Hippocampus nr. 265 (september/oktober 2017) by Hippocampus

€399 SUUNTO COBRA

Suunto Cobra

€469 Suunto Cobra met quick-release

CONSOLEDUIKCOMPUTER MET LUCHTINTEGRATIE De Suunto Cobra is één van de populairste Suunto Duikcomputers in de Benelux. Niet zo gek natuurlijk want deze console duikcomputer heeft eigenlijk alles voor zowel de beginnende als gevorderde duiker in huis. Van 1-8-2017 t/m 31-10-2017 is de Suunto Cobra extra voordelig geprijsd bij alle Suunto Experience Centers en Suunto Dealers in de Benelux. Meer info? Vraag het je Suunto Dealer of kijk op www.amilcosports.com

€499 Suunto Cobra met quick-release en SK-8

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 265 – sept./okt. 2017

SUUNTO COBRA SPECIAL DEAL!

Invasie van koraalduivels AV NELOS

ergonomische afdrukhendel

foto: Edwar HerreĂąo

gefreesd aluminium, drukvast tot 200m

aluminium handvaten met 25mm kogelaansluiting roodfilter en beschermkap excentrische draaisluiting

aansluiting voor optionele macro lens houder M67

multifunctionele wing met statiefaansluiting 7â&#x20AC;? (17,8cm) HDMI monitor

5 uur

autonomie

MADE IN

BELGIUM

Hugyfot Underwater Camera Equipment

De meest geavanceerde GoPro behuizing ooit ... Nu beschikbaar bij uw Hugyfot dealer - Industrielaan 30 - 9320 Erembodegem - info@dafactory.eu - www.dafactory.eu

Nr. 265 september/oktober 2017

Het duikmagazine Hippocampus – kortweg Hippo genoemd – draagt de weten-

Van de redactie DOOR IVO MADDER

schappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers,

sportduikers,

instructeurs,

technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie:...............4

Regionieuws Instructeursduikdag lichting 1*I.............54-55 Antwerp Wet Wheels Dive Day.................70-71

Reportages Plastic in de oceaan .......................................... 5 De Raggies van Aliwal Shoal .................... 8-16 BIKI, de eerste draadloze onderwatervisdrone.............................. 18-19 Duiken met zeeluipaarden....................... 22-29 Overleven op zee ........................................ 30-32 Antieke scheepswrakken en hun ladingen (deel 3)..................... 34-37 Invasie van koraalduivels in de Caraïbische Zee...................................... 38-42 Duikende kogels .........................................44-48 Nieuw duikmateriaal................................. 50-52 Schelpen als betaalmiddel...................... 56-61 Wereldrecord bodypainting.....................68-69

Vaste rubrieken Skubba & Fred......................................................6 Hippo las: 'Strandvondsten', een nieuwe praktische veldgids......................................20 Hippoëzie.............................................................43 'Mijn buddy', een nieuwe rubriek.................. 48 Close-up (Peter Coutteel)........................62-63 Webdiving.....................................................64-65 20 jaar Discovery Diving Hasselt............66-67 Sprokkel: Bruinvis met twee koppen............73 Retro-Hippo........................................................74 BEFOS-FEBRAS...............................................103 NELOS-Boetiek................................................104 Lopende agenda...............................................105 NELOS-katern/Hippo-colofon.....................106

In deze editie brengen we het ingekort verslag van de Algemene Vergadering van NELOS. We schotelen je ook een impressie voor van de Scubapro-testdagen en stellen enkele bestuursleden van onze liga voor die belangrijke internationale posities bekleden binnen de duikwereld. Binnen NELOS bieden we diverse opleidingen aan (ze worden allemaal netjes opgesomd op www.nelos.be). In deze Hippo kondigen we volgende cursussen aan: Duiker-Redder, 'Workshop vintechnieken', 'Starters Video' en diverse opleidingen technisch duiken. Misschien is een opleiding 'Overleven op zee' in het Maritiem Trainingscentrum ook wel eens iets dat je ooit moet inplannen? We publiceren de examenvragen theorie Duiker-Hulpverlener 2017. Kan jij ze foutloos oplossen? Lees zeker de 'Tips van het Veiligheidscomité' met betrekking tot het minimaliseren van symptomen na een duik.

In de wateren waarin we duiken vinden we heel wat moois. Zo laten we je meegenieten van de 'Raggies van Aliwal Shoal', het 'Duiken met zeeluipaarden' en de 'Koraalduivels in de Caraïbische Zee'. Dat laatste heeft eigenlijk meer met de bescherming van de natuur te maken, net zoals de artikels 'Plastic in de oceaan' en het 'Wereldrecord bodypainting'. Als we al dat prachtige onderwaterleven in beeld brengen, bijv. met 'BIKI, de onderwatervisdrone' en het tonen aan niet-duikers, dan beseft men misschien meer de waarde van de zeeën en oceanen? Duik veilig en misschien tot aan de waterkant. IVO MADDER

Coverfoto: Indische koraalduivel (Pterois miles). Foto gemaakt met een NIKON D200 met een 12-24 mm lens, ISO 100, 1/250 sec. bij f/22. Foto: Rudy Van Geldere.

In deze uitgave uiteraard ook nog wat geschiedenis: 'Antieke scheepswrakken', 'Schelpen als betaalmiddel' en 'Jean Sax, de derde BEFOS-FEBRAS-Voorzitter'. We presenteren zelfs een wetenschappelijk artikel: 'Duikende kogels'.

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be. Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be.

Regionale info www.avos.be www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be www.ovos.be www.wevos.be

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www. nelos.be/documentencentrum.

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010. In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland. Call Center: +32 3 253 69 16.

Hippocampus sept./okt. 2017

Inhoudstafel Bondsnieuws

Onbeperkt testen

over de 'Scubapro 76 Verslag Testdagen 2017' in het Zilver-

Workshop vintechnieken start terug een cursus 78 Er'Workshop Assistent-On-

meer Mol.

Internationale posities

Afscheid van Eddy

nale posities waar.

Ingekort verslag over de Algemene Vergadering NELOS te Zwevegem.

Wedstrijd 'Starters Video' toch ook deel 98 Jijaanneemt de wedstrijd 'Starters Video 2017'?

Hippocampus sept./okt. 2017

first' en goede red80 'Safety ders maken het verschil!

derwatervideografie'.

en LIFRAS-leden van een geliefd 82 NELOS83 Afscheid nemen belangrijke internatiopersoon: Eddy Dielen, de

Verslag AV NELOS 2017

Opleiding Duiker-Redder

Ombudsman van NELOS.

Niets aan de hand! â&#x20AC;Ś

Het minimaliseren van klachten na een duik kan ernstige gevolgen hebben.

Technische opleiding

Technische 100 Planning opleiding 2018 en Technische Stage.

Examenvragen DHV

je medische kennis 84 Test met de examenvragen van Duiker-Hulpverlener 2017.

Duiker-Hulpverlener

over het examen 96 Verslag praktijk Duiker-Hulpverlener 2017.

Jean Sax, 3e voorzitter

Sax was de derde 102 Jean BEFOS-FEBRAS-Voorzitter.

Reportage Ecologie

Plastic in de oceaan Hippocampus heeft al meermaals artikels gebracht over de problematiek 'Plastic in de oceaan'. Via deze infografiek willen we er nog eens de aandacht op vestigen.

m mensen bewust te maken van de hoeveelheid plastic in de oceaan, waar het vandaan komt en wat je kan doen om het te vermijden of te verminderen werd de infografiek 'Plastic in de Oceaan' aangemaakt. Hopelijk is het een bruikbaar instrument om een zee van verandering teweeg te brengen.

De infografiek 'Plastic in de Oceaan' werd ontwikkeld in het kader van het project Sea Change, dat ernaar streeft om de Europese burgers meer bewust te maken van de sterke link tussen mens en oceaan. Dankzij het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) werd deze handige afbeelding ook in het Nederlands beschikbaar gemaakt. Alle

andere taalversies (Engels, Frans, Spaans en Italiaans), alsook de gebruikte wetenschappelijke bronnen, vind je op de website http://seachangeproject.eu.  IVO MADDER

PLASTIC IN DE OCEAAN WIST JE DAT?

80% van het marien afval is afkomstig van het vasteland.

Meer dan 8 miljoen ton plastic afval komt jaarlijks in de oceaan terecht.

Plastic breekt zeer traag af in de oceaan. Het breekt af in steeds kleinere stukjes. Plastic deeltjes die kleiner zijn dan 5 mm worden “MICROPLASTICS” genoemd.

≈ één vrachtwagen per minuut

Grotere stukken plastic kunnen wilde dieren schaden via inslikking, verstikking of verstrikking.

Opgeloste schadelijke stoffen in het water kunnen zich makkelijk hechten aan het oppervlak van plastics.

Microplastics kunnen opgenomen worden door ﬁltervoeders zoals bijvoorbeeld sommige schelpdieren.

Hoewel sommige studies aanduiden dat microplastics momenteel geen groot risico vormen voor de mens, is bijkomend onderzoek nodig.

O R !!! IC S M AD BE

GEBRUIK HERBRUIKBARE WINKELTASSEN

MIJD PLASTIC RIETJES

MIJD PRODUCTEN MET MICROBOLLETJES CHECK HET LABEL - DOWNLOAD DE APP GET.BEATTHEMICROBEAD.ORG/

GEBRUIK HERBRUIK BARE BORDEN EN METALEN BESTEK

RECYCLEER PLASTIC AFVAL

SPOEL NOOIT PLASTIC DOOR IN HET TOILET

DRAAG STEEDS JE EIGEN DRINKFLES EN KOFFIEBEKER BIJ JE

KIES VOOR VERPAK KINGSVRIJE PRODUCTEN OF VOOR BIO-AFBREEKBARE VERPAKKING

DOE EEN #2MINUTEBEACHCLEAN HTTPS://BEACHCLEAN.NET/

CREËER EEN ‘SEA CHANGE’ OM DE OCEAAN TE BESCHERMEN: HTTP://SEACHANGEPROJECT.EU/takeaction SPREEK EROVER VIA TWITTER: #OUROCEANOURHEALTH

Translated from original language

MET DEZE EENVOUDIGE STAPPEN KAN JIJ AL EEN

Voor meer info, zie: http://seachangeproject.eu/MarinePlastics

This project has received funding from the European Union’s Horizon 2020 research and innovation programme under grant agreement No 652644. This output reﬂects the views only of the author(s), and the European Union cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein.

Advertentie

De schoonheid

van oosterschelde Dedeschoonheid

van de oosterschelde

Nu 15% voorjaars voordeel!

Zeeuwse cottages perfect voor een duikweekend.

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl

Hippocampus sept./okt. 2017

Jeugdduikhoekje Skubba & Fred

Keuring onder druk Onze vrienden keken uit naar het bezoek. Ze zouden dan wel niet duiken, maar toch beloofde het een interessante uitstap te worden. Moeder had Cartoon: Peter Bosteesls.

met de meneer van de duikwinkel afgesproken dat ze een bezoekje aan zijn werkplaats mochten brengen. Hij zou hen rondleiden en vertellen wat zijn werk inhield.

oen ze van school thuis kwamen, begonnen ze direct aan hun huiswerk want ze wilden zo snel mogelijk vertrekken. Na een korte rit kwamen ze bij de winkel aan. Het was sluitingsuur maar ze mochten toch naar binnen. Ze liepen over de binnenplaats naar de loods. De meneer deed de grote garagepoort open en ze stapten binnen in de ruimte waar de duikflessen gevuld werden. Skubba bekeek de bonte verzameling flessen. Grote, kleine, dunne, dikke, met één of twee kranen, … en sommige waren zeer mooi beschilderd. Die met een octopus zag er fantastisch uit. Ergens in een hoek stonden er zeer grote flessen. Hoe lang zou je daar mee kunnen duiken? "Die zijn niet om te duiken", vertelde de meneer alsof hij Skubba's gedachten kon lezen, "maar om andere flessen mee te vullen. De compressor achter deze deur, een soort van grote fietspomp, vult de flessen, maar als er veel duikers lucht willen dan helpen die grote flessen mee". Fred bestudeerde de leidingen, meters en kranen die nodig waren om de flessen te vullen. Op sommige kranen stond het woord 'NITROX'.

Hippocampus sept./okt. 2017

"Lucht met extra zuurstof om lang te duiken met weinig trappen", verklaarde de meneer. "Nogal moeilijk om snel uit te leggen wat trappen zijn", ging hij verder om de nieuwsgierigheid van Fred te omzeilen. Duiken met trappen? Fred schreef het op want daar wilde hij meer over weten. Later aan Nella vragen?

regelmatig getest worden", verklaarde de man. "We doen dit door ze te vullen met water en er vervolgens druk op te zetten. De fles mag hierbij niet te veel uitzetten. Indien dat wel gebeurt, gooien we de fles weg". "Waarom water? Er zit toch lucht in een duikfles?", vroeg Fred.

Ze wandelen verder de werkplaats in. Links van de ingang stond een werkbank voor het herstellen en onderhouden van ademautomaten. De meneer haalde voor hun ogen een ademautomaat uit elkaar. Ze zagen dat die bestond uit allerlei kleine deeltjes. Hij vertelde dat er tijdens het duiken vuil tussen die deeltjes komt en dat haalde hij er dan uit. Ook verslijten de dichtingen en die moeten daarom regelmatig vervangen worden, anders begint de ademautomaat te lekken. Hij toonde hoe hij dat allemaal deed. Toen alles terug op zijn plaats zat, controleerde hij met een speciaal apparaat of alles wel goed werkte. Skubba en Fred keken met grote ogen toe.

"Juist maar als bij het testen de fles zou scheuren, dan spuit het water er uit. Bij lucht zou de fles met een luide knal ontploffen. Met water is dat minder gevaarlijk". Hij testte een fles om het hen te tonen en nadien wees de meneer naar een aantal flessen die afgekeurd waren. Tot slot leerden ze een beetje over het herstellen van duikpakken.

Vervolgens bekeken ze de testbank voor duikflessen. "Om zeker te zijn dat een fles tijdens het duiken niet barst, moet deze

PATRICK VAN HOESERLANDE

Het bezoek was veel te snel voorbij. Fred had een heleboel in zijn boekje neergeschreven. Skubba had veel geleerd over duikmateriaal. En de meneer was moe van het geven van de uitleg, maar wel blij met zo'n geïnteresseerd publiek. 

Beleef een onvergetelijke dag!

Kom met jouw familie naar KidiX: kook, speel muziek, doe aan sport, ontwerp je eigen kledij, experimenteer, geniet van optredensâ&#x20AC;Ś voor elk wat wils!

Van 28 tot 31 oktober 2017

Info & tickets

kidix.be

Reportage Reisverhaal

Hippocampus mei/juni 2017

De Raggies van Foto: Harvey Buyst.

Aliwal Shoal Een artikel van ons redactielid wijlen Bert Janssens.

De zandtijgerhaai heeft vlekjes als een tijger op zijn flank.

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage Reisverhaal

Nadat ik in 2009 de wereldbe-

Het duikcenter 'Scuba Addicts Diving'.

faamde Sardine Run in Zuid-Afrika had meegemaakt en in 2013 aldaar van Kaapstad tot Durban de Sharkroute afgelegde, was ik toen thuis gekomen na gedoken te hebben met voor mij 9 nieuwe haaiensoorten, waaronder de grote witFoto: Bert Janssens.

te haai, de makohaai, de blauwe haai, sevengillshaai, meerdere kathaaien, de pyjamahaai en oceanische zwartpunthaaien.

L Foto: Michel Keymeulen.

outer ingevolge slechte weersomstandigheden rond Aliwal Shoal had ik de kers op de taart gemist met name: de tijgerhaai. Hiervoor zou ik mij dan maar moeten richten op de Bahama's, een expeditie twee jaar later, die ik omwille van professionele perikelen spijtig genoeg niet kon meemaken. In 2015 kreeg ik dan van Steven Vandevoorde (Wild Water) het voorstel om hem terug te vergezellen naar Durban voor een

Bultrugwalvissen.

Hippocampus sept./okt. 2017

14-daagse haaientrip eind september 2016. Hij maakte die reis speciaal voor de 'raggies' of zandtijgerhaaien op de oude zandbank van Aliwal Shoal met aansluitend een weektrip naar Mozambique (Ponta do Ouro) om er hopelijk te duiken met nog diverse andere haaiensoorten waaronder zelfs zilvertip-, stier- en tijgerhaaien. Ik aarzelde geen moment om die tweede kans te grijpen, welke dan bovendien mogelijk ook nog zou versierd worden met deze onverwachte stierhaaien oftewel anders

Vlnr: Bert, Steven en Michel.

Foto's (3): Michel Keymeulen.

Vlnr: Harvey en François.

genaamd 'Bullsharks' of 'Zambezi sharks' boven op als extra. 'South African Airlines' bracht onze groep van vijf haaienfanaten, waaronder onderwaterfotografen François Huysmans, Harvey Buyst en Michel Keymeulen, via Munchen met een nachtvlucht van bijna 10 uur lang naar Johannesburg om dan nog een uurtje door te vliegen tot Durban aan de zuidkust van KwaZulu-Natal bij de Indische Oceaan. Matt Harris van 'Scuba Ad-

dicts Diving' zou ons aan de luchthaven opwachten om ons dan naar het kleine stadje Umkomaas onder Durban te brengen, waar we gestationeerd werden vlak tegen het strand met zicht op zee. Het duikcentrum heeft er een 10-tal sobere kamers, midden in een klein tropisch park met zwembad en met maaltijden op bestelling. Zij beschikken over twee grote RIB's en er wordt gedoken met 12-liter stalen flessen.

Terwijl het bij ons in Europa net herfst was geworden, betekende dat ginds net het omgekeerde met name lente. De temperaturen waren er nochtans verdorie fris, amper 20°C met veel wind. Gelukkig werd dit on-Afrikaans weer opgefleurd met veel zon. Van enige jetlag kon er geen sprake zijn vermits het uur daar juist hetzelfde is als bij ons. Onderweg had Matt ons onmiddellijk gerustgesteld

Op weg naar het strand om de branding te trotseren.

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage

Foto's (2): Michel Keymeulen.

Reisverhaal

Een ecthe 'lokvoederduik'.

dat de 'raggies' veelvuldig aanwezig waren evenals de vele oceanische zwartpunthaaien. Ook waren er onlangs hamerhaaien en 'duskies' gespot. Op mijn prangende vraag naar tijgerhaaien antwoordde hij evenwel zeer koeltjes dat hij 14 dagen geleden een klein en jong exemplaar had ontmoet, wat mij dus niet al te veel hoop gaf. 'Aliwal Shoal' is een zandbank, die eigenlijk een versteende zandduin is, 4 km lang en 300 m breed op ongeveer 5 km uit de kust. De diepte varieert er Een grote stekelrog. van 5 tot 35 m en het zicht eveneens van 5 tot 25 m. Elk jaar verzamelen

Ha to:

r vey

Buys t.

De zandtijgerhaai (Carcharhinus taurus), ook gekend als de 'raggie'.

Hippocampus sept./okt. 2017

honderden 'raggies' (Carcharhinus taurus) zich alhier tussen juni en september om zich vervolgens in het noorden te gaan voortplanten. Ze hebben een verouderd maar ook woest uiterlijk, vermits ze niet zo gestroomlijnd zijn als een typische haai. Ze zijn traag en lijken helemaal niet op snelheid gesteld. De twee rugvinnen zijn meer naar achteren geplaatst op hun lichaam dat ruim 3 meter kan worden. Hun rafelig gebit met puntige ongeordende uitstekende tanden is uitermate geschikt om vis en inktvis te kunnen grijpen, die ze dan liefst in eenmaal gretig doorslikken. Hier in 'Aliwal' komen ze als timide en niet agressief, bijna vriendelijk over, wat volgens Matt zuidelijker en kouder richting Kaapstad absoluut niet het geval zou zijn. Ze kunnen dus wel degelijk van humeur veranderen. Qua voortplanting heeft de zandtijgerhaai twee verschillende baarmoeders waar eicellen in bevrucht worden. In elke van deze baarmoeders groeien de embryo's kannibalistisch uit door de andere embryo's op te eten tot er maar één overblijft. Dit fenomeen wordt oöfagie of adelfofagie genoemd. Uiteindelijk wordt na een draagtijd van ongeveer 9 maanden een jonge haai geboren.

Naast Matt, als onze duikgids, zou Cameron Clarke onze ervaren schipper van de RIB worden. Zulks was noodzakelijk want het vertrek geschiedt in volle vaart vanuit de monding van de Mkomazirivier, los door de hevige branding van hoge golven, wat toch veel adrenaline in het bloed vrijgeeft vermits dit absoluut spectaculair en niet ongevaarlijk is. Men moet reddingsvesten strak aandoen, de voeten op de bodem in strips goed vastzetten en je met beide handen klemvast houden aan het touw rond de RIB ten einde je door de woeste waterhel te begeven naar de open zee. Als het water van de rivier te laag staat, wat veelvuldig gebeurt, gelet op de steeds over zware met duikers en duikmateriaal beladen RIB's, dan gebeurt het vertrek vanaf het strand zelf, wat ook geen evidentie is met al die inkomende grote en hoge golven. We herinnerden ons nog goed het dodelijk ongeval dat zich hier had voorgedaan 3 jaar geleden net voor we toen aankwamen, toen een RIB de speelbal werd van de golven en omsloeg, waarbij duikers bedolven raakten onder al dat materiaal en flessen. Ook onze hoofdredacteur, Ivo Madder, bleek in juni 2016 met de Sardine Run ongelooflijk veel geluk te hebben gehad tijdens een accident met gekwetsten. Onnodig te zeggen dat tijdens zulke 'launching' door die woeste branding, je rug tevens gewoonweg ge-

Foto: Michel Keymeulen.

Een 'patato'-tandbaars.

marteld wordt om al de hevige slagen van de RIB mee op te vangen. Eens erdoor kan je de 30 minuten lange trip naar 'Aliwal' iets comfortabeler meemaken, hoewel de wind de open zee ook nog hevig kan opzwepen, voor koude zorgen en opvliegend water, zodat de rit een enduro kan blijven, waar veel gevoelige magen bovendien ook niet kunnen aan weerstaan en menig duiker zijn pas genuttigd ontbijt terug ziet verschijnen. De eerste dag hadden we geluk: een felle maar frisse zon bij staalblauwe hemel met weinig wind en golven. Regelmatig werd onze rit onderbroken door vele bultrugwalvissen met jongen, die evenwel te schuw zijn om ermee te snorkelen. Sommigen sprongen zelfs helemaal op uit het water, wat men 'breaching' noemt. Het landschap van de kustlijn is golvend met veel groen en geel alsmede kleine wijdverspreide schattige huisjes, absoluut on-Afrikaans, het deed me eerder aan de 'Gouw' denken, het land van de 'Hobbits' in de boeken van 'Tolkien'. We mochten ons thans in de RIB klaarmaken voor de 'checkdive' op South Sands. We trokken alle mogelijke lucht uit onze trimvest voor een achterwaartse rol bij bevel van de schipper "One, two, three, go!", om in het water direct over te gaan tot een 'negative entry' zonder terug boven te komen

en Matt dadelijk in het blauwe water te volgen naar de bodem, want er stond redelijk wat stroming. We bereikten inderdaad een versteend zandrif op 27 meter diepte weinig begroeid maar wel met veel kuilen, grotjes en spleten. Hier lieten we ons gewoon overvliegen en amper goed uitgetrimd plaatste Matt al zijn vlakke hand verticaal op zijn hoofd ten teken van haai: het waren er zelfs twee, een kleine en een grote 'raggie' hingen daar stil, ongeïnteresseerd in de stroming. Prachtig waarbij we er op luttele meters werden voorbijgesleurd. Het zicht was redelijk en de watertemperatuur bedroeg 23°C. Hetgeen voor een nog meer bijzondere sfeer zorgde, waren de fenomenale zangconcerten van de bultruggen, vlakbij of op verdere afstand, ongelooflijk mooi op de achtergrond. We zaten in de sfeer van een heus 'Jurassic Parc' maar dan onder water. Ondanks het redelijk kale onderwaterlandschap was er veel leven en zoefden we voorbij vele papegaai-, wimpel-, vlinder-, keizer- en andere koraalvissen. Opnieuw gaf Matt het haaienteken en doemden uit het grijsblauwe opnieuw twee zandtijgerhaaien op. Dit was echt een leuke cinemavertoning vanuit een vliegende zetel zonder vieze popcorn evenwel. Ik hing naast Steven, waarbij vlak onder hem nog een kleine schildpad voorbij kwam gepeddeld.

De stroming was zo fel dat we onverwacht naar de topduikplaats van gans 'Aliwal Shoal' werden geblazen: 'Cathedral'. Op het einde van het rif, is een kleine 'drop off' tot ongeveer 32 meter waar de zeebodem begint met daar net boven de ingang van een grote grot, die uitmondt in een rond open amfitheater van ongeveer 20 m doorsnede en 8 m hoogte. Voor de ingang van de grot patrouilleerden twee grote 'raggies'. Matt deed het teken om hem te volgen en ons neer te leggen in de ingang zelf doch zeker niet verder te gaan om veiligheidsredenen en om de dieren niet te verstoren. Zo kregen we een kikkerzicht op gans die arena waarin een 12-tal 'raggies' sierlijk, kalm en ongestoord rondcirkelden. Al op de eerste duik kregen we dus onmiddellijk een onvergetelijk 'haailight' of hoogtepunt. In de grot zelf kwam een reuze 'patato'-tandbaars hangend tegen de zoldering, heel zijn lichaam wentelen in onze luchtbellen. In het witte zand vond ik drie haaientanden, die ik met veel genoegen aan Steven overhandigde omdat ik wist dat hij zijn kinderen daar enorm plezier mee zou doen. Uiterst dankbaar nam hij ze van mij aan. Matt deed het teken om de duik te beëindigen en te stijgen langs zijn boeilijn naar boven via een veiligheidstrap. Dit is de manier van duiken hier: de gids heeft steeds

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage Reisverhaal

een lange lijn vast met bovenaan een grote oranjekleurige boei in de vorm van een rugbybal zodat de skipper met zijn RIB ons nooit uit het oog kan verliezen tussen de vele golven. Bovendien is regel nr. 1 om altijd in die buurt te blijven en steeds langs daar terug naar boven gaan. Het uur 'rustinterval' aan boord van de RIB ging snel voorbij wegens vele passerende bultrugwalvissen alsmede een kleine sportvissersboot, die net een grote zeilvis had bovengehaald, impressionant zo een enorm dier met lange zwaardneus en een grote wapperende zeilvin. Dit was nu tevens een financieel genoegen voor mij. Door deze 'encounter' er onverwacht en gratis bij te krijgen, hoefde ik bij Wild Water geen zeilvisduiktrip naar Mexico meer te boeken. Sportief als de vissers waren, haakten ze het grote majestueuze dier terug los om het vrij te laten. Steven en ik hielpen vervolgens met plezier onze drie 'gevoelige-magen-buddy's', vermits het voor hen niet mogelijk was om voorovergebogen op hun 'jackets' de lege flessen te verwisselen tijdens de hevige deining. Op 'Eal Skin' zou Matt onderwater met het speciale geluid van een halfleeg krakend plastic waterflesje trachten om stierhaaien te lokken, maar ze lieten verstek. Wel

zagen we opnieuw tussen de vele koraalvissen een 'raggie' en werd ik aangenaam verrast door diverse felgekleurde naaktslakken van allerlei allooi. De volgende dag zouden we terugkeren naar 'Cathedral' voor een soortgelijk spektakel, hoewel het zicht iets verslechterd was. Toen sloeg het noodlot al een eerste maal toe. Het weer was dermate verslechterd op zee dat een tweede duik niet meer mogelijk was wegens veel te hoge golven. Surfend over een hoge golf bereikten we vloekend vervroegd terug de kust. Diegenen die wilden, konden een bezigheid vinden in het nabije 'Crocworld', een dierenpark met attracties vol krokodillen, flamingo's, exotische vogels en slangen, waar Ivo Madder tijdens zijn duiktrip ook al gedwongen had moeten vertoeven om dezelfde reden. Het weer kan hier dus dikwijls een ware spelbreker zijn, wat nu al was ervaren door ons in maart, juni en thans september. Waren dan enkel de zomermaanden november, december en januari hier optimaal? Een dag later konden we gelukkig toch terug de zee op voor een 'baited dive', weliswaar in nog redelijk barre wind- en koude omstandigheden. Bij het stoppen van de RIB kwamen al onmiddellijk een tiental

oceanische zwartpunthaaien (Carcharhinus limbatus) omhoog gezwommen om met hun rugvinnen uit het water rond onze boot geĂŤxciteerd rond te cirkelen. Matt en Cameron maakten de 'baitline' klaar, een lange koord met twee kleine tonnetjes, gevuld met visafval, op 8 m en 16 m diepte, die ze overboord smeten en lieten zinken. De extraverte speelse oceanische zwartpunthaaien zouden zich op het eerste vat concentreren terwijl het tweede vat bedoeld was voor de wat schuwere haaiensoorten zoals hamer-, schemer-, stier- en tijgerhaaien. Onze duik vatte aan met een klassieke achterwaartse rol, waarna we ons door de wirwar van haaien heen lieten zakken tot het eerste tonnetje op 8 m, om daar in een halve cirkel dicht bij elkaar post te vatten, diametraal tegenover het lange geurspoor dat door de stroming gevormd werd. Het haaienschouwspel was ongelooflijk mooi. Overal flitsten er haaien rakelings door, onder je, boven je, naast je, voor je, achter je, je kon ze zelfs strelen en hun huid voelde zeer zacht aan in plaats van het verwachte schuurpapier. Aan de buitencirkel passeerde er plots een schemerhaai oftewel 'dusky' (Carcharhinus obscurus), die erg op de zwartpunters lijkt maar in plaats van een spitse snuit een compleet afgeronde kop heeft. FranĂ§ois kwam me enthou-

Foto: Harvey Buyst.

Zandtijgerhaaien hebben een rafelig gebit met puntige ongeordende uitstekende tanden.

Hippocampus sept./okt. 2017

siast de hand schudden vermits dit de zoveelste nieuwe haaiensoort was waarmee we voor het eerst samen doken.

den wel gedurende 60 minuten hun lusten botvieren met hun camera's. Een ongelooflijke ervaring.

Ook een school van een 100-tal horsmakrelen kwam hevig mee feesten. Er bovenop krioelde het van de zuigvissen, die met de haaien waren meegekomen. Van tijd tot tijd ging Matt schudden aan de ton wat de massa-excitatie van al deze dieren verdubbelde. Een zwartpunter zou toch even de 7 mm van de neopreenmouw van Matt zijn arm doorboren met een korte beet zonder dat zijn huid evenwel geraakt werd.

We zouden nog twee gelijkaardige zalige lokvoedselduiken meemaken. De derde was bij uitstekend weer in volle zon wat voor extra zichtbaarheid en kleur zorgde. We lagen er nog maar net in of ik wees naar twee hamerhaaien die achter Matt passeerden. Matt deed teken dat er nog waren, blijkbaar waren dit twee verkenners van hun groep. We lieten ons zakken en vlak boven de zandvlakte zag ik de ene na de andere verschijnen in formatie, ik hoopte op een enorme school en begon te tellen. Spijtig genoeg moest ik na zeven exemplaren al stoppen, vermits er niets meer door kwam.

Het was mooi geweest maar de tijgerhaai wou net zoals in 2013 weer niet verschijnen tot mijn grote t e l e u r s t e lling. Moest ik dan echt naar het dure Fiji met haar vermaarde Beqa

Elders op 'Aliwal Shoal' zouden we nog de duikplaatsen aandoen van 'Raggie Cave', 'Chanel Cave' en 'North Eastern'. Telkens kregen we diverse 'raggies' te zien, alsook grote stekelroggen, wel een salontafel groot, murenes, bladvissen, octopussen, kleine en grote schildpadden, vele langoesten, een elektrische torpedo rog, de vele klassieke koraalvissen en dit alles bestuifd door een hele diverse vloot aan kleurige naaktslakken. Met toch 9 gerealiseerde van de 10 bestelde duiken achter de kiezen, mochten we ons thans klaarmaken bij een heuse lekkere Zuid-Afrikaanse 'braai' (bbq) met het lekkere 'Castle bier', als lokale pils, voor de eerste 'Bonte Avond' van deze 14-daagse haaienexpeditie vermits we nu in de helft zaten en morgen 500 km moesten rijden naar de grens met Mozambique voor het tweede deel. We maakten al de volgende tussenbalans op: DD De weersomstandigheden rond 'Aliwal

Bovenste foto: Er was nog heel wat meer onderwaterleven dan haaien om van te genieten. Bert tussen een school horsmakrelen. Foto: Michel Keymeulen.

Ook een reuze grote 'potato'-tandbaars wou absoluut van de partij zijn. Samen met Matt spotte ik vervolgens nog een tweede schemerhaai, die wel op afstand bleef maar die we goed visueel konden volgen. Met mijn ander oog hield ik de onderste ton op 16 m dikwijls in de gaten maar aldaar kwam er spijtig genoeg niks door. De drie onder water f otografen e. Foto's (2): Har ve y uren konnm B

Lagoon? Bij het stijgen naar de RIB besloot ik om thans mijn weinige geld toch nog in te zetten op de komende week in Mozambique, evenwel met een zeer klein hartje vol onzekerheid en minder hoop ingevolge de lagere temperaturen en weersomstandigheden.

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage

De oceanische zwartpunthaaien waren erg speels.

Shoal' aan de Zuid-Afrikaanse Indische Oceaan zijn minstens van maart t.e.m. september zeker niet optimaal (herfst-winter-lente), veel wind en erg fris maar dikwijls veel zon alsook mogelijks heel grijs met regen. Per week riskeer je er één of meerdere duikdagen te verliezen. Een Britse ploeg duikers, werknemers van de 'Rolls Royce'-fabrieken heeft de week na ons verblijf zelfs 4 volledige dagen totaal niet kunnen duiken.

DD Buiten duiken zijn er weinig andere activiteiten voor toeristen aldaar met uitzondering van 'Crocworld'. Tijdens wandelingen moet je oppassen qua veiligheid en zeker bepaalde buurten niet opzoeken wegens criminaliteit. Er zijn niet veel bars of restaurants ook niet met een hoog culinair niveau. Voor een beetje cultuur of geleide ontspanning moet je met de wagen een goed uur naar Durban rijden. DD 'Aliwal Shoal' is nog altijd een zeer vis-

rijk natuurgebied, waar we dan toch aangenaam hebben mogen duiken met vier verschillende haaiensoorten, soms wel in barre omstandigheden, waarbij de amusant grappige 'raggies' tijdens hun seizoen de memorabele hoofdattractie uitmaken. Met een voldaan gevoel reden de vijf 'sharkbusters' naar Mozambique voor een volgend en spannend duikhoofdstuk.  BERT JANSSENS

Advertentie

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto: Harvey Buyst.

Reisverhaal

Onbeperkt kantduiken

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

TIGER BEACH BAHAMAS - 2018 EEN WEEK VOL MET (TIJGER)HAAIEN 7 dagen / 6 nachten 2-pers kamer o.b.v. volpension, 5 dagen duiken, 4 duiken p.d. Exclusief vluchten.

VOOR: € 3150,- P.P.

www.bontravel.nl

LUB MET JOUW DUIKC NAAR DIVERS E? PARADISE BONAIR T BON TRAVEL

NEEM CONTACT OP ME

ULYSSES APART HOTEL GOZO - MALTA

8 dagen / 7 nachten 2-pers. Standaard kamer o.b.v. logies & ontbijt, incl. transfers & 10=12 begeleide kantduiken. 7=6 special en 2 gratis duiken.

Eigen villa met

huisrif

VANAF: € 728,- P.P.

HAAIEN LIVEABOARD

essen ru duikfl Drive-Th deur naast de pick-up

RODE ZEE

BDE route vertrek 18 november Princess Diana 8D-7N 2-pers hut volpension inclusief duiken, nitrox en bagage

VOOR: € 1389,- P.P.

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal. Bagagekosten kunnen van toepassing zijn.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm NDTRAVEL.NL EA IV website WWW.D et

L.NL E V A R T D N A E IV .D W W W 15 94

m Huurauto Pick-up g in k k de volledige

TEL: (033) 457

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage Duikmateriaal

BIKI, de eerste draadloze onderwatervisdrone In een vorige Hippo lazen jullie reeds uitgebreid over de Franse 'iBubble'. Een drone die in staat is duikers te volgen en te filmen. De Chinezen werken echter ook aan een gelijkaardig project dat ze hopen te realiseren door middel van 'crowd funding'. Maak kennis met de sympathieke 'BIKI',

eerste bionische robotvis.

Hippocampus sept./okt. 2017

n tegenstelling tot de ontwerpers van de iBubble die grotendeels mikken op de professionele markt hebben de Chinese ontwerpers, die deel uitmaken van het technologiebedrijf 'Robosea', een veel bredere doelgroep voor ogen. Zij ontwierpen een meer betaalbare onder waterdrone die ook de niet professione-

le gebruiker in staat stelt mooie onderwateropnames te maken. De draadloze onderwaterdrone heeft de vorm van een vis. Door een speciale sensor kan deze vis evenwicht houden in het water. De BIKI-zelfstabilisatie zorgt ervoor dat de camera soepele video's en scherpe foto's kan maken. Deze 4K video's en foto's kunnen gemakkelijk worden gedeeld via een live verbinding met mobiele apparaten en sociale media. Dankzij een ingebouwde GPS-module kan 'BIKI' automatisch terugkomen of zijn locatie doorsturen naar een mobiel apparaat. Hoe diep in de zee je ook bent, deze draadloze onderwaterdrone raak je niet zomaar kwijt. Dankzij de infrarood sensoren aan de voorzijde van de BIKI-drone ziet hij obstakels en zwemt hij daar onderwater netjes omheen. De 'BIKI' is daarnaast nog eens heel erg stil, 55 decibel. Dit zorgt ervoor dat de vissen

niet schrikken en verjaagd worden. Het is ook mogelijk om vooraf een route in te plannen met GPS-locaties.

worden opgeslagen op het interne geheugen van de drone. Deze heeft een capaciteit van 32 Gigabyte.

De 'BIKI' is te besturen met een smartphone of een afstandsbediening. Via de smartphone zie je direct de beelden die de drone opneemt, maar dit werkt niet wanneer de drone erg diep duikt. Hiervoor gebruik je dan de afstandsbediening die je in het water houdt. De communicatie met de afstandsbediening werkt via geluidsgolven.

'BIKI' werkt voor maximaal 150 minuten op een enkele lading tot een diepte van ruim 60 meter. Zelfs bij hoge snelheid of in het donker kan de drone foto's van 16 megapixel maken. Dit kan met een groothoekÂ lens van 150 graden. Bovendien is 'BIKI' voorzien van 'ABS-crash-worthiness en resistance-to-weathering' technologie. Dit betekent dat hij altijd in perfecte staat blijft, ongeacht de temperatuur, omgeving of langdurig zonlicht.

De 'BIKI' is voorzien van een 2.600 mAh LiPo accu die voor een duiktijd van 90 tot 120 minuten zorgt. Een lege accu is in 2 uur tijd weer volledig opgeladen. De opnames

De 'BIKI' bewees reeds zijn betrouwbaarheid tijdens een expeditie naar Antarctica. Hij slaagde erin om via een rechtstreekse uitzending uiterst precieze gegevens van onder het ijs door te spelen aan de expeditieleden, en dat alles voor een zeer redelijke prijs. Deze vis vang je voor zo'n 915,00 euro (http://bit.ly/BIKI-drone). ď&#x20AC;ź

MARIJKE VAN CAUWENBERGHE

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

Hippocampus sept./okt. 2017

Hippo las

'Strandvondsten' een nieuwe praktische veldgids

'Strandvondsten' is een onmisbare gids voor de nieuwsgierige strandwandelaar.

n volle zomer is het strand 'bezaaid' met zon en rust zoekende vakantiegangers. Met wat geluk kun je er ook heel wat boeiende schatten treffen: prachtige schelpen die tegen papieren strandbloemen kunnen worden ingewisseld, witte rugschilden van inktvissen (ook bekend als zeeschuim), keramieken gegraveerde pijpenkopjes uit de 19e eeuw en ga zo maar door. Of misschien ben je gewoon nieuwsgierig naar wat aan garnalen of kleine visjes in het net van de kruier of de Oostduinkerkse paardenvissers belandt? Dan is de nieuwe veldgids 'Strandvondsten' voor jou een hebbeding! Het is eigenlijk vreemd dat er tot voor kort geen eenvoudig te gebruiken veldgids over strandvondsten bestond in het Nederlandse taalgebied. Of de bestaande gidsen waren té specialistisch voor de doorsnee strandbezoeker, of ze bevatten vondsten uit een veel te groot gebied waardoor een leek in de veelheid zijn jongen niet meer vond. Maar daar is nu dus verandering in gekomen. Het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), Natuurpunt en de Strandwerkgroep sloegen de handen in elkaar en vonden Stichting Kunstboek bereid om mee in zee te gaan. Het resultaat is een 336 pagina's

tellende, praktische, en met meer dan 1.000 foto's geïllustreerde veldgids die eind juni 2017 van de drukpersen rolde. Aan de hand van teksten van Hans De Blauwe – een Brugs brandweerman, zowel verwoed amateur-bioloog als notoir strandkenner – en foto's van natuurfotograaf Misjel Decleer ontdek je alles over je vondsten tijdens een wandeling aan het Noordzeestrand. Je leert er de belangrijkste dieren en planten herkennen: krabben, schelpen, kwallen, vissen, mosdiertjes of wieren. Maar ook niet levende strandvondsten krijgen een plaats, zoals visnetten, turfresten, stenen, hout, plastic, beenderen, haaientanden, potscherven, ... passeren de revue. Iedere vondst wordt geïllustreerd met één of meerdere foto's en de bijhorende tekst beschrijft haar kenmerken, de trefkans, de verschillen met gelijkende vondsten, … Ook allerlei weetjes komen aan bod. Zo leer je eveneens hoe je het gevondene ter beschikking kunt stellen van de wetenschap en hoe een natuurlijk strand oogt. Deze handige veldgids biedt urenlang ontdekkingsplezier en ontsluiert het boeiende verhaal achter bijna 500 verschillende Advertentie

Hippocampus sept./okt. 2017

vondsten op het strand. Een uniek en handig naslagwerk dat thuishoort in de bibliotheek van iedere natuurliefhebber! Het boek is verkrijgbaar bij de gespecialiseerde boekhandel.  IVO MADDER

Specificaties DD Auteur: Hans De Blauwe. DD Fotograaf: Misjel Decleer. DD Uitgever: Stichting Kunstboek. DD ISBN: 9789058565709. DD Formaat: 21 x 14 cm. DD Pagina's: 336. DD Foto's: meer dan 1.000. DD Afwerking: Hardcover. DD Taal: Nederlands. DD Prijs: 29,95 euro.

Reportage Reisverhaal

Duiken met

de ultieme adrenalinestoot!

"Antarctica, een mythische plek met al even mythische bewoners. Op land, in het water en in de lucht. Gaande van het kleine Antarctische krill als belangrijk onderdeel van de voedselketen, over de brutale skua (grote jager, een roofmeeuw – Stercorarius skua), de glimlachende krabbenrob (Lobodon carcinophagus) en de komische adeliepinguïn (Pygoscelis adeliae) naar de grote bultrug. Met daarenboven één van de toppredatoren van deze koude wateren: de zeeluipaard (Hydrurga leptonyx). En daar gaan we voor…", meldt

Foto: Ivo Madder.

zeeluipaarden: Zeeluipaard (Hydrurga leptonyx). Ze leek niet groot, maar was toch wel bijna 4 meter lang.

Naamkaartje van de zeeluipaard Rijk: Animalia. Stam: Chordata. Klasse: Mammalia. Orde: Carnivora. Familie: Phocidae (Zeehonden). Geslacht: Hydrurga. Soort: Hydrurga leptonyx.

Kiki Vleeschouwers. We brengen hier haar verhaal.

nze reis gaat naar het Antarctisch Schiereiland, waar we de zeeluipaard onder water willen treffen. De zeeluipaard is een solitair levende toppredator, nummer twee na de orca, belaagt een verrassende waaier aan prooien. Hij kan zich voeden met krill, waarvoor zijn maaltanden aangepast zijn om het zeewater te kunnen filteren. Ook inktvissen, vissen en grotere prooien – zoals pinguïns en echt grote zeehonden zoals krabbeneters en weddells – staan op zijn menu. Voor de laatste gebruikt hij zijn hoektanden die een 2,5 centimeter lang en krachtig zijn. De zeeluipaard is een heel vocale zeehond. Zeker de mannelijke exemplaren. Deze zingt verschillende uren per dag en elkeen heeft zijn eigen individueel herkenbare liederen. Welke tonen gebruikt worden

Hippocampus sept./okt. 2017

is sterk afhankelijk van de leeftijd. Het vrouwtje krijgt slechts één jong per keer dat ze ter wereld brengt in een hol dat ze in het ijs graaft. Ze zorgt voor het jong tot het zichzelf goed en helemaal alleen kan redden. De dames onder de zeeluipaarden worden beduidend groter en zwaarder dan de heren. Dames kunnen tot 4 meter lang worden en halen een gewicht van 600 kilogram. De heren blijven rond de 3 meter hangen en hun weegschaal duidt gemiddeld 270 kilogram aan. Vermits deze dieren in moeilijk bereikbare en te onderzoeken gebieden leven is een inschatting van hun aantal erg moeilijk: men spreekt van een populatie tussen de 220.000 en 440.000 stuks.

duikbriefing over de zeeluipaard Duiken in Antarctica is nou net iets anders dan elders in de wereld en de duikers op de m/v Plancius krijgen een zeer gedegen briefing vooraf. Er wordt onder andere ook over zeeluipaarden gesproken en hoe je je als duiker dient te gedragen bij dit krachtige zeezoogdier. Er zijn immers al een paar onaangename 'encounters' geweest tussen snorkelaars, duikers en zeeluipaarden, waarvan één helaas ook met dodelijke afloop. Het meest bekende incident was in 2003 met de mariene biologe Kirsty Brown. Zij snorkelde voor onderzoek bij BAS (British Antarctic Survey) in Ryder Bay, toen een zeeluipaard haar tengere gestalte aanzag voor een dobberende pinguïn. De zeeluipaard joeg zoals hij altijd deed: hij trok

Nieuwsgierige Weddell zeehonden (Leptonychotes weddellii).

Foto: changehali.

Austrodoris kerguelensis op een oranje spons.

???????????? Een snoerworm (Parbolasia corrugata) naast een gele spons.

Foto's (2): Ivo Madder.

duik nummer 1

zijn 'prooi' tot een diepte van 70 meter om deze te verdrinken. De briefing was dan ook duidelijk: gedraag je niet als een pinguïn. Blijf verticaal hangen in het water. Blaas niet te veel bellen door je ontspanner: dit is immers een teken van agressie bij de zeeluipaard. Zwem niet weg. Draai je rug niet naar het dier toe. Hou oogcontact. Maak onderscheid tussen nieuwsgierig opdringerig of agressief gedrag van de zeeluipaard: plotse hoofdbewegingen of uitvallen naar je toe, de nek uitstrekken, vocalisatie zoals een gesnurk bij inademen en een scherp geluid bij uitademen, met opzet oogcontact zoeken, om je heen cirkelen, je hoofd langs achter benaderen of veel bellen blazen. Merk je dit soort gedrag op, zwem dan langzaam achteruit, blijf bij je buddy's in groep en rug tegen rug.

De eerste duik doen we op 'Cuverville Island'. Je duikuitrusting aantrekken aan boord van de m/v Plancius terwijl het water om je heen borrelt en kolkt dankzij de activiteiten van een bende uitgelaten bult ruggen, tussen ijsschotsen en zicht op de extreme witheid van het vasteland? Ik kan je verzekeren: je voelt je gezegend, bevoorrecht, dankbaar… De eerste duik in Antarctica. De eerste duik in uiterst extreme omstandigheden: een katabatisch windje (nvdr: valwind), ijsschotsen om je heen, een watertemperatuur variërend van 0 tot 1°C, … Mijn bijnieren gaan in 'adrenaline-overdriveproductie'. Na een keurige achterwaarste rol van de zwarte RIB openbaart zich een opmerkelijke wereld. Een wijds zicht en een actieve fauna. Tussen de morenengesteenten kruipen tientallen 'limpets', schaalhoornachtige slakken, met hun voeltentakeltjes alle kanten uitstekend en bewegend. Je baant je een weg tussen salpen van allerlei vormen en groottes. In hun maagjes en darmen kun je het krill zien krioelen, tenminste als ze nog niet dood en verteerd zijn. Op de bodem tussen de walvisbeenderen bruist het van het leven: een kleurenpal-

Antivries-protectiesysteem De limpet (Nacella concinna) bezit een uniek antivries-protectiesysteem. Een limpet, die trouwens niet herma frodiet is en wel degelijk mannetjes en vrouwtjes kent, zal dus niet zo gauw bevriezen in de koude Antarctische wateren. Het dier scheidt een speciaal slijm af dat zijn lichaam volledig bedekt en ervoor zorgt dat de interne ijsvorming wordt vertraagd. Dit slijm is zeer visceus en heeft een groot vertragend effect op warmteoverdracht/ verlies. Een fenomeen dat alleen bij deze slak teruggevonden wordt.

let van zeesterren, zakpijpen, ettelijke kilometers snoerwormen (Nemertea, onder andere Parbolasia corrugata), kleine en grote amphipoden of vlokreeften, prachtig gekleurde anemonen. Ik had nooit gedacht dat zulke ijskoude wateren zo'n uitbundig leven zouden herbergen. En wat een ontdekking: mijn naaktslakkenhart maakt sprongetjes! Er schuifelen zowaar drie verschillende soorten zeenaaktslakjes voorbij: de Austrodoris kerguelensis, een Eubranchius en een Cuthona species. Hippocampus sept./okt. 2017

Fot o: Iv o M a d de r.

Reportage

Een grazende limpet (Nacella concinna) met rondkruipende Amphipoden.

Reisverhaal

Pinguïnweetjes Er bestaan wereldwijd (in het zuidelijk halfrond weliswaar) 18 verschillende soorten pinguïns waarvan er 9 soorten op Antarctica leven en waarvan je er geregeld 3 op het Antarctisch Schiereiland ontmoet. Dit zijn de ezelspinguïns (Pygoscelis papua), de komische adeliepinguïns (Pygoscelis adeliae) en de elegante kinband- of stormbandpinguïns (Pygoscelis antarctica), allen van het Pygoscelis geslacht. Deze vogels – die ook vetganzen worden genoemd – kunnen niet vliegen, maar zwemmen als de beste met een snelheid van zo'n 30 kilometer per uur. Het vrouwtje legt meestal 2, maximum 3 eitjes die door beide ouders worden bebroed, zodat het ei nooit onbeschermd of onbebroed is wanneer een ouder de zee in trekt om zich te voeden. De keizerspinguïn (Aptenodytes forsteri) is hierop een uitzondering. Het vrouwtje legt slechts één ei en alleen het mannetje broedt het ei uit. Pa keizerspinguïn kan zich dan ook niet voeden gedurende de uitbroedtijd. Zeeluipaard is een pinguïn aan het strippen.

Hippocampus sept./okt. 2017

De jonge pinguïns kunnen het water niet in tot de grijze pluizige donsveertjes zijn geruid tot het definitieve zwart-witte verenkleed dat waterdicht gemaakt wordt door de olie geproduceerd in de stuitklier. Daardoor zijn ze tot dan volledig afhankelijk van hun ouders om voedsel te krijgen. Ouders herkennen hun kuikens en zullen enkel deze voeden. Mochten de ouders slachtoffer worden van een hongerig zeeluipaard of dito orca (Orcinus orca), dan zijn de kuikens op land gedoemd een hongerdood te sterven. Pinguïns ruien (wisselen hun veren) zoals elke vogel, doch slechts eenmaal per jaar en dit gedurende 2 à 3 weken. Een uiterst gevaarlijke periode. Ze moeten voldoende vetreserves opgebouwd hebben om deze periode zonder voedsel te kunnen overbruggen. Ze halen immers hun voedsel uit de zee en kunnen het water niet in zonder isolerend intact vederkleed. En indien ze dit allemaal zonder kleerscheuren doorkomen, kunnen ze zo'n 20 jaar worden.

Terwijl ik me volledig verlies in deze meedogenloze koude wonderlijke omgeving, word ik op dwingende wijze weer tot de werkelijkheid gebracht. Mijn buddy Loïc trekt aan mijn vin. Verstoord en gestoord draai ik me om en ademen is er eventjes niet meer bij. Een zeeluipaard heeft ons gevonden. Een zeeluipaard! Ik schrik van het kolossale aspect van het dier en zijn slangachtige kop en nek. Dit dier heeft model gestaan voor het monster van Loch Ness, zoveel is zeker. Als ik van de eerste schok ben bekomen, zie ik dat het dier een prooi in zijn muil heeft. Een ezelspinguïn (Pygoscelis papua) hangt er in stukken en brokken bij. Een bizar schouwspel ontvouwt zich. De zeeluipaard gooit de pinguïn geregeld het water uit om het terug op te vangen en er kleine stukjes van af te

scheuren en op te eten. Dan klemt hij zijn prooi weer vast in zijn muil en komt die daadwerkelijk aan ons klein groepje duikers aanbieden. De wendbaarheid en de kracht van dat slangachtig lichaam is mooi en fascinerend om te observeren. Wat een uniek spektakel. Er zijn geen woorden voor of in ieder geval is mijn woordenschat ontoereikend om dit magisch natuurmoment te beschrijven.

zeehondensoorten In de wateren van het Antarctisch Schiereiland komen er vijf verschillende soorten zeehonden voor. We hebben het geluk gehad deze vijf soorten te ontmoeten tijdens onze reis.

Foto's (3): LoĂŻc van Doorn.

1) De Antarctic Fur Seal (Arctocephalus gazella): een pelsrob die zich zeer handig en snel op het land kan voortbewegen omdat hij op zijn voor- en achtervinnen loopt. 2) De krabbeneter (Lobodon carcinophaga): een krill-etende zeehond die vaak grote en diepe littekens vertoont op de huid omdat hij gegeerd is door de zeeluipaard en de orca, ondanks het feit dat hij tot 300 kg kan wegen en zo'n 2,5 meter groot wordt.

Geeuwende zeeluipaard op een ijsberg. De zeeluipaard gooit de pinguĂŻn regelmatig uit het water om er zodoende kleine stukjes van af te scheuren.

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage Reisverhaal

Hippocampus sept./okt. 2017

( 2)

: Iv

o' s

Ik word na een aantal duiken de koude gewend. We gaan te water in Port Lockroy. Het water is hier al een comfortabele 2°C. De bodem ligt bezaaid met walvisbotten die voor een unieke en rijke biotoop zorgen. Ik grasduin in de 'marine snow', een douche van organisch materiaal dat op die plaats van de oppervlakte naar de bodem van onze duikplaats dwarrelt. Dat organisch materiaal bestaat uit dode dierlijke en plantaardige resten, ontlasting, diatomeeën, enz. Ik word vergast op een myriade van zeeleven. En daar vind ik eindelijk de beroemde 'Giant isopod' (Glyptonotus antarcticus), een soort reuzenzeepissebed.

De ogen van de 'Giant isopod' of grote isopode (Glyptonotus antarcticus) hebben een goed ontwikkeld tapetum lucidum op de retina (het netvlies), zodat hij met een minimum aan licht toch wat kan zien, net zoals de kat. Wat maakt als je je duik lamp op de oogjes richt deze mooi oplichten door reflectie van het tapetum. Dit pissebedachtig wezentje kan gedijen tot op 600 meter diepte. Hij heeft een zeer traag metabolisme zodat hij zowat acht weken zonder voedsel kan. Zwemmen doet hij meestal op zijn kop of op zijn rug. Die vreemde zwemwijze is goed gedocumenteerd maar een goede verklaring hiervoor is nog niet gevonden. Gelukkig voor hem is hij absoluut niet populair als prooi en als hij dan toch eens aangevallen wordt rolt hij zich op. Het vrouwtje draagt haar bevruchte eitjes, die toch best groot zijn (1,3 cm lang), in haar broedzakje tot ze bijna rijp zijn. Vanaf dan begraaft ze ze in een zanderige bodem en beschermt ze tot de baby-isopods eruit komen. Daarna is het ieder voor zich. De 'Giant isopod' schijnt trouwens model gestaan te hebben voor de alien in de gelijknamige film

Fo t

duik nummer 5

Weetjes over de 'Giant isopod'

Geen kleine prooi dus. 3) De Weddellzeehond (Leptonychotes weddellii): deze jongen van een 500 kilogram zwaar en 3 meter lengte voedt zich uitsluitend met vis. Hij kan tot één uur lang onder water blijven en dieptes bereiken van 400 meter op zoek naar zijn favoriete maaltijd: de kabeljauw. 4) De zuidelijke zeeolifant (Mirounga leonina): de mannelijke alpha-man weegt om en bij de 3700 kilogram en onderhoudt een harem van zo'n honderdtal dames. Hij verblijft zowat 90% van de tijd onder water, slaapt op een diepte van 400 meter en kan een duikje doen tot 2 kilometer diepte. 5) De zeeluipaard (Hydrurga leptonyx).

De grote isopode (Glyptonotus antarcticus).

De 'Giant isopod' (Glyptonotus antarcticus) valt bijna niet op als hij rondkruipt op een bodem van organisch materiaal.

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto: Ivo Madder.

Pelsrobben (Arctocephalus gazella).

Foto: B.navez.

De zuidelijke zeeolifant (Mirounga leonina).

Reportage Reisverhaal

Fotograferen en filmen boven water Fotograferen op Antarctica is gemakkelijk en moeilijk tegelijk. Elke foto die je maakt, levert telkens een uniek plaatje op. De hoeveelheid sneeuw, ijs en reflectie vanaf het water vraagt echter om enkele aanpassingen. Zo kan je de witbalans het best instellen op bewolkt, behalve als het zonnig is. Sommige camera's hebben een instelling voor sneeuwlandschappen. Een polarisatiefilter kan betere resultaten opleveren bij het fotograferen van onder andere zwemmende pinguïns en walvissen. Daarnaast is een groothoeklens (voor de immens weidse landschappen) en een telelens (200 of 300 mm) onontbeerlijk. Een macrolens is even-

Ezelspinguïns (Pygoscelis papua).

Hippocampus sept./okt. 2017

eens nuttig voor zij die graag de ontelbare details op de gevoelige plaat vastleggen. Let zeker op de beeldcompositie. In het begin word je zo overweldigd door de prachtig weidse beelden dat je bijv. geen oog hebt voor het horizontaal plaatsen van de horizon. De grootte van de immense ijsbergen en gletsjers zijn moeilijk in te schatten, dus het plaatsen van een herkenbaar onderwerp – zoals een pinguïn of je medereiziger(s) – geeft zeker een meerwaarde aan je compositie. Met een videocamera, zelfs met een GoPro, kan je de adembenemende landschappen, de guitige pinguïns en de ontmoetingen met walvissen en zeeluipaarden dynamisch in beeld brengen.

De 10 centimeter 'grote zeepissebed' krabbelt gezellig over de bodem op zoek naar voedsel dat zowat alles kan zijn. Hij ziet er zo bizar uit dat ik me minutenlang vermaak met hem te observeren. En dan is het schrikken. Een pijlsnelle schaduw omcirkelt ons duikend groepje. Komt en gaat. Er is duidelijk schrikreactie voelbaar in ons groepje en we komen met z'n vijfjes dichter tegen elkaar hangen en turen in het rond. En daar is hij dan. Een groot exemplaar zeeluipaard toont zich in al zijn kracht. Gezien de grootte van het dier zal het eerder in al 'haar' kracht zijn. Ze cirkelt rondom ons heen, komt en gaat, zoekt oogcontact. Dit keer heeft ze geen prooi mee. Is dit gedrag louter nieuwsgierigheid? We zijn er niet echt gerust op. En

toch klikken de fototoestellen gretig. Een buddy draait zich om en prompt schiet het dier achter hem, richting zijn hoofd. Het is fascinerend, boeiend om de zeeluipaard bezig te zien, draaiend en kerend om ons groepje heen. We gedragen ons niet als pinguïns en doen braaf wat ons werd geleerd tijdens de briefing, maar er hangt spanning in de lucht, euh … in het water. En probeer eens minder bellen te produceren als je wat geënerveerd bent … Langzaam gaan we in groep naar boven, de zeeluipaard volgt. Agressief? Neen. Nieuwsgierig, onderzoekend? Ja. Maar haar kracht en de beredenerende indruk die zij tentoon spreidt, zorgt toch voor meer adrenaline dan wenselijk. De zwarte RIB dobbert boven ons hoofd en voor het eerst in mijn duikcarrière merk ik bij mezelf op dat een golf van opluchting

me overspoelt, een 'veilige haven' daar net boven mijn hoofd. Tegen die hondse intelligentie en enorme kracht van dit zeewezen ben ik immers niet opgewassen. Eens op de RIB kijken we met z'n allen nog minutenlang gefascineerd naar de zeeluipaard. En ja, ze doet exact wat er in de boeken staat: ze bijt met volle kracht in de boot. Wat waanzinnig prachtige beelden geeft van haar indrukwekkend gebit, vereeuwigd op menig fototoestel. Een waanzinnige ontmoeting met een prachtig zeedier, voor eeuwig op mijn netvlies en op een of ander geheugenplekje in mijn hersenen gebrand. Dank u, Antarctica!  KIKI VLEESCHOUWERS

Met bijzondere dank aan: • mijn fijne, behulpzame en zorgzame buddy's: Joke, Loïc, Iwan en Ivo. Het was erg gezellig en duikveilig met hen! • Oceanwide Expeditions (www.oceanwide-expeditions.com) voor een perfecte boot, prima onderhouden en kwalitatief hoogstaand materiaal, en 'last but not least': een bemanning bestaande uit hoog gekwalificeerde en vriendelijke mensen.

Interessante lectuur Below Freezing, The Antarctic Dive Guide', Lisa Eareckson Trotter, ISBN 1-903657-10-5.

Foto's (3): Ivo Madder.

Stormbandpinguïn (ook wel kinband- of keelbandpinguïn genoemd).

Adeliepinguïn (Pygoscelis adeliae).

Foto: Loïc van Doorn.

Krabbeneters (Lobodon carcinophaga).

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage Reisverhaal

De 'Maritieme overlevingstraining' van 'Get Wet' heeft zeker haar nut bewezen.

Overleven op zee De duik die Roel Verhoeven wilde maken op het wrak 'C-56' in Mexico, verliep helemaal anders dan gepland. Dankzij een dosis geluk en de 'Maritieme overlevingstraining' van 'Get Wet' kan hij hier zijn verhaal

Het duikcenter heeft het verloren materiaal vergoed.

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto: Johan Uytdenhouwen.

brengen.

et plan was om te duiken op de 'C56', een wrak een aantal kilometer in zee ter hoogte van het sympathieke kustdorpje 'Puerto Morelos'. Het wrak rust bijna verticaal op de zeebodem op ongeveer 30 m diepte. Het is mooi begroeid en bruist van het leven. Regelmatig zie je hier grote adelaarsroggen boven het wrak zweven. Echt zalig! Ik had met de gids afgesproken om eerst de binnenkant van het wrak te verkennen. Vervolgens zouden we langs de buitenkant rustig langs het wrak opstijgen en afhankelijk van ons verbruik een mooie lange duik maken. (Zelf ben ik Assistent-Instructeur met redelijk wat duiken in mijn logboek). In duikpak klom ik in de boot die ons naar de duikspot zou brengen. Aan boord de kapitein, de duikinstructeur, ikzelf en een andere Belg, Johan uit Antwerpen met een 40-tal duiken in zijn logboek. Hij was ook geboren in '73, dus dat klikte wel. Ik was me ervan bewust dat hij een pak minder

Foto's (5): Filip Staes.

Toen de boot ondersteboven lag herinnerde ik me de oefening "Ontsnappen uit een helikopter".

duikervaring had dan ik en dus hield ik een oogje in het zeil. Aan boord kregen we nog een volledige briefing. Gewapend met een bijna nieuwe 3.000 Lumen duiklamp zag ik de duikdag volledig zitten. Alles verliep echter niet zoals gepland … Onze polyesterboot was een achttal meter lang, ongeveer 1,5 m breed en voorzien van een 200 PK-motor. Een gelaste overkapping bood bescherming tegen de zon. Er zaten 4 personen aan boord, 3 duiksets en 6 aluminium duikflessen van 12 liter. Plaats genoeg dus. Ik vermoed dat het bootje normaal gezien voorzien was voor een tiental personen. Varend naar de duikplaats waren er wel wat golfjes maar niets om je zorgen over te maken. Wij konden eigenlijk normaal babbelen terwijl we verder voeren. Af en toe kregen we wel een streep water in ons gezicht, verder geen probleem. Op een gegeven moment echter hoor ik de kapitein iets roepen, iets zoals "Oeps" of "Wow", eigenlijk weet ik niet meer wat juist, maar ik zie van opzij een gigantische golf aankomen. Ons bootje draait volledig mee omhoog in de golf en verder door tot het volledig ondersteboven ligt! Ik denk nu maar aan een ding: maken dat ik uit de boot ben, en zorgen dat ik tijdig

weg geraak, alvorens de duikflessen of de boot zelf op mij vallen. Ik voel water rondom mij…oef ik lig in het water (eigenlijk onder water), nu van de boot weg zwemmen! Of wat er nog van over blijft tenminste. Ik zie het bootje volledig ondersteboven liggen. Er steekt nog een klein stukje van de romp boven water. En nu wordt de boot pas echt een speelbal van de golven. Er volgen nog verschillende grote golven en een hele hoop schuimend en kolkend water, waardoor je niks kan zien. Daarna lijkt alles even te kalmeren. Dringend tijd om de situatie wat proberen in te schatten. We liggen allemaal verspreid in het water … alle vier … dat is al goed. Er steekt dus niemand meer onder de boot. Hier en daar drijft er een mix van brokstukken op de zee. Opeens herken ik de vorm van een vin, ik zwem er naartoe en trek hem rond mijn voet. Wat verder nog een andere vin, goed bezig, snel er heen zwemmen! Al twee vinnen! Precies nog nooit zo gelukkig geweest! Nu kan 'het feestje' pas echt beginnen. Wat later kan ik twee losse 'jackets' recupereren. Ik zie nu ook duidelijk mijn buddy een stuk verder in het water liggen. Ik zwem met de jackets naar hem toe. Hij ligt wat stuntelig in de zee, maar ziet er

op eerste gezicht redelijk OK uit. Ik kan de duikinstructeur roepen om (eindelijk) wat te komen helpen. Ik overtuig Johan om op zijn rug te gaan liggen, dat is veiliger en gemakkelijker om hem een jacket aan te gorden. Ik duw hem in het jacket, blaas er lucht in en trek er dan zelf ook een aan. Een vin kan ik ook nog missen, dus bevestig ik er een aan zijn voet. Ondertussen dobberen we nog steeds midden op zee rond. Ik betrap er mezelf op dat ik in een onbewuste reflex mijn kompas al heb ingesteld op de kuststrook. Dank u ervaring, dank u training, dank u maritieme overlevingstraining. Ik probeer Johan wat gezelschap te houden en meen zelfs te verstaan van de duikinstructeur dat de kapitein op een of andere manier het vasteland gewaarschuwd heeft. Ik ben echter niet zeker dat ik dat juist begrepen heb. Mijn vertrouwen in de mannen en hun organisatie is door het gebeuren momenteel even onder nul gezakt. Dobberend in de zee ben je blijkbaar vooral op jezelf aangewezen, of zo voelt het toch. Maar kijk, na een tijdje komt er een gelijkaardig bootje aangevaren van een ander duikcentrum. Ik help Johan aan boord en klim nadien zelf in de boot. De instructeur verkiest om nog wat te blijven rondzwemmen in de hoop nog wat materiaal te reHippocampus sept./okt. 2017

Reportage Reisverhaal

de duiklamp en duikbril kwijt. Ik zie niemand meer, geen bootje(s), geen duikinstructeur, geen reddend bootje, gewoon niks eigenlijk ... Waarom sprong ik alweer terug in het water? Dom, dom … Ik zoek en vind een OSB in een van de jackets, blaas hem volledig op en hoop zo weer de aandacht te trekken. Een hele tijd later komt er een bootje aan vol snorkelaars die nog aan hun uitstap op zee moeten beginnen. Hun gidsen praten al even goed Engels als ik Spaans. Ik denk dat ze zich een hoop vragen stellen maar ik begrijp er alleszins niets van. Ze hijsen één duikset aan boord, dan doen ze teken naar mij en versta ik iets als: "OK?". Ik doe een OK-teken terug. Waarop zij doorvaren...!? Misschien hielden ze mij voor de duikgids, misschien zat hun boot al vol, ... ik weet het niet, maar ik lig dus opnieuw moederziel alleen in zee. Ik neem mezelf voor om als er nu nog iets passeert onmiddellijk aan boord te kruipen! (En te blijven zitten ook!). Ik steek de oppervlakteboei zo hoog mogelijk in de lucht gedurende een lange tijd. Op een gegeven moment komt het bootje waar buddy Johan in zit terug aangevaren. Ik kruip er nu snel in. Deze keer gaan we ook onze duikgids terugzoeken en oppikken. Nadien mogen we overstappen in nog een ander bootje waarmee we tot aan een kade varen, de eigenaar van de boten ver-

gezelt ons nu ook. Samen varen we terug richting hotel. Daar aangekomen staat ook nog de supervisor van het evenementenbedrijf ons op te wachten. Er volgt een medische check-up en er wordt een lijst van verloren materiaal opgemaakt. De volgende dag vertrekt onze vlucht in de namiddag. Voor we uitchecken staat men klaar met cash dollars voor mijn verloren materiaal. Proper afgehandeld eigenlijk. Dat was zo ongeveer het hele relaas. Wat hebben we nu bijgeleerd? Ongetwijfeld een hele hoop! Maar het allerbelangrijkste is het volgende: DD dank aan alle mensen die mij hebben leren duiken; DD dank aan Marc Simar voor de wekelijkse training, want die kwam toch van pas; DD dank aan Ben Stiefelhagen van 'Get Wet' voor de 'Maritieme overlevingstraining' die we een aantal keer met Albatros hebben gevolgd. Mijn verloren duiken heb ik ondertussen ingehaald tijdens het Paasweekend in Zeeland. Het was weer top! Dankzij Patrick Machiels, Eric Vergote, Kay Nackaerts en een stel Nederlandse duikers heb ik er vier mooie duiken gedaan.  ROEL VERHOEVEN, DUIKSCHOOL ALBATROS WILSELE

Onze polyesterboot.

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto: Johan Uytdenhouwen.

cupereren. Zelf voel ik me momenteel eigenlijk totaal niet meer veilig in zo een bootje. En aangezien we daar toch moeten blijven dobberen tot onze duikinstructeur zin heeft om ons te vervoegen, beslis ik iets redelijk doms. "Kom", zeg ik tegen Johan, "geef je duikbril (want die had ik niet meer) en je vin maar, dan kan ik helpen zoeken in het water" en ondertussen ben ik dan ook weer even van dat bootje af … De nieuwe kapitein maakt hier geen problemen over en laat me in het water gaan. Hij wijst me nog snel een richting aan en moet dan vliegensvlug wegvaren voor alweer een grote aankomende rollende golf. En blijkbaar ook voor het koraalrif dat plotsklaps opdoemt op ongeveer een 2 meter onder het wateroppervlak. De aankomende golven slaan hier hard op stuk en ik moet uitkijken wat ik doe voor mijn eigen veiligheid. Ondertussen vraag ik me ook af waarom ik me hier eigenlijk bevind? Nadat het meeste schuim opgeklaard is en ik terug wat zicht heb, zie ik de afgescheurde zonnetent van de boot in flarden van elkaar op het rif liggen. Verder liggen er nog twee duiksets op het rif: één volledig gemonteerd, één met de ademautomaat erbij, maar niet gemonteerd. Ik duik onder water en doe er een aan. Op de andere duikfles monteer ik de ademautomaat. Hangend in de zee, half onder water, half boven water. En daar lig ik dan, in het midden van de zee, met twee duiksets van het duikcentrum. Zelf ben ik wel mijn goe-

EXTENDED RANGE

Don’t you think it’s time for a little something extra?

Farther. Deeper. Beyond. Mares is here to discover this along your side. Offering new products that extend your range and limits, to go places you’ve only dreamed of. Mares has developed a new line of equipment flexible enough to bridge the gap between taking your first steps into XR, to the most challenging of explorations.

mares.com

Reportage

Voorwerpen van Grand Congloué 1.

Antieke scheepswrakken en hun ladingen (deel 3) Buiten materiële rijkdommen liggen er in de Middellandse Zee mooiere schatten die wachten om ontdekt te worden.

e Middellandse Zee is de moeder van de beschaving, omgeven met de oudste culturen, een blauw museum onder de zon en het schuim. Meerdere keren heb ik samen met een team archeologen klassieke wrakken gezien en prachtige antieke voorwerpen bovengehaald. Wij hebben nog tientallen van dergelijke scheepswrakken gelokaliseerd, zij wachten enkel nog om vroeg of laat geborgen te worden. Men kan zich de vraag stellen waarom dit nog niet gebeurd is. Het antwoord is simpel: een gebrek aan financiële middelen en bekwame mensen zijn vaak de voornaamste oorzaken.

onderwaterarcheologie Waarom is archeologie in het algemeen en onderwaterarcheologie in het bijzonder

Hippocampus sept./okt. 2017

zo fascinerend? Wij kunnen met vrij grote zekerheid stellen dat iedereen wel belangstelling heeft voor het verleden, of dat nu van zijn eigen familie is of van de hele mensheid. Dat is nu net het mooie aan archeologie. Het is volgens mij tegelijkertijd een wetenschap en een kunst. Ik zou nog verder durven gaan, het is ook een avontuur, een avontuur van gedachte en daad. Onze onderzoeksmethoden zijn de afgelopen anderhalve eeuw, vanaf het begin van archeologie als wetenschap, aanzienlijk veranderd. Een technologisch hoogstandje waardoor een gans nieuwe wereld aan de archeologie werd geopenbaard was ontegensprekelijk de uitvinding van persluchtapparatuur. Hierdoor werd het voor het eerst mogelijk schepen en hun ladingen onder water te bezoeken, te onderzoeken en ook boven te brengen.

zesduizend stuks Zesduizend stuks werden geborgen op drie jaar, waarschijnlijk het vierde of vijfde van de totale lading 'Campanisch' aardewerk uit het wrak van de Grand Congloué 1. Ook andere wrakken bevatten zoveel van dit aardewerk om te kunnen spreken van gewoon vaatwerk bestemd voor het dagelijks gebruik van de bemanning. In om het even welk antiek wrak van de IIIe tot de Ie eeuw vóór Christus was er 'Campanisch' aardewerk aan boord. Dit aardewerk was zo beroemd dat Plinius het zelfs beschreef in zijn 'Naturalis Historia'. 'Campanisch' aardewerk behoort tot de categorie van zeer fijn aardewerk, zorgvuldig gevormd en bedekt met een zwarte glanzende deklaag, soms bruin of rood in het midden. Alle voorwerpen zijn klein van formaat: kopjes, schotels, borden, schenkkannen, 'pyxides' (enkelvoud = pyxis) of juwelendozen en 'skyfoi' (enkelvoud skyfos). Dit

Foto: Guy Bosmans.

Geschiedenis

zwarte kleur Ten slotte werd de zwarte kleur aangebracht met behulp van een erg ingewikkeld procedé waarbij de bereiding van een bijzonder fijn kleimengsel en tevens een uiterst zorgvuldige bakmethode onontbeerlijk waren. Het kleislib dat werd gebruikt voor het aanbrengen van de zwarte kleur op het aardewerk werd verkregen door deze klei te vermengen met water en loog, vermoedelijk loog van de as van hout, waarna men het materiaal een poosje liet staan zodat alleen de heel fijne kleideeltjes bleven zweven. Deze suspensie werd vervolgens gedecanteerd waarna men het een tijdje liet verdampen totdat het een dikte had verkregen geschikt om het aardewerk mee in te wrijven.

bakproces Het aardewerk werd gebakken in een koepelvormige oven waarbij men de temperatuur liet oplopen tot iets minder dan 1.000°C. Op dat moment werden de openingen van de oven gesloten met het onmiddellijk gevolg dat het gehele oppervlak

van het aardewerk werd zwartgeblakerd. Wanneer de oven was afgekoeld tot iets beneden de 800°C, werden de afgesloten gaten weer geopend waardoor opnieuw lucht kon binnenstromen. Hierdoor bleven de gedeelten die bedekt waren met het fijne sliblaagje zwart, terwijl de niet behandelde delen langzamerhand hun zwarte kleur verloren en bruin tot helderrood werden.

evolutie Het 'Campanisch' aardewerk is verdeeld in drie categorieën A, B en C die overeenstemmen met een chronologische volgorde die gaat van de IVe-IIIe eeuw voor Christus tot de keizertijd. 'Campanisch' aardewerk (van Campanië) genoemd naar de typische plaatsen van fabricage, is ook een bron van informatie over het commercieel verkeer in de Etruskisch-Romeinse periode en wordt bovendien door deskundigen beschouwd als een sleutel tot de datering van alle gevonden keramiek. We moeten echter zeer voorzichtig zijn want zelfs toen waren er al imitaties. Omdat 'Campanisch' aardewerk zeer populair was, doch ook vrij duur, werd het om economische redenen vaak nagebootst. In de IVe eeuw vóór Christus ontstond in het Grote Griekenland het zogeheten 'Pre-Campanisch' aardewerk. Vanaf de IIIe en vooral de IIe eeuw vóór Christus ontwikkelde zich het 'Campanisch' aardewerk type A dat gekenmerkt wordt door zijn roodachtige klei en zwart glanzende deklaag die zeer glad aanvoelt. Vaak is dit aardewerk versierd met radiale blad-

Gestempelde motieven op gebroken aardewerk.

De linkse schaal heeft een bruine kleur. Het kommetje ernaast heeft een rode kleur t.g.v. het bakprocedé.

motieven of rozetten. De gestempelde bladmotieven op de bodem van borden en kommen werden altijd in groepen van vier aangebracht. Naamstempels komen nooit voor op dit aardewerk. Daarentegen zien we soms graffiti met de naam van de eigenaar van de drinkbeker of met een aanroeping. Op enkele stukken die gevonden werden op de Grand Congloué 1 werden onder andere de

Foto's (3): Guy Bosmans.

zijn drinkbekers met twee symmetrisch geschikte handvatten, die op dezelfde hoogte van deze recipiënten aansluiten. Dit aardewerk werd gevormd op een grote schijf met in het midden een verhoogd werkblad dat zich zo’n 40 cm boven de grond bevond. De pottenbakker vormde, gezeten op een krukje, zijn schalen en kommen op het werkblad terwijl hij dit met de voet ronddraaide. Op deze wijze had hij beide handen vrij om zijn aardewerk vorm te geven. Eenmaal het aardewerk was gemodelleerd en gedroogd, werd het omgekeerd op de schijf geplaatst en bijgeschaafd. Hierdoor werd een veel gladdere buitenkant verkregen.

namen van Dionysos en Hygieia gegrift. Hygieia was in de Griekse godsdienst de godin van de gezondheid, properheid en hygiëne. Dionysos was de god van de wijn. De oudste exemplaren waren ook vaak versierd met geschilderde witte lijnmotieven en guirlandes onder de rand en op de bodem. Deze versieringen zijn meestal verdwenen door de inwerking van het zeewater. Soms zien we hiervan nog enkele vage restanten. Het 'Campanisch' aardewerk type B is kenmerkend voor de tweede helft van de IIe eeuw en de Ie eeuw vóór Christus. Het heeft een bruinachtige tot vaalgele kleikern. De verflaag is meer dof en broos. Indien er een versiering is aangebracht dan gebeurde dit enkel op de bodem van borden. Het zijn steeds concentrische cirkels ofwel kleine parallelle ribbels. Het type C vervangt het type B in de loop van de laatste eeuw van de Republiek

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage Geschiedenis

en vertegenwoordigt de derde en tevens laatste fase van dit zwarte aardewerk. Het verschijnt tegen het einde van de IIe eeuw. Het vaatwerk wordt gekenmerkt door zijn olijfgroene tot grijze kleikern en een zwarte lak van mindere kwaliteit. Door het uitzicht van het baksel spreekt men hier soms ook van het 'buccheriaal' type, verwijzend naar het zwarte 'Etruskisch' 'bucchero pesante' aardewerk uit de VIe eeuw v. Chr. Dit aardewerk is dikwandig en heeft mede hierdoor een lichtere matte kleur, eerder donkergrijs dan diepzwart. Weer anderen omschrijven het vaak ook als 'Italische sigillata'. In 1952 stelde de Italiaanse professor en archeoloog Nino Lamboglia de eerste classificatie van het 'Campanisch' aardewerk op punt. Zijn typologie werd in 1981 nog uitgebreid en verfijnd door Jean-Paul Morel. Wij wensen hier niet al te diep op in te gaan wegens de vrij ingewikkelde nummering. Ter illustratie toch twee voorbeelden:

Allerhande drinkgerei.

Schalen, kommen en borden om op te dienen of uit te eten.

Foto's (3): Guy Bosmans.

DD CAMP-A6: ondiep bord, diameter tussen 18 en 35 cm, buitenwaarts hellende rand met dubbele plooi; ringvormige voet; concentrische cirkels als bodemdecoratie. DD CAMP-A27Ba: brede diepe kom, diameter tussen 21 en 30 cm, wand met gelijkmatige kromming, opstaande rand; ringvormige uitstaande holle voet; 4 decoratieve radiale palmen. Zoals je kan zien worden bij de typologie van de vormen gehanteerd door Nino Lamboglia enkel de algemene eigenschappen bondig samengevat weergegeven.

Links: type CAMP-A27Ba. Rechts: type CAMP-A6.

besluit Op enkele uitzonderingen na werd dit aardewerk gebruikt als tafelservies voor de rijke Romeinen. Bollen met of zonder handgrepen om uit te drinken, schalen en borden om op te dienen of uit te eten. De enkele exemplaren die we quasi op elk Romeins scheepswrak terugvinden, behoorden zeker tot de dagelijkse gebruiksvoorwerpen van de bemanning. Wat opviel tijdens de berging van iedere lading was de grote hoeveelheid drinkgerei dat werd gevonden. Dit wijst ontegensprekelijk op de verspreiding van de Italiaanse wijn in dezelfde periode. Iemand die dit aardewerk bestudeert zal aan de hand van de specifieke kenmerken

Hippocampus sept./okt. 2017

zoals vorm, kleikleur, deklaag en decoratie in een oogopslag herkennen tot welke categorie een bepaald stuk behoort.

'Campanisch' aardewerk A, B en C.

Foto: Guy Bosmans.

Enkele van de bekendste wrakken die een lading 'Campanisch' aardewerk aan boord hadden: Grand Congloué 1 (Marseille-Frankrijk), Porquerolles (Frankrijk), Punta Scaletta (Giannutri-Italië), Capistello-wrak (Lipari-Sicilië), Spargi (Italië). 

GUY BOSMANS

Bibliografie • Philippe Diolé – Promenades d’archéologie sous-marine. Albin. Paris 1952. • Frederic Dumas – Deep-water archaeology. Routledge and Kegan. London 1962.

• Honor Frost – Under the Mediterranean. Routledge and Kegan. London 1963. • Nino Lamboglia – Per una Classificazione Preliminare della Ceramica

Campana. Instituto Internazionale di Studi Liguri 1952. • Jean-Paul Morel – Céramique campanienne: les formes. Rome 1981.

Advertentie

Mare Tours Bonaire Special BUDDY DIVE RESORT & CARIBBEAN CLUB

Ontdek samen met ons hét kantduikparadijs ter wereld!  duikpakket aan halve prijs*  schrijf in met 10 duikers en betaal er slechts 9 (excl. vlucht)*

 3 % EXTRA NELOS-KORTING op vertoon van Nelos-lidkaart*

KORTING

Nelos-lede n*

SCHRIJF IN OP ÉÉN VAN ONZE DUIKGROEPSREIZEN EGYPTE - Sunrise Holiday & Blue Paradise v.a. € 950 per duiker EGYPTE - Three Corners Equinox & Extra Divers v.a. € 880 per duiker EGYPTE - Three Corners Ocean & Easy Divers Ac. v.a. € 945 per duiker BONAIRE - Caribbean Club va. € 592 per duiker (excl. vlucht) FILIPPIJNEN - Magic Oceans Dive Resort va. € 1.149 per duiker (excl. vlucht)

INFO & RESERVATIE in jouw Mare Tours reiskantoor www.maretours.be/duikreizen online@maretours.be CALLCENTER 016/50 22 22

*Voorwaarden, vertrekdata, meer info en reservatie: maretours.be/duikreizen of in jouw Mare Tours kantoor.

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage Biologie

Invasie van

koraalduivels in de Caraïbische Zee

De vraatzuchtige koraalduivel verstoort het evenwicht op het rif.

Dirk Deraedt het genoegen om te duiken in Martinique, één van de eilanden van de Kleine Antillen. Hij was verbaasd dat men er jacht maakte op de koraalduivels.

et duikcentrum en het merendeel van de duikplaatsen die wij bezochten waren gelegen in een paradijselijke wijdse baai in het zuiden van het eiland, perfect beschut tegen de oostelijke oceaanwinden. Tijdens de duiken openbaarde zich het beste van wat de Caraïbische Zee te bieden heeft: onder andere zeeschildpadden, koningsmakrelen, adelaarsroggen, grote langoesten en zelfs zeepaardjes zorgden voor blije gezichten

bij de duikers aan boord. Daarnaast was ik benieuwd of we koraalduivels zouden zien. Koraalduivels (Pterois volitans, Peterois miles) komt men frequent tegen in het Indo-Pacifische oceaangebied, maar daarnaast heeft de soort zich relatief recent gevestigd in de westelijke Atlantische Oceaan. Mijn vrees dat nu ook de meest oostelijke eilanden van de Caraïben door deze uitheemse indringer ingenomen zijn werd bewaarheid: nagenoeg overal waar

Koraalduivels vormen een plaag in het Caribisch gebied.

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto's (2): Casper Douma.

De voorbije zomervakantie had

Fo t

o: D i rk D e ra e d t .

De geharpoeneerde koraalduivels worden tijdens de duik in een speciale koker vervoerd.

Een geharpoeneerde koraalduivel.

duikers met harpoen Enigszins verbaasd zag ik een van de lokale instructeurs te water gaan met een harpoen in de hand en sprak ik hem hierop aan. Instructeur Jérôme Gaulin van Duikcentrum 'Bouccaniers Diving' in Saint-Anne: "Het doel van deze onderwaterjacht is het uitdunnen van de steeds groter wor-

dende plaag van koraalduivels. Tot 2010 waren er in Martinique geen koraalduivels te vinden. Het eerste exemplaar werd gerapporteerd in 2011. Sindsdien heeft de invasie zich uitgebreid rondom het eiland en is ze verder zuidwaarts gegaan, tot aan de Zuid-Amerikaanse kust. Koraalduivels zijn vraatzuchtige dieren. Door een gebrek aan natuurlijke vijanden neemt hun aantal exponentieel toe en geraken de van nature aanwezige soorten in de verdrukking".

invasie in heel de Caraïben De introductie van de koraalduivel in de Atlantische Oceaan is wellicht het gevolg van het feit dat deze vis een populaire aquariumvis is in de Verenigde Staten, en – al dan niet opzettelijk – in zee geloosd werd. Zo is er een incident bekend waarbij er in 1992 tijdens de orkaan Andrew in Florida een aquarium brak en een zestal koraalduivels in zee terecht kwamen. Sindsdien ver-

Haaien trainen om koraalduivels te eten.

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto's (2): Antonio Busiello.

wij doken kwamen wij grote exemplaren van deze opzichtige schorpioenvis tegen…

Reportage

Haaien kunnen zonder problemen giftige koraalduivels eten.

spreidde de vis zich via Florida en de Bahama's over de westelijke Atlantische Oceaan en de Caraïbische Zee, in een gebied dat zich noordelijk uitstrekt tot New York stad, westelijk tot de golf van Mexico, zuidelijk tot Venezuela en oostelijk tot de Kleine Antillen. Verwacht wordt dat dit gebied zich in de toekomst nog verder zuidwaarts zal uitbreiden, tot de volledige kust van Brazilië. Zonder natuurlijke vijanden en met een extreem hoge voortplantingssnelheid (elk vrouwtje produceert 2 miljoen eieren per jaar) verbaast het niet dat deze soort zich zo snel verspreidt. De koraalduivelpopulatie wordt in haar natuurlijk verspreidingsgebied onder controle gehouden door tal van factoren zoals predatie, concurrentie en ziektes. In de Atlantische Oceaan echter hebben ze weinig natuurlijke vijanden, kunnen ze het hele jaar door reproduceren en zijn ze relatief goed bestand tegen parasieten. Omwille van deze factoren is de koraalduivelinvasie in de Noordwestelijke Atlantische Oceaan en het Caraïbisch gebied een van de meest snelle mariene invasies in de geschiedenis.

negatieve effecten De vraatzucht van de koraalduivels kent geen grenzen. Ze jagen op de meest diverse soorten vis en schaaldieren. Met hun grote waaiervormige borstvinnen drijven ze hun prooi in het nauw om ze vervolgens bliksemsnel met wijd opgengesperde bek op te slokken. Jonge langoesten, lipvissen, papegaaivissen, blennies en vele andere eco-

Hippocampus sept./okt. 2017

logisch belangrijke soorten staan op het menu van de koraalduivel. Dit brede dieet vormt een bedreiging voor vele inheemse vispopulaties: enerzijds door directe predatie, anderzijds is er forse concurrentie met de inheemse viseters zoals snappers en tandbaarzen. Onderzoek toonde aan dat in sommige gebieden waar de koraalduivel zich vestigt, na verloop van tijd het aantal inheemse rifvissen met 80 procent afgenomen is.

Oplossingen? In heel het Caraïbische gebied nemen overheden en organisaties maatregelen om de invasie proberen onder controle te houden. Van de gehele populatie uit te roeien is al lang geen sprake meer, het gaat nu vooral om 'damage control'. Onderwaterjacht: Eén van de maatregelen bestaat uit het harpoeneren van koraalduivels door duikers. Jérôme Gaulin: "De 'Prefecture de Police' heeft aan een 150-tal duikinstructeurs in de Franse Antillen bij decreet een vergunning en een kit met benodigd materieel uitgereikt met als doel koraalduivels af te schieten". Het is duidelijk dat Jérôme niet bepaald gelukkig is met heel dit gebeuren: "In principe hoort een duikinstructeur vissen te tonen, niet te doden. Bij de eerste koraalduivel die ik harpoeneerde heb ik een traan weggepinkt ... Maar ja, het is voor de goede zaak en we hebben toch de indruk dat het helpt. De teller voor Martinique staat momenteel op 8000".

Op mijn vraag wat er met de geharpoeneerde koraalduivels wordt gedaan, toont Jérôme mij een speciaal daartoe voorziene koker: "De gevangen exemplaren worden hier onmiddellijk ingestopt en verzameld, aanvankelijk voor wetenschappelijk onderzoek, maar tegenwoordig bezorgen we ze ook aan enkele restaurants op het eiland, die de vis aan hun klanten aanbieden". Bescherming van predatoren: Een wellicht meer zinvolle maatregel bestaat uit de bescherming van de potentiële vijanden (predatoren) van de koraalduivel. Het is geweten dat tandbaarzen, haaien en fluitvissen in de Pacifische Oceaan koraalduivel eten. In de Atlantische Oceaan zijn tandbaarzen een erg overbeviste soort en voorlopig niet opgewassen tegen de overmacht aan koraalduivels. Nochtans is er hoop: in 2008 werden in de Bahama's voor het eerst tandbaarzen gevangen die koraalduivels in de maag hadden. Daarom is het belangrijk dat predatorpopulaties beschermd worden en de kans krijgen om te herstellen. Dat tandbaarzen ondertussen verzot zijn op juveniele koraalduivels is te zien op: https://youtu.be/PUFnYdgCZys. Haaientraining: Een andere techniek werd door duikers in Honduras uitgeprobeerd en bestaat eruit om haaien aan te leren om koraalduivels te eten. Volgens het 'Florida Museum of Natural History' kunnen haaien zonder problemen giftige vissen eten. Rifhaaien worden door duikers gevoederd met koraalduivels. Eerst worden de ko-

Foto: Antonio Busiello.

Biologie

Co n

s e r v ati o n C o m m is s

io n

l ori

Fi s

fe d li

F o t o: F

Foto: David Pressler - h2oideas@aol.com

Rechtsonder: Voor heerlijke gerechten van de koraalduivel. 'How to Fillet a Lionfish' (https:// youtu.be/fRI0zgjPtu8).

Een tandbaars slokt een koraalduivel naar binnen.

raalduivels gedood en aan de haaien gevoerd, zodat ze de smaak leerden kennen. Vervolgens wordt een gewonde koraalduivel in het water gelaten, zodat de haaien er aan wennen op ze te jagen. Uiteindelijk zullen de haaien deze indringers als prooi zien, waardoor de populatie van de koraalduivel weer in verhouding zal komen. Mariene biologen hebben hun bedenkingen bij dergelijke technieken, die vooral tot gevolg zullen hebben dat haaien duikers zullen associëren met voedsel. Promotie als consumptievis: Koraalduivel massaal vangen voor consumptie is een andere optie: bijzonder rijk aan omega-3 vetzuren is het wellicht de meest voedzame en ecologisch verantwoorde consumptievis die er bestaat. In de regio bestaan er diverse campagnes om de koraalduivel als consumptievis te promoten, zoals de 'Eat 'Em to Beat 'Em' campagne in de Bermuda-eilanden.

lokale vissers In Martinique, dat relatief laat geteisterd wordt, is het eten van koraalduivel nog niet echt ingeburgerd, hoewel daar langzaam verandering in lijkt te komen. Ik ontmoette Bernard Chou, een geboren en getogen Martinikaan, die, zoals vele eilandbewoners, zijn vrije tijd doorbrengt met vrijduiken en onderwaterjacht. Hij heeft de opkomst van de koraalduivel van dichtbij meegemaakt en werd bij zijn eerste vangst zelfs verwond door een giftige stekel van het dier. Terwijl hij het litteken op zijn hand

Hippocampus sept./okt. 2017

toont, doet Bernard zijn relaas: "De steek van een koraalduivel kan extreem pijnlijk zijn, hoewel het in mijn geval nog meeviel: ik heb onmiddellijk de steekwonde aangestipt met een brandende sigaret. Dat heeft erger voorkomen, het gif wordt namelijk inactief door verhitting". Hij ziet dat ik mijn wenkbrauwen frons bij deze onorthodoxe behandelmethode en moet lachen. Hij vertelt verder: "In het begin waren de beroepsvissers bang om gestoken te worden, en schudden ze de koraalduivels die in hun fuiken zaten terug in zee. Nu wordt de vis meer en meer meegenomen en voor consumptie aangeboden". Bernard zelf blijkt een groot liefhebber van koraalduivel te zijn: "Ik heb koraalduivel al op alle mogelijke wijzen klaargemaakt: in de oven, gegrild en zelfs rauw als carpaccio: allemaal even lekker en vergelijkbaar met de rascasse uit de Zuid-Franse keuken".

invasieve exoten Zal deze invasie van koraalduivels uit de hand lopen en de biodiversiteit werkelijk bedreigen, of zal er zich mettertijd een acceptabel evenwicht instellen? De introductie van vreemde soorten – al dan niet bewust – door de mens heeft in het verleden al ware ravages aangericht. Zo heeft het uitzetten van de Nijlbaars in het Victoriameer aanleiding gegeven tot de uitroeiing van vele vissoorten die in het meer endemisch aanwezig waren. En vele duikers zullen zich de paniek herinneren die in de negentiger jaren aan de Zuid-Franse Middellandse Zeekust heerste naar aanleiding

van een exotisch wier, Caulerpa taxifolia, dat per ongeluk vanuit een aquarium in Monaco in zee geloosd was, en dat alle leven dreigde te overwoekeren. De tijd zal uitwijzen welke kant het met de koraalduivels opgaat.

Pani pwoblem? Is het voor ons, duikers, nog de moeite om een duiktrip naar de Caraïben te maken? Zeker. In mijn ervaring is de aanwezigheid van koraalduivels in de Caraïbische Zee op dit ogenblik geen storend element in de beleving van de recreatieve duiker en blijft het absoluut de moeite waard om een duikreis naar de Antillen te plannen. Of zoals men in Martinique zorgeloos pleegt te zeggen: "Pani pwoblem!". 

DIRK DERAEDT, 3*INSTRUCTEUR

Lees zeker ook het artikel 'Jagen op een prachtige veelvraat' van Cora Knopper, dat gepubliceerd werd in sept./okt. 2016 (Hippo 260) pagina's 38-40 (www.nelos.be/hippo260).

Xpl re Diving .be

www.

Duikcentrum

G KORTIN G R O EP S S R E UIK VOOR D

“Net dat tikkeltje meer”

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com

Spiegeltje aan de wand

Hippoëzie

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand Wie is het mooiste visje van het land? In de spiegellijven van m’n buren neem jij me in de luren want, had ik daarvoor nog zoveel lol jij maakt snel je netten vol Spiegeltje, spiegeltje aan de wand Ben ik nog het mooiste visje van het land? In de weerkaatsing van vitrineglas bekijk ik mijn dood karkas en zie, vanop mijn lijkwade van ijs de andere vissen en mijn prijs. Spiegeltje, spiegeltje aan de wand Wie is het mooiste stukje vis van het land?

Foto: Ivo Madder.

Als twee ogen me goed bekijken plukt een hand me uit de lijken ik knipoog nog eenmaal naar snijdend metaal en weet nu: ik ben de mooiste.

Fonny Heyrman

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage

Duikende kogels

Een normale kogel vliegt onder water amper een meter ver.

Je herkent de volgende scene zeker vanuit een actie- of oorlogsfilm: de held duikt in het water om te ontsnappen aan de regen kogels die het water insuizen. Daarbij duikt hij zo diep mogelijk om buiten het bereik van deze dodelijke projectielen te blijven. Maar ben je onder water wel

Foto: NRK Viten.

veilig voor kogels? Zo ja, hoe diep moet je dan duiken?

Het experiment waarbij een kogel onder water afgeschoten wordt op de Noorse fysicus Andreas Wahl.

ntuĂŻtief zou je denken dat onze held zeer diep moet duiken om zich te beschermen tegen projectielen met een snelheid van rond de kilometer per seconde en die honderden meters ver dodelijk zijn. Schijn bedriegt echter. Al een meter

Hippocampus sept./okt. 2017

diep is voldoende om ze af te remmen tot een ongevaarlijke slakkengang. Er zijn al een paar waaghalzen die dit geprobeerd en gefilmd hebben. Je kan het hierdoor met je eigen ogen zien zonder

gevaar te lopen. In een aflevering van de populaire 'Mythbusters' schieten ze met een '.50 kaliber' scherpschuttersgeweer, een wapen gekend vanwege zijn precisie en reikwijdte van 2 km, in een zwembad. De enorme kogel gaat slechts enkele meters ver (www.youtube.com/ watch?v=yvSTuLIjRm8). Een stapje verder gaat de Noorse fysicus Andreas Wahl die zich voor een wapen in een zwembad plaatst en het dan afvuurt. Hij komt, zoals te verwachten was, levend uit dit experiment (https://youtu.be/jtD2vvgBBCI). Hoe komt het dat kogels onder water amper vooruitkomen? De weerstand die een voorwerp ondervindt, is onder andere afhankelijk van de dichtheid van de stof waarin het voorwerp zich voortbeweegt en van het kwadraat van de snelheid ten opzichte van die stof. Als duikers weten we dat de dichtheid of soortelijke massa van water veel groter (800 maal) is dan die van lucht. En daar waar vaste stoffen de neiging hebben om te scheuren bij impact gebeurt dit niet in een vloeistof. Water kan

Foto: NRK Viten.

Fysica

hierdoor de kogel gedurende het volledige traject sterk vertragen. Resultaat: voorwerpen met hoge snelheid dumpen hun energie zeer snel in water. Kogels die in de lucht ver vliegen, geraken amper een meter vooruit in water.

De formule voor de berekening van de weerstand levert misschien een andere oplossing voor dit probleem van de traagheid want hierin komt ook de weerstandscoëfficiënt van het voorwerp zelf voor. We weten allemaal dat hoe beter iets gestroomlijnd is, hoe sneller het met dezelfde energie vooruit gaat. Als duikers passen we deze redenering toe door ons materiaal zo goed mogelijk 'gestroomlijnd' te configureren door onder andere uitstekende voorwerpen te vermijden, waardoor we minder energie moeten gebruiken om te zwemmen. Dus als we onze kogels nu meer zouden stoomlijnen, zouden die dan verder gaan? Ongetwijfeld wel, maar of dit extraatje goed genoeg is, blijft maar de vraag. Het gebruik van harpoengeweren is een gekende toepassing van deze benadering binnen de duikwereld. De harpoenen zijn zware, pijlvormige projectielen met een zeer goede stroomlijning. Als door het verminderen van de weerstandscoëfficiënt we ver zouden kunnen schieten, dan zou het met deze wapens moeten lukken. In het filmpje op https://youtu.be/ mNQadhQoHEk zien we een ver schot door een isomoblok ('isomo' staat voor 'isolation moderne', de volksnaam voor geëxpandeerd polystyreen). Het beeld bedriegt echter want de afstand tussen harpoen en blok is amper 9 meter. Een ander illustratief voorbeeld is de vertraagde weergave van een pijl afgevuurd onder water op http://youtu.be/K0xprof2Jzo. Je ziet de pijl op het einde als het ware vallen. Toegegeven het resultaat is beter dan met kogels, maar toch. Ik hoor je denken, natuurlijk dat die niet ver gaan, een harpoen wordt immers met een rubberen band afgeschoten. Wat als

Het Russisch onderwaterpistool SPP-1 met een lader voor vijf pijlen.

we nu kogels maken die er als pijlen uitzien? De eerste vraag hierbij is of we inderdaad een geweer of een pistool onder water kunnen afvuren. Het filmpje van de fysicus hierboven geeft ons hierop een positief antwoord. Immers, de huls van de kogel bevat alle nodige stoffen om een interne ontploffing mogelijk te maken zonder dat er iets van buitenaf toegevoegd moet worden. De mechanische energie van de slagpin is voldoende om het kruit te ontsteken. En deze beweging lukt onder water. Het principe van pijlmunitie werd voor het eerst door de Duitsers toegepast in hun 'Heckler & Koch P11' pistool. Oorspronkelijk ontworpen in de jaren '70, schiet dit wapen vanuit afzonderlijke containers maximaal vijf door vinnen gestabiliseerde, raketaangedreven pijlen van ongeveer 10 centimeter lang af. Na het afvuren van de vijf patronen moest het wapen terug naar de fabrikant voor het herladen van de containers. De pijlen hadden een ef-

Door cavicatie wordt een normale kogel afgeremd.

Foto: Sokrates junior.

Omgekeerd geredeneerd betekent dit dat als je een voorwerp snel door het water wil doen bewegen je veel energie ter beschikking moet hebben. En dat iedere km per uur sneller exponentieel meer energie vergt. Indien je ervaring hebt met zwemmen tegen de stroom in, dan weet je wat ik bedoel.

Foto: NRK Viten.

Hoe sneller onder water?

Het Duitse 'Heckler && Koch P11' onderwaterpistool met pijlminutie.

fectief bereik van ongeveer 15 meter als er juist onder water mee geschoten werd, maar dit bereik kalfde naarmate je er dieper mee dook snel af. Dit onderwaterpistool kan je in actie zien op http://youtu. be/H0JyUi1-fyI (zonder de uitwerking ervan op een doel). De Russen waren (en zijn?) het meest actief op het gebied van onderwatervuurwapens. Hun 'SPP-1' voor de Sovjet-duikers werd in 1971 in gebruik genomen. Het vuurt een ronde 11,5 cm lange stalen pijl af. Het voordeel is dat het door de duiker zelf kan herladen worden. De kracht van deze wapens is echter nog steeds beperkt, zeker als er diep onder water mee geschoten wordt. De grotere kracht van de ontploffing zorgt voor een grotere initiële snelheid van het projectiel maar dit voordeel wordt door het water snel tenietgedaan. Vuurwapens hebben echter wel hun hanteerbaarheid als groot voordeel t.o.v. harpoenen. Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage Fysica

supercaviteit Sommigen aanvaarden de grenzen van de fysica niet zomaar en gaan op zoek naar een oplossing. Waarom ze dit doen, kan je ontdekken in de toepassingen een beetje verderop. Maar voor we daar zijn moeten we het eerst over cavitatie hebben. Cavitatie is het verschijnsel waarbij in een turbulent bewegende vloeistof de omgevingsdruk lager wordt dan de dampdruk van de vloeistof. Dit betekent dat op die plaats de vloeistof verdampt, overgaat in gas en lokaal een bel vormt. Waar water bij atmosferische druk pas bij 100°C gasvormig wordt, treedt dit bij een verlaagde druk reeds bij lagere temperatuur op.

Cavitatie is in het dagelijks leven en de zeevaart geen goed nieuws en wordt daarom zo veel mogelijk vermeden. Maar ieder nadeel heeft ook zijn voordeel, want bellen betekenen ook een kleinere weerstand. Stel je voor dat we door gebruik te maken van de cavitatie-effecten een gasbel in een vloeistof (water in ons geval) zouden creëren, groot genoeg om een voorwerp dat door die vloeistof beweegt te omvatten. De huid van het voorwerp zou dan wrijven tegen het gas en niet tegen

Booteigenaars kennen dit verschijnsel omdat bij scheepsschroeven hoge snelheden optreden en volgens de 'Wet van Bernoulli' treedt er hierdoor een drukverlaging op. Deze drukval veroorzaakt dampbellen die met grote kracht imploderen als ze terug in een gebied komen waar de druk hoger is. Door de asymmetrische implosie van de bel wordt er een

schokgolf opgewekt die te horen is als een kleine knal en een 'pitting' schade aan de schroefbladen kan toebrengen. Het geluid van caviterende scheepsschroeven is afhankelijk van het schip en de schroef. Het geluid ervan wordt door onderzeebootbemanningen gebruikt om het type schip te identificeren. Doordat het cavitatiegeluid afhankelijk is van de hydrostatische druk en dus van de diepgang, kunnen ze zelfs nagaan hoe zwaar het schip geladen werd. Maar cavitatie treedt ook op in dieselmotoren, pompen, … met dezelfde nadelige gevolgen voor de levensduur.

Met het 'Rapid Airborne Mine Clearance System' (RAMICS) worden vanuit helikopters supercavitatiekogels op onderzeese mijnen afgeschoten om ze tot ontploffing te brengen.

Hippocampus sept./okt. 2017

de vloeistof, waardoor de weerstand veel kleiner zou zijn. Door deze verminderde wrijvingsweerstand op het object moet het dan mogelijk zijn om hoge snelheden te bereiken. Deze toepassing wordt 'supercavitatie' genoemd, een woord dat je niet in het Nederlands woordenboek vindt. Hoe maak je zo'n bel? In plaats van een scherpe, hydrodynamische aanvalshoek voorzie je het voorwerp van een stompe vorm. Supercaviterende schroeven van speedboten, waarbij de bellen voorbij de schroefbladen imploderen, zijn hierop gebaseerd. Bij een kogel wordt de bel gecreëerd door het aanbrengen van een stompe punt (zie tekening). Een probleem is dat de kogel in de bel moet blijven want als die de scheidingslijn met het water raakt, dan verhoogt de weerstand aan die kant snel. Ook vergt deze opzet veel energie om de bel te behouden, wat met een schot niet continue mogelijk is. Toch worden deze kogels gemaakt en gebruikt. De video http://youtu.be/YKMWuMRwyCk toont kogels die door 13 plastic bussen water vliegen, daarna door een stalen plaat en vervolgens door de 14e en laatste bus. Een standaardkogel zou nog niet door de helft van de bussen water gaan. Dit soort kogels is niet alleen interessant voor speciale gevechtseenheden zoals de SEAL's en voor bewakers aan de waterkant, maar ook voor andere toepassingen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat naast de Russen ook de Amerikanen dit verschijnsel onderzoeken. Ze hebben sinds 1997 het 'snelheidsrecord onder water' op hun naam. In dat jaar meldde het 'Naval Undersea Warfare Center' (NUWC) op Rhode Island dat een groep wetenschappers een kogel onder water had afgevuurd die de geluidsbarrière had doorbroken. In lucht is de geluidssnelheid 'maar' 340 meter per seconde maar in water is dit 1.500 meter per seconde, oftewel 5.400 kilometer per uur. Dit betekent echter niet dat ze alle problemen van stabiliteit en sturing voor meer gesofisticeerde wapens opgelost hebben. Nu men weet hoe projectielen onder water supersonische snelheid te geven, opent zich een scala van mogelijkheden voor de onderzeewapens van de toekomst. Er kleven echter zo veel problemen aan de toepassing ervan dat ze nog niet uitgeëxperimenteerd zijn.

Stroming rond een kogel in een vloeistof.

Stroming rond een supercaviteitskogel in een vloeistof.

Stroming rond een pijl in een vloeistof.

Tekeningen: Patrick Van Hoeserlande.

toepassingen op grote voorwerpen

Een torpedo in het water.

Een supercavitatietorpedo in water.

Toch betekenen deze problemen niet dat er niets ontwikkeld wordt. De Amerikaanse marine probeert al enkele jaren een 'Rapid Airborne Mine Clearance System' (RAMICS) uit, waarbij vanuit een helikopter boven zee mijnen op de zeebodem onschadelijk worden gemaakt. Een boordwapen vuurt supercavitatiekogels af die nog voldoende snelheid behouden om onder de zeespiegel verder naar beneden te suizen. Daarbij hebben ze op het einde van hun traject nog voldoende kinetische energie om de mijn binnen te dringen en tot ontploffing te brengen. Naast het behoud van snelheid buiten ze hierbij nog een extra voordeel van deze soort kogels uit. Deze projectielen zijn immers minder gevoelig aan koerswijziging door de invalshoek bij impact op het wateroppervlak. In de vertraagde weergave

van http://youtu.be/OubvTOHWTms zie je duidelijk dat de kogel zeer snel rond zijn as begint te tollen. Dit is bij supercavitatiekogels niet het geval vanwege de aanwezigheid van een bel. Dus als gewone kogels hypothetisch voldoende snelheid zouden bezitten om zeemijnen tot ontploffing te brengen dan zou de helikopter boven de mijn moeten hangen. Iets dat zeker te vermijden is op het moment van de ontploffing. Deze ongevoeligheid ten opzichte van de invalshoek maakt supercavitatiekogels interessant als verdediging tegen kleine vaartuigen. Dit type boot wordt bij hoge zee 'beschermd' door de golven waarop gewone kogels sterk afwijken, afketsen als het ware. Dit is niet het geval met de superkogels die gewoon door de golven vliegen.

Op 12 augustus 2000 zonk de Russische duikboot de Koersk in de Barentszee na een ongeluk, waarbij alle 118 opvarenden het leven lieten. Een mogelijk hypothese was dat het om een ongeluk met de supercavitatietorpedo de Shkval (de naam betekent zoiets als 'windstoot') ging. Deze door een raket aangedreven torpedo maakt veel lawaai en is angstwekkend snel. Een gewone, snelle torpedo haalt hooguit 120 kilometer per uur, terwijl de Shkval zeker de 500 kilometer per uur overtreft. De raketmotor als aandrijving is pure noodzaak omdat een gewone schroef in zo'n cavitatiebel niet werkt. Maar zonder schroef gaat het in het begin ook niet, want in de eerste, trage fase is de gasbel nog niet gevormd en kun je met een raketmotor niets beginnen. Op een schip wordt de torpedo als een pijl afgeschoten met een mechanische katapult. De bel van de torpedo wordt echter niet door een stompe punt gecreëerd, maar door het wapen zelf. In de neus, juist voor de lading, zit er een generator die voor de productie van het nodige gas zorgt. De torpedo wordt gestuurd door een combinatie van vinnen die aan de binnenkant van de bocht uit de bel gestoken worden en het beïnvloeden van de belvorming. De correctiemogelijkheden zijn echter beperkt. Een duikboot die dit type onderwaterprojectiel gebruikt, moet hierdoor richting doel wijzen en zeker van het 'schot' zijn. De torpedo is zo snel als een pijl, maar dan een zeer luidruchtig exemplaar. De volgende toepassing waar Chinezen en Amerikanen voor gaan is een supersonische, supercaviterende onderzeeër. Onder water in enkele uren van het ene naar het andere continent varen, wat een reis! Het zal waarschijnlijk nog enkele decennia duren voor het zo ver is. Ook zal het ecologisch aspect moeten bekeken worden want zo manoeuvreerbaar zal deze duikboot niet zijn en is het dus oppassen geblazen voor botsingen met grote zeefauna. Tenzij de technologische evolutie ook hiervoor een oplossing aanreikt.

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage Fysica

epiloog Buiten schroeven is supercavitatie niet iets wat we als duiker snel zullen tegenkomen. Om dienst te doen als bestuurder van een superscooter zal je waarschijnlijk geen enkele kandidaat vinden. Het staat echter wel chic als je bij de volgende actiefilm je medetoeschouwers kan verrassen met de wetenschappelijke uitleg waarom de held onder water aan de kogels kan ontsnappen. Zelfs als hij daarbij niet diep duikt. Hoe hij uiteindelijk aan de boosaardige achtervolgers ontsnapt, is stof voor een ander artikel.

En als je zelf ooit achtervolgd wordt dan is het beste advies: "Dive, dive, dive!". Tenzij de bandieten er al een ganse tijd naast schieten en eigenlijk wel goede schutters zijn, want dat zou er kunnen op wijzen dat ze met supercavitatiekogels schieten. Die kogels zijn immers boven water niet al te precies, maar onder water dan weer wel. In dat geval kan je maar beter snel weglopen. 

PATRICK VAN HOESERLANDE

De Russische 'Shkval', een supercavitatietorpedo.

'Mijn buddy', een

nieuwe rubriek in Hippocampus Enkele weken geleden ben ik, Patrick Van Hoeserlande, gestart met duiken in het kader van een nieuwe reeks voor de Hippocampus.

et idee is om in iedere editie van de reeks 'Mijn buddy' mijn ervaringen tijdens een 'speciale' duik met een NELOS-duiker te vertellen. Speciaal neem ik hier zeer breed. Dat kan gaan over een bepaalde manier van duiken of een interessant facet van de duiksport belichten. Dat betekent natuurlijk niet dat mijn buddy alleen maar 'speciaal' duikt, maar daar

Hippocampus sept./okt. 2017

toch een voorliefde voor heeft? Ik probeer ook een 'niche' te nemen en niet iets ruim, want een artikel over een buddy onderwaterfotograaf zorgt er voor dat er geen andere fotografen aan bod kunnen komen. Een buddy die het liefst macro neemt van zeeslakken geeft anderen de kans om ook als 'mijn buddy' te fungeren. Met deze vaste rubriek wil ik de variatie in het duiken binnen onze liga in de verf zetten, alsook NELOS-leden de kans geven om in ons bondsblad aan bod te komen. De publicatie van de reeks start van zodra ik een voorraadje artikels heb, zodat ik één artikel per editie van de Hippocampus kan garanderen. Je zal dus een paar maanden

moeten wachten om het resultaat te lezen. Van zodra het eerste artikel verschijnt verwacht ik dat onze leden zullen reageren en mijn keuze aan buddy's zal toenemen, maar tot dan probeer ik onder andere via een NELOS-info en deze Hippocampus 'speciale buddy's' te vinden. Ken je iemand die in aanmerking komt om als 'mijn buddy' onder water te gaan? Stuur hem of haar dit berichtje door. Of ben je zelf zo'n 'speciale' buddy? Contacteer me dan via: patrick.vanhoeserlande@nelos. be.  PATRICK (HOESY) VAN HOESERLANDE, 2*INSTRUCTEUR, REDACTIELID

Foto: Alexander Reynaert .

Mijn buddy

THERMISCHE ISOLATIE

SEMI-DROOGPAK IN NEOPREEN VAN 7 MM. WATERDICHTE T-ZIP RUGRITS.

BEWEGINGSVRIJHEID EENDELIG PAK MET KAP. DIJZAKJE VOOR DE KAP. VOORGEVORMD.

SCHUURBESTENDIG

ERGONOMISCHE VERSTEVIGINGEN OP DE KNIEÃ&#x2039;N (SUPRATEX) EN DE SCHOUDERS

Reportage

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

Nieuw duikmateriaal

Nu de zomer op zijn einde loopt en er volop plannen gemaakt worden voor een korte duikvakantie op het einde van het jaar, heb je misschien nood aan nieuw duikmateriaal? Of moet je verlanglijstje voor de cadeaus tijdens de komende feestdagen nog wat aangevuld worden? Hier volgen enkele ideeën.

Bare De Bare 'Velocity Ultra 7 mm' is een natpak van soepel neopreen, uitgevoerd in 'progressive full-stretch'-constructie (PFS), zoals gekend bij het populaire 'Velocity' duikpak. PFS is een unieke constructietechniek die een combinatie van drie verschillende 'full-stretch' neopreenmaterialen gebruikt. Bare past een selectieve stofstrategie toe, die hen in staat stelt om een pak te leveren met een betere duurzaamheid en waarde, terwijl het niet inboet op pasvorm, gevoel en prestatie. Vooral de schouders, mouwen en bovenrug van het pak zijn erg soepel. De binnenzijde is, ter hoogte van de romp, voorzien van het ultrawarme 'Celliant® Infra red Technology', dat zijn nut al bewezen heeft bij de Bare 'Reactive' natpakken. Uitgevoerd met 'Protekt' kniebescherming. De met Velcro® verstelbare kraag met 'booklet-style' flap beschermt je pak tegen halen en pluizen door het klittenband. De 'Heavy-duty' rugrits met 'skin-to-skin' interne afdichtingsflap houdt het water buiten. De specifiek vormgeving van de halsafsluiting minimaliseert het binnendringen van water via de hals. Het pak bevat interne 'flip seals' halverwege de onderarmen en halverwege de kuiten om het binnendringen van water tegen te gaan. De 'secure-lock'-constructie (dubbel verlijmd) voorkomt het binnendringen van water door de naden. Om het comfort te verhogen werden de naden van de onderarmen naadloos uitgevoerd. Ritsen op de polsen en 'Heavy-duty' enkelritsen vergemakkelijken het aantrekken. Advies verkoopprijs: 359,00 euro. www.baresports.com www.amilcosports.be

Mares De Mares 'Snorkel@' heeft zijn naam te danken aan het feit dat je hem heel klein kan oprollen, waarna hij gemakkelijk past in de opbergzak van je trimvest. Je kan hem ook bevestigen aan een D-ring. Deze oprolbare snorkel van silicone wordt geleverd met een handige houder. Prijs: 16,00 euro. www.mares.com

Hippocampus sept./okt. 2017

Speeron De 'Travel Snorkel' van Speeron is eveneens oprolbaar. Deze snorkel is gemaakt van hoogwaardige siliconen en makkelijk te gebruiken. Dankzij het elastische materiaal is hij extreem compact en vouwt hij terug in zijn oorspronkelijke vorm. Hoogte van de snorkel: 38 cm, Ø 25 mm, mondstuk: 4 cm, 124 g licht. De praktische snorkelhouder is gemaakt van hard plastic (Ø 10 cm, ca. 3 cm breed) en voorzien van een verstelbare lus. Prijs: 39,90 euro. www.speeron.de

Subea Decathlon De oppervlaktesignalisatieboei (OSB) van Subea is voorzien van een gepatenteerd terugslagventiel, waardoor de boei opgeblazen blijft, ook wanneer hij plat op het water ligt t.g.v. wind, golven, gebrek aan spanning op het touw, … De OSB loopt niet volledig leeg en blijft dus functioneel en zichtbaar. Het ventiel doet ook dienst als overdrukventiel, zodat de boei niet beschadigd raakt wanneer de lucht uitzet bij het stijgen. Belangrijk nieuwe kenmerk voor de Subsea OSB die in 2017 geüpdatet werd: de boei is voorzien van een ballast zonder lood. Het ontwerpteam heeft voor deze oplossing gekozen omdat ze in de eerste plaats milieuvriendelijker is en omdat de 'diabolo'-vorm van de ballast het oprollen van de koord vergemakkelijkt en de vorming van knopen tegengaat bij het afrollen. Het materiaal in PU-composiet vermengd met zink heeft voldoende volume en dichtheid om tijdens het uitwerpen te zinken. Prijs: 17,99 euro. www.decathlon.be

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

Waterproof Het nieuwe 'Neoskin 1 mm' tropenduikpak van Waterproof zit extreem comfortabel. Door het 'superstretch' en 'supersoft' materiaal lijkt het wel of je een pyjama aanhebt die je niet wilt uitdoen. Het materiaal is zwaarder en warmer dan lycra en toch zachter en flexibeler dan een neopreen natpak. Het duikpak is volledig 'wind- en splashproof', past bij alle lichaamsvormen en de vlak gelijmde en blindgestikte naden zijn van zeer goede kwaliteit. Dankzij de flexibele, zachte binnenbekleding kan je het pak gemakkelijk aan- en uitdoen. De 'YKK Vision ritssluiting' is 100% corrosievrij. Richtprijs: 99,95 euro. www.waterproof.eu

Scubapro Met de 'UPF-collectie' van Scubapro ben je de hele dag beschermd zonder dat dit ten koste gaat van stijl. De modieuse 'UPF collectie', ook gekend als de 'Rash guards', beschermt duikers boven en onder water maximaal tegen schadelijke UV-straling, steken en schaafwonden. De kledingstukken voelen zacht aan, zitten prettig, drogen snel en zijn kleurvast. Hun collectie is zo gevarieerd dat er voor iedere smaak

en duikstijl kleding is. Verkrijgbaar met korte of lange mouwen in verschillende heren- en damesvarianten (streamers, leggings, shorty's met bikinisnittops). Duikers zijn beschermd ĂŠn zien er tegelijk fantastisch uit â&#x20AC;&#x201C; voor, tijdens en na de duik. Je kan de 'Rash guards' ook dragen onder een natpak. Dan trek je het pak des te makkelijker aan en ben je verzekerd van een extra laag warmte. Ook te gebruiken tijden de zwembadtraining. www.scubapro.com

Product recall Suunto Suunto heeft een mogelijk veiligheidsrisico ontdekt bij alle 'Suunto Wireless Tank Transmitters' en 'Suunto Tank PODs'. Suunto roept deze producten terug voor een upgrade en adviseert ze tot die tijd niet te gebruiken. Meer info bij je duikshop of op: www.suunto.com/Support/recall/suunto-wireless-tank-pressure-transmitter-and-suunto-tank-pod-recall.

Hippocampus sept./okt. 2017

NIEUW

ECHT

UW COMPUTER.

DE NIEUWE GALILEO IS ER! Met innovatieve technologie en intuĂŻtief design hebben we de volgende generatie van de Galileo speciaal voor u ontworpen. Pas de kleuren en schermen aan en breid de computer uit met accessoires zodat het echt uw duikcomputer is. De G2 gaat waar uw duikpassie u ook brengt recreatief duiken, CCR, freediven, sidemount. Zelfs uw duikprofiel is uniek â&#x20AC;&#x201C; het wordt gebaseerd op uw ademhalingssnelheid, huidtemperatuur en hartslag. Net zo uniek als u.

DEEP DOWN YOU WANT THE BEST

NIEUW

S C U B A P R O . O N L I N E / D U T/ G 2 /

Regionieuws Instructeursduik

Instructeursduikdag lichting 1*I van 2017 Je hoort vaak van mensen die op de Zeestage voor 2*Instructeur geweest zijn dat de ervaringen zo intensief waren dat er vriendschapsbanden voor het leven gesmeed worden. Dat is ook logisch: je legt met een beperkte groep een kort maar intens parcours af op de stage. Dat gevoel heerst er logischerwijze veel minder in het traject naar 1*Instructeur: je ontmoet elkaar immers maar kort eens tijdens de voorbereidende les-

e lichting 1*I van 2017 had een serieuze klik: voor velen was het ook een hernieuwde kennismaking van tijdens de lessen Assistent-Instructeur, anderen kenden elkaar via bevriende clubs of evenementen. En de samenhorigheid groeide! Geert Van de Berckt kwam op het lumineuze idee om een facebookgroep op te richten: 'NELOS-klas van 2017 1*Instructeurs', die al vlug 29 leden telde. Deze groep werd een echte community: in de maand februari werd er met iedereen meegeleefd en voor elk examen werd er gesupporterd. Het laatste examen op 17 februari sloot het rijtje voorlopig af tot het herexamen op 12 maart 2017, waar er nog

een aantal mensen hun felbegeerde ster kregen. Omdat de community zo levendig was werd besloten om de vriendschapsbanden nog wat strakker aan te halen. Glenn Verhalle stelde voor om een 'Instructeursduikje' te organiseren. Zo gezegd zo gedaan en er werd een doodle gestart. Ook hier werd de hechtheid van de groep bevestigd: 25 mensen kozen enkele data uit en 7 mei 2017 werd de populairste dag met 17 inschrijvingen.

slakdolfjes Hoewel het op 6 mei een schitterende dag was met veel zon in Zeeland (Pieter Weg-

Glenn Verhalle organiseerde een instructeursduik voor de 1*Instructeurs van de lichting 2017.

ge en Glenn Verhalle waren samen met enkele anderen van de Neptunus duikclub al eens poolshoogte gaan nemen), liet het weer ons op 7 mei in de steek : veel wind en koud. Bovendien was Murphy die dag de onuitgenodigde gast op de duik! Hij zorgde er voor dat enkele mensen moesten afhaken door een buikgriep, opgeroepen voor het werk, te weinig kader voor een clubduik, â&#x20AC;Ś Uiteindelijk waren we nog met 9, maar het was er niet minder plezant om. En de duikjes maakten alles goed. De zichtbaarheid was tegen alle verwachtingen in zeer goed

Baby-slakdolfjes tijdens de ochtendduik, daar moest op getoast worden.

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto's (3): archief Glenn Verhalle.

sen in Mechelen. Of moeten we zeggen 'heerste'?

en het onderwaterleven kwam alweer volop op gang. Bij de eerste duik op het 'Sas van Goes' zagen we onder meer een baby-slakdofje (minstens even schattig als baby-clownvisjes), daar moest tijdens de après-dive op getoast worden!

onderwaterbiologie Na het vullen van de flessen trokken we richting 'Wemeldinge parking', de 5-sterren 'hotspot' van de Oosterschelde, om er alvast een goed plekje te reserveren. Gelukkig dat we dat gedaan hebben want het was er al 'volle bak'! De mobilhome van Glenn bood wat beschutting tegen de wind en was het ook een ideale plek om elkaar nog wat beter te leren kennen, inzicht te krijgen over hoe men dingen aanpakt in andere clubs en bij de verschillende (V)OSSEN (de regionale organisaties AVOS, BRAVOS, OVOS, LIMOS en WEVOS). De WEVOS-instructeurs werden ingedeeld met instructeurs van andere regio's. On-

danks de vele andere duikers kon ook de duik op 'Wemeldinge parking' een succes genoemd worden. Tussen pot en pint werd de duiken en ervaringen besproken. Doordat de WEVOS-delegatie nog wat overschot had van de Academische Zitting, werd het een 5-sterren après-duik. "Voor sommigen was het de eerste duik met een rebreatherduiker als buddy, anderen waren blij om een duik onder gelijk niveau te houden. Ook de onderwaterbiologie kwam aan bod, want een brede ring sprietslak is nu ook geen beest dat men op elke duik ziet, zeker niet als je er dan twee ziet op verschillende plaatsen. Kortom een geslaagde duik en puike organisatie!", zei Kevin Gardedieu tijdens de debriefing. Na de duik zakten we nog af naar het stamcafé van Claude Lescouhier: De Oranjeboom in Goes. Daar schoot ons opeens te binnen dat we de felbegeerde groepsfoto vergeten waren die we prompt met de laatste 7 deelnemers dan ook namen.

een nieuwe traditie

als: "Leuk initiatief van Glenn om een duikdagje te organiseren met de nieuwe NELOS 1*Instructeurs. Het was relaxed duiken, je weet dat je op elkaar kunt rekenen, je bent per slot van rekening beiden 1*Instructeur geworden. Ook de gesprekken tussendoor waren erg leerrijk. Leuk eens inzichten te krijgen van instructeurs uit andere duikclubs en (V)OSSEN". Claude Lescouhier voegde er nog aan toe: "Het was eens leuk om iedereen te zien zonder examenstress of andere zorgen aan het hoofd. Gewoon eens samenkomen met een aantal nieuwe instructeurs en ontspannen te duiken zonder veel beslommeringen. Ook interessant om mensen beter te leren kennen en zo een netwerk van instructeurs te kunnen opbouwen naar de toekomst toe". We waren het er met zijn allen over eens dat we dit moeten blijven doen: een nieuwe traditie is geboren. Om het eenvoudig te houden: vanaf nu elke eerste zondag van mei. Dus aan alle 1*I's van de klas van 2017: stip alvast 6 mei 2018 aan in jullie agenda.

 GLENN VERHALLE

Maarten Van Camp vatte de dag samen

Vlnr: Claude Lescouhier, Maarten van Camp, Pierre Bollenberg (Bolle), Pieter Wegge, Glenn Verhalle, Koen Willemse, Erika Vervliet. (Al naar huis: Kevin Gardedieu & Tom Van Herp).

Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage

Foto: H. Zell.

Schelpen als betaalmiddel

De heldergebandeerde olijfhoren (Oliva carneola).

De ringkauri (Monetaria annulus).

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto: Josine Voogt - www.JVF-Amsterdam.nl.

Foto: Shells-of-aquarius.com.

De geldkauri (Monetaria moneta).

Verschillende soorten tandschelpen (Dentalium species).

Foto: RomanR - shutterstock.

Geschiedenis

Foto: Collin Leafasia.

Een dame van de provincie Malaita boort gaatjes in de schelpenstukjes, die nadien in kralen verwerkt worden.

"Een groot lang wit gesneden, dat is dan vijftien Kauri alstublieft". Je tast in je beurs en overhandigt een handvol schelpen aan de bakker, die ze met dank aanvaardt. In onze tijd lijkt dit compleet surrealistisch, maar enkele duizenden jaren geleden was dat niet het geval.

oen waren schelpen vooral in Aziatische en Afrikaanse gebieden een veel gebruikt betaalmiddel. Geen willekeurige schelpen, maar voornamelijk de geldkauri (Monetaria moneta, soms foutief Cypraea moneta genoemd) oftewel kaurischelp in de volksmond, werd daarvoor gebruikt. Ook varianten van dit schelpdier zoals de ringkauri (Monetaria annulus, soms foutief Cypraea annulus genoemd) dienden als pasmunt. De kaurisschelpen werden lokaal 'pa moni' of 'papa moni' genoemd (in het Engels: 'Cowrie

shell'). Elders in de wereld hebben andere weekdieren hun schelp moeten afstaan. De Aboriginals in het noorden van Australië maakten er ook gebruik van, maar er waren grote verschillen tussen de stammen in de soort schelp en de waarde die ze eraan toekenden. Schelpen van hoge waarde bij de ene stam konden volledig waardeloos en onaanvaardbaar zijn bij de andere. Tot in 1832 gebeurde de lokale handel op de Solomon Eilanden met kralen vervaardigd uit de heldergebandeerde olijfhoren (Oliva carneola). De vrouwen bewerkten de schelpen om ze te verkleinen tot de juiste vorm en grootte. Dit was intensieve en moeilijke arbeid waardoor deze valuta hun waarde goed behielden. In Noord-Amerika ruilden de indianenstammen van aan de kust van Alaska tot het noordwesten van Californië de schelpen van de Dentalium species. Ze worden ook wel tandschelpen of olifantstanden genoemd vanwege hun treffende gelijkenis met een slagtand. Met hun natuurlijke opening aan beide kanten zijn ze ideaal om een ketting van te maken. Niet zozeer het aantal schelpen, maar wel de totale leng-

Kiva borrower Cecilia, van de Solomon Eilanden, is één van de ambachtslieden die de traditie van het bewerken van schelpen levend houdt. Aan toeristen laat ze stap voor stap zien hoe schelpengeld gemaakt wordt en hoe ze er prachtige kralen kunstwerkjes van maakt. Ze koopt regelmatig nieuwe schelpen aan en van de winst – uit de verkoop van haar kralen – hoopt ze op termijn de levensstandaard van haar familie te kunnen verbeteren.

Hippocampus sept./okt. 2017

Op de Solomon Eilanden tonen ze hoe de schelpen in gelijke stukje geslagen worden.

Reportage

Foto: arscoin.com.

Er worden gaatjes in de schelpstukjes geboord om er nadien kralen van te kunnen maken.

Bronzen geldkauri uit de Chinese Oost-Zhou-dynastie, 475-221 voor Christus.

te bepaalde hun waarde. Een 'ligua' was de hoogste denominatie met een lengte van iets meer dan 15 centimeter. Vele andere stammen maakten cirkelvormige kralen van een heleboel andere soorten. Geen enkele van deze schelpen kende echter zoveel succes als de kauri.

porseleinslakken Kaurischelpen komen hoofdzakelijk voor in de Indische en Stille Oceaan. Ze zijn ongeveer twee en een halve centimeter groot. Hun behuizing lijkt wel van porselein gemaakt te zijn, vandaar dat het voor de hand ligt dat ze ook wel porseleinslakken worden genoemd. Het zou echter ook net andersom kunnen zijn.

Hippocampus sept./okt. 2017

Een verhaal doet de ronde dat de Venetiaanse ontdekkingsreiziger Marco Polo op zijn reis naar China kennis maakte met dit schelpengeld en ze 'porcelaines' noemde. 'Porcellina' is Italiaans voor een jong varken en de kauri lijkt sterk op een liggend varkentje. In diezelfde periode kwam uit China ook het blinkende wit en blauw aardewerk, hetgeen deed denken aan de eveneens glanzende kaurischelpen. Aldus zou dit steengoed de naam porselein gekregen hebben.

duurzaam en handig betaalmiddel Aanvankelijk hebben porseleinslakken op de Malediven en Sri Lanka als ruilmiddel gefungeerd, waarna dit gebruik zich verspreidde over

Met een wetsteen schuurt men de schelpstukjes op gelijke grootte.

Foto's (4): Nelly Martin.

Geschiedenis

Foto: collectie.tropenmuseum.nl.

De meisjes dragen een hoofdtooi versierd met kaurischelpen en veren en op hun rug een bolvormige tooi van plantaardige vezels. De Senufo meisjes uit de omgeving van Boundiali dragen deze versiering tijdens de ngoro-dans die zij als afsluiting van hun initiatieperiode uitvoeren. De kauri's staan symbool voor vruchtbaarheid en seksualiteit.

Foto: Stefan Schweihofer.

Een grote kaurischelp was meer waard.

IndiĂŤ, een groot gedeelte van Afrika, tot zelfs in Suriname en Nederlands Nieuw-Guinea. Men kan zich terecht afvragen waarom nu juist dit gewone schelpje in de oudheid het betaalmiddel bij uitstek was. Daarom kunnen we dit het best vergelijken met ons metaalgeld. De eigenschappen van metalen munten ten opzichte van deze schelpen vertonen duidelijke overeenkomsten. Ze zijn zeer herkenbaar, duurzaam en handig om mee te nemen. Ze hebben nagenoeg allemaal dezelfde vorm en grootte, hetgeen door ze te tellen of gewoonweg te wegen eenvoudig toelaat hun waarde te bepalen. Gezien hun uiterlijk zijn ze ook niet zo eenvoudig na te maken. Ze kunnen niet bederven zoals voedingswaren of ten prooi vallen aan ongedierte. Je kan ze zelfs opdelen: ten noorden van Nieuw-Guinea brak men de schelp in kleine stukjes en boorde er gaten in alvorens ze als ruilmiddel verder te gebruiken. Met een touwtje maakten ze er kettingen van. De lengte daarvan bepaalde de waarde en werd gemeten in vingerkootjes.

vruchtbaarheidssymbool In veel culturen zijn schelpen tot slot ook een symbool voor vruchtbaarheid, wat hen extra geliefd maakt. De ronde vorm van de schelp lijkt op de gezwollen buik tijdens de zwangerschap terwijl de verticale opening de vrouwelijke geslachtsopening symboliseert. Vooral in West-Afrika werden ze in die hoedanigheid verwerkt in allerhande kledij, maskers, hoofddeksels en sieraden. De vrouwen daar dragen ze ook vandaag nog rond de heupen, in de overtuiging dat het hun vruchtbaarheid verhoogt. In PompeĂŻ werden ze gedragen om onvruchtbaarheid tegen te gaan en in het Japans is er een woord voor een kaurischelp dat vrij vertaald 'gemakkelijke bevallingsschelp' betekent. Het geeft de Japanse vrouwen die in de kracht van de schelp geloven een reden om ze vast te houden tijdens de bevalling, zodat die voorspoedig en met minder stress zou verlopen.

vraag en aanbod De oudste sporen van hun gebruik als betaalmiddel duiken op in China onder Hippocampus sept./okt. 2017

Reportage

Schelpengeld is een ruilmiddel dat ooit vrij gebruikelijk was in meerdere landen. Dit ruilmiddel bestond uit bepaalde schelpsoorten of uit stukken van schelpen. De schelpen werden vaak bewerkt zodat ze herkenbaar waren als valuta.

In tegenstelling tot metalen munten die geslagen worden, kun je schelpen gewoon uit zee opvissen. Op de Malediven evolueerde dit tot een ware industrie. De vrouwen weefden matten van de bladeren van de kokospalm. Die werden op de zeebodem gelegd zodat de gegeerde weekdiertjes er zich op konden nestelen. Na verloop van tijd werden de matten terug opgevist en op het strand onder de tropische zon te drogen gelegd zodat enkel de lege schelpjes overbleven. Het nieuwe schelpengeld werd door de lokale zeevaarders grotendeels geëxporteerd naar een groot verdeelcentrum in Bengalen, gelegen in het noordoosten van het Indisch Subcontinent. In onze hedendaagse tijd is dat West-Bengalen en Bangladesh. De waarde van de kauri's werd logischer-

wijze bepaald door de economische regels van vraag en aanbod. Woonde je op de Malediven, dan had je het geld letterlijk maar op te vissen. In gebieden verafgelegen van productie- of handelscentra nam de waarde snel toe. Daar volstonden enkele kauri om bijvoorbeeld een koe te kopen, terwijl je op de Malediven zelf al snel een paar honderdduizend schelpjes moest neertellen voor één gouden dinar. Dergelijke hoeveelheden zijn uiteraard niet erg praktisch. In kustgebieden werden ze vaak aan kettingen van 40 tot 100 stuks geregen. Op de Bengaalse markt werden grotere transacties betaald met manden kauri's, waarbij een mand ongeveer 12.000 schelpjes bevatte.

slavenhandel Aanvankelijk waren het de Arabieren die met hun handelskaravanen de kauri introduceerden in het Afrikaanse binnenland. De verspreiding bleef echter beperkt. In het oude Egypte werden miljoenen kaurischelpen in de tombes van de farao's opgeslagen. Vanaf het begin van de 16e eeuw breidt het gebruik van de kauri als betaalmiddel zich wereldwijd uit met de komst van de Portugezen, Engelsen, Fransen en Nederlanders. Deze handelaars verzorgden de bevoorrading vanuit het Bengaalse centrum naar de Westkust. Dit was een lucratieve handel aangezien de waarde in West-Afrika aanzienlijk hoger lag. Soms

Kaurischelpen werden bewerkt om ze te verkleinen tot de juiste vorm en grootte, waarna ze meer waard waren.

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto: the goatman - shutterstock.

de vorm van bronzen artefacten in de vorm en afmeting van de kaurischelp en dateren uit de 13e eeuw voor onze jaartelling. Archeologen beschouwen dit als primitief geld. Het Chinese karakter voor geld bestaat onder andere uit het teken voor schelp. Een aantal andere karakters met een economische betekenis bevatten dan weer tekens in de vorm van een kauri. Bij opgravingen van vroege Chinese heersers vond men hun appeltje voor de dorst onder de vorm van kaurischelpen in de mondholte.

Foto: Shells-of-aquarius.com.

Geschiedenis

Gehalveerde kaurischelpen.

liep de winst op tot wel 500 procent! De kauri werd het betaalmiddel bij uitstek om slaven, goud en andere goederen te kopen. Tegen de 17e eeuw waren hierdoor niet enkel vele lokale Afrikaanse betaalmiddelen verdwenen, er ontstond zelfs een tekort aan de schelpen in Indië. Maar laten we niet vooruitlopen. De slavenhandel droeg veel bij aan de populariteit van de kauri. De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) kocht kaurischelpen bij de bron op de Malediven om deze vervolgens te veilen in Amsterdam dat al snel het centrum van de kaurihandel werd. Grote opslagplaatsen werden gebouwd om de schelpen in op te slaan. De veilingklanten waren voornamelijk Nederlandse, Engelse en Franse slavenbedrijven. Onder andere de West-Indische en de Middelburgse Commercie Compagnie uit Nederland kochten met deze schelpen slaven in Afrika. Aangezien het hier om enorme hoeveelheden ging, fungeerden de kauri's tevens als ballast voor de schepen. Vandaag de dag kan je in het Nederlandse kustwater nog kaurischelpen vinden die mogelijks verloren zijn gegaan bij schipbreuk of bij het reinigen van de ruimen. Aangezien kauri's in die tijd ook in een verscheidenheid aan spelletjes werden gebruikt, zouden best ook veel exemplaren daarvan afkomstig kunnen zijn. Wat was nu eigenlijk de waarde van een kauri in de slaventijd? Of moeten we eerder spreken van de waarde van een slaaf in het kauritijdperk? Verschillende verhalen doen de ronde. Zeker is dat er een verschil in prijs was tussen een man en een vrouw. De meeste bronnen vermelden dat onderscheid echter niet. Een vrachtlijst uit 1649 vermeldt tussen de kruidnagels, nootmuskaten, kaneel en gember een partij van 39.640 kauri's.

De kauri was het betaalmiddel bij uitstek om slaven te kopen. Zonder twijfel hebben deze gediend om de slavenhandel van de handelaar te financieren. In de periode van 1680 tot 1770 liep de prijs voor een slaaf in West-Afrika op van 10.000 tot 176.000 kauri's. Begin 18e eeuw betaalde je in Uganda 2 kauri's voor een vrouw. Halverwege de 19e eeuw was dat 10.000 dergelijke schelpen. Voor dat bedrag kocht je echter ook 4 koeien. Tijdens een veiling in Engeland in 1803 verwisselden 71.000 kilogram kauri's van eigenaar voor 3.626 pond. En in 1911 werden in Nigeria nog kippen te koop aangeboden voor 25 kauri's. Toen in 1863 de slavenhandel in Nederland – als één van de laatste landen – verboden werd, devalueerde de kauri snel en doofde het gebruik ervan uit. Maar zelfs tot in de 20e eeuw waren er plaatsen in Afrika waar

men er nog in handelde. Tijdens een ernstige economische depressie in 1930 gebruikten de Yoruba's kauri's als betaalmiddel en dit eindigde pas in het begin van de jaren '40. Na die tijd verhuizen de schelpen definitief naar de musea waar je ze nog steeds kan bewonderen. In België was dat tot 1 juli 2017 mogelijk in het museum van de Nationale Bank, doch wegens hun verhuis naar een nieuwe locatie zal dat pas vanaf januari 2018 terug mogelijk zijn.

een handje schelpen Kan je dan echt nergens meer in schelpen betalen? Toch wel, je hoeft enkel op een zomerse dag naar onze Belgische kust af te zakken. Met wat geluk tref je op het strand enkele kinderen aan met een win-

keltje in bloemen gemaakt van crêpepapier, de zogenaamde strandbloemen. Hier dien je te betalen met schelpen. De voorwaarde is dat ze droog zijn, gezeefd en zonder mosselen of oesters! De bloemen worden verkocht per handje, of voor vast aantal 'couteaukes', 'torentjes', 'zeeboontjes', … Bij de prijs per handje kies je als koper best de jongste van je gezelschap, die heeft de kleinste handen. Als verkoper echter stel je best de oudste aan, die heeft doorgaans de grootste handen. Indien er 'couteaukes' worden gevraagd, dan kan de prijs erg variëren: aan onze Westkust betaal je tussen 50 en 150 van deze zaagschelpjes vermits ze daar overvloedig aanwezig zijn. In de gemeenten aan de Oostkust daarentegen komen ze niet zo vaak voor zodat je voor slechts 20 stuks reeds een bloem kan kopen. Deze traditie vind je enkel aan onze Vlaamse kust en ze bestaat al meer dan honderd jaar. En zo rest van wat ooit eeuwenlang een populair betaalmiddel was nu niet meer dan wat folklore.  STEF VAN UFFEL

Foto: Regimsansel (Lie) – blogger.

Papieren bloemen ruilen tegen schelpen is een typische folklore aan de Vlaamse kust.

Hippocampus sept./okt. 2017

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker

Sterre

Bru i

Ball

one

Hippocampus sept./okt. 2017

ge lv

is of

ne a

b ru

nem

ine

o o nv

ege

lvis

i s (P r

(D i o

emn

don

as bi

holo

acul

ca n

eatu

thus ).

s).

(Ura k ijker

nosco

pus sc

abe r).

Naam Peter Coutteel Brevet/titel

1*Instructeur

Fotografiebrevet Club

geen

Amphora

Duikt sedert

1997

Aantal duiken

725

Aantal fotoduiken Camera

Canon G16

Behuizing Een pijlinkt vis zet haar

eieren af.

500

Canon WP-DC52

Lenzen

6.1 - 30.5 mm 1:1.8 - 2.8

Flitsen

Inon flash S 2000 en videolamp Fix neo Premium 2200 DX

Duikplaatsen

Nederland, Spanje, Baja California, Madagascar, Egypte, Filipijnen, Bali, Halmahera, Lembeh Strait, Malediven, Bonaire, CuraĂ§ao, â&#x20AC;Ś

Kokosnootoctopus (Octopus marginatus).

Flamin

Steen

na nc vis (Sy

eia ve

rrucos

g (C y goton

phom

a gibb

osum).

a).

Hippocampus sept./okt. 2017

Webdiving

Iemand

een idee? Het internet is een creatieve omgeving. Althans dat denk ik toch en dus ga ik vandaag samen met jullie op zoek naar duikideeën. Opgepast, ik ver-

duikgerelateerde zaken zoals leuke 'quotes'. Op www.pinterest.com/explore/ scuba-diving-quotes kan je enkele spitsvondigheden lezen. Misschien vind je er een leuke spreuk tussen die je kan vereeuwigen op je lijf.

wacht een stortvloed aan pagina's. Ik tik 'duikidee' in mijn browservenster en druk hoopvol op de 'enter' knop … Tot mijn verbazing vraagt Google of ik niet 'kookidee' bedoelde en staat de teller onderaan op slechts 2 pagina's. Zijn wij duikers starre denkers? Ik probeer in het Engels, want die taal is ondanks alles toch één van de belangrijkste in de virtuele wereld. Ook hier valt het resultaat tegen: nog geen 1.000 hits en de eerste pagina wordt gegijzeld door een duikfederatie. Tijd om dieper te surfen.

e eerste site die een beetje aan mijn verwachting voldoet, draagt de URL w w w. p i n t e r e s t .c o m /e x p l o r e / scuba-taart. Taartbakkers zijn blijkbaar wel creatievelingen en duiken is, als ik op de voorbeelden mag afgaan, als een muze voor hen. Ik ken een paar bakkende duiksters die op hun facebookpagina inderdaad blijk geven van een hoog fantasiegehalte. In ieder geval lijken de hier afgebeelde taarten heel lekker en duikinteressant. Op Pinterest vind je ook andere

Hippocampus sept./okt. 2017

Tattoos zijn iets waar ik graag naar kijk, maar in tegenstelling tot bakken overweeg ik het niet om het zelf te doen. Deze kunstwerkjes, toegegeven sommige zijn minder kunstzinnig, vertellen veel over de persoon op het moment dat het geprikt werd. Als je dus voor de rest van je leven wil (h)erkend worden als een duiker, dan kan je op de volgende website inspiratie opdoen: https:// mpora.com/diving/22-world-scuba-diving-tattoos-anyone-belongs-sea. Loop je het risico dat je in een beneveld moment ongepland een tattoo laat zetten, dan is het misschien een goed idee om een afdrukje van je favoriete duiktattoo in je portefeuille te steken. Dit vermijdt dat je op een ochtend ontnuchtert met een lelijke afbeelding op je lijf. Je bent beter voorbereid.

Surfend op het net met 'idea' als leidraad beland je vroeg of laat bij doe-het-zelfprojecten. Met de populariteit van de GoPro camera's mag een onderwaterkit hiervoor niet ontbreken. Zoals bij een heleboel toepassingen is het bezitten van enige handigheid in het manipuleren van PVC-buizen ook hier een noodzaak. Als je over dit talent beschikt, dan kan je veel geld besparen met de tips op: www.diyphotography.net/11gopro-rigs-fit-every-crazy-shootingscenario. De andere, niet-zo-waterbestendige ideeën voor je GoPro zijn ook leuk en geven inspiratie voor het betere filmwerk. Filmen doe je meestal op vakantie, maar misschien zoek je ideeën voor andere, aparte duikactiviteiten. Je kan daarvoor polsen bij je vrienden en buddy's, maar ook op het net kan je boren naar inspiratie. Om je te helpen raad ik je de volgende URL aan: w w w.spor tdiver.com/50 -ways-playscuba-diving-travel-best-fun-trips-activities. Het is een aardige lijst met soms verrassende suggesties. Toegegeven, sommige ideeën zijn moeilijk uit te voeren, maar ik betrap me erop dat ik er mentaal enkele afvink. Veel zijn dat er niet. Aan hoeveel geraak jij? Ik kan wel enkele activiteiten bedenken die niet op de lijst staan. Zou ik er 50 extra kunnen aan toevoegen? De populariteit van de GoPro en daarop lijkende camera's zorgt ervoor dat er meer filmpjes van duikincidenten wereldwijd beschikbaar zijn. Interessant om te leren uit

andermans fouten of om het nut van bepaalde uitrustingsstukken te onderlijnen. Als duiker zou je af en toe zo'n filmpje moeten bekijken. De video op www.youtube. com/watch?v=V4sm115ESaU toont je op een zeer visuele wijze het nut van een duikmes. Hoe klein dat ook is.

Voor het geval ik onderwateroortjes en een waterdichte, zeg maar duikbestendige, mp3-speler vind, verzamel ik alvast duik-

gerelateerde liedjes. Het moet daarvoor niet bubbelen, een verwijzing naar 'onder water' is voldoende. Ik vergroot normaal mijn collectie liedje per liedje, maar met de pagina www.scubadiving.com/ keywords/marine-conservation/bestdive-music-playlist-your-next-scubaadventure kon ik snel enkele nummers toevoegen. Het leuke is dat je de verwijzing naar het duiken er gratis bij krijgt. Je hoeft dus zelf niet de liedjes te ontleden. Nu nog een speler vinden. Iemand een idee? Het artikel op www.telegraph.co.uk/ men/the-filter/10-things-no-one-tellsyou-before-you-become-a-deep-sea-diver mag dan over beroepsduiken gaan, een aantal van de uitspraken gaat echter ook op voor onze favoriete bezigheid. In ieder geval toveren ze bij mij af en toe een glimlach op mijn lippen. "Wat ben je aan het lezen?", vraagt mijn huisgenote.

Het onderwerp 'idee' op het vlak van internetduiken is hiermee uitgeput. Nog even de laatste woorden tikken om je te vragen jouw inspiratie langs elektronische weg aan mij over te maken. Of ontbreekt het je aan creativiteit? patrick.vanhoeserlande@ nelos.be.  PATRICK VAN HOESERLANDE

Advertentie

ENKELE VAN ONZE PARTNERS:

Ontdekkingsduiken met cip lavandou op Port Cros of de wrakken Voor groepen van minimum 10 zelfstandige duikers

voor 10 duiken ak ket kleinenpaf hankelijk 5 dagen – 5 nachten

g s kor tin ntal duiker va n a a

in vol pension

 De boten liggen op een afstand van 5 meter van onze duikclub. Opbergplaats voor het materiaal – douche.  Huurprijs voor het materiaal: trimvest en ontspanners 5 €, duikpak 6 €, duikﬂes 1€.  Vullen mogelijk met lucht, Nitrox en zuurstof.  Uitzonderlijke duikplaatsen met barracuda’s, zeebrasems, murenen, dolﬁjnen, tandbaarzen, congers en steeds meer de zeeduivels van de Middellandse Zee ‘de reuzenmanta’s’. De beroemde sites: la Gabiniére, le Vaisseau, Montrémian en de wrakken Donator, Grec, Togo, Rubis (extra 7 €).  Afhankelijk van de weersomstandigheden kunnen een of twee daguitstappen op zee met een tussenstop en picknick in Port Cros of Cavalaire (extra 6 €) georganiseerd worden.

CLUB INTERNATIONAL DE PLONGEE DU LAVANDOU SUR LE PORT – 83980 LE LAVANDOU – FRANCE

SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …

schowroom Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60 E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

+33 494 71 54 57 www.cip-lavandou.fr info@cip-lavandou.fr

Hippocampus sept./okt. 2017

Club in de kijker

20 jaar Discovery Diving Hasselt :I

ijk

e rs

(

n eS

Op 20 juni 2017 hebben we met een

grote

Caraïbische

BBQ

en aansluitend dansfeest het 20-jarig

bestaan

van

prachtige duikclub gevierd.

onze

oals vele duikverenigingen is ook onze club Discovery Diving gestart vanuit een bestaande club. Elf ambitieuze instructeurs stonden op 1 april 1997 op de startblokken met Léon Vanreuselt als voorzitter en Johan Put als duikverantwoordelijke. Deze laatste bekleedt trouwens al 20 jaar onafgebroken deze functie. De club begon met 26 leden en was na één maand al gegroeid tot 52, tot een hoogtepunt in 2001 van 190 clubleden. De eerste training was op zaterdag 24 mei in het zwembad van Hasselt met geleend materiaal van bevriende club Nuclea.

Hippocampus sept./okt. 2017

Enkele maanden nadien hadden we al een 'eigen' clublokaal. Een voetbalploeg, enkele honderden meters van het zwembad, stelde haar kantine ter beschikking op zaterdagavond waardoor er geld in het laatje kwam om de club financieel uit te bouwen en materiaal aan te schaffen. In het jaar 2000 ging er in Bilzen een nieuw zwembad open. Voorzitter Léon Vanreuselt had goede contacten met Schepen Roebben van Bilzen die op zoek was naar een duikclub voor hun zwembad. Vanaf

toen trainden we ook op maandagavond in Bilzen. Dit hebben we tot vorig jaar gedaan. Momenteel trainen we twee avonden in Hasselt.

activiteiten Buiten onze wekelijkse trainingen staat er ook zo goed als iedere week een buitenduik op het programma; van Esneux tot Mol of Zeeland… En dan is er de jaarlijkse clubreis naar L'Estartit met Pinksteren en ons Zeelandweekend in augustus. Daarbuiten worden er tegenwoordig natuurlijk ook meer luxe duikreizen gedaan naar Bonaire, Malediven, Egypte, enz.

verandering Er is uiteraard veel veranderd in de duikwereld: beter materiaal, nieuwe reglementeringen, verplichtingen waardoor de sport toch veiliger en toegankelijker wordt. Vroeger waren het meestal sportievelingen die zich aanboden, nu wil iedereen met

of zonder sportieve achtergrond eens van de duiksport proeven wat andere mogelijkheden biedt. Sinds vorig jaar heeft Hasselt ook een nieuw zwembad waar we een zeer goede samenwerking met de andere Hasseltse duikclubs aan overgehouden hebben. Samen hebben we een splinternieuwe compressor gekocht en een volledige materiaalruimte naast het zwembad ingericht (met dank aan de stad Hasselt).

toekomst We gaan natuurlijk voor de volgende 20 jaar en zijn nu een club met 80 leden waar sfeer en gezelligheid bovenaan staan. Ons kader begint wat te verouderen, sommigen duiken al meer dan 40 jaar dus werken we volop aan verjonging. Dat wil zeggen: opleiding geven, bijscholingen volgen, duiken, duiken, duiken en niet te vergeten … feesten.

dank u wel 'Dank u wel' aan het huidig bestuur dat zich dagelijks inzet voor onze club: • Duikverantwoordelijke: Johan Put; • Secretaris: Roberto Filippelli; • Penningmeester: Patrick Op 't Roodt; • Feestcomité: Diane Jacobs; • Materiaal: Johan Gilis; • Boetiek: Bert Castro. 'Dank u wel' aan de oprichters en alle bestuursleden en instructeurs uit het verleden. 'Dank u wel' aan alle leden want een club is maar zo goed als haar leden. 

BALTY JORISSEN, VOORZITTER DISCOVERY DIVING

Advertentie

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto's (4): Erik KF Goossens voor Reefcalendar.org

Reportage Natuurbescherming

Wereldrecord bodypainting met 253 modellen Om de oceanen te beschermen vond in Wenen op 19 augustus 2017 in het 'Messe & Kongresszentrum – Halle A' het wereldrecord bodypainting plaats.

artin Aigner en Michael Szirota zijn de twee initiators uit Oostenrijk die met hun organisatie Reefcalendar.org een zeer opvallend project op poten zetten om zodoende meer aandacht voor de bedreigingen en een mogelijke redding van onze oceanen op te eisen. Samen met zo'n 300 vrijwilligers en dankzij de inzet van 60 professionele bodypainters, slaagden ze er op 19 augustus in een 3D-kunstwerk bestaande uit 253 beschilderde mensen samen te stellen: een wereldrecord!

Project Reefcalendar Martin Aigner is een professionele (onderwater)fotograaf en hij is net als als Michael Szirota – die voor het Duitstalige duikersplatform online-divers.com verantwoordelijk is – een duiker met hart en ziel. Dat de onderwaterwereld fantastisch is, maar ook onze aandacht en bescherming nodig

Hippocampus sept./okt. 2017

heeft, was de basis voor het oprichten van hun Reefcalendar.org. De eerste editie van hun kalender was reeds in 2017 een groot succes in de Duitstalige duikersgemeenschap en met de opbrengst van de kalenderverkoop werd een kunstmatig rif in de Malediven gefinancierd. Voor de uitgave 2018 – die eind oktober 2017 in Wenen gelanceerd wordt – hebben beide heren nog grotere plannen opgevat: niet alleen vormt hun wereldrecordbeeld uit Wenen de cover voor de 'Reefcalendar 2018', ook zullen op de 12 kalendermaanden foto's te zien zijn van internationale topfotografen. Zij steunen het idee van 'Reefcalendar' en willen met hun beelden niet alleen de pracht van de onderwaterwereld tonen, maar ook de problematiek belichten die wij mensen veroorzaken ... Daarom vertellen deze fotografen waarom ze hun beeld zo speciaal vinden en wat hen niet alleen fascineert, maar ook

zorgen baart bij het fotogr af er en van de onderwater l andschappen en hun bewoners. De kalender moet meer zijn dan een collectie plaatjes aan de muur: dankzij het initiatief proberen Martin en Michael de toeschouwers niet alleen te sensibiliseren maar ook 'samen te brengen'. Daarom ook dit event in de immens grote 'Halle A' van het 'Messe & Kongresszentrum' in Wenen.

'bodypainting' voor onze oceanen Sinds jaren is Gabriela Hajek-Renner met Michael en Martin bevriend: ze is tevens drievoudige wereldkampioene bodypainting en eigenares van een grimeur- & bo-

Foto: Martin Aigner – martinaigner.at dypaintingschool in Wenen! Samen met een Team van 60 'bodypainters' prepareerde ze in het 'Wiener Messezentrum' de 253 modellen. Deze werden op een gigantisch veld van 187 m² geplaatst: liggend, zittend, knielend of staand. Na goed 8 uren voorbereiding kwam dan tegen 16.45 uur de grote finale: Martin en Gabriela dirigeerden de modellen vanuit een 10 meter hoge kraan en toen werd er afgedrukt voor het uiteindelijke beeld. De 253, van kop tot teen, met bont kleuren beschilderde mensen werden nu schildpadden, haaien of vissen in een koraalrif. Spijtig genoeg zijn volledig intacte riffen

in onze oceanen steeds minder en minder te zien … Er zijn verschillende redenen voor: klimaatverandering, industrie, maar ook toerisme zetten de onderwaterwereld flink onder druk! Dat nu ook nog 's werelds grootste '3D-bodypainting' het titelbeeld van de komende 'Reefcalendar' vormt is dus zeer goed. De initiatiefnemers en hun vele fans kijken al uit naar het moment waarop de kalender voorgesteld en verkocht wordt.

ondersteuning van diverse sponsoren en de actuele campagne rond het 'bodypainting'-plaatje, zal de eerste productie van (slechts) 1.000 exemplaren als warme broodjes over de toonbank gaan… vrij naar het motto van reefcalendar.org: "Alleen is men maar een eenzaam visje, samen zijn we een grote school vissen".  ERIK K F GOOSSENS

Via www.reefcalendar.org kan je nu al een exemplaar reserveren, want zoveel is zeker: dankzij 'crowdfunding', een grote

Hippocampus sept./okt. 2017

Regionieuws

Foto's: Ivo Madder.

AVOS

't Was een schitterende duik.

Antwerp Wet Wheels Dive Day Op 24 juni 2017 was het eindelijk zover, na een lange 'countdown' begon voor de medewerkers van duikschool 'Antwerp Wet Wheels' de dag om 7.30 uur.

Het is hard werken als begeleider van een Wet Wheeler.

Hippocampus sept./okt. 2017

e aanhangwagen met het logistiek materiaal werd aangevoerd en in een mum van tijd werden de tentjes opgebouwd. Zou het gaan regenen vandaag? De weersvoorspellingen beloofden niet veel goeds, voor alle zekerheid werd er nog een extra tentje opgezet. Met het

Belgische weer weet je nooit, ondanks de hittegolf van de laatste dagen werd er regen voorspeld. Rond 9.00 uur mochten we Dennis en Alda met hun unieke vul-truck (om de duikflessen te vullen na de eerste duik) verwelko-

Na de duik waren er hamburgers en hotdogs.

Foto's (11): Sven Vandekerckhove.

Wij gaan duiken met een ploeg van vijf duikers.

Na de duik kon men gratis vullen.

Onder water zijn die krukken niet nodig.

Briefing.

men. Zij vervolledigden het logistieke gedeelte, waarvoor dank.

sfeerbeelden met je delen en zoals je kan zien zat de sfeer uitermate goed. Op www.flickr. com/photos/nelos-vzw/albums vind je nog meer foto's.

De inschrijvingen werden verwerkt, met 53 duikers in totaal, waaronder 12 Wet Wheelers uit 7 't Was tof. Ik doe ook de Wet Wheels centra. tweede duik mee. Door de vraag om zien dankzij vooraf in te schrijven het catering-team. waren de duikploegen De eerste regendruppels konden de pret snel ingedeeld en kon er na het welkomstniet bederven. Gelukkig klaarde het snel woord van de voorzitter en de algemene op en konden we ons klaarmaken voor de briefing vlot gedoken worden. tweede briefing van de dag. Hey, zien we daar Ivo Madder met zijn foRond de middag, na de eerste duik, waren toapparaat? Dankzij hem kunnen we leuke er lekkere hotdogs en hamburgers voor-

Na het duiken werd er nog gezellig na gekeuveld bij een drankje. We mogen dan ook dit jaar onze 'Dive Day' een succes noemen. Tot besluit: het was een topdag voor het 'Wet Wheels' duiken en we hopen dat degenen die er niet bij waren de volgende editie wel van de partij kunnen zijn. ď&#x20AC;ź JEF SCHELLEKENS, DUIKSCHOOLVERANTWOORDELIJKE DUIKSCHOOL ANTWERP WET WHEELS VZW

Bedankt voor de mooie duik.

Hippocampus sept./okt. 2017 Afmelden bij de veiligheid aan de kant.

KIES HET ABONNEMENT DAT BIJ JE PAST! DUIKEN DUIKEN DUIKEN 28E JAARGANG NR.4 - APRIL 2017 € 5,99

28E JAARGANG NR.5 - MEI 2017 € 5,99

28E JAARGANG NR.6 - JUNI 2017 € 5,99

EEN UITDAGING

GROOTHOEKFOTOGRAFIE

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

DE PERFECTE SEPIAFOTO

METERS MAKEN ONDER WATER

LEREN ONTDEKKEN

KENNIS VOORAF

DUIKAVONTUUR

SPANNING OP ELPHINSTONE

JUNI 2017

MEI 2017

APRIL 2017

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

SPANNEND!

ZUID-KOREA

ORKA’S IN DE NOORDZEE

IERLAND

OORLOGSWRAKKEN

DE ZEEMEERMINNEN VAN JEJU

GALAPAGOS

OOSTENRIJK

ZOETWATERAVONTUUR

WAT JE NOG NIET WIST

REUZENMANTA’S

PIONIEREN IN PERU

MIJNDUIK ZWEDEN

DOOLHOF VAN TUNNELS

PUERTO RICO

Duikplezier 6

Bali

Liberty Wreck

langs de waterkant nummers ZEELAND: ANEMONENVELD | MEDISCH: VOORKOM RUGKLACHTEN GETETST IN TODI: 5 ADEMAUTOMATEN | NATUUR: HEREMIETKREEFTEN

€ 19,

95 01704

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

REEF GUIDE BALI

BEWONERS VAN HET RIF

12 nummers

EXPEDITIE GROENLAND

HUSKY’S EN IJSDUIKEN

€ 39,

ZEELAND: GOESE SAS | VAN FOUTEN LEREN: MIJN INFLATOR DOET HET NIET! FOTOSCHOOL: HET GEMAAL ALS SCHILDERIJ | DUIKAVONTUUR: TORPEDOBOOT MALTA

95 01705

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

TWEE KANTEN VAN DE MEDAILLE

CHRISTMAS ISLAND

VANDAAG IS ROOD...

topspots24

voor crittersnummers

€ 59,

GETETST: SEALIFE DC2000 | VAN FOUTEN LEREN: AFGEDREVEN IN SLECHT WEER ZEELAND: WISSENKERKE | MEDISCH: GEVAARLIJKE ZEEDIEREN

Neem een abonnement of geef DUIKEN cadeau DUIKEN: MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD DUIKEN is hét internationale onderwatersportmagazine van Nederland en België met in iedere maand: duikreisverhalen in binnen- en buitenland, productinformatie, lezerservaringen, prijsvragen, medische vraag en antwoord, columns en tips! DUIKEN brengt de onderwaterwereld bij jou thuis. Nu ook digitaal!

ZO NEEM OF GEEF JE EEN ABONNEMENT

Een abonnement is voordeliger dan in de winkel los kopen en het magazine wordt automatisch thuisbezorgd. Ga naar: duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2107

Abonnementen zijn tot wederopzegging na genoemde periode, cadeauabonnementen stoppen automatisch.

duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2017

50 01706

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

Bondsnieuws Sprokkel

Foto: Erwin Kompanje (Henk Tanis).

Audiovisuele Commissie

Bruinvis met twee koppen in de vissersboot.

Bruinvis D

koppen

e 'GO 9' ving het bijzondere exemplaar even ten zuiden van de Eurogeul voor Rotterdam. Dit is de vaargeul van Het Kanaal (Nauw van Calais) richting de Maasvlakte en Europoort. "Ik schat hem zo'n halve meter lang bij een gewicht van ongeveer vier kilo", zegt Tanis op VisserijNieuws.nl. "Een jong exemplaar dus, maar geen lang leven beschoren", besluit hij.

De bemanning van viskotter 'GO 9' uit

overboord

met twee Goedereede heeft maandagochtend 5

juni 2017, ter hoogte van Stellendam, een bruinvis met twee koppen aangetroffen in een van hun netten. Het dier was al dood, volgens opvarende Henk Tanis.

De bemanning heeft het dode dier weer overboord gegooid, huiverig voor een bekeuring voor bijvangst. Het was hen niet exact duidelijk wat wel en niet toegestaan is bij zo'n vangst. Aanvoeren is namelijk

verboden, maar wanneer het kadaver was aangemeld bij een onderzoeksinstituut had het wel aan land mogen komen. Volgens Jaap van der Hiele van het Reddingsteam Zeedieren Zuidwest is het een gemis voor de wetenschap. Wellicht dat het kadaver nog aanspoelt, maar hij rekent er niet op: "Zo'n jong dier heeft nog allemaal kraakbeen. Het is zo zacht, dat is snel verteerd". Het werpseizoen is volgens Van der Hiele nog maar net begonnen voor de bruinvis. Tussen juni en augustus komen alle bruinvissen ter wereld. Hij vermoedt dat het dier direct na de geboorte is verstoten door de moeder.  MARJOLEINE KRAMER, PZC – ZEEUWS NIEUWS

Advertentie

Duiken in het... ... natuurpark van Cap de Creus Isla Massa d’Or

(Costa Brava).

Catamaran Top comfort met wc, douche, lift voor 4 pers., compressors aan boord. Voor familieuitstap, met club of met vrienden onder elkaar. Duikwinkel en vestiaire aan de haven op 20 meter van de boot. Alles inbegrepen: duiken + accommodatie (hotel, camping of appartement)

Centre d’Immersió Port de la Selva info@cips-dive.com www.cips-dive.com Tél. : +34 972 126 584, 319 001

Thierry Trossel heet je Welkom sinds 1994 Hippocampus sept./okt. 2017

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

45 jaar geleden uit Hippocampe nr. 40

oktober 1972

Patroon van de duikers De Italiaanse marine en de Italiaanse Federatie hebben bekomen dat de Heilige Stoel een Heilige Patroon van de duikers heeft aangeduid. Eerst werd Jonas voorgesteld, maar de Heilige Stoel verkoos de Heilige Paulus. Deze werd tot driemaal toe gered uit de zee om zijn zending te kunnen volbrengen.

Praktijkexamen Hulpmonitor Er waren 59 kandidaten waarvan er 34 slaagden voor de zwembadproeven in het zwembad van Schaarbeek. De Vlaamse nieuwe Hulpmonitors (nu 1*I) zijn: Etienne Cuypers (AKO), Roger De Hainaut (Manta), Jeanine De Kimpe (Temse Watersport), Guy Dutoit (AKO), Frans Frankaert (Neptunus), Roger Heyndrickx (Manta), Fernand Jacobs (AKO), Henri Leys (CVD), Jacqueline Sax (Temse Watersport), Luc Sels (Neptunus), John Swinnen (Neptunus), Henry Van de Sype (Manta), Willy Vanhaelen (Poseidon), Aimé Van Heddeghem (Manta).

Praktijkexamen Hulpmonitor

Alain Bombard

65 kandidaten boden zich aan in het zwembad te Schaarbeek. Daniel Villain en Luc Sels leidden de proeven. Er waren 35 geslaagden. Dit zijn de nieuwe NELOS-hulpmonitors: Albert Crispiels (Neptunus), Ronny de Meersman (Orka), Roger De Sutter (Atlantic), Tony Devolder (Amfibie), Emiel Franckaert (Moby Dick), Hugo Godts (Temse Watersport), Ivan Goudenhooft (Neptunus), Paul Scholiers (The Sharks), Thierry Soumagne (Neptunus), Roger Van Bogaert (Temse Watersport), Nadia Villain (B.C.D.).

1952 … een rubberboot spoelt aan op een strand van Barbados. Aan boord een vermoeid, maar stralend man met zwarte haren en baard. Na 113 dagen zee, zonder levensmiddelen en zonder zoet water beëindigt Dr. Alain Bombard zijn overtocht van de Atlantische Oceaan. Hij heeft geleefd van zeewater, plankton en vis.

Ontslag van BEFOS-voorzitter Paul Bailly Ik wens eraan te herinneren dat het zijn idee was om een Federatie op te richten in plaats van een club. Dankzij zijn doorzicht ontstond reeds van bij de start de kern van wat wij geworden zijn na 25 jaar bestaan. Paul was ook onze vertegenwoordiger bij de oprichting van CMAS, waarvan hij de eerste statuten opstelde.

oktober 1982

Hippocampus sept./okt. 2017

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 190

september 2002

25 jaar geleden uit Hippocampus nr. 140

Zeelandvergunning afgeschaft

oktober 1992

Hippo: Is dus alles weer toegelaten in Zeeland? Frank van der Vegte (hoofdagent bij de Politie te Water – Unit Zeeuwse stromen): Neen! Natuurlijk niet. De reglementering die in de Verordening voor de Duiksport stond, is niet afgeschaft. Dit alles is nu netjes terug te vinden in een aantal andere wetten en reglementen.

Medische Commissie NELOS NELOS Fotosub – Oosterscheldefotograaf 1992 Er waren 32 ingeschreven deelnemers … een onverwacht succes. Elke kandidaat kreeg een diarolletje van 36 opnames 100 ASA. De eerste twee beelden diende hij te nemen van zijn buddy die een volgnummer toonde. Daarna mochten de teams zich verspreiden over het ganse Oosterscheldegebied. Harry Caluwe eindigde op de eerste plaats, Roel Paepen op de tweede en Hedwig Dieraert op de derde. Rudi Schollaert

Dr. Jean-Pierre Mortier, lid van Temse Watersport, werd benoemd tot voorzitter van de Medische Commissie CMAS.

René Crepin

35 jaar geleden uit Hippocampus nr. 90

CMAS

Op vraag naar nieuwe kandidaten waren er zes antwoorden: de artsen Dirk Deraedt, Filip Gallant, Marc Scheijltjes, Herman Van Bogaert, Roland Vanden Eede en Paul Vander Eecken.

VSF De Vlaamse Sportfederatie maakt reeds enige tijd duidelijk dat zij als dé koepel van sportfederaties in Vlaanderen wil worden beschouwd. In een eerste fase werd het secretariaat geprofessionaliseerd en met voldoende mankracht uitgebouwd.

SCUBAPRO TESTDAGEN 2017

Wil jij duiken en daarbij gratis de nieuwste SCUBAPRO materialen testen? Kom dan naar de SCUBAPRO TESTDAGEN: Zaterdag 30 september en zondag 1 oktober Transfo Duiktank–Zwevegem-België * Transfo duiktank eenmalig €5,- voor entree.

www.bubbleanddive.com

www.duiktank.be www.wevos.be

SCUBAPRO.COM

Bondsnieuws Public Relations

Onbeperkt

testen

De laatste jaren, vóór mijn vertrek naar de USA, een drietal jaar geleden, moest ik uitwijken naar onze Noorderburen om te kunnen deelnemen aan de 'Scubapro Testdagen'. In België was dit interessant initiatief toen immers op sterven na dood. Blijkbaar waren duikers noch handelaars geïnteresseerd om een dag op te offeren aan het uitproberen van duikmateriaal. Mijn verwondering was dan ook groot toen ik een paar maanden geleden op onder andere de NELOS-Facebookpagina las dat begin juni Scubapro zijn tenten zou opzetten aan het Zilvermeer.

Foto's: Michel Agricola & David Peeters.

Met dank aan de vele vrijwilligers die het evenement ondersteunden.

De 'Scubapro Testdagen' is een NELOS-organisatie in samenwerking met Scubapro (duikmaterialen), de Provincie Antwerpen (Directie Zilvermeer) en de duikwinkels 'De Watersportcentrale' en 'Huis Cuylaerts'. Dankzij hen en de vele NELOS-vrijwilligers wordt de duiksport gepromoot bij potentiële duikers.

De 'crew' van Scubapro. Vlnr: Saskia Ruitort, Martine Grethe & Rudy Mensaert.

Hippocampus sept./okt. 2017

et zag er echter naar uit dat mijn andere bezigheden geen ruimte lieten om zelf te gaan testduiken. Maar op de bewuste zaterdagmorgen blijkt het pad naar Mol opeens open te liggen. Terwijl boven mij de wolken samenpakken, klaart mijn agenda volledig op. Samen met mijn zoon laad ik de wagen in en zijn we in zeer korte tijd op weg. We laten ons leiden door de app 'Waze' langs secundaire wegen. De hemel trekt helemaal dicht en ik begin te vrezen dat er weinig volk op onze bestemming zal zijn. Ik verwacht geen wachttijden, grote keuze van te testen materiaal, maar wel niet zo'n gezellige boel. Onze verbazing is dan ook groot als we een heleboel auto's op de parking aan de waterkant zien staan. De testdagen zijn terug aantrekkelijk! Het is natuurlijk de bedoeling dat je duikmateriaal uittest op zo'n dag. Tenzij je een leek op het vlak van duiken bent, want dan kan je beter een initiatieduik met een erva-

Een uitgelezen kans om materiaal te testen en een eerste duikervaring op te doen.

ren instructeur maken. Deze mogelijkheid, door onze liga aangeboden, past mooi binnen het 'probeer het eens uit'-atmosfeer die hier hangt. Een beetje administratie, met behulp van je duikleider het gepaste duikmateriaal uitkiezen en dan het sop in. Verwonderd rondkijken en genieten van je eerste duik. Een leuke vakantie-activiteit. De aanwezigheid van kleedkamers en douches maakt de ervaring des te aangenamer. Maar wij zijn hier niet om te proeven van het duiken, maar voor het testen van materiaal. Ik geef mijn identiteitskaart als onderpand af en schuif naar de uitleentoog door. Na overleg gaan we voor de duiklamp 'NOVA 2100' en de 'Tec2' duikcomputer voor mijn zoon, de 'Galileo Luna' duikcomputer en het 'EverDry' droogpak voor mezelf. Het is niet onze bedoeling om dit materiaal op korte termijn aan te schaffen, maar we hebben wel onze redenen voor onze keuze. Als jeugdduiker gebruik je zelden een lamp en al zeker geen duikcomputer. Zoonlief grijpt de gelegenheid aan om hier even van af te wijken. Ik krijg dus een zeer actieve dieptemeter mee op onze duik. Zelf bezit ik een trilaminaat droogpak en wil vandaag het verschil met een neopreenversie voelen. Normaal gebruik ik een 'Tec2' maar vind de display nogal klein. Het geleend

exemplaar komt met een groot scherm. Groot genoeg? Hoewel het tamelijk druk onder de tent is, krijgen we een grondige uitleg over het materiaal dat we ontlenen. Ze willen zelfs de volledige werking van de duikcomputer uitleggen. Ik blok dit echter vriendelijk af, want ik ben gewoon geïnteresseerd in de leesbaarheid van de display. Zoals bij iedere briefing had ik beter geluisterd want een half uur later druk ik uit pure nieuwsgierigheid op één van de drie knoppen waardoor mijn scherm wijzigt. Het duurt een tijdje voordat ik terug op het hoofdscherm komt. Dit zijn dan ook testdagen. Terwijl wij onze spullen pakken, krijgen andere duikers uitleg. Nadat we onze standaardconfiguratie aangepast hebben, zijn we er klaar voor. Vorige week doorkruisten we hetzelfde water en kiezen vandaag voor een iets andere route. Tijdens de duik nemen we tijd om alles uit te proberen. Dit beschouwen we niet als een gewone duik door het beeldenpark. Is het display goed afleesbaar? Waar dienen die knopjes voor? Oeps. Hoe ver schijnt de lamp? Niet in mijn ogen. Kan ik gemakkelijk rollen met het pak? Ja, dat lukt aardig. Je krijgt immers niet elke dag de mogelijkheid iets nieuws te testen. Eén keer mag dan kort zijn, maar

het is beter dan helemaal niet. We zijn tevreden over het materiaal. Als we tot een aankoop zouden overgaan, dan zullen we zeker deze onderdelen in overweging nemen. Ik geef het signaal dat we de duik beëindigen. Boven water gekomen zien we duikers die klaar staan om in het water te gaan. Het belooft nog een drukke dag te worden voor de organisatoren. Na alles mooi opgeborgen te hebben, keren we terug naar de onthaalbalie. Met onze bevindingen te melden en een enquêteformulier in te vullen beëindigen we onze testfase van de dag. De rij jongeren die even van het duiken wil proeven is niet korter geworden. Dit is een schot in de roos. Na even van het enthousiasme van de aspirant-duikers geproefd te hebben, wandelen we voorbij het tentje. We gaan de innerlijke mens versterken. Aan het eettentje bespreken we onze duik terwijl we smullen van een hotdog. Als we het terrein verlaten, hebben we al besloten dat we volgend jaar terug zullen deelnemen. Het initiatief is terug springlevend. We zijn overtuigd dat er dan nog meer duikers zullen zijn.  PATRICK VAN HOESERLANDE

De organisatoren van de deelnemende duikwinkels met linksboven Guy Daniëls en rechtsonder Jef Cuylaerts.

Linksboven: Eén van de winnaars van de aanpasbare 'Go'-vinnen.

Op www.flickr.com/photos/ nelos-vzw/albums vind je nog meer sfeerfoto's van de 'Scubapro Testdagen'.

Hippocampus sept./okt. 2017

Bondsnieuws

Foto: Ivo Madder.

Audiovisuele Commissie

Tijdens een theorieles leer je de verschillende vinzwemtechnieken op het droge.

Workshop over stabiliteit en vintechnieken De 'Workshop Assistent-Onderwatervideografie' is een initiatie in stabiliteit, voortbeweging en positioneringstechnieken. Voor modellen,

belichtingsduikers

en onderwatervideografen een 'eye-opener'. We merken dat niet alleen deze mensen er baat bij hebben maar dat duikers die gewoon deze technieken onder de knie wensen te krijgen deze workshop zeker appreciĂŤren.

ij het maken van een onderwaterfilm zijn er vier zaken van groot belang: de stabiliteit van de camera, de stabiliteit van de cameraman, de stabiliteit van het model en de lichtbronnen en een heldere omgeving met zo weinig mogelijk rondzwevende stofdeeltjes. Het is zalig om een onderwaterfilm te maken met een goed team van medewerkers: een model dat precies kan gaan hangen waar jij het als regisseur wil, een belichtingsduiker die zijn onderwatervideolamp (OWV-lamp) in een goede hoek en op een vaste afstand van je model kan houden zonder zelf in beeld te komen. Dit alles in een zo helder mogelijke omgeving opdat niemand van je teamleden op de bodem moet gaan liggen, stof opwaait van de bodem of tegen objecten aanbotst. Deze workshop bestaat uit twee uur theorie en twee uur praktijk in open water (of

Hippocampus sept./okt. 2017

in een duiktank zoals de Transfo Duiktank in Zwevegem). Het doel van de workshop is om naast het oefenen van de verschillende technieken ook een zeker bewustzijn van je team en de omgeving te creĂŤren. Spijtig genoeg zijn veel filmduikers momenteel soloduikers. Of duikers aan een lange buddylijn. Dat willen we graag anders! Communicatie is zeker bij filmduiken van groot belang. Je leert ook dat een degelijke en steeds volledig uitgevoerde OWV-briefing noodzakelijk is voor een comfortabele filmduik. Qua materiaal is het best om rigide vinnen te voorzien (die niet omplooien of ook geen split vertonen), vinnen van het type 'jetfin' zijn ideaal. Andere aanraders worden tijdens de theorieles besproken maar zijn niet noodzakelijk. De workshop staat open voor alle duikers vanaf 1*D of gelijkgesteld. Inschrijvingsgeld bedraagt 30,00 euro (toegang open

Foto's (2): Ivo Madder. water of duiktank niet inbegrepen). De NELOS-leden krijgen na de workshop het specialisatiebrevet van 'Assistent-Onderwatervideograaf'. We begrijpen dat veel uit onze workshop compleet nieuw is ongeacht je niveau en aantal duiken. Deze workshop is dan ook vooral bedoeld als 'eye-opener' om later nog veel te oefenen op de aangeleerde

technieken. En natuurlijk hopen we dat eens onze Assistent-Onderwatervideografen hun stabiliteit gevonden hebben, we ze later terugzien in de cursus onderwatervideografie. Heb je interesse om de workshop te volgen dan kan je contact opnemen met één van de instructeurs van het Onderricht van de Sectie OWV via owv@nelos.be.

Op zaterdag 21 oktober 2018 gaat de volgende theorieles door met daaropvolgend het praktische gedeelte dat in onderling overleg wordt bepaald waar en wanneer dit doorgaat. Wees er snel bij want er zijn maar 22 personen die kunnen deelnemen aan deze workshop.  JO DE SMEDT, VOORZITTER SECTIE ONDERWATERVIDEOGRAFIE

Advertentie

Duikshop zeeën de

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Adv_7-Zeeen_20170126.indd 1

Hippocampus sept./okt. 2017

2/02/2017 15:57:28

Bondsnieuws Duiker-Redder

Opleiding

Duiker-Redder 'Safety first' en goede redders Tijdens de cursus leer je onder andere hoe je een slachtoffer met vermoeden van nek- of rugletsel uit het water haalt. Foto's (2): Pascal Schacht.

maken het verschil!

Schrijf je in voor de opleiding Duiker-Redder als jij het type bent dat thuis, op het werk, in je hobby en op (duik)vakantie 'veiligheid' belangrijk vindt! Ook jij kan deze leerrijke uitdaging aan.

et diploma Duiker-Redder is voor duikactiviteiten in het zwembad en in open water gelijkwaardig aan het diploma Hoger Redder van de Vlaamse Trainersschool (VTS) / Sport Vlaanderen (voorheen Bloso).

Een Duiker-Redder mag als redder fungeren tijdens de zwembadtraining.

Hippocampus sept./okt. 2017

Het diploma Duiker-Redder is vereist om in de duiktank 'Transfo' te Zwevegem te kunnen fungeren als redder!

Voor info over de cursus Duiker-Redder, surf snel naar: www.sport.vlaanderen/ vts. Onder het tabblad 'Sportbegeleiders' selecteer je onder 'Opleiden en bijscholen' het item 'Vind een VTS-opleiding op jouw maat'. Onderaan, bij 'Ik zoek' selecteer je 'Duiker-Redder' bij het vakje 'Opleiding'. Of surf naar www.redfed.be en klik daar onder 'Opleidingen', bij 'Reddersopleidingen' op 'Duiker-Redder'. Daar vind je meer uitleg (o.a. de toelatingsvoorwaarden). Ga voor de gedetailleerde planning naar 'Activiteiten' via deze link: www.redfed.be/ index.php/activiteiten. Hier selecteer je eerst 'Cursus' bij het vakje 'Categorie' en 'Duiker-Redder' bij 'Type'. De eindtermen (examenreglement) kan je downloaden in de 'Infotheek' onder 'Redder'. Daar klik je op 'Reglementen' en daar vind je de pdf met het examenreglement Duiker-Redder (www.redfed.be/index.php/ infotheek/category/22-reglementen). De cursus Duiker-Redder te Aarschot start op zondag 3 december 2017 (eerste lesdag) en loopt tot zondag 25 februari 2018 (examen). De deelnemers krijgen ook de kans aangeboden om het diploma van Hoger Redder te behalen. Voordelen: in 46 uur (Duiker-Redder) i.p.v. 64 uur (Hoger Redder), gezellig met duikers onder elkaar, extra nadruk op duikongevallen en het redden van duikers, ... Voor de eindtermen (examenreglement) van Hoger Redder, ga naar www.redfed.be en klik op 'Infotheek'. Onder het item 'Redder' klik je op 'Reglementen' en daar vind je de pdf met het examenreglement Hoger Redder. In deze opleiding ligt de nadruk, naast een theoretische verdieping, vooral op praktische oefenkansen zowel voor de reanimatie van een drenkeling, een volwassene, een kind en een baby als reanimatie met zuurstoftoediening (systemen die in de zwembaden ter beschikking zijn), EHBO en de reddingstechnieken (in het zwembad en ook één dag in volle duikuitrusting). Hier-

onder zit tevens een dosis conditionele en technische zwemtraining vervat.

Assimilatie voor duikers met een Hoger Reddersbrevet tot Duiker-Redder

Vrijstelling!

Alle duikers (die voldoen aan de toelatingsvoorwaarden voor Duiker-Redder) die Hoger Redder zijn – met een geldig bijscholingsattest (< 1 jaar) – kunnen zich laten assimileren tot Duiker-Redder. Deze inschaling is gratis en kan je enkel rechtstreeks aanvragen bij VTS via www.sport. vlaanderen/vts. Onder het tabblad 'Sportbegeleiders' selecteer je onder 'Opleiden en bijscholen' het item 'Info voor cursisten'. Op die pagina scrol je naar onder tot je de titel 'Wil je een diploma of getuigschrift laten gelijkstellen?' ziet staan. Klik daar op 'Vraag een assimilatie aan'. Indien je specifieke vragen hebt, mag je hiervoor mailen naar: bie.dillen@sport. vlaanderen.

Als Instructeur mag je deelnemen aan het examen zonder de lessen te volgen. Dit examen valt samen met de datum van het examen van de cursus Duiker-Redder (25/02/2018). Kostprijs is dezelfde als de cursusprijs. Komen oefenen in de lessen kan altijd en wordt warm aanbevolen. De totale kostprijs voor de opleiding (5 vakken) is 175,00 euro (incl. moduleteksten).

overgangsmodule Instructeurs Duiken naar Duiker-Redder Voor de Instructeurs Duiken werd in 2014 de overgangsmodule ontwikkeld. De aanzet was de opening van een duiktank met een diepte van 15 meter in Zwevegem. Een eerstvolgende overgangsmodule Duiker-Redder is parallel (maar apart) met de volledige cursus gepland te Aarschot. De Instructeurs Duiken krijgen een verplichte infosessie (4 uur) en theorieles (3 uur) op 3/12/2017 en nadien 4 door gedreven oefensessies aangeboden (op 7/1, 21/1, 4/2 en 18/02/2018). De theorie is zelfstudie (examen op 4/01/2018). en uiteindelijk dienen ze dezelfde eindtermen te bewijzen op het examen (ook op 25/02/2018). De totale kostprijs voor de overgangsmodule is 115,00 euro (incl. moduleteksten).

Welkom in de opleiding Duiker-Redder! Een nieuwe uitdaging! 'Go 4 it'. 

KRISTEL CROMBEZ, CURSUSVERANTWOORDELIJKE DUIKER-REDDER

Foto: Sport Vlaanderen - Vlaamse Trainersschool.

cursus Duiker-Redder

Interesse? Maak je kenbaar bij de cursusverantwoordelijke Kristel Crombez via kcrombez@skynet.be. Zit je nog met vragen of wens je nog meer info? Aarzel niet een mailtje te sturen. Je mag ook bellen op 0478 36 17 93 (liefst na 18.30 uur). Inschrijven doe je via Sport Vlaanderen ten laatste één week voor de start van de cursus of overgangsmodule: www.sport. vlaanderen/vts. Info en vragen via sofie. journée@sport.vlaanderen.

Advertentie

DUIKSHOP TARCY DEERLIJK

SUUNTO, BARE, METALSUB, APEKS, OMS, MARES, BEUCHAT, WATERPROOF, AQUALUNG, TILLY TEC, FOC TEC, POSEIDON, X-DEEP, VULSTATION 200-300B, TRIMIX

ONDERHOUD ADEMAUTOMATEN MET AFSTELLING OP DIGITALE TESTBANK

Hippocampus sept./okt. 2017

Bondsnieuws CMAS

Foto's (3): CMAS.

Ronny Margodt tijdens een toespraak op het 'Meisha International Underwater Forum' in Shenzhen (China).

Internationale posities NELOS- en LIFRAS-leden nemen belangrijke internationale posities waar …

en overzicht van de personen van NELOS en LIFRAS die dit jaar verkozen werden om een belangrijke positie te bekleden binnen CMAS (Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques), CMAS Europe en/of EUF (European Underwater Federation). DD Herwig Van Cotthem (NELOS) werd verkozen tot CMAS-bestuurslid 'Worldwide' in de sportcommissie, meer bepaald in de 'Free Diving Commission'. DD Harry klerks (NELOS) werd verkozen tot CMAS-bestuurslid 'Worldwide' in de Audiovisuele Commissie, meer bepaald de 'Visual Commission'. DD Dominique Andrè (LIFRAS) werd verkozen tot CMAS-bestuurslid 'Worldwide' in het Sportcomité, meer bepaald in de 'Finswimming Commission'. DD Pilar Ruiz (Voorzitster LIFRAS) werd verkozen tot President voor de CMAS-commissie 'Women in Sport and Diving Commission'. DD Marc Allemeersch (NELOS en LIFRAS) werd verkozen tot 'Special Duties Director' van het 'Technical Committee'. DD Ronny Margodt (voorzitter NELOS en BEFOS) werd verkozen tot voorzitter

Hippocampus sept./okt. 2017

CMAS Europe en werd hierdoor op de EUF-vergadering in London (juni 2017) aangesteld als 'Bestuurslid' van EUF (European Underwater Federations), een overkoepelend orgaan van commerciële en niet-commerciële duikorganisaties. Ik ben nu eveneens permanent adviseur voor het Belgisch Normalisatiebureau (NBN) en contactpersoon voor de specialiteit duiken bij 'Austrian Standards'.

Ik was eveneens speciale gast op het 'Meisha International Underwater Forum' in Shenzhen (China) waar ik de vertegenwoordigers uit meer dan 100 landen als voorzitter van CMAS Europe mocht toespreken. De toespraak betrof een uiteenzetting over de rol van duikinstructeurs en duikers in het kader van duurzaamheid en de bescherming van de onderwaterwereld.

 RONNY MARGODT, VOORZITTER CMAS EUROPE

De nieuwe Raad van Bestuur CMAS Europe.

Bondsnieuws

Eddy Dielen en Sandra Smets.

Raad van Bestuur

Foto: Chris Demuynck.

Afscheid van een geliefd persoon "Eddy is niet bovengekomen!", dat was de vreselijke mededeling die op alle media verspreid werd de dag na die dramatische maandag, 5 juni 2017, waarop Eddy Dielen vermist werd op de Noordzee ...

Op diezelfde media – Facebook, Twitter, e-mail – beschreven velen Eddy in enkele, maar zeer rake woorden: buddy, topkerel, kameraad, maat, groots persoon, zeebonk, toffe gast, prachtkerel, knuffelbeer, fijn mens, … Het was duidelijk dat Eddy Dielen heel wat betekende voor al de mensen waarmee hij in contact kwam: dui-

Eddy was actief lid van de duikclub Aquanauten en behaalde de titel van 3*I in 2010. Zijn inzet als instructeur was volledig. Eddy was Antwerpenaar en dat stak hij niet weg. Hij was dan ook de voorzanger van de Antwerpse clan tijdens de Zeestage.

kers, kandidaten, collega's, patiënten, … mensen. Hij werd dan ook logischerwijze aangesteld als Ombudsman van NELOS.

Foto: Roland Wanten

poedig realiseerden we ons dat er geen hoop meer was. Maar de twijfel blijft over wat er gebeurd kan zijn.

Sandra Smets, zijn partner, verwoordde de tragedie op pakkende wijze: "De zee was onze grote liefde die ons samenbracht, maar die zee veranderde in de ergste nachtmerrie".

Eddy als voorzanger voor het 'AVOS-koor' te Boulouris.

De Noordzee zal nooit meer dezelfde zijn.

 RONNY MARGODT, NAMENS

Foto: Ivo Madder.

DE RAAD VAN BESTUUR

Bij het ter perse gaan hebben we vernomen dat Eddy gevonden is.

Hippocampus sept./okt. 2017

Bondsnieuws

Foto's (3): Ivo Madder.

Geneeskundige Commissie & Commissie Duikonderricht

Examenvragen

DHV 2017 De examenvragen die op 3 februari 2017 voorgelegd werden aan de kandi-

daten Duiker-Hulpverlener. Lees aandachtig de vragen en antwoorden. Elk woord is van belang! Per vraag is er minstens ĂŠĂŠn antwoord correct.

1 Na een trommelvliesscheur krijgt een duiker tijdelijk duikverbod. Welke beweringen zijn juist? a. Duiken met een trommelvliesscheur kan leiden tot infectie van het middenoor. b. Duiken met trommelvliesscheur geeft risico op evenwichtsstoornissen. c. Duikverbod tot heling van de scheur, vastgesteld door een arts. d. Duikverbod gedurende 3 dagen.

2 De samenstelling van het ingeademde gas uit een duikfles, gevuld met lucht: a. b. c. d.

21% zuurstof, 79% stikstof; 79% zuurstof, 21% stikstof; is afhankelijk van de diepte; is afhankelijk van de inspanning die je levert onder water.

3 Een decompressieziekte: a. kan het gevolg zijn van het verkeerde gebruik van de duikcomputer; b. kan optreden bij correct gebruik van de duikcomputer;

Hippocampus sept./okt. 2017

De examenvragen die op 3 februari 2017 voorgelegd werden aan de kandidaten

Duiker-Hulpverlener.

Lees aandachtig de vragen en antwoorden. Elk woord is van belang! Per vraag is er minstens ĂŠĂŠn antwoord correct.

c. begint steeds onmiddellijk na de duik; d. bij lichte symptomen mag gewacht worden met behandelen.

4 Tijdens de BBQ na de duik krijgt iemand een gloeiend kooltje op de arm. Er ontstaat snel een blaar met omgevende roodheid. Wat moet je doen? a. Onmiddellijk koelen met koud water. b. Onmiddellijk insmeren met Flammazine of Flamigel (zalf voor brandwonden). c. De blaar openprikken vooraleer ze groter wordt. d. Na de eerste behandeling een steriel verband of op zijn minst een proper verband aanbrengen.

5 Longoverdruk kan leiden tot: a. b. c. d.

klaplong (pneumothorax); bewustzijnsverlies; verlammingen; d) ernstige kortademigheid.

6 Duiken in koud water. Welke beweringen zijn juist? a. Het eerste symptoom van onderkoeling zijn hartritmestoornissen. b. Men verliest vooral warmte door het inademen van het koude ademgas. c. Een natpak verliest zijn isolerende waarde bij toenemende diepte. d. Het risico op decompressieziekte wordt verhoogd.

7 Een barotrauma van het oor kan optreden als gevolg van: a. het niet opengaan van de buis van Eustachius bij verkoudheid; b. een te spannende duikkap; c. astma; d. een obstructie van de uitwendige gehoorgang door oorsmeer.

8 Het PFO (Patent Foramen Ovale): a. is een verbinding tussen het middenoor en het binnenoor; b. is een verbinding tussen de bovenkaakssinus en de neusholte; c. is een verbinding tussen de linker- en de rechtervoorkamer;

d. is een verbinding tussen de longslagader en de aorta (lichaamsslagader).

9 Welke factoren verhogen het risico op een decompressieziekte? a. Duiken in koud water. b. Duiken dieper dan 30 m en langer dan 45 min. c. Meerdaagse duikreizen. d. Duiken in zout water.

10 Longoverdruk bij duiken met lucht kan ontstaan door: a. normaal te stijgen (10 m/min) zonder voldoende uit te ademen; b. een paniekstijging; c. een hijgtoestand; d. het omhoog brengen van een bewusteloos slachtoffer.

11 Duikers die voor het eerst naar 40 m diepte gaan met lucht moeten gewaarschuwd worden voor: (1 antwoord) a. b. c. d.

een hijgtoestand; een stikstofnarcose; een hyperventilatie; een zuurstofvergiftiging. Hippocampus sept./okt. 2017

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie & Commissie Duikonderricht

12 Shock: welke beweringen zijn juist? a. Shock behandel je door het slachtoffer veel water te laten drinken. b. Shock kan snel verbeteren, dus even wachten vooraleer de hulpdiensten te activeren. c. Een slachtoffer in shock is vaak verward en angstig. d. Een snelle pols en een snelle ademhaling behoren tot de symptomen van shock.

13 Een duiker komt boven en vermeldt duizelig geweest te zijn tijdens het stijgen. a. Het gaat waarschijnlijk om een alternobaar vertigo. b. Het gaat waarschijnlijk om een binnenoorbarotrauma. c. Het gaat waarschijnlijk om een sinusbarotrauma. d. De duiker onmiddellijk naar de Spoedopname sturen.

14 Longen en ademhaling. Welke beweringen zijn juist? a. De dode ruimte is de hoeveelheid lucht die in de longen achterblijft na maximale uitademing. b. De surfactant zorgt voor een goede ontplooiing van de longblaasjes. c. Het residueel volume is dat deel van luchtwegen en longen waar geen gasuitwisseling plaatsvindt. d. Getrainde apneuduikers hebben over het algemeen een grotere vitale capaciteit dan niet-getrainde individuen.

15 W at kan een teken zijn van een decompressieziekte? a. b. c. d.

Door de benen zakken. Plotse hevige rillingen. Pijn ter hoogte van de rug. Doofheid aan één van beide oren.

16 Wat moet je doen met een vuile snijwonde? a. Eerst de eigen handen wassen en handschoenen aantrekken zo beschikbaar. b. Onmiddellijk ontsmetten met ether. c. De wonde reinigen met gewone zeep of antiseptische zeep zo beschikbaar.

Hippocampus sept./okt. 2017

d. d) De wonde laten drogen aan de lucht.

17 Buiten adem raken tijdens het duiken (hijgtoestand): a. leidt tot verhoogd luchtverbruik; b. kan bewusteloosheid veroorzaken; c. verlaagt het risico op decompressieziekte; d. verhoogt het risico op dieptedronkenschap.

18 Een beetje bloed in het masker na een duik, zonder pijn, zonder andere symptomen. Je advies als Duiker-Hulpverlener? a. Dit wijst toch op een ernstig letsel en vereist alarmeren van de hulpdiensten. b. Dit is waarschijnlijk een licht barotrauma van een sinus. Duikverbod is niet nodig. c. Dit is geen ernstig letsel. Voorstellen om bij gelegenheid een arts te raadplegen. d. Een pijnstiller toedienen.

19 Tijdens het duiken neemt de ademarbeid toe. De redenen hiervoor zijn: a. de verhoogde zuurstofdruk in het ademmengsel; b. de verhoogde densiteit (dichtheid) van het ademmengsel; c. de weerstand van de ademautomaat; d. de toename van de dode ruimte.

20 Verlammingsverschijnselen na een duik. a. Vereisen dringende activatie van de hulpdiensten. b. Gaan altijd gepaard met gevoelsstoornissen. c. Vereisen toediening van zuurstof enkel indien ook het bewustzijn is aangetast. d. Vereisen altijd toediening van zuurstof.

21 Een slachtoffer dat gered wordt na een verdrinking in een zwembad, terug goed bewust is en goed ademt moet toch steeds naar een ziekenhuis gebracht worden om volgende reden(en). a. Het slachtoffer kan onverwacht opnieuw het bewustzijn verliezen.

b. De longen kunnen aangetast zijn door het water. c. Na een verdrinking is het hart tijdelijk verzwakt. d. Het bloed moet onderzocht worden op chloorvergiftiging.

22 Barotrauma van de longen bij duik met flessen: welke beweringen zijn juist? a. Het longweefsel scheurt door overdruk. b. Het longweefsel scheurt door onderdruk. c. Er kan bloed in de luchtwegen terecht komen. d. Er kan lucht in de bloedvaten terecht komen.

23 Het bloed en zijn bestanddelen. Wat is juist? a. Bloedplaatjes geven de rode kleur aan het bloed. b. Hemoglobine vervoert zuurstof naar de cellen. c. Plasma bevat voedingsstoffen voor de cellen. d. Witte bloedcellen spelen een rol in de bestrijding van infecties.

24 Tijdens een apneu-oefening in het zwembad raakt iemand bewusteloos. De meest waarschijnlijke aanleiding tot dit incident is: a. b. c. d.

daling suikergehalte in het bloed; hyperventilatie; onderkoeling; oververmoeidheid.

25 Wat moet de Duiker-Hulpverlener doen bij vermoeden van decompressieziekte bij een bewuste duiker? a. Zuurstof toedienen, laten drinken en de hulpdiensten activeren. b. Zuurstof toedienen, niet laten drinken en de hulpdiensten activeren. c. De hulpdiensten activeren en het verder aan hen overlaten. d. Zuurstof toedienen, het slachtoffer continu laten bewegen en de hulpdiensten activeren.

26 Een duiker komt boven en klaagt over blijvende zeurende pijn aan het linkeroor. Wat is je advies? a. Pijnstillende oordruppels in het linkeroor waarna een volgende duik geen probleem zal zijn. b. Een behandeling ter plaatse is niet nodig, maar voorlopig niet meer duiken. c. Ontzwellende neusdruppels kunnen het probleem verhelpen, en mag je als gebrevetteerd duikerhulpverlener toedienen. d. Dit wijst op een barotrauma van het middenoor. Niet duiken tot de symptomen verdwenen zijn.

31 Welk(e) duikongeval(len) kan (kunnen) zich voordoen tijdens een zwembadtraining? De dagen voordien werd niet in open water gedoken. a. trommelvliesscheur; b. longoverdruk; c. acute zuurstofintoxicatie Bert); d. decompressieziekte.

(Paul-

a. Een algoritme voor sommige duikcomputers. b. Een duiktabel voor duiken met heliummengsels. c. Een tabel voor de behandeling van decompressieziekte in de drukkamer. d. Een tabel voor het berekenen van diepe decompressiestops.

Oplossingen examen theorie DHV 2017 antwoorden

vraag 1

27 Normobare zuurstof 100%:

a. is steeds verantwoord bij een duikÂ ongeval; b. houdt een zeker risico in op epileptische aanvallen; c. kan bij een decompressieongeval overbrengen naar een caisson vermijden; d. kan aanleiding geven tot hyperventileren.

28 Je buddy vertoont onmiddellijk na het bovenkomen pijn bij het ademen en bloederig schuim op de lippen. Wat ga je doen?

32 Wat is een 'US Navy 6' tabel?

b d b

6 7

d c

c d

12 13

c a

a. Je brengt hem zo snel mogelijk naar een drukkamer. b. Je start mond-op-mond beademing. c. Je legt hem in halfzittende houding en geeft 100% normobare zuurstof. d. Je activeert de hulpdiensten.

29 Acute zuurstofvergiftiging:

a. treedt geleidelijk op vanaf 30 m; b. begint altijd met trillingen rond de mond; c. treedt op na langdurig (> 4 uur) toedienen van 100% zuurstof aan een slachtoffer; d. is gevaarlijk, want kan stuiptrekkingen geven met gevaar voor verdrinking.

a. is van weinig betekenis; b. verbiedt het duiken vooraleer een arts werd geraadpleegd; c. kan men zelf behandelen met oordruppels; d. moet niet herdrukt worden.

b b

a b

29 31

d d

30 32

30 E en gehoorsdaling binnen de 24 uur na een duik:

24 25

21 22

b a

b c Hippocampus sept./okt. 2017

Bondsnieuws Raad van Bestuur

Algemene Vergadering NELOS op de duiksite te Zwevegem Ieder jaar publiceert Hippo een verkort verslag van de AV NELOS. Wie het volledige verslag (30 blz.) wil inkijken, kan dit bekomen bij de clubsecretaris. Voorzitter Ronny Margodt opende de vergadering en verwelkomde de voorzitster van LIFRAS, Pilar Ruiz Lopez en Erevoorzitter Duikonderricht John Remue. De voorzitter dankte de organiserende regio West-Vlaande-

Foto: Stijn Boussemaere.

ren en overhandigde een aandenken aan WEVOS-voorzitter Kurt Lommens.

Toespraak van de voorzitter Ronny Margodt Ronny meldde dat de Raad van Bestuur had het bijzonder druk had gehad in 2016; het zomerreces werd zelfs afgeschaft. Hij dankte de clubbesturen, de instructeurs en de leden die actief zijn in de diverse commissies. Het zijn zij die onze NELOS maken en die ervoor zorgen dat het ledenbestand constant juist onder de 10.000 leden blijft. Enkele nieuwe documenten, opgesteld in samenwerking, met onze verzekeraar vonden hun weg naar de leden: 'Wat te doen bij een duikongeval' en ook een cursus 'Aansprakelijkheid en verzekering'. De vernieuwde NELOS-website is nu al een tijdje live. Ronny dankte Herwig Van Cotthem, Ivo Madder en Nicolas De Smyter, die hier vele uren aan spenderen.

Hippocampus sept./okt. 2017

Public relations Ronny Margodt BEFOS – EUF – CMAS Ronny Margodt Via de Belgische Federatie BEFOS-FEBRAS zijn NELOS, LIFRAS en VVW ook lid van de internationale duikverenigingen CMAS en EUF, verklaarde co-voorzitter Ronny Margodt. Hij vertegenwoordigt België in de European Underwater Federation. De EUF verenigt zowel de commerciële organisaties als de non-profit duikcentra en staat naast de ISO- en EU-normalisatie in voor het uitwisselen van informatie. Wat CMAS betreft, kon Ronny Margodt melden dat er geluisterd is naar de kritiek van BEFOS op de CMAS-werking en dat er geremedieerd zal worden. Onze federatie behoort tot de selecte groep G6 en is dus één van de zes grootste federaties van de wereld. Ook CMAS Europe, op initiatief van BEFOS-FEBRAS in 2005 opgericht, had een nieuwe impuls nodig. Ronny zal er zijn schouders onder zetten om van CMAS Europe de sterke vleugel van CMAS maken.

Public Relations is niet alleen een belangrijke taak binnen elke (duik)club, ook NELOS moet zijn steentje bijdragen, aldus Ronny. Met de prijs de 'Vrijwilliger van het jaar' wil NELOS zijn massa vrijwilligers eren. Er waren 10 nominaties, maar het was Roger Oversteyns die de prijs wegkaapte. Ronny toonde dan de prachtige Video Promo Clip, die uitermate geschikt is bij allerhande promotionele activiteiten. Zoals op de grootste vakantiesalons van België waar NELOS aanwezig was met een duidelijke slogan 'Leer duiken in uw buurt alvorens op vakantie te vertrekken'. NELOS was er ook op 'Belgian Diving Fair' en 'tekDIVE Europe', evenals op de 'Scubapro-testdagen'. De Voorzitter kon ook weer de 'NELOS D-Dive-Day' aankondigen. Een federatie gedreven door vrijwilligers moet rekenen op sponsors: Ronny dankte hen dan ook evenals onze adverteerders. Hij deed verder een warme oproep aan de leden om bij de duikshops aan te dringen voor medewerking.

Patrimoniumbeheerder Franklin Forrez Zoals aangekondigd op de vorige Algemene Vergadering zijn er enkele nieuwe functies binnen de Raad van Bestuur in het leven geroepen. Ons prachtige en veelgebruikte duikershuis kreeg een Patrimoniumbeheerder. Franklin overliep de acties van zijn eerste werkingsjaar: de installatie van een nieuwe verwarmingsketel, het uitrusten van alle leslokalen met een beamer, de aankoop van een nieuwe frankeermachine en uiteraard alle reguliere onderhoudswerken. Nieuwe elektriciteitsaansluitingen in de VIP-zaal zijn gepland, evenals een nieuwe telefooncentrale op Voip.

John Maes vertegenwoordigt samen met Johan Schoups van LIFRAS onze federatie bij de Commissie Deltagebied van NOB. John kon traditioneel melden dat er goed en minder goed nieuws is. Positief was zeker de aanleg van nieuwe dijktrappen met antisliproosters en de studie voor de aanleg van kunstriffen om de zandhonger tegen te gaan. Bij verschillende duikplaatsen (Trafohuisje aan het Veerse meer, de Zeeelandbrug, parking Den Osse, ...) werd de infrastructuur verbeterd. Ander goed nieuws dat John kon melden was de formele erkenning van de duiksport als toeristische attractie door de gemeente Kapelle-Wemeldinge. Minder goed nieuws voor de duikers is het voortzetten van het storten van staalslakken als vooroeverbescherming. De veiligheid van de Zeeuwen is prioritair. Er wordt verder druk uitgeoefend om die slakken te laten bedekken met natuursteen. Spijtig genoeg heeft NOB het project om een stalen kotter te laten afzinken moeten stopzetten.

Clubadministratiebeheer Ivo Hubert Ivo Hubert verklaarde zich tevreden met het gebruik van de NELOS-Office 365. Er zijn 229 accounts in gebruik. Per club is er slechts ĂŠĂŠn account. NELOS mailt enkel naar dit clubadres, omdat de e-mail dan niet afhankelijk is van een persoonlijk adres. Het nuttig gebruik kan afgeleid worden uit enkele afgeronde cijfers: 25.000 mails verwerkt tijdens de laatste maand, 50.000 bestanden in OneDrive, 12.500 bestanden in SharePoint. Er zijn nog enkele kleine problemen waaraan gewerkt wordt.

Hippocampus sept./okt. 2017

Foto: Peter Ryngaert.

Foto's (3): Stijn Boussemaere.

Ambassadeur bij de Commissie Deltagebied John Maes

Bondsnieuws

Foto's (2): Stijn Boussemaere.

Foto: Marc Vermeiren.

Raad van Bestuur

Boetiek Karl Vander Auwera De NELOS-boetiek draait niet vanzelf, stelde Karl en daarom dankte hij de medewerkers van de 5 regionale boetieks, evenals de vrijwilligers die elk jaar helpen om de boetiek te bemannen bij evenementen. Er was in 2016 een omzet van € 91.887 en er is een stock ter waarde van € 99.019. De prijzen van opleidingsmateriaal zijn herbekeken. De meeste zaken zijn goedkoper geworden en een aantal 'dossiers' worden niet meer gedrukt, maar zullen gratis downloadbaar zijn voor de leden. Er is een folder aangemaakt met het volledige aanbod. Karl kondigde ook de wijziging aan van verkooppunten naar distributiepunten, zoals reeds in een NELOS-info meegedeeld. Dit zal de administratie vergemakkelijken.

Sport Vlaanderen Ronny Margodt De kerngroep heeft een enorme taak gehad: het beleidsplan voor de vorige olympiade 2013-2016 moest afgewerkt worden en het nieuwe beleidsplan 2017-2020 moest opgemaakt worden in overeenstemming met het nieuwe decreet, aldus Ronny. Dit beleidsplan is goedgekeurd door Sport Vlaanderen en is downloadbaar via de website. Een aantal basiseisen zijn ons door de overheid opgelegd, deze items zijn be-

Hippocampus sept./okt. 2017

Financieel verslag Dirk Saman De penningmeester kon meedelen dat we een solide federatie zijn. NELOS vzw heeft € 393.971,68 aan liquide middelen. Verder heeft de federatie een gebouw dat een grote waarde heeft. Dirk gaf enkele toelichtingen op de voorgestelde balans en de resultatenrekening. De kosten voor drukwerk, informatie en promotie/tijdschrift zijn gestegen omwille van het optrekken van de kwaliteit en het gestegen aantal bladzijden. Dirk besprak dan de budgetten. Hij wees erop dat de kans bestaat dat de subsidies van de overheid opnieuw zullen verminderen en dat het voor de federatie van groot belang is het ledenaantal op peil te houden. Voor 2017 wordt een negatief saldo van € 8.570,57 vooropgesteld.

palend voor het bekomen van subsidies. Ronny verwees nu al naar de algemene vergadering van volgend jaar waar een aantal statuutwijzingen zullen worden voorgesteld. Het algemene doel is dat de verschillende NELOS PR-activiteiten en de individuele inspanningen van de clubs moet een groeiend ledenaantal in de hand werken. Ronny kondigde ook aan dat een werkgroep zich gaat buigen over trainings- en spelprogramma's om de leden een aangenamere training te bieden en zo drop-out tegen te gaan.

Commissie Redactieteam Hippocampus Ivo Madder Ivo was op duikvakantie. Herwig Van Cotthem, ambassadeur van de redactie, bracht zijn verslag. Het uitzicht van ons bondsblad wijzigde enigszins: sinds be gin 2016 verschijnt de Hippo met rechte gelijmde rug. Katrijn en Ivo volgden een bijscholing 'Eindredactie'. Het gevolg daarvan is een herschikking: het bonds nieuws is naar achter verhuisd, net zoals het NELOS-katern. Ook wordt er vooraan telkens een inhoudstafel met foto's geplaatst. Er waren klachten over de drukkwa liteit. Na overleg met de drukker is er verbetering. Naar tweejaarlijkse gewoonte reikte Hippocampus de prijs uit voor de bes te coverfoto tijdens het Open Belgisch Kampioenschap. Winnaar was Daan Delbare. In samenwerking met Guyli an organiseerde Hippocampus de zee paardjeswedstijd 'Guylian Seahorses of the World' ten voordele van 'Project Seahorse'. Voor dit jaar (2017) kunnen we ook ver andering in het redactieteam melden: we betreuren het overlijden van Bert Janssens en John en Monique Remue verlieten de redactie evenals Ingrid De kelver. Maar Marijke Van Cauwenberg he, Kim De Raedt en Natalie Decrock kwamen ons versterken.

De 'Wet Wheels Duikdag' ging door in de Transfo. Als extraatje werd er onder grote belangstelling een initiatie vrijduiken georganiseerd. Samen met het NELOS-vrijduikteam gaan we bekijken of er een mogelijkheid is om NELOS-standaards te ontwikkelen voor gehandicapte duikers. De cursus 'Onderwaternavigatie' kende een groot succes, maar jammer genoeg waren er geen 'wet wheelers' aanwezig, hoewel het speciaal voor hen georganiseerd werd. In september 2017 organiseert de commissie een 'Zeeland-Openwaterduik' op de boothelling te Stavenisse. Het besluit is een wijze raad: als je duikt onder NELOS-vlag, dan gedraag je je ook als een NELOS-duiker en houd je je aan de reglementen, ook al denk je misschien dat je goed voorbereid bent.

Sven wees erop dat de Commissie Duikonderricht stabiliteit wil nastreven, maar steeds bieden zich nieuwe uitdagingen aan. Positief was dat er liefst 750 nieuwe 1*Duikers werden opgeleid en dat 250 duikers inschaalden. Een indicator van het vertrouwen in NELOS is wel de grote hoeveelheid inschalingen. Vermits het totaal aantal leden hetzelfde bleef, wijst dit erop dat we hetzelfde aantal duikers met allerhande niveaus van brevettering hebben verloren. Hij betreurde ook dat slechts één op de drie beginnende duikers het brevet Basis-Nitrox-Duiker behaalde. Het was toch de bedoeling om beginnende duikers zo snel mogelijk te laten kennis maken met deze veilige manier van duiken. Sven overliep dan de wijzigingen in het duikonderricht en gaf duiding bij het traject na 3*D, nl. het opsplitsen in twee deeltrajecten: een pedagogisch traject voor de Assistent-Instructeur en een duiktechnisch traject voor de 4*Duiker. Aan de opleiding tot 1*Instructeur wordt niets gewijzigd, maar de kandidaat-1*Instructeur zal wel deze beide brevetten moeten hebben.

Foto: Peter Ryngaert.

Ann was verontschuldigd. Het verslag werd gebracht door Jan Decrock. Ann stelde vast dat niemand meer vreemd opkijkt als iemand in een rolstoel verschijnt aan de waterkant om te duiken. Zij dankte de vele begeleiders die daarbij behulpzaam zijn. Ieder jaar weer is er een begeleiderscursus, waar de medische aspecten, de reglementering en het praktisch duiken aan bod komen.

Foto: Ivo Madder.

Foto: Stijn Boussemaere.

Foto: Ivo Madder.

Commissie Duikers met een handicap Ann Tielen

Commissie Duikonderricht Sven Vandekerckhove

Geneeskundige Commissie Dr. Ingrid Dekelver Het verslag werd gebracht door Dr. Roland Vanden Eede. De hoofdbrok voor de Geneeskundige Commissie NELOS is en blijft de opleiding tot Duiker-Hulpverlener. 2016 bracht 145 nieuwe DHV's. Aan de hand van scenario's werd getracht het praktijkexamen nog meer eenduidig te maken. Gedurende de praktijklessen werd de AED uitgelegd aan de hand van demo-modellen. Ook werd er in 2016 opnieuw een 'Train The Trainer'-sessie georganiseerd voor de geïnteresseerde instructeurs. Vorig jaar was er de derde editie van de cursus 'Duikerarts' in samenwerking met de VUB waaraan 16 artsen deelnamen. Zij verkregen na het examen de internationale certificering als 'Duikerarts DMAC Level I'. Roland drukte ook de wens van de Sectie Mental Coaching uit om meer naamsbekendheid binnen NELOS te krijgen.

Sven Vandekerckhove overliep tot slot alle geslaagde 1*instructeurs, 2*instructeurs en 3*Instructeur van het jaar 2016. Hij feliciteerde deze nieuwe ambassadeurs van de duiksport en van NELOS. Hij dankte ook alle NELOS-kaders voor hun inzet.

Hippocampus sept./okt. 2017

Bondsnieuws

Foto: Ivo Madder.

Foto's (2): Stijn Boussemaere.

Raad van Bestuur

Audiovisuele Commissie Marc Vermeiren Marc was verontschuldigd. Stijn Boussemaere bracht het verslag. In opdracht van NELOS heeft de sectie Onderwater-Videografie een promofilm gemaakt. Er is ook een didactische film in de maak in samenwerking met de Commissie Biologie. Stijn overliep de activiteiten van vorig jaar: het 'OBK & Festival' in Oostende en het EK in Malaga. Voor dit jaar staat er het WK Onderwaterfotografie in Mexico op het programma, waar Filip Staes ons vertegenwoordigt nadat Luc Rooman zijn plaats heeft afgestaan. Het OBK 2017 zoet en zout water bij de Masters staat in het teken van 'vrij duiken'. Dit komt omdat de Sportcommissie beeldmateriaal over vrijduiken gevraagd heeft. Een initiatie vrijduiken wordt door de Sportcommissie georganiseerd.

Hippocampus sept./okt. 2017

Sportcommissie Herwig Van Cotthem Herwig overliep de verschillende onderwatersporten die binnen NELOS worden beoefend: vrijduiken, een intense onderwaterbeleving; hockey, de perfecte conditietraining; mono-vinzwemmen, dolfijn zijn. Met onze hockeyers hebben we deelgenomen aan het WK en eindigden we op de 12e plaats. Er wordt nu vooral gefocust op de opleiding van scheidsrechters.

Commissie Biologie Tiny Heremans Tiny besprak de activiteiten van vorig jaar. Vooreerst was er de voordracht te Lummen door Dr. Sancia van der Meij, tropisch marien bioloog, over 'Samenwonen op het rif'. In april was er de uitstap naar Nausicaa te Boulogne. Traditiegetrouw organiseerden we twee themaduiken, één te Wemeldinge over 'Het leven in de getijdenzone' door Brendan Oonk en één te Stavenisse over 'Naaktslakken nieuwe aanwinsten en cycli van voorkomen in de Oosterschelde' door Peter van Bragt.

Het vinzwemmen is in volle groei wat de implementatie van vinzwembrevetten als gevolg heeft. Ook de jeugd zal meer betrokken worden.

In samenwerking met OVOS was er een voordracht te Gent met als spreker Dr. Gert Van Hoey met als onderwerp 'De zeebodem als barometer voor een gezond milieu'.

Het vrijduiken kent een explosieve groei. Een eerste stage is succesvol afgerond. In elke regio kan je het vrijduiken nu aanleren. Herwig kondigde ook een promotievideo aan.

Wat het Specialisatiebrevet Onderwaterbiologie betreft, werden er twee cursussen georganiseerd, één in Brugge en één in Overpelt met in totaal 39 deelnemers.

John Remue sprak in naam van Willy van der Plas, die verontschuldigd was. Het doel van deze club is de opvang van leden die niet meer wensen deel te nemen aan clubactiviteiten, maar toch nog willen duiken, verzekerd zijn en de Hippocampus ontvangen. De financiële middelen, die hierdoor bekomen worden, staan grotendeels ter beschikking van NELOS-clubs die een of andere plaatselijke activiteit organiseren met het doel promotie te maken voor de duiksport. In 2016 waren er 3 organisaties die daarvan konden genieten.

Ronny De Meersman en Mark Bulté hebben de boekhouding gecontroleerd. Zij konden bevestigen dat de boekhouding overeenstemt met de werkelijkheid en dat de balans een waarheidsgetrouwe weerspiegeling is van het bezit van onze vzw. De commissarissen vroegen wel om preciezere bewijsstukken en raadden aan de stijging van de personeelskost blijvend in het oog te houden. Namens beide commissarissen vroeg Ronny De Meersman de voorgelegde balans en resultatenrekening goed te keuren en hiervoor ontheffing te verlenen aan de Raad van Bestuur. De vergadering bekrachtigde dit bij handgeklap.

Foto: Peter Ryngaert.

Foto: André Vanhecke.

Foto: Ivo Madder.

NELOS-Serviceclub Willy van der Plas

Commissarissen der rekeningen Ronny De Meersman

Verkiezingen Er waren drie uittredende en herkiesbare bestuursleden: Ronny Margodt, Ivo Hubert en Franklin Forrez. Vermits er geen andere kandidaten zijn, werden zij bij handgeklap verkozen. Dan restte nog enkel de verkiezing van de individuele leden BEFOS.

Besluit Alle verslaggevers dankten uitgebreid het NELOS-secretariaat. NELOS is vergelijkbaar met een grote KMO. Er is dus steeds heel wat werk aan de winkel. Ons personeel doet dit voortreffelijk. Bedankt Margaux, Hannelore, Inge, Katrijn en Lien! De voorzitter dankt de aanwezigen voor hun komst en biedt hen een drankje aan.

 INGEKORT VERSLAG, DOOR WIM VAN DOESELAER

Mark Bulté en Ronny De Meersman krijgen opnieuw een mandaat tot 2018.

Hippocampus sept./okt. 2017

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

'Niets aan de hand!'

… of wel soms?

Foto: pathdoc - shutterstock.

Het minimaliseren van klachten na een duik kan ernstige gevolgen hebben

Tips van het Veiligheidscomité op een zomeravond zitten enkele vrienden gezellig aan tafel, tot plots een van hen een epileptische aanval krijgt. Het slachtoffer wordt op een zetel gelegd. Gelukkig verminderen de stuiptrekkingen en na enkele minuten zijn ze verdwenen. Als het slachtoffer weer bij zijn positieven is, wordt de maaltijd onverstoord verder gezet. Na het eten neemt het gezelschap afscheid. De man met de epileptische aanval wankelt naar zijn auto en rijdt naar huis. Tot morgen! ... Iedereen met een beetje gezond verstand zal zeggen: "Wat is dat allemaal?", "Waarom werd er geen ambulance gebeld?", "Ze laten hem zomaar naar huis rijden? Stel dat hij opnieuw epilepsie krijgt!", "Onverantwoord!", … 94

Hippocampus sept./okt. 2017

ochtans wordt het Veiligheidscomité regelmatig geconfronteerd met duikongevallen waarvan de opvang en behandeling (of het gebrek eraan) minstens even bedenkelijk zijn als het hierboven beschreven voorval. En vaak denken we dan: "Wat is dat allemaal?" ... Hieronder een greep uit de aan ons gerapporteerde voorvallen, deze keer niet gevolgd door enkele vrijblijvende tips, maar wel door expliciete lessen. (Nota: de namen van de betrokkenen zijn fictief).

Casus 1: 'Het gaat vanzelf weer over' Kevin en Tania maken een ondiepe duik naar 10 meter. Het is Tania haar tweede duik. Ze heeft moeite om zich correct uit te trimmen. Ze heeft last om de oren te klaren. Bij het bovenkomen is ze duizelig en lijkt ze aan één kant minder te horen. Kevin, die nochtans instructeur is, zegt dat deze klachten 'erbij horen' en spontaan zullen verdwijnen. Maar dat doen ze niet, en 's avonds neemt Tania opnieuw contact op met haar instructeur, die echter volhardt in de boosheid en haar de raad geeft om af te wachten. De volgende dag is Tania echter nog altijd draaierig en het gehoorverlies is alleen maar erger geworden. Ongerust besluit ze dan maar om naar het ziekenhuis te gaan,

waar een NKO-arts de diagnose stelt van een binnenoorbarotrauma. Tania wordt opgenomen voor intraveneuze medicatie en zal vijf behandelsessies met hyperbare zuurstof ondergaan. Helaas zijn er 24 uur aan kostbare tijd door nodeloos getalm verloren gegaan.

Foto: pathdoc - shutterstock.

Stel je volgende situatie voor:

Neem klachten als gehoorsvermindering, oorsuizen of duizeligheid/draaierigheid na een duik altijd serieus.

Lessen:

• neem klachten als gehoorsvermindering, oorsuizen of duizeligheid/draaierigheid na een duik altijd serieus; • de symptomen zijn verdacht voor baro trauma (of decompressieziekte) van het oor tot het tegendeel bewezen is; • zoek op korte termijn gespecialiseerde hulp (NKO-arts, duikerarts, hyperbaar centrum).

Casus 2: 'Eventjes aan de zuurstof'

Terug in België besluit Stijn zich, op aanraden van zijn duikschoolverantwoordelijke, dan toch maar door een duikarts te laten onderzoeken. De arts stelt bij Stijn een groot PFO (Patent Foramen Ovale) vast en legt hem de nodige duikbeperkingen op.

Duikclub 'De Palingen' maakt een uitstap naar het Zilvermeer in Mol. Tijdens de duik komt een van de duikers in een hijgtoestand. Er wordt gestegen, doch aan de oppervlakte valt de duiker in kwestie bewusteloos en is er sprake van een verminderde ademhaling. Gelukkig komt het slachtoffer weer bij zijn positieven. In plaats van de hulpdiensten te bellen, duwen zijn clubgenoten hem in een auto en rijden hem naar een ziekenhuis van hun keuze op 60 (!) kilometer daarvandaan.

Foto: Photographee.eu.

Stijn is met enkele vrienden op duikvakantie in Zuid-Frankrijk. Na een stevige duik naar een diepe 'sec' op 48 meter diepte ontstaan er binnen het uur na bovenkomen grote rode vlekken op zijn rug. Zijn mededuikers vermoeden dat dit zogenaamde 'schapen' zijn (decompressieziekte van de huid) en laten Stijn zuivere zuurstof ademen. Na een uurtje aan de zuurstof trekken de schapen weg. Oef! De zuurstoffles wordt weer opgeborgen en Stijn, die zich toch wat slapjes voelt, besluit om 's middags niet meer mee te duiken. De volgende ochtend echter is Stijn alweer present om met zijn buddy's enkele diepe wrakduiken te maken ...

Casus 3: 'Wij spelen ambulance'

Vervoer een slachtoffer nooit zelf, maar laat dat over aan de hulpdiensten.

Het niet correct opvangen van een duikongeval kan leiden tot: • verergering van de klachten; • een verhoogde kans op blijvende letsels. nabeschouwing Deze drie casussen vormen helaas slechts het topje van een berg van gelijkaardige duikongevallen waarvan de hier toegepaste behandeling de wenkbrauwen doet fronsen. Veelal gaat het om ongevallen met NKO-problemen of decompressieziekte. Opmerkelijk is dat de mededuikers die verzuimd hebben de juiste behandeling of reddingsactie in gang te zetten, vaak ervaren duikers of instructeurs zijn, mensen van wie men zou mogen verwachten dat ze in staat zijn om zorgvuldig te handelen.

Schapen en vlooien, een decompressieziekte van de huid, wijst vaak op een PFO.

Lessen:

• bij een decompressieongeval dient er altijd en onverwijld medische hulp gezocht te worden; • de zuurstoftoediening die opgestart wordt, moet worden voortgezet tot de hulpdiensten de behandeling hebben overgenomen, of tot een arts met kennis van zaken zegt dat er mag gestopt worden; • het mijden van medische hulp is onverantwoord, dom en gevaarlijk; • na een decompressieongeval geldt een duikverbod zolang een duikarts het nodig acht.

Lessen:

• bewustzijnsverlies bij een duiker (zelfs kortstondig) is altijd als ernstig te beschouwen; • doe de nodige controles in het kader van het CPR-protocol; • indien het slachtoffer adequaat ademt, leg het dan in stabiele zijligging, dien zuurstof toe en bel de hulpdiensten; • dergelijke slachtoffers worden nooit zelf getransporteerd, maar dienen door een ambulance naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis te worden gebracht (en vandaaruit eventueel overgebracht naar een gespecialiseerd centrum).

Bij twijfel is men beter voorzichtig dan nalatig.

Foto: Ivo Madder.

Foto: Johnny Ooms.

Het mijden van medische hulp is onverantwoord, dom en gevaarlijk.

Ten overvloede willen wij er aan herinneren dat het minimaliseren van problemen en het verzuimen om een duikongeval volgens de regels van de kunst op te vangen, kan resulteren in verergering van de klachten en een verhoogde de kans op blijvende letsels. Bij twijfel is het altijd beter om uit voorzorg toch de hulpdiensten in te schakelen.  DIRK DERAEDT, NAMENS HET VEILIGHEIDSCOMITÉ

Hippocampus sept./okt. 2017

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie & Commissie Duikonderricht

Feedback van de jury.

Foto's (4): Sven Vandekerckhove.

Luisteren, voelen of er ademhaling is.

"Hallo, is alles OK?".

Beademen.

Duiker-Hulpverlener 2017 Het examen Duiker-Hulpverlener (DHV) blijft populair, voor zowel niet-duikers die al wel eens als veiligheid aan de kant fungeren, als duikers die dit brevet nodig hebben voor hun verdere duikopleiding.

oor het examen theorie boden zich 192 kandidaten aan, waarvan er 175 slaagden. Zij mochten deelnemen aan het praktijk examen, waarbij er 15 niet kwamen opdagen en 19 niet slaagden voor dit gedeelte. Proficiat aan de 141 geslaagden. De slaagpercentages liggen op respectievelijk 91% en 88%, wat in de lijn

Hippocampus sept./okt. 2017

ligt met vorige jaren. Wie niet geslaagd is, krijgt een tweede kans op het herexamen in september. Het theoretisch gedeelte van de opleiding werd uitgebreid met een les EHBO. Wat moet je doen met een snijwonde, een aanraking met een kwal, een verzwikte enkel, een brandwonde? Wat moet er in een eerste-hulp koffer steken? Hoe leg je een goed verband aan? Het is minder spectaculair dan CPR, maar nuttig, want deze kleine ongevallen komen immers frequent voor. De meest voorkomende fouten tijdens CPR zijn: te hoge frequentie van de borstkascompressies en het beademen met te grote teugvolumes. De juiste frequentie borstkascompressies bedraagt 100 tot 120 keer per minuut. Er bestaan verschillende

apps op de smartphone die kunnen helpen bij het oefenen. Om correct te beademen volstaat een teugvolume van 500 ml. Dat is niet meer dan wat je in rust per keer inen uitademt. Op het gebied van zuurstoftoediening merken we in vergelijking met vorige jaren een gestage verbetering. Het debiet wordt bijna altijd correct ingesteld (12 â&#x20AC;&#x201C; 15 liter per minuut). Controle van de ademhaling bij het bewusteloze slachtoffer in stabiele zijligging kan moeilijk zijn. De eenvoudigste methode is kijken of het masker bedampt tijdens inademing. ď&#x20AC;ź FILIP GALLANT, GENEESKUNDIGE COMMISSIE

Foto's (4): Sven Vandekerckhove.

Uiteraard was de NELOS-boetiek ook aanwezig.

Stabiele zijlig.

Zuurstof toedienen.

Hartmassage.

141 geslaagden Duiker-Hulpverlener 2017 Arne Aerts (Gobius), Dieter Andries (Barracuda), Ronny Andriessen (2 Dive 4), Micha Bardijn (De Watertrollen & Duivels), Luc Baudé (Sepia), Stéphanie Baukens (De Watertrollen & Duivels), Wim Bobelyn (De Kreeft), Wim Bollein (Sepia), Eva Burm (Atlantis Lier), Julie Buyse (Getse Dolfijnen), Marjan Calluy (Sepia), Cindy Carmans (Gobius), Philippe Charrin (De Zeeduivels), Bjorn Claes (Gobius), Maarten Claessen (Lagoondivers), Peter Clarebout (2 Dive 4), Naomi Croes (Discovery Diving), Lise Daems (De Watertrollen & Duivels), Jef Daems (De Zeester), Steven Daneels (WDS), Angela De Beuckeleer (Campinia), Ludovic De Beuckeleer (geen lid), Raf De Bock (De Zeester), Frederic De Brauwer (De Zeeduivels), Vincent De Cannière (Profunda Diving), Christine De Coster (D.I.O.S.), Jeroen De Meester (Safe Diving), Chabely De Peuter (Argos), Ludwig De Peuter (Argos), Kim De Raedt (Koraalduivels), Jan De Ruyck (KGS Manta), Erik De Smedt (geen lid), Christophe De Vriese (Atlantic Diving Club), Wim De Vrieze (Blue Lagoon), Dimitry De Wilde (KGS Manta), Laurens Debeer (IJseduikers), Rimke Debeuf (Rescue & Diving Team), Christophe Declat (De Kreeft), Thijs Decroos (Rescue & Diving Team), Maarten Deryckere (Rescue & Diving Team), Gunter Devoldere (Nautic), Kurt Dingenen (Moby Dick Diving Team), Alexander Dirkx (Discovery Diving), Sebastiaan Duchateau (Nautilus), Emanuel Durinck (K.T.W.V.), Pieter-Jan Eurlings (Atlantic Diving Club), Sylvie Falzone (Gobius), Roberto Filippelli (Discovery Diving), Anne-Marie Flo (Salvanos), Luc Foucart (KGS Manta), Geert Gallin (Atlantis Diving Club), Hannah Laura Gijs (Odyssee), Luc Goossens (Neptunus), Kristiaan Goossens (Lagoondivers), Felix Guldentops (Aronnax), Rudi Gürke (Triton), Katrijn Heps (Salvanos), Lies Heytens (Blue Lagoon), Dirk Hornix (Orca Bree), Mostafa Houssam ('t Zeepaardje), Peter Jaeken (Orca Bree), Yvette Jans (Cowol), Jo Janssens (Fire Divers Zandhoven), Gert Laeremans (Calypso Team), Tom Laeremans (Calypso Team), Maxim Lambregt (Rescue & Diving Team), Tom Leblicq (IJseduikers), Maarten Lefevre (Stingrays), Stefan Leli (Koraalduikers), Debora Leonarduzzi (Nutilus, Martine Leroy (geen lid), Daphne Leys (Fire Divers Zandhoven), Nathalie Leysen (Moby Dick Diving Team), Patrick Ligon (Cowol), Jörg Lohse (D.I.O.S.), Jan Lumbeeck (Calypso Team), Jana Malengier (Blue Lagoon), Floris Mussche (Mantis Divers Club), Stef Neirinck (Nautic), Jean-François Neirinck (Nautic), Pascal Nevelsteen (Breevenduikers), Marc Oorts (Lucky Divers), Danny Paelinck (geen lid), Derian Peeters (geen lid), Thomas Ploem (Mantis Divers Club), Jeroen Quanten (Atlanta Nos), Gerdi Ravets (Hydra), Elies Roden (Amykos), Didier Roosebrouck (Blue Lagoon), Mario Scheerlinck (Gobius), Claire Scheerlinck (Gobius), Vincent Sercu (Gentse Dolfijnen), Inge Sierens (Gentse Dolfijnen), Filip Smits (Fire Divers Zandhoven), Steff Stas (Cowol), Michael Steurs (Nautilus), Johan Swerts (De Otters), Martin 't Hart (Odyssee), Alicia Tejerizo-Fuertes (De Watertrollen & Duivels), Bart Torfs (R.D.K.), Luc Van Aerschot (Amykos), Veerle Van Aken (Breevenduikers), Jeff Van Calsteren (Safe Diving), Gaëtan Van De Velde (Hydra), Joachim Van Den Bossche (De Kreeft), Niels Van Den Broek (geen lid), Lancelot Van Der Puijl (Atlantis Aarschot), Godfried Van Der Puijl (Atlantis Aarschot), Chris Van Der Wildt (Fire Divers Zandhoven), Maarten Van Deun (Odyssee), Angelique Van Durme ( Atlantic Diving Club), Yoni Van Gestel (Sub Aqua Club), Guy Van Nieuwenhuyze (Calypso Team), Marika Van Oevelen (Gentse Dolfijnen), Dennis Van Soom (Sub Aqua Club), Luc Van Zummeren (Lucky Divers), Sylvia Vanbeveren (Blue Lagoon), Rik Vanbillemont (Nieuwpoortse Duikclub), Orely Vanborren (Salvanos), Lieselotte Vandaele (P.D.K.), Rudi Vanden Dries (De Zeeduivels), Olivier Vanden Nieuwenhuysen (Breevenduikers), Andrew Vandeputte (geen lid), Luc Vanderborght (IJseduikers), Gino Vanderhaegen (Atlantis Lier), Sofie Vanderlinden (Odyssee), Davy Vandersteegen (Orca Bree), Yvan Vangeluwe (Actinia), Jens Vangeluwe (Actinia), Keven Vanhoof (De Watertrollen & Duivels), Johan Vannerum (V.V.D.C.), Wim Vanpee (Discovery Diving), Bart Vanwesemael (Gobius), Tom Veltens (Torpedo), Jean-Pierre Verbeke (Aronnax), Roel Verhelst (Triton), Katja Verstraete ( Gentse Dolfijnen), Kris Viaene (Rescue & Diving Team), Benedicte Walschaerts (De Zeeduivels), Marc Wens (Triton), Axelle Willems (Campinia).

Hippocampus sept./okt. 2017

Bondsnieuws

Foto: Jakob Owens.

Audiovisuele Commissie

Wedstrijd Starters Video 2017 O Info over de wedstrijd 'Starters Video' 2017 en ook over 'Platte-

landsTv' die een forum bieden aan de videografen van het Open Belgisch Kampioenschap (OBK) en aan de starters.

Hippocampus sept./okt. 2017

ok in 2017 organiseert de Sectie Onderwatervideografie weer een wedstrijd 'Starters Video'. Al wie al eens een filmpje gemaakt heeft onder water – met een fototoestel dat ook filmpjes kan maken, een 'action cam' of een echte onderwatercamera – maar de stap om mee te doen met een echte wedstrijd nog niet gezet heeft, mag meedoen. 'Wedstrijd' is hier wel een beetje overroepen, want elke deelnemer wint. Enkel al omdat elk ingestuurd filmpje een beoordeling krijgt van een bekwame jury, waarbij er vooral constructieve tips zullen gegeven worden die op zich al een grote educatieve waarde hebben. De winnaar, gekozen door onze jury, wint een 'Guardo360° camera' (ter waarde van 349,00 euro), gesponsord door Guardo zelf (www.guardo.be). De prijs zal overhandigd worden op de proclamatie van het OBK op zaterdag 2 december 2017 in het NELOS-Duikershuis te Mechelen. De deelnamedrempel voor deze wedstrijd werd bewust laag gehouden.

Inschrijven kan: GRATIS!

• Met een film van maximaal 7 minuten. • Via e-mail naar owv@nelos.be met vermelding van: • je naam; • je e-mailadres; • de titel van je film; • de digitale link naar je film (via Dropbox, Wetransfer,…). Het volledig wedstrijdsreglement kan je nalezen op www.nelos.be/OBK.

PlattelandsTv Hier bovenop kan je ook deelnemen aan de wedstrijd van 'PlattelandsTv'. De beste video krijgt een aparte prijs van 'PlattelandsTv' en wordt samen met de genomineerden vertoond. Alle deelnemers van het OBK en de starters zullen hierover een aparte mailing krijgen.  JO DE SMEDT & ERIC GHYSEBRECHTS, SECTIE OWV

Promotie

in overjaarse pakken zolang de voorraad strekt.

Watersportcentrale N.V.

Meer dan 45 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is!

Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.be

veRkOOp vaN TOpmeRkeN aDvIes vaN pROfessIONaLs OffICIÃ«Le HeRsTeLDIeNsT maaTweRk OpLeIDINgeN

HaaL HeT maXImaLe UIT Je ONDeRwaTeRCameRa www.mes-bvba.be

Bondsnieuws

Foto's (2): Glenn Tessens.

Commissie Duikonderricht Sectie Duiktechnieken

Planning Technische opleiding 2018 Sectie Duiktechnieken (SDT) organiseert in 2018 opnieuw technische cursussen voor open en gesloten circuit.

ieronder vind je de data van deze opleidingen CCR (gesloten circuit) en OC (open circuit). Gelieve tijdig in te schrijven zodat onze lesgevers een vlotte communicatie kunnen voeren met de kandidaten. Om in te schrijven vragen wij om de werkwijze die op de NELOS-site staat bij technische duiken te volgen. Indien er een onduidelijkheid is kan je altijd SDT contacteren (sdt@nelos.be). Wij zullen met veel plezier helpen. We hopen jullie dan ook massaal te mogen begroeten op deze cursussen.

Opleiding CCR-D-A Cursusverantwoordelijke voor de rebrea theropleiding 'CCR Diluent Air Diver': Glenn Tessens. De theorielessen en het examen vinden plaats in het Duikershuis. Ma. 8/01/2018 om 19.30 u: Les 1. Ma. 15/01/2018 om 19.30 u: Les 2. Ma. 22/01/2018 om 19.30 u: Les 3. Ma. 29/01/2018 om 19.30 u: Planning. Ma. 12/02/2018 om 19.30 u: Examen. Ma. 19/02/2018 om 19.30 u: Herexamen. Di. 6/03/2018: SWD zwembad in zwembad Sorghvliedt te Hoboken om 21.00 u. Zo. 25/03/2018 SWD open water in de Put van Ekeren om 11.00 u.

100

Hippocampus sept./okt. 2017

De data voor de 'Deep dives' worden vastgelegd in overleg tussen de kandidaat en de instructeur.

Opleiding CCR-D-Tx Cursusverantwoordelijke voor de rebrea theropleiding 'CCR Diluent Hypoxic Trimix Diver': Glenn Tessens. De theorielessen en het examen vinden plaats in het Duikershuis. Wo. 07/02/2018 om 19.30 u: Les 1. Wo. 14/02/2018 om 19.30 u: Les 2. Wo. 21/02/2018 om 19.30 u: Planning. Wo. 7/03/2018 om 19.30 u: Examen. Wo. 14/03/2018 om 19.30 u: Herexamen. De SWD's worden individueel afgesproken met de kandidaten CCR-D-Tx. De 'Deep dives' zullen gebeuren tijdens een Stage CCR-D-Tx.

Opleiding ERD Cursusverantwoordelijke voor de 'OC Extended Range Diver': Stefan Cuyvers. De theorielessen en het examen vinden plaats in het Duikershuis. Ma. 5/02/2018 om 20.00 u: Les 1. Di. 20/02/2018 om 20.00 u: Les 2. Ma. 26/02/2018 om 20.00 u: Les 3.

Di. 6/03/2018 om 20.00 u: Herhalingsles. Ma. 19/03/2018 om 20.00 u: Examen. Di. 27/03/2018 om 20.00 u: Herexamen. Wo. 28/03/2018 van 22.00 tot 23.00: zwembad Hofstade (ter plaatse om 21.00 u). Za. 14/04/2018: SWD bij Plate Taille (om 13.00 u ter plaatse).

Opleiding NTD Cursusverantwoordelijke voor de 'OC Normoxic Trimix Diver': Dirk Reyntiens. De theorielessen en het examen vinden plaats in het Duikershuis. Di. 17/04/2018 om 20.00 u: Les 1. Di. 24/04/2018 om 20.00 u: Les 2. Do. 03/05/2018 om 20.00 u: Les 3.

Di. 15/05/2018 om 20.00 u: Examen. Di. 22/05/2018 om 20.00 u: Herexamen. Za. 26/05/2018: SWD in Vodelée.

Cursusverantwoordelijke voor de 'OC Advanced Trimix Diver': Rein Crombez. De theorielessen en het examen vinden plaats in het Duikershuis. Ma. 23/04/2018 om 20.00 u: Les 1. Ma. 7/05/2018 om 20.00 u: Les 2. Do. 14/05/2018 om 20.00 u: Examen. Di. 22/05/2018 om 20.00 u: Herexamen. Za. 26/05/2018: SWD in Vodelée.

NELOS OC en CCR-Stage voor trimix Deze stage is ook toegankelijk voor gehomologeerde CCR-D-Tx en ATD. Locatie: Arenzano (Italië).

Foto: Glenn Tessens.

Opleiding ATD

Algemene Stage-verantwoordelijke: Glenn Tessens. Wrakken: MV Haven, UJ2208, Nina, U455. Periode: 19 – 26 mei 2018 (onder voorbehoud). Inschrijven noodzakelijk voor 30/03/2018.

Duikdiepte gehomologeerde duikers: 40 – 120 m. De kandidaten ATI en CCR-I-Tx dienen actief deel te nemen aan de opleidingen en de Stage om te kunnen slagen als instructeur.



Duikdiepte tijdens de opleiding: 60 – 100 m.

GLENN TESSENS, VOORZITTER SDT

Advertentie

Test Waterproof Dry Suits D1 and D9 Test it!

15 October Location:

Belgium

Put van Ekeren (Muisbroek) Ekersedijk 2030 Antwerp 10:00 - 15:00

Hippocampus sept./okt. 2017

101

Bondsnieuws BEFOS – NELOS

Jean Sax

(1930- 2017)

de derde BEFOS-FEBRAS-Voorzitter De eerste voorzitter bij de stichting van BEFOS/FEBRAS in 1957 was Paul Bailly. Die werd in 1982 opgevolgd door René Crepin. Daardoor kwam de plaats vrij van Verantwoordelijke Nationaal Duikonderricht, zoals die functie toen heette. Jean Sax, lid van Temse Watersport, in 1974 Nationale Monitor geworden, volgde hem op. Jean Sax aan het woord tijdens 25 jaar BEFOS.

Foto's (5): NELOS-archief.

Het was geen gemakkelijke periode: in 1983 werd NELOS niet meer erkend door Bloso en verloor het ook de subsidies. De

Jean-Pierre Mortier en Jacqueline Sax te Bendor.

ean was bij de stichting van NELOS in 1978 al zeer actief. Hij zetelde in het eerste NELOS-bestuur, was toen ook Verantwoordelijk Uitgever van de Hippocampus en zijn domicilie in St.-Niklaas was de eerste Maatschappelijke Zetel van NELOS. Jean was ook Verantwoordelijke voor het NELOS-Duikonderricht. Toen was het Duikonderricht van NELOS nog niet autonoom (pas in 1993) en dus betekende die functie enkel het uitvoeren van de beslissingen van het BEFOS-Duikonderricht. Daarbij was zijn echtgenote Jacqueline de eerste Nederlandstalige BEFOS-secretaresse.

102

Hippocampus sept./okt. 2017

Jean Sax in gesprek met duikpionier Commandant Philippe Tailliez op een CMAS-vergadering samen met Jo Lacroix en Hugo Aerts.

BEFOS Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw Henriette Crepin en Jean Sax te Bendor.

Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Mede -Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G. Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com Bestuursleden: Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Gsm 0475 34 43 17 – vincent.leroy@lifras.be Ivo Hubert Stijn Streuvelslaan 24 – 2630 Aartselaar Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Herwig Van Cotthem Serigiersstraat 24 – 2020 Antwerpen Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat:

reden was dat BEFOS-NELOS te unitair werd bevonden. Dankzij de inspanningen van het NELOS-Bestuur kwam alles weer in orde in 1988. In 1986 stopte ook René Crepin als voorzitter van BEFOS. Jean Sax werd de nieuwe voorzitter, de derde dus in de rij. Maar het was een voorzitterschap in een moeilijke overgangsperiode. NELOS en LIFRAS wilden meer onafhankelijkheid van de unitaire BEFOS-FEBRAS. Dit leidde uiteindelijk in 1991 tot nieuwe statuten waarbij het co-voorzitterschap ontstond van de voorzitters van NELOS en LIFRAS. Het

mandaat van Jean eindigde daar dan ook. Jean Sax was niet alleen actief onder water, maar ook in de lucht. Hij is namelijk ook voorzitter geweest van de Koninklijke Belgische Ballonfederatie en voorzitter van het Organisatiecomité van het Ballonfestival van St.-Niklaas. Door het overlijden van Jean is een markante figuur uit de Belgische duikwereld verdwenen.  WIM VAN DOESELAER

Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com Vice-président: Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 – 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 – a.bastin.lifras@gmail.com Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Catherine Bes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Marc Hiernaux Rue des Alliés 20 – 1190 Bruxelles (Forest) Gsm 0475 46 09 65 – marc.hiernaux@skynet.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Gsm 0475 34 43 17 – vincent.leroy@lifras.be Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Johan Schoups Schuifelaarstraat 64 – 1800 Vilvoorde Gsm 0477 75 73 61 – johan.schoups@viapass.be

Secretariaat:

Georges en Jeanne Dib, Jean Sax en John Remue bij het 50-jarig bestaan van BEFOS.

Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be Godelieve Reynaert – godon@lifras.be Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72

Hippocampus sept./okt. 2017

103

NELOS-boetiek

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald

T-shirt

worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

€ 15,00

Longsleeve

€ 17,00 Fleece

€ 45,00

T-shirt kind

€ 10,00

Regionale boetieks Algemeen verantwoordelijke Karl Van der Auwera Lintsesteenweg 176 – 2570 Duffel Gsm 0486 89 76 67 (afhalingen na telefonische afspraak) boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Regionale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS-Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be ANTWERPEN: Frederik Rausenberger Brandheide 2 – 2880 Bornem Gsm 0492 97 65 64 boetiek.ant@nelos.be

104

Hippocampus sept./okt. 2017

BRABANT: Tiny Heremans Janseniusstraat 41 – 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be LIMBURG: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm: 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be OOST-VLAANDEREN: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be WEST-VLAANDEREN: Isabel Neyrinck Odiel Spruyttestraat 22 – 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) boetiek.wvl@nelos.be

NELOS-structuur? Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ... Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum

Lopende

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info

Agenda

Oktober 2017 01 Beker van het Zilvermeer Mol Vinzwemwedstrijd. Dit zal ook het Belgisch kampioenschap in open water zijn

01-05 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Boulouris (Zuid-Frankrijk)

12 Bio-avond van Moby Dick Locatie: Huis van de Sport, Boomgaardstraat 22, Berchem – 20.00 u Inschrijven via: Robby.vrancken@gmail.com

15 Test Waterproof Dry Suits D1 & D9 Locatie: Put van Ekeren – 10.00 tot 15.00 u

15 Tweedehandsbeurs bij Da Factory Locatie: Da Factory - Industrielaan 30 - 9320 Erembodegem – 10.00 tot 16.00 u

26 Fysieke fitheidstesten 1*I Locatie: Zwembad 't Strop, Stropstraat 31, 9000 Gent – 13.00 u

26 Plannningsvergadering M4 voor 1*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u

December 2017 02 Proclamatie OBK Locatie: Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, 2800 Mechelen – 20.00 uur

10 Kerstduik KGCS Manta 'New concept' met mooie prijzen! Iedereen is welkom. Jij komt toch ook? Locatie: Blaarmeersen Gent Inschrijven tot 13.30 u

Locatie: duiktank 'Transfo', Zwevegem –

Januari 2018

19.00 u (gratis voor NELOS-leden)

12-15 Salon de la plongée de Paris

18 Spelen met licht

Inschrijven via: peter.ryngaert@telenet.be

22 Manta Apnea Fun

Info: www.salon-de-la-plongee.com

12 Limiet inschrijving examen theorie

Locatie: zwembad 't Strop, Stropstraat 31,

2*I

Gent - 14.00 u

Locatie: Duikershuis, Mechelen

Info en inschrijvingen: www.demanta.be

28 TekDive17 Locatie: Ter Elst Congrescenter, Edegem Info: www.tekdive-europe.com

November 2017 12 Examen theorie 1*I (gewijzigde datum) Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek

12 Post-Zeestage (gewijzigde datum) Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek. Aanvang: 12.00 u

13 Limiet inschrijving examen 3*I 18 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie) Locatie: Duikershuis, Mechelen Tijdstip: 9.00 u tot 17.00 u Inschrijven kan vanaf 1/06/2017 via het inschrijvingsformulier (downloadpagina) Info: secretariaat@nelos.be

22 16e WK CMAS onderwaterfotografie Locatie: La Plaz, Mexico

23 Herexamen theorie 1*I (gewijzigde datum) Locatie: Duikershuis, Mechelen – 19.00 u

25 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie + praktijk) Locatie voormiddag: Duikershuis NELOS Locatie namiddag: zwembad Hofstade Aanvang: 9.00 u tot 17.00 u Info: secretariaat@nelos.be

12-13 Examen theorie 3*I Locatie: Duikershuis, Mechelen

15 Infoavond Nitrox-Instructeur Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u

20-28 boot Düsseldorf Info: www.boot.de

25 Vakantiesalon Antwerpen Info: www.vakantiesalon-antwerpen.be

Februari 2018 01 Vakantiesalon Brussel Info: www.vakantiesalon.eu

03-04 Duikvaker (26e editie) Info: www.duikvaker.nl

10-12 Belgian Boat Show Info: www.belgianboatshow.be

12 Examen theorie Nitrox-Instructeur Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u

16-18 Belgian Boat Show Info: www.belgianboatshow.be

18 Examen AI/Initiator M1 + M3

Maart 2018 06 Herexamen AI/Initiator M1 + M3 11 Herexamen Module 4 1*I

Locatie: Duikershuis, Mechelen

17 Etentje College 3*I 17-18 Belgische Duiksportbeurs Info: www.duiksportbeurs.be

April 2018 06 Inleveren verhandeling 3*I 15 Academische Zitting Locatie: De Waai, Werft 28, 2440 Geel Titelhernieuwing vanaf 12.30 u Receptie vanaf 16.00 u

22 Examen theorie 2*I

Mei 2018 07 Herexamen theorie 2*I 15-16 Voordracht 3*I Locatie: Duikershuis, Mechelen

18 Limiet inschrijving Stage 2*I en 3*I 26 Duiker-Hulpverlener Theorie & praktijk

September 2018 03 Limiet inschrijving 1*I 09 AV College der 3*Instructeurs Locatie: Duikershuis, Mechelen

09 Pre-Zeestage Locatie: Duikershuis, Mechelen

30-04 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Boulouris (Zuid-Frankrijk)

Oktober 2018 13 Duiker-Hulpverlener Theorie en praktijk (onder voorbehoud)

20 Duiker-Hulpverlener Theorie en praktijk (onder voorbehoud)

November 2018 10 Examen 1*I Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek

10 Post-Zeestage Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek. Aanvang: 12.00 u

Opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.nelos.be/sdt

Herexamen 1*I. Theorie 10.00 - 13.00 u,

Controleer even of het evenement inderdaad doorgaat.

zwembad 14.00 - 17.00 u

De zetduivel speelt ons meer dan eens parten!

12 Herexamen theorie Nitrox-Instructeur

Weet je van interessante evenementen of organiseer je

Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u

zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opge-

17 Workshop voor college 3*I Locatie: Duikershuis, Mechelen

17 AV College der 3*I

nomen worden, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus sept./okt. 2017

105

CERTIFICATION INTERNATIONAL

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NederlandstaligeLigaVoorOnderwateronderzoekEnSport

Raad van Bestuur

Commissies

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Commissie Duikonderricht

Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be

Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be

Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Karl Van der Auwera Gsm 0486 89 76 67 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Secretariaat & Ombudsman Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat ma. 9.30 u – 11.30 u, wo. 9.30 u – 11.30 u en 14.00 – 16.00 u, vr. 14.00 u – 16.00 u Ombudsman: ombudsman@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden: tel. +32 2 512 03 04 – arena@arena-nv.be. Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten

Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be Ereraad: Wim Van Doeselaer Gsm 0479 82 48 84 – voorzitter.ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Co-voorzitters: Roland Vanden Eede & Catherine De Maeyer voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari: vóór 5 december

Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Jo De De Smedt Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Gsm 0496 75 04 46 – voorzitter.cdmh@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

Editie maart/april: vóór 5 februari Editie mei/juni: vóór 5 april

Erevoorzitters

Editie september/oktober vóór 15 juni Editie november/december: vóór 5 oktober

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Jacques Bernaerts, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Kim De Raedt, Ivo Madder, Katrijn Ools, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel, Roland Wantens Ambassadeur: Herwig Van Cotthem Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 – 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 – fax 015 45 02 79 info@swipri.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414.

Advertentietarieven

Audiovisuele Commissie

Commissie Redactie Hippocampus UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be

Zie 'Media Pack' op: www.nelos.be/mediapack

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning. Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Adresveranderingen enkel richten aan het NELOS-secretariaat: secretariaat@nelos.be

Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be www.facebook.com/hippocampusredactie

106

Hippocampus sept./okt. 2017

ergonomische afdrukhendel

foto: Edwar HerreĂąo

gefreesd aluminium, drukvast tot 200m

aluminium handvaten met 25mm kogelaansluiting roodfilter en beschermkap excentrische draaisluiting

aansluiting voor optionele macro lens houder M67

multifunctionele wing met statiefaansluiting 7â&#x20AC;? (17,8cm) HDMI monitor

5 uur

autonomie

MADE IN

BELGIUM

Hugyfot Underwater Camera Equipment

De meest geavanceerde GoPro behuizing ooit ... Nu beschikbaar bij uw Hugyfot dealer - Industrielaan 30 - 9320 Erembodegem - info@dafactory.eu - www.dafactory.eu

€399 SUUNTO COBRA

Suunto Cobra

€469 Suunto Cobra met quick-release

€499 Suunto Cobra met quick-release en SK-8

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 265 – sept./okt. 2017

SUUNTO COBRA SPECIAL DEAL!

Invasie van koraalduivels AV NELOS