIKEN | FOTOGRAFIE: TEST HUGYFOT HFN-D810 ZEEHONDACHTIGEN: GEZELLIGE DIKZAKKEN | PRODUCTINFO: APEKS TECH SHORTS

95 01512

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

KEMPERVENNEN

Kaapverdië lekker relaxed

SCOOTEREN VOOR KIDS

12 nummers LAC BAY

STRIJD OM DE ROZE VLEUGELHOORN

€ 39,

TECHSCHOOL: PADI TECREC OPLEIDING | FOTOGRAFIE: NK ONDERWATERFOTOGRAFIE 2015 PRODUCTINFO: SEACAM PRELUDE BEHUIZING | ACTUEEL: HAAIEN: AFBLIJVEN OF AFMAKEN?

95 01511

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

NATUUR

Oostenrijk 24 Grüner See nummers NACHT OP HET RIF

AZOREN

DUIKEN-LEZERSREIS

€ 59,

TECHSCHOOL: NEED FOR SPEED | MEDISCH: REISONGEMAKKEN | COLUMN: COLUMN WRAK SC-213 FOTOGRAFIE: NIKON COOLPIX AW130 | ZEELAND: PLOMPE TOREN

Neem een abonnement of geef DUIKEN cadeau DUIKEN: MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD DUIKEN is hét internationale onderwatersportmagazine van Nederland en België met in iedere maand: duikreisverhalen in binnen- en buitenland, productinformatie, lezerservaringen, prijsvragen, medische vraag en antwoord, columns en tips! DUIKEN brengt de onderwaterwereld bij jou thuis. Nu ook digitaal!

ZO NEEM OF GEEF JE EEN ABONNEMENT

Een abonnement is voordeliger dan in de winkel los kopen en het magazine wordt automatisch thuisbezorgd. Ga naar: duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2106

Abonnementen zijn tot wederopzegging na genoemde periode, cadeauabonnementen stoppen automatisch.

duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2016

50 01510

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

01512

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

45 jaar geleden Uit Hippocampe nr. 32

december 1970

materiaal heeft het Duikonderricht beslist dat het gebruik van de eentraps-rugontspanner zonder terugslagklep niet meer verplicht is voor het Elementair (1*D) en Middelbaar (2*D) Brevet.

Verordening van de duiksport in Zeeland De 19 Artikels van de verordening van de provincie Zeeland worden in hun geheel gepubliceerd.

Standpunt NOB

Cover De goedbedoelde 'Besten wensen' bewijzen dat het Frans toen de BEFOS-taal bij uitstek was.

Statistieken BEFOS telt 4761 leden met een kader van 153 instructeurs.

Brighton Op de internationale onderwaterfotografiewedstrijd te Brighton behaalde John Driesen (CVD) twee gouden medailles voor 'colour' en 'portfolio'.

De invoering van een brevet voor de verhoging van de duikveiligheid in Zeeland heeft men verlaten. Wat ons rest is de betaling van een vergunning die ons sterke restricties oplegt ten aanzien van gebieden waar gedoken mag worden, de wijze waarop we onze sport beoefenen en de voorschriften waar we ons aan hebben te houden.

uit Hippocampus nr. 131

december 1990

Het is van het grootste belang dat al de verantwoordelijken onverbiddelijk de rush naar de diepte zouden afremmen; de diepte is inderdaad gemakkelijk te bereiken, maar zo gevaarlijk voor mensen zonder ervaring en training.

35 jaar geleden uit Hippocampus nr. 81

december 1980

Wijzigingen in de proeven 1*I In haar voortdurende bekommernis om de veiligheid te vergroten en ook de berekende risico's terug te dringen, heeft het Duikonderricht de stijgproef van 35 m afgeschaft. Om dezelfde reden maar ook om de gekende 'Belgische drang' naar de diepte mee te helpen afzwakken, worden de 10 duiken op 50 m niet meer vereist. Daarentegen wordt er nu wel ervaring in het duiken vanaf een boot gevraagd. De geslaagden zullen uiteindelijk als inwijding in het NELOS-Duikonderricht een brede uiteenzetting krijgen over rechten en plichten en de deontologie van de NELOS-Instructeur.

Zeestage te Bendor Parcours tussen twee duiktoestellen Rekening houdend met de evolutie van het

Hippocampus nov./dec. 2015

Fotosub Zowel de NELOS-prijs als de prijs 'Oosterscheldefotograaf van het jaar' werden toegekend aan Harry klerks.

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 181

december 2000

25 jaar geleden

Vergadering der Nationale Monitors

RenĂŠ Crepin Verantwoordelijke Duikonderricht BEFOS

Bernard Vandermeersch, Marc Van Gorp, Frans Van Handenhove, Eddy Van Landeghem, Frank Van Landeghem, Johan Vansteenbeeck, Danny Van Zegbroeck.

De nieuwe 2*Instructeurs: Danny Cnudde, Gilbert De Bondt, Werner De Jonghe, Carlo Joseph, Willy Krill, Elmar Masureel, Walter Mellaerts, Linda Peeters, Luc Thienpont,

Bendor Twee nieuwe 3*Instructeurs: Roel Paessens en Sven Vandekerckhove. En 14 nieuwe 2*Instructeurs: Jean-Pierre CopÂ pens, William De Clerck, Ronny De Laet, Eric De Maertelaere, Geert D'Heere, Johan D'Hoe, Eddy Dielen, Eric Geirnaert, Dirk Heyndrickx, Marcel Ilands, Fab Michiels, Wim Sas, Jean Van Houtven, Rikkie Volz.

APBO-diploma verplicht voor kandidaat-instructeurs De meeste kandidaat-instructeurs waren zich al bewust van de grote didactische waarde van de APBO-cursus, vermits meer dan 90% van die kandidaten dit diploma reeds op zak hadden. Daarom is er beslist om vanaf 2001 de APBO-cursus een verplicht onderdeel te maken van de proeven voor 1*Instructeur. Deze beslissing kadert ook in de verstevigde samenwerking met de Vlaamse Trainersschool en Bloso.

De originele betekenis van @ De Italiaanse professor Giorgio Stabile stuitte in documenten van Italiaanse wijnhandelaren uit de 16e eeuw plotseling op het @-teken. Het werd gebruikt als afkorting voor amfoor, een maateenheid die destijds veel werd gebruikt in de wijnhandel.

D U I KSPO R T DE ZEVEN ZEEEN 

 

OPENINGSUREN: Wo-Do-Vr 16.30-19.00 u. Za. 10.00-12.00 u. & 13.00-17.00 u.

Verkoop van alle gekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

e-mail: zevenzeeen@telenet.be

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL 03/888.43.34

VOOR AL JE DUIK- EN SNORKELMATERIAAL www.desportduiker.be

Xpl re Diving .be

www.

Duikcentrum

“Net dat tikkeltje meer”

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

Luchtbelletjes tekenen in verschillende lagen. Dat gaat even duren.

Foto's (3): Ivo Madder.

Interview

Dankzij de medewerking van sportvissers werden er al meer dan 2.000 haaien gemerkt. Het schilderij dat aangekocht werd door de auteur van dit artikel.

Speelse onderwaterkunst Denise Kruithof, eigenaar van 'Denise Kruithof Art Illustrations & Graphic Design', was tot voor een paar jaar een onbekende kunstenares in BelgiĂŤ. Onder andere haar samenwerking met 'Duiken tegen kanker' bracht daar verandering in.

Hippocampus nov./dec. 2015

enise beschilderde begin 2014 een duikfles waarop een inktvis en oranje vissen te zien waren. De fles werd per opbod verkocht en bracht 1.600,00 euro op ten voordele van 'Duiken tegen Kanker'. Ook tijdens de slotceremonie van 'Duiken tegen Kanker' kon men een duikfles laten 'pimpen' (beschilderen). Ik kwam Denise begin 2015 tegen tijdens een opendeurdag van 'Scuba Service Store' in Schoten. Ze stelde daar haar zeer kleine tot middelgrote schilderijen ten toon, waarop bijna altijd onderwatertaferelen te zien waren. Onlangs heeft ze daar trouwens het magazijn langs de buitenzijde verfraaid met een octopus, een paar walvishaaien, een manta en enkele kwallen. Hippocampus vond het wel een leuk idee om haar eens te interviewen. Hippo: Denise, ik heb begrepen dat je zelf duikt. Waar heb je leren duiken? Denise: Als inwoner van Nederland hebben we de mogelijkheid om in Aruba stage te lopen. Ik was er in de leer bij een grafisch bureau, in de reclamesector dus, waar ik een opleiding grafische vormgeving volgde. Op Aruba leerde ik duiken. Mijn vader had al een duikbrevet en voor mijn verjaardag gaf hij me een duikopleiding cadeau. "Dan kunnen we nadien samen gaan duiken", zei hij.

De onderlaag van de baby walvishaai wordt aangebracht. Verder afwerking van een octopus op de duikfles.

Nog een laatste afwerking aan de manta en ik ben er mee klaar.

Walvishaai met jong.

Foto's (4 ): Ivo Mad

der.

Hippo: Je schildert vrolijke dieren met grote ogen, maar op de meerderheid van je schilderijen staan onderwatertaferelen. Blijkbaar haal je de inspiratie voor je kunstwerken vooral van wat er zoal onder water rondzwemt?

Denise: Toen ik begon te schilderen, in eerste instantie voor mezelf, ben ik begonnen met onderwatertafereeltjes. Dit komt vooral doordat er tijdens het duiken, vooral in tropische wateren, een enorme rust over je heen komt waarbij alle stress als het ware wegvloeit. Dit samen met de mooie magische onderwaterwereld bezorgde me zoveel positieve energie dat ik dit wilde vastleggen in mijn schilderkunst. Ik wil met mijn kunstwerken van de onderwaterwereld diezelfde sfeer creëren in de woonkamer, slaapkamer of op de werkplek. Het heeft geen belang in welke ruimte je je bevindt, als men er zich maar goed voelt. Als ik in een ruimte kom waar een afbeelding – een schilderij of een foto – van onder water hangt, dan roept het bij mij dat zalige gewichtloze gevoel op in die magische wereld, waarbij alle stress verdwijnt.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Interview

Foto's (4): Ivo Madder.

Een beschilderd gsm-hoesje.

Enkele kunstwerkjes van Denise.

Nog enkele luchtbelletjes. Rechts: Tijdens het slotevenement van 'Duiken tegen Kanker' werden er nog enkele duikflessen beschilderd.

Hippo: Als ik je kunstwerkjes bekijk, lijken ze wel in 3D geschilderd, terwijl ze dat niet zijn. Een vis, octopus of schildpad komt als het ware uit het schilderij gezwommen. Hoe komt dat? Is het door de hevige kleuren op de blauwe achtergrond? Denise: Klopt, het lijkt alsof mijn onderwerpen uit het schilderij springen. Hoe dat komt? Dat is het geheim van de schilder. Nee, even ernstig, het is gewoon mijn manier van schilderen, mijn handtekening. Het heeft wel iets te maken met de combinatie van hevige kleuren op de blauwe achtergrond, waarbij ik een magische uitstraling probeer te creëren samen met mijn speelse

Hippocampus nov./dec. 2015

interpretatie van het onderwerp. Hippo: De verf die je gebruikt lijkt me ook wel speciaal. Die zal ook wel voor een stuk voor het 3D-effect verantwoordelijk zijn? Denise: Goed gezien. Ja, ik gebruik metallicverf voor de achtergrond. Op de voorgrond gebruik ik meestal geen metallicverf, behalve rond de ogen en zo. Met metallicverf kan je meer diepte creëren. In de achtergrond – het open water – gebeurt veel meer, zoals de lichtstralen die van de oppervlakte naar de bodem stralen en het water dat steeds donkerder wordt naarmate men dieper gaat. Deze sfeer kan je goed

weergeven door metallicverf te gebruiken. Bovendien geeft het dat iets extra, het magische. Hippo: Je eerste onderwaterschilderij heb je dat nog? Hangt het hier ergens mee tussen? Denise: Nee, helaas, dat heb ik verkocht. Heel jammer eigenlijk. Voor mijn eerste werkje, voor mezelf, was ik op zoek naar kleuren en vormen. Het is toen uiteindelijk een oranje vis geworden, gebaseerd op een goudvis met grote ogen, die thuis in mijn aquarium – een soort groot cognacglas – zat. Dat visje is trouwens uiteindelijk mijn logo geworden.

Hippo: Ik heb hier juist iemand zien rondlopen met een door jou beschilderd gsm-hoesje. Je hebt het tafereeltje, een octopus, er een jaar geleden opgeschilderd en ondanks het vele gebruik is de verf nog niet afgesleten. Ook de verf die je op duikflessen plaatst, blijkt duurzaam te zijn? Denise: Bij een gsm-hoesje en gelijkaardige materialen, zoals 'organisers', stoeptegels en eigenlijk alles met een harde ondergrond, zelfs auto's, zet ik er eerst een soort speciale onderlaag op, waardoor de verf beter hecht. Ook op een duikfles zet ik eerst een goede hechtlaag. Nadien zet ik er een dunne transparante laklaag overheen. Ook op de duikfles komt een transparante laklaag als afwerking, maar dan wel een hele, hele harde laklaag. Je kan er dus probleemloos mee gaan duiken. De verf komt er niet af. De acrylverf die ik voor de duikfles gebruik is elastisch en kan dus temperatuurschommelingen en dergelijke verdragen. Voor T-shirts en schoenen gebruik ik een medium dat ik door de verf meng, waardoor die nog meer elastisch is. Voor meer info en ideeën kan je terecht op mijn website www.denisekruithof.com. Hippo: Wat kost zo'n beschildering voor de klant? Denise: Dat hangt af van de grootte en hoeveel tijd ik er aan besteed. Een gsm-hoesje en een schilderijtje van 10 x 10 cm kost 15,00 euro. Een hoesje voor een tablet 20,00 à 25,00 euro. Een keukenstoel beschilderen doe ik vanaf ongeveer 125,00 euro. Een groot schilderij kost uiteraard ook meer en is afhankelijk van de grootte van het doek. Een duikfles beschilderen kost heel wat meer omdat daar meer werk aan is en er heel wat extra verf- en transparante laklagen opgezet worden. Tijdens de slotceremonie van 'Duiken tegen Kanker' heb ik wel een hele reeks duikflessen beschilderd aan een promotieprijs ten voordele van het kankeronderzoek. Hippo: Je verkoopt ook verjaardags- en vriendschapskaartjes? Denise: Ja, ik heb ook een ganse lijn wenskaarten gemaakt die leuker zijn dan de standaard wenskaarten uit de winkel. Ze zijn niet duur: 6 kaarten voor 10,00 euro. De bijpassende enveloppen, met daarop mijn struisvogel en visjes, kosten 2,5 euro voor 6 stuks. Ik heb zelfs grote kaarten die eventueel ingelijst kunnen worden voor hen die geen geld hebben voor origineel werk. Het is ook leuk om zo'n grote kaart af te geven aan de jarige. Hippo: Bedankt Denise voor het gesprek en succes met de verkoop. Je hebt er al een klant bij want je mag voor mij dat groot schilderij met die zeepaardjes erop inpakken. Het krijgt een plaatsje in mijn bureau en het zal me zeker rust bezorgen op die momenten dat ik niet kan gaan duiken. 

Ivo Madder

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

BUDDY DIVE RESORT KRALENDIJK - BONAIRE

9 dagen / 7 nachten 2-pers studio o.b.v. logies & ontbijt incl. autohuur en 6 dagen ongelimiteerd duiken.

VANAF: € 1648,- P.P.

RED SEA PHOTO EXPERIENCE 2016 MARSA ALAM - RODE ZEE

8 dagen / 7 nachten 2-pers standaard kamer o.b.v. allinclusief, transfers en incl. 10 bootduiken en 5 kantduiken. Een gezellige duikweek vol met onderwaterfotografie.

VANAF: € 1225,- P.P.

WALVIS EN ORKA ADVENTURE ANDENES - NOORWEGEN

10 dagen / 7 nachten 4-pers kamer o.b.v. logies incl. diverse excursies. 5 boottrips naar de walvissen en orka’s inclusief snorkelen. Vertrek 14 of 21 januari 2016.

PRIJS: € 2.795,- P.P.

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm NDTRAVEL.NL EA IV website WWW.D

.NL L E V A R T D N A E IV .D W WW 94 TEL: 033 457 15

DMZ11_024_Dive_and_Travel.indd 1

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Biologie

De exotische snoerworm

In de Oosterschelde sluipt een nieuw venijn rond: een giftige exotische snoerworm.

n de dierenwereld zijn er heel wat levende wezens, die gif als verdedigingsmiddel gebruiken maar ook als aanvalswapen om o.a. een prooi te bemachtigen. Op het land zijn er vele bekenden zoals diverse gifslangen, pijlgifkikkers, schorpioenen, spinnen, enz. De meest giftige creaturen bevinden zich evenwel onder water, zoals de zwart gebande zeeslang (Laticauda semifasciata), die tientallen malen giftiger is dan de koningscobra. Nog erg giftige zeedieren zijn: de steenvis, de blauw geringde octopus, de kogelvis, een

giftige conusslak, bepaalde kwallen, enz. Bij de zeewesp (een kwallensoort), bijv. de Australische zeewesp (Chironex fleckeri), werkt het gif zo snel bij de mens en is het zo pijnlijk dat men vaak zelfs de kust niet meer levend haalt. Een druppeltje van het gif van de gemarmerde kegelschelp (Conus marmoreus), een conusslak, is zo straf dat het voldoende is om wel 20 mensen te doden en waarvoor ook nog geen antistof bekend is. Een beetje gif van de blauw geringde octopus kan vele mensen verlammingsver-

schijnselen bezorgen, welke hen vervolgens geheel pijnloos doodt binnen enkele luttele minuten. Verschillende soorten kogelvissen, die in Japan als een culinaire lekkernij beschouwd worden, waarbij de kok duivels goed moet weten hoe je een kogelvis klaar maakt â&#x20AC;&#x201C; daar er al heel wat slachtoffers zijn gevallen ingevolge een slechte bereiding â&#x20AC;&#x201C; zorgt voor de dood binnen de 24 uur, waarbij spieren verlamd raken, de hartslag omhoog gaat en je moet braken. Een antigif bestaat er ook nog steeds niet.

De snoerworm Cephalothrix simula is in 2012 voor het eerst in de Oosterschelde aangetroffen.

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto's (2): Marco Faasse, eCOAST Marine Research.

deze nieuwe exoot dienen.

De snoerworm Cephalothrix rufifrons (zie foto) en de Cephalothrix filiformis zijn de enige Cephalothrix-soorten die autochtoon op de Noordwest-Europese kust aanwezig zijn (niet in België en Nederland).

In België kennen we gelukkig zo geen extreme chemische industrie bij onze inheemse diersoorten, hoewel hier lokaal toch ook met gif wordt gewerkt. Zo zijn er de pietermannen – de grote pieterman (Trachinus draco) en de kleine pieterman (Trachinus vipera). Ze behoren tot de giftigste vissen van Europa. Op land heb je bij ons ook enkele giftige dieren. Denk maar aan de uiterst zeldzame adder of de klassieke alom gekende irritante wesp. In de Oosterschelde ontdek-

ten Marco Faasse en Marianne Ligthart (in 2012) enkele zeer venijnige exotische snoerwormen, genaamd Cephalothrix simula, wat na een DNA-onderzoek in 2013 bevestigd werd en pas in 2015 gepubliceerd werd. Deze snoerworm is lichtoranjekleurig, 2 millimeter dik en kan tot 20 centimeter lang worden. Het totaal aantal soorten Nederlandse snoerwormen komt hiermee op 20. In België is vooralsnog geen sprake van deze giftige snoerworm. Snoerwormen zijn zachte,

Snoerwormen, platwormen en ringwormen zijn 3 bekende stammen van de wormen in het algemeen, die wel 25.000 soorten kennen. Vele soorten leven parasitair op of in bepaalde dieren, anderen zijn vrijlevend. Gemeenschappelijke kenmerken zijn het weke langwerpige lichaam en de geringe lengte van meestal enkele millimeters of centimeters, waarbij de gekende runderlintworm, die wel meer dan 10 meter in het darmstelsel kan worden, de uitzondering vormt.

gladde, slijmige, langwerpige cilindrische dieren, die zich sterk kunnen samentrekken of bij verstoring in fragmenten kunnen breken, die op zich opnieuw kunnen uitgroeien tot volwassen dieren ingevolge hun regeneratievermogen. Het zijn jagers (predatoren) en zij vangen hun prooi met behulp van een slurf, wat een typisch orgaan is voor snoerwormen, welke de prooi kan omslingeren om te wurgen maar die soms ook een gifstekel heeft. Ze voeden zich vaak met andere wormen vermits ze daar in hun kolonies worden aangetroffen. De exemplaren van Cephalothrix simula die in de Oosterschelde aangetroffen werden, vooral bij Zierikzee en St. Annaland, zaten in dichte populaties van schelpkokerwormen en spinragwormen, die mogelijk als voedsel voor

De Cephalothrix simula, die nog geen Nederlandstalige benaming heeft, is oorspronkelijk afkomstig uit het noordwestelijk deel van de Stille Oceaan. Zijn aanwezigheid in onze gebieden met name de Atlantische Oceaan, de Spaanse kust in het noorden en de Middellandse Zee werd in 2013 in de wetenschappelijke literatuur beschreven. Ondertussen had hij ook al de Noord-Amerikaanse Westkust bereikt. In 2012 werd hij tevens in de Zeeuwse wateren aangetroffen. Ongetwijfeld heeft hij ons door menselijke hulp bereikt met name via het ballastwater van zeeschepen of internationaal transport van schelpdieren. Uiterlijk is deze exoot eigenlijk heel onopvallend, maar hij bevat wel het straffe gif (neurotoxine) Tetrodotoxine, dat de hierboven vermelde kogelvis ook produceert. In 48% van de onderzochte wormen is meer dan 20% van de minimale voor de mens dodelijke dosis (ongeveer 24 milligram tetrodotoxine) van het gif aangetroffen. Hij kan voor ons dus dodelijk zijn wanneer we er 1 à 5 van zouden consumeren. Gelukkig is hij niet gekend om eventuele smakelijke culinaire eigenschappen. In ieder geval veiligheidshalve bij je eventuele volgende verorbering van een lekkere sappige oester onder water tijdens een zalige duik in de Oosterschelde goed uitkijken wat je dan juist allemaal binnen slurpt? 

Bert Janssens

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Vinzwemmen

De deelnemers aan de 6 km in de legercamion van de KNRM. Midden: Eén van de drie KNRM-RIB's.

De 36e

Foto's: Jozef Van den Berghe.

Noordzeechallenge De grote KNRM-reddingsboot met de deelnemers aan de 12 km.

Traditiegetrouw werd op zondag 28 juni 2015 de 36e Noordzeechallenge gezwommen, met twee wedstrijdonderdelen: de 12 km vanaf het strand voor het casino van Knokke en de 6 km vanaf de Finis Terrae nabij het Zwin, en zo naar Cadzand.

pijts een zware bewolking was het weer overigens gunstig: geen regen, een matige wind, met dus navenante golven. Zoals gewoonlijk werden er voor de begeleiding van de zwemmers vier boten ingezet door de KNRM (Koninklijke Nederlandse Reddingmaatschappij): de heel grote reddingsboot en ook de 3 RIB's, alle met voltallige bemanning. Voor de aankomst moest er wel, wegens de zware werken aan de strekdammen voor de nieuwe jachthaven van Cadzand, rond de meetpaal wat korter door de bocht ge-

Hippocampus nov./dec. 2015

zwommen worden om wat eerder op het strand van Cadzand aan te komen.

deelnemers met hun respectievelijke tijden.

De Nederlander Milo Grosz speelde het klaar om met zijn mono-vin de 12 km af te leggen in minder dan één uur: 54 minuten om precies te zijn. Niels Hendrickx deed er met zijn bi-vinnen net één uur en één minuutje over. Toch ook een zeer mooie prestatie. Sharona Gheleyns, ook met mono-vin, deed bijna 42 minuten over de 6 km. In bijgaand kader zie je de lijst van alle

De prijsuitdeling werd dit jaar verzorgd door Hugo Aerts, voormalig voorzitter van de NELOS-Sportcommissie. Voordat hij de prijzen uitdeelde, richtte hij een welverdiend woord van dank tot de gehele KNRM-ploeg, en in het bijzonder tot Bram Nortier van de inrichtende NSSA (North Sea Swimming Association), en ook tot zijn vrouw Conny, voor al het administratief werk.

12 kilometer Volgend jaar is er natuurlijk weer een challenge. De datum ligt nog niet vast maar hij zal tijdig meegedeeld worden via de 'Lopende agenda' van Hippocampus. Info en inschrijven via e-mailadres vinzwemmen@nelos.be. ď&#x20AC;ź

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Milo Grosz Niels Hendrickx Rik Meeuwissen Jaak Coolen Koen Hermans Jos Leemans Mathieu Kraewinkels Ronny Raaymakers Jack Montforts

0:00:54 1:01:04 1:09:22 1:09:48 1:13:44 1:19:50 1:21:07 1:21:16 1:25:33

Milo Grosz (1e) en Niels Hendrickx (2e) feliciteren elkaar.

6 kilometer

Jozef Van den Berghe

1. 2. 3. 4.

Sharona Gheleyns Karolien Hoste Lutgard Cuppens Ann van Genechten

0:41:55 0:46:21 0:51:55 0:54:15

Hugo Aerts feliciteert Gardie Cuppens voor haar zoveelste deelname aan de NZC.

Rechts: Gardie Cuppens, voor de zoveelste keer monter aangekomen in de NZC. Onder: Niels Hendrickx krijgt zijn welverdiende prijs.

Boetiek

NELOS-stickeractie

Trouw wordt beloond De stickeractie waarbij de duiker met een NELOS-zelfklever op zijn auto beloond werd met een cadeaubon, werd sinds Hippocampus van jan./feb. 2015 vervangen door een stickeractie op de duikfles. Dit is de winnaar van deze uitgave. Meer informatie? boetiek@nelos.be ď&#x20AC;ź Karl Van der Auwera

Sticker-NE

LOS-A7.in

dd 1

Hippocampus13/nov./dec. 2015 01/2015 13:28:47

Reportage Biologie

Plastic afval beladen met

chemicaliën en bacteriën Dat kleine plasticdeeltjes (microplastics) in de voedselketen terechtkomen is al langer geweten, maar nu komt er nog een ernstig probleem bij. Het plastic afval op zee is beladen met chemicaliën en bacteriën. Wetenschappers van het ILVO (Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek) onderzoeken de omvang van het probleem én ontwikkelen methodes om plastic vervuiling te bestrijden.

e vervuiling door plastic afval op zee is niet alleen een kwestie van het plastic zelf, maar ook van de bacteriën en chemicaliën die als een jasje rond het plastic zitten, dat zeggen

Hippocampus nov./dec. 2015

ILVO-wetenschappers. Op het plastic vonden ze 250 verschillende soorten chemicaliën en een hele gemeenschap van specifieke bacteriën, waarvan sommige soorten ziekteverwekkend kunnen zijn.

Dieren die plastics inslikken, zoals garnaal en sprot, worden daardoor blootgesteld aan toxische stoffen en ziektes. Dat kan effecten hebben op de hele mariene voedselketen.

Alhoewel die effecten nog volop onderzocht worden, zet ILVO nu al in op de ontwikkeling van manieren om de plastic vervuiling terug te dringen. Dat gebeurt enerzijds via de ontwikkeling van biologisch afbreekbare materialen voor visnetten en anderzijds via een zoektocht naar bacteriën die plastic en chemicaliën kunnen afbreken in zeewater. Dankzij geavanceerde DNA-gebaseerde technieken kunnen een groot aantal bacteriën gescreend worden op kenmerken die hen in staat stellen om plastic of chemicaliën af te breken. Wetenschappers zijn er dan ook van overtuigd dat ze binnen afzienbare tijd de eerste tests zullen kunnen doen met biologische afbraak van plastic in zee.

problematiek van plastic afval Jaarlijks komt naar schatting 20.000 ton afval in de Noordzee terecht, afkomstig van de scheepsvaart, visserij, rivieren en toerisme. Een groot deel daarvan bestaat uit plastic dat aan het zeeoppervlak drijft, aanspoelt, naar de bodem zinkt of uiteen-

Foto: ILVO. Foto: Hans Hillewaert && ILVO.

Foto: Lien Bonnier.

Afval op het strand.

Microplastic.

Meer vuil dan vis.

valt in kleine stukjes. Daarnaast is er een grote toevoer aan microscopisch kleine plastic deeltjes die afkomstig zijn van het waswater van wasmachines, van cosmeticaproducten zoals scrubs en van de industrie. Deze 'microplastics' vormen een bedreiging voor het mariene milieu, want het blijken magneten te zijn voor chemische stoffen en bacteriën.

impact op het leven in zee Wetenschappers van het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO) identificeerden meer dan 250 verschillende soorten chemicaliën op plastic afval en microplastics in zee. Bovendien ontdekten ze dat het plastic afval een specifieke gemeenschap van bacteriën herbergt die anders is dan in het zeewater of in de zeebodem. Sommige van die bacteriën, zoals bepaalde types Escherichia coli, Vibrio en Pseudomonas, zijn potentieel ziekteverwekkend. Onderzoek heeft aangetoond dat 63% van de garnalen en 39% van de sprotten gevangen in de Noordzee microplastics

opnemen. Gemiddeld werd slechts 1 microplastics per individu teruggevonden, maar dat komt omdat de microplastics snel weer uitgescheiden worden. Tijdens de spijsvertering worden zeedieren die plastics opnemen wel blootgesteld aan toxiciteit en ziekte door contact met de chemicaliën en bacteriën die op die microplastics zitten. Of chemicaliën vrijkomen tijdens de vertering hangt af van de sterkte waarmee ze op de microplastics gebonden zijn. Tests met PCB's, dat zijn chemicaliën die zeer moeilijk afbreken, toonden alvast aan dat deze chemicaliën effectief vrijkomen van de microplastics tijdens de spijsvertering. De stukjes plastic, mét chemicaliën en bacteriën, worden dus opgegeten door zeedieren en komen zo in de mariene voedselketen terecht. Lisa Devriese: "Alhoewel de effecten van microplastics, inclusief hun 'jasje' van chemicaliën en bacteriën, nog volop onderzocht worden door ILVO-wetenschappers en hun collega's wereldwijd, zet ILVO nu al in op de ontwikkeling van strategieën om het probleem aan te pakken".

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Biologie

oplossing via toepassing van biologisch afbreekbare materialen

Foto: Stichting de Noordzee.

Een eerste strategie is die van de preventie. Zo is het ILVO, samen met de visserijsector en met Nederlandse partners, op zoek naar biologisch afbreekbare alternatieven voor het losse touwwerk dat een boomkornet beschermt tegen slijtage, oftewel de 'spekking' (ook wel 'pluis' genoemd). Tijdens het slepen wordt deze spekking uitgerafeld en gefragmenteerd, waardoor uiteindelijk een groot deel van de spekking, die uit het synthetisch materiaal polyethyleen bestaat, verloren wordt op zee. Naar schatting wordt jaarlijks tussen de 90 en 130 ton spekking aangekocht door Belgische vissers. Ongeveer de helft daarvan komt in zee terecht en draagt bij tot de plastic vervuiling. Maar er is ook goed nieuws: "Uit interviews met vissers en leveranciers blijkt dat de visserijsector bereid is om het gebruik van alternatieve en biologisch af-

breekbare materialen te overwegen, weliswaar op voorwaarde dat deze duurzamer, goedkoper en even goed bestand zijn tegen slijtage dan de klassieke spekking", aldus Karen Bekaert. Rekening houdend met die voorwaarden komen een aantal alternatieve materialen in aanmerking. Zo zijn er natuurlijke componenten zoals hennep, vlas of sisal die gebruikt kunnen worden in composieten met bijvoorbeeld bioplastics. Ook dierlijke keratine, terug te vinden in kippenveren bijvoorbeeld, wordt reeds gebruikt in plastic toepassingen en kan een alternatief vormen voor polyethyleen spekking. Ten slotte zijn er ook nog biologisch afbreekbare kunststoffen zoals bijvoorbeeld polymelkzuur (PLA), polybutyleensuccinaat (PBS), of cellulose- en zetmeelplastiek. Al deze alternatieven worden momenteel aan boord van onderzoeksvaartuigen getest op slijtvastheid. Uiteindelijk kan het gebruik van een alternatief vermijden dat duizenden kilo's polyethyleen in zee terechtkomen.

Boomkornet met spekking.

Foto: David Jones/Plastic Oceans.

UV-straling maakt plastic broos waardoor het sneller breekt. Maar klein betekent niet ongevaarlijk.

Hippocampus nov./dec. 2015

Pluis op het strand.

Om de alternatieven voor pluis verder te onderzoeken, werd de website www. vispluisvrij.nl opgezet, met een forum waarop iedereen kan meedenken over oplossingen. Heb je een goed idee hoe je pluis kan vervangen door een ander materiaal? Meld het dan op die website.

oplossing via biologische afbraak door bacteriĂŤn Naast preventie werken ILVO-wetenschappers ook aan een manier om plastic op te ruimen die al in zee ligt. Dat is geen sinecure, want een deel van de plastics is microscopisch klein, ligt in de diepzee of is bedolven onder het zand. Uit verschillende studies blijkt dan ook dat het mechanisch verwijderen van alle plastic op zee onmogelijk is. ILVO-wetenschappers gooien het over een andere boeg: zij zijn op zoek naar bacteriĂŤn die plastic kunnen afbreken.

Caroline De Tender: "Via geavanceerde DNA-gebaseerde methodes screenen we de genetische eigenschappen van soorten die op het plastic leven. We zijn specifiek op zoek naar kenmerken die de bacteriën in staat stellen om ofwel de plastics zelf ofwel de chemicaliën die in of op het plastic zitten af te breken". Dergelijk onderzoek naar in zee levende bacteriën staat nog in de kinderschoenen, maar op het land werden al een aantal bacteriën gevonden die effectief plastics en chemicaliën

kunnen afbreken. De wetenschappers zijn er dan ook ten volle van overtuigd dat binnen afzienbare tijd tests zullen kunnen worden uitgevoerd met bacteriën die plastic in zee afbreken.  Sofie Vandendriessche ILVO-communicatie

Meer info bij wetenschappers:

(Foto's elektronenmicroscoop met met dank aan Erik Zettler van de Zee Education Association).

Foto: BLM - Stichting de Noordzee.

DD Lisa Devriese (Lisa.Devriese@ilvo.vlaanderen.be). DD Karen Bekaert (Karen.Bekaert@ilvo.vlaanderen.be). DD Caroline De Tender (Caroline.DeTender@ilvo.vlaanderen.be). DD Johanna Gauquie (Johanna.Gauquie@ilvo.vlaanderen.be).

De zwart-witfoto's (boven en onder) werden gemaakt met een elektronenmicroscoop. Bij het analyseren van plastic afval, verzameld op diverse plekken in de Noord-Atlantische Oceaan, bleek een 'diverse microbiële gemeenschap' te bevatten, die de onderzoekers wel eens de 'Plastisphere' noemen. Deze gemeenschappen zijn te onderscheiden van het omliggende oppervlaktewater, wat impliceert dat plastic fungeert als een nieuwe ecologische leefomgeving in de open oceaan.

Er leven allerlei bacteriën op het plastic. Bacteriën die blijkbaar van het plastic eten.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Biologie

Dankzij de medewerking van sportvissers werden er al meer dan 2.000 haaien gemerkt.

Sharkatag

Foto's (4): Sharkatag.

kend en er stond wat stroming. Een weinig verder op de zanderige bodem richting de kant op ongeveer 20 m diepte hingen we in het donker dicht tegen elkaar en schenen we met onze 3 lampen naar iets rechts van ons. Plots bemerkte ik evenwel in het zwakke schijnsel in mijn linkerooguithoek dat ik bijna met mijn linkerschouder botste tegen een grote typische driehoekige staartvorm van een, jawel, haai wat ik uiteraard niet kon geloven. Ik durfde er evenwel met mijn duiklamp niet op te schijnen uit angst dat het blijkbaar stilliggende dier dan onmiddellijk zou wegflitsen, waarbij mijn duikbuddies het dan ook niet zouden zien, laat staan geloven zodat ze mij voor eeuwig omwille van een mogelijke dieptedronkenschap zouden blijven uitlachen.

2015

Het afschrikwekkend Engels begrip 'shark attack' (haaienaanval) wordt in Nederland al een tijdje taalkundig op een leuke manier omgevormd tot het vriendelijke neowoord 'sharkatag', een jaarlijkse gebeurtenis in de Noordzee nabij Neeltje Jans waar Sportvisserij Nederland een haaienevenement organiseert om tijdens enkele dagen zo veel mogelijk haaien te vangen en deze te merken (taggen), dus vrij vertaald 'Merk (of tag) een haai'.

lle gevangen haaien worden daarbij gemerkt en daarna terug vrijgelaten om bij te dragen aan de wetenschap. Binnen de wateren van de Europese Unie is er immers nog weinig bekend over het aantal haaien, hun verspreiding en migratieroutes, welke laatste momenteel nog zelfs een groot mysterie vormt.

gesignaleerd. In 2012 berichtte Hippocampus tevens over de vrijlating van een honderdtal jonge hondshaaien aldaar, die er teveel waren ingevolge hun natuurlijke voortplanting in de aquaria van 'Deltapark Neeltje Jans'. Dit jaar werd zo'n hondshaai ook al gesignaleerd door duikers aan de Oesterdam.

Door het taggen kunnen de populaties van haaien in kaart gebracht worden om hopelijk hun bedreigde toekomst en voortbestaan dan mee te kunnen waarborgen. Het is trouwens niet onbekend dat er geregeld in de Oosterschelde haaien worden

Ikzelf heb een tiental jaar geleden te Wemeldinge ook het enorme voorrecht gehad om een 'haai-encounter' te mogen meemaken. Met drie kwamen we terug na een zoveelste schitterend bezoek aan het Galjoen zonder Poen. Het zicht was uitste-

Hippocampus nov./dec. 2015

Met mijn duiklamp klemvast in de rechterhand porde ik daarom met mijn rechterelleboog mijn middelste duikbuddy fel en hevig in zijn linkerzij. Ik kreeg zijn verbazende aandacht direct en maakte met mijn linkerhand het let op-teken in het schijnsel van mijn duiklamp, die ik vervolgens

pal op het dier richtte. Een complete op het zand rustende grote haai van wel 1,5 m lang werd ineens helemaal zichtbaar. Het dier zwom zelfs niet weg, bleef liggen zodat we met 3 het goed konden bekijken. Het was donkergrijs met de typische echte haaienvorm van bijvoorbeeld de algemeen gekende grijze rifhaai in tropische wateren. Bovenop het begin van zijn staart zag ik ontelbare en telkens 3 kleine groene puntjes bij elkaar in driehoeksformatie, die zich op zijn rug in een gelijkmatig patroon verspreidden naar zijn grote rugvin. Plots zwom het dier weg om zich enkele meter verder terug stil te leggen, waarbij we het volgden om het verder te kunnen inspecteren en bewonderen. Wat een fantastische ervaring zonder het gevoel – ondanks de redelijke omvang van het beest – dat er sprake zou zijn van gevaar of agressiviteit. Na een 5-tal minuten vond de haai dat de show lang genoeg had geduurd en zwom hij definitief traag en 'haaien- sierlijk' weg.

Marloes met een gevlekte gladde haai van Nederlandse bodem voorzien van een merkje.

De ruwe haai van Theo Modder is met 101 cm de grootste vis van het evenement.

Terug boven water proestten we het van geluk en vreugde uit onder andere met enkele kletterende 'haai-fives'. De enkele aanwezige vissers aan de kant wisten niet wat ze zagen te meer daar ze mij het volgende tegen mijn duikbuddies hoorden roepen: "Dit is de laatste maal dat ik hier in de Oosterschelde heb gedoken zonder kooi!".

De 11-jarige Rafael met zijn allereerste haai. Een droom die uitkomt.

Vervolgens hebben we thuis getracht om de haai te identificeren. Eerst werd gedacht aan een doornhaai, maar een gevlekte gladde haai zou best ook gekund hebben, gelet op de kleine groene stippen of zelfs ruwe haai, gelet op haar grootte en vorm. Een juiste determinatie wordt nochtans door de wetenschap zelf niet gemakkelijk gemaakt, vermits zij zelf tot vervelens toe ook verschillende benamingen geeft aan elke haaiensoort: DD doornhaai of speerhaai; DD spoorhaai of stekelhaai; DD gladde haai of toonhaai; DD ruwe haai of steenhaai. Welke eenvoudige leek kan daarin nu nog correct volgen? Dikwijls geeft uiteindelijk enkel een DNA-onderzoek het enige zekere resultaat. Eén vraag kan nu wel zeker al beantwoord worden: Leven er eigenlijk veel haaien in de Oosterschelde? Blijkbaar wel vermits tijdens de Sharkatag dit jaar begin juli door bijna

300 deelnemende sportvissers uit België en Nederland in het totaal toch 82 haaien, waaronder zelfs 2 ruwe haaien, en 9 pijlstaartroggen werden gevangen zijnde zelfs meer dan vorig jaar. Het project Sharkatag bestaat nu trouwens al drie jaar en er zijn al meer dan 2.000 haaien gemerkt. Van deze gemerkte vissen waren er voor de aanvang van deze nieuwe uitgave 99 haaien terug gevangen zodat de organisatie hoopte dat het deze editie de honderdste gemerkte haai aan de haak zou slaan, welk laatste we evenwel nog niet bevestigd hebben teruggevonden. Voor meer informatie ga je naar: www. sportvisserijnederland.nl.

In die omstandigheden bij je volgende duik in de Oosterschelde veiligheidshalve de befaamde stalen haaienkooi toch maar laten klaarzetten?  Bert Janssens

Hippocampus nov./dec. 2015

Bondsnieuws Geneeskundige Commissie Commissie Duikonderricht

Herexamen Duiker-Hulpverlener

1) Luisteren en voelen of er ademhaling is. 2) Kan je de hulpdiensten bellen ...

Op zaterdag 5 september 2015 had het

3) Hartmassage.

herexamen Duiker-Hulpverlener plaats. 4

rouwe juryleden, artsen en instructeurs, waren die zaterdagmorgen beschikbaar om 34 kandidaten de kans te geven om opnieuw een theoretisch examen af te leggen of hun kunnen te bewijzen in het praktische gedeelte. De 5 kandidaten die zich aanboden voor het examen theorie zijn allen geslaagd en mochten zich onmiddellijk daarna aanbieden voor het praktisch gedeelte. Ook dat deel legden ze succesvol af, waarvoor onze gelukwensen. Er bleven dus nog 29 kandidaten die enkel voor het gedeelte CPR herkansten. Voor dit praktische gedeelte bewezen 28 van hen hun mannetje te staan en kunnen zich dus nu Duiker-Hulpverlener noemen. Ook zij verdienen gelukwensen voor hun inzet. Hopelijk oefent die ene niet-geslaagde zijn CPR, zodat hij alsnog tijdens het volgende examen het brevet Duiker-Hulpverlener kan halen. Goed nieuws is dat een gedeelte van de geslaagden zich dit jaar nog heeft kunnen inschrijven voor de opleiding 1*Instructeur, dankzij dit herexamen. In het bezit zijn van het brevet DHV is immers een voorwaarde. De frequentie van pompen bij hartmassage blijft één van de belangrijke redenen van mislukken; ook het correct toepassen van de veiligheidshouding (hoe, wanneer) blijft een aandachtspunt. We kunnen er niet genoeg de nadruk op leggen dat het examen slechts een momentopname is. Het is dan ook belangrijk dat de clubs en duikscholen voldoende mogelijkheden bieden tot herhaling en training van CPR.  Ingrid Dekelver, voorzitter Geneeskundige Commissie

Hippocampus nov./dec. 2015

4) Stabiele zijlig. 5) Zuurstof toedienen.

De 33 nieuwe Duiker-Hulpverleners Kris Amourette (Neptunus), Stien Bastiaens (geen duiker), Benjamin Bening (AKO), Jo Bundervoet (Orka), Geert Coelus (Atlantic Diving Club), Lindy David (Nautic), Sandra De Ceuckelaere (Koraalduivels), Arno De Neve (Belgium Diving), Bart Denys (Barracuda), Patrick De Vriendt (KGS Manta), Liam Dooms (Profunda Diving), Guy Goossens (Bilzer Duikclub Dolfijn), Dirk Haegeman (Atlantic Diving Club), Jan Heyndrickx (KGS Manta), Jenny Joos (KTWV), Ille Lambrecht (Nautic), Guy Nijs (Nuclea), Paul Osselaer (Argos), Herman Peeters (Bevers Castor Diving), Mike Pellens (Sub Aqua Club), Roger Princen (Breevenduikers), Marleen Ramakers (Atlantis Lier), Steve Rodts (Barracuda), Hans Sterkendries (Aquarius), Rudy Stoffels (Moby Dick Diving Team), Zoë Tyberghien (Gentse Dolfijnen), Marc Valkaert (CVD), Benny Vancampfort (Yellow Diving School), Nadia Vanden Bussche (BCOS), Dave Van Rompaye (Mistral), Peter Van Thuyne (De Zeeroos), Marnix Van Vreckem (Belgium Diving), Koen Ven (Hydra).

Foto’s: Ivo Madder - NELOS vzw.

ENKELE VAN ONZE PARTNERS:

Poseidon Diving Team Grootste online shop van België

Verdeler van alle grote merken tegen de laagste prijs

poseidondivingteam.com Tel. +32 (0) 54/32 62 82 Hellestraat 63 - 9400 Appelterre (Ninove)

SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …….

Uw advertentie hier? Advertentietarieven: www.wiki.nelos.be/index.php/hippocampus

SHOWROOM HOFEINDE 21 2350 VOSSELAAR BELGIE TEL: +32(0)14611260 EMAIL: HCV.BVBA@PANDORA.BE WWW.DUIKMATERIAAL.BE

Hippoëzie De vliegende Hollander

Foto: Michal Matczak.

Langs de nachtkim van de doodzee, op een lichtglim in het bootzeil, zoals scheepslui op de poolster, getrokken uit het hart van dit heelal, zonder weerkeer naar den oorsprong van de oercel onzer bloedsom, met het hartzeer, dat ik omkom, ben ik op weg achter uw laatst vaarwel.

Gerrit Achterberg Hippocampus nov./dec. 2015

Bondsnieuws

Verkorte opleiding Duiker-Redder voor NELOS-Instructeurs EHBO-technieken werden ingeoefend.

Slepen van een slachtoffer.

Begin mei 2015 startte de eerste cursus opleiding Duiker-Redder voor de Instructeurs van NELOS, in verkorte vorm. Ik was direct gevonden voor het idee en dit brevet zal in de toekomst voor onze club noodzakelijk zijn. Dit

Foto: Pascal Schacht.

omdat we signalen ontvangen dat er geen redders meer beschikbaar zul-

len zijn in ons zwembad en we er extra voor moeten betalen als we externen moeten inhuren, zo ook voor de verplichte Duiker-Redders in de Duiktank Transfo te Zwevegem. Uiteraard ook omdat het mij interesseerde.

e verkorte opleiding bestond uit 4 x 4 uur lessen, waarvan de theorie tijdens de eerste sessie gegeven werd en de praktijk tijdens de volgende 3 sessies. De eerste 4 uren waren verplicht en je wist op voorhand dat de rest van de theorie door zelfstudie te doen was. De drie volgende opleidingen waren niet verplicht maar ik kan je nu al meegegeven dat ze waardevol zijn om te volgen. De docenten Danny Vanparys en Karel Logghe zijn beiden NELOS-Instructeurs, waardoor bij de eerste kennismaking het ijs reeds gebroken was en de opleiding in een gemoedelijk sfeer kon verlopen.

Hippocampus nov./dec. 2015

Met een 20-tal waren we tijdens de eerste theoriesessie te Brugge. Bijna iedereen kende iedereen en we dachten "Dat wordt hier een gezellig onderonsje want we waren toch allemaal al duikinstructeurs en de duikgeneeskunde had geen geheimen meer voor ons …". Maar deze illusie werd al snel doorprikt toen we de theoretische cursus in ontvangst mochten nemen … deze ging veel verder dan enkel duikgeneeskunde en is even omvangrijk als de twee boekdelen van de NELOS-cursus 'Theorie sportduiken'. Maar het viel al bij al nog mee. De cursus werd overlopen en alle relevante delen

voor ons examen theorie werden toegelicht. Daarna werden we in twee groepen gesplitst om de reanimatietechnieken en EHBO-principes – zowel theoretisch als praktisch – te overlopen, waarbij het motto "Een beeld zegt zoveel meer als een woord" gehanteerd werd. De tijd vloog en voordat we het wisten stonden we met onze vinnen aan de rand van het zwembad. De fysieke examenproef werd uitgelegd en we mochten het eens proberen om binnen de vastgestelde tijd van 4 minuten 10 seconden alles te doen. Was dat even balen, zwaar, zeker onderschat want zwemmen is toch anders dan

Foto: Pascal Schacht.

Duiker-Redder

duiken. Maar we plooien niet en doen op karakter door. Daar zullen we dus nog wel enige uren op moeten trainen, maar we komen er wel. Besluit van de eerste sessie: terug in de boeken en studeren. De praktijksessies zullen een meerwaarde zijn, de fysiek zal aangescherpt moeten worden.

examen theorie Twee weken later doen we het examen theorie, waar iedereen die nog meedoet voor slaagt. Na de theorie volgen de praktijksessies waar de beide docenten met zeer praktische tips en vooral met het ons laten uitvoeren van de diverse technieken in verband met reanimatie, EHBO, CPR, AED-gebruik, zwemmen, enz. ons aantonen wat goed is en waar het nog beter kan.

Foto: Kristel Crombez.

Foto: Shinji Bauters.

Een frappant voorbeeld is tijdens de zwemproef, waar Karel Logghe er in slaagt de meeste van ons 10 à 15 seconden sneller te laten zwemmen, door iedereen op zijn

foute technieken te wijzen en hoe we onze techniek kunnen verbeteren. En deze extra motivatie hadden we nodig om nog een tandje bij te steken en er voor te gaan. Voor iedereen die de cursus in de toekomst wil volgen raad ik aan de praktijksessies te volgen. Alles wat we leren is zeker een meerwaarde voor een instructeur en niet enkel om de titel te halen maar om het verfijnen van technieken en procedures om mensen te redden moest het nodig zijn. Als duikinstructeurs zijn we immers ten volle voorbereid op wat zich onder water kan afspelen, maar als Duiker-Redder leren we nu ook alle mogelijk problemen aan de oppervlakte snel en efficiënt aan te pakken. Denk hierbij aan: breuken, verstuikingen, hartaanval, gebruik van medicijnen, kleine verwondingen en dergelijke meer. En dan zijn we nog met 14 over die het examen praktijk doen. Geen makkie want alles komt achter elkaar en er is gezonde stress in de groep. Bij de zwemproef wordt iedere

kandidaat aangemoedigd zoals alleen duikers onder elkaar kunnen doen. Was het examen zwaar? Ja, vooral het fysieke gedeelte en de reanimatie is zeker niet te onderschatten, maar met 13 geslaagden op de 14 kandidaten bewijst dit dat het zeker niet onoverkomelijk is. Na het examen werden de geslaagde kandidaten afgeroepen. Toen ze mijn naam naar voren brachten was ik echt blij en trots dat ik dit weer tot een goed einde gebracht had. Deze cursus was zonder twijfel een meerwaarde voor mezelf als duikinstructeur. Het is voor een deel een herhaling van onze leerstof, maar ook een uitbreiding voor de elementaire wondverzorging en EHBO. Dus instructeurs als je nog ergens 20 uur vrij kan maken, dan is deze cursus er een om mee te nemen en te doen.  Forrez Franklin 3*Instructeur NELOS Duiker-Redder

Links: Het gebruik van een AED wordt aangeleerd. Grote foto: De docenten Danny Vanparys en Karel Logghe met de geslaagden van de eerste verkorte opleiding Duiker-Redder voor NELOS-Instructeurs.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Reisverhaal

Foto's (6): Ivo Madder.

Zeeschildpadden en een doejong in Marsa Alam (Egypte) Het was vele jaren geleden dat ik naar Egypte trok om er te gaan duiken. Toen de rust daar wat was teruggekeerd, leek het me een goed idee om de situatie eens te verkennen. Vooral omdat er nog steeds een ontmoeting met een doejong (Dugong dugon) â&#x20AC;&#x201C; de Indische zeekoe â&#x20AC;&#x201C; op ons verlanglijstje stond. Dus werd 'Marsa Alam' de duikbestemming.

Een school blauwgestreepte snappers (Lutjanus kasmira).

Spaanse danseres (Hexabranchus sanguineus).

Hippocampus nov./dec. 2015

Ronde vleermuisvis (Platax orbicularis).

Blauwe of geelgespikkelde trekkersvis (Pseudobalistes fuscus).

Bebaarde schorpioenvis (Scorpaenopsis barbata).

ls uitvalsbasis kozen we voor 'Brayka Bay Reef Resort', gelegen op zo'n 15 kilometer van het voormalige vissersdorp 'Marsa Alam'. Het resort heeft een prachtig aangelegde tuin, is gelegen aan de mooiste baai in deze regio en voorziet voor zijn gasten een ruim aanbod aan faciliteiten. De baai heeft een huisrif van ongeveer 300 meter, een snorkelgedeelte en een zwemmersgebied. Extra Divers, een Duits duikcenter, is er gevestigd en buiten de verschillende duikuitstappen, waarvoor je kan inschrijven, kan je vanop het strand naar het vlakbij gelegen huisrif duiken, links of rechts op het einde van de baai. Er onder water naartoe zwemmen is mogelijk of desgewenst droppen ze je met de zodiac. Meerdere duikers ter plaatse vertelden ons dat men bij Extra Divers enkel vriendelijk is als je komt betalen en ze bovendien hoge tarieven aanrekenen als je met een kredietkaart afrekent. Een flesje drinkwater vóór en na de duik wordt extra aangerekend. Anderen waren best tevreden, maar ze hadden cash betaald en vonden het bovendien gewoon handig dat je elke dag naar het huisrif kon duiken vanop het strand. Volgens sommigen is het huisrif best interessant, volgens anderen niet. Ik informeerde betreffende het duiken en een duikpakket van meerdere duikdagen. Ze leken wel goed georganiseerd te zijn, hun faciliteiten zijn best in orde, maar over het duikpakket deden ze eerst wat geheimzinnig. Vooraleer een beslissing te nemen

Paarskleurig zacht koraal.

Enkele duikers vertelden ons van de mogelijkheid om af te spreken met een extern duikcenter. Dat wilden we wel eens uitproberen. 'Sea Secrets Divers' is gevestigd in het 'Moon Resort' en komt duikers oppikken bij andere resorts. De eerste dag moet je uiteraard met je duikgerief het hotel buiten komen, maar nadien zorgen zij voor je duikgerief (spoelen, drogen). Na een eerste dag evaluatie met een paar toffe duiken, maakten we de nodige afspraken voor de volgende 10 duikdagen. We kozen voor een duikpakket met enkele nachtduiken en een paar bootduiken naar 'Dolphin House' en 'Elphinstone Reef'. De kostprijs van het duikpakket en verschillende soorten duiken was erg transparant, maar qua prijs vergelijkbaar met het duikcenter van ons resort. De duikgidsen waren wel erg behulpzaam en zorgden voor een aangename atmosfeer. Bovendien kregen we gratis drinkwater vóór en na de duik. Uiteindelijk hebben we door omstandigheden een paar nachtduiken en de bootduik naar 'Elphinstone Reef' niet kunnen doen. In plaats daarvan werden het kantduiken overdag. Denk nu toch niet dat je achteraf een gedeelte van je geld terugkrijgt, hoewel deze duiken minder kosten. Dit was zowat het enige minpuntje. Beter op het einde afrekenen? Omdat we zeker een doejong of Indische

Foto's (5): Ivo Madder.

Blauwgespikkelde pijlstaartrog (Taeniura lymma) met twee poetsvisjes.

namen we eerst een paar dagen rust en genoten van het heerlijk zonnetje.

Een grot in de buurt van Dophin House.

zeekoe (Dugong dugon) wilden zien, werd hiermee rekening gehouden in het duikpakket. De zeekoe, en niet enkel de Indische zeekoe, wordt beschouwd als een bedreigde diersoort en staat momenteel op de 'IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten'. De Indische zeekoe is het beste aan het leven in zee aangepast. Het is het enige nog levende lid uit de eens grote familie der doejongs (Dugongidae). Een ander lid van de familie, de stellerzeekoe, stierf uit in de achttiende eeuw. Als gevolg van de toeristische ontwikkelingen zijn de doejongs zich gestaag aan het terugtrekken vanaf de kusten langs de Rode Zee.

De naam 'doejong' komt van het Maleise 'duyung', wat zeemeermin betekent. Waarschijnlijk zijn de legenden over zeemeerminnen ontstaan door ontmoetingen tussen zeelieden en doejongs.

Tot voor enkele jaren werd de doejong in 'Marsa Alam' voornamelijk waargenomen in de baai van 'Abu Dabab'. Maar volgens de duikgidsen is dat verleden tijd, alhoewel je het eigenlijk nooit weet met dieren in het wild. Volgens hen graast er nu (juni 2015) regelmatig een zeekoe in 'Marsa Assalaya' en heel soms in 'Marsa Egla'. Tijdens onze duikvakantie hebben we de drie duikplaatsen, waar mogelijk een zeekoe graast, meermaals bezocht.

Volwassen mannetjes van de gele koffervissen (Ostracion cubicus) zijn blauwgrijs.

Octopus vulgaris.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Reisverhaal

De zeegrasvelden in de Rode Zee zijn van groot ecologisch belang voor het in stand houden van een overweldigende hoeveelheid onderwaterleven. Soepschildpadden grazen er. Daarnaast vind je er diverse zeenaaktslakken, kleine kreeftachtigen, viltkokerwormen, kogelvissen, trekkervissen, anemoonvisje, enz. Met wat geluk ontdek je zelfs een zeepaardje.

Foto: Bert Janssens.

Hoewel er de laatste decennia langs de zuidelijke kust van de Rode Zee slechts 7 doejongs waargenomen zijn, wordt het totale aantal van deze zeezoogdieren in de Rode Zee geschat op ongeveer 4.000 stuks. Ze kunnen tot 4 meter lang worden, met een gewicht van maximaal 1.000 kilo. Gemiddelde zijn ze 2,5 meter lang en 300 à 400 kg zwaar. De doejong heeft, in tegenstelling tot de lamantijn een omlaaggerichte snuit en een afgeplatte, gevorkte staart die min of meer op de staart van een dolfijn lijkt. Met die staart en mede dankzij zijn aan de voorkant zijdelings afgeplatte, torpedovormige lichaam kan hij zich snel voortbewegen. De voorpoten zijn geëvolueerd tot vinnen en de hoogstaande neusgaten kunnen door middel van kleppen gesloten worden. Het mannetje heeft een paar kleine slagtanden. Het grootste deel van hun leven brengen ze door in de ondiepe kustgebieden, waar ze grazen op de zeegrasvelden. Hoewel zeekoeien herbivoren zijn en dus bladeren en wortelen van waterplanten eten, eten ze soms ook ongewervelde dieren. Het zijn dagdieren, maar in verstoorde gebieden worden ze steeds vaker 's nachts actief. Om te eten duiken ze tot een diepte van twaalf tot twintig meter. Ze blijven meestal ongeveer een minuut onder water, maar kunnen tot acht minuten onder water blijven. Ze leven in groepen in een vast woongebied van vier tot elf vierkante kilometer.

op zoek naar de zeekoe Omdat de meeste trefzekerheid voor een Indische zeekoe nu nabij 'Marsa Assalaya' zou zijn, deden we daar onze eer-

Hippocampus nov./dec. 2015

Het zeegras van de Rode Zee, waar zeekoeien en groene zeeschildpadden verzot op zijn.

ste twee duiken. Langs de rechterzijde van de baai zagen we heel wat kleine zeeschildpadden, tientallen blauwgespikkelde pijlstaartroggen (Taeniura lymma) en een school pijlinktvissen. Aan de linkerzijde van de baai deden we onze tweede duik. In het begin was het zicht er maar stoffig, maar na een tijdje zwemmen werd het rond een diepte van 20 meter kristalhelder en konden we grote koraalzuilen met daarop kleine takjes zacht koraal aanschouwen. Vleermuisvissen, een grote murene en op 30 meter diepte enkele speelse anemoonvisjes. Op onze terugweg zagen we de duivelsvis (Inimicus didactylus) en verschillende soorten zeenaalden. Uiteraard zwommen we tijdens deze duiken ook een tijdje over het zeegras, maar een zeekoe kwamen we niet tegen. Alhoewel er een melding binnenkwam dat een snorkelaar er één gespot had, zagen we er geen enke-

le tijdens onze volgende duiken in de baai van 'Marsa Assalaya'. Zelfs niet tijdens de prachtige nachtduik die we er deden. Onze vijfde en zesde duik deden we op 'Marsa Egla'. Het Arabische woord 'Egla' betekent zeekoe. Op het zeegrasveld geen zeekoe tegengekomen, maar wel grazende zeeschildpadden en kogelvissen. Ook enkele trekkersvissen die van alles eetbaars vonden op de zandvlakte die overdekt is met kleine plukjes zeegras. Aan de rechterrifzijde zwommen meerdere ronde vleermuisvissen (Platax orbicularis). Tijdens de tweede duik op Marsa Egla zagen we op het zeegras een Spaanse dan-

Een grazende zeekoe (Dugong dugon) in de wateren bij Marsa Alam.

seres (Hexabranchus sanguineus) en aan de linkerrifzijde anemoonvisjes en murenen. Maar weer geen ontmoeting met een zeekoe, ook niet tijdens de volgende duiken aldaar. Een week later, de dag vóór ons vertrek, hebben wel enkele andere duikers een zeekoe gezien op 'Marsa Egla'. Je moet gewoon geluk hebben! Voor duik zeven en acht trokken we naar de grote baai van 'Abu Dabab'. Daar vind je naast de doejong ook veel zeeschildpadden, meer bepaald de groene zeeschildpad (Chelonia mydas) – ook gekend onder de naam soepschildpad. Vanuit de meeste re-

Mijn vinnen genoten gelukkig niet zijn voorkeur. Van alle aanwezige duikploegen die dag, waren er maar twee duikploegen die de zeekoe gezien hebben. Ook enkele snorkelaars die er juist boven zwommen, zagen het zeezoogdier.

sorts worden duiken snorkelexcursies naar 'Abu Dabab' aangeboden. Onze gids zei dat er weinig kans was om een zeekoe te zien. Ze is hier immers al maandenlang niet meer waargenomen. Maar we gingen wel heel veel grote zeeschildpadden zien. Ongeveer 80 duikers maakten zich klaar om te duiken in deze hele grote baai. Gelukkig gingen ze niet allemaal gelijktijdig te water en bovendien is de baai zo groot dat je andere duikers eerder

Foto's (5): Ivo Madder.

wonderlijke dier. De zeekoe werd duidelijk geïrriteerd door twee grote zuigvissen (Remora sp.). Om van ze af te geraken – en misschien ook wel van de geïnteresseerd duikers – zwom ze plots snel weg om een tiental meter verder hevig in het zand rond te draaien. De duikers en snorkelaars zwommen de stofwolk tegemoet. De stofwolk werd almaar groter en plots zag ik er de twee remora's uit weg zwemmen. Ben direct boven de stofwolk gaan hangen op zoek naar de zeekoe. Maar weg was ze en niemand had ze zien wegzwemmen uit de stofwolk, die ondertussen neerdwarrelde.

zelden tegenkomt. Uiteraard is de kans dat je op zulke grote oppervlakte toevallig tegen een zeekoe aanzwemt, in de veronderstelling dat ze er rondzwemt, ook gering. We gingen om 10.00 uur te water, op zoek naar de zeekoe. Betreffende de grote grazende zeeschildpadden had onze duikgids gelijk, die waren talrijk aanwezig. Plots, na 24 minuten duiktijd zagen we een grazende zeekoe. Ze zwom redelijk snel al grazend over de zeegrasvlakte. Bijna 10 minuten lang genoten we van dit

Dan maar één van de remora's gevolgd, die zich vastklampte aan een grote zeeschildpad die juist onderdook om te gaan grazen. Maar eigenlijk was deze vis te groot voor de schildpad, die duidelijk niet genoot van de last op zijn schild. Ze deed er alles aan om er van verlost te geraken, zoals zand op haar schild werpen met behulp van haar poten en regelmatig op en neer duiken tussen de bodem en de oppervlakte. Na meer dan 5 minuten gaf de zuigvis het op en zocht een andere reisgenoot.

De zeekoe is het enige herbivoor zeezoogdier op de wereld. Daarnaast is de zeekoe het enige waterdier dat verwant is aan landzoogdieren, zoals de olifant, de klipdas en het aardvarken. Zeekoeien leven in tropisch water. Tot in de 18e eeuw waren er vijf zeekoesoorten. De stellerzeekoe, die voorkwam in de Stille Oceaan en er leefde van zeewier, stierf echter uit rond 1766 doordat pelsjagers het massaal op hen voorzien hadden. Nu blijven er dus nog maar vier soorten over: de doejong (Indische zeekoe), de Amazone lamantijn, de West-Afrikaanse lamantijn en de Caribische lamantijn. De Caribische lamantijn wordt officieel onderverdeeld in twee soorten: de Antalliaanse lamantijn en de Floridiase lamantijn. Allemaal vallen ze onder de bedreigde diersoorten. De Indische zeekoe (Dugong dugon) komt voor langs de kusten van de Rode Zee, de Indische Oceaan en de westelijke Grote Oceaan. Langs de Afrikaanse kust is ze te vinden van Egypte tot Mozambique en Madagaskar. Ze is vrij algemeen in de Perzische Golf en verder komt ze in Azië voor van Pakistan tot Sri Lanka en van Okinawa (Japans eiland) zuidwaarts via Indonesië en de Filipijnen tot Melanesië en het Groot Barrièrerif. Triestig is dat er veel op deze dieren gejaagd wordt. Over het algemeen leven zeekoeien nogal verspreid van elkaar over grote gebieden én zijn ze behoorlijk schuchter voor mensen. Daarom is het lastig om er in het wild echt mee te kunnen zwemmen. Wil je echt garantie dat je een zeekoe te zien krijgt? Trek dan naar Florida, want daar heb je de optie om tussen honderden zeekoeien te zwemmen.

Een school gewone grootoogbaarzen (Priacanthus hamrur).

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Reisverhaal

Tijdens de tweede duik op 'Abu Dabab' heeft er niemand een zeekoe gezien, ook niet tijdens de volgende duikdagen. Gelukkig zijn er wel altijd die grote grazende zeeschildpadden en is de linkerrifzijde ook wel interessant om te duiken. Daar zagen we scholen geelvinbarbeel (Mulloidichthys vanicolensis), de blauwe of geelgespikkelde trekkersvis (Pseudobalistes fuscus), de geelrand trekkersvis (Pseudobalistes flavimarginatus), de Titan trekkervis (Balistoides viridescens), een geelgespikkelde egelvis (Cyclichthys spilostylus), een bebaarde schorpioenvis (Scorpaenopsis barbata) en symbiotische keizergarnalen (Periclemenes imperator) op een plakkerige slangzeekomkommer (Euapta godeffroyi). Vanaf 25 meter diepte werden de koraalformaties ook mooier, waren ze vaak begroeid met zacht koraal en konden we er toch wel enkele mooie breedhoekopnames maken.

andere duikplaatsen Buiten de duikplaatsen waar al eens een zeekoe gezien wordt, zijn er uiteraard nog meer duikplaatsen in de regio 'Marsa Alam' die best interessant zijn om eens te verkennen. Op 'Marsa morena', ook wel

Foto's (3): Ivo Madder.

Een koppeltje gele koraalvlinders (Chaetodon semilarvatus).

Hippocampus nov./dec. 2015

eens 'Kilo 93' genoemd. Via een smalle ondiepe zone (2 - 3 m diep), die prachtig begroeid is met allerlei soorten koraal, waar fotogenieke koraalvisjes tussenzwemmen, begeef je naar het diepere gedeelte van het rif. Bij wind is er redelijk wat stroming in die smalle rifdoorgang en kan men zich voorttrekken aan een touw dat er gespannen is. Aan de linkerkant van de baai, rond de 20 meter, heel veel blauwgespikkelde pijlstaartroggen. Vanaf 25 meter diepte zie je dat de oude, dode, imposante koraalformaties aan het herstellen zijn met toefjes jong koraal. Voor onze tweede duik op Kilo 93 verkennen we eerst het middengedeelte van de baai, omdat daar soms wel eens zeepaardjes te vinden zijn, en draaien dan af naar de rechterrifzijde. We zien tientallen pijlinktvissen, een zeeschildpad, anemoonvisjes op een diepte van 26 meter en een Titan trekkersvis (Balistoides viridescens). Tegen het einde van de duik wijst de duikgids me een klein grotje aan waar ik nog wat kan uitduiken om er foto's te maken van het zonlicht dat door het rifdak schijnt. Juist voor ik het water verlaat kom ik nog een schattige kleine sneeuwvlok murene (Echidna nebulosa) tegen.

Een geelbuik juffertje (Amblyglyphidodon leucogaster).

Op duikplaats 'Number One', ook wel gekend als 'Kilo 90', moeten we een eindje over het rifdak wandelen om ons dan in het water te laten glijden via een holte. Mooie koraalformaties aldaar en we zien opmerkelijk veel tweebandsanemoonvisjes (Amphiprion bicinctus), geelbuik juffertjes (Amblyglyphidodon leucogaster) en Indische koraalduivels (Pterois miles). Op Helgilshoena gaan we eveneens te water via een holte in het rifdak en we genieten er van de prachtige rechterrifzijde. Ik ontdek een blauwgespikkelde pijlstaart足 rog die zich laat verwennen door twee poetsvisjes. Ook enkele inhammen met honderden glasvisjes (Parapriacanthus ransonneti), veel koraalduivels en een veld 'Garden eels' (Gorgasia sillneri). Tijdens de volgende duik doen we de linkerrifzijde waar we normaal gezien een residente zeeschilpad zouden moeten zien, maar ze was niet thuis. Op het zeegras konden we met wat geluk misschien een zeekoe treffen, maar we zagen er enkel blauwe trekkersvissen, een paar gele koffervissen (Ostracion cubicus), een Titan trekersvis, een blauwgespikkelde pijlstaartrog en een school gewone grootoogbaarzen (Priacanthus hamrur).

Indische koraalduivel (Pterois miles).

Bondsniews

Inspiratie nodig voor je reis?

Vakantiesalon 2016

Ook in 2016 zal BEFOS-FEBRAS aanwezig zijn op het Vakantiesalon in Brussel!

an 4 tot en met 8 februari zullen we met de duiktank aanwezig zijn in de Heizel om onze geliefde sport en federatie te promoten. Wegens het succes in Brussel, zal NELOS ook deelnemen aan Vakantiesalon Vlaanderen in Expo Antwerpen van 21 tot en met 25 januari 2016. Kom je graag mee onze sport en opleidingen promoten? Of geef je graag een initiatie in de duiktank? Mail dan naar inge@nelos.be.

Kom je graag een bezoekje brengen? Dan kan je gebruik maken van de kortingskaart in deze Hippocampus.

Vakantiesalon Antwerpen 21-25/01/2016 Brussel 04-08/02/2016

Alvast heel hartelijk welkom! ď&#x20AC;ź Inge dekort

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

Het wrak Abu Ghusun.

Foto: Ireen Loots.

Reisverhaal

Een boottrip naar 'Dolphin House' (Shaab Samadai) bracht ons spijtig genoeg niet in contact met dolfijnen. Wel mooie gorgonen en zachte koralen, anemoonvisjes, een reuze murene (Gymnothorax javanicus), trekkersvissen en onder de boot enkele vleermuisvissen. Het rif op 'Marsa Samadai' was prachtig met veel nieuwe zachte en harde koralen op de oude rifformaties. Omwille van de stroming was er weinig vis te bespeuren. Onze laatste duik deden we op het wrak 'Abu Ghusun'. Omwille van de woelige zee was het zicht niet echt denderend. Maar ondanks het met fijn koraalzand mistige water hebben we er toch van genoten.

meer dan duiken alleen In de regio 'Marsa Alam' kan je natuurlijk meer doen dan duiken. Wat dacht je bijv. van een tocht door de woestijn met een quad of een jeep. Een uitstap in de woestijn, waarbij je kort na de zonsondergang sterren gaat bekijken met een sterrenkijker, behoort ook tot de mogelijkheid. Als je overweg kan met de ondraaglijke stilte in het midden van de woestijn kan je zelfs – uiteraard onder begeleiding – een overnachting in de woestijn overwegen. En voor wie niet duikt is er op een resort normaal gezien de ganse dag wel voldoende animatie voorzien. Kortom als je een toffe nabijgelegen tropische duiklocatie zoekt en met de Egyptische mentaliteit overweg kan, is 'Marsa Alam' zeker het overwegen waard.

 Ivo Madder

Een grote gorgoon. Onder: Reuzenmurene (Gymnothorax javanicus).

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto's (2): Ivo Madder.

Met dank aan Diaa Shawki Michail (Adventure Safari), 'Travel and Joy' (www. travelandjoy.be), 'Thomas Cook Sport' en 'Sea Secrets Divers' (www.seasecretsdivers.com) voor de hulp bij de organisatie van deze reis.

Info over deze reis DD Regelmatig zijn er vluchten vanuit Brussel naar Egypte, zowel met Thomas Cook Airlines als met Jetairfly. DD Bovenop de standaard cargo van 20 kg kan je bij beiden opteren voor 20 kg extra duikbagage, mits het betalen van een extra 'fee' op voorhand. DD Heb je fotomateriaal, dan kan je dat bij Thomas Cook op voorhand melden en dan mag je 2 handbagages van elk 6 kg meenemen. DD Een reispas die nog 6 maanden gel-

dig is na de terugvlucht, is nodig. Voor Belgen mag dit ook een nationale identiteitskaart zijn, eveneens nog 6 maanden geldig. DD Bij aankomst moet je normaal gezien een visum betalen (€ 20,00), als dat niet op voorhand door je reisagent geregeld werd. Voorzie je in dat geval ook van een pasfoto om af te geven. Indien je met paspoort reist heb je geen pasfoto nodig, wel als je met je ID-kaart reist. Ook indien je visum op voorhand door de reisagent geregeld wordt (en dit is enkel bij pakketreizen van Thomas Cook en Jetair), heb je een foto nodig. DD Opgelet: steek je batterijen van je fototoestel en flits niet in je handbagage als je terugkomt van Egypte naar België (in Egypte doen ze daar moeilijk over). DD Let op met betaling van je duikpakket ter plaats met de kredietkaart: sommige duikcenters durven bovenop de kosten die verbonden zijn aan zulke kaart nog extra en een hogere wisselkoers aanrekenen. Dus misschien beter cash betalen. DD Betaal in je duikcenter zeker je lidmaatschap (€ 6,00 voor 21 dagen bescherming) bij 'Deco International' om in geval van een decompressieongeval niet geconfronteerd te worden met behandelingskosten die ver uitsteken boven het bedrag dat je duikverzekering uitbetaalt. Het lidmaatschap geeft recht op een nagenoeg gratis decompressiebehandeling. De bescherming geldt enkel voor sportduikers (max. 75 jaar), die in buddypaar duiken en de diepte van 40 meter niet overschreden hebben. Meer info in Hippo 252 (jan./feb. 2015) op blz. 38. DD Het wordt aangeraden niet op eigen houtje rond te trekken zonder begeleiding. Toeristen die het hotel verlaten naar bijv. de duikplaats worden geregistreerd en op de duikplaats is er telkens controle door militairen. Dit is om de veiligheid van de toeristen te garanderen en het komt helemaal niet bedreigend over. DD De Egyptische mentaliteit is gastvrij en vriendelijk, maar vooral omwille van de crisis blijft men de toerist toch wel als melkkoe zien.

Ontdek ons volledige aanbod op

www.travelandjoy.be 140 TCTS adv Merksem.indd 1

15/05/15 11:34

PA R T O F T H E THOMAS COOK GROUP

SUNRISE HOLIDAYS RESORT ***** Hurghada

OASIS BELORIZONTE **** Cabo Verde

DIAMOND CLIFF RESORT & SPA **** Thailand

Duikinitiatie Discover The Red Sea, Blue Paradise met vertrek op 17/01

6 bootduiken, Orca Divers met vertrek op 31/01

3 dagen bootduiken, Sea Bees Phuket met vertrek op 08/03

Inclusief: • Vluchten Brussel / Hurghada (h&t) • Transfers ter plaatse • 7 nachten in ALL IN in een 2-persoons promokamer • 1 dag duikinitiatie met begeleiding, duikuitrusting en boot

Inclusief: • Vluchten Brussel / Sal (h&t) • Transfers ter plaatse • 7 nachten in ALL IN in een 2-persoons bungalow • 6 dagen bootduiken, inclusief lucht, lood en duikgids

Inclusief: • Vluchten Brussel / Phuket (via Bangkok) • Transfers ter plaatse • 7 nachten in 2-persoonskamer op basis van kamer en ontbijt • 3 dagen bootduiken (2 duiken/dag) met lucht, lood en duikgids

VANAF

€ 55 7 PER PERSOON

VANAF

€ 999 PER PERSOON

VANAF

€ 1746 PER PERSOON

Meer informatie op www.neckermann.be/duikvakanties, je Neckermann vakantiewinkel of via 09/241.14.64 012 NEC adv duiken.indd 1

V.U. Jan Dekeyser p.a. - TCRB NV - Tramstraat 67c, 9052 Gent, BTW BE 0412.677.887, RPR Gent, Lic (A)1067 Prijzen onder voorbehoud van beschikbaarheid.

Neckermann, dé specialist in DUIKVAKANTIES

24/11/15 10:56

Kom ons Ontdekken! Gouverneur Verwilgehnsingel 2A 3500 Hasselt +32(0)11/241.145 www.prodiving.be info@prodiving.be

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

Vroegtijdig opsporen van oxidatieve

longschade

Foto's (3): Stef Teuwen.

Foto: Glenn Tessens.

Duikgeneeskunde

bij duikers

Vlaamse duikers helpen om een wetenschappelijk

onderzoek

naar de effecten van een verhoogde partiële zuurstofdruk op de longfuncties in kaart te brengen.

okter Melissa Vermeulen is werkzaam bij Mensura waar ook dokter Roland Vanden Eede, voormalig voorzitter van de Geneeskundige Commissie van NELOS, werkzaam is. Melissa moet om haar opleiding te finaliseren nog een scriptie indienen. Ze heeft weet van onderzoeken die haar promotor (Dr. Pieter-Jan van Ooij, hoofd van het duikmedisch centrum in Den Helder) heeft uitgevoerd in Nederland over de effecten van het ade-

Hippocampus nov./dec. 2015

men van gassen met een verhoogde partiële zuurstofdruk en het was op vraag van haar promotor dat het onderzoek diende uitgebreid te worden. Het was ook de bedoeling om deze testen te doen onder zo reëel mogelijke omstandigheden; dus tijdens het duiken in het water (niet in een droge caisson), terwijl een sterk met zuurstof verrijkt mengsel wordt geademd. Via dokter Roland Vanden Eede werd ik gecontacteerd door Melissa met de vraag om haar te ondersteunen in dit onderzoek. Ze is zelf PADI Rescue Diver (met certificaat nitrox), maar heeft naar eigen zeggen beperkte kennis van het technisch duiken. Zelf ben ik in de mate van het mogelijke bezig met het technisch duiken en volgens sommigen nogal fanatiek. Het zou al snel blijken dat we samen een leuke tandem vormden voor dit wetenschappelijk onderzoek.

Boven: Op de achtergrond de duiktank te Zwevegem. Midden: Marc Maelfait heeft al het mogelijke gedaan om de infrastructuur aan te passen aan de noden van het onderzoek en om te helpen daar waar het mogelijk en nodig was. Onder: Via een 'reducer' (toestel dat de hoeveelheid gasdoorstroming kan regelen) werd een mensgel van zuivere zuurstof en lucht naar de compressor gebracht zodat we eveneens konden optoppen met een Nitrox32-mengsel. Dirk Damen controleert of deze bijzondere kant van het blenden correct functioneert. Dit aspect van het blenden werd uitgevoerd door Serge; een vriend van Dirk en een ervaren blender.

Als plaats voor dit onderzoek werd uitgekeken naar locaties zoals Nemo33 (35 meter diep) of de duiktank te Zwevegem (15 meter diep). Er werd uiteindelijk beslist om de keuze te laten vallen op de duiktank te Zwevegem. De volgende parameters werden gezamenlijk bepaald:

Voor de veiligheidsduikers werd het volgende schema uitgewerkt: (zie doorschuifschema 2). Uit dit schema blijkt dat de duikers in 5 groepen werden ingedeeld: 2 groepen van 4 duikers (eerste en laatste groep) en 3 groepen van 3 duikers. Om het half uur zou een nieuwe groep duikers te water gaan. De veiligheidsduikers te water opereerden eerst op een diepte van 15 meter gedurende een half uur en konden dan post vatten op het platform van 3 meter, eveneens gedurende een half uur. De veiligheidsduikers stonden ook in voor de aan- en afvoer van duikflessen.

DD duikdiepte voor de duikers: 15 meter; DD ademgas: Nitrox65 (65% zuurstof en 35% stikstof); DD duikduur: 120 minuten.

voorbereidende vragen Om het onderzoek te kunnen laten doorgaan moesten er op voorhand enkele vragen beantwoord worden:

de locatie Na een bezoek aan de duiktank en een goed gesprek met de verantwoordelijke uitbater, was het geen enkel probleem om het onderzoek daar te laten doorgaan. Marc Maelfait is een erg enthousiaste uitbater en duidelijk 'in' voor zulk een bijzonder evenement. Men moet weten dat de duiktank te Zwevegem een initiatief was waar de provincie West-Vlaanderen nauw bij betrokken is in het kader van de Interregionale werking Vlaanderen-Nederland. Ook NELOS en WEVOS hebben hier mee aan de kar getrokken. Eens de locatie beslist was kon de concrete organisatie van start gaan. Een gepaste oproep werd verstuurd via e-mail naar duikers die minimaal Gevorderde Nitrox-Duiker zijn of een ander technisch duikbrevet bezitten. Aan hen werd de vraag tot deelname aan dit project verstuurd. We zochten zowel proefpersonen, als veiligheidsduikers. Op onze oproep hebben 17 proefpersonen positief gereageerd, alsook 6 veiligheidsduikers. Dat was meer dan voldoende om een veilig en een relevant

Foto: Stef Teuwen.

DD Mag dit onderzoek doorgaan in de duiktank te Zwevegem? DD Hoe geraken we aan proefpersonen? DD Hoe geraken we aan het juiste ademgas? DD Hoe geraken we aan medische ondersteuning voor bloedafnames vóór en na de duik? DD Hoe geraken we aan sets om vóór en na het duiken de 'VOC' (Volatile Organic Compounds) testen uit te voeren? DD Hoe gaan we de veiligheid van onze duikers optimaal garanderen?

de briefing

Carine Vercaempt houdt onder andere nauwgezet de timing bij van de duikers.

onderzoek te kunnen doen. Om deze toch wel vrij complexe organisatie tot een goed einde te brengen, werd een werkgroep samengesteld, bestaande uit Melissa Vermeulen (arts en coördinator van dit onderzoek), Dirk Damen (3*Instructeur en Blender Instructeur), Carine Vercaempt (2*Instructeur en verantwoordelijk voor de begeleiding van de duikers – proefpersonen en veiligheidsduikers – naar de juiste plek en daarnaast ook nog bewaker van de timing) en mezelf (3*Instructeur Blender Instructeur en Technisch Instructeur). Het werd snel duidelijk dat een bijzonder goed uitgekiende timing en een correcte beurtrol dienden tot stand te komen om het geheel logistiek te kunnen realiseren. De volgende dagindeling werd door de werkgroep afgesproken: (zie doorschuifschema 1). Legende doorschuifschema O: Ontvangst. B: Briefing. Bloed + LF: Bloedafname en longfunctie testen D: Duik. LF: Longfunctie testen. DB: Debriefing. AB: Assistentie Blending. AB(O): Assistentie Blending – opruimen. VDO: Veiligheidsduiker op 0 meter. VD 3 m: Veiligheidsduiker op 3 meter. VD 15 m: Veiligheidsduiker op 15 meter.

Op 5 september 2015 om 9.00 uur werd de algemene briefing gegeven door Melissa, gevolgd door de technische briefing voor de duikers, de briefing voor de veiligheidsduikers en de briefing voor de logistieke medewerkers. Deze meer technische briefings nam ik voor mijn rekening. Hoewel de briefings plaats vonden in de bar was het de afspraak dat de proefpersonen 24 uur voorafgaandelijk geen alcohol mochten drinken en niet mochten roken. Mogelijk een niet te onderschatten inspanning voor sommigen onder hen.

gasmengsel Hoe zijn we aan het aangepaste gasmengsel (Nitrox65) gekomen? Westfalen is een vermaard leverancier van vele soorten gassen aan de industrie; onder andere ook aan de duikindustrie (zuurstof, helium, argon, …). Na een goed gesprek met Wim Scholiers, de bedrijfsleider van het gelijknamige toeleveringsbedrijf, besloten we om Divox te onttrekken. Er zijn vele 'soorten' zuurstof te bekomen en Divox is speciaal op de markt gekomen als ademgas voor duikers. Men kan natuurlijk zeggen dat zuurstof (O2), zuurstof (O2) is en dat klopt natuurlijk ook, maar de behandelingswijze en het vulproces kunnen een groot verschil uitmaken. Elke behandeling levert een specifiek certificaat op. Zo is er medische zuurstof (hadden we ook kunnen aanwenden voor dit onderzoek), industriële zuurstof, zuurstof voor de voedingsindustrie, zuurstof voor de vliegtuigindustrie, enzovoort. Het is zelfs mogelijk om pre-mixen te Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Duikgeneeskunde

PP17 ‐ G5 Van Heddegem Steven

PP16 ‐ G5 Pauwels John

PP15 ‐ G5 Mechele Erik

PP14 ‐ G5 Libin Andrew

PP13 ‐ G4 Forrez Victor

PP12 ‐ G4 Engelen Wannes

PP11 ‐ G4 De Vos Pieter

PP10 ‐ G3 De Ruyck Jan

PP9 ‐ G3 De Brouwer Michel

PP8 ‐ G3 Breemen Adri

PP7 ‐ G2 Kuyck Matthew

PP6 ‐ G2 Becue Lieven

PP5 ‐ G2 Ayad Amar

PP4 ‐ G1 Borremans Patrick

PP3 ‐ G1 Bel Noël

PP2 ‐ G1 Tessens Glenn

PP1 ‐ G1 Aerts Anja

PROEFPERSONEN

8:00 O O O O O O O O O O O O O O O O O 8:30 9:00 B B B B B B B B B B B B B B B B B 9:30 Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Vrij Vrij Vrij Vrij Vrij Vrij Vrij Vrij Vrij 10:00 Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Voorbereiding duik Vrij Vrij Vrij Vrij 10:30 Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP D D D D Voorbereiding duik 11:00 Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP D D D Voorbereiding duik 11:30 Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP D Voorbereiding duik D D 12:00 D D D Voorbereiding duik 12:30 Omkleden D D D D 13:00 Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Omkleden 13:30 LF LF LF LF Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Omkleden 14:00 LF LF LF LF LF LF LF Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Omkleden 14:30 LF LF LF LF LF LF LF LF LF LF Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Omkleden 15:00 LF LF LF LF LF LF LF LF LF Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP Bloed +LP 15:30 LF LF LF LF LF LF LF LF LF LF Vrij Vrij Vrij Vrij Vrij Vrij Vrij 16:00 LF LF LF LF LF LF LF Vrij Vrij Vrij 16:30 Vrij Vrij Vrij LF LF LF LF 17:00 DB DB DB DB DB DB DB DB DB DB DB DB DB DB DB DB DB

Doorschuifschema 1.

Kleine foto's van boven naar onder De Divox-flessen en de elektrische boosterpomp van Dirk Damen.

Foto's (2): Kea Leens.

bestellen maar we besloten om zelf ons ademgas te blenden. Dirk Damen was de coördinator van dit proces. Om de 17 duikers elk 2 uur te kunnen laten ademen met Nitrox 65 op 15 meter (2,5 bar omgevingsdruk) waren er 8 flessen zuurstof van 50 liter op 300 bar nodig. Ondanks de goede voorbereiding was het toch een vrij nipte aangelegenheid om tijdig de nodige gassen naar de duikers te kunnen brengen. Zowel Franklin Forrez, als Carine Vercaempt en Marc Cappaert (Marc en Franklin fungeerden als veiligheidsduiker aan de kant) dienden soms inventief te werk te gaan om duikers niet zonder ademgas te zetten. Maar het is ons gelukt. Elke duiker is kunnen vertrekken met een volle fles Nitrox65 en de lege flessen konden steeds omgewisseld worden voor een volle. 'Eind goed – al goed' dus!

Stef maakt gebruik van de 'in house' compressor van de duiktank om de gedeeltelijk met zuurstof gevulde flessen op te toppen met lucht tot de gewenste einddruk en het gewenste eindmengsel.

Melissa Vermeulen en Stef Teuwen geven een aangepaste briefing.

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto: Kea Leens.

Martin Vanden Eede houdt een oogje in het zeil bij de proefpersonen Anja Aerts en Glenn Tessens, terwijl de Nederlandse collega van Martin hetzelfde proces opvolgt bij Noël Bel.

Foto's (2): Stef Teuwen.

De deelnemers luisterden aandachtig naar de briefing.

VD2 Verhaegen Katrijn

VD3 Forrez Franklin

VD4 Beguyn Pascal

VD5 Leens Kea

VD6 Wegge Pieter

8:00 # MM # Duikers 8:30 9:00 9:30 4 0 10:00 3 0 10:30 3 4 11:00 3 7 11:30 4 10 12:00 13 12:30 13 13:00 4 10 13:30 7 7 14:00 10 4 14:30 13 0 15:00 13 0 15:30 10 0 16:00 7 0 16:30 4 0 17:00

VEILIGHEIDSDUIKERS

VD1 Cappaert Marc

AANTALLEN

B B Voorbereiding duik en duikveiligheid VD 0 m VD 3 m VD 15 m VD 0 m Rust VD 3 m VD 0 m AB Rust VD 0 m AB AB VD 0 m VD 15 m AB VD 0 m VD 3 m VD 15 m VD 0 m Rust VD 3 m VD 0 m AB (O) Rust

B AB AB AB VD 15 m VD 3 m Naar huis

B AB AB AB AB VD 15 m VD 3 m Rust AB VD 15 m VD 3 m

B AB AB AB AB AB VD 15 m VD 3 m Rust AB (O) VD 15 m

Vrij

het medisch aspect van dit onderzoek Elke groep diende zich eerst aan te bieden voor een bloedafname. De bloedafname werd gevolgd door een meting van de vitale capaciteit met een spirometer. Om dit ook tijdig te kunnen afronden kon Melissa een beroep doen op een team van 4 medeonderzoekers waaronder ook Martin Vanden Eede (eveneens arts en in opleiding tot cardioloog). Na de eerste bloedafnames en de eerste logfunctietesten vóór het duiken, konden de duikers zich in pak zetten en zich nog correct uittrim-

men. Daarna kon de duiktrip van precies 120 minuten van start gaan. Het is te begrijpen dat heel dit onderzoek met 17 duikers een goed gevulde dag in beslag zou nemen. Maar we hebben het gerealiseerd dankzij de inzet van de duikers-proefpersonen, de inzet van de veiligheidsduikers, de inzet van het logistieke team en de inzet van het team van dokters. Melissa en ik willen dan ook iedereen die deelgenomen heeft aan dit onderzoek bijzonder hartelijk danken. We zullen ervoor zorgen dat elke deelnemer op de hoogte wordt gehouden van de resultaten van dit onderzoek.

Doorschuifschema 2.

Kleine foto's van boven naar onder • De longinhoud wordt opgemeten. • Krachtig uitademen. • Melissa Vermeulen ontfermt zich onder meer over de bloedafnames.

Foto's (3): Stef Teuwen.

Foto: Kea Leens.

• Rechts: Marc Cappaert was één van de twee veiligheidsduikers aan de kant.

Foto: Kea Leens.

• Glenn Tessens trimt zich uit. Er waren zowel droogpakduikers als natpakduikers aanwezig. De temperatuur van het water bedroeg 26°C, maar twee uur is lang om de lichaamstemperatuur op peil te houden en de uitbater van de tank liet enkel toe om te urineren in een droogpak. Voor de natpakduikers ook niet altijd evident.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Duikgeneeskunde

hoog CNS-percentage Wat moeten we denken over het CNS (CZS)-percentage bij de duikers? (CNS is de afkorting voor 'Central Nervous Syndrome'; CZS is de afkorting voor 'Centraal Zenuwstelstel Syndroom'). De symptomen die kunnen optreden bij het ademen van een hoge partiële zuurstofdruk worden samengevat in de SNAPDOOS (Spiertrekkingen, Nausea, Ademhalingsmoeilijkheden, Duizeligheid, Oren, Ogen, Stuiptrekkingen) waarbij de stuiptrekkingen bij duikers uiteraard heel gevaarlijk kunnen zijn. Om die reden wordt het CNS-percentage beperkt tot 80% in open water, in niet bijzonder gecontroleerde omstandigheden. Het NELOS-Duikonderricht maakt gebruik van de NOAA-tabellen om dit percentage te berekenen (in de theorie opleidingen) en de duikers maken in de praktijk gebruik van hun duikcomputers waar een algoritme aanwezig is dat de CNS berekent of ze maken gebruik van software planners.

Het blijkt nu dat een duik naar 15 meter met Nitrox65 gedurende 2 uur volgens de V-planner een CNS-percentage oplevert van ± 270%. Dat is duidelijk boven de grens, gesteld door het NELOS-Duikonderricht. Na overleg met Melissa bleek dat de manier waarop haar medische omgeving (o.a. haar promotor uit Nederland) de CNS-waarde bepalen, totaal verschillend is. Ze komen uit op slechts een percentage van ± 5%. Dat is een 'dag-en-nacht-verschil'. Wat moeten we daar nu van denken? Melissa vroeg me om het CNS-percentage te bepalen bij een duik naar 9 meter met zuivere zuurstof. Met de planner kwam ik op een percentage van meer dan 3300%. Melissa deelde me laconiek mede dat haar promotor al meerdere sessies heeft gedaan met duikers van de Nederlandse marine onder deze condities en dat alle proefpersonen zonder enige uitzondering klachtenvrij bovenkwamen. Aan de andere kant zijn er in de praktijk toch heel wat situaties te melden met zelfs dodelijke afloop, die het gevolg zijn van stuiptrekkingen bij ADVERTENTIE

Hippocampus nov./dec. 2015

de duiker na het ademen van een mengsel met een te hoge partiële zuurstofdruk. Opletten moeten we dus wel degelijk. Maar misschien wordt het tijd om hier verder onderzoek naar te plegen. Misschien een uitdaging voor de Sectie Duiktechnieken? Ondertussen zou ik wel willen onderstrepen dat ondanks dit onderzoek onder extreem bewaakte en beveiligde omstandigheden en het overschrijden van de CNS-waarde van 80% en zelfs 100%, het momenteel nog altijd de richtlijn is van het NELOS-Duikonderricht om de door haar opgelegde normen niet te overschrijden. Er wordt niet lichtzinnig omgesprongen met de grenzen van het technisch duiken. Ondanks dat moet er ruimte zijn voor verder onderzoek en eventuele bijstelling van waarden. Maar zolang dit niet gebeurt, blijven we bij de oude en veilige waarden.

 Stef Teuwen

Bondsnieuws

Sportcommissie – vrijduiken

Recreatief en competitief vrijduiken: ook voor jou! Vrijduiken heeft de laatste jaren een flinke evolutie gekend. De tijd dat we binnen NELOS op vlak van vrijduiken op de laatste bank zaten, is intussen lang voorbij. De infrastructuur die we ter beschikking hebben om deze sport te beoefenen is ronduit schitterend. Op diverse plaatsen in Vlaanderen hebben we zwembadtrainingen en bovendien hebben we een nieuwe duiktank in Zwevegem die ideaal is om vrijduikopleidingen te geven.

Enthousiaste cursisten.

e opleiding vrijduiken kan rekenen op een enthousiast publiek, en 'smaakt echt naar meer' want vrij duiken is 'fun' en verslavend. Je kan je nu inschrijven, want we hebben in Vlaanderen verschillende opleidingen die starten begin 2016. Wist je trouwens dat je als gebrevetteerd duiker meteen mag beginnen aan de 'Adventure vrijduikopleiding' (2*FD)? Je krijgt dus meteen een ster cadeau. Voor onze masteropleidingen hebben we ook een mogelijkheid via een alliantie met een duikcentrum op de Filipijnen. Dat is het mekka voor vrijduiken. Diep, vlak bij de kust en kalm helder water; de droom voor elke vrijduiker. Beter nog: onze begeleiders ter plaatse zijn ook echte specialisten die je de laatste nieuwe technieken aanleren.

een veilige opleiding met een nieuwe cursus Wil je er gewoon meer over weten, dan kan je vanaf nu ons cursusboek vrijduiken kopen. We willen je wel aanraden om je gewoon in te schrijven in één van onze opleidingen vrijduiken, want vrijduiken is niet iets wat je kan leren uit een boek, je moet het ervaren en ondervinden. Je kiest best meteen voor een opleiding want in de kosten van de opleiding is ook het cursusboek inbegrepen.

een nieuw record Sedert enkele jaren hebben we een partnership uitgewerkt met een team van vrij duikexperten van 'Pure Apnea' om een

hoogstaande vrijduikopleiding aan te bieden. Hoogstaand is het zeker want sinds 14 november 2015 hebben we voor het eerst een NELOS-geaffilieerde vrijduiker, Tomaz Jerob, die er in slaagde om met 8 minuten 22 seconden het Sloveens record statische apneu te verbreken. Dat is meteen de derde beste prestatie ooit binnen CMAS.

Foto: Pure Apnea / Savedra Dive Center.

Foto: Herlinde Braet.

Waarom verkopen we dan toch een cursusboek vrij duiken in de boetiek? Wel er zijn heel veel instructeurs die meer willen weten over het vrijduiken maar er zelf niet aan willen deelnemen. We vinden het gewoon te belangrijk dat ze begrijpen dat de ademtechnieken die in de klassieke duikopleiding gebruikt worden levensgevaarlijk zijn bij vrijduiken. Daarom willen we al onze instructeurs aanraden om minstens de cursus vrijduiken te lezen, zodat ze de beperkingen begrijpen van de klassieke oefeningen en inzien dat de technieken die gebruikt worden bij de klassieke duiksport echt niet geschikt zijn voor lange of diepe apneu-oefeningen.

Tomaz Jerob klaar voor zijn apneu van 8 min. 22 sec.

Niet iedereen hoeft natuurlijk records te breken want vrijduiken is duiken in zijn puurste vorm.  Herwig Van Cotthem

Korting opleiding vrijduiken Als je vóór 25 december 2015 inschrijft voor de cursus vrijduiken, krijg je 10,00 euro korting op de normale prijs van 160,00 euro (all-in formule, inclusief cursusboek, exclusief je persoonlijke toegang tot de diepe zwembaden). In januari 2016 starten er diverse opleidingen voor 2*Vrijduiker (de basisopleiding vrijduiken die toegankelijk is voor alle gebrevetteerde duikers): • in Aarschot op 8 januari 2016; • in Antwerpen op 20 januari 2016; • in Zwevegem (duiktank) op 31 januari 2016. De opleiding omvat 2 zwembadsessies en 4 sessies in een diep zwembad (duiktank Zwe vegem, Siegburg of Nemo33). Via vrijduiken@nelos.be kan je inschrijven of meer info vragen.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

NH90 opvolger van de Sea King

In een uitzending van Telefacts over 'Sterke vrouwen op eenzame hoogte' komt de NH90 helikopter ten volle in beeld. Er is een reddingsactie in scene gezet, waarbij dit toestel bestuurd wordt door een vrouwelijke piloot. Terwijl deze beelden worden getoond, flitst er een ongewenst scenario door mijn hoofd. In de toekomst is het mogelijk dat dit team ons, duikers, ter hulp komt op de Noordzee. Dat zorgt ervoor dat een bezoek aan de vliegbasis van Koksijde â&#x20AC;&#x201C; waarbij de organiserende regio WEVOS o.a. de leden van de Raad van Bestuur NELOS en Hippocampus uitnodigt â&#x20AC;&#x201C; op het juiste moment in de bus valt.

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto: Steven Dumon.

Interview

Onze delegatie wordt op 17 juni 2015 hartelijk ontvangen door Adjudant v.h. VP, Carlo Vanhee van het 40e Smaldeel. We laten het administratief gebouw achter ons want dit is al in een eerder bezoek (lees 'De Sea King doet zijn naam alle eer aan' in Hippo 242 van jan./feb. 2013) uitgebreid aan bod gekomen. We wandelen naar de militaire basis waar het pronkstuk, niet ver van de 'Sea King' helikopter, tentoon staat. We zien activiteit aan de NH90, waaruit we de conclusie trekken dat deze in paraatheid wordt gebracht. "Een speciaal interventieteam zal dadelijk een demonstratie op het nieuwe patrouilleschip de Castor uitvoeren", weet Carlo ons te vertellen. Een paar minuten later bevinden we ons op een 'Special Force' set waarbij het interventieteam, compleet onherkenbaar maar volledig uitgerust, ons voorbij stapt. De NH90 gaat eindelijk de lucht in na een langere opstart. "Inderdaad. Het opstarten duurt iets langer dan bij de 'Sea King', maar die tijd halen we in omdat de NH90 een hogere snelheid haalt, namelijk een kruissnelheid van 260 km/h; max. 290 km/h. We willen nog steeds bij een 'scramble' (een noodoproep) binnen de 15 minuten de lucht in, net zoals bij de 'Sea King'. We zijn nu volop bezig met de laatste voorbereidingen om ons klaar te maken op onze nakende operationele opdracht".

We worden uitgenodigd om plaats te nemen in de Briefing Room waar elke morgen alles besproken wordt zoals weersverwachting, de technische toestand van de helikopters, het vliegprogramma, enz. De adjudant opent met de geschiedenis van de NH90: "In 1990 tekenen 4 landen, namelijk Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland de MoU (Memorandum of Understanding) om, gebaseerd op hun ervaringen en noden, een nieuwe, niet al te grote, 2-motorige helikopter te ontwikkelen en hiervoor de kosten te delen. In 1992 start de NAVO samen met een groep helikopterbouwers het programma 'NATO Helicopter for the Nineties' (vandaar de naam NH90). Later springt ook Portugal mee op de kar. Sindsdien zijn er 327 gecontracteerd, waaronder ook België (nvdr: In 2007 bestelde de Belgische Defensie acht NH90-helikopters waarvan vier van het type 'NFH – NATO Frigate Helicopter', m.a.w. de marine versie). De eerste NH90 wordt in 2006 in Duitsland afgeleverd. Pas in 2014 ontvangen wij de eerste NH90-NFH hier op de basis. Goed om weten is dat Defensie er naar streeft om de 'NH90' benaming, die een typisch technisch benaming is, te laten vergeten en de nieuwe helikopter 'de Caiman' te noemen".

1) Bezoek aan de vliegbasis van Koksijde voor een voorstelling van de nieuwe helikopter NH90 NFH, met een delegatie van de Raad van Bestuur NELOS, het redactieteam Hippocampus, het Bureau Duikonderricht en leden van WEFOS. Met dank aan WEVOS voor de organisatie. 2) Adjudant v/h Lu VP Carlo Vanhee. 3) Speciale eenheden vliegen ook met de NH90 NFH.

Hippo: Vanuit Nederland kwam toch het bericht dat deze snel roest? Carlo: (Lacht) Dat gerucht klopt, wij spreken liever van oxideren, bij de 'Sea King' was dat niet anders! Deze helikopter is voor een groot percentage uit composiet gemaakt! De overblijvende metalen onderdelen werden specifiek behandeld. De NH90 of de 'Caiman' wordt regelmatig gespoeld, ook de motoren, om het oxideren tegen te gaan. Zelfs met dit ongemak is de NH90 technisch onderhoudsvriendelijker dan de 'Sea King'. Verder is hij binnenin lager dan de 'Sea King' en is alles eerder veilig en doelmatig voorzien. Bijv.: bij de 'Sea King' kan je op de banken (die met SAR-materiaal zijn gevuld) zitten en zo kunnen we met de 'Sea King' tot 12 passagiers een 'comfortabel' zitplaatsje geven. Bij de NH90 is de vliegveiligheidsnorm hoog; ISO- & EN-gecertificeerd. Een stoel is dus uitsluitend een 'veilige comfortabele' zitplaats geworden. Hierdoor zijn we beperkt tot 5 passagiers in SAR-configuratie. Nog een onmiddellijk verschil: er is geen sanitaire voorziening (plasbuis) meer aan boord van de NH90. Net zoals in 'Caiman' had ook in de' Sea King' alles een vaste plaats, maar daar kon de gebruiker beperkte modificaties aanbrengen zoals bijv. een draagrek lassen ten behoeve van een persluchtfles

4) Alle metalen onderdelen, zoals schroeven, werden specifiek behandeld tegen roest. 5 & 6) De Sea King kon tot 12 passagiers meenemen.

Foto's (6): Ivo Madder.

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Interview

Het team dat in geval van nood ter hulp snelt, bestaat uit piloten 'Bal' en 'Krikke', 'flight engeneer' Rudy, 'medic' Peter en duiker 'Hookmeat' (Carlo). Stuk voor stuk ervaren mannen.

In de Sea King kon men beperkte modificaties aanbrengen.

In de NH90 heeft alles een vaste plaats en kunnen er maar 5 passagiers mee.

De cockpit van de NH90 NFH.

en deze structuur bevestigen met klinknagels. Nu kan dit niet meer omdat alles door de fabrikant (ISO- & EN-certificering) moet worden goedgekeurd. Hippo: Hoe groot is de bemanning aan boord van de NH90? Carlo: Het Search and Rescue (SAR) team voor de 'Caiman' telt geen 6, maar nog slechts 5 bemanningsleden. De boordcommandant is nog steeds de bevelvoerende piloot. Hij wordt bijgestaan door de copiloot die de FLIR (Forward Looking InfraRed camera) bedient en de taak van de navigator heeft overgenomen. De Cabine Operator is de technische expert; hij gidst de piloten tijdens het 'hoisten' (open neergaan van de winchkabel) terwijl hij de 'hoist' bedient. Hij voert technische controles uit voor en na de vlucht. Dan heb je nog de SAR-Medic en de SAR-Duiker, die als enigen de heli verlaten en nauw samenwerken. De SAR-duiker communiceert met de helikopter om alles georganiseerd te laten verlopen, terwijl de SAR-Medic het slachtoffer transportabel maakt. De SAR-Duiker zorgt voor de veiligheid tijdens de transfers; zowel tijdens het naar beneden als het naar boven 'hoisten'. Een nieuw voordeel is dat de 'Hoist' naar buiten kan gedraaid worden. Dit laat toe om materiaal tot 400 kg op te winchen en de cargo te laden wanneer de helikopter op de grond staat. Omdat de helikopterstructuur uit composiet bestaat â&#x20AC;&#x201C; en dus niet kan worden uitgeblutst zoals de aluminiumlegering van de 'Sea King' â&#x20AC;&#x201C; moeten we extra voorzichtig zijn om niet tegen de helikopter te stoten tijdens het 'hoisten' met

Hippocampus nov./dec. 2015

de 'stretcher'. Om het ronddraaien van de 'stretcher' door de sterke 'downwash' van de rotor te vermijden, wordt er met een touw (Hi-Line) gewerkt om dit alles in alle veiligheid uit te voeren. Hippo: De NH90 past beter bij jullie slogan? Carlo: "Aude audenda! Gewaagd, wat gewaagd moet worden". Misschien wel. Aanvriezende mist kan bij de 'Sea King' voor problemen zorgen. De 'Caiman' heeft daar geen last van. Hij is tevens uitgerust met nachtzichtapparatuur, krachtige motoren, een infraroodcamera, een digitale cockpit, apparatuur voor operaties op zee, een speciale radar voor de Marine, een elektronische beveiliging en het toestel kan landen op het dek van een schip in volle zee. Hippo: De NH90 verplaatst meer lucht dan de 'Sea King'. Hoe komt dit? Carlo: De hoofdrotor is kleiner in diameter en de helikopter weegt zwaarder, een kleine 3.000 kg zwaarder t.o.v. het gewicht van de 'Sea King' in SAR-configuratie. Dit zorgt voor meer luchtverplaatsing. Daarom vliegen we hoger t.o.v. een stilliggend reddingsobject (kan worden weggeblazen door de direct onderhangende 'downwash'). Hippo: Je bent 2*Instructeur en sinds 1998 SAR-duiker. Welke opleiding moet een SAR-duiker volgen? Carlo: Je moet twee grote fases doorlopen. Enerzijds doorloop je de 10 maanden

durende opleiding als duikmeester, waarbij je je duikvaardigheden bijschaaft, zoals nitrox-, rebreather-, helmduiken. Ook doe je decompressie-, stromings- en wrakduiken en moet je de organisaties op jou nemen. Anderzijds doorloop je de tot max. 6 maanden durende opleiding om aan boord van opzoekings- en reddingsluchtvaartuigen als SAR-duiker te fungeren. Je moet sowieso onze landstalen en Engels beheersen en het Bloso Hoger Reddersbrevet in je bezit hebben. Verder word je getraind in 'survival' (overleving). Je ondergaat een grondcursus NH90 die je weergeeft 'hoe' in en rond een helikopter te werken met zijn karakteristieken en gevaren. Tijdens trainingsvluchten leert men je in een doorgedreven veiligheid de 'haak' te gebruiken, de transfers van en naar de helikopter met of zonder 'stretcher' onder de knie te krijgen. Ik bespaar je nog heel wat andere kwalificaties en de jaarlijkse bijscholingen of heropfrissingscursussen. Hippo: Hoe diep duiken jullie tijdens de opleiding? Carlo: De maximale duikdiepte is 60 meter. Hippo: Bedankt voor uw tijd en om ons hier te ontvangen. We hopen u aan de waterkant eens te mogen begroeten. We keren tevreden terug. Ook ben ik gerustgesteld als ik zie hoe professioneel ze te werk gaan. Carlo geeft ons nog mee dat de NH90 eind deze zomer klaar is om ook reddingsacties uit te voeren. Weet wel dat

Foto's (5): Ivo Madder.

De cockpit van de Sea King.

www.belgiumdetectors.be

www.quteduikshop.be

VERKOOP • VERHUUR • 2DE HANDS

VERKOOP • VERHUUR • 2DE HANDS ALLE TOPMERKEN

GARRETT - TEKNETICS - FISHER - XP

Beekstraat 10- 03- 866 Tisselt 03 866 19 - GSM 0475 34 Beekstraat 10 - TISSELT (Willebroek) 19 17 (Willebroek) - 0475 34 77 15 - Tel.Beekstraat 10 17 - TISSELT (Willebroek) - 0377 86615 19 17 - 0475 34 77 15 Willem Klooslaan - Afhaalpunt Linkeroever (Antwerpen) - GSM 0475 34 77 15

Momenteel grote stockverkoop te Tisselt van groot lot duikmateriaal uit Faling & Overstocks...!!!

wrakduiken € 525 • • • • • •

5 dagen - 5 nachten in vol pension 10 duiken: voor groepen.

Minimum 3*Duikers Verzorgde keuken Comfortabel hotel Volledig pension Vullen van de ﬂessen in het duikcentrum Gans het jaar door (behalve juli en augustus)

CLUB INTERNATIONAL DE PLONGEE DU LAVANDOU SUR LE PORT - 83980 LE LAVANDOU - FRANCE Tél: +33-4-94-71-54-57 Fax: +33-4-94-15-13-09 www.cip-lavandou.fr info@cip-lavandou.fr

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

Foto: Ivo Madder.

Interview

De Sea King.

de NH90 niet zo herkenbaar is in de lucht als de 'Sea King', maar even betrouwbaar!

 Chrisje Demuynck

Sea King interventie Op 5 juni 2015 is er een interventie gebeurd op de Noordzee, waarbij een duiker betrokken was. Het was wel nog niet met de nieuwe helikopter. Ik laat het slachtoffer Willy en SAR-duiker Carlo zelf aan het woord.

Eerste 'scramble' NH90 Ondertussen, sinds 21 augustus 2015, is de NH90 operationeel. De 'Sea King' wordt nog tot eind 2017 ingezet, tot de andere SAR-bemanningsleden eveneens alle opleidingen hebben doorlopen. Tijdens de officiële ingebruikname van de NH90 verklaarde Generaal-majoor Frederik Vansina, in bijzijn van minister van Defensie, Steven Vandeput, dat het 40e Smaldeel van Koksijde officieel operationeel is. Dit ging gepaard met een symbolische overdracht waarbij de 'Sea King' een duiker en een hulpverlener dropte, en de NH90 de twee terug oppikte. De eerste 'echte' noodoproep waar de NH90 voor ingezet werd, vond plaats op 24 augustus 2015. Voor deze primeur zette de helikopter-

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto: archief Carlo Vanhee.

Willy: Op 05/07/2015 na een perfecte duik

op de Noordzee met de duikboot de 'Divestar' heb ik een duikongeval gehad. Na een kwartier aan boord te zijn, had ik plots geen gevoel meer in mijn benen. Ik werd onmiddellijk uit mijn duikpak gehaald door mijn buddy Christoph, met de hulp van twee, voor mij, vreemde mededuikers. Enkele dagen later ben ik maar te weten gekomen wie deze Samaritanen waren, namelijk Ralf Balduck en Hans Engels. Zij namen onmiddellijk de juiste beslissingen. Tevens gaven ze ook onmiddellijk de opdracht aan Yves, de schipper, om de 'Sea King' te verwittigen. Een twintigtal minuten later was die ter plaatse. Ik werd op-

bemanning koers naar Groot-Brittannië. Het toestel moest een persoon ophalen op een cruiseschip waarvoor ze een landing op het dek hebben gemaakt. De patiënt werd naar het

gehaald door de ploeg (crew) met o.a. Bart (Medic) en Carlo (duiker/redder). Ik wil mijn grootste dank uitdrukken maar vind de juiste woorden hiervoor niet. Zo'n professionelen, zowel de mededuikers als de mensen van de 'Sea King', aan boord, tijdens de vlucht tot in het ziekenhuis. Zulke bezorgdheid voor het slachtoffer. En dan de andere crewleden niet vergeten. In één woord, ongelofelijke artiesten in hun vak. Chapeau. Heb ervan genoten, alhoewel ik de vlucht in andere omstandigheden had willen meemaken. Nogmaals dank van mijn vrouw en van mij, voor de snelle en correcte manier van optreden, zodat ik hierdoor niet in een rolstoel ben terecht gekomen. Carlo: Een pluim voor de hulpverlenende duikers en de hyperbare geneesheer die aan boord van de Dive Star was, want zij hadden de initiële hulpverlening zeer goed onder controle. De duikcomputers lagen klaar en een volledig duikprofiel werd me in geuren en kleuren geschetst. Chapeau! Ik heb dit nog niet veel meegemaakt! Dit alles leidde tot een snelle en efficiënte evacuatie. Een goede hulpverlening en een fijne coöperatie, vind ik leuk! (Filmpje op You Tube: Divestar rescue @Sea).  Chrisje Demuynck

Landing op het dek van een cruiseschip.

Queen Elizabeth The Queen Mother Hospital in Margate overgevlogen.  IVO MADDER

Club in de kijker

Guinness Record Aronnax Naar aanleiding van 10 jaar duikschool Aronnax werd op vrijdag 18 september 2015 een spectaculair record gebroken.

n 2013 slaagde een duikschool in Thailand er in om met 62 duikers een menselijke piramide te maken onder water. Duikschool Aronnax verpulverde dit Guinness Record met 92 duikers! De jongste deelnemer, Olivier Rosvelds, was 9 jaar, de oudste was meer dan 70. Het duurde 45 minuten om iedereen op zijn plaats te krijgen, maar de aanblik van 92 duikers op elkaar in het zwembad van Heist-op-den-Berg was echt spectaculair! Even werd gevreesd dat de hele bende er niet

Hippocampus nov./dec. 2015

in het zwembad kon, maar uiteindelijk raakte iedereen onder water. De piramide bleef dan 30 seconden intact en alles werd professioneel vastgelegd door Hugyfot en Canon. De supporters konden het ganse gebeuren volgen op een groot scherm. Er ging heel wat voorbereiding aan vooraf. Vooral op de logistiek, om zoveel duikers op het juist moment op de juiste plaats in het zwembad te krijgen, moest geoefend worden. Uiteraard waren er ook heel wat veiligheidsafspraken nodig voor bijv. het geval er iemand in de piramide een probleem kreeg. Omdat de duikers met behulp van hun trimvest uitgetrimd op elkaar lagen, kregen de onderste duikers niet te veel gewicht te verdragen. Niettemin lagen de grootste en sterkste duikers onderaan. Een filmpje van de generale repetitie kan je bekijken op http://rtv.be/artikels/ duikclub-annorax-gaat-voor-wereldrecord-a14864.

De eerste laag duikers.

Foto’s: Diederik Van Noten - Aronnax.

1) De tweede laag duikers en er komen nog minstens drie lagen bij. 2) Vol enthousiasme deden de leden mee. 1

3) Nog enkele handtekeningen om alles officieel af te ronden.

4) Jelle Vissers, één van de jongste deelnemers.

Burgemeester Vleugels en schepenen Van Tendeloo en Blauwens zetelden in de jury en zagen dat de recordpoging geslaagd was. De talrijk opgekomen supporters konden alles wat onder water gebeurde live volgen op een groot scherm.

Nu is het wachten op de goedkeuring door Guinness en duikschool Aronnax heeft een plaatsje bemachtigd in het Guinness Book of Records. 

Meer info en contactpersoon: Bruno Goyvaerts, +32 477 50 18 42, brunogoyvaerts@telenet.be.

Diederik Van Noten

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Duikgeneeskunde

Mijn opleiding als

heeft me geholpen We waren stuk voor stuk ervaren piloten en de omstandigheden waren ideaal.

ijdens de paasvakantie een tijdje terug, ik weet het nog goed, 't was op een woensdag, vlogen we met enkele vrienden met onze parapente boven het Belledonne Massief in de Franse Alpen. Naast duiken is parapente vliegen één van m'n andere hobby's die me na het weekend de nodige boost geven om er weer stevig in te kunnen vliegen als leerkracht. Je kan het een beetje zien als parachutespringen, maar dan vanaf een helling, of voor de waaghalzen vanaf een gebouw. We waren stuk voor stuk ervaren piloten en lieten ons rustig drijven op thermiek. De omstandigheden waren ideaal en niets verraadde wat zich zo dadelijk zou afspelen.

Hippocampus nov./dec. 2015

noodlottige landing Ik had m'n focus al op de landingsplaats en keek nog een laatste keer rond om een botsing te vermijden, toen plots de parachute van één van m'n vrienden dichtklapte. Nu hadden we samen onze opleiding gekregen, vlogen al ruim zes jaar en hadden al een 300-tal vluchten op ons actief. Dus wist ik dat hij instinctief zijn reserveparachute zou trekken, wat hij ook deed. Net op tijd zo bleek, want enkele tellen later plofte hij neer in een bergmeer. Zijn val was gebroken, maar ondertussen was hij wel ondergedompeld in water van amper 6

graden. Hij lag op een 60-tal meter van de oever en verkrampte volledig van de kou. Ik wist dat we snel ter hulp moesten komen, want ik had onthouden uit m'n NELOS-cursus wat de gevaren van onderkoeling betekenden voor een menselijk lichaam. Terwijl we er alles aan deden om zo snel mogelijk te landen, zonder onszelf in gevaar te brengen uiteraard, waren al een monitor en een brandweerman in het water gesprongen om de ongelukkige te helpen. Maar beiden hadden zich, ondanks hun respectievelijke ervaring mispakt aan de situatie.

Foto: Nono vlf.

duiker

mens. Foto: Josiane Lam

Joachim Coom an (met duikbril en snorkel), wa ADT Zottegem ar wij van trots op zijn.

De monitor raakte op zijn beurt verstrikt in de lijnen en dreigde zelf te verdrinken, en de brandweerman moest noodgedwongen terugkeren omdat het koude water hem de das omdeed. Een drama dreigde, er was geen tijd te verliezen.

ik had uit m'n NELOS-cursus onthouden wat de gevaren waren Snel het materiaal afwerpen, de bovenkleding uit en ook het water in. Tenslotte stonden nu al twee mensenlevens op het spel. Met de hulp van enkele collega's slaagden we er toch in – na een kwartiertje – de twee naar

de kant te sleuren. Een hels karwei, want ik verzeker je dat zo'n parachute in het water heel wat weerstand biedt. Nu ja, ik was er altijd blijven in geloven dat het ons zou lukken, desnoods zou ik hen wel in apneu gaan lossnijden. Een parachute is vervangbaar, een mensenleven niet. Alhoewel ik nog maar sinds september 2014 gestart ben met duiken bij ADT in Zottegem, heb ik toch al veel bijgeleerd en koud water schrikt me ook al niet af. Nee, ik vond het niet meer dan normaal wat we deden, en achteraf bekeken hebben we de juiste beslissingen genomen: snel handelen en de slachtoffers nadien laten opwarmen in een thermisch deken, net zoals ik aangeleerd had bij de duik-

club. De hulpdiensten waren onder de indruk toen ze er aankwamen en hoefden zich enkel nog te bekommeren om de onderkoelden, in plaats van het redden van drenkelingen.

de hulpdiensten waren onder de indruk Maar ik vond het niet meer dan normaal wat we gedaan hadden: zonder gevaar voor eigen leven, het leven van onze buddy's redden. Da's tenslotte toch wat we aanleren bij NELOS, niet?  Getuigenis van Joachim Cooman, genoteerd door Walter Huylebroeck

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

Bowbelle Foto: archief Ferry Stam.

het beruchte wrak

Op weg naar de duikplaats met de RIB van het duikcenter Nisos Diving.

Het baggerschip Bowbelle kreeg een beruchte plek in de geschiedenis toen het 25 jaar geleden de dood van 51 feestvierders op de Theems veroorzaakteâ&#x20AC;&#x2039;â&#x20AC;&#x2039;. Nu is het net als zijn slachtoffers zelf een scheepswrak, echter voor de kust van Madeira.

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto's (3): Scuba-Madeira.

Geschiedenis

p 20 augustus 1989 werd het nieuws gedomineerd door een scheepsramp op de Theems (Londen Â â&#x20AC;&#x201C; Engeland). Een natie rouwde om de dood van 51 jonge, ambitieuze mensen, voornamelijk uit de mode-industrie. Aan boord van het partyschip Marchioness was een feest georganiseerd om de 26e verjaardag van de Portugese zakenman Antonio De Vasconcelos te vieren. Er waren met inbegrip van de gasten, de bemanning en het personeel in totaal 131 mensen aan boord van het 26 m lange partyschip die avond. De gasten dansten, praatten en genoten van de nachtelijke boottocht. Het was een heldere, maanverlichte nacht. Om precies 01.46 uur ramde het 1.457 ton metende baggerschip Bowbelle de 80 ton metende Marchioness, rolde haar omver en duwde haar onder. Er was geen waarschuwing vooraf; geen enkele tijd om te reageren. De mensen die op het bovendek dansten, zagen het baggerschip recht op hen afkomen en wisten waarschijnlijk allemaal overboord te springen, aldus Hippocampus nov./dec. 2015

Foto: Diving Stones.

Elephant Cave.

De Bowbelle, hernoemd als Bom Rei, rustend op de zeebodem rond het eiland Madeira (Portugal).

Reportage

Foto: Scuba-Madeira.

Geschiedenis

overlevenden. De grote groep feestvierders op het benedendek zaten echter in de val. Ongevallenonderzoekers bepaalden dat de tijd tussen aanvaring en volledig zinken minder dan 30 seconden heeft geduurd. Velen verdronken in de daaropvolgende chaos en verwarring. Ooggetuigenverslagen vermeldden dat tijdens de aanvaring het stuurboordanker van de Bowbelle een groot gedeelte van de bovenbouw van het partyschip sloopte.

Ponto do Sol (Madeira – Portugal). Er zijn geruchten dat de trillingen van de baggerpompen de constructie van het schip door de jaren heen zodanig verzwakt hadden dat deze uiteindelijk scheurde en dat het schip hierdoor naar de bodem zonk. Het wrak werd zes maanden later ontdekt door duikers.

De 31-jarige schipper van de Bowbelle was Douglas Henderson. Hij werd verantwoordelijk gesteld voor het ongeval. Na onderzoek bleek dat Henderson niet had voldaan aan de voorschriften. Er werd geen waarschuwings-geluidssignaal afgegeven bij het naderen van de bocht nabij de Cannon Street spoorbrug. Hij voer weg van de plaats van het ongeval en bood geen hulp aan de slachtoffers die vochten voor hun leven in de sterke stroming. Tevens bleek dat de Bowbelle geen volledig zicht over het water had, veroorzaakt door het lage stuurhuis en teveel baggeruitrusting opgeslagen aan dek.

In september 2014 ben ik samen met mijn vrouw een week op vakantie geweest naar Madeira. Lekker een weekje met z'n twee naar de zon. Op vakantie wil ik graag een paar duikjes maken en op internet zag ik dat naast het hotel dat we hadden geboekt een duikcentrum gevestigd was. Zoekend op internet naar de verschillende duikplaatsen op Madeira werd mijn interesse gewekt voor het wrak van de Bowbelle.

In de vloer van de Southwark Cathedral in London is een gedenksteen geplaatst ter nagedachtenis aan de 51 slachtoffers. Ieder jaar wordt hier op 20 augustus een herdenkingsdienst gehouden. Het schip Bowbelle werd in 1990 verkocht aan een Portugees baggerbedrijf. Het werd hernoemd in Bom Rei en overgebracht naar het eiland Madeira om te worden ingezet als transportschip bij baggerwerkzaamheden. Op 25 maart 1996, tijdens slecht weer, kwam het volgeladen 80 meter lange schip in de problemen voor de kust, in de buurt van

Hippocampus nov./dec. 2015

een duik op het wrak

Op dit beruchte wrak wilde ik een duik maken en via e-mail zocht ik contact met duikcentrum Scuba-Madeira in hotel Palms te Funchal. In hun antwoord gaven ze aan dat enkel op zaterdagmorgen een duik op dit wrak mogelijk was. Het wrak ligt namelijk in een gebied waar op werkdagen nog altijd baggerwerkzaamheden worden uitgevoerd. Ik kon me inschrijven voor de datum 13 september 2014 en dit heb ik direct gedaan. Na een aantal heel fijne vakantiedagen op Madeira was het dan zover. In alle vroegte meldde ik mij op zaterdagmorgen bij het duikcentrum. Het was prachtig weer met weinig wind. Na enige tijd was de groep van 6 duikers compleet, bestaande uit: de gids, 2 Portugezen, 2 Polen en ik, de Nederlander. Na het optuigen van

BONAIRE, Divers Paradise Ontdek de wondere onderwaterwereld ABC Travel is dé Caribische duikspecialist voor de veeleisende duikliefhebber

Heerlijk genieten onder en boven water op BONAIRE, CURAÇAO en ARUBA

Drive & Dive-pakket:

6 pers. 9 dg. v.a. € 1.245 /16 dg. v.a. € 1.835 2 pers. 9 dg. v.a. € 1.405 / 16 dg. v.a. € 2.155

4 pers. 9 dg. v.a. € 1.155 / 16 dg. v.a. € 1.655 2 pers. 9 dg. v.a. € 1.245 / 16 dg. v.a. € 1.835

Drive, Dive & Stay-pakket: 6 pers. 9 dg. v.a. € 1.165 / 16 dg. v.a. € 1.685 2 pers. 9 dg. v.a. € 1.555 / 16 dg. v.a. € 2.455

Alle duikpakketten zijn inclusief: Retourvlucht Amsterdam – Bonaire met Arkefly - (inclusief alle taxen en toeslagen) - 20 kg bagage - Transfers en hostess-service - 7 of 14 nachten verblijf Buddy Dive: appartement, Belmar: SuiteDeluxe of Grand Deluxe, Caribbean Club: Studio of Cottage - Dagelijks Amerikaans ontbijtbuffet (niet bij Belmar) 6 of 13 dagen ongelimiteerd kantduiken - 7 of 14 dagen autohuur

Bellen: +31 53 3030012 | Mailen: info@abctravel.nl | Bezoeken: De Klomp 120, 7511DJ Enschede

Informeer ook naar de aantrekkelijke aanbiedingen van duikreizen naar Curaçao en Aruba of bezoek onze website: abctravel.be

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage Geschiedenis

Het baggerschip Bowbelle op de Theems (Londen – Engeland).

de uitrusting en het aantrekken van het natpak kregen we een briefing over de geplande duik en de duikplaats. In het kort werd ook het verhaal over de ramp op de Theems verteld. Het wrak is 80 meter lang en de maximale diepte is 32 meter. Het zicht onder water is sterk afhankelijk van de baggerwerkzaamheden in het gebied. Al het zand dat men voor de bouw op het eiland nodig heeft, wordt hier van de zeebodem gezogen. We spraken af dat er geen deco-duik zou worden gemaakt. Na de briefing was het wachten op de boot die ons naar de duikplek zou brengen. Dit bleek een moderne aluminium boot met een 200 pk buitenboordmotor te zijn. Aangezien het duikcentrum geen aanlegsteiger heeft, dienen de duikers met hun uitrusting aan de oppervlakte naar de boot te zwemmen alwaar ze door de schipper aan boord worden geholpen. De uitrusting wordt afgedaan en in het midden van de boot geplaatst. De vaartocht vanaf het duikcentrum in Funchal naar het wrak duurt ongeveer 40 minuten en voert langs de rotskust met torenhoge kliffen en steile wanden. Het wrak is niet door een boei gemarkeerd en hierdoor moeten de schipper en de gids – nadat we op de duikplaats zijn gearriveerd – zoeken naar de juiste plaats om het anker uit te gooien. De uitrusting wordt aangetrokken en na nog enkele aanwijzingen van de gids gaan we te water en verzamelen we bij de ankerlijn. Langzaam laten we ons langs de ankerlijn zakken en op een diepte van 20 meter zien

Hippocampus nov./dec. 2015

Foto: archief George Woods.

er ook verschillende slangen.

we het wrak in de diepte opdoemen. Daar is dan het schip dat zo internationaal berucht is. De Bowbelle ligt recht op haar kiel op de zandbodem. Als we het wrak bereikt hebben, doet het me denken aan het wrak van de Serpent dat in de Grevelingen ligt. Het zicht is ongeveer 10 meter. We starten aan stuurboord en zwemmen ter hoogte van het dek richting boeg. Het wrak is bijna niet begroeid en op een school met kleine vissen na is er weinig leven rond en in het wrak. We zien een grote scheur en verwrongen metaal in de scheepswand. Naast het wrak ligt de zuigbuis van de baggerinstallatie half in het zand. Voor op het dek staat de grote ankerlier en ernaast ligt het stuurboordanker met de ketting eraan. Het was dit anker dat een groot deel van de Marchioness heeft weggevaagd tijdens de botsing. Langs de boeg draaien we naar de bakboordzijde en zwemmen we richting achterzijde van het schip. Ook aan deze kant is de scheepswand gescheurd. Op het dek staan verschillende pompen en motoren en liggen

Bij de achterzijde aangekomen valt de grote schroef en het roer op. We zwemmen erom heen. Nogmaals maken we een ronde rond het wrak en halverwege bakboordzijde steken we schuin over richting de stuurhut met daarachter de brug. Iedereen heeft ondertussen het teken gegeven dat ze nog 100 bar hebben. Er zitten geen deuren en ramen meer in de stuurhut, dus we kunnen hier veilig doorheen zwemmen. De stuurhut is van binnen volledig gestript. Enkel een aantal kabels hangen los aan het plafond en een verwarmingsradiator tegen de wand. We komen aan de stuurboordzijde weer naar buiten en daar zie ik tegen de wand van de brug een scheepshoorn zitten. Als deze destijds een waarschuwingssignaal had afgegeven dan hadden misschien veel levens gered kunnen worden. Op het dak van de brug zien we een aantal accu's staan, ook vinden we hier vier dekluiken. Twee dekluiken staan open. Met mijn lamp schijn ik in de opening en zie een trap naar beneden, ik denk naar de machinekamer. Mijn computer geeft aan dat de nultijd bijna voorbij is en onze gids geeft aan dat we gaan opstijgen. Terwijl we langzaam langs de ankerlijn opstijgen, zwemt de gids naar het anker van onze boot en maakt er een hefballon aan vast om het gemakkelijker op te halen. Op 5 meter maken we een veiligheidsstop van 3 minuten en daarna stijgen we naar de oppervlakte. Het logboek van de duikcomputer geeft een duikduur aan van 50 minuten, een maximale duikdiepte van 30 meter en een watertemperatuur van 24°C. Gezien de unieke geschiedenis van dit wrak, de diepte, zijn locatie binnen 40 minuten varen vanaf de hoofdstad van Madeira Funchal, is de Bowbelle een absolute must voor wrakfanatici. 

Ferry Stam

RUBA

DUIKEN op One Happy Island,

Aruba is een prachtige bestemming als je van duiken houdt. De onderwaterwereld op Aruba is rijk aan allerlei soorten bontgekleurde tropische vissen, zoals blauwe papagaaivissen en koffervissen. Ook vind je er zeeschildpadden, zeepaardjes en kleurrijke koralen.

Tevens is Aruba de topbestemming voor wrakduiken. Je vindt er zelfs het grootste scheepswrak van het Caribisch gebied: de Antilla. Voor de kust, op bereikbare afstand, liggen diverse andere scheeps- en vliegtuigwrakken. Bij tal van duikscholen op Aruba kun je uiteenlopende duikpakketten reserveren en worden diverse cursussen aangeboden.

Talk of the Town Talk of the Town is een intiem boetiek hotel gelegen aan de rand van Oranjestad en niet ver van de luchthaven. Op 150 meter ligt het witte zandstrand, waar ook de Diveshop van S.E.Aruba is gevestigd. Het centrum van Oranjestad ligt op 1 km. loopafstand waar winkels, restaurants en uitgaansgelegenheden volop aanwezig zijn. De Standard kamers zijn aan de straatkant gelegen en beschikken over airco, gratis Wi-Fi, koelkastje, magnetron en twee 2-persoonsbedden.

Een 9-daags DUIKPAKKET boekt u al v.a. € 1.489,00 p.p. Het pakket is inclusief:  een KLM-vlucht Amsterdam – Aruba v.v. (incl. alle taxen en toeslagen) Vertrek vanaf Brussel tegen bijbetaling mogelijk.  7 nachten in een Standard kamer  Ontbijt  6 bootduiken bij S.E.Aruba Fly ’n Dive (toeslag 12 bootduiken: € 167,00 p.p.)  Transfer luchthaven-hotel v.v en host-service  Exclusief: administratiekosten en bijdrage Calamiteitenfonds (totaal € 22,50 per boeking).

Informeer ook naar de aantrekkelijke aanbiedingen van duikreizen naar Bonaire en Curaçao of bezoek onze website:

www.abctravel.be

Hippocampus nov./dec. 2015

Bellen: +31 53 3030012 | Mailen: info@abctravel.nl | Bezoeken: De Klomp 120, 7511DJ Enschede

Bondsnieuws Sport

De tegengestelde triathlon tijdens de

(Junior) D-Dive Day

'Een geoliede machine', zo kan ik het werk van onze medewerkers e gh

om.

beschrijven. Iedereen wist perfect wat er van hem of haar verwacht an

erd

werd en stak een handje toe waar nodig. Het was een eer om met deze allemaal! Samen met jullie is het een echt succes geworden!

De prijs van 'best verklede, meest creatieve ploeg' viel ook in de smaak, want iedereen had veel moeite gedaan voor de outfit van hun ploeg. De winnaar hiervan was 'HAHAGAR'

Hippocampus nov./dec. 2015

to Fo

's:

in c

van Okeanos. De stoere Viking-look heeft de jury het meest bekoord.

et thema van de D-Dive Day op 12 september 2015 was de 'Triathlon, maar dan omgekeerd' en dit zowel voor de jeugd als de volwassenen. Het lopen en fietsen gebeurde op het water en het zwemmen op het droge. Zoals je je al kan inbeelden, gaf dit hilarische momenten.

55 medewerkers te mogen werken en veel plezier te maken! Bedankt,

: Is

Jeugdduikdag + Junior D-Dive Day De proeven konden allemaal vlot achter elkaar worden afgelegd. De algemene reactie erna was: 'Hey, dat was kei leuk!'. De jury van de wedstrijd hadden hun creativiteit de vrije loop gelaten en zetten een fantastisch spel op poten. Een nieuwe pluim op de hoed van Claude en zijn team!

Een mooi concept van de 14e nationale Jeugdduikdag vraagt om een mooie dag. Zo gevraagd, zo gekregen. Het was een schitterende dag met veel plezier en amusement! 's Morgens verzamelden maar liefst 85 personen aan Explorado voor een op maat gemaakte rondleiding. De kinderen kregen er maar niet genoeg van. Naast duikgerelateerde proefjes mochten ze ook vrij rondlopen en allerlei zaken uittesten. Plezier

's :

Dir

an G

e erde g

hom.

Als eerste zijn de 'Res cue Angels' van RDT geëindigd. Bovenop de prijzen, nemen zij de wisselbeker 'Teamwork' mee. Volgende editie zullen zij opnieuw van de partij zijn om hun positie te verdedigen.

verzekerd! Na de middag wachtten Claude Jacobus en zijn team ze op voor de Junior D-Dive Day. In ploegjes van vier streden de jeugdduikers voor de eerste plaats. De negen ingeschreven ploegen gaven het beste van zichzelf in vijf proeven. Daarbovenop zagen ze er ook schitterend uit. De best ver klede ploeg – US Dive Ducks – kreeg hiervoor een extra prijs. De Zeeduivels (van club Actinia) zijn de trotse winnaar van deze editie! Naast veel mooie prijzen kregen ze ook de trofee in handen. Volgende editie zijn ze er opnieuw bij om hun positie te verdedigen en de Teamwork-trofee door te geven of zelf terug mee te nemen.

Hippocampus nov./dec. 2015

Bondsnieuws

Foto's: Katie Vandenbroucke.

Sport

Interview Speciaal voor Hippocampus interviewde Katie Vandenbroucke de 'US Dive Ducks', de best verklede ploeg, die tevens tweede eindigde.

Hippo: Wat was de moeilijkste proef? US Dive Ducks: Skateboarden.

Hippo: Wat vonden jullie van de Junior D-Dive Day? US Dive Ducks: Leuk! Tof! Veel nieuwe, toffe spelletjes en proefjes gedaan.

Hippo: Welke proef zouden jullie graag nog eens doen? US Dive Ducks: De ballen op het water.

Hippo: Hoe komen jullie aan jullie teamnaam? US Dive Ducks: We wilden iets doen met het leger, US force, SWAT-team, … Iemand anders kwam af met de stoere naam 'badeendjes'. Badeendjes was iets te licht bevonden, dus hebben we er een mix van gemaakt. US Dive Ducks was geboren! Het logo hebben we zelf gemaakt. De andere 'army'-logo's hebben we van het internet geplukt. DOVO was ook aanwezig, en we zijn met ons team gaan kijken; wel cool om te doen! Hippo: Wat was de leukste proef? US Dive Ducks: Eigenlijk waren het allemaal leuke proeven. De allerleukste was lopen in de ballen op het water. Het was heel moeilijk om daarin recht te blijven staan. Ook met de fietsen op het water was het leuk. De proef in de duiktank waar één teamspeler een zenuwspelletje moest doen was 'fun'!

Hippocampus nov./dec. 2015

Hippo: Tijdens de prijsuitreiking werden jullie verkozen als het best ver klede team en werden tweede in de rangschikking. Proficiat, hoe voelde dat? US Dive Ducks: Ja, dat was inderdaad leuk. We kregen heel veel prijzen. We konden een hele tafel bedekken met alle gadgets en prijzen die we gewonnen hadden. Dit maakte onze dag compleet. Het was zeker de moeite om mee te doen! Hippo: Jullie gingen ook met alle jeugdduikers naar Explorado in Oostende, hoe was dat?

US Dive Ducks: ZORA, de dansende, sprekende en zingende robot was heel mooi om naar te kijken. De attractie waarin we naar beneden vielen was de leukste van allemaal. Het was boeiend en leerrijk tegelijk. De vuurtornado was ook de moeite. Hippo: Komen jullie de volgende editie terug? US Dive Ducks: (Volmondig) JA!

Bondsnieuws Sport

Afsluit

Proeven D-Dive Day

De leuke dag werd afgesloten met een reuzenpaĂŤlla en een optreden van 'The Cave' (www.mjoeziek.be). Deze rockband gaf het beste van zichzelf. En het was geweldig! Eigenlijk stonden alle stoelen en tafels in de weg â&#x20AC;Ś

1. Fietsen op het water: van punt a naar b zo snel mogelijk 2. Lopen op het water: parcour op het water afleggen 3. Zwemmen op het land: beweeg je in een erkende zwemstijl over het droge. 4. Stressproef: het woord zegt genoeg. 5. Quiz: wat weten de kandidaten eigenlijk over duiken?

Dank aan de sponsors

Proeven Junior D-Dive Day 1. Fietsen op het water: van punt a naar b zo snel mogelijk 2. Lopen op het water: of moeten we zeggen 'Rollen over het water?' 3. Zwemmen op het land: beweeg je in een erkende zwemstijl over het droge. 4. Stressproef: het woord zegt genoeg. 5. Quiz: wat weten de kandidaten eigenlijk over duiken?

Foto's: Dirk Van Geerdeghom.

Deze realisatie was enkel mogelijk met de hulp van onze sponsors: Arena NV, Duiken, Duikpunt Brugge, Electro Entreprise NV, Gemeente Bredene, Greenforce, Huis Cuylaerts, KBC, Mares, NELOS-boetiek, NELOS organisatie DDD, NELOS-Service Club, Scubapro, Stad Oostende, Vlaamse Gemeenschap, Werkhuizen Decloedt. Waarvoor hartelijk bedankt.

Hippocampus nov./dec. 2015

Rangschikking D-Dive Day

Rangschikking Junior D-Dive Day

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

'Rescue Angels' van RDT. 'Three Boys, one girl' van NDC. 'D-team Tarpoenduikers' van Tarpoenduikers. 'Tettenzotten' van RDT. 'Rescue Devils Team' van RDT. 'HAHAGAR' van Okeanos. 'Ariel Flanel' van NELOS-girls. 'Door Neptunus Beminde Onderduikers' van DNBO.

'De Zeeduivels' van Actinia. 'US Dive Dicks' van Stingrays. 'D'Hommelbellen' van PDK. 'Smurfen' van Silver Sharks. 'De Ludo-kes' van Salvanos. 'The pirates of the Meise' van Silver Sharks. 'De Zorrovissen' van Stingrays. 'De slaapkoppen' van Salvanos. 'De Speelse Daltons' van AD Dalton.

Extra loting Junior D-Dive Day

Extra loting D-Dive Day

DD Snorkelset jongen: Pieter Desmet. DD Snorkelset meisje: Kiana Vandehouweele. DD Duiklamp: Willem Goossens.

DD Tablethoes: Hannelore Sprengers en Kevin Dewulf. DD Duiklamp: Hanne Henkens.

Meer foto's? www.flickr.com/photos/ nelos-vzw/albums

ď&#x20AC;ź Inge Dekort

Hippocampus nov./dec. 2015

Reportage

Duikmateriaal – verzameld door Ivo Madder

Ideetjes voor onder de kerstboom Waarschijnlijk staat je verlanglijstje al vol? Desniettemin brengen we je bij deze misschien nog op een idee?

mdat deze Hippocampus bijna letterlijk uit zijn voegen barst moesten we ons beperken tot twee bladzijden duikmateriaal.

Scubapro De nieuwste innovatie op het gebied van Scubapro ademautomaten is het 'Extended Thermal Insulating System' (XTIS), waarop een patent is aangevraagd en dat bescherming tegen koud water een heel nieuwe betekenis geeft. XTIS, dat is geïntegreerd is in de EVO eerste trappen,

isoleert de inwendige mecha nische componenten zodat deze nog beter beschermd worden. Dit betekent bijv. dat de 'MK25 EVO' nog eens 30% beter beschermd is tegen bevriezing in koud water. Een duikcomputer en horloge in één is tegenwoordig de trend – multifunctioneel en mooi tegelijk. De 'Mantis M1' speelt daar op in. Het is de nieuwe 'intelligente' duikcomputer van Scubapro. Het gestroomlijnde design en compacte formaat van de 'Mantis M1' is stijlvol en multifunctioneel én is ook nog eens een rekenwonder. Hoezo multifunctioneel? De 'Mantis M1' is een compleet horloge voor dagelijks gebruik op het droge. Is er na het werk tijd voor enige actie, dan kan je dankzij de hoogtemeter en de thermometer hoger gelegen gebie-

Hippocampus nov./dec. 2015

den opzoeken. De chronograaf met een geheugen voor tussentijden is een uitkomst tijdens het hardlopen, net als de hartslagmeter wanneer je ook de optionele hartslagband gebruikt. Ga je zwemmen, zet de computer dan in de zwemmodus zodat de tijd (chronograaf), het aantal zwemslagen en de afstand worden bijgehouden. Met de 'Mantis M1' kan je duiken met drie ademgasmengsels met een zuurstofpercentage tussen 21 en 100 procent. Ook is de duikcomputer voorzien van een CCR-algoritme met een vast ppO2 voor het duiken met een 'rebreather'. Maximum duikdiepte: 120 meter. Er zijn vier duikmodi: deco, dieptemeter, freedive en CCR. Met de optionele hartslagband kan je op diepte je hartslag meten – iets wat alleen met Scubapro kan. De computer meet naast de hartslag ook je huidtemperatuur. Omdat in het decompressie-algoritme met deze twee factoren rekening wordt gehouden, wordt duiken nog veiliger en efficiënter. En om na de duik de gegevens te kunnen verwerken wordt de 'Mantis M1' geleverd met LogTRAK-soft-

ware voor pc en Mac en een LogTRAK-app voor Android. Richtprijs: 399,00 euro. www.scubapro.com

Seabear Seabear Diving Technology, producent van 'hitech' duikapparatuur, is overgenomen door Johnson Outdoors en zal verder gaan onder het merk Scubapro. Deze 'start-up' kenmerkt zich door toepassing van nieuwe en opkomende technologieën bij de ontwikkeling van onder andere duikcomputers.

Eigenaar en technisch brein achter Sea bear, Arne Sieber, zal ook de overstap naar Scubapro maken. Johnson Outdoors is erg blij met deze merken. Scubapro en Seabear zijn beide pioniers die keer op keer weer vernieuwende producten op de markt brengen. Er staat ons de komende maanden dus wellicht nog wat te wachten. Misschien nog even wachten om iets op een verlanglijstje te plaatsen? www.scubapro.com

Mares De Mares 'Smart' is een compacte duikcomputer met een haarscherp en helder scherm, dat overzichtelijk ingedeeld is. In het bovenste gedeelte wordt de informatie van de diepte weergegeven, in het midden

intuïtief en zeer gemakkelijk, ook met neopreen handschoenen. De 'One Vision' is verkrijgbaar in zes levendige kleuren in de gewone versie, en drie kleuren in de 'Sunrise'-versie met bredere pasvorm. Richtprijs: 50,00 euro. www.mares.com

Waterproof

de decompressiegegevens en onderaan de duiktijd en watertemperatuur. Er zijn vier duikmodi: lucht, nitrox, bottomtimer en freedive. Het zuurstofpercentage is in te stellen van 21 tot 99 procent en je kan bovendien naar één ander gasmengsel omschakelen. Dit alles zit verpakt in een roestvrijstalen kast met mineraalglas en is, als je niet duikt, als een gewoon horloge te dragen. Richtprijs: 299,00 euro.

De 'One Vision' van Mares is het referentie product bij de duikmaskers met één glas. Zijn X-ontwerp bouwt verder op het succes van de vorige 'X-Vision' modellen. De 'One Vision' heeft echter een nieuw revolutionair ontwerp met een gezichtsveld dat 20% groter is dan zijn originele voorganger. Het zij- en neerwaartse zicht is geoptimaliseerd voor een uitzonderlijke zichtbaarheid. Het innovatieve ergonomische gelaatstuk zorgt voor een superieur comfort en pasvorm, alsook de horizontale ribben aan de neus. De duikers die het tot hiertoe gebruikt hebben, voelen het verschil meteen. De instelbaarheid van het masker is ook geoptimaliseerd door gebruik te maken van de nieuwe gespen met twee drukknoppen: de instelling is vlug,

Het 'D9x Drysuit ' weegt maar 3,2 kg en werd ontwikkeld vanuit de 'D9' (die in het gamma blijft). Gemaakt van vier lagen, ademend, ultra licht materiaal. Voorzien van een diagonale 'TIZIP' vooraan. Zachte lichtgewicht laarsjes en versterkt op de knieën, armen en zitvlak. Lichtgewicht zakken op de dijen. Geschikt voor gebruik met het 'Ultima' ringsysteem. Richtprijs: 1.399,00 euro.

Het nieuwe 'Ultima ringsysteem' is gebaseerd op een 20 jaar oud concept dat zich reeds bewezen heeft.

Het kan worden gemonteerd op alle pakken met ISS-systeem (uitgezonderd 3XL maten) en alle pakken met vaste 'latex seals'. Prijs nog niet bekend. Beschikbaar vanaf januari 2016. www.waterproof.eu

LEGO

LEGO bracht in augustus 2015 een LEGO-f iguur tje uit Van S y lvia Earle – een Amerikaanse ocea n o gr a f e , diepzeeo n d e rzoeks t e r, auteur en oprichtster van drie duikbootbouwbedrijven. Het is één van de vele vrouwelijke figuurtjes die bedacht werden door de journaliste Maia Weinstock. Je kan met de wereldberoemde duikster Sylvia Earle spelen in een onderwaterstad op de bodem van de oceaan als je één van de nieuwe LEGOS 'City Deep Sea Explorer kits' koopt. www.lego.com 

Hippocampus nov./dec. 2015

Bondsnieuws Sport

Openwater

’s:

irk

sportdag

Openwater

sportdag

Op 12 september 2015 ging de derde editie van de Openwatersportdag door, in, aan en rond de Spuikom in Oostende/Bredene.

ia de site www.openwatersportdag.be kon iedereen al een eerste keer kennismaken met de verschillende openwatersporten. Je kon namelijk een ganse dag proeven van (bijna) alle openwatersporten: caravelle-zeilen, duiken, kano-kajak, openwaterzwemmen, optimist-zeilen, snorkelen, 'standup paddle board', surfen. Ondanks het wolkendek was de opkomst groot en was er veel enthousiasme van de deelnemers. De foto's – die je kan bekijken in de albums op www.flickr.com/photos/nelos-vzw/albums – spreken voor zich. Alle medewerkers verdienen een welgemeende dankjewel, maar een speciaal bedankje willen we geven aan Carine Devogelaere, die heel wat noodzakelijke sponsors gezocht heeft. Bedankt! En tot de volgende editie, binnen twee jaar!  Inge Dekort

Hippocampus nov./dec. 2015

Persbericht

Foto: Messe Düsseldorf.

Boot Düsseldorf 2016 komt er aan! Het motto van boot Düsseldorf 2016 is ‘360º watersport beleven’ en 20 thema- en belevingswerelden staan garant voor dit beursplezier.

ereldwijd de grootste tentoonstelling op het gebied van de watersport en lifestyle – 1.700 exposanten uit meer dan 60 landen in 17 beurshallen. Of het nu gaat om liefhebbers van boten en jachten, duikers, surfers, 'wakeboarders' of hengelaars, iedere watersporter vindt op boot Düsseldorf een zeer gevarieerd aanbod. Gedurende negen dagen worden 17 beurshallen omgetoverd tot een wonderwereld van water en watersporten. 'Kiten', 'wakeboarden', 'wakeskating' of 'stand up paddling' (suppen), alles wat tot de trendsporten gerekend kan worden, is te vinden in 'Beach World', in 'Hal 1'.

'Hal 3' is de ontmoetingsplaats voor de liefhebbers van de duiksport. Hier worden zij geïnformeerd over populaire en exotische duiksportbestemmingen. Daarbij is ook weer Egypte met een gezamenlijke inzending van 246 vierkante meter, waar onder meer de spectaculaire riffen in de Rode Zee gepresenteerd worden. Maar ook de Filipijnen, Indonesië, Turkije en Griekenland presenteren zich met hun gevarieerde duikbestemmingen. Voor hen die ooit al eens hadden willen duiken wordt een proefduik in de glazen toren aanbevolen, evenals het afwisselende infotainmentprogramma over uitrusting, gebieden, en de hele en halve beroemdheden uit de wereld van de duiksport. 350 exposanten stellen

er hun duikmateriaal, duikreizen, … of opleidingen aan je voor. In 'Hal 4', bij 'Water Pixel World' kan je terecht voor de nieuwste producten op gebied van onderwaterfotografie en -videografie, maar ook voor de 'Splash Drone', een 'quadrokopter' die niet alleen regen- en spatwaterdicht, maar vollédig waterdicht is, zodat hij direct vanaf het water starten kan. Er zijn ook 'workshops' en voordrachten. Het is dus zeker de moeite om boot Düsseldorf 2015 te bezoeken van 23 tot en met 31 januari 2016. Meer informatie vindt men op www.boot.de.  Ivo Madder

Hippocampus nov./dec. 2015

Close-up

rond Gast dwergg

el met eitje

s, Raja Ampa

ua. t, West-Pap

NELOS-fotograaf In de kijker

Drop off, Manado, Sulawesi.

Waterlelies, Turnhout.

Hooiwagenkra b tussen pauw kokerwormen, Zeela ndbrug.

Kleurenpracht, Pu

100

Hippocampus nov./dec. 2015

erto Galera, Filipijn

en.

Sepiola Atla

ntica, Sint-A

Naam Filip Staes

nnaland.

Brevet/titel

4*Duiker

Fotografiebrevet Club

Niveau 1

KDS (Kempische Duikschool)

Duikt sedert

1992

Aantal duiken

2160

Aantal fotoduiken Duikplaatsen

Camera Behuizing

+/- 1500

België, Nederland, Frankrijk (Bretagne), Spanje, Oostenrijk, Zwitserland, Italië, Griekenland, Malta, Portugal, Egypte, Israël (Eilat), Bonaire, Curaçao, Mexico, Mauritius, Indonesië, Filipijnen.

Nikon D7100 Hugyfot

Lenzen

Nikkor 60 en 105 mm, Tokina 35 mm, Sigma 17-70 mm, Groothoek en fisheye, Tokina 12-24 en 10-17 mm.

Flitsen

Vaste flitsers: Inon Z240, slaveflitsers: Inon D2000 en Sea &Sea YS30.

Website

www.FSfotografie.be Zeepaardje, Weme

Parende zeekatt

en, Bergse Diep

ldinge.

sluis. Snapper.

Juveniele snotolf, Sint-Annaland.

Poetsgarnaal op inspectie, Bali.

Hippocampus nov./dec. 2015

101

NELOS-boetiek

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

Badge Assistent-Instructeur € 5,00 – Badges CMAS 1*I, 2*I of 3*Instructeur € 3,00 – Badge Duiker-Hulpverlener € 3,00 – Badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur € 5,00 – Balpen Jeugdduiken € 2,00 – BEFOS geborduurde badge € 10,00 – BEFOS zelfklever € 2,00 – Boek 'Fauna en Flora' € 29,50 – Boek 'Fauna en Flora' + kaart 'Fauna en Flora' € 31,00 – Kaart 'Fauna en Flora' € 5,00 – Boek 'Onderwaterfotografie' € 19,50 – Boek 'Specialisatie Onderwaterbiologie' € 20,00 – Brevetkaart 2*D € 3,00 – Brevetkaart 3*D € 3,00 – Brevetkaart AI € 3,00 – Cursus Gas Blender € 12,00 – Cursus Gevorderde Nitrox-Duiker € 25,00 – Documentenmap 260 mm hoog op 210 mm

TROUW

WORDT BELOOND Nieuwe NELOS-stickeractie

breed € 22,00 – Documententas € 7,00 – Documententas 1*D (gevuld) € 40,00 – Dossier Oriëntatie onder water € 8,00 – Dossier Uitloding en loodreflex € 6,00 – Dossier Droogpakduiken € 10,00 – Duikboek € 20,00 – Duikboek jeugd 'Het blauwe paspoort' € 6,00 – Logboek Jeugdduiken € 6,00 – Medische fiche volwassene € 3,00 – Medische fiche jongen € 3,00 – Medische fiche meisje € 3,00 – NELOS-cursus Theorie sportduiken (2-delig) € 40,00 – NELOS-cursus Duiker-Hulpverlener € 10,00 – NELOS-cursus 1*D 'Duiksport ook voor jou!' € 15,00 – NELOS-cursus biologie € 10,00 – NELOS-cursus OW-Videografie € 25,00 – NELOS-cursus Vrijduiken € 37,00 – NELOS-Infomap € 10,00 – NELOS-Infomap Technisch Duiken € 10,00 – NELOS-muts blauw € 12,00 – NELOS-straps (sleutelhanger) € 2,50 – NELOS-pull met korte zip donkerblauw € 30,00 – NELOS-strandlaken € 20,00 – NELOS-vest zwart € 80,00 – NELOS-zelfklever € 1,00 – NELOS-pet € 12,00 – Polo vrouw blauw € 25,00 – Polo man rood € 25,00 – Polo donkerblauw man/vrouw € 25,00 – Zwarte sweater met kap unisex € 30,00.

102

Hippocampus nov./dec. 2015

De stickeractie waarbij de duiker met een NELOS-zelfklever op zijn auto beloond werd met een cadeaubon, werd sinds Hippocampus van jan./feb. 2015 vervangen door een stickeractie op de duikfles. Voor meer informatie zie blz. 90 in Hippo nr. 252. De winnaars van deze periodiek vind je elders in deze Hippo. 

BEFOS

NELOS-boetiek Algemeen verantwoordelijke Karl Van der Auwera Lintsesteenweg 176 - 2570 Duffel Gsm 0486 89 76 67 (afhalingen na telefonische afspraak) boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Regionale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be ANTWERPEN: Frederik RAUSENBERGER Brandheide 2 - 2880 Bornem Gsm 0492 97 65 64 boetiekantwerpen@gmail.com

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

BRABANT: Tiny HEREMANS Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCK Odiel Spruyttestraat 22 - 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) boetiek.wvl@nelos.be LIMBURG: Stefan PAAS Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm: 0475 76 10 11

Cursus€ 37,00 Cursus Vrijduiken Vrijduiken € 37,00 (inclusief (incl. een kortingsbon van € 30,00 een kortingsbon van € 30,00 voor een opleiding vrijduiken) voor een opleiding vrijduiken)

Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 – bo16@skynet.be Mede-Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Bestuursleden: Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 – vince.cas@skynet.be Ivo Hubert Stijn Streuvelslaan 24 – 2630 Aartselaar Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Herwig Van Cotthem Serigiersstraat 24 – 2020 Antwerpen Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat: Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Sous-Marines asbl Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Président: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 – bo16@skynet.be Vice-président: Jean Moiny Rue Marexhe 23 a – 4530 Villers Le Boullet Gsm 085 21 36 28 – moiny.jean@skynet.be

Trésorier: Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 – 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 – a.bastin.lifras@gmail.com Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be Marc Hiernaux Rue des Alliés – 1190 Forest Gsm 0477 22 78 96 – marc.hiernaux@skynet.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 – vince.cas@skynet.be Marc Lycops Rue Puccini 104 – 1070 Anderlecht Tel. 02 523 60 57 – 12958@lifras.be

Cursus Duiker-Hulpverlener € 10,00

Secretariaat: Katia Van De Veegaete Muriel Van Blommen Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72 katia@lifras.be – muriel@lifras.be

Dossier Droogpakduiken € 10,00

Hippocampus nov./dec. 2015

103

Webdiving

Cousteau Het moet niet echt gezegd worden, maar toch. In de duikwereld, en ook daarbuiten, is Jacques-Yves Cousteau gekend als ontdekkingsreiziger en onderzoeker van de zee en van alle daarin voorkomende levensvormen. In 1910 zag hij het levenslicht in een Frans dorpje, ging bij de marine waar zijn passie voor duiken openbloeide. Zijn werk als militaire duiker betekende ook een enorme ruggensteun voor het sportduiken en zijn verdere werk leverde hem de bijnaam 'vader van de duiksport' op. Hij deed voor de laatste keer zijn ogen dicht waar het een echte Fransman betaamt: de lichtstad Parijs. Na zijn heengaan hebben zijn kinderen en kleinkinderen zijn levenswerk verder gezet.

ls je meer over dit monument wil weten kan je je gading gemakkelijk vinden op het internet. Even 'Cousteau' intikken en je Google, of een andere zoekrobot, spuwt tal van URL's uit. Het is dan gewoon een kwestie er de meest interessante uit te pikken. Laat me je even helpen. De eerste is dicht bij huis: http:// history.cmas.org. Hoewel, neem dit niet te letterlijk, want het is een website gemaakt en onderhouden in Hongarije. Ik wist niet dat onze mondiale federatie zo'n site had. Best interessant om er eens in te grasduinen.

De co-uitvinder van de Aqua-Lung heeft een aantal organisaties opgericht die in zijn geest de bescherming van de natuur hoog in het vaandel dragen. Eén ervan is de Cousteau Foundation die via educatieve programma's mensen probeert te sensibiliseren om voor de natte kant van moeder natuur te zorgen. Je kan er kennis mee maken via hun website op www.cousteau.org. Op deze site vind je veel informatie over de grondlegger, zijn passies en zijn onafscheidelijke vriend 'Calypso'. Laten we even zijn familie bezoeken. Zijn vrouw staat geboekt als de eerste vrouwe-

104

Hippocampus nov./dec. 2015

lijke sportduiker. Een titel om fier op te zijn. Zijn zoon Jean-Michel treedt in zijn vaders voetstappen als onderwaterfilmer. Binnenkort komt zijn nieuwe 3D-film over het klein leven in de zee uit en die is de moeite om te gaan kijken. Jean-Michel is natuurlijk ook te vinden op het internet. De URL verraadt echter niet direct de verbinding met de Cousteau-familie: www.oceanfutures.org.

Nog een URL die niet direct de familieband weggeeft: http://mission-31.com. En toch is die er! Je ziet het als de pagina oplaadt, want de tab toont dan 'Fabien Cousteau's Mission 31'. Het is dan wel geen zoon, maar de kleinzoon die het ontdekkingswerk verder zet. Hij zet zich niet in voor milieubehoud, maar onderzoekt of de mens voor lange tijd onder water kan leven. Hij verlegt de grenzen die met het 'Conshelf' project gezet werden. De beginpagina is best leuk, maar de andere pagina's vallen tegen. Misschien kan hij zijn website bijwerken bij zijn volgend onderwaterverblijf? Een andere kleinzoon richt zich op milieubescherming in het algemeen. Hoewel de meeste foto's op www.philippecousteau.

com een waterige achtergrond hebben, lijkt uit het verhaal dat zijn interessedomein onze volledige aardbol is. Over naar de actieve kleindochters: Céline combineert haar talenten als fotografe/ cineaste met natuurbehoud. Ze wil jou en mij kennis laten maken met de schoonheid rondom ons. Ze baseert zich daarbij op een uitspraak van haar grootvader "Dat mensen de dingen waar ze van houden, beschermen". Een stelling waarvan hij de waarheid met zijn 'Silent World' bewezen heeft. Oh ja, haar website waar je al dat moois kan bekijken: celinecousteau.com.

Ook een mooie en originele website is die van Alexandra. Zij zet zich in voor onze blauwe planeet. Je ziet het, water stroomt door de aderen van de Cousteau familie. Je kan al haar projecten ontdekken op www. alexandracousteau.com. Heb je al je favoriet familielid. Surf en misschien ontdek je er nog meer? Waarschijnlijk hebben ze dan iets met filmen, onder water, milieubescherming, of een combinatie ervan te maken. Ik vraag me af er nog ergens een gelijkaardige familie op het internet bestaat. Als je die vindt, stuur dan een mailtje naar patrick.van.hoeserlande@ advalvas.be. 

Patrick Van Hoeserlande

Lopende Agenda

Zie ook: http://bit.ly/NELOS-agenda

Januari 2016 04 Start opleiding CCR-D-Air 05 AVOS-oefensessie theorie 3*I 08-11 Le Salon de la Plongée 2016 Info: www.salon-de-la-plongee.com/fr/ accueil.html

15 Limiet inschrijving theorie 2*I 16 Examen theorie 3*I 18 Limiet inschrijving ERD 21-25 Vakantiesalon Vlaanderen Info: vakantiesalon-vlaanderen.com

23-31 boot Düsseldorf Info: www.boat-duesseldorf.com

Februari 2016 01 Start cursus ERD 03-06 Moscow Dive Show 2016 Info: www.moscowdiveshow.ru

04-08 Vakantiesalon Brussel Info: www.vakantiesalon.eu

05 Examen theorie Duiker-Hulpverlener

Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

14 Start cursus theorie AI Info: www.avos.be

19-20 Belgische Duiksportbeurs Info: www.duiksportbeurs.be

20 Afdaling van de Maas (Maaseik) Organisatie: Samantha Maaseik i.s.m. de Sportcommissie NELOS Info: www.samantha-maaseik.be/ vinzwemmen.php Contact: annemielantin@yahoo.com

15 Limiet inschrijving cursus Normoxic Trimix (OC)

April 2016 07 BRAVOS-Schijnexamen 2*I 08 Inleveren verhandeling 3*I 10 Academische Zitting Locatie: 'De Waai', Werft 28, 2440 Geel

Locatie: zowel te Gent als te Leuven

Vanaf 12.30 u titelhernieuwing

Aanvang: om 20.00 uur stipt.

14.00 u AV Duikonderricht

RU Gent, K.L. Ledeganckstraat 35, Auditori-

16.00 u titeluitreiking 1*I en receptie

um 2 (faculteit Wetenschappen). KU Leuven, Minderbroederstraat 12, Auditorium AZC, (faculteit geneeskunde). Parking over de ingang (links van nr. 19) zal open zijn vanaf 19.00 uur

06-07 Duikvaker (24e editie) Info: www.duikvaker.nl

07 BRAVOS-Instructeursvergadering 16 Algemene vergadering BRAVOS 18 Algemene vergadering AVOS 21 Examen AI/Initiator (M1 + M3) 24 Algemene vergadering NELOSAC Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen Van 19.30 - 23.00 u

27 Herexamen 1*I (M4) Zwembad: 9.00 - 12.00 u Theorie: 13.00 - 16.00 u

Maart 2016 05 Examen praktijk Duiker-Hulpverlener Vanaf 09.00 u

14 Proefexamen Assistent-Instructeur Info: www.avos.be

16 BRAVOS Technische proevendag Locatie: Vodeleé, details zie website BRAVOS

24 Examen theorie 2*I

Mei 2016 09 Herexamen theorie 2*I 10 BRAVOS-Instructeursvergadering 17-18 Voordracht 3*I (naargelang het aantal kandidaten) Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

20 Limiet inschrijving Zeestage 2*I en 3*I Bij de inschrijving voor de Stage moeten de vereiste duiken voldaan zijn. De logboekjes moeten nagekeken zijn vóór het examen theorie 2*I.

29 Interclubduik BRAVOS

Juni 2016 18 Verbroederingsduik AVOS

Locatie: Basisschool Campus Hof van

+ GND duik 3

Riemen, Frans Coeckelbergsstraat 17A,

Locatie: Wemeldinge Parking

Heist-op-den-Berg

Info: www.avos.be

06 AV NELOS Organisatie: Triton – Kapellen

06 Amykos eetdag Info: www.amykos.be

07 Start cursus CCR-D-NTx en CCR-D-Tx

106

09 Herexamen AI/Initiator (M1 + M3) 12 Herexamen theorie 3*Instructeur 12 Workshop 3*I & AV College 3*I

Hippocampus nov./dec. 2015

16 BRAVOS-proevendag (alle brevetten) Locatie: Vodeleé, details zie website BRAVOS

26 AVOS-proevenduik / bootduik Locatie: Oosterschelde Info: www.avos.be

Augustus 2016 28 AVOS-Noordzeeduik Info: www.avos.be

September 2016 03 Herexamen Duiker-Hulpverlener Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

03 AVOS-oefenduik 2*I Locatie: Wemeldinge Parking Info: www.avos.be

05 Limiet inschrijving theorie 1*I (Module 2)

07 Vergadering Duikschoolleiders AVOS Info: www.avos.be

10 Opkuisactie Put van Ekeren Info: www.avos.be

11 AV College der 3*I 11 Pre-Zeestage Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

0°

13 Inschrijvingen en 1e les 1*I (Module 2)

14 Infosessie kandidaat 3*I Info: www.avos.be

18 Pre-pre-Zeestage AVOS/OVOS Info: www.avos.be

21 BRAVOS-Instructeursvergadering 25 BRAVOS-bijscholing DR/HR

90° 2016 Oktober 02-06 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Boulouris (Zuid-Frankrijk)

November 2016 20 Examen theorie 1*I (Module 2) 20 Post-Zeestage

90° De volledige agenda van alle vinzwem wedstrijden vind je op: www.vinzwemmen.be/?page_id=8 Opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.wiki.nelos.be Controleer even of het evenement inderdaad doorgaat. De zetduivel speelt ons meer dan eens parten! Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Het beste van 2 werelden

Heptastar 3000

Dynamic Beam m

Flo

ati

0째

t au

Specificaties

Heptastar Dynamic Beam Spot

Flood

1500 lumen 9째 beam 5400K >75 Ra

1500 lumen 120째 beam 4500K >85 Ra

MADE IN

BELGIUM

info@green-force.com

www.green-force.com

CONQUER NEW TERRITORY

SUUNTO D4i THE GREAT ALL-ROUND DIVE COMPUTER The redesigned Suunto D4i comes in a range of fresh colors and with a soft, comfortable silicone strap for that perfect fit. It’s got everything you need – wherever your diving may take you. Check out the new pink and gray editions and find your Suunto D4i at www.suunto.com!