Hippocampus nr. 267 (jan./feb. 2018)

SUUNTO EON CORE The compact Suunto EON Core is a great dive companion whether you are just beginning diving or an active diver exploring new depths. The key details of your dive are easy to read from the clear color display with large, prominent digits and intuitive menu logic.

This fully-featured and customizable dive computer is your reliable partner no matter if you’re exploring shipwrecks or admiring the colorful marine life. www.suunto.com

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 267 – jan./feb. 2018

EXPLORE MORE

Zeestage 2*I en 3*I

65 jaar

QUAD AIR

Hugyfot onderwaterfotografie

foto: Danny Van Belle

*LED Tank Module sold separately

65

CENTER OF iNTElligENCE. EDGE OF PERFORMANCE. • Magnificently clear display with jumbo size information • A three-row layout comprises all relevant tank pressure data, indicated by 3 different colours • Four buttons for intuitive user interface • Option to view dive time including seconds • Multigas capable • Long battery life, user replaceable Be intelligent. Take the edge of performance.

mares.com

Vision Hero 5/6

Nikon D850

In ons jubileumjaar 2018 plannen we tal van promoties en activiteiten.

Volg ons op de sociale media om op de hoogte te blijven van onze promoties en acties.

www.H1953.com

www.hugyfot.com

Nr. 267 januari/februari 2018

Het duikmagazine Hippocampus – kortweg Hippo genoemd – draagt de weten-

Van de redactie DOOR IVO MADDER

schappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers,

sportduikers,

instructeurs,

technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei

Tijdens het WK CMAS onderwaterfotografie, waar twee NELOS-kandidaten BEFOS mochten vertegenwoordigen, scoorden we – de bedenkelijke jurering in acht genomen – redelijk goed. We brengen er verslag over uit en laten je genieten van de uitmuntende onderwaterfoto's van onze deelnemers Filip Staes en Luc Rooman.

technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: .......4

Regionieuws Cabine voor duikoefeningen (Gavers).....30-31 Kerstduik in de Blaarmeersen...................... 26

Reportages Canadese zalm.............................................. 8-13 Duiken in de Oosterschelde wordt nog spannender (stekelroggen)................. 14-17 Never lost at sea (Nautilus lifeline)...... 20-22 Yoga voor vrijduikers................................. 24-28 Zeepaardjes in de winterse Oosterschelde ...............................................32 Sea the Future ........................................... 34-35 Sea Shepherd 40 jaar................................ 36-38 Met de Ilike naar Raja Ampat .................40-48 De papieren zeekaart ............................... 56-57

Vaste rubrieken Persbericht (ballastwater & exoten) ............. 7 Mijn buddy (biologiesnuffelduikster).....18-19 Close-up (Werner Graf)............................ 50-51 Duikschool Oceanic 30 jaar............................52 Poseidon (Koninklijke duikschool).........54-55 Retro-Hippo....................................................... 58 Jeugdduikhoekje (Skubba & Fred)................ 59 Hippoëzie...........................................................103 BEFOS-FEBRAS...............................................103 NELOS-Boetiek................................................104 Lopende agenda...............................................105 NELOS-katern/Hippo-colofon.....................106

Waarschijnlijk zal je ook genieten van de ingezonden beelden van het Open Belgisch Kampioenschap onderwaterfotografie en -videografie. Misschien een stimulans om volgende keer ook mee te doen met deze laagdrempelige fotowedstrijd? Zijn je vaardigheden nog niet voldoende op dat gebied? Volg dan een cursus onderwaterfotografie of -videografie.

Ontdek een niet zo bekend duikgebied: de Canadese rivieren waar je scholen zalm kan ontmoeten, op weg naar hun paaigronden. Je kan er duiken, maar soms is vrijduiken meer aangewezen. Dat laatste lukt beter als je mentaal voorbereid bent, zoals uitgelegd in het artikel Yoga voor vrijduikers. Zijn die koude rivieren niets voor jou? Dan kunnen we je misschien laten wegdromen bij het reisverhaal over Raja Ampat? Het water is er lekker warm en je ontdekt er een grote diversiteit aan onderwaterleven.

Ook in onze wateren kan je ontdekkingen doen. Zo zijn er de laatste tijd meldingen van zeepaardjes in de winterperiode of kom je bin-

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be.

Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be.

Regionale info www.avos.be www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be www.ovos.be www.wevos.be

nenkort misschien wel een stekelrog tegen in de Oosterschelde?

Vorige editie brachten we al een verhaal over de succesvolle Exploratiestage, zoals beleefd door een 'oude' 2*Instructeur. Nu brengen we het verhaal zoals een kersverse 2*Instructeur het beleefde. Uiteraard brengen we in deze periodiek ook de verslagen van de 2* en 3*Stage, waar onder andere het 'Never lost at sea'-systeem besproken werd. Mogelijk zijn deze verslagen voor sommigen een stimulans om verder te gaan als instructeur. Maar dan zullen ze eerst nog moeten deelnemen aan de fitheidstesten. Uiteraard heeft NELOS, voor zij die niet doorgroeien tot instructeur, nog meer te bieden, zoals grenzeloos spelplezier of andere sporten – onderwaterhockey bijvoorbeeld.

Veel leesgenot en tot aan de waterkant of op onze facebookpagina 'hippocampusredactie'.

 IVO MADDER

Coverfoto: Duikers zwemmen naar de 'balise' om daar af te dalen, met op de achtergrond de veiligheidsboot. Locatie: Middellandse Zee, Boulouris, Zuid-Frankrijk. Camera: iPhone 6s.

Foto: Hans Ponnet.

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010.

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16.

Hippocampus jan./feb. 2018

3

Inhoudstafel Bondsnieuws

Proclamatie OBK 2017

winnende foto's van het 60 DeBelgisch Open Kampioenschap foto/video.

Examen fysieke fitheid

voor kandi82 Dedatenfitheidstesten 1*Instructeur.

De 2*Stage 2017

nieuw jurylid beleeft 92 Een de 2*Stage nu langs de andere kant.

CMAS WK OW-fotografie en foto's van Filip 70 Verslag Staes en Luc Rooman, onze deelnemers.

Exploratiestage 2017

door de 86 Deogenexploratiestage van een nieuwe 2*In-

Cursus OW-videografie

van de volgen80 Programma de cursus onderwatervideografie.

De 3*Stage 2017

naar 3*I is lang en 90 Devol weg met hindernissen.

structeur.

Grenzeloos spelplezier

van onderwa100 Promotie tertechnieken (OWT).

Omkadering OWH-ploeg beginnende on102 Een derwaterhockeyploeg

wordt goed omkaderd.



START TO

DIVE Meer informatie www.nelos.be

4

Hippocampus jan./feb. 2018

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor: Naam voornaam Actie geldig tot 30/05/2018

Persbericht

België gaat strijd aan tegen invasieve exoten in de Noordzee Het Ballastwaterverdrag, door België ondertekend, is sinds 8 sept. 2017 van kracht. Volgens staatssecretaris voor de Noordzee, Philippe De Backer, neemt ons land hiermee een belangrijk engagement in de strijd tegen invasieve diersoorten die via het ballastwater in ons milieu terechtkomen en onze ecosystemen bedreigen.

W

anneer schepen niet of niet volledig geladen zijn, wordt er water gepompt in de ballasttanks om de diepgang, stabiliteit en wendbaarheid van het schip te verbeteren. Met het ballastwater komen ook levende organismen mee in de ballasttanks van het schip. De soort en het type levende organismen in het water kunnen enorm verschillen van regio tot regio. Deze organismen overleven in de ballasttanks en worden op een gegeven moment op een andere locatie terug in het water geloosd wanneer het schip een nieuwe lading aan boord neemt.

In de praktijk komt het erop neer dat organismen stilaan over de hele wereld verspreid geraken. Dat kan in een aantal gevallen een echte bedreiging vormen voor bestaande ecosystemen. Bijvoorbeeld wanneer er dieren meereizen naar gebieden waar ze geen natuurlijke vijand hebben. Het bekendste voorbeeld daarvan is de Chinese wolhandkrab die onze Europese rivierkreeft verdringt en zelfs schade berokkent aan onze oeververdediging.

Om paal en perk te stellen aan deze invasieve exoten werd op 8 september 2017 het

Ballastwaterverdrag van kracht. Concreet moeten reders een Ballast Water Management Plan opstellen dat hen verplicht om de bemanning van de schepen voldoende voor te bereiden, een journaal bij te houden en een waterbehandelingsinstallatie aan boord te voorzien. Het verdrag legt specifieke bepalingen op waaraan zulke installaties moeten beantwoorden.

Foto: www.scpe.eu.

Dat zei de staatssecretaris tijdens een bezoek aan Exmar-schip Waasmunster, dat al conform het verdrag is.

Ballasttank van een schip.

Ook ons land heeft het verdrag ondertekend. Daarom moeten alle Belgische schepen, zoals het LPG-schip Waasmunster, voldoen aan de specifieke eisen van het verdrag en mogen ze geen onbehandeld ballastwater meer lozen in de Noordzee.

Ze moeten bovendien uitgerust zijn met een systeem dat het ballastwater zuivert van organismen. Op die manier neemt ons land mee het voortouw in de strijd tegen invasieve exoten, zegt staatssecretaris Philippe De Backer.

Philippe De Backer: "Invasieve exoten die meereizen met het ballastwater van schepen kunnen enorme schade aanrichten aan ons Europees en Belgisch ecosysteem. Dat kunnen we niet toelaten. We moeten ons ecosysteem beschermen. Daarom hebben we het ballastwaterverdrag ondertekend en gaan we de globale strijd aan tegen invasieve soorten".  LOTTE VAN DER STOCKT, WOORDVOERDER PHILIPPE DE BACKER

Advertentie

De schoonheid

van oosterschelde Dedeschoonheid

van de oosterschelde

Nu 15% voorjaars voordeel!

Zeeuwse cottages perfect voor een duikweekend.

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl

Hippocampus jan./feb. 2018

5

Reportage Reisverhaal

Foto's (5): Erik K F Goossens.

Canadese zalm

Zalm in de Quinsam River.

M

eestal worden plaatsen in het westen van Canada aanbevolen om de verschillende soorten zalm in hun natuurlijke omgeving te observeren. Jaarlijks trekken miljoenen zalmen vanuit de oceaan naar de paaigronden in het zoete water van riviertjes en beken in British

6

Hippocampus jan./feb. 2018

Columbia. Deze zogenaamde 'zalmtrek' is een onevenaarbaar spektakel: niet alleen de Chinook (King) zalm – vaak een meter groot en tot 40 kg zwaar – maar ook de intensief rood gekleurde Sockeye zalm – die eigenlijk een vegetariër is – alsook de kustenbewoner Cohozalm, de Chum (Keta) zalm en de veel beviste, maar kleinere roze zalmen keren alle in groten getale terug naar de regio waar ze geboren zijn.

Enkele jaren na hun geboorte zullen ze daar paaien en hun genen aan nieuwe generaties doorgeven, ten koste van hun eigen voortbestaan.

Met de feestdagen net achter de rug is de kans groot dat je het een of ander stukje zalm gezien of gegeten hebt. Of de vis uit ecologisch verantwoorde kweek of uit natuurlijke visvangst stamde, laten we in het midden want de problematiek rond overbevissing en toekomstgerichte voedselvoorziening is onderwerp van andere berichten. Misschien lukt het je, na het lezen van dit artikel van Erik K F Goossens, jouw 'visie' op de edele vissoorten een beetje te veranderen en wie weet, hoor je weldra tot de grote schare natuurliefhebbers die het zien van de grote zalmtrek op de Canadese stromen op hun wenslijstje noteren.

de 'Quinsam Hatchery' als 'Divespot' Minder gekende plaatsen in West-Canada, die de koudwaterduiker met uitzonderlijke zalmontmoetingen bekoren, zijn de rivieren rondom Campbell River, een kleine Canadese provinciestad op Vancouver Island, British Columbia's grootste eiland.

Ze betekenen voor onderwaterfotografen 'letterlijk' het neusje van de zalm!

Sinds 1974 heeft het Canadese Ministerie voor Visserij en Oceanen op één van de toelopende riviertjes van de Campbell River, de Quinsam River, een 'broedhulp' in bedrijf genomen: deze 'Quinsam Hatchery' heeft in de laatste 20 jaren een enorm belangrijke bijdrage geleverd aan het behoud van gezonde bestanden van de belangrijkste zalmsoorten van Canada.

ens een Erik K F Goossens tijd n. duik tussen de zalme

Een zwar te

beer in de Qu

insam River.

Plaatsen zoals Hell's Gate aan de Fraser River en de diverse stroomversnellingen op de Thompson en Adams River zijn de bekend-

ste plaatsen om de jaarlijkse zalmtrek te zien: voor dit natuurevenement met hoogtepunt in oktober werd in het 'Roderick Haig Brown Provincial Park' zelfs een 'Sockeye Salmon Run – Spawning Salmon Viewing and Information Centre' gebouwd. Vaak zijn het de scènes met de vele bruine en grizz­ lyberen die zich een feestmaal gunnen of de niet minder spectaculaire duikvluchten van een Amerikaanse zeearend die af en toe een zalm mee­graait, die het hart van de natuurfotograaf sneller doen slaan…

Een dam dwingt de migrerende zalm stroomopwaarts in een speciaal opvangbekken waar dan – na verdoving – de kuit en hom handmatig gewonnen worden. In de herfstmaanden wemelt het hier dus van het leven en de getallen liegen er niet om: elk jaar worden er tussen de 2 en 6 miljoen Chinook- en roze zalmpjes als larven en

Hippocampus jan./feb. 2018

7

Reportage

Foto's (2): Er

ik K F Goos

sens.

Reisverhaal

'terugkerende vissen' naar de 'Quinsam' gaat over de duizenden stuks: in 2015 werden er goed 3.000 Chinook-, 8.500 Cohoig at m nd ha hom wordt De kuit en en 450.000 gewonnen. roze zalmen geteld ‌ en 'smolts', (zo om de natuurlijke processen niet te vernoemt men de jonge visstoren, komen de kadavers van deze 'gejes) en een half miljoen 'Coho- smolts' in molken volwassen vissen' als belangrijke het water uitgezet. Het aantal volwassen eiwitbron terug in het water! [Nvdr: zalm

Foto: Rinusbaak - Dreamstime.com.

De zalmtrektocht is een feestmaal voor de beren.

8

Hippocampus jan./feb. 2018

sterft na het afzetten van hom en kuit].

Het Canadese visbestand wordt dus niet aan haar lot overgelaten en als nevenwerking profiteren ondertussen diverse toeristische bedrijven in het stadje Campbell River van de visrijkdom die ook zichtbaar is in andere kleinere en grotere stromen op Vancouver Island. Verbluffend is wel dat dit stukje Canada met zijn 450 km lengte en 100 km breedte qua oppervlakte (31.285 km2) goed vergelijkbaar is met BelgiĂŤ.

Maar daar houdt de vergelijking dan ook op: met amper 800.000 inwoners is dit eiland schaars bevolkt en gelukkig staat daartegenover een veelvoud aan natuur-

Eiko Jones.

In Canad

a kan je

orka's sp

otten.

schoon en een 'no-limit' wat avontuur op en onder het water betreft. Toegegeven: zou jij ook niet graag een paar zeehonden, orka's, walvissen, otters en dolfijnen in hun vrije, natuurlijke omgeving willen ontmoeten?

de reis naar Vancouver Island Met een directe vlucht – die je spijtig genoeg niet vanuit Brussel, maar wellicht vanuit Amsterdam of Frankfurt laat vertrekken – ben je op minder dan 10 uren vliegen in 'Vancouver International Airport'. De hoofdstad van de provincie British Columbia verdient tenminste twee reisdagen, want ze biedt meer dan wat je normaal van een 'city trip‘ verwacht. Als je er zin in hebt, kan je genieten van één van de vele internationale restaurants, een paar uur-

tjes flaneren aan het water of in een 'shopping mall', [Nvdr. Vancouver Aquarium bezoeken of het oudste deel van de stad Gastown, waar een stoomuurwerk staat] … zelfs een dagje op het water tussen de orka's, walvissen en dolfijnen hoort tot de meest gekozen activiteiten in deze bruisende metropool. Voor de verdere reis naar de zalmen heb je de keuze: ofwel neem je een binnenlandse vlucht naar het stadje Port Hardy op Vancouver Island, ofwel kies je voor de landschappelijk mooiere optie en bestel je een huurauto.

De route naar Campbell River gaat in dat geval met de veerboot van het vasteland naar 'the Island' zoals de Canadezen zeggen. Er bestaan vanuit Vancouver meerdere verbindingen, maar je beste keuze voor de oversteek vanuit de wereldstad is om vanuit Horseshoe Bay het stadje Nanaimo

aan te sturen, vanwaar het nog een kleine 155 km rijden is tot Campbell River.

wel Eiko Jones, niet Indiana Jones Oorspronkelijk waren het 'sportvissers' die de weg hierheen vonden, maar ondertussen brengt de uit Nieuw-Zeeland stammende

Foto's (4): Erik K F Goossens.

Duizenden volwassen vissen keren terug naar de Quinsam River om er te paaien.

Hippocampus jan./feb. 2018

9

Reportage

Wilde mannelijke en vrouwelijke rode Sockeye zalm alvorens kuit te schieten.

Foto: Vasiko - Dreamstime.com.

Reisverhaal

men t te verstoren, ko ke processen nie ' als sen vis en Om de natuurlij ass lw n vo n deze 'gemolke water de kadavers va ron terug in het itb eiw jke gri belan

Eiko Jones ook duikers en snorkelaars tot in de visrijke stromen rondom Campbell River. De avonturier was jarenlang onderweg

10

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto: Erik K F Go

ossens.

als duikende natuur fotograaf – haalde het zelfs met publicaties tot in het gerenomeerde National Geographic – tot hij besloot in Campbell River wortel te schieten en zijn levensonderhoud als gids voor activiteiten op en rond de rivieren te verdienen. Ondertussen meer dan 20 jaar geleden begon hij met 'snorkling trips' op de met zalm gevulde rivieren en kleine meertjes. Nu biedt hij aan de actievere watersporter – met of zonder duikfles – verschillende trips aan.

In het begin van het seizoen (juli) kan hij 6-8 personen begeleiden en je moet dus niet noodzakelijk kunnen duiken om je tussen de zalmen te begeven.

Later in de zomer en eerder nog in de herfst, als de vissen in de stroomopwaarts gelegen paaiplaatsen te vinden zijn, neemt hij hoogstzelden meer dan 1 of 2 'scuba'-klanten mee naar de 'dive spots'. En jawel, duikuitrusting is aanbevolen. Diverse duikcentra in Campbell River verhuren ook materiaal, maar op voorhand reserveren is de betere optie. Eiko is weliswaar geen onbekende in Campbell River en zorgt van A tot Z voor een op maat gemaakt en vooral veilig avontuur: het duiken in deze omgeving neemt zienderogend aan populariteit toe! Hij kent de beste plekjes op de nabijgelegen rivieren en deelt je zijn eerstehandsinfo voor de observatie van zwarte beren of roofvogels. De eenvoudigste manier om hierover meer info te bekomen is om via www.eikojonesphotography.com een e-mail te sturen. Eiko antwoordt in de regel binnen een paar dagen met opties en prijzen voor deze unieke ervaringen.

voorbereiding is het halve werk De beste tijd van het jaar om de Canadian Salmon in de rivieren te ontmoeten, begint midden augustus: in het bijzonder vind je dan de roze zalm in groten geta-

Foto: Bkushner - Dreamstime.com.

Roofvogels lusten ook zalm.

le. September – tot zelfs eind oktober – is daarentegen bekend voor de pieken van 'die andere fotogenieke zalm': de Coho. Wie graag Sockeye zalmen ziet in Campbell River, kiest het best voor de zomermaanden: dan is deze soort in groten getale te zien.

Maar als je deze beroemde visjes graag in hun opvallend rode kleuren wil zien, moet

je kiezen voor midden tot laat oktober.

Een duikje in de rivier is niet voor iedereen weggelegd: de watertemperatuur ligt in juli/augustus omstreeks de 15-20°C en daardoor is voor kortere periodes in het water ook een natpak haalbaar. In deze periode zou een droogpak voor duikers of freedivers zelfs eerder limiterend en te warm zijn.

Info Vanaf midden september Directe vluchten naar Vancouver: tot in oktober is het raadDD van AMS: met KLM of DELTA (ca. € 920); zaam om de 12-14°C te DD van FRA: met Condor, Lufthansa, SWISS of Air trotseren met een droogCanada: (ca. € 900 - 1.200). pak (alhoewel Eiko me Vluchten met tussenstops: verzekerde dat hij zelfs in DD van BRU: met Air Transat (ca. € 890); november al eens in een DD van CDG: met Alaska & Air France (ca. € 640). natpak in de rivier lag...

Huurwagenvergelijking wereldwijd: www.vroom). Daarenboven is het ook vroomvroom.com nog belangrijk te weVancouver: www.tourismvancouver.com ten dat de zalmrivieren Veerboten in British Columbia: www.bcferries.com vaak flink stromen: best Overnachtingen in Campbell River: informeren bij de lokaDD Best Western Austrian Chalet: € 110 voor 2PK met le duikschool of die een ontbijt; cursus stromingsduiken DD Above Tide Motel: € 85 voor 2PK zonder ontbijt. aanbiedt om zodoende Eiko Jones: als duiker of snorkelaar DD www.salmondiving.com zeker voldoende kennis DD www.eikojonesphotography.com en oefening in dit toch DD www.bcmag.ca/snorkeling-with-salmon wel bijzondere milieu te Adams River Salmon Run: www.salmonsociety.com hebben.

Tot slot nog een geheime tip voor 2018. De zogenaamde Adams River Run is wellicht niet te vergelijken met de Zuid-Afrikaanse Sardine Run, maar wel een spektakel voor de koudwater-fans die eens iets anders willen zien dan haaien, robben of sardines. In vergelijking met de zalm die je in de stromen op Vancouver Island gedurende een viertal maanden kan observeren, gaat het bij de Adams River Run om een korte, maar intensieve periode op het vasteland, zo'n goede 600 km ten noordoosten van Vancouver. In de zogenaamde 'dominante jaren' (2018, 2022, …) worden miljoenen knalrode Pacific Sockey zalmen verwacht die naar hun broedplaatsen in de Adams River terugkeren. Dit spektakel vindt plaats gedurende de eerste drie weken van oktober 2018 in de buurt van Shuswhap BC. Eiko heeft aangekondigd dat hij, bij voldoende interesse, graag een kleine groep – deze keer op het vasteland in British Columbia – wil begeleiden: een 4-5 dagentrip in de regio Adams River en zelfs een paar dagen 'extra' om in de buurt op zoek te gaan naar de grote witte steur die daar nog in het wild voorkomt! Waarop wachten jullie nog?  ERIK K F GOOSSENS

Hippocampus jan./feb. 2018

11

Reportage

In de put vóór het schuurtje 'De Zeeuwsche Banier' (het gebouwtje links op de foto) zwemmen de rogjes hun rondjes.

Biologie

Foto: Ireen Loots.

Duiken in de Oosterschelde

wordt nog spannender!

Project 'Haaien en roggen terug in de Noordzee' laat stekelroggen vrij in Yerseke.

Op 14 oktober 2017 ging een belangrijke fase in voor het project 'Haaien en roggen terug in de Noordzee': vijf gekweekte en getagde stekelroggen werden in Yerseke vrijgelaten en kregen daardoor toegang tot de ruime Oosterschelde. Intussen werden er in totaal 50 getagde roggen vrijgelaten.

In het voorjaar zullen er nog 250 roggen

12

extra uitgezet worden. In totaal verwacht men om tegen het einde van het project een 1.000-tal roggen te kunnen uitzetten, maar deze zijn nog 'in de maak'. De stekelrog is als soort niet erg bedreigd, maar omdat er in dierentuinen en aquaria dieren en eieren voorhanden zijn, zijn ze geschikt om als proef mee te kweken en uit te zetten. Men zal ook trachten uit te vissen hoe de uitgezette stekelroggen zich verspreiden en of ze vanuit de Oosterschelde de weg naar open zee vinden. Het project is uniek. Nooit eerder werd op deze wijze geprobeerd de natuurlijke populatie te herstellen.

um het project verder te zetten met hondsen kathaaien.

25 november: roggendag bij 'De Oesterij' in Yerseke Peter Verhoog en Georgina Wiersma ontvangen ons in de proeverij van 'De Oesterij' met een kop koffie en leggen namens het projectteam van 'Wereld Natuur Fonds', 'Dutch Shark Society', 'Blue Linked', 'Sportvisserij Nederland' en 'Stichting de Noordzee' in grote lijnen de bedoeling van de dag uit. We zullen de gemerkte babyroggetjes

Als dit pilootproject met de stekelroggen slaagt, kunnen eventueel ernstig bedreigde soorten zoals de vleet en de zee-engel op een vergelijkbare manier geholpen worden.

Naast roggen is het de bedoeling om in een later stadi-

Foto: Peter Verhoog.

D

uikers weten al langer dat Zee­land ook onder het wateroppervlak mooi is. Maar weten ze ook dat er in de Nederlandse wateren maar liefst 9 haaisoorten leven?! En ook nog eens 9 soorten roggen? Tel het maar na op de zoekkaart 'Haaien, vleten en roggen' (zie URL op het einde van dit artikel).

Helaas blijft de onderwaterwereld van de Oosterschelde voor veel mensen verborgen! Niet-duikers maken vaak pas kennis met het onderwaterleven als het op hun bord komt. Het project 'Haaien en roggen terug in de Noordzee' probeert duikers en niet-duikers beter te informeren, en doet nog meer.

Hippocampus jan./feb. 2018 Thornback rog (Raja Clavata).

Foto: Ireen Loots.

Peter Verhoog toont trots een getagde babystekelrog.

kunnen bekijken en Peter zal ons tonen hoe hij deze voorzichtig uit het kweekwater vist, waarna hij ze aan de overkant vrijlaat in het open water. Daarna bespreken zij het doel van het project en krijgen we meer uitleg over het project 'Haaien en roggen in Nederland'. Op de uitnodiging stond: "Voor de goede orde: de roggen zijn in de oesterputten om te acclimatiseren in hun nieuwe omgeving na het transport vanuit Utrecht.

Ze mogen niet verstoord worden. Bovendien is voor de oesterputten een speciale aquacultuurvergunning afgegeven met alle strikte eisen van dien. Er kan dus niet met de roggen worden gedoken of gesnorkeld, alleen de in de vergunning vermelde verzorgers mogen in contact met het water komen. Beeldmateriaal van de dieren in de putten wordt centraal verstrekt vanuit het projectteam. Er kan wel boven water worden gefotografeerd", aldus Georgina.

Er wordt ook nagedacht om afgebakende paai- en broedzones te maken in het hoger gedeelte van de Oosterschelde. Freek Titselaar van 'Stichting de Oosterschelde' vroeg zich alvast luidop af waar zo'n zone zich best zou bevinden. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

Van de 18 haaien- en roggensoorten die nu nog in de Noordzee voorkomen, blijken er negen bedreigd. Ernstig bedreigde soorten, zoals de vleet en de zee-engel, komen in het Nederlandse deel van de Noordzee vrijwel helemaal niet meer voor.

Waarom stekelroggen?

De doelstellingen van 'Haaien en roggen terug in de Noordzee' werden dus bondig als volgt omschreven: DD De biodiversiteit in de Oosterschelde en de Noordzee te verhogen.

DD Het gedrag van deze stekelroggen te bestuderen om bij succes meerdere en andere, vooral bedreigde variĂŤteiten, te kunnen ondersteunen bij hun herintroductie.

DD Bij het grote publiek de interesse te wekken voor het rijke onderwaterleven.

DD De visserij in die mate te sensibiliseren dat ze meewerken i.p.v. tegenwerken.

Terug naar het begin: Hoe zit het project in elkaar? Waarom werd gekozen voor stekelroggen? Roggen en haaien kwamen tot in de jaren vijftig veel voor in de Noordzee.

Maar sinds de opkomst van de intensieve visserij en het verdwijnen van kraamkamers door de aanleg van de Afsluitdijk en de Deltawerken, zijn hun aantallen drastisch teruggelopen. Gezien hun trage voortplanting zijn ze bovendien erg kwetsbaar voor menselijke activiteiten.

De rogjes vertoeven meestal op de bodem en dan kan je ze slechts vinden dankzij hun gele blinkende tags.

Foto's (2): Peter Verhoog.

De oesterputten in Yerseke (Nederland).

Hippocampus jan./feb. 2018

13

Reportage Biologie

Peter Verhoog en zijn partner Georgina Wiersma flankeren hier Freek Titselaar die hun boek 'De Groene Zee' presenteert.

zet, krijgen ze een geel merkteken met een nummer – het lijkt op een muntje – om hun gedrag in kaart te kunnen brengen ingeval ze opgemerkt worden door vissers of duikers. Als deze proef met de niet-bedreigde stekelrog lukt, zullen later ook populaties van bedreigde soorten geholpen worden om te herstellen.

Over haaien en roggen in de Belgische Noordzee is niet veel bekend. In een artikel van Natuurpunt (zie URL op het einde van dit artikel) vind je daar meer info over.

Foto: Ireen Loots.

de Grote Eikapseljacht

In juni 2015 ging het project 'Haaien en roggen terug in de Noordzee' van start, een samenwerkingsverband van vijf partijen, die een overeenkomst voor vier jaar tekenden: het kweekcentrum Blue Linked (bluelinked.nl), Sportvisserij Nederland (sportvisserijnederland.nl), het Wereld Natuur Fonds (wnf.nl), Stichting de Noordzee (www.noordzee.nl) en de Dutch Shark Society (www.dutchsharksociety.org).

Het WNF leidt het project. Het kweekcentrum in Utrecht is de plaats waar de eieren van haaien en roggen worden uitgebroed en waar het onderzoek plaatsvindt. Men wil er ook kweekprotocollen ontwikkelen, de beste praktijkmethoden voor diermanagement opstellen en al deze kennis delen.

'Sportvisserij Nederland' is betrokken bij het merken van jonge roggen wanneer deze worden uitgezet, omdat deze organisatie een grondige kennis over migratie en tagging bezit. Aan sport- en beroepsvissers is gevraagd om gemerkte stekelroggen die zij vangen te meten en het nummer op het merkje door te geven op www.sharkray. eu. De dieren zijn onderdeel van een wetenschappelijk experiment, waarbij het de bedoeling is dat ze zo snel mogelijk levend worden teruggezet in zee. In het kweekcentrum is proefondervindelijk vastgesteld dat de roggen geen hinder ondervinden van de merktekens. De 'Dutch Shark Society' is een consultant voor dit project, geeft media-advies, is tweede woordvoerder en

14

Hippocampus jan./feb. 2018

documenteert het gehele proces in foto's.

Op 1 mei 2016 werd het eerste roggetje geboren. Nu zwemmen er meer dan 300 levendige rogjes rond. Hun ontwikkeling wordt nauwlettend gevolgd. Bij genetisch onderzoek naar de populaties in Nederlandse aquaria bleek gelukkig het genetische profiel overeen te komen met dat van de laatste individuen in de Noordzee.

Begin september 2017 waren er meer dan 350 stekelroggen uit het ei gekomen in het kweekcentrum (bluelinked.nl) en ongeveer 100 dieren waren groot genoeg om te worden overgebracht naar de oesterputten in Yerseke. Na een tijdelijk verblijf, om te wennen aan het water van de Oosterschelde en verder te wennen aan levend voedsel, werden de eerste roggen dus op 14 oktober 2017 in de Oosterschelde uitgezet. Het project loopt tot 2019.

bijna bedreigd De organisaties hebben ervoor gekozen om de proef te beginnen met stekelroggen, omdat van deze soort voldoende kweekmateriaal verkrijgbaar is en omdat de stekelrog zich makkelijk voortplant in gevangenschap. Deze soort is niet bedreigd – 'Bijna bedreigd' volgens de IUCN Red List voor Europa – en in delen van de Noordzee gaat het weer beter, met name voor de Engelse kust. In het Nederlandse deel komen stekelroggen nog weinig voor. De eitjes komen uit publieke aquaria. Als die in het kweekcentrum in Utrecht uitkomen, leren de kleine rogjes op levende garnalen te jagen. Voordat de dieren worden uitge-

Kunnen wij zelf helpen? Stel, je bent op wandel op een strand in Zeeland en je vindt een eikapsel? De 'Grote Eikapseljacht' (www.eikapsel.org) draagt indirect bij aan het onderzoek: lege eikapsels uit het wild, verzameld door vrijwilligers, worden bij 'Blue Linked' onderzocht op onder meer vraatsporen. Zo wordt gekeken welke predatoren zich voeden met eikapsels, wat belangrijk kan zijn voor het habitat­onderzoek voorafgaand aan herintroductie. Onderaan dit artikel vind je de link voor de brochure.

Wil je zelf eens baby-roggen spotten in de 'roggenbabykamer'? Bij Oesterij, Havendijk 12, Yerseke kan je de getagde babyroggen spotten in de kweekputten. Ze verblijven er tot ze voldoende gegroeid zijn om te worden vrijgelaten in de Oosterschelde.

Om de roggen te spotten, wandel je de loopbrug ten einde (rechts op de foto, in het begin van dit artikel). Sla dan links af tot aan het schuurtje 'De Zeeuwsche Banier'. In de put ervoor zwemmen de rogjes hun rondjes. Je moet evenwel goed kijken, want ze verschuilen zich graag in het zand en dan zie je enkel een zweem van twee muntjes. In de schuur vlak aan de loopbrug kan je een interessante mini-expo bezoeken over de oestercultuur, om ze daarna te proeven in het resto-gedeelte. Er staat wel geen rog op het menu.

boek 'De Groene Zee', paradijs onder grauwe golven Peter Verhoog en Georgina Wiersma schreven een uitstekend naslagwerk over 'de groene soep' zoals de Oosterschelde bij ons Belgen wel eens genoemd wordt.

Versta me niet verkeerd: we houden ervan! "Onder water worden de golven van de Oosterschelde smaragdgroen".

'De Groene Zee' voert ons mee naar een verborgen, onderzees paradijs. Een ontdekkingsreis door de verrassend mooie en indrukwekkende Nederlandse zoute wateren, waar haaien op prooi jagen, roggen gracieus door het water zweven en schuwe bruinvissen net onder het oppervlak zwemmen. We zien kleurrijke velden vol vleesetende anemonen met scharrelende krabben, pijlsnelle inktvissen, kleurrijke naaktslakken en vele andere dieren. De avontuurlijke tocht brengt ons langs enkele van de vele op de zeebodem rustende wrakken die herinneren aan een ver, soms glorieuze verleden", omschrijft Georgina het naslagwerk.

Het boek is een niet te missen document voor elke Oosterschelde-fan. 450 prachtige kleurenfoto's van Nederlandse en Belgische topfotografen illustreren de infor-

matieve teksten die lezen als een leesboek.

Het boek is tevens een uitstekende determinatiegids. Deze herziene versie heeft twee keer zoveel pagina's en een aantal extra hoofdstukken over de veranderingen die de Nederlandse wateren doormaken.

Veel vliegen in één klap. Het boek is te koop bij de betere duikwinkels en online te bestellen bij o.a. bol.com.  IREEN LOOTS

Bronnen en info DD www.dutchsharksociety.org/sharks-and-rays-back-into-the-north-sea.

DD www.haairog.nl: bestellen van spatwatervaste zoekkaarten en 'factsheets' om haaien, vleten en roggen te herkennen.

DD Downloadbare zoekkaart 'Haaien, vleten en roggen': www.dutchsharksociety.org/wp/ wp-content/uploads/2017/03/Zoekkaart_NL_haaien-en-roggen2015.pdf.

DD www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=23834.

DD Rapporteren van getagde haaien of roggen: www.sportvisserijnederland.nl/vis-water/ visonderzoek/shark-ray.

DD Het kweekcentrum in Utrecht www.bluelinked.nl.

DD Het boek 'De Groene Zee': http://groene-zee.nl.

DD De brochure 'Doe mee aan de grote eikapseljacht – determinatiegids': www.dutchsharksociety.org/wp/wp-content/uploads/2017/04/GroteEikapseljacht_2017.jpg DD Shop, proeverij, educatieloods en oesterputten, waarvan één als tussenstation voor de stekelrogjes: Havendijk 12, 4401 NS Yerseke (www.oesterij.nl).

DD Haaien en roggen in de Belgische Noordzee: www.natuurpunt.be/pagina/haaien-en-roggen.

DD Bezoek: www.groene-zee.nl voor verkooppunten en online bestellingen.

Hippocampus jan./feb. 2018

15

Foto: Kiki Vleeschouwers.

Mijn buddy

De biologiesnuffelduikster

Kiki Vleeschouwers.

Duiken is een hobby met diverse mogelijkheden. Er zijn tal van redenen om je onder water te begeven. In de rubriek 'Mijn buddy' ga ik op zoek naar enthousiastelingen die op een speciale manier hun beperkte vrije tijd onder water doorbrengen. Een tijdje geleden sprak ik met Kiki Vleeschouwers af, voor wat we later een biologiesnuffelduik zouden noemen.

W

e bevinden ons aan duikplaats 'Put van Ekeren'. Tijdens het aankleden kijk ik even in haar bak.

Aan het materiaal dat je in een duikbak vindt, kan je goed afleiden welke soort duiker je buddy is. In haar bak liggen een simpel OW-fototoestel, een goede

Op mijn vraag naar het soort duik waaraan ik me mag verwachten, antwoordt ze: "Lang rondsnuffelen en alles zoeken en vinden, wat mij betreft op ĂŠĂŠn vierkante meter. Alle biologie verkennen, kennen en onderzoeken". Ik vermoed wat dit betekent en het staat me wel aan. Immers, een duiker kan volgens mij nooit te traag gaan.

Haar beschrijving verrast me niet, want ik weet dat ze van dit soort duiken houdt. Als dierenarts heeft ze een voorliefde voor dieren en die passie geldt ook onder water.

Ondanks onze samenwerking aan een paar duikprojecten [nvdr: Kiki heeft o.a. meegewerkt aan het infoboek jeugdduiken] hebben we Foto's (2): Patrick Van Hoeserlande.

Een eend heeft interesse in Kiki haar duikfles.

duiklamp en een groot vergrootglas. Ik geloof dat we tijdens onze duik op details zullen letten.

16

Hippocampus jan./feb. 2018

Profiel Kiki Vleeschouwers Startjaar duiken: 2007.

Aantal duiken: 567.

Club: Moby Dick Diving team.

Duikbrevet: 3*D. Andere brevetten: Kwalificatie Diep Duiken tot 60 meter / Basis-Nitrox-Duiker / Onderwaterfotograaf Niveau 1.

Speciaal materiaal: onderwatervergrootglas en -fototoestel.

Favoriete duikstek 'onze wateren': Put van Ekeren.

Favoriete duikstek buitenland: Socorro, Mexico.

Spectaculairste duik: de ontmoeting met een zeeluipaard in Antarctica.

Foto: Ivo Madder.

Een jonge snoek (Esox lucius).

nog nooit samen gedoken. Ik laat me verrassen.

Als we alles bijeen pakken om te gaan duiken, valt me op dat ze lange vinnen meeneemt. Het is het soort vinnen dat je gebruikt om grote afstanden te overbruggen.

Ik duik met korte, zware vinnen vanwege hun wendbaarheid en moet dus inboeten op snelheid. Ik onderdruk mijn vermoeden met de gedachte aan de vierkante meter.

We gaan vòòr de avonddrukte in het water. Ik laat me leiden door Kiki die een blik op haar kompas werpt en dan over de begroeiing begint te zweven. Haar pad is alles behalve rechtlijnig, wat me doet vermoeden dat ze haar instinct volgt.

Ik krijg af en toe wat flora in mijn handen geduwd. Als ik haar wil vragen wat het is, besef ik dat onze onderwatertaal zich niet leent tot dit soort conversaties. Plots begint ze zand om te woelen op zoek naar iets. Aan haar expressie te oordelen, vindt ze niet wat ze zocht.

Een eindje verder spoort ze me aan om door haar vergrootglas kijken. Ik bestudeer een zoetwaterpissebed door het enorme ding. Een beetje raar dat zoiets onder water werkt. Daarna overhandigt ze me een set schelpen. Ik kijk verwonderd naar de lege schelp, me afvragend wat hier nu speciaal aan is. Later kom ik te weten dat dit een zeeweekdier was en het dus een fossiel betreft. De prehistorie hier in de put?

De ge

vlek

erik te Am

aanse

rivier

kr

rco eef t (O

n e c te

s limo

Foto's (2): Kiki Vleeschouwers.

Foto: Patrick Van Hoeserlande.

Foto's (2): Kiki Vleeschouwers.

Spiegelkarper (Cyprinus carpio).

sus).

Door het voor mij willekeurig patroon weet ik na aan tijdje niet meer waar we precies zijn, maar ze geeft er blijk van dat zij perfect weet waar we ons bevinden. Het kompas komt alleen boven om een zandvlakte over te steken. En dan wordt gedemonstreerd waarvoor de lange vinnen dienen. Ik kan haar amper bijhouden. We stoppen even bij een standbeeld. Niet om de artistieke elementen te bewonderen, maar omwille van de begroeiing. De diertjes moeten beter onderzocht worden, want ze mogen op de foto. Die moet duidelijk niet dienen voor een expositie; daarvoor gaat het te snel.

Nee, deze vereeuwiging is voor herkenning en verdere studie boven water.

En zo gaat het meer dan een uur door.

Op het einde bewonderen we een kleine school karpers. De vissen vinden het echter te druk vanavond en kiezen het hazenpad. De snoek laat ons iets meer tijd om hem (haar?) te bewonderen.

van onze hond als hij aan het snuffelen is.

Even hier snuffelen, naar daar stappen en onderzoeken, dan opeens de straat oversteken om iets anders te besnuffelen en zo gaat dat door. Al snel komen we op de naam 'biologiesnuffelduik' voor wat we zojuist gedaan hebben. Deze term beschrijft het treffend.

Terug boven praten we nog even na. Hoewel ik hier al honderden keren gedoken heb, leerde ik veel bij. Het lijstje van de planten en dieren die we tegenkwamen is lang: Aziatische korfmossel, larven van de schietmot, poelslak, fonteinkruid, rode watermijt, zebramosselen, zoetwatersponzen, zoetwaterpoliepjes, baars, zeelt, witte koi, … De volgende duik zal ik nog beter opletten en genieten. Kennis brengt immers begrip. Ik vergelijk haar duikpatroon met de pseudo-willekeurige wandeling

Ik dank Kiki voor deze introductie tot haar snuffelduiken en de kans om dit te mogen meemaken. Het is slechts één van de vele facetten van onze hobby die ik te ontdekken heb. Ken je iemand die interessant duikt en me als zijn of haar buddy wil of ben je zelf zo’n buddy? Contacteer me dan via patrick. vanhoeserlande@nelos.be. 

Als afsluiter pols ik naar haar spectaculairste biologieduik. Dat is zonder twijfel de ontmoeting met een zeeluipaard in Antarctica. De briefing bestond uit een heleboel waarschuwingen en een lijst van dingen die je niet mocht doen. Niet echt iets om je gerust te stellen. Tijdens de ontmoeting met deze intelligente rover had ze ontzag voor het dier en wou ze ondanks het bijzondere ervan snel uit het water. Het was duidelijk dat je je als duiker op zijn terrein begaf. Jij bent de vreemde. Als je dat hoort van iemand die met haaien gedoken heeft, wil dat wat zeggen.

PATRICK VAN HOESERLANDE

Hippocampus jan./feb. 2018

17

Reportage Duikmateriaal

Lost at sea? Never again!

Verloren op zee, de nachtmerrie van iedere duiker en schipper. Er is een oplossing en we hebben ze voor jou getest.

D

at duiken op zich risico's inhoudt, weten wij allemaal. Niet zomaar legt NELOS heel veel nadruk op de veiligheid in haar opleidingen op alle niveaus. Bij het duiken op volle zee komen nog bijkomende risico's om de hoek loeren. Niet teruggevonden worden door het duikschip waarvan men vertrokken is en achterblijven op zee, is een horrorscenario. Al jaren wordt daarom door duikers en schippers gezocht naar middelen om deze nachtmerrie te voorkomen.

visuele hulpmiddelen De 'low-tech' – dus meestal goedkope – systemen zijn primaire hulpmiddelen die voor-

F

o ot

e : Ir

en

Loo

ts.

Een fluo hoofdkapje is een visueel hulpmiddel dat je beter zichtbaar maakt.

al als doel hebben om snel opgemerkt te worden vanop het duikschip bij het oppervlakte maken. De meeste zijn goed bekend bij onze duikers. OSB's, fluo hoofdkapjes, 'strobelights', opvouwbare vlaggen en vuurpijlen vallen onder deze categorie.

OSB's worden in onze liga goed gebruikt, maar in mijn ervaring zijn de andere vernoemde middelen wat minder verspreid.

Over sommige wordt soms wat lacherig gedaan, zeer ten onrechte. Fluo hoofdkapjes bijv. zijn goedkoop en vormen een goede aanvulling op OSB's. De opvouwbare vlaggenstokken, meer in gebruik in het Verenigd Koninkrijk, lijken wat omslachtig maar hebben hun nut bewezen wanneer de zeegang toegenomen is tijdens de duik.

alarmeringsmiddelen Visuele hulpmiddelen zijn en blijven een absolute noodzaak. Voorkomen is namelijk altijd beter dan genezen, lees: "onmiddellijk gezien worden is beter dan teruggevonden worden".

Maar wat als men dan toch van het schip verwijderd raakt zonder opgemerkt te worden?

18

Hippocampus jan./feb. 2018

De hierboven vermelde vuurpijlen kunnen een oplossing bieden. De praktijk wijst echter uit dat vuurpijlen bij fel daglicht vaak niet worden opgemerkt. Onlangs nog schoot een zinkend yacht in Nederlandse wateren, in het zicht van andere pleziervaarders, niet minder dan 8 vuurpijlen af. Geen enkele van de vuurpijlen werd opgemerkt.

Als instructeur en schipper houdt deze problematiek me al een hele tijd bezig. Uiteraard ben ik begonnen bij de bestaande systemen. Het GMDSS voorziet een aantal systemen die wereldwijd zowel voor preventie van ongevallen als voor opsporing en redding worden gebruikt.

Wat is GMDSS? GMDSS staat voor 'Global Maritime Distress and Safety System'. Het regelt en beheert systemen die men, al naargelang de zeegebieden waarin men vaart, aan boord dient te hebben.

Wat bestaat er binnen GMDSS ?

We beperken ons hier tot de systemen voor alarmering en locatiebepaling.

Fo

SART (Search & Rescue Radar Transponder): in tegenstelling tot de EPIRB is de SART niet bedoeld om actief te alarmeren, maar is in essentie, een 'homing-device'. De SART wordt meegenomen in een reddingsvlot of aan een reddingsvest. Als de SART door de radarstralen van zoekende schepen wordt getroffen, stuurt hij een signaal. Dit signaal wordt zichtbaar op het radarscherm van een naderende helikopter of schip en stelt deze laatste in staat om het slachtoffer terug te vinden. Hoewel wat minder volumineus dan de EPIRB voldoet de SART nog steeds niet volledig aan de behoeften van de duiker. De waterdichtheid en drukvastheid blijft een probleem en allereerst dient het duikschip te beschikken over een radar. Dat is op de meeste kleinere duikschepen (RIB's

:d

rne

t .co

m.

bijv.) vaak niet het geval.

De Nautilus Lifeline, de ideale oplossing?

Bij mijn zoektocht kwam ik deze zomer de 'Nautilus Lifeline' tegen. De 'Nautilus' is een toestel dat een GPS-ontvanger en een AIS-zender combineert.

Wat is AIS? AIS staat voor 'Automatic Identification System'. Het AIS-systeem werd in 2003 ingevoerd en maakt gebruik van de VHF marifoon-kanalen 87 en 88. Om de 2 tot 12 seconden wordt, samen met het MMSI-nummer, uitgezonden. Dat is een uniek identificatienummer van een VHF-marifoonstation dat beschikt over DSC (uitgerust voor digitale radiotelefonie), de snelheid van het schip, de positie, de koers, enz. Al die informatie wordt zichtbaar op de 'GPS-chartplotters' van andere schepen die over een AIS-transponder beschikken. AIS is verplicht voor de beroepsvaart, maar het systeem vindt de laatste jaren vlot zijn weg naar de pleziervaart.

In tegenstelling tot de voornoemde GMDSS-systemen, werd de 'Nautilus' speciaal ontworpen voor duikers. Het toestel is compact en licht en meet 75 x 97 x 39 mm, vergelijkbaar met een duikcomputer. Het toestel weegt een luttele 131 gram, inclusief

de batterijen. Er is dus altijd wel een plek te vinden voor de 'Nautilus' in of aan de duik­ uitrusting.

De Canadese fabrikant claimt dat het huis geschikt is voor dieptes tot 130 m, wat hem ook geschikt zou maken voor de tech-duikers onder ons. Het testexemplaar heeft alvast 40 m probleemloos overleefd. Verder heeft de Nautilus een licht positief drijfvermogen. Mocht men hem ongewild loslaten, is hij dus niet verloren, maar veiligheidshalve wordt hij toch best vastgemaakt aan de duikuitrusting.

Wat doet de 'Nautilus' voor de duiker die niet wordt opgemerkt door zijn/haar duikschip? Nadat de duiker aan de oppervlakte het druklichaam heeft geopend en de opgerolde metalen antenne zich heeft vrijgemaakt (opgepast, de antenne floept er nogal enthousiast uit), zet hij het toestel in werking. Zoals bij elke GPS-ontvanger duurt het enige seconden om een GPS-fix te bekomen (lees een juiste positie). Op zee (vrij van gebouwen en obstakels) duurt dat proces zelden langer dan 30 seconden. Daarna activeert de duiker het alarm door op de rode knop te duwen. Op dat moment wordt de AIS-informatie uitgezonden, dus inclusief de GPS-positie van de duiker (zie het kadertje over AIS). Die positie wordt getoond op alle 'GPS-chartplotters' die zich in het zendbereik van de 'Nautilus' bevinden.

Vermits AIS gebruikmaakt van de VHF-technologie, zou het bereik theoretisch ongeveer 30 zeemijl moeten zijn. In de praktijk is dit wellicht iets minder vermits de 'Nautilus' zich aan het wateroppervlak bevindt.

Mijn inziens toch nog altijd ruim voldoende.

Foto: divernet.com.

EPIRB (Emergency Position Indicating Radio Beacon): EPIRB's zijn ontworpen om, verbonden aan een reddingsvlot, 'lifeboat' of reddingsvest een radiosignaal uit te zenden dat wordt opgevangen door satellieten en vervolgens doorgestuurd naar centra die de keten van alarmering en 'Search & Rescue' in gang zetten. Verder ingaan op de werking van het systeem zou ons in het kader van dit artikel te ver leiden.

Om duikers te lokaliseren is het EPIRB-systeem te omslachtig. In eerste instantie is een verloren duiker immers nog niet onmiddellijk gebaat bij een massale reddingsoperatie. Het duikschip moet eerst zelf haar duikers terugvinden. Een ander nadeel van de EPIRB voor ons duikers, is dat de types voor maritiem gebruik vrij volumineus zijn. Er bestaan weliswaar kleinere types, de PLB's (Personal Locating Beacons) die gebruikt worden door alpinisten en bij extreme trektochten in onherbergzaam gebied, maar de problematiek van waterdichte en drukvaste omhulsels blijft zich stellen.

to

i ve

De positie van de duiker toont zich als het icoontje van een Hippocampus jan./feb. 2018

19

Reportage Duikplaats

vaartuig op de 'chartplotter'. De schipper kan eenvoudigweg koers zetten naar de positie op zijn plotter en zal zijn verloren duiker terugvinden.

Als het toestel zo werd ingesteld, zal meteen ook een digitaal 'distress'-signaal (noodsignaal) worden uitgezonden naar de VHF-marifoon van het duikschip. Dat is in Europa eigenlijk niet toegestaan, maar wel eenvoudig te programmeren. Het is ook ongevaarlijk, vermits men het MMSI-nummer van het duikschip kan programmeren. Er is dan absoluut geen gevaar dat andere schepen het noodsignaal zullen ontvangen op hun marifoon.

De programmatie gebeurt verrassend eenvoudig via een app op de smartphone en de optische koppeling via de zaklampfunctie.

De 'Nautilus' heeft zelfs een visueel hulpmiddel ingebouwd, namelijk een 'strobelight'. Een slimme functie is dat die 'strobe' bij daglicht wordt uitgeschakeld om de batterij te sparen.

onze testbevindingen Wij hebben van de fabrikant de gelegenheid gekregen om een exemplaar uit te testen.

Onze bevindingen: DD Het signaal op de 'chartplotter' hangt af van het merk van de plotter. Sommige plotters geven behalve de positie ook een alarm. Andere geven alleen een AIS-positie.

DD De positie van de duiker verschijnt op de 'chartplotter' met het gebruikelijke icoontje voor het betreffende type plotter

van een vaartuig. Dit zou voor verwarring kunnen zorgen met andere vaartuigen in de buurt. Hoewel dat in de praktijk wellicht geen grote problemen zal geven, hebben wij dit met de fabrikant besproken. Hij is het eens met onze opmerking, maar geeft aan hier op korte termijn niet zoveel aan te kunnen veranderen omdat hij hiervoor afhankelijk is van de fabrikanten van 'GPS-chartplotters'.

DD Het marifoon-alarm (indien geprogrammeerd) is een normaal 'DSC distress signaal' dat onmogelijk genegeerd kan worden.

DD De positie van de 'Nautilus' is voldoende nauwkeurig (enkele meters). De mogelijke verplaatsing van de duiker (bijv. door stroming) wordt met een vertraging van enkele seconden weergegeven. In de praktijk geeft dat geen probleem. De verloren duiker kan, zelfs blind varend, makkelijk teruggevonden worden. De snelheid en richting van de verplaatsing worden ook weergegeven.

DD We hebben het maximum bereik niet kunnen uittesten, maar ons inziens voldoet dit aan onze behoeften.

DD De bediening van het toestel aan de oppervlakte stelt geen problemen. Het plastic kapje (antenna retainer) dat bedoeld is om de antenne op zijn plaats te houden is onpraktisch en zal tijdens het

eerste gebruik verloren gaan. Daar staat tegenover dat het ook niet echt nodig blijkt om de antenne op zijn plaats te houden.

DD De knoppen op het toestel zijn wellicht wat moeilijker te bedienen met dikke handschoenen, maar er zijn lampjes die aangeven of de bediening effect heeft.

DD Om de 'Nautilus', na gebruik, weer af te sluiten dient men de antenne op te rollen. Daartoe wordt een tool meegeleverd. Na enige oefening blijkt dit aardig te lukken. Nadat het druklichaam weer afgesloten werd, is de 'Nautilus' gewoon klaar voor de volgende duik.

besluit De 'Nautilus Lifeline' is een prima hulpmiddel om een 'eerstelijns-search-and-rescue' uit te voeren. Als aanvulling op de visuele hulpmiddelen verhoogt hij de veiligheid op zee aanzienlijk (www.nautiluslifeline. com). De prijs van ongeveer 300 Canadese dollar (ongeveer ₏ 250,00 inclusief invoerrechten en transport) mag daarbij geen obstakel vormen. De voeding wordt geleverd door een CR123A 1550 mAh 3V Lithium batterij (apart bij te kopen). Via de YouTube-link https://youtu.be/DQPAAQN7agw kan je productinfo bekomen.  RUDI BAERT, 3*INSTRUCTEUR

Foto: Avi Klapfer.

De Nautilus Lifeline is eenvoudig te bedienen.

Op sommige cruiseschepen krijgt elke duiker een Nautilus Lifeline mee.

20

Hippocampus jan./feb. 2018

Regionieuws OVOS

De deelnemers aan de kerstduik.

Foto: Samantha De Smet.

Kerstduik 2017 KGCS Manta

Na een sabbatjaar organiseerde de 'Koninklijke Gentse club voor Sportduiken Manta' (KGCS Manta) op 10 december 2017 haar 25e kerstduik.

H

et was er eentje om niet snel te vergeten, smeltende sneeuw, 2°C, gladde wegen en 6 Beaufort wind voorspeld.

een nieuw concept Na vele jaren met genummerde bakstenen en lege colaflessen, was het tijd voor iets anders. Iets meer duikgerelateerd.

We kwamen op het idee om het kompas te laten gebruiken tijdens de ganse duik, met als doel de kerstman te bereiken die kapitein was op een 'raftboot'. Het inschrijvingsnummer, voor de tombola, diende te worden afgegeven aan de kerstman op de 'raft' en was tevens het bewijs van een geslaagde kompasoefening.

actie Het opzetten van de tenten met licht en muziek was een heuse karwei, evenals het te water laten van de 'raftboten', met echte sneeuw en koude wind.

Om 11.00 uur kwamen de eerste deelnemers al een kijkje nemen en zagen ze hoe één van de tenten het begaf door het gewicht van de sneeuw. Alle hens aan dek en al snel was deze tent met buizen en zeil

22

Hippocampus jan./feb. 2018

terug in de kist. Gelukkig bleven de andere tenten overeind.

De inschrijvingen kwamen druppelsgewijs binnen en de kerstsfeer zorgde voor de figuurlijke warmte. Algauw hadden we toch 48 inschrijvingen, met als primeur een ploeg apneuduikers. De moedige deelnemers trotseerden de koude, de briefing en de toespraak door de schepen van sport, dhr. Tapmaz.

De delegatie aan boord van de veiligheidsboot, een oranjekleurige RIB, gaf het startsignaal met de misthoorn.

geslaagde opdracht Na 20 minuten kwamen de eerste bibberende duikers terug van hun avontuur. Ze kregen een gratis fles cava bij het afmelden, ter gelegenheid van de 25e editie. De laatste duikers, wat stijf van de kou, waren reeds nieuwsgierig naar de trekking van de mooie prijzen, zoals ademautomaten met octopus, een duikcomputer, een thermisch pak, twee duikuurwerken, een semidroogpak en poncho's. Iedereen die zijn nummer had afgegeven aan de kerstman, had kans om één van deze prijzen te winnen.

'after dive' Inmiddels draaide de catering op volle toeren, maar ook de 6 Beaufort. De tenten moesten worden vastgebonden aan enkele bestelwagens, die tevens beschutting boden aan de aanwezige stamgasten. Deze waren al volop aan het genieten van de lekkere burgers, hotdogs, pannenkoeken, warme dranken en uiteraard cava.

Toen iedereen knus bij elkaar stond, hebben we de winnende nummers uit de zak van de kerstman getrokken. Naast de duikprijzen waren er ook weekends, etentjes en tal van andere leuke prijzen.

moraal van het verhaal Het gedroomde aantal duikers (120) hebben we niet gehaald. Het weer was de spelbreker, maar degenen die erbij waren hebben genoten van een gezellig samenzijn, zoals altijd bij een duikevenement.

De weergoden zullen mij niet temmen en voor de volgende editie staan we weer paraat aan de Blaarmeersen. Tot de volgende kerstduik!  LUC SOBRIE

Reportage Vrijduiken

Yoga het verhaal

van Sara 24

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto: Dan Burtom.

voor vrijduikers:

Ons redactielid Patrick Van Hoeser-

omarmt. Ze straalt passie en oprechte interesse in anderen uit. Op het moment dat ik haar hand schud, ben ik overtuigd dat zij de recordduikster is waarover ik gelezen heb.

lande (Hoesy) volgde vorig jaar een cursus vrijduiken. Mentale voorbereiding en ontspanning, vooraftig. Omwille van tijdsgebrek heeft hij dat onderdeel toen niet kunnen aanleren. Onlangs kon hij echter toch een sessie bijwonen.

I

k heb recentelijk de cursus 'Advanced Freediver' gevolgd en slaagde voor de certificatietesten, maar ik heb tijdens die maanden opleiding niet de kans gehad om enkele yogasessies bij te wonen. Ze konden jammer genoeg niet op tijd georganiseerd worden. Zo kreeg ik het brevet 2*Vrijduiken in handen zonder enige yoga-ervaring uit eerste hand, hoewel deze mentale voorbereiding en ontspanning integraal deel uitmaken van de sport. Je kan immers niet praten of lezen over apneuduiken zonder het onderwerp yoga tegen te komen en dus moest ik iets doen aan dit gemis. Toen ik de kans kreeg om een wereldrecordhoudster vrijduiken te ontmoeten, kon ik niet snel genoeg mijn plekje reserveren. Een paar weken later was het tijd om te vertrekken naar Brugge, de ontmoetingsplaats.

Op de parkeerplaats naast het fitnesscentrum, waar de bijeenkomst zal plaatsvinden, voel ik me een beetje ongemakkelijk voor het onbekende. Ik heb gelezen over yoga en wat het voor je kan doen, maar als een aanhanger van de exacte wetenschap sta ik nogal sceptisch tegenover het niet-tastbare. We hebben een prachtige biologische computer tussen onze oren waarvan de wetenschap nog maar amper het topje van de ijsberg aan capaciteiten ontdekt heeft, maar zolang iets niet bewezen is, ben ik moeilijk te overtuigen. Toch probeer ik mijn geest voor de onbewezen dingen van deze vanavond te openen, alvorens ik mijn schoenen uittrek om de trap naar het hoger niveau te nemen.

Ter voorbereiding van dit evenement las ik een paar artikels over Sara Campbell. Ze was een hard werkende PR-expert in Londen en voldeed aan de verwachtingen van het leven. Na een paar jaar voelde ze dat er iets ontbrak en begon ze aan meditatie en yoga. Een vriendin lokte haar naar vrij足 duiken, een discipline waarin ze snel naam maakte.

Foto: Jan Van Eetvelt.

gaande aan een vrijduik, zijn nut-

Sara Campbell.

Bij het lezen van haar curriculum vitae probeerde ik me haar voor te stellen, een gewoonte die ik niet kan laten. Bij deze beeldvorming werd ik ongetwijfeld be誰nvloed door het postuur van de laatste recordhouder vrijduiken die ik ge誰nterviewd had. In mijn gedachten heeft een vrijduiker op topniveau de gestalte van een lange, slanke en scherp uitziende persoon. Zijn of haar groot longvolume moet worden ondersteund door een paar lange, krachtige benen.

Met deze voorstelling stap ik de zaal binnen waar het evenement zal plaatsvinden.

De ruimte straalt rust en een ontspannen sfeer uit, maar de luide muziek die galmt vanuit de fitness beneden waar een sessie spinning aan de gang is, verpest de sfeer een beetje. Ik kijk rond en zie niemand die bij mijn imaginaire beschrijving past. Ik ontdek andere aanwezigen in losse kleding met een mat onder de arm. Enkelen hebben ook een soort vreemd uitziende baksteen bij. De uitnodiging vroeg om een fitnessmat mee te brengen, en vergeleken met wat de andere aanwezigen bij zich hebben, lijkt mijn mat eerder een handdoekje.

Dit is mijn eerste yoga-sessie, dus heb ik een excuus voor alle fouten die ik nog zal maken en mijn onwetendheid over de gewoontes onder yoga-adepten.

Maar waar is Sara? Ik hoor Engels afkomstig van een kleine groep die zich in de omgeving van het midden van de zaal bevindt. Ik kijk naar de mensen en probeer te ontdekken wie van hen met een Brits accent spreekt. Ik vervoeg hen om Sara te ontdekken en te begroeten. Tot mijn verbazing ziet ze er helemaal niet uit zoals ik me haar voorgesteld had. Ze is een kleine, normaal uitziende persoon met grijzend haar.

Ik voel een sterke, warme persoonlijkheid met een air van kalmte, heel kenmerkend voor iemand die yoga als levensfilosofie

We worden uitgenodigd om te gaan zitten en te ontspannen. Ik kijk rond en herken enkele duikers die ik tijdens openwatersessies in Nemo33 en Duiktank Transfo ontmoet heb. Sommigen zitten op die vreemde baksteen. Uit hun ontspannen uitstraling leid ik af dat ze, in tegenstelling tot ikzelf, al eerder aan een yogareeks hebben deelgenomen.

Sara begint met een video over haar wereldrecordduik constant gewicht naar 104 meter. Ze nodigt iedereen uit om tijdens de volledige duur van de duik de adem in te houden. Mijn persoonlijk record statisch apneu flirt met de 3 minuten, niet met de 4. Omdat ik geen black-out in een kamer vol collega-duikers wil riskeren, besluit ik haar suggestie niet te volgen en gewoon te blijven ademen. Gelukkig vraagt ze ons niet om eveneens haar gedrag op het keerpunt te imiteren, want dat is het moment dat ze onder invloed van dieptedronkenschap verkeerde.

Voor ze haar inzichten over het diep duiken met ons deelt, krijgen we een overzicht van haar leven. Ze beleefde een onbewogen, rustige jeugd en en leidde een doodgewoon leven waarbij ze steeds het gevoel had dat er iets ontbrak. Ze was zeer succesvol in de meedogenloze PR-wereld van Londen, met meerdere mislukte relaties, een miskraam en een abortus als gevolg. De stressvolle uren van lang werken leidden tot een chronische ziekte die als een tsunami toesloeg tijdens haar voorbereiding op de marathon van Londen.

Dat deze voortdurende roofbouw op haar lichaam niet kon blijven duren, werd duidelijk toen ze de diagnose van een spanningsafhankelijke spijsverteringsstoornis te horen kreeg. Haar arts schilderde de rest van haar leven af als een continue behandeling van de symptomen door middel van routinematige inname van medicatie, waaronder een dagelijkse dosis stero誰den.

Ze kon niet aanvaarden dat er geen genezing mogelijk was en begon aan haar reis om er zelf een te vinden.

Ze maakte kennis met acupunctuur, voedingstherapie, meditatie, yoga (wat ze saai vond), zang en dans. Na enkele emotionele dagen met veel huilen, drong het tot haar Hippocampus jan./feb. 2018

25

Reportage

Vrijduiken is genieten.

door dat haar ziekte een logisch dieptepunt was als gevolg van jaren zelfverwaarlozing ten gunste van wereldse dingen. Zelfdestructieve activiteiten die de meesten van ons doen om het hoofd te bieden aan de dagelijks sleur: slechte eetgewoonten, overmatig sporten, overmatig werken, binge-drinken, liefde zoeken op de verkeerde plaatsen, dwangmatig winkelen, harder proberen, ... hadden hun tol geëist. Een ander moment van waarheid kwam tijdens een week in Griekenland, waar ze naartoe gereisd was voor een yogastage. Aan de deelnemers werd gevraagd om een mantra te reciteren. Hoewel sceptisch in het begin, voegde het zingen juist dat beetje extra yoga toe waardoor haar emoties de vrije loop kregen.

De ziekte doorbrak het rookgordijn van onkwetsbaarheid. Er was geen mogelijkheid om dit krachtig signaal voor verandering te negeren. Terwijl het bedreigend en pijnlijk was, stelde het haar in staat om over haar leven na te denken en een drastische verandering door te voeren. Het laatste kantelmoment was de geboorte van het kindje van haar zus eind 2004: een groots moment dat de pijn van haar miskraam van een paar jaar eerder terug naar boven bracht. Ze besloot een week vrij te nemen om zichzelf met de situatie te verzoenen en zo met volle teugen te kunnen meegenieten van de blijde gebeurtenis. Teneinde vrede te sluiten met haar innerlijke zelf verbleef ze in een rustig bedoeïnendorp, weggestopt

26

Hippocampus jan./feb. 2018

tussen de bergen van de Sinaï en de Rode Zee. Het was de ultieme plek voor iedereen op zoek naar rust.

Na een paar dagen kwam ze in contact met haar innerlijke zelf en tijdens een tochtje te paard besloot ze dat deze plaats haar nieuwe thuis zou worden. Er was geen rationele verklaring, gewoon een gevoel, een intuïtief aanvoelen dat dit het juiste was om te doen. Geen rationalisatie, alleen een emotionele beslissing. Als het niet zou lukken, dan was het ergst mogelijke scenario dat ze terug moest keren naar haar huidig leven met een afhankelijkheid van medicatie. Ze was op een kruispunt in het leven en in Dahab blijven was de betere optie.

Het toeval wou dat ze zwanger werd in de weken na haar beslissing om naar Egypte te gaan om daar haar pijn veroorzaakt door haar miskraam te verlichten. Die situatie was het ideaal excuus om van haar plan af te stappen en in Londen te blijven.

Het was een eenvoudige uitweg om haar intuïtieve beslissing te vergeten. Maar ze accepteerde de extra uitdaging die het leven haar voorgeschoteld had en verhuisde binnen de twee maanden naar Dahab. Haar tweede zwangerschap gaf haar een duidelijke wake-up call en ze was vastbesloten om door te zetten.

Het leven in Dahab was niet zonder strubbelingen en uitdagingen, maar ze wist in contact te blijven met zichzelf en zonder medicijnen te leven. Yoga gaf haar een

rustpunt en de mogelijkheid om haar batterijen op te laden. Overtuigd van de positieve effecten van yoga, begon ze zelf sessies te organiseren. Een vriendin observeerde tijdens die sessies hoelang Sara met gemak haar adem kon inhouden en overtuigde haar na lang aandringen om als veiligheidsduiker bij haar duiken in open water te fungeren. Al snel werd Sara door het vrijduikvirus gebeten, voornamelijk omwille van de mentaal-spirituele kant van de sport. Ze begon zelf steeds dieper te duiken om haar eigen grenzen te verleggen. Negen maanden later, met enige vertraging om te herstellen van een aanval van hepatitis A, werd ze houdster van drie wereldrecords en tevens de vrouw die het diepst was geweest in de hele wereld.

Ze had haar thuis en haar bestemming gevonden. En yoga was het ding waardoor ze kon blijven doorgaan.

"Maar je bent zo klein", is een van de meest gehoorde opmerkingen – en dat was ook mijn bedenking. Met yoga als basis in apneuduiken is ze overtuigd dat meditatie en een goede innerlijke balans de sleutel vormen tot haar uitzonderlijke prestaties en bij uitbreiding tot die van iedere duiker. De geest van de meeste mensen is een puinhoop en ze weten het niet. De doorsnee vrijduiker denkt dat hoe meer je oefent hoe beter je wordt, maar dat is helemaal verkeerd. Intellect lost problemen van apneaduiken niet op. Integendeel, het werkt contraproductief. Als een vrijduiker stopt

Foto: Michael Pitts.

Vrijduiken

nieuwe brochure

― Duikreizen · À la carte ·

Individueel · Liveaboards Groepsreizen

meer info & boeken in jouw Mare To urs Reisshop maretours.be/du ikreizen VAYAMUNDO TRAVEL GROEPSREIZEN online@maretou rs.be Filippijnen • Magic Oceans Dive Resort • 7-18 juni 2018 • 2.046 pp 016 50 22 22 Egypte • Nemo Dive Club • 16-23 juni 2018 • € 903 pp Egypte • Gorgonia Beach Resort • 14 juli 2018 • 7/9/14 nachten• vanaf €1.094 pp Bonaire • Buddy Dive Resort • 1-10 september 2018 • vanaf € 1.637 pp Sulawesi • Murex & Bangka Resort • 13-24 september 2018 • € 2.346 pp

HAKUNA MATATA BONAIRE Verblijf bij Belgen Christa & Jos De Schrijver 2*I NELOS Duikarrangement (*)

Promo € 602 (€ 668) van 01/06-15/07/2018 - Kortingscode: NELOS *2

Duikarrangement inclusief: – –

www.hakunamatatabonaire.com

–

7 dagen huur pick-up CDW verzekering (o.b.v. 5 pers./wagen) 6 dagen ongelimiteerd gebruik van lucht & lood 7 nachten logies + ontbijt

(*) Volgens onze algemene voorwaarden (**) Boeken tot 15/04/2018 op verblijf 01/06 - 15/07/2018 o.b.v. 10 pers.

Foto: Jan Van Eetvelt.

Foto: Thomas Hjort Jensen.

Foto: Grant Graves

Yoga en meditatie voor vrijduikers.

Sara Campbell tijdens één van haar records.

met na te denken over de duik, verloopt alles vlotter. Ons lichaam heeft de wijsheid om te vrijduiken, we hoeven dit alleen te accepteren en te stoppen met piekeren over wat er moet gebeuren. We moeten volledig ontspannen en ons lichaam zijn ding laten doen. We dienen tijdens een duik onze geest als een passagier van ons lichaam te beschouwen en te leren communiceren met ons lichaam en het niet bevelen. We moeten erin geloven en proberen onze duikreflex als zoogdier niet te beheersen, maar te ondergaan.

Sara adviseert om te vrijduiken met gesloten ogen zodat we op het voelen na alle zintuiglijke waarnemingen blokkeren en om zodoende beter te luisteren naar ons lichaam. Het zesde zintuig, onze geest, is het laatste– onze geest is immers in staat om lichamelijke reacties teweeg te brengen - dat we moeten afsluiten door mentaal te ontspannen. Indien we daarin slagen, is 80% van de duik gelukt. Een goede vrijduiker traint om niet langer te reageren op impulsen ingegeven door zijn of haar geest. We moeten ons brein opnieuw trainen. Hoe? Wanneer we een probleem tegenkomen, keren we beter een paar meter terug om daar te stoppen en te ontspannen. Waarom is er een probleem?

We mogen niet proberen om het probleem met 'brute' kracht te overwinnen, maar we moeten de echte oorzaak begrijpen. Bij de volgende duik, als we hetzelfde probleem ondervinden, stoppen we met ons hoofd

28

Hippocampus jan./feb. 2018

naar beneden. We nemen tijd om tot rust te komen. Eens ontspannen gaan we 2 meter dieper om dan gewoon terug te keren. Persoonlijke records bereiken we niet door ons te haasten, maar door onze geest te laten wennen aan de nieuwe sensatie. Vrijduiken is de kunst van het vinden van de balans tussen spieren, souplesse en geest, door fitness, yoga en meditatie.

Als aanhanger van de ratio moet ik toch enige geloofwaardigheid hechten aan de woorden van een wereldrecordhoudster.

Nadat we haar overtuigende argumenten hebben aanhoord, nodigt ze ons uit om enkele oefeningen te proberen. Voor mij is dat een invitatie om uit mijn comfortzone te stappen. Luisteren naar iemand die over yoga praat is vrijblijvend en gemakkelijk, maar het zelf doen is een heel ander verhaal. Als ik merk dat de andere aanwezigen volledig opgaan in de oefeningen, besluit ik om het toch te proberen. Worstelend een ontspannen houding en de juiste mentale toestand te vinden om me zo goed mogelijk te kunnen inleven, doe ik mijn best om te kopiëren wat ik observeer. Ondanks haar advies niet te 'denken', proberen mijn hersenen te vatten wat er gebeurt. Ze zijn niet in staat om de situatie te begrijpen terwijl mijn lichaam lijkt te genieten.

Terwijl ze de betekenis van haar mantra uitlegt, bekruipt me het vermoeden dat ze ons zal vragen om het te zingen. En ja, ze eindigt haar verklaring met de uitnodiging om met ons allen de mantra te reciteren.

Ik ben na de yoga-oefeningen de grenzen van mijn comfortzone al lang uit het oog verloren en de groepsdruk is te hoog om minstens niet te doen alsof. Van doen alsof strompel ik in het produceren van sommige van de woorden. Mijn brein begrijpt nog steeds niet wat er aan de hand is, mijn lichaam wel. Een eigenaardige sensatie.

De mantra-oefening sluit de avond af. Ik voel het zweet van mijn rug lopen en vraag me af waar dat vandaan komt. Zijn yogaen ontspanningsoefeningen actiever dan ik dacht? Nadat ze ons een 'goede nacht' heeft toegewenst, Sara kent een paar woorden Nederlands, vertrek ik terug richting Antwerpen. Tijdens het rijden probeer ik alles wat ik hoorde en beleefde een plaats te geven. Met vrijduiken verleggen we inherent onze persoonlijke grenzen. Betekent dat ook het doorbreken van onze oude denkpatronen om de minder logische delen van onszelf te verkennen? Iets om over na te denken. Of mag ik dat juist niet doen?  PATRICK VAN HOESERLANDE

Sara Campbell op YouTube Vrijduik naar 104 meter: https://youtu.be/rD5Mg0eiJdE Yoga en meditatie voor vrijduikers: www.discoveryourdepths.com/

met begeleidin g NELOS-

GROEPSREIZEN

INSTRUCTE

UR

Filipijnen Magic Oceans Dive Resort 7 - 18 juni 2018

Egypte Nemo Dive Club 16 - 23 juni 2018

Bonaire Buddy Dive Resort 1 - 10 september 2018

Het duiken rond Bohol is heel afwisselend met prachtige harde en zachte koralen, gorgonen en zeelelies in ondiep water. Steile wanden met grotten zorgen voor extra afwisseling. Daarbij maken kleurrijke naaktslakken, murenen en zeeslangen het bijzondere plaatje compleet.

Magic Oceans Dive Resort is een nieuw resort, ver weg van alle toeristische drukte, maar met een prachtig rif voor de deur.

In Safaga vind je als duiker alle variëteiten die de Rode Zee te bieden heeft. Op niet-duikdagen biedt Safaga nog andere activiteiten, zoals een jeepsafari, quadrijden of een bezoekje aan het authentieke Safaga.

Het duikcentrum Nemo Dive Club heeft een eigen huisrif vlak voor het strand.

Je komt er onder meer schildpadden, barracuda’s en zeepaardjes tegen.

Hét kantduikparadijs ter wereld!

Rustig water, weinig stroming en riffen parallel met de kust maken het gemakkelijk voor beginnende duikers. Bovendien krioelt het van het leven rondom deze riffen.

Je verblijft in hét duikershotel van Bonaire. Je dag begint met een overheerlijk ontbijt met zicht op zee en er heerst altijd een warme en toffe sfeer.

€ 2.046 p.p.

• Vlucht heen & terug op Cebu • 30 kg bagage + 7 kg handbagage • Transfers ter plaatse • 10 nachten • Half pension • 15 bootduiken + ongelimiteerd huisrifduiken, incl. lucht & lood

€ 903 p.p.

• Vlucht heen & terug op Hurghada • 20 kg bagage + 6 kg handbagage • Transfers ter plaatse • 7 nachten • Vol pension • 5 dagen duiken / 10 bootduiken incl. lucht & lood

M EER

Vanaf € 1.637 p.p.

• Vlucht naar Bonaire met KLM vanuit Amsterdam • 9 nachten obv ontbijt • Transfer luchthaven/hotel/ luchthaven • 8 dagen ongelimiteerd, onbegeleid kantduiken, lucht/nitrox & lood • 8 dagen huurwagen excl. verzekeringen (ter plaatse te betalen)

I

in jouw N FO & BO M EK EN maret are Tours Re our issh online s.be/duikreiz op @mar etours en 016 50 .be 22 22

Regionieuws eportage Geschiedenis WEVOS

Duikers uit verschillende clubs helpen bij het afzinken. Vlnr: Joris Vandevelde, Eric Bolle, Stefaan Verstraete, Lieven Declercq en Dominique Petit.

Cabine voor duikoefeningen Een attractie voor duikers en een nieuwe schuilplaats voor de vissen van 'De Gavers', het resultaat van een boeiend project.

Foto: Peter Ryngaert.

De cabine van de brandweerwagen ligt op 8 meter diepte.

30

Hippocampus jan./feb. 2018

D

e vijver van het recreatiedomein 'De Gavers' in het zuiden van de Provincie West-Vlaanderen heeft sinds de lente een nieuwe 'bewoner', een cabine van een brandweerwagen, die haar plek gevonden heeft op zo'n 8 meter diepte.

'De Gavers' te Harelbeke-Deerlijk vormt met zijn 187 ha het grootste groendomein van het Kortrijkse. Het centraal gelegen Gavermeer (53 ha) kwam kunstmatig tot stand als zandwinningsput eind jaren zestig. Sindsdien is het een populaire plek voor watersporters. Ook de leden van een 30-tal duikclubs in West-Vlaanderen gaan hier regelmatig kopje onder. Zij hebben er nu dus een attractie bij.

Al enkele jaren werd door de duikclubs de vraag gesteld naar een wrakje voor meer beleving en biodiversiteit in de put. Ook de brandweer van de zone Fluvia was vragende partij. Zij waren op zoek naar een nieuwe locatie voor hun cabine. Die cabine werd door hen al een tijdje gebruikt voor duikoefeningen in het kanaal en had een plek op de site van Transfo. Door het her-

bestemmen van die site, met o.a. een duiktank, kon de cabine daar niet blijven staan.

Ze was ook te groot om in de duiktank zelf onder te brengen. De vijver in 'De Gavers' leek een logische oplossing.

Op een gegeven moment vonden duikers, brandweer en de Provincie elkaar en konden de wensen worden omgezet in concrete plannen. Dit bleek echter geen sinecure.

Gezien De Gavers een drinkwaterput is, moest eerst worden nagegaan of de cabine geen invloed zou hebben op de kwaliteit van het water. De goedkeuring van De Watergroep nam veel tijd in beslag, maar uiteindelijk kwam er groen licht, waarna ook de deputatie van de Provincie West-Vlaanderen haar goedkeuring gaf.

Bij de voorbereidingen voor het daadwerkelijk afzinken van de cabine waren heel wat partijen betrokken. Adjudant Stefaan Verstraete van hulpverleningszone Fluvia coรถrdineerde het geheel en zorgde voor de nodige logistieke middelen. De groendienst van het Provinciaal domein leverde een ponton en een boot.

van dit project de motivator kan zijn voor andere initiatieven. Het mag zeker benadrukt worden dat het slagen van dit project te danken is aan een groep enthousiastelingen en de vlotte samenwerking tussen verschillende duikfederaties (NELOS en Padi), de brandweer en de Provincie West-Vlaanderen.  NATALIE DECROCK

Door middel van ballonnen en touwen wordt het wrak op de juiste positie geplaatst.

Foto's (2): Peter Ryngaert.

Foto: Bart Holvoet.

Foto: Peter Ryngaert.

Via de duiktank Transfo werden hefballonnen ter beschikking gesteld, die ook daar voor de belevingswand werden gebruikt.

De brandweermannen plaatsen de cabine op het ponton en voorzagen de nodige touwen en musketons. De clubs zorgden op hun beurt voor duikers die hielpen bij het afzinken. Dat gebeurde door het ponton naar de plaats van afzinken te brengen, waar ballonnen in en aan de cabine bevestigd werden. Die moesten de cabine in het water rechtop houden. Met de touwen werd de cabine tot ongeveer een meter boven de bodem gecontroleerd afgezonken, om dan de ballonnen en de touwen te lossen zodat de ze volledig stabiel op de bodem kwam te liggen.

De meer dan 2 meter hoge cabine ligt op zo'n 120 meter van de oever op een diepte van 8 meter. Het is niet alleen voor de duikers van de brandweer een schitterende locatie om te oefenen, ook planten en dieren hebben het wrak ondertussen ontdekt.

Een school zoetwaterbaarzen ziet het wrak als een ideale uitvalsbasis.

De cabine wordt op het ponton geplaatst.

Een school zoetwaterbaarzen ziet het wrak als een ideale uitvalsbasis.

De duikers hopen dan weer dat het succes Hippocampus jan./feb. 2018

31

Reportage Geschiedenis Biologie

Foto: Peter H van Bragt.

De rode vlekken op de kop van dit zeepaardje zijn kolonies van de slingerzakpijp (Botrylloides violaceus) die zich op de leerachtige huid hebben gevestigd.

Dit is een bijzondere en wellicht zelfs eerste waarneming van deze symbiose.

Zeepaardjes ook in de winterse Oosterschelde Nederlandse waarnemingen van het kortsnuitzeepaardje zijn schaars en komen voornamelijk in de zomer voor. Recent zagen duikers echter, onder bijna winterse omstandigheden, exemplaren in de Oosterschelde. Dit is heel bijzonder en werpt een nieuw licht op het verborgen leven van ons zeepaardje.

B

ij zeepaardjes denken we vooral aan tropische wateren, niet aan Nederland. Toch bestaat er een inheemse soort: het kortsnuitzeepaardje (Hippocampus hippocampus). De waarnemingen van het kortsnuitzeepaardje zijn de laatste jaren geleidelijk toegenomen. Het is echter nog steeds een soort die slechts sporadisch door sportduikers wordt gezien of in vissersnetten wordt gevangen.

De meeste waarnemingen gebeuren in de Oosterschelde, al zijn er ook vangsten bekend in de wateren rondom de Waddeneilanden. Vooral ‘s zomers worden steeds vaker kortsnuitzeepaardjes in de Ooster-

32

Hippocampus jan./feb. 2018

schelde gezien. Maar zoals nu blijkt, zijn ze ook laat in het jaar nog waar te nemen.

De vondst van een exemplaar op 4 november 2017 bij Anna Jacobapolder gebeurde al opmerkelijk laat in het seizoen. Maar de meest recente waarneming, op donderdag 7 december 2017, door sportduikers uit Tilburg in de buurt van de Zeelandbrug, is wel heel bijzonder te noemen. De temperatuur van het zeewater was op dat moment al gedaald tot 7 graden Celsius. Volgens de waarnemers was het dier zeer beweeglijk en constant aan het rondzwemmen. Er is ook nog een extreem vroege waarneming bekend van een kortsnuitzeepaardje in de Oosterschelde. Twee Belgische sportduikers zagen op 3 april 2014 bij Kattendijke een zeepaardje. De watertemperatuur was toen 8 graden Celsius. Door deze waarnemingen krijgen we wat meer inzicht in het verborgen leven van kortsnuitzeepaardjes.

Het blijkt dat de soort taaier is en in het najaar langer aanwezig blijft dan we tot nu toe dachten. Of deze dieren, die afhankelijk van de soort 2 tot 6 jaar oud kunnen worden, in de Nederlandse kustwateren de winter doorbrengen en hoe ze dan hier kunnen overleven is niet bekend. Waar-

schijnlijk trekken ze verder de Noordzee in, naar dieper water, waar het zeewater 's winters gemiddeld iets warmer blijft dan in de ondiepe wateren van de Waddenzee en Zeeuwse Delta.

De Nederlandse kustwateren vormen de meest noordelijke verspreidingsgrens van deze soort. Het geleidelijk opwarmen van het zeewater door klimaatverandering ligt waarschijnlijk aan de basis van het toenemend aantal waarnemingen door sportduikers. De waarnemingen van de laatste jaren blijven beperkt tot het kortsnuitzeepaardje. Elders langs de Europese kust komt ook het iets kleinere langsnuitzeepaardje (Hippocampus guttulatus) voor. De noordelijke verspreidingsgrens van deze soort ligt iets zuidelijker.

Waarnemingen van kortsnuitzeepaardjes en andere organismen kunnen worden gemeld via het digitale waarnemingenportaal (http://moo.meetnetportaal.nl/ source/index.php) van Stichting ANEMOON.  PETER H VAN BRAGT, STICHTING ANEMOON

Duikshop zeeën de

7

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Adv_7-Zeeen_20170126.indd 1

2/02/2017 15:57:28

Promotie

in overjaarse pakken zolang de voorraad strekt.

Watersportcentrale N.V.

Meer dan 45 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is!

Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.be

Reportage Geschiedenis Biologie

Foto's (2): Vegan Monkey (Brenda).

Dos Winkel bracht een voordracht over "Waarom de oceanen zo belangrijk zijn, wat de misverstanden zijn en hoe we die kunnen oplossen".

Raadsel: wat hebben de 'Shepherds', een duiktank, een verkoper van zeewier en één van e-bikes met elkaar te maken? Antwoord: je kon ze allemaal vinden op de ontmoetingsvloer van het evenement 'Sea the Future'. Sinds het verdwijnen van de Belgische tak was ik niet meer op een activiteit van 'Sea First' geweest, tijd dus om in mijn auto te springen en me te begeven naar 's Hertogenbosch in Nederland.

D

e conferentie 'Sea the Future 2017' – georganiseerd op 8, 9 en 10 september 2017 door 'Sea First' – omvatte leerrijke, interessante en goed verzorgde uiteenzettingen over allerlei problemen en uitdagingen gerelateerd aan zeeën en oceanen. Hoewel het plaatsvond in een aangename omgeving werd je er niet echt vrolijk van. Je kreeg ook het gevoel dat alleen een kleine groep experten en activisten zich voor het probleem interesseren.

De problemen waren immens en moesten dus groots aangepakt worden. Met deze ervaring in mijn achterzak parkeerde ik

34

Hippocampus jan./feb. 2018

mijn auto en wandelde richting de evenementenzaal.

Het verschil in aanpak tegenover vorige evenementen van 'Sea First' was al merkbaar aan het plein voor het gebouw. Een groepering van standjes maakte er een gezellig uitziend marktje van. Families zaten op bankjes, een bandje speelde muziek en kinderen holden enthousiast rond. Even dacht ik dat mijn gps me naar de verkeerde hal gestuurd had, maar toen ontdekte ik een affiche met de aankondiging van het evenement. Als ik de kraampjes met eten beter bestudeerde, merkte ik dat alles klimaat- en diervriendelijk was. Ik ontdekte stalletjes zoals 'The Dutch Weed Burger', 'Ice V' met veganistische ijsjes, met Indonesisch (kan in Nederland niet ontbreken) of Zuid-Amerikaans eten. Buiten hielden de verkopers zich alvast aan het thema van de dag.

Benieuwd wat ik binnen kon ontdekken, stapte ik door de deuren van de evenementenhal de ruime foyer binnen. Deze ruimte vormde het tijdelijk onderkomen van enkele zeewieren in grote waterbakken. Je kon er leren over de verschillende eetbare wieren, hoe ze verbouwd en in welke produkten ze verwerkt kunnen worden. Met je vragen over zeewier kon je terecht bij één van de gidsen bij de tentoonstelling. Achter de zeewieren was er een hoekje voor kinderen dat ik oversloeg. Hoewel thema-

: Sc

ub

aA

dd

i

s.

F oto

Sea the Future

ct

Janneke van der Meulen, geflankeerd door Dos Winkel, presenteerde haar boek over hoe je fitter, sterker en gezonder wordt met enkel fruit en groenten.

tisch, hebben schminken en inkleuren al jaren geleden hun aantrekkingskracht op mij verloren.

Volgend station.

Ik begroette de medewerkers van 'Sea First' op de weg van de foyer naar de zalen.

De organisatie heeft geen zelfstandige afdelingen in andere landen meer en stuurt nu onder andere België vanuit Nederland aan. Dit zorgt voor een coherente aanpak en snellere doorstroming van nieuwe initiatieven. Tijdens een gezellige babbel over het initiatief wordt ik geïnformeerd dat het onderwerp vandaag (zondag 10 september), de laatste van deze driedaagse conferentie, in het teken van onze oceanen staat.

Dit was de dag voor het publiek en gericht op gezinnen. Kinderen zullen immers onze zorg voor (of verwaarlozing van) de wereldzeeën erven.

'Sea First' organiseerde dit evenement omdat 2017 een bijzonder jaar was voor hen. De organisatie bestaat 10 jaar en de voorzitter Dos Winkel, hét gezicht van 'Sea First' is 70 jaar geworden!

Alvorens de zaal van de uiteenzettingen op te zoeken, wandelde ik naar de grote ruim-

Fo

Kinderen wordt aangeleerd hoe ze een dolfijn moeten verzorgen.

to

's

Educatieve spelletjes voor de kinderen.

Genieten van een virtuele duik tussen dolfijnen.

te waar normaal gezien sportmanifestaties gehouden worden. Nu was de vloer gevuld met een markt van allerlei kraampjes die een waaier van producten en diensten aanbieden. Op deze vroege kerstmarkt stond alles in het teken van de oceaan, het klimaat of onze gezondheid: drie dingen die nauw met elkaar verbonden zijn.

De marktkramers kwamen met totaal verschillende insteken. Zo vond je de Sea Shepherds naast verkopers van zeewier in de omgeving van een duiktank. Je kon een virtuele duik tussen dolfijnen doen met een bio-afbreekbare determinatiekaart voor schelpen in je achterzak. Of genietend van een vegetarisch hapje even door het gamma e-fietsen wandelen. En natuurlijk zijn ze allen enthousiast om je over hun uitgestalde waren te vertellen. Verkooppraatjes gecombineerd met milieubewustzijn.

De boodschap die je tijdens de uiteenzettingen kreeg, was dat het al 5 voor 12 is voor onze oceanen. Willen we het water en de daar levende flora en fauna voor de

volgende generatie redden, dan moeten we het nu doen. En niet alleen voor de wereldzeeën maar ook voor ons, want het voortbestaan op land is nauw verbonden met dat van in het water. En de bedreigingen zijn veelvuldig: de plastiek soep, overbevissing, industriële vervuiling, …

Klimaatvriendelijkheid was een veel besproken maar niet duidelijk bepaald onderwerp. Ook het opruimen en het voorkomen van het in het water drijvend en zwevend plastiek kwam aan bod.

De boodschap dat we er niet goed voorstaan was er nog steeds, maar er werden ook oplossingen naar voren gebracht.

Niet alleen de soort oplossingen die op nationaal of zelfs globaal vlak moeten gebeuren en waarvan de uitvoering in de schoenen van politici en ondernemers geschoven kunnen worden, maar ook de soort waar je als individu aan kunt werken.

Persoonlijke aandacht voor zwerfafval dat uiteindelijk via wind en rivieren in de zee terecht kan komen, voor recyclen, voor het vermijden van plastiek, …

Ook het verminderen van consumptie van

(4

eg ): V

an

M on

key (B

r e n d a).

Allerlei lekkere vegetarische hapjes.

dieren kwam aan de orde. De productie van vis en vlees vraagt immers veel meer energie dan die voor plantaardig voedsel. Onze eetgewoontes aanpassen is dus een stap in de goede richting. Ik leerde hier een nieuw woord: flexitariër. Dat is iemand die de stap naar een puur vegetarisch dieet te groot vindt, maar wel bereid is om een paar keer per week een vlees- of visloze maaltijd te nuttigen. Hoe je het ook noemt en wat je ook doet, ieder individueel beetje helpt!

Het evenement stond, een beetje in tegenstelling tot mijn ervaring met 'Sea First', eerder in het teken van individuele en positieve verandering, dan in het brengen van de slechte boodschap. Hoewel het geen rozengeur en maneschijn is, geeft deze aanpak toch meer hoop op een betere toekomst, mits we onze handen uit de mouwen steken.

Als duiker weet je hoe broos de onderwaterfauna en -flora is. Een klein beetje zorg dragen voor de dingen waarvan we genieten is zeker geen slechte zaak. Misschien volgend jaar zelf de grens oversteken voor de 'Sea the Future 2018' (www.seafirst.nl) en er ideeën opdoen over hoe je zelf de oceanen een handje kunt helpen?  PATRICK VAN HOESERLANDE

Hippocampus jan./feb. 2018

35

Reportage

Foto: Simon Ager / Sea Shepherd.

Biologie

De 'Ocean Warrior'. Dankzij de steun van o.a. de Nederlandse ‘Nationale Postcode Loterij’, kon Sea Shepherd de Ocean Warrior laten bouwen. Het is het vijfde schip in de vloot waarover Sea Shepherd Global momenteel beschikt en het vijftiende in de geschiedenis van de organisatie.

Sea Shepherd 40 jaar De tijd vliegt, dat beseffen we meer naarmate we ouder worden. Ideeën ontstaan en worden soms concreet, een idee wordt een organisatie.Zo geschiedde ook met Sea Shepherd: 40 jaar geleden opgericht door Paul Watson. Hij is de pionier van de hedendaagse milieubeweging. Hij was mede­ oprichter van Greenpeace in 1972 en richtte Sea Shepherd Conservation Society op in 1977. Ons redactielid Katrijn Ools brengt verslag uit.

S

ea Shepherd Belgium is een vzw. De afdeling België maakt deel uit van Sea Shepherd Global, de internationale organisatie die vecht voor de bescherming van zeeën en oceanen en hun bewoners. Sea Shepherd wordt gedragen door een groot aantal vrijwilligers. Het is dankzij de financiële steun van sympathisanten en vrijwilligers dat Sea Shepherd acties kan realiseren.

40 jaar aan de frontlijn Ter gelegenheid van de 40e verjaardag van Sea Shepherd ben ik te gast op het verjaardagsfeest in Gent. Er heerst een gezellige, gemoedelijke sfeer. Wat, zo vertelt de voorzitter van de vzw, zo typisch is voor Sea Shepherd Belgium. Ambiance, zottigheden onder de vrijwilligers, maar ook fondsenwerving, tombola, veiling van kunstwerken en verkoop van 'vegan food' (lekker).Merch table met shirts, hoodies, stickers en een

36

Hippocampus jan./feb. 2018

speciale medaille (limited 2.500) gemaakt van de schroef van vlaggenschip Steve Irwin.

Bezoekers hebben zich inmiddels verzameld om te luisteren naar de sprekers: Peter Hammarstedt (Kapitein van de Bob Barker en directeur campagnes Sea Shepherd Global) en Alex Cornelissen (CEO van Sea Shepherd Global). 'Last but not least' spreekt Paul Watson de genodigden toe via een live skype link.

Wat hebben ze de voorbije 40 jaar gedaan?

De focus van de allereerste campagnes lagen voornamelijk op het beschermen van zeehonden tijdens de bloederige slachtpartijen in Canada en het verdedigen van walvissen tegen de illegale jacht.

Maar Sea Shepherd vecht ook voor de bescherming van alle leven in de zeeën en oceanen: haaien, dolfijnen, schildpadden

Foto: Simon Ager / Sea Shepherd.

Een nachtelijke aanval van de Yushin Maru – aan boord van de Bob Barker.

In vergelijking met Greenpeace gebruikt Sea Shepherd veel hardere middelen. Het meest bekend is Sea Shepherd om 'het rammen van boten': in het verleden hebben ze op die manier al enkele schepen laten zinken. Toch is een van de voornaamste middelen van Sea Shepherd het inzetten van de kleine vaartuigen (Zodiacs). Vanuit

De veiling gebeurt door Kapitein Peter Hammerstedt en Alex Cornelissen.

In het najaar van 2010 heeft Sea Shepherd bekend gemaakt dat ze vanaf de campagne van 2010-2011 een ander middel gaan gebruiken. Dit heeft als reden dat de walvisvaarders door het woord 'zuur' vaak

claimen dat Sea Shepherd hen aanvalt met gevaarlijke producten. Ook heeft Sea Shepherd de zogenaamde 'slippery's': stoffen die gladheid veroorzaken op de plek waar het neerkomt. Door deze 'slippery's' op het dek van de walvisjagers te gooien kan Sea Shepherd het hen onmogelijk maken om op een dek te lopen en werken.

Verder gebruikt Sea Shepherd de kleine vaartuigen om lange drijvende kabels, al dan niet met stalen buizen er aan vast, net voor de boeg van de walvisvaarders los te

Het is dankzij de fysieke en financiĂŤle steun van de vrijwilligers dat ze hun acties kunnen realiseren.

Vanuit de Cocteau in Gent, konden de mensen rechtstreeks een gesprek met Paul-Watson aangaan.

Foto: Sea Shepherd.

middelen

deze vaartuigen wierpen ze in het verleden boterzuur op de dekken van de Japanse walvisvaarders om deze zo erg te laten stinken dat werken daar ondraaglijk werd en het walvisvlees zou rotten en onbruikbaar zijn.

'Black en white', de dresscode van deze avond.

Foto's (5): Katrijn Ools.

en alle vissoorten zijn belangrijk.

Veganistisch lekkernijen.

Hippocampus jan./feb. 2018

37

Reportage Biologie

laten met het doel dat het op die manier in de schroef verstrikt raakt of deze zelfs beschadigt, zodat het schip niet meer kan varen totdat men het touw eruit gehaald heeft, wat soms veel en lastig werk is omdat het in ijskoud water moet gebeuren.

in hoe ze ervoor kunnen zorgen dat bepaalde wetten nageleefd worden. In een aantal landen zijn al een aantal wetten om de natuur te beschermen, maar worden deze niet nageleefd door bepaalde instanties.

Misschien ben je als duiker wel eens naar de Galapagos-eilanden geweest? Een ontzettend mooi gebied met een rijke natuur.

Ook hier is Sea Shepherd acties aan het ondernemen onder andere door: DD het creëren van nieuwe samenwerkingsakkoorden met andere partners in milieubescherming; DD hulp en technische steun verlenen aan openbare instellingen die betrekking hebben tot het beheer van de beschermde natuurgebieden van Galapagos.

DD het onderwijs daar milieubewuster maken; DD educatieve campagnes en evenementen leiden die het belang van de oceanen, mariene soorten, natuurlijke beschermde gebieden en het behoud en de bescherming van de natuur vergroten.

hoogtepunten van de afgelopen drie decennia DD Het rammen en buiten werking stellen van de beruchte illegale walvisjager Sierra.

DD Het stoppen van de helft van de Spaanse walvisjacht vloot.

DD Het documenteren van de walvisjacht.

DD Activiteiten op de Faeröer Eilanden die zijn uitgezonden in de BBC-documentaire Black Harvest.

DD Het in dok tot zinken brengen van de helft van de IJslandse walvisjachtvloot en het buiten werking stellen van het verwerkingsstation.

DD Het in dok tot zinken brengen van de Noorse walvisjachtschepen Nybraena en Senet.

DD Het confronteren van de illegale Japanse walvisvloot in de Zuidelijke IJszee.

Galapagos bescherming 2000 tot nu In 2000 heeft Shepherd een kantoor op de Galapagoseilanden geopend, in de tijd dat Sea Shepherd op de Galapagoseilanden aanwezig is, is er veel veranderd. Er zijn veel illegale vissers opgepakt die op haaienvinnen uit waren. Ook neemt Sea

heden en toekomst In de toekomst willen ze meer samenwerken met de overheden van een aantal landen. Sea Shepherd wil de overheid helpen

De aanwezigheid van het kantoor van Sea Sheperd op de Galapagoseilanden heeft voor een positieve invloed gezorgt. Er zijn veel illegale vissers opgepakt die op haaienvinnen uit waren. Ook neemt Sea Shepherd een leidende rol in het onderwijs van de lokale bevolking.

Bronnen: www.seashepherd.org www.seashepherd.be/nl https://nl.wikipedia.org/wiki/Sea_Shepherd

38

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto: Tim Watters – Fair Projects.

Foto's (2): Sea Shepherd.

Een team vrijwilligers van Sea Shepherd België heeft op 29 juli 2017 een 'beach cleanup' gedaan in Knokke-Heist en een tweede in Blankenberge op 19 november 2017.

Shepherd een leidende rol in het onderwijs van de lokale bevolking. In 1984 kwamen de Galapagoseilanden op de UNESCO-lijst te staan, maar is er in 2010 mede door de hulp van Sea Shepherd weer vanaf gehaald omdat de eilandengroep een flinke vooruitgang heeft geboekt.

lokale campagnes Je hoeft het niet altijd ver te zoeken, ook hier in België organiseert Sea shepherd tal van acties. Zo was er bijvoorbeeld de vorige zomer 'de beach cleanup' in Knokke-Heist en een paar maanden later één in Blankenberge. Zo werd er weer een heleboel afval verzameld; plastic flessen en dopjes, plastic lepeltjes, plastic speelgoed, koorden... allemaal gevaarlijk voor de zeevogels, andere zeedieren en uiteindelijk ook voor de mens (denk maar aan de micro­plastics die we via ons voedsel uit de zee binnen krijgen). Ook hier weer met de steun van een groot aantal vrijwilligers.

Of de manier waarop ze bepaalde acties uitvoeren de juiste is, laten we in het midden. We mogen wel dankbaar zijn dat er toch nog een aantal idealisten onder ons bestaan, die ijveren voor een betere planeet, zodat deze nog kan overgedragen worden op de volgende generatie.  KATRIJN OOLS

Onbeperkt kantduiken

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

TIGER BEACH BAHAMAS  2018 EEN WEEK VOL MET TIJGERHAAIEN

7D / 6N 2-pers kamer V/P, 5 dgn duiken, 4 duiken p.d.

Exclusief vluchten. Vertrek 03 nov 2018

www.bontravel.nl

VOOR: € 3150,- P.P.

LUB MET JOUW DUIKC NAAR DIVERS E? PARADISE BONAIR T BON TRAVEL

NEEM CONTACT OP ME

PHOTO EXPERIENCE 2018 RED SEA DIVING SAFARI

Eigen villa met

Vertrek 31 mei 2018 Onder begeleiding van Edwin van der Sande 8 dagen / 7 nachten

huisrif

VANAF: € 1096,- P.P.

essen ru duikfl Drive-Th deur naast de pick-up

MUREX DIVE RESORT MANADO  INDONESIË

Duiken op het Bunaken N.P.| Verblijf op basis van volpension, 10 dagen / 7 nachten

VANAF: € 1229,-P.P. Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v.

De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Bagagekosten kunnen van toepassing zijn.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm TRAVEL.NL website WWW.DIVEAND

L.NL E V A R T D N A E IV .D W W W 15 94 TEL: 033 457

02-01-18 10:02

et

m Huurauto Pick-up g in k k de volledige

Reportage

De typische eilandjes van Raja Ampat.

Foto: Bert Janssens.

Reisverhaal

De Ilike.

Met de Ilike naar West-Papoea: Raja Ampat 40

Hippocampus jan./feb. 2018

ffel.

g k leurr

ijk.

al op de n meest ien ligge a a rd. h e g e n fl o u o Wobbeg d gecam zijn goe n e m e d bo

Foto: Stef

an Van U

ffel.

zijn er er

Foto: Stef

an Van U

Zak pijpen

Two Trees Islan

d.

nssens.

geschiedde op

Foto: Bert Ja

Foto: Harvey Buyst.

De 'check dive'

Ons redactielid wijlen Bert Janssens gaf ons als afscheidsgeschenk een reeks reisverhalen waarvan we nu het laatste publiceren: Raja Ampat. Deze tot de verbeelding sprekende exotische verre duikbestemming leek voor hem onbereikbaar, hoewel hij daar vijf jaar eerder al in de buurt vertoefde had tussen de vele walvishaaien van Cenderawasih Bay. Geniet mee van zijn verhaal alsof je er zelf bij was.

H

et succesverhaal van de Maledivische Rani, zorgvuldig geĂŤxploiteerd door Wild Water en mijn duikbuddies Sven Vinck en Frank Nuijens (alsook Bruno Vanherck en Wout Amery), spoorde hen aan tot een vervolg. Thans was hun oog gevallen op een typisch Indonesisch zeilschip, de Ilike genaamd, om de Indonesische wateren gans het jaar aan te doen, zoals Komodo, Ambon, Alor, Forgotten Islands, Banda Sea, Raja Ampat, enz.

Hippocampus jan./feb. 2018

41

Reportage

Foto: Bert Janssens.

Reisverhaal

De eerste duikploeg zit klaar in de 'tender' om naar de duikplaats te varen.

Begin september 2016 werd het schip aan het Belgisch duikpubliek voorgesteld, waarbij ter promotie met gratis – of deels – gratis duikreizen werd rondgesmeten. In februari 2017 zou de Ilike het gebied 'Raja Ampat – Molukken (Ambon)' aandoen en ik zag mijn kans schoon om mee te gaan.

Al snel kwamen we met beide voeten terug op de grond, want het lokale weer speelt ginds in extremis een belangrijke factor, welk er al onmiddellijk voor zorgde dat de Molukken door de slechte weersomstandigheden niet bereikbaar waren zodat deze 10-daagse duiktrip zich volledig op Raja Ampat zou toespitsen, wat wij evenwel

42

Hippocampus jan./feb. 2018

Onder water bezitten deze eilanden mogelijk de rijkste en meest ongerepte ko-

Een enorm grote sepia.

Foto's (2): Frank Nuijens.

Hippocampus denise.

totaal niet erg vonden. Raja Ampat staat voor vier koninkrijken, die vier eilanden bestrijken, helemaal in het uiterste westen van Indonesisch Papoea: Waigeo, Batanta, Salawati en Misool. Deze eilandengroep is zeer dun bevolkt en boven water begroeid met een uiterst dik, bijna ondoordringbaar tropisch regenwoud. Vele gebieden zijn gelukkig uitgeroepen tot beschermde natuurreservaten en herbergen talrijke endemische (paradijs)vogels, papegaaien, kaketoes en insecten.

raalriffen ter wereld. De omvang aan biodiversiteit grenst er aan de waanzin; onderzoekers vonden 450 soorten hard koraal, meer dan 600 soorten weekdieren en wel 1.200 vissoorten. De hoeveelheden vis zijn ook onvoorstelbaar, enorm grote dichte scholen vis kom je tijdens een duik regelmatig tegen. Het is onvoorstelbaar dat de Chinese en Japanse fabrieksvisserijvloten dit gebied nog niet leeggeplunderd hebben gekregen.

In 2009 ontdekte een internationaal team van maritieme zeebiologen op vijf weken tijd meer dan 50 nieuwe soorten vis, koraal

drie prachtige duiken tijdens de eerste duikdag De reis zou wel 36 uur in beslag nemen via Brussel-Dubai-Jakarta en Sorong. Ter plaatse kwamen we 's morgens uitgeput aan in een tropisch onweer welk zelfs de elektriciteit in de luchthaven volledig had laten uitvallen. Het water gutste er met bakken uit hoewel de temperatuur in vergelijking met een koud winters BelgiĂŤ vlot

Prachtige zachte koralen.

Anemoonvisjes, altijdschattig om te zien.

de 30°C haalde. Onze sympathieke Franse duikgids, Joss genaamd, wachtte ons op om ons 12-koppig groepje duikers per taxi te laten inschepen op de Ilike, die onmiddellijk koers zette naar zonnigere oorden.

De 'check dive' geschiedde op Two Trees Island, een passende benaming voor twee kleine rotsen met elk een boom erop. We lieten ons samen met Joss zakken en zagen nog juist onder ons een zeer giftige zwartwit gestreepte zeeslang wegkronkelen.

Het verwachte helblauwe 10-tallen meters zicht was evenwel niet aanwezig. Wel waren er ontzettend veel harde en zachte

koralen, waarboven een schildpad lekker rondkuierde. Ook was er al opvallend veel vis van allerlei pluimage. Zeven bultkoppapegaaivissen verwelkomden ons. De toon was gezet; iedereen kwam vreugdeen hoopvol boven met het gevoel van 'we gaan hier nog veel meemaken tijdens deze 10 dagen'.

Tijdens de tweede duik, thans op Yilliet, had onze andere groep al prijs met een blauwgeringde octopus op klaarlichte dag! Yilliet is een rond plateau, bevolkt met twee soorten barracuda's: de zwart gestreepte en de geelvinnen. Tevens krioelde het er

De vleermuisvissen hebben geen last van de stroming.

Foto's (2): Frank Nuijens.

en schaaldieren, alsmede een nieuw soort epaulet-haai die zijn vinnen gebruikt om over de oceaanbodem te lopen.

Foto: Frank Nuijens.

Toch wel enkele zeenaaktslakken kunnen spotten.

Hippocampus jan./feb. 2018

43

Reportage Reisverhaal

De nachtduik geschiedde op haar naamgenoot, Romeo. Tussen al het koraal zat nog heel wat leven. In mijn rug voelde ik dat we al een tijd achtervolgd werden. Ik draaide me om en keek recht in de ogen van een mega grote solitaire barracuda.

Diverse vleermuisvissen vergezelden ons in de hoop om in het lichtschijnsel van onze lampen voedsel aan te treffen. Een slapende schildpad tussen het koraal lieten we rustig doen.

rondwandelende haai Joss had tijdens de briefing gemeld dat hier een 'encounter' met de befaamde epaulet-haai mogelijk was, een lange zeer slanke haai, die niet zwemt maar over het rif op zijn vinnen steunend rondwandelt.

Hij liet zich blijkbaar niet zien. orpoen

vis ligt

te ruste

n in een

grote sp

ons.

Foto's (2 ): Frank

Nuijens.

Een sch

44

Hippocampus jan./feb. 2018

Ik zonderde mij wat af van ons vijfkoppig groepje en nam een andere tactiek aan door steeds in de verte te schijnen met mijn duiklamp.

Plots kreeg ik oogcontact met twee fel weerkaatsende lichtjes. Ik snelde erop af en wat kwam er naar mij toe gewandeld? Een prachtexemplaar van ongeveer 70 cm lang met een zeer vriendelijke snuit. Ik flikkerde hevig met mijn lamp naar mijn buddy's, die snel kwamen aanzwemmen, opgelucht dat we nu toch zulke haai hadden mogen vinden. Hij liet zich lang bewonderen, wat hij trouwens graag toestond zo waggelend wandelend op zijn vinnen tussen de koralen.

Boven vierden we deze nieuwe haaienontmoeting met een lekkere ijsgekoelde Bintang, de lokale pils die mijn buddy Jan Baeckens zoals steeds met gretige ogen bekeek.

zeepaardjes, scholen vis en elektrische schelpen De volgende dag zou de jacht geopend worden op pygmeezeepaardjes. Er werd fel en verbeten gezocht door de gidsen maar, een echte overvloed zoals ik ze vroeger elders heb meegemaakt, in Lembeh Strait en Bangka Island, scheen toch niet aanwezig te zijn. Wel bleek de Denise-soort hier te zitten, evenals enkele Bargibanti's, doch meestal slechts enkelingen, die een volledige gorgonentak voor zichzelf hielden.

Shadowreef en Boo bleken pinakels te zijn waar normalerwijze met de rifhaak dient gedoken te worden, maar thans was de stroming zeer zwak. Ik was het 'pygmeezoeken' snel beu en focuste mij met genoegen op het grote leven: wolken vis, trevally's, barracuda's, diverse grote napoleons en haaien. Regelmatig passeerden er de drie klassieke soorten: wittiprif-, zwart­ tiprif- en grijze rifhaaien.

Een wobbegon

g.

We verplaatsten ons naar Nudi Rock en Tank Rock met onderweg een uit het water opsprin-

De epaulet-haai wandelt over het rif gesteund op zijn vinnen.

Foto: Stefan Van Uffel.

van horsmakrelen en andere 'jacks', maar ook snappers, Spaanse makrelen, vleermuisvissen, enz. Opnieuw was er een heuse overvloed aan harde en zachte koralen.

Een schildpad kwam gewoon benieuwd in de lens bijten van Frank Nuijens' camera.

Fo t o:

Fran k Nuije n s.

Een zeeschildpad.

Fot

gende manta, die de boot passeerde. Ook Four Kings, Wedding Cake, Wayili Rock en Eddi's Cave bleken topduikplaatsen te zijn met een zeer rijk leven. Eddi's Cave is trouwens gekend om zijn elektrische schelpen, die daar in de muur van de grot groeien als een soort sint-jakobsschelpen, weliswaar met knalrode weeklichamen die elektrische lichtimpulsen kunnen opwekken, hoewel het geen echte elektriciteit zou zijn maar dus eerder een lichtinvalsspel, waarvan men de ware betekenis nog niet kent. [Nvdr: Dit is wel gekend. De buitenste zoom van de mantel bestaat uit sterk licht reflecterend weefsel, dewelke het dier afwisselend laat zien en terug verstopt. Dit geeft de illusie van een flikkerend elektrisch licht]. Voor we te water gingen, kwam er wel even een manta rond onze boot cirkelen.

monstergrote tandbaars Op Grouper Net zou ik mijn 900e duik uitgebreid met mijn duikbuddy's onder water vieren. Michel Bertels kwam me als vierde in de rij omarmen, maar liet van verbazing bijna zijn ademautomaat uit zijn mond val-

o: S

te f a

n Va n U

ff e l .

Een kleine sepia tijdens de nachtduik.

len en keek achter mij. De plaats bleek haar naam niet te hebben gestolen vermits een enorme tandbaars van wellicht 2,5 meter ons met heel veel streken arrogant kwam storen in de zin van "Dit is mijn gebied hier, willen jullie wel eens maken dat jullie het hier onmiddellijk afbollen". Ik was compleet onder de indruk want ik wist niet dat tandbaarzen zulke monsterafmetingen konden aannemen, wat Joss, onze duikgids, onmiddellijk na de duik bevestigde door te stellen dat de Goliathsoort, dit wel en met gemak kan.

Het zicht was hier minder goed en ik begaf me langs het rif onder een grote boogvormige rotsformatie dermate dat ik Sven Vinck niet heftig geagiteerd hoorde teken doen, wat de andere buddy's ook spijtig genoeg misten. In 'het blauw' moet volgens hem een grote onbekende donkere haai van rond de 3 meter ons zeer nipt zijn voorbijgestoken.

Met een 900e koelfrisse Bintangviering werd deze prachtige zuidroute afgesloten en zette de Ilike koers pal naar het noorden, naar meer stromingsduiken, de wobbegongs – een speciale haaiensoort – en manta's. De tocht was dus al heel succesvol geweest. Enkel de naaktslakken hadden ons wat op onze honger laten zitten, vermits die niet veel gesignaleerd werden of toch zeker geen speciale of extravagante types.

haaienduik In het noorden hadden we al direct prijs tijdens de eerste duik op My Reef, een lang uitgestrekt koraalrif met massa's leven.

Het zicht was uitstekend en er stond wat stroming zodat we ons vasthaakten met de rifhaak, waarna een zwangere wittiphaai ons in kringen kwam inspecteren alsmede een redelijke zwarttiphaai. Tevens defileerde er ook nog een grijze rifhaai in de buurt.

Foto: Frank Nuijens.

Een 'Harlequin goast pipefish' (harlekijn spookfluitvis).

Hippocampus jan./feb. 2018

45

Reportage Reisverhaal

Melissa's Garden werd een duik die ik in mijn logboekje drie sterren zou geven, wat ik niet snel doe omdat ik nogal zuinig ben met sterren, maar deze was het meer dan waard. Meer dan een uur zweefden we over een immens park van ontelbare soorten koralen en evenveel soorten koraalvis.

Onvoorstelbaar, een magisch of haast religieus moment ondergingen we allemaal, vermits we allen ontroerd door de sprookjesachtige schoonheid terug boven kwamen.

manta's poetsstation Manta Sandy is een 'cleaning station' (poetsstation) voor manta's. Het betreft een cirkelvormige zandheuvel onder water met een paar rotsen erop, die begint op enkele meters diepte en eindigt op een groot zandplateau op 18 meter diepte. Daar beneden hebben gidsen een meterslange lijn van dode koraalblokjes aangelegd waarachter iedereen positie moet innemen, waarna de show kan beginnen. We begonnen al goed, want tijdens het aantuigen van ons duikmateriaal op de 'tender' kwam er net onder het wateroppervlak al een manta aangezweefd. We konden niet snel genoeg het water instuiven om ons naast twee andere duikgroepjes te positioneren.

Na 30 minuten wachten was ik evenwel al lang in het slaap gevallen, want er kwam tot onze verbazing niks door tot ik door de duikgids gewekt werd vermits een prachtexemplaar totaal onverwacht achter ons

toch ten tonele was verschenen. Een volgende duik op deze plaats zou ons nochtans vier manta's opleveren, waarvan de tweede een geheel zwarte was, wat nu en dan al eens wordt waargenomen. Het betrof een sierlijk prachtspektakel.

stromingsduik We kwamen opnieuw in de bewoonde wereld. Arborek Jetty ligt tegen een dorp met een prachtig huisrif. Rond de palen van de 'jetty' (aanlegsteiger) zat een enorme school blinkend zilveren 'oxeye scads' oftewel 'selar boops' genaamd, een soort van kleine horsmakreel. Ze zaten zo dicht op elkaar dat je compleet afgezonderd raakte en niks anders zag als je erdoor zwom.

Ik kon vervolgens mijn ogen niet geloven, even verder tegen de bodem, onder een koraaltak, hing iets enorm groots te zweven.

Ik herkende onmiddellijk de vorm, maar de grootte van het dier was onvoorstelbaar: een sepia, maar bijna tweemaal de grootte van hen die we in de Oosterschelde tegenkomen!

Blue Magic is het populaire rif van de streek. Het is een pinakel waar de stroming

Het dwergzeepaardje Hippocampus pontohi.

46

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto: Stefan Van Uffel.

Plots maakte Joss opnieuw het haaienteken door zijn vlakke hand verticaal boven op zijn hoofd te zetten. Hij wees vervolgens evenwel niet in 'het blauw', maar gewoon juist onder hem tussen het koraal! Vervolgens maakte hij onder zijn kin met zijn bolle hand een draderig sein ten teken van baard. We snelden naar hem toe en jawel daar lag hij: een wobbegong van 1,5 meter groot, rustend en goed gecamoufleerd op de bodem onder een grote tak tafelkoraal.

Het is een compleet platte haai met ronde kop en kenmerkende baardharen/uitsteeksels. Hij deed me wat denken aan een engelhaai op de Canarische eilanden.

Overdag rusten ze soms gewoon boven op een groot blad kelkkoraal en hebben ze een olijfgroene kleur als camouflage. 's Nachts gaan ze dan op jacht naar kleine vis, roggen of octopus. We hadden een heuse haaienduik achter de rug.

driesterrenduik Cape Kri mocht je eveneens al op voorhand inschrijven als een driesterrenduik, wist ik van onze hoofdredacteur Ivo Madder. Het grenst aan het resort van de duikpionier

Bert geniet van de 'drop offs' met gorgonen.

van ginds Max Hammer, bedekt met naar gewoonte massa's koralen en wolken pelagische vissen erboven, enorm veel 'travelly's', 'snappers', 'sweatlips', Spaanse makrelen, neonfuseliers, diverse napoleons en een grote tandbaars. Verder tref je volgende grappige vis frequent aan, maar ik vergat hem even regelmatig te vermelden: mijn favoriete trekkersvis, de luipaardtrekkersvis, die op een guitige halve voetbal lijkt. Tussen al die wolkenweelde vis zoefden er dan nog diverse zwarttiphaaien langs.

Op Mioskon had je zoveel enorme scholen vis waar je telkens heel gestaag door moest dermate dat ze zelfs op je afkwamen alsof het was om je mee op te nemen als deel van hun bescherming tegen belagers.

Je lichaam raakte als het ware bij hen mee in de school geïntegreerd. Of delen van de school kwamen apart onder je lijf mee bescherming zoeken. Een grote krokodilvis lag pal op het zand, in de waan dat hij goed gecamoufleerd was terwijl hij in realiteit goed zichtbaar was en duidelijk opviel. Net als overal waren de vele koralen hier ook abondant aanwezig.

Yenbesser Jetty zou een memorabele nachtduik worden met heel wat vreemde critters. Hij voltrok zich gewoon rond en tussen de palen van een aanlegsteiger, waar niks dan slijk en afval lag, gaande van oude autobanden, lege katoenen balen, oud plastiek, versleten sandalen, verloren visgerief, enz. De kinderen en bewoners van het dorp vroegen zich af wat 12 duikers daar op die aanlegplaats juist kwamen zoeken in het donker met al hun flitsende felle duiklampen en camera's. Alvast één inwoner, een visser, moet zich bijzonder zenuwachtig hebben gevoeld toen we tussen de palen zijn fortuin zagen hangen: een hele zak vol met gevangen langoesten.

Maar wat een vreemde dierenwereld: krabben met twee zeeanemonen op hun lichaam, een kleine bladvis (waspfish), poetsgarnalen, een bizarre 'toadfish', een 'fladhead', twee 'pipefishes', een epaulet-haai en als kers op de taart: een 'Harlequin goast pipefish' (harlekijn spookfluitvis). Dit alles op nog minder dan 8 meter diepte. Speciaal voor mij ging Joss op zoek naar een blauwgeringde octopus. Op een duikduur van 70 minuten slaagde hij erin om voor mij vier verschillende piepkleine octopusjes uit hun schuilhol te halen met

Een octopus.

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto's (2): Frank Nuijens.

zeer hevig kan zijn. De eerste keer werden we dan ook volledig verkeerd gedropt, vlak ernaast met een zandbodem op ongeveer 30 meter diepte. Na 10 minuten tevergeefs zoeken, besliste de gids om de duik af te breken. Vervolgens werden we wel goed afgezet, pal erop en met de rifhaak in de aanslag om ons onmiddellijk vast te maken.

Er zat enorm veel leven: 'jacks', 'snappers', barracuda's en zelfs een mega 'dogtooth tuna'. Ook aan haaien was er geen gebrek, verschillende grijze en zwarttiprifhaaien patrouilleerden er constant en heel alert rond.

Op een groot soort groen kelkkoraal lag een wobbegonghaai mooi gecamoufleerd te rusten. Plots werd het boven ons heel donker. Een oceanische reuzenmanta met een vleugelspanwijdte van tegen de 5 meter kwam zachtjes voorbij gezweefd en keerde nog een drietal keer weer. Iedereen kwam in totale extase boven.

47

Reportage Reisverhaal

bolvormig of zelfs kegelvormig lichaam.

Geen enkele van hen liet evenwel de gekende blauw glinsterende ringen zien tot mijn grote teleurstelling. Wel was ik onder de indruk en vond ik het ongelooflijk welk arendsoog de gids had om zulke kleine octopusjes te kunnen opsporen, welke op zich meesters zijn in het zich goed verbergen.

waardige afsluiter

Foto: Frank Nuijens.

Sardine Reef bleek een waardige afsluiter te zijn van ongeveer 30 prachtduiken, die we tijdens deze 10 daagse gemaakt hebben. We mochten ons bijgevolg opmaken voor de 'Bonte Avond'.

Raja Ampat had zeker niet tekort gedaan aan mijn hoge verwachtingen. De overvloed aan alle mogelijke koralen was uitermate indrukwekkend, evenals de intensiteit aan vissoorten en hun massale hoeveelheid. Ook hun pelagische collega's, manta's en de veelvuldige aanwezigheid van een zestal haaiensoorten, waar we mee mochten duiken, zorgden mee voor vele hoogtepunten. Vergeet daarnaast ook niet de allerkleinsten, zoals pygmeezeepaardjes, diverse 'critters' en blauwgeringde octopusjes.

Een school horsmakre

len.

Met een bang hart vraag ik me wel af of dit uniek intact ecosysteem, mogelijk één van de laatste verborgen natuurparadijzen op deze aardbol, binnen enkele jaren nog zal weten te overleven. Grote delen zijn gelukkig al wel beschermde reservaten en de uiterst vermoeiende bijna uitputtende lange vliegafstand van 36 uur zal ook wel deels mee zorgen voor een natuurlijke beschermingsgrens ten einde vroegere Egyptische wantoestanden te vermijden. 

Een grote 'jack', een dikkopmakreel (Caranx ignobilis).

48

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto: Harvey Buyst.

BERT JANSSENS

Schorp

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker

Blauwgesp

ik kelde pi

jlstaar trog

.

Pijlinkt vis.

Buddy.

Picassokogelvis.

Zeeschild

50

Hippocampus jan./feb. 2018

pad.

ioenvis

.

Graf Werner

Naam

Duiker

* titel 3 Brevet/ t fiebreve Fotogra

Club

Lagoon

graaf OW-foto 1 Niveau

divers

20 0 4

dert Duikt se 1065 uiken Aantal d 30 0 eer dan iken m u d o t fo Aantal

PL7 s Pen E4 poort Olympu I DLP-0 met AO mm 2 1 P E T uiko 60 P pus M.Z lympus O m ly g O , in Behuiz 2-50 mm ns 1 .Zuiko 1 Le mpus M ly et Wide O W noots Lenzen Macro, Nauticam ers en s e Diffus te, Palau m o D + 0 je, Egyp 0 n 0 a p -2 S S , n d lan 2 x Ino d, Duits ederlan Flitsen BelgiĂŤ, N oon sen en Truk-Lag uikplaat

Camera

D

Zoetwa

tervis.

Murene.

Here

miet

k ree

ft.

Hippocampus jan./feb. 2018

51

Foto: Het Belang van Limburg.

Club in de kijker

Duikschool Oceanica

blaast dertig kaarsjes uit

O

Foto: archief Oceanica.

p 20 november 2017 bestond onze duikschool 30 jaar en dit is dan ook uitbundig gevierd met al onze leden.

Onze vereniging telt momenteel zo'n 50 leden en plezier maken staat hoog in het vaandel. Jaarlijks organiseren we een Zeelandweekend en regelmatig kan je ons ook terugvinden aan de waterkant om te duiken in de vrije natuur.

Ook zijn er de leuke duikuitstappen en de gezellige clubactiviteiten, zoals de fiets- of wandeldag en de jaarlijkse eetdag.

Ons opleidingsteam is sterk gemotiveerd en we streven naar de hoogste perfectie, zodat onze leden wereldwijd hun duiksport probleemloos en veilig kunnen beoefenen.

We trainen elke zaterdag vanaf 18.00 uur in het zwembad Prinsenpark, Ringlaan 400, 3630 Maasmechelen. Op onze website www.oceanica.be vind je meer info.  DANNY SMEETS, VOORZITTER

52

Hippocampus jan./feb. 2018

De 'Faute Party' ter gelegenheid van ons 30-jarig bestaan.

Uw advertentie hier?

Meer informatie: publiciteit@nelos.be Raadpleeg de tarieven op: www.nelos.be/mediapack

Duiken in het... ... natuurpark van Cap de Creus Isla Massa d’Or

(Costa Brava).

Catamaran Top comfort met wc, douche, lift voor 4 pers., compressors aan boord.

Voor familieuitstap, met club of met vrienden onder elkaar.

Duikwinkel en vestiaire aan de haven op 20 meter van de boot.

Alles inbegrepen: duiken + accommodatie (hotel, camping of appartement)

Centre d’Immersió Port de la Selva info@cips-dive.com www.cips-dive.com Tél. : +34 972 126 584, 319 001

Thierry Trossel heet je Welkom sinds 1994

ENKELE VAN ONZE PARTNERS: SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …

schowroom Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60 E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

Hippocampus jan./feb. 2018

53

Club in de kijker

eid

on.

Foto: Daniel De Cort.

i

os

Fo

to

:a

r

ch

P ef

Poseidon in volle actie.

Poseidon wordt

Koen Van Orshaegen (Voorzitter), Jacqueline Geleyns (eerste secretaresse) en Roger Vanhove (Erevoorzitter-Stichter).

Koninklijke duikschool vijftigjarig bestaan vieren, kunnen de titel van Koninklijke maatschappij aanvragen en dat deed ook de Leuvense duikschool Posei-

o: Fo t

Onze duikschool bestaat reeds meer dan 50 jaar. Verenigingen die hun

Pr

ov

i

nc

ie.

Duikschool Poseidon, v e r t e g e nw o o rdigd door Roger Oversteyns, krijgt de Koninklijke titel.

don. Een kroontje dus op alle inspanningen. Bovendien werd onze club recent ook genomineerd als tofste club van Leuven! Een kort overzicht van deze uitdagende 50 jaar is hier dus zeker op zijn plaats.

P

oseidon ontstond in een privézwembad van 4 op 10 m en 1,50 m diep in de achtertuin van een paar vrienden. Al snel werd besloten om een echte duikclub op te richten. En zo werd Poseidon geboren op 28 oktober 1965 met Corry Passenier als voorzitter, Jacqueline Geleyns als secretaresse en Roger Vanhove als penningmeester. Roger Ghyoot fungeerde als eerste duikschoolverantwoordelijke, want hij was 'hoger brevet' en wist dus alles over duiken. Voor hun echte opleiding

54

Hippocampus jan./feb. 2018

tot volwaardige duikers en om hun eerste brevet – het lager brevet – te behalen, moesten de eerste leden echter naar Mechelen naar de duikclub Neptunus, waar Georges Dib de plak zwaaide. Dat heen en weer gependel naar Mechelen begon door te wegen en in 1966 wensten de vrienden voor hun hobby hun activiteiten te verleggen naar een Leuvens zwembad aan het Hogeschoolplein te Leuven. De wekelijkse trainingen vonden daar plaats tot de opening van en de verhuis naar het complex

van Sportoase op de Philipssite.

De eerste buitenwaterduik had plaats op 30 oktober 1965 in het Zilvermeer onder het motto: als je een fles kunt dragen en eraan kunt ademen, kan je duiken. Er volgden nog veel duiken in het Zilvermeer dat jaar. In mei 1966 werden de duikgrenzen verlegd naar Dongelberg, een nieuwe put, koud, donker en vooral diep! De duiksite werd toen uitgebaat door een Waalse club die resideerde in een aftandse caravan.

Voor de pintjes achteraf trok men naar het

dorpscafeetje. Hilarische toestanden werden daar opgetekend. Het is algemeen bekend dat duikers een droge lever hebben en voldoende moeten drinken. Een duik in de voormiddag liep regelmatig uit tot in de vooravond. Maar het waren niet enkel de lokale wateren die de aandacht van de Poseidonduikers trokken.

Dat we mogen fier zijn op onze club blijkt al snel als we haar prestaties voorleggen. Gedurende 50 jaar hebben er zich in onze duikclub 1.820 leden aangesloten van wie er 689 een eerste brevet bij Poseidon haalden. Sinds 1996 homologeerde Poseidon maar liefst 1.263 brevetten. Enkele grove rekensommen en je weet dat hiervoor 4.000 zwembadlessen, 2.600 clubduiken, 250 examens en meer dan 10.000 buitenproeven en/of doopduiken nodig waren.

Er werden minstens 100 clubweekends en 50 clubreizen georganiseerd. Er werden 160.000 pintjes en 3.000 flessen wijn gedronken om de droge lucht van de 102.000 gevulde flessen door te spoelen.

Advertentie

In januari 1967 trokken enkele leden van Poseidon naar Almadraba (Rosas) in Spanje om een locatie voor een buitenlandse vakantie te verkennen. Deze plaats viel zo goed in de smaak dat in juli de eerste exodus naar Spanje plaats vond. Almadraba werd toen een jaarlijkse traditie voor de zomeruittocht met de vloot van Poseidon. Ondertussen hebben de bestemmingen van de jaarlijkse clubreizen zich gediversifieerd met reizen naar Zuid-Frankrijk, Turkije, Egypte, Lanzarote en tot in Bonaire voor de jubileumclubreis.

Tot op vandaag heeft Poseidon dezelfde missie: liefhebbers van de onderwaterwereld opleiden tot goedgeschoolde en veilige duikers in een warme clubomgeving waarin iedereen zich thuis voelt. Behalve wekelijkse zwembadlessen en duiken in open water organiseert de club tal van andere activiteiten zoals clubweekends, duikreizen, filmavonden, clubetentjes, ...

De NELOS-vrijwilliger van het jaar 2017 komt trouwens ook uit de Poseidonrangen. Het is ons clublid Roger Oversteyns, lid van Poseidon sinds 1971, die zeer terecht deze titel verdiend heeft.

Hoewel een halve eeuw oud, is onze club meer dan ooit springlevend. 

TINY HEREMANS (DUIKSCHOOLVERANTWOORDELIJKE) & KOEN VAN ORSHAEGEN (VOORZITTER)

Hippocampus jan./feb. 2018

55

Reportage

Foto: John Van Helvert.

Zeemanschap

De papieren

zeekaart I

af of de papieren zeekaart nog

k heb in het verleden aan wedstrijdzeilen gedaan en heb een carrière in de scheepvaart – weliswaar aan de wal – achter de rug en daardoor kende ik wel een paar mensen aan wie ik deze belangrijke vraag kon stellen.

wel zou blijven bestaan. Redac-

de pleziervaart

tielid Roland Wantens ging op

Ik had een eerste gesprek met Noël Fasquelle, eigenaar van Landtmeters Naval Stores Group in Antwerpen. Landtmeters en Falcon Seamen Shop leveren alle uitrusting en kledij voor zeil- en motorjachten, maar ook voor de binnenvaart.

Nu iedereen – via zijn smart­ phone – de hele wereld in zijn zak heeft, vroeg de redactie zich

onderzoek.

De aanleiding voor dit artikel was een bericht (De papieren zeekaart staat onder druk) van Hans Steketee in het NRC Handelsblad van november 2013. Daarin stond vermeld dat 'de Amerikaanse hydrografische dienst als eerste ter wereld beslist heeft dat vanaf april 2014 alleen nog digitale kaarten ter beschikking zullen zijn'.

Mensen die kaarten van de NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) op papier willen, kunnen die bij een gespecialiseerd bedrijf laten afdrukken.

56

Hippocampus jan./feb. 2018

Hippo: De digitale toestellen zijn tegenwoordig zo in trek dat de papieren zeekaart weldra zal verdwijnen. Hoe denk jij daarover?

Noël: Persoonlijk denk ik dat niet. Je moet immers altijd een back-up hebben. Eigenlijk heb je geen papieren zeekaart meer nodig aan boord als je een zogenaamd 'Double Bridge- MCA approved systeem' aan boord hebt. (MCA= Maritime Coastguard Agency). Maar dat hebben alleen superjachten.

Het is ook een vereiste van SOLAS (zie kader), dat je een dubbele veiligheid aan

Robert Desmet.

Noël Fasquelle.

boord hebt voor de navigatie. Wat doe je als je aan boord van je zeil- of motorjacht een 'black-out' hebt? Inderdaad, je kijkt op de papieren zeekaart.

SOLAS staat voor 'Safety of Life at Sea' en is een internationaal maritiem verdrag waarbij de landen, die er zijn bij aangesloten, zich ertoe verbinden te voldoen aan de minimum veiligheidsvereisten in verband met de bouw, de uitrusting en de werking van hun schepen.

Hippo: Ik hoor dat je zo'n papieren kaart tegenwoordig ook 'on demand' kunt bestellen, wat je verzekert dat je de meest recente informatie hebt.

Noël: Dat klopt niet helemaal. In de com-

Foto's (2): Rolan

d Wantens.

Information System) en maakt gebruik van elektronische zeekaarten. Dat werkt heel goed, maar is natuurlijk beperkt in afmetingen. Om bijvoorbeeld een 'oversteek' te plannen is een zeekaart veel handiger.

merciële vaart is het de taak van de tweede of derde officier aan boord om kaarten 'up-to-date' te houden. Dat doen ze aan de hand van de 'Berichten aan Zeevarenden'. Die 'verbeteringen' worden ook in de programma's voor on-line kaarten aangebracht, maar dikwijls veel later.

De zeekaart is ten andere niet het enige wat je aan boord moet hebben. Je moet ook een 'pilot' hebben, waarin je alle informatie vindt over de havens die je kan of moet aanlopen gedurende je reis.

Hippo: Je wil ook wel eens een kaart bekijken op een andere plaats dan aan boord. Ik herinner me dat wij die aan de wal meenamen naar het clubhuis van de zeilclub en daar de kaart bekeken om te zien waar en in welke richting we welke stroming kregen om daarmee gedurende de wedstrijd rekening te houden.

Noël: Dat klopt en nu en dan hebben wij ook wel de vraag van een duiker die een RIB heeft en een kaart komt vragen van het gebied waarin hij een vakantie plant.

de commerciële vaart Ik had een tweede gesprek met Robert

Ik geloof dat SOLAS nog altijd voorschrijft dat men tijdens elke wacht een azimut moet nemen en daarmee de afwijking van het gyrokompas van schip. aan boord van een het schip moet bepalen.

Een digitale kaart Die digitale systemen werken via de satellieten – wat een militair systeem is. Het is niet denkbeeldig dat in geval van conflicten, zoals bijvoorbeeld het recente schouwspel tussen president Trump en zijn Noord-Koreaanse 'collega', de militairen de toegang tot de satellieten afsluiten. En daar lig je dan, als je geen kaart aan boord hebt. Ik heb aan boord van mijn motorboot ook een plotter, maar ik gebruik daarnaast nog alEen digitale kaart op de laptop van een loods. tijd de papieren zeekaarten. Voor de 'yachting' zijn in Frankrijk papieren zeekaarten al niet meer verplicht. Opgepast, indien je dan toch papieren zeekaarten gebruikt, Desmet, Operations Manager Europe van moeten deze wel met de nodige correcties Saga Welco, gevestigd in Antwerpen. Saga zijn aangepast!

Welco is een gespecialiseerde Noorse rederij met een vloot van 52 schepen, die weHippo: Als duiker zijn wij natuurlijk ook reldwijd opereren. Robert is verantwoorgeïnteresseerd in de ondergrond die we op delijk voor alle operaties binnen Europa tot een bepaalde plaats kunnen vinden. 'Is het de Westkust van India, met uitzondering zand, slijk of grind' is belangrijke informavan het Middellandse Zeegebied. Ik heb tie voor ons. En die informatie vind je ook zelf nog voor die rederij gewerkt en het was op een zeekaart. dus een aangenaam weerzien met mijn ex-collega. Robert is zelf ook een fervenRobert: Dat is nu ook reeds beschikbaar op te watersporter, heeft een motorjacht in digitale kaarten en bovendien kan je daarNieuwpoort en eveneens een makelaarsop filteren: stroomsnelheid, stroomrichkantoor in pleziervaartuigen, Yachtlink ting, ondergrond, ... bvba.

Mijn dank aan beide heren voor hun uitleg.  Hippo: Zal de papieren zeekaart voor de ROLAND WANTENS commerciële vaart nog blijven bestaan?

Robert: Het is inderdaad zo dat de meeste jachten tegenwoordig wel een kaartplotter of een iPad aan boord hebben. De iPad werkt alleen onder de kust. Als je buiten het bereik van de GSM-masten komt, laten die dingen het afweten. Aan boord van een zeeschip heeft men meestal een 'plotter', die via satellieten de plaats bepaalt en de positie van het schip projecteert. Dat systeem heet ECDIS (Electronic Chart Display

Voor vaarwater waar weinig verandert, zoals het Grevelingenmeer is het bijwerken van de kaarten geen probleem. Voor andere wateren ligt dat echter anders. De meest recente kaart voor de Westerschelde, die dateert van begin 2012, werd reeds op meer dan 200 punten gewijzigd.

Hippocampus jan./feb. 2018

57

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

45 jaar geleden uit Hippocampe nr. 42

februari 1973

25 jaar BEFOS-FEBRAS

3e Opportunity Knocks

Vorig jaar werden allerlei feestelijkheden gehouden ter gelegenheid van het 25-jarig jubileum van de federatie. Zoals op initiatief van de Brusselse clubs de overhandiging van een aangepaste duikuitrusting aan het regionaal en nationaal symbool: Manneken Pis. Er was ook een tentoonstelling in de Ridderzaal van het Brusselse stadhuis.

Deze ow-fotografiewedstrijd werd in het leven geroepen om de beginnende fotografen en videografen ook eens naar buiten te laten treden, zonder te moeten optornen tegen de gevestigde waarden. Vermits ik wegens hospitalisatie verhinderd was, hebben Karel Dunon en Roland Wantens de draad opgenomen, waardoor de fotosub toch kon doorgaan.

Foto- en Filmafdeling

Onkostenvergoeding Onkostenvergoeding voor nationale monitors bij het afnemen van hogere brevetten is een voorstel van Neptune en Neptunus.

Dit voorstel wordt door de nationale monitors verworpen; zij wensen hun activiteiten verder te zetten in een vriendschappelijke geest zoals dit ook in de federatie en de clubs voorkomt.

Behandeling decompressieongeval Elk decompressieongeval moet dringend naar een centrum voor behandeling.

Wederonderdompeling: uitzonderingsbehandeling met technisch moeilijke verwezenlijking. Monocaisson: enkel geldig wanneer hij mobiel is. Het is geen behandelingsmiddel. Het is enkel een toestel voor vervoer naar een meerplaatscaisson.

Absolute tegenaanwijzing voor wederonderdompeling en monocaisson: shocktoestand en stoornissen in de ademhaling.

Normobare zuurstof: vervoermiddel naar een herdrukkingskamer dat praktisch en minder kostelijk is en met een vast anti-shockvermogen. Laat ook een aanvullende behandeling toe: mond-aan-mond, hartmassage, aspirines, drinken.

35 jaar geleden uit Hippocampus nr. 92

februari 1983

Wat betreft onze fantastisch werkende Foto- en Filmafdeling had ik reeds voorgesteld ze officieel in onze statuten te erkennen als een echte Commissie. Dit vergt een statutenwijziging en ook coördinatie met de BEFOS- en LIFRAS-statuten. Ik wil uw mening vragen over deze statutenwijziging. Vermits het niet over personen gaat, kunnen we beslissen met handopsteken of applaus. APPLAUS. Met de voorzitter van LIFRAS zal ik een voorstel uitwerken dat goedgekeurd kan worden op de volgende Algemene Vergadering.

Hippocampus jan./feb. 2018

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 192

februari 2003

Jozef Van den Berghe Voorzitter

25 jaar geleden uit Hippocampus nr. 142

februari 1993

Veiligheidscomité Hoewel het aantal ernstige duikongevallen de laatste tijd in dalende lijn gaat, valt het toch op dat sommige – op het eerste gezicht – minder ernstige ongevallen in aantal toenemen. Een van deze ongevallen is de welbekende zwembadsyncope, een ongeval dat wanneer er snel en accuraat wordt opgetreden meestal zonder ernstige gevolgen blijft.

Vooral met dat vlugge optreden loopt het de laatste tijd al eens mis. Daarom vragen wij aan de verantwoordelijke instructeurs om het buddy-systeem reeds van bij de aanvang van de zwembadtrainingen aan te leren en te doen toepassen.

Walter Willems Voorzitter Veiligheidscomité

58

Jos Audenaerd

Elf jaar en 55 Hippo's later Door de grote hoeveelheid werk op professioneel vlak, moet hoofdredacteur Roland Wantens inbinden in het steeds weerkerende en uitgebreide redactiewerk voor de Hippocampus. Hij stopt als hoofdredacteur, maar blijft vanzelfsprekend meedraaien in het redactieteam.

Ivo Madder volgt hem op. Hij is van plan om – net als de vorige hoofdredacteurs (Rudi Schollaert, Jacques Bernaerts en Roland Wantens) – de uitgezette strategie van voortdurende kwaliteitsverbetering verder te zetten.

25 jaar NELOS Vandaag past het om eens even in verwondering om te kijken naar waar we vandaan komen. In 1978 waren we met 45 clubs die 3500 leden verzamelden. We deelden het benepen Duikershuis in Anderlecht met de vrienden van LIFRAS. En we hadden één vrijwillige secretaresse, onze Mia Sels.

Nu tellen we 140 clubs, 10300 leden en vier fulltime personeelsleden die in een prachtig Duikershuis te Mechelen de NELOS-administratie verzorgen.

Willy van der Plas Voorzitter

Jeugdduikhoekje Skubba & Fred

Ontdrukken Na maanden in en uit het water, dachten Skubba en Fred dat ze alles van duiken kenden. Ze herkenden dieren, konden foto's nemen, een voorwerp zoeken, … en dat allemaal onder water. Dat was natuurlijk niet waar. Het leuke aan duiken was dat er een nieuwe wereld voor je open ging en dat die wereld heel groot was. Zo zouden ze vandaag Cartoon: Peter Bosteesls.

droog duiken.

S

kubba dacht dat ze zouden zien hoe je met een droogpak dook. Hij had gelezen dat zo'n pak bestond, maar Fred zei dat dit niet kon omdat jeugdduikers niet met zo'n pak doken. Het moest iets anders zijn.

Ze reden een grote poort binnen en wandelden naar een groot gebouw. Het gebouw hing vol met foto's van duikers en dokters.

Ze kregen iets te drinken en daarna uitleg over wat er hier gebeurde. In het gebouw stonden grote, metalen kamers die onder druk gezet konden worden. Op die manier konden mensen 'duiken' zonder in het water te moeten. De bedoeling was echter niet om duikers onder druk te zetten, maar om ze juist geleidelijk aan, te 'ontdrukken'.

Daarom noemden deze kamers decompressiekamers.

De jeugdduikers begrepen het niet goed.

De dokter vooraan nam een fles water en vroeg of er iemand bubbels zag. Niemand.

Hij stapte met de fles naar een machine om limonade te maken en deed er gas in.

Iedereen zag de bubbels. Hij sloot de fles.

"Wat zal er gebeuren als ik de fles open draai?", vroeg hij.

"Bubbels", riepen ze samen.

"Juist, maar als ik de fles traagjes opendraai, dan gebeurt er niets. Kijk maar", sprak hij. En inderdaad, er waren geen bubbels te zien, zelfs niet als hij de dop er af haalde.

"Wel als een duiker diep duikt, veel dieper dan jullie, en daar lang blijft, dan wordt hij een beetje als deze fles spuitwater. Wil hij zonder bellen boven komen, dan moet hij traag stijgen en trappen maken. Maar soms gaat het verkeerd en dan helpen wij hem. Het is alsof we de fles sluiten en dan traagjes aan weer open doen zodat er geen bellen ontstaan". Fred knikte, maar Skubba keek door het raam naar de kamers.

Zou het eng zijn daarbinnen?

Na de uitleg mochten ze allemaal in de decompressiekamer. De dokter deed de zware deur dicht en sprak dan in een oud uitziende telefoon. "Iedereen klaar?

Ze gaan ons onder druk zetten. Begin al met het klaren van de oren", raadde hij hen aan. Plots werd het warm in de kamer.

De dokter vertelde dat dit kwam omdat de lucht samengedrukt werd. Na een tijdje vertelde hij dat ze nu op 5 meter waren. Dit was de eerste duik met alle jeugdduikers samen en ook de eerste van Fred. Wat raar.

dat er in deze kamer ook een ziekenhuisbed kon staan. Sommige patiënten genazen sneller in een drukkamer. Gelukkig, want zo kon deze installatie goed gebruik worden omdat er niet veel duikers naar hier moeten komen om te genezen. Want duiken is veilig als je het goed en juist doet.

"En nu terug naar boven". Even dook er mist op in de kamer en voelde het frisjes aan, maar al snel waren ze terug aan de 'oppervlakte'. De deur van de droge duikboot ging open en toen stapten de eersten naar buiten.

Skubba vond het wel leuk, maar in water duiken veel leuker. Hij moest Fred aanporren, + want die wou er nog niet uit. Fred vond alles interessant en dit droog duiken was iets voor hem. "Kan je dit leren?", vroeg hij.

 PATRICK VAN HOESERLANDE

Ze keken door de raampjes naar de mensen die voor een groot bord zaten en allerlei hendels bedienden. De dokter legde uit Hippocampus jan./feb. 2018

59

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

Breedhoek met model - Masters - goud. Foto: Filip Staes.

Open Belgisch Kampioenschap

voor Onderwaterfotografie en -videografie 2017 Thema - Masters - goud.

Foto: Harry klerks.

60

Hippocampus jan./feb. 2018

Macro - Masters - brons.

Foto: Thomas Van Puymbroeck.

Breedhoek - Masters - goud. Foto: Gino Symus.

De 4de editie van het OBK zit er officieel op

I

n navolging van drie zeer geslaagde vorige edities heeft NELOSAC er dit jaar – als jaar zonder festival – een punt van gemaakt om het OBK 2017 nog verder uit te werken en aldus zo flexibel mogelijk voor de dag te komen naar alle potentiële deelnemers toe.

Macro - Masters - goud.

Foto: Filip Staes.

De proclamatie met prijsuitreiking op 2 december 2017 in het duikershuis te Mechelen was de spreekwoordelijke 'kers op de taart' voor de organisatie! Marc Vermeiren stak opnieuw een schitterende show in elkaar en er waren tevreden gezichten, zowel bij het organiserende team als bij de

vele deelnemers uit België en Nederland.

In het kort: een zeer mooie afsluiter voor een wedstrijd die ondertussen toch zowat het kruim van de Vlaamse en Nederlandse onderwaterfotografen en -videografen tot deelnemen kon bewegen!

Breedhoek - Masters - brons.

Foto: Harry klerks.

Hippocampus jan./feb. 2018

61

Bondsnieuws Audiovisuele commissie

Portfolio - Masters - brons.

Foto: Thomas Van Puymbroeck.

optimale organisatie Het NELOSAC bestuur, aangesteld begin 2014, sloeg opnieuw de handen in elkaar om dit jaar de organisatie verder te optimaliseren. Er werd vooral aan de deelnameflexibiliteit gesleuteld in een poging om het OBK door de deelnemers te laten ervaren als een 'hun op het lijf geschreven wedstrijd'. Het algemeen gesmaakte concept van een 'opdracht-sms' bij het begin van elk wedstrijdonderdeel, gecombineerd met de mogelijkheid om op twee aaneenslui-

tende dagen (naar keuze) te kunnen duiken, wierp zonder twijfel vruchten af. Daarnaast werd ook de mogelijkheid om de gemaakte beelden op het einde van elke wedstrijd­ tweedaagse digitaal via het internet door te sturen aan de wedstrijdcommissaris, wederom door iedereen geapprecieerd.

Daardoor kwam immers meer tijd beschikbaar voor de eigenlijke wedstrijd.

Twee wedstrijdweken, waarbij op voorhand gekozen kon worden om ofwel twee opeenvolgende weekdagen ofwel een weekend

Portfolio - Masters - brons. Foto: Thomas Van Puymbroeck.

62

Hippocampus jan./feb. 2018

Portfolio - Masters - goud.

Foto: Luc Rooman.

te fotograferen: één daarvan in zout water (Zeeland) en één in zoet water, dit met keuze uit Domein Muisbroeck, Barrage De l'eau D'heure en de Galderse meren.

Net zoals vorig jaar waren de juryleden op voorhand niet bekend gemaakt en zijn alle foto's van de shoot-out door de jury in één sessie gejureerd, dit om fluctuaties in de punten naargelang de jurering uit te sluiten.

Visportret - Masters - zilver. Foto: Filip Staes.

Thema - Masters - brons. Foto: Pierre-Bernard Demoulin.

proclamatie Voor de proclamatie trokken we dit jaar naar de stad van de Maneblussers: Mechelen. Het NELOS-Duikershuis was de scène voor het hele gebeuren.

Fotografen konden meedingen in vijf verschillende series: visportret, macro, breedhoek, breedhoek met model en thema. Het thema voor de juniors was 'smurfen', het thema voor de masters was 'vrijduiken'.

Thema - Masters - zilver. Foto: Jef Driesen.

De wedstrijd zelf nu: Rebecca Pauwels kon bij de juniors in 4 van de 5 categorieën de hoofdvogel afschieten waardoor de eindoverwinning haar niet meer kon ontglippen. Goof Van Rijswijck kon de overhand nemen in de strijd voor de tweede plaats en liet hierbij Johan De Prins achter zich die op een mooie derde plaats eindigde. Bij de masters was het Luc Rooman die aan het langste eind trok en hiermee respectievelijk Filip Staes en Thomas Van Puymbroeck naar een tweede en derde plaats verwees.

Visportret - Masters - zilver. Foto: Gino Symus.

Rebecca Pauwels is, na haar sterke prestaties, uitgeroepen tot Kampioen van België fotografie juniors 2017.

Bij de masters mochten we niemand minder dan Luc Rooman kronen tot Kampioen van België onderwaterfotografie 2017.

Met 15 inschrijvingen voor het shoot-out gedeelte bij de junioren en 11 inschrijvingen bij de masters dit jaar, zagen we de inschrijvingen lichtjes stijgen ten opzichte van de voorbije shoot-out jaren. Een teken

Visportret - Masters - goud. Foto: Luc Rooman.

Hippocampus jan./feb. 2018

63

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

Breedhoek met model - Masters - zilver. Foto: Luc Rooman.

aan de wand dat de commissie de goeie weg ingeslagen is .

Nu naar het gedeelte video. De kwaliteit van de inzendingen lag duidelijk hoog! Met drie inzendingen in het shoot-out gedeelte bij de masters en drie bij de juniors, hadden we hier gelijkaardige cijfers als bij de vorige shoot-out wedstrijd. De spannende strijd bij de masters shoot-out werd uitein-

Macro - Juniors - zilver. Foto: Johan De Prins.

64

Hippocampus jan./feb. 2018

delijk beslecht in het voordeel van Jo De Smedt met zijn film 'Kunst ontmoet kunst'.

Jo ging op het podium Gery Beeckmans en Ronald Faber vooraf, die beiden nochtans ook schitterend voor de dag kwamen met hun respectievelijke documentaires 'De witte dame' en 'De hof van Eden'.

Bij de juniors film shoot-out dit jaar enkele inschrijvingen. Rene Van Der Laan trok het

Macro - Masters - zilver. Foto: Luc Rooman.

zeil naar zich toe in dit segment met zijn film 'Mystery' en werd hierdoor gekroond tot junior videograaf van het jaar 2017. Hij ging Bart Segers vooraf die met zijn film 'Daydream' met de titel Kampioen Van BelgiĂŤ juniors video 2017 ging lopen.

Zowel bij foto als bij video konden we dit jaar opnieuw rekenen op heel wat grote na-

Portfolio - Masters - zilver. Foto: Filip Staes.

Thema - Juniors - zilver.

Foto: Jessica Van Craen.

Portfolio - Juniors - goud.

Foto: Rebecca Pauwels.

Thema - Juniors - goud.

Foto: Goof van Rijswijk.

Breedhoek - Juniors - brons. Foto: Gerrit Callebaut.

Breedhoek met model - Masters - brons. Foto: Daan Delbare.

Hippocampus jan./feb. 2018

65

Bondsnieuws Audiovisuele commissie

Visportret - Juniors - zilver. Foto: Johan De Prins.

Breedhoek met model - Juniors - goud. Foto: Rebecca Pauwels.

men onder onze juryleden. De talrijke foto's werden dit jaar vakkundig gejureerd door: DD Serge Ego DD Jean Christophe Grignard DD Sylviane Godin DD Marco Heesbeen DD Gino Meskens En voor video was er een panel van vijf: DD Rudy De Bruyne DD Jean Cassimon DD Guido De Coninck DD Stephan Matthies DD Johan Leemans Langs deze weg spreekt NELOSAC nogmaals haar oprechte dank uit aan al die mensen voor het door hen gepresteerde professionele werk!

Samen met CAVLIFRAS kijken we bij NELOSAC al verlangend uit naar de editie van 2018, deze keer opnieuw een shoot-out wedstrijd en festival. We twijfelen er niet aan dat onze fotografen en videografen opnieuw met heel wat moois zullen komen opdagen.

Uitgebreide info betreffende het OBK 2017 krijgen jullie beslist zeer binnenkort via

66

Hippocampus jan./feb. 2018

Portfolio - Juniors - zilver. Foto: Goof van Rijswijk.

Visportret - Juniors - goud. Foto: Rebecca Pauwels.

Macro - Juniors - goud. Foto: Rebecca Pauwels.

Breedhoek - Juniors - zilver. Foto: Tom Van Hout.

Thema - Juniors - brons.

Foto: Lia van Nieuwenhuizen.

Portfolio - Juniors - zilver. Foto: Goof van Rijswijk.

Portfolio - Masters - brons. Foto: Thomas Van Puymbroeck.

Hippocampus jan./feb. 2018

67

Bondsnieuws Audiovisuele commissie

Hippocampus en de NELOSAC OBK-webpagina (www.nelos.be/OBK).

Als afsluiter misschien nog dit: de sfeer zat goed, de resultaten waren verbluffend en wij van NELOSAC/CAVLIFRAS hopen jullie allen volgend jaar opnieuw bij het OBK te kunnen begroeten of voor het eerst te mogen verwelkomen.

Surf eens naar www.onderwaterfotografie. be of naar www.nelos.be/OBK_2017 voor de volledige OBK 2017 uitslag. Op www. flickr.com/photos/nelos-vzw/albums kan je terecht voor alle ingezonden wedstrijdfoto's. 

Breedhoek - Juniors - goud. Foto: Rebecca Pauwels.

Breedhoek met model - Juniors - zilver. Foto: Thierry Vandenplas.

STIJN BOUSSEMAERE

Breedhoek met model - Juniors - brons. Foto: Tom Van Hout.

Breedhoek - Masters - zilver. Foto: Luc Rooman.

Portfolio - Juniors - brons. Foto: Johan De Prins.

68

Hippocampus jan./feb. 2018

BELGISCHE DUIKSPORTBEURS 17 & 18 maart 2018

PROMOTIES

van 10 tot 18u

Materialen (verkoopbeurs) Reizen Duiklocaties in binnen en buitenland

www.belgiandivingfair.com info@duiksportbeurs.be 0032(0)495/82.64.74

Groenendaallaan 394 2030 Antwerpen

DUIKVEILING Time to Dive

Xpl re Diving .be

www.

Duikcentrum

G KORTIN G R O EP S S R E IK U VOOR D

“Net dat tikkeltje meer”

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com

Hippocampus jan./feb. 2018

69

Bondsnieuws

Foto: Filip Staes.

Audiovisuele Commissie

Californische zeeleeuw.

Wereldkampioenschap Onderwaterfotografie

Van 22 tot 27 november 2017 werd het Wereldkampioenschap Onderwaterfotografie gehouden in Mexico. Het tweejaarlijkse evenement vond plaats in La Paz, aan de Baai van CaliforniĂŤ. Dit jaar konden er twee Vlaamse fotografen en hun model aan deelnemen.

Foto: Filip Staes.

De boog bij Los Islotes.

70

Hippocampus jan./feb. 2018

Een 'Sailfin signal blenny'.

Foto: Luc Rooman.

Het 16 CMAS e

Foto: Luc Rooman.

Brigitte volgt een vis op het wrak Fang Ming.

E

lk land mag twee fotografen met assistent/model sturen en één kapitein. In België wordt dat netjes verdeeld tussen de Vlamingen en de Walen. Aangezien Wallonië dit jaar niemand voorstelde kon NELOS van de gelegenheid gebruik maken om twee teams te sturen.

Fotograaf en goede vriend Luc Rooman met zijn vrouw Brigitte De Groof als model/assistent en ikzelf met model Liane Buelens mochten ons land gaan verte-

Liane op de eerste oefendag.

genwoordigen. Budget voor een kapitein was er echter niet, maar dat was geen enkel probleem. In de voorbereidende fase werden alle documenten door NELOS netjes ingevuld en naar de CMAS verzonden.

Betalingen voor de wedstrijd, hotel- en duikreservaties werden met de Mexicaanse federatie (FMAS) geregeld.

organisatorische problemen Het e-mailverkeer tussen NELOS en de

FMAS was al van in het begin wat stroef verlopen. Misschien was de taal een barrière? Het werd echter doorheen de hele periode duidelijk dat Mexicanen niet zo georganiseerd te werk gaan. Zeker in vergelijking met de vorige editie van het WK, dat plaats vond in Nederland en bijna vlekkeloos was verlopen. Volgens de Nederlanders was het volledige draaiboek doorgegeven, maar dat mocht niet baten.

Meteen bij aankomst, één week voor aan-

Het Belgisch team.

Foto: Filip Staes.

Foto: Filip Staes.

Citroenhaai.

Hippocampus jan./feb. 2018

71

Bondsnieuws

Walvishaai.

vang van de wedstrijd, stonden we voor enkele hindernissen. Het hotel was door de FMAS laattijdig gereserveerd en er was nog niets betaald. Dat was een probleem voor de manager, want die had de reservaties wel aangenomen, maar na enkele dagen was er een ander groot evenement waardoor we van kamer moesten veranderen. Voor het Portugese team was er zelfs geen kamer beschikbaar. Uiteindelijk kwamen er na enkele uren wel oplossingen, de kamerwissel was echter onvermijdbaar.

Diezelfde dag kregen we hetzelfde te horen in het duikcenter: wel reservaties,

de voorbereiding Er werden tien mogelijke duikplaatsen vrijgegeven waar het WK zou kunnen doorgaan. De wedstrijd zelf zou zich afspelen op vier van die locaties. De eerste plek waar

Zeeleeuw.

Foto's (2): Luc Rooman.

Spinkrab.

geen betalingen. We mochten de volgende dag wel duiken, maar indien er geen betalingen gedaan werden, was het daarna gedaan. Na heel wat gepraat, telefoontjes en e-mailverkeer kwam alles wel in orde, maar het beloofde niet veel goeds voor de volgende dagen.

we kopje onder gingen was meteen een hele mooie en populaire plaats: Los Islotes. Twee smalle rotsachtige eilanden met een natuurlijk gevormde boog die het decor vormden voor een kolonie Californische zeeleeuwen. Het oefenen kon onmiddellijk beginnen. Zeker voor Liane, die tot dan toe nog nooit model was geweest. Met haar 150 duiken had ze zeker al duikervaring, maar stilhangen in strakke stromingen en dan nog allerlei poses aannemen was nieuw voor haar. De tekens waren op voorhand doorgenomen, want naast de gewone duiktekens kwamen er nog een hele resem

Foto: Luc Rooman.

Audiovisuele Commissie

Foto: Filip Staes.

I.p.v. de foto aan de boeg, werd het deze foto: De schildpad bij het wrak Fang Ming.

fotografiehandsignalen bij. Gelukkig bleek Liane over heel wat talent te beschikken, want meteen tijdens de eerste duik nam ik al foto's waar ik heel gelukkig van werd.

De zeeleeuwen kwamen soms de boel verstoren door aan vinnen en fotomateriaal te bijten. Gelukkig was dit allemaal speels bedoeld. Tenminste wat de vrouwtjes betreft. De mannetjes kwamen bedreiCortez juffertje (Stegastes gender over rectifraenum). en omdat ze aanzienlijk groter

waren negeerden we hun waarschuwingen niet. Ook Luc en Brigitte kregen volop de tijd om wat meer te oefenen, want uiteindelijk was het voor hen ook van belang om op elkaar ingespeeld te geraken. De boog bleek een hele populaire duikstek te zijn.

Het was dan ook een heel speciale plek waar je zowel kon door zwemmen, als duiken. De zonnestralen lieten hun magische licht hier

Fo t o'

s (3): Filip St ae s.

Murene met poetsvissen.

Zwanger garnaaltje op een zeester.

Onderaan de boeg van het wrak Fang Ming. Het plan was deze foto te maken tijdens de wedstrijd.

Een schildpad op het wrak Fang Ming.

Foto: Luc Rooman.

Foto: Filip Staes.

en daar tot op de bodem vallen. Rotsen waren begroeid met hevig oranje korstanemoontjes en andere organismen. Af en toe kwamen er nog zeeleeuwen met een rotvaart doorgezwommen om al die gekke duikers gade te slaan en wat te pesten. Het

Hippocampus jan./feb. 2018

73

Bondsnieuws

Op het wrak Fang Ming.

Waar zit al die macro?

Met zeeleeuwen en modellen zat het dus wel snor, maar wat met macro? We hadden tijdens onze oefenduiken al wel gemerkt dat de bodem niet zo heel kleurrijk was en dat er op het eerste gezicht weinig klein spul te zien was. Onze vermoedens werden

bevestigd toen we met de macrolens op jacht gingen, dit was Zeeland niet. Gedurende veertien duiken vond Luc één of twee naaktslakken, zelf vond ik er geen. Gelukkig hadden we een heel goede Mexicaanse gids, Chabe genaamd, die ons hier en daar wat wist aan te wijzen. Het meeste leven zat echter goed verstopt en was niet altijd bereikbaar om een goede foto te maken. We lieten onze macrolenzen enkele dagen op onze camera staan, want dat zou volgens

ons dé grote uitdaging worden tijdens de wedstrijddagen. In de aanloop naar de competitie hoop je dat de duikplaatsen die je bezoekt ook wedstrijdduikstekken worden, want dan weet je wel ongeveer wat er waar te vinden is. Zo wisten we op een plek twee zeepaardjes zitten. Natuurlijk zat die duikstek er niet bij! Uiteindelijk moet je tijdens een tweedaagse competitie ook wat geluk hebben. Op de eerste wedstrijddag en tijdens de eerste duik vond Liane al

Foto: Filip Staes.

Californische zeeleeuw.

74

Hippocampus jan./feb. 2018

Zwembad van het hotel 's avonds.

Foto: Filip Staes.

leverde enkele mooie plaatjes op.

Foto: Filip Staes.

Audiovisuele Commissie

een Californische chromodoris naaktslak.

We waren vijf minuten onderweg. Achteraf bleek ik de enige fotograaf uit de top tien die een naaktslak gefotografeerd had.

de openingsceremonie En dan was het grote moment aangebroken: de opening van het 16e Wereldkampioenschap Onderwaterfotografie, die begon met een korte parade langs de ha-

ven richting hotel, waarna elk land voorgesteld werd aan de gedelegeerden van CMAS en FMAS. Die zaten aan een tafel in de schaduw, terwijl de rest netjes kon blijven rechtstaan in de zon. Na meer dan een uur naar voordrachten te hebben geluisterd, hoopten we op een koel drankje.

Dat kon er blijkbaar niet vanaf, want er was daarna niets meer geregeld. 's Avonds volgde de 'technical meeting'. Dat is een vergadering waar een deel van de regle-

menten nog eens doorgenomen wordt. De vier officiĂŤle duikplaatsen werden bekend gemaakt en ook de verdeling van de fotografen op de boten werd meegedeeld. Wij werden samen met de Mexicanen op een kleinere boot ingedeeld. De volgende dag begon dan de officiĂŤle oefendag. Een soort van generale repetitie, zeg maar. Er werden twee duiken gedaan. Die verliepen prima, maar we merkten toch twee problemen op: onze boot was echt wel klein en het wrak

In het wrak Fang Ming.

Foto: Filip Staes.

Foto: Filip Staes.

Zeepaardje.

Hippocampus jan./feb. 2018

75

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

dat we aandeden bleek ook niet groot genoeg om alle fotografen tegelijkertijd te huisvesten.

de wedstrijddagen Er moest dringend een plan opgesteld worden voor de volgende dagen. We kwamen met ons vieren overeen om de duik bij het wrak Fang Ming op een speciale manier aan te pakken. Aangezien alle ploegen gelijktijdig de duik moesten aanvatten en de maximum duiktijd negentig minuten was, leek het ons beter om niet meteen naar de bodem af te dalen. Het zou dan onmogelijk zijn om groothoekfoto's te maken zonder anderen in beeld te krijgen. Het zou waarschijnlijk ook vechten worden om het beste plaatsje te bemachtigen. Het leek ons beter om een twintigtal minuten bij de ankerlijn te wachten, want niemand houdt het negentig minuten uit met een twaalfliterfles op een diepte van vijfentwintig meter. En daar hingen we dan, net onder de boot met z'n vieren als een gestrekte vlag in de stroming met onder ons een zee van opstijgende luchtbellen. Het plannetje werkte, want nadat we afgedaald waren kwamen we niet veel duikers meer tegen. We volgden onze planning tot er plotseling een grote schildpad voorbij zwom. Alle plannen werden overboord gegooid en Liane wist onmiddellijk dat ik voor de schildpad ging. Ze zwom langs de andere kant naar het dier zodat ik beiden in beeld kreeg. Hoewel de schildpad niet opgeschrikt werd en ogenschijnlijk langzaam bleef doorzwemmen, was het voor ons een enorme inspanning om het dier bij te benen. Gedurende tien minuten konden we gelijke tred houden, maar dan was mijn resterende luchtvoorraad er bijna helemaal door. Tijd om op te stijgen.

Met de Mexicanen maakten we goede afspraken. De boot was echt te klein om ons allemaal samen klaar te maken. Daarom stelde ik voor om hen de eerste duik in het water te helpen en er daarna er zelf in te springen en de tweede duik de rollen om te draaien. Ze vonden dit een goed idee en de trend voor de komende twee dagen was meteen gezet. We hielpen elkaar waar nodig en tijdens het varen en de lunchtijd hadden we leuke gesprekken en leerden we elkaar beter kennen. We werden goede maatjes.

76

Hippocampus jan./feb. 2018

9e plaats categorie Groothoek met duiker. Foto: Filip Staes.

7e plaats categorie Thema. Close-up van een zeeleeuw. Foto: Filip Staes.

de prijsuitreiking Om 16.00 uur waren we netjes present op de publieke jurering. Of toch bijna. We waren tien minuten later omdat onze eerste zwembeurt in het mooie zwembad van het hotel uitgelopen was. Bij zo'n publieke jurering kiest de jury, na een voorselectie, de top tien uit elke categorie. We kregen echter al snel het bericht dat de proclamatie een uur uitgesteld was. Wat later kwam er nog eens een uur bij en nog een uur en nog één. Uiteindelijk was er toch een verlossende ziel die ons kwam melden dat eerst het afsluitend diner geserveerd werd. Bij een karige maaltijd, die opgeluisterd werd door een groepje Mariachi muzikanten die hun uiterste best deden om er wat sfeer in te brengen, zag ik onder de deelnemers toch nog heel wat gespannen gezichten.

De stress voor de wedstrijduitslag was duidelijk niet weggespoeld door het flauwe drankje dat we aangeboden kregen.

Categorie Groothoek zonder duiker. Foto: Filip Staes.

8e plaats categorie Macro. Foto: Filip Staes.

En toen was hét moment aangebroken.

In een mum van tijd werden voor elk van de vijf categorieën de tien beste foto's getoond. Van een publieke jurering was er geen sprake meer. Ik weet nog dat ik drie keer Categorie Visportret. 'Secretary blenny'. mijn naam hoorde, Foto: Filip Staes. de rest was wazig. Voor ik het goed en wel besefte was het voorbij.

Geen medaille dacht ik nog. Ook Luc had twee keer een top tien plaats kunnen bemachtigen.

De modellen waren tevreden, want vijf top tien plaatsen was toch niet slecht, zeker vergeleken met heel wat landen zoals Nederland of Duitsland die met lege handen naar huis moesten. Op de rij voor ons, in het oranje kamp, was het ineens heel stilletjes. Ongeloof door wat er zich net had afgespeeld.

Marco Heesbeen had zijn visportret eerder op de avond aan mij getoond en ik moet zeggen dat ik er enorm van onder de indruk was. Niet te geloven dat hij geen top drie plaats behaalde. Ik wist meteen dat we blij mochten zijn met die vijf top tien plaatsen en toch heb ik het er achteraf met Luc over gehad. We hadden beide op meer gehoopt.

Hippocampus jan./feb. 2018

77

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

5e plaats categorie Breedhoek met duiker. Foto: Luc Rooman.

Daar moeten we eerlijk over zijn. Ook een drankje na de ceremonie voor de drie eindoverwinnaars kon er niet vanaf. Gelukkig maar, want met al de ploegen die niet in de prijzen gevallen waren en vroegtijdig het evenement verlaten hadden, zou er veel te veel zijn overgebleven. Het eindigde dus zoals het begonnen was: in mineur!

onvergetelijk Nu lijkt het erop dat we totaal geen leuke tijd hadden door al die problemen, maar

niets is minder waar. We hebben ons geamuseerd van de eerste tot de laatste dag, want ambiance maak je zelf. Het klikte enorm goed onder elkaar en ook met deelnemers uit heel wat andere landen hadden we fijne gesprekken. We hebben zeer lekker gegeten in lokale restaurants op speciale locaties en we hebben de mooiste zonsondergangen gezien met een cocktail in onze handen. We verbleven in een prachtig hotel en kregen alle dagen volop zon voorgeschoteld. En we hebben twintig fantastische duiken beleefd. Negentien eigenlijk,

want die ene duik waar we hamerhaaien gingen spotten en na drie kwartier zonder foto bovenkwamen, tel ik beter niet mee.

Kortom: het was een onvergetelijke ervaring. Bedankt BEFOS, NELOS, NELOSAC, Hugyfot, Luc, Brigitte en Liane. 

Categorie Breedhoek zonder duiker. Foto: Luc Rooman.

78

Hippocampus jan./feb. 2018

FILIP STAES

Categorie Visportret. Secretary blenny (Acanthemblemaria maria). Foto: Luc Rooman.

Wedstrijdresultaten 16e WK CMAS onderwaterfotografie Wereldranglijst 1.

2.

3.

4.

5.

Rafael Caballero (Spanje) Jesus Dorta (Spanje) Cenk Ceylanoglu (Turkije) Oscar Rulli (Argentinië) Mark Berset (Zwitserland)

6. Stefano Proakis (Italië) 7. Dalibor Andres (Kroatië) 8. Peter Segerdahl (Zweden) 9. Vidar Skalvik (Noorwegen) 10. Valeria Mas Gomez (Mexico)

Categorie Macro. Foto: Luc Rooman.

Een overzicht van de winnende foto's en de wedstrijdresultaten van de 10 beste per categorie vind je op w w w.cmas.org/ n e w s / 1 6 t h - w o r l d - u n d e r w a t e r­photo-championship.

6e plaats categorie: Thema Zeeleeuwen.

Foto: Luc Rooman.

Hippocampus jan./feb. 2018

79

Bondsnieuws

Cursus Onderwatervideografie

Audiovisuele Commissie Sectie Onderwatervideografie

Dit jaar (maart/april 2018) organiseert de Sectie Onderwatervideografie opnieuw een lessenreeks. Geniet je tijdens het duiken van de wondere onderwaterwereld, maar wil je die ook graag aan de rest van de wereld tonen? Wij maken dit samen met jou mogelijk. Met een aangepast lesplan zorgen wij ervoor dat je de basis voor het maken van een film

Foto: Roland Wantens.

onder de knie krijgt.

Jezelf stabiel houden tijdens het filmen en je vinnen zo positioneren dat je geen stof opwaait, is enorm belangrijk tijdens het filmen.

80

Hippocampus jan./feb. 2018

Ook met een actiecamer

a kan je deelnemen aan

W

e hebben ondertussen een uitstekende cursus kunnen uitwerken.

De lessen over materiaal, groothoek, belichting, filmen in team, macro, filmtechnieken, compositie en montage worden nog steeds gebracht door professionelen uit de film- en tv-wereld. Maar daarnaast kunnen we stilaan een beroep doen op échte NELOS-Instructeurs-Onderwatervideo: Erik De Groef, Jo De Smedt en Wannes Engelen. Tot slot ook Ben van Asselt, die Assistent-Instructeur-Onderwatervideograaf is.

stabiliteit Het belangrijkste bij filmen onder water is en blijft stabiliteit en het vermogen om een goede zichtbaarheid te behouden. Een workshop wordt hiervoor later dit jaar georganiseerd en omvat twee uur theorie en twee uur praktijk in de duiktank Transfo te Zwevegem. Dit kan men beschouwen als een uitbreiding op de cursus onderwatervideografie. Deze workshop wordt gegeven door onze twee experts instructeurs, Ben en Wannes. De mensen die de cursus onderwatervideografie volledig afgewerkt hebben kunnen later gratis aan deze workshop deelnemen.

cursus onderwatervideografie De cursus onderwatervideografie bestaat uit vijf lessen en een eindwerk.

1. Een overzichtsles, gegeven door Jo De Smedt, waar in detail alles besproken wordt wat de daarop volgende lessen brengen, dit natuurlijk doorspekt met veel beeldmateriaal.

2. Tijdens de introductieles over materiaal geeft Geert Nies een beknopt overzicht van wat voor een duiker – die 'misschien wel onderwatervideografie wil gaan doen' – de mogelijkheden zijn

qua camera's, lenzen, onderwaterbehuizingen, lampen, vlotters, enz. Dit jaar zal Geert ook wat dieper ingaan op het maken van geluidsopnames voor 'voice-over' of voor 'foleys'.

Hoewel Geert ook een gespecialiseerde winkel heeft (Marine Expedition Services of kortweg MES bvba – www. mes-bvba.be), is er uiteraard geen aankoopverplichting en kan de cursist nadien zeker beslissen om eerder fotograferende vrijduiker te worden of een andere specialisatie te kiezen.

3. In de derde les gaat Geert de thema's macro en belichting meer uitdiepen.

4. Meer over breedhoek en verlichten in team komen we te weten van Stephan Matthies. Hij is 'Head of productions' bij een professioneel productiehuis en bovendien ervaren onderwatervideograaf, gespecialiseerd in wrakken en grotten.

5. Stephan leert ons in les vijf alles over filmtechnieken, compositie en montage.

Drie maand na de lessenreeks verwachten we van elke cursist een eindwerk. Dit houdt in, een uitgeschreven scenario met de daarbij passende afgewerkte film. Elke montage krijgt een beoordeling mee door de bestuursleden van de Sectie Onderwatervideografie. De films worden daarna gezamenlijk op een avond besproken. Hieruit kunnen we nog het meeste leren … Op het einde van de avond krijgen de cursisten een specialisatiebrevetkaartje 'Onderwatervideografie', op voorwaarde dat zij alle verplichte lessen hebben gevolgd én een scenario met film afgeleverd hebben.

voorwaarde volgen lessenreeks De voorwaarde voor het volgen van de ei-

Foto: Jakob Owens.

de cursus.

genlijke lessenreeks is natuurlijk wel dat de kandidaat een camera met onderwaterhuis heeft of zich met de informatie van de introductieles zo'n set aanschaft binnen de termijn van de lessen.

Dat mag ook een 'goedkope' actiecamera zijn.

Alle lessen vinden plaats in het Duikershuis te Mechelen. Om de cursus voor iedereen betaalbaar te houden, bedraagt het inschrijvingsgeld inclusief homologatie € 60,00 voor de gehele cursus. Dit bedrag dient 'cash' betaald te worden tijdens de overzichtsles. Cursusdata onderwatervideografie: • za. 10/03/2018 om 10.00 uur: Overzichtsles door Jo De Smedt; • vr. 16/03/2018 om 20.00 uur: Introductieles materiaal & geluid door Geert Nies; • vr. 30/03/2018 om 20.00 uur: Les macro en belichting door Geert Nies; • vr. 20/04/2018 om 20.00 uur: Les breedhoek en filmen in team door Stephan Matthies; • vr. 27/04/2018 om 20.00 uur: Les filmtechnieken, compositie en montage door Stephan Matthies.

Let op! De plaatsen zijn beperkt, meld je dus snel aan! Mail naar jo.desmedt@nelos. be voor meer inlichtingen.  JO DE SMEDT, VOORZITTER SECTIE ONDERWATERVIDEOGRAFIE

Advertentie

WIJ ONDERHOUDEN & HERSTELLEN ALLE MERKEN WWW.MES-BVBA.BE INFO@MES-BVBA.BE +32 11 85 15 08

Hippocampus jan./feb. 2018

81

Bondsnieuws

Foto: Dries Devoght .

Commissie Duikonderricht

"Zijn de juryleden klaar voor de afname van de proef 70 seconden stilstaande apneu", vraagt John Maes.

Examen fysieke fitheid voor kandidaten 1*I Gent, zwembad 'De Strop', zondag 26 november 2017. Het jaarlijks examen fysieke fitheid voor alle kandidaten 1*I uit Vlaanderen was opnieuw een succes voor de grote meerderheid van de deelnemers die eerder al geslaagd waren voor hun examen theorie. Een gezellige drukte met een ruime opkomst van zowel de kandidaten, een delegatie van het NELOS-secretariaat, het logistieke team, de voorzitter van het Duikonderricht, de vele instructeurs en juryleden, en de talrijke familieleden, supporters en sympathisanten.

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto: Ivo Madder.

82

Klaarmaken voor 70 seconden stilstaande apneu.

Foto's (2): Dries Devoght .

briefing Glenn geeft een kor te ploeg 1. aan de juryleden van

D

e accommodatie van dit zwembad met volwaardig vulstation werd enkele jaren geleden speciaal aangepast door de Stad Gent voor haar duikclubs en is nu de huisvesting van zes vooraanstaande Gentse NELOS-duikscholen, die gezamenlijk iedere dag van de week een avondtraining aanbieden. Dit zwembad voldoet dus perfect aan de eisen van het examen fysieke fitheidstesten, inzake infrastructuur, locatie, ruimte en diepte (4 m).

Tijdens het laatste examen theorie 1*Instructeur slaagden 30 kandidaten. De meesten daarvan schrijven zich onmiddellijk in voor Module 4 en moeten dus eerst slagen voor de fitheidstesten. Voor deze testen boden zich ook enkele kandidaten aan, die het jaar voordien slaagden voor de theorie. Uiteindelijk schreven 34 kandidaten zich in voor het examen fysieke

Vinzwemmen: minimum 22 lengtes vinzwemmen met ABC�materiaal in 12 minuten.

Natalie De Bock en JosĂŠ Vandekerckhove registreren het aantal gezwommen lengten.

4 x 25 meter tussen de flessen.

In dit examen fysieke fitheid worden twee belangrijke en aanvullende invalshoeken gemeten: enerzijds fysiek, gekoppeld aan het recuperatievermogen en anderzijds stijlafwerking, gekoppeld aan zelfcontrole. Behoud van stijlafwerking onder een zekere fysische druk en beperkte recuperatietijd is de ideale manier om de graad van zelfcontrole en krachtdosering van onze kandidaten te meten. Een essentiĂŤle en vitale eigenschap voor duiksportinstructeurs. Voldoende training naar wat overschot, blijft hierbij de beste voorbereiding op dit examen.

Foto's (3): Ivo Madder.

Het examen omvat een luik apneu van drie geijkte oefeningen (70 seconden stilstaande apneu, ster van 5 minuten met 7 duikers, 4 parcours tussen twee flessen op 25 m afstand), telkens met slechts 1 minuut recuperatietijd; gevolgd door een luik fysieke oefening: vinzwemmen van 22 lengten in maximum 12 minuten.

Foto: Dries Devoght .

fitheidstesten. Helaas kwamen er 2 niet opdagen. Van de 32 kandidaten die hun fysieke fitheid demonstreerden, slaagden er niet minder dan 29. Een mooie prestatie en een pluim voor al de instructeurs en duikclubs die hun kandidaten hiervoor hebben gecoacht en getraind. Proficiat!

Hippocampus jan./feb. 2018

83

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Dit examen is aan een strikte timing gebonden en moet dus vlot en naadloos gestuurd worden. Dit kon enkel gebeuren dankzij de efficiënte inzet en toewijding van een collegiaal NELOS-team van competente 3* en 2*Instructeurs. Frank Verstraete (Duikschoolverantwoordelijke Manta) en zijn collega Kurt Matthys zorgden voor de zwembadlogistiek en vlotte begeleiding van de bezoekers, hoofdredacteur Hippocampus Ivo Madder was de geroutineerde NELOS-fotograaf. Glenn Tessens en John Maes traden op als waakzame en efficiënte groepscoördinatoren en begeleidden afwisselend de aansluitende groepen van telkens 6 kandidaten over de drie apneu-oefeningen. José Vandekerckhove en Nathalie De Bock namen nauwgezet en met de chronometer stevig in de hand, de fysieke proef vinzwemmen voor hun rekening.

Inge Dekort verzorgde de administratieve voorbereidingen met alle 'spreadsheets' en evaluatiebladen. Maar ook de talrijke opgeroepen juryleden 2*I en 3*I hebben hun evaluatietaak nauwgezet en professioneel ingevuld en gaven met veel engagement dit examen de bekende NELOS-dimensie

(Tiny Heremans, Dave Hulpiau, Erwin Van Reusel, Sylvia Malfait, Dirk Callaert, Jan Dieu, Luc Sobrie, Peter Vaes, Shinji Bauters, Pascal De Roo, Dieter Van Itterbeeck, Jonas De Ketelaere, Luc De Wispelaere en Frank Verstraete). De fotografen van dienst waren Dries Devoght (boven water) en Ivo Madder (onder water).

De einddeliberatie werd gehouden onder alle examinatoren, met een aansluitende brainstorming – onder leiding van Sven Vandekerckhove – i.v.m. de permanente zorg over hoe wij ons systeem en voorbereidingen nog verder kunnen verfijnen in de toekomst. Unaniem bleek hieruit dat stijl en afwerkingsgraad van de oefeningen nog steeds individueel beduidend verbeterd kon worden, zoals dit demonstratief hoort te zijn voor een toekomstige NELOS-instructeur.

Met de nodige introspectie, moeten we toegeven dat de opmerkingen betreffende stijlverzorging en recuperatievermogen dit jaar ook van toepassing waren bij enkele jury's. Beterschap beloofd!

Na het bekendmaken van de geslaagden werd de planning voor Module 4 besproken met de kandidaten onder leiding van Sven Vandekerckhove en Inge Dekort.

Dit jaar werden ook voor het eerst de examens praktijk zwembad en theorie (Module 4) ingepland onmiddellijk na het proclameren van het examen fysieke fitheid. Zodoende wisten de kandidaten, die voor aanvang van het exa­ men fysieke fitheid het infoblad i.v.m. 'De praktische organisatie van het examen praktijk' moesten indienen, ongeveer 20 minuten later wie waar en wanneer zijn examen kon afleggen.

Als positieve noot na de bemerkingen van vorig jaar, konden we dit jaar vaststellen dat de door de kandidaten meegebrachte persluchtcombinaties, na een grondige check door Kurt, nagenoeg volledig in een

Ster met 7 man.

84

Hippocampus jan./feb. 2018

uitstekende toestand werden bevonden.

Prima zo! Ook een mogelijke verduidelijking van de herkansingvoorwaarden werd positief onthaald.

De voorwaarden en protocol van dit examen zouden voldoende gekend moeten zijn en staan duidelijk beschreven in de NELOS-Infomap. De eerste vereiste van een volwaardig NELOS-instructeur is gefocust te kunnen blijven wanneer het moet en nonchalance te weren. Laat dit dan de gouden tip zijn voor de clubs om de slaagkansen van hun kandidaten voor dit examen te optimaliseren. 

Het nummeren van de kandidaten.

JOHN MAES,

Op flickr.com/photos/nelos-vzw/ albums staan drie albums met foto's van de fitheidstesten 2018.

Foto's (4): Ivo Madder.

EXAMENVOORZITTER

Vinzwemmen: minimum 22 lengtes vinzwemmen met ABC�materiaal in 12 minuten.

Hippocampus jan./feb. 2018

85

Bondsnieuws

De briefingen verliepen rustig en ontspannen.

Exploratiestage Bij Paul Thielemans blijft nog steeds de Zeestage van 2016 nazinderen. Hij slaagde dan als 2*Instructeur. Toen er in 2017, gelijktijdig met de Zeestage, een Exploratiestage georganiseerd werd voor geĂŻnteresseerde 1*I's en 2*I's, besloot hij vrij snel om deel te nemen. We brengen hier zijn verhaal.

Foto: Jan Claes.

Rebreatherduikers en opencircuitduikers op een ondiep wrak.

86

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto: Roland Wantens.

Commissie Duikonderricht

e

spannen duiken, plots ontdekken dat er bereiden. En wat we vorig jaar hadden optijdens het duiken echt wel iets te zien is, gestoken, kwam nu van pas. Wij als 'oude rustig kunnen eten en ook proeven wat er rotten' kenden het klappen van de zweep op tafel staat (was het eten echt zo slecht en merkten dat de 1*Instructeurs er soms als in mijn herinnering?), kortom eens gewat onwennig bijstonden. De mix van brenieten van de opgenomen vakantiedagen. vetten zorgde echter voor nieuwe ervarinTerwijl wij tijdens de heenreis al merkten gen. Steeds met anderen duiken, nieuwe dat de sfeer een stuk relaxer was, voelden buddy’s leren kennen, proeven van andere we de spanning bij de kandidaten. Wanmanieren van duiken en de horizonten bij neer voor hen op zondagmiddag het NELOS verruimen; ook dat spel begon, hadden wij rustig de aes. was de exploratiestage. r V Genieten van het prachtige tijd om onze duiken voor te te Persluchtduikers doonderwaterleven.

Fo

to

:P

H

et spel, de stress, de veel te korte nachten en bovenal het samenhorigheidsgevoel in de groep. Er worden vriendschapsbanden voor het leven gesmeed. Voor wie geslaagd is, wordt de Stage plots iets wat je stiekem graag nog eens wil overdoen. Toen de Exploratiestage werd voorgesteld waren mijn kamergenoten van toen en ikzelf het bijgevolg snel eens: "Wij gaan mee!". We waren niet alleen.

Voor ons betekende deze Stage ook ont-

Foto: Roland Wantens.

De boot van de Exploratiestage zat wel afgeladen vol.

Foto: Peter Vaes.

Foto: Frederik Rausenberger.

Persluchtduikers doken samen met rebreatherduikers. Vlnr: Bart Morent, Koen Van Dyck en Paul Thielemans.

Hippocampus jan./feb. 2018

87

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

ken bijv. samen met rebreatherduikers en zo werd nagegaan wat daarbij de obstakels zijn. De rebreatherduikers, met hun grote autonomie onder water, beperkten zich ook tot gemiddelde dieptes van 40 m, net zoals de persluchtduikers.

Ook het duiken op zich kreeg een andere dimensie. We doken zonder dat er continu iets fout liep; wat toch even wennen was.

Plots merkten we dat 3*Instructeurs wél kunnen duiken en dat ze ook zelfstandig hun materiaal in orde kunnen brengen; een verademing. Daarnaast bleek het terugvinden van duikplaatsen hun specialiteit te zijn, tot opluchting van de schipper voor wie de route naar de bestemming wel eens een parcours vol hindernissen was.

Waar er tijdens de 'echte' Stage nog een grote kloof was tussen de kandidaten en de juryleden, was die barrière nu weggevallen. De sfeer en de verbondenheid zaten onmiddellijk goed.

We vergaten echter niet dat er op hetzelfde moment wel een 'echte' Stage plaats vond.

We hebben getracht de kandidaten zo weinig mogelijk te storen, maar een schouderklopje af en toe kon wel. Tenslotte lag deze ervaring amper een jaar achter ons en wisten we heel goed wat de kandidaten doormaakten.

Tijdens de deliberatie stonden ook bij ons de zenuwen zeer gespannen. We wisten wat er kwam en leefden mee met de kandidaten. De emoties kwamen opnieuw boven en toen Koen Van Dyck "You never dive Va e s . : Pe t e r alone" inzette, hielden weinigen Fo to Tijdens het droog. Een kippenvelde Zeestage waren het moment. meestal de juryleden die oog hadden Wat mij betreft was voor het macroleven. Nu wij ook. de exploratiestage een positieve ervaring.

En hoewel ze waarschijnlijk maar eenmalig was, was ze wel nuttig. Een aantal 1*Instructeurs is al volop aan het studeren en hoopt er volgend jaar opnieuw bij te zijn. Een oprechte dank dan ook aan Koen Van Dyck die de drijDe vende kracht achter de stage was, aan 3*Instructeurs hielpen de iedereen die op welke manier dan schipper bij het localiseren van de duikook een steentje bijdroeg en zeplaatsen. ker ook aan alle deelnemers die er samen een unieke ervaring van hebben gemaakt.  PAUL THIELEMANS

Foto's (2): Roland Wantens.

Stress om te water te gaan was er nu niet bij.

88

Hippocampus jan./feb. 2018

Bonaire: Divers Paradise!

Ontdekkingsduiken met cip lavandou op Port Cros of de wrakken

Ontdek de schitterende onderwaterwereld van Bonaire

samen met ABC Travel, de maatwerkspecialist voor duikreizen naar het Caribisch gebied.

Voor groepen van minimum 10 zelfstandige duikers

voor 10 duiken ak ket kleinenpaf hankelijk 5 dagen – 5 nachten

g s kor tin ntal duiker va n a a

in vol pension

 De boten liggen op een afstand van 5 meter van onze duikclub. Opbergplaats voor het materiaal – douche.  Huurprijs voor het materiaal: trimvest en ontspanners 5 €, duikpak 6 €, duikfles 1€.  Vullen mogelijk met lucht, Nitrox en zuurstof.  Uitzonderlijke duikplaatsen met barracuda’s, zeebrasems, murenen, dolfijnen, tandbaarzen, congers en steeds meer de zeeduivels van de Middellandse Zee ‘de reuzenmanta’s’. De beroemde sites: la Gabiniére, le Vaisseau, Montrémian en de wrakken Donator, Grec, Togo, Rubis (extra 7 €).  Afhankelijk van de weersomstandigheden kunnen een of twee daguitstappen op zee met een tussenstop en picknick in Port Cros of Cavalaire (extra 6 €) georganiseerd worden.

Buddy Dive Resort Drive & Dive-pakket 6 personen vanaf € 1399 | 2 personen vanaf € 1659

CLUB INTERNATIONAL DE PLONGEE DU LAVANDOU SUR LE PORT – 83980 LE LAVANDOU – FRANCE +33 494 71 54 57 www.cip-lavandou.fr info@cip-lavandou.fr

Bel Mar Oceanfront Apartments Drive, Dive & Stay-pakket 6 personen vanaf € 1289 | 4 personen vanaf € 1389

Caribbean Club Bonaire Drive & Dive-pakket 4 personen vanaf € 1309 | 2 personen vanaf € 1429 Alle prijzen zijn per persoon en inclusief: Retourvlucht Amsterdam – Bonaire met KLM (inclusief belastingen en toeslagen), 23 kg ruimbagage per persoon, transfers bij aankomst en vertrek, 7 nachten verblijf bij de gekozen accommodatie, dagelijks ontbijt bij Buddy Dive en Caribbean Club, 6 dagen ongelimiteerd gebruik fles, lucht en lood (gratis Nitrox), 7 dagen autohuur inclusief CDW verzekering (tot 4 personen: pick-up truck, vanaf 5 personen: busje)

Maatwerkreizen ABC Travel stelt ook graag een duikreis op maat samen, waarbij meerdere eilanden worden gecombineerd.

Informeer naar de mogelijkheden of kijk op abctravel.nl

De Klomp 120 | 7511 DJ Enschede | Nederland +31 533030012 | info@abctravel.nl

®

De juryleden van de 3*Stage: vlnr Ivo Hubert, Glenn Tessens, René Van Leeuwen, Dirk Deraedt, Nancy Deloz, Herman Van Bogaert, Kurt Lommens. Vooraan hun kandidaat 3*Instructeur, Karl Van der Auwera.

Bondsnieuws

Foto: Roland Wantens.

Commissie Duikonderricht

een beknopt verslag De weg naar het hoogste instructeursniveau binnen onze federatie is lang en vol met hindernissen.

H

et hele traject begint met een theorie-examen dat tot het zwaarste binnen de Vlaamse sportwereld kan gerekend worden. Vervolgens moet er een verhandeling geschreven én verdedigd worden. Ten slotte is er het laatste luik: de Zeestage. Pas als dit sluitstuk met succes afgerond is kan de kandidaat zich eindelijk 3*Instructeur noemen. Hierbij is het niet ongewoon dat een kandidaat bij één of meer van deze hindernissen blijft

Foto: Roland Wantens.

Briefing.

90

Hippocampus jan./feb. 2018

'hangen', en aldus tot volgende jaar moet wachten om te herkansen en te kunnen doorgaan naar de volgende etappe. Om 3*Instructeur te worden is er dus, naast de nodige kennis en kunde, veel doorzettingsvermogen nodig om deze afvallingsrace tot een goed einde te brengen.

Voor de 3*Stage van 2017 waren er aanvankelijk twee kandidaten ingeschreven.

Helaas moest één van hen in extremis

Herman Van Bogaert (arts), Ivo Hubert (secretaris) en Harry Engelen (veiligheidsboot).

Foto: Ivo Madder.

3*Stage 2017:

afhaken, waardoor er nog maar één kandidaat overbleef: een primeur in de lange geschiedenis van de NELOS-Zeestages.

Het feit dat de 3*Stage compacter dan ooit was, vormde geen beletsel om de essentiële zaken van dit examen te kunnen uitvoeren: het organiseren van dagtrips (onder andere richting Agay en Cap Roux), het duiken op illustere duikplaatsen (zoals

Mola mola en Banc des Vieilles) en – tussen de duikbedrijvigheid door – het houden van conferenties, …

Een voordeel van deze kleinschalige 3*Stage was het feit dat er aan boord ruimte te over was om gastduikers (Federaal Technisch Directeur Sven Vandekerckhove, verantwoordelijken van NELOS en LIFRAS, …) en andere vips (Hans Ponnet van Sport Vlaanderen) mee op pad te nemen.

Centraal in heel dit gebeuren stond natuurlijk onze kandidaat, die het lef had om zich te onderwerpen aan het strenge oordeel van de jury en aan de onvermijdelijke stress die met dergelijk assessment gepaard gaat. De jury kan, ongeacht het eindresultaat, niet anders dan veel respect voor zijn prestaties opbrengen.  DIRK DERAEDT, JURYVOORZITTER 3*STAGE 2017

Tafelgesprek.

Foto's (2): Roland Wantens.

Deliberatie van de 3*Stage.

Hippocampus jan./feb. 2018

91

Foto: Roland Wantens.

Foto: Ivo Madder.

Een 4*Duiker moet o.a. een krachtredding kunnen.

De 3*Stage op weg naar de duikplaats.

Bondsnieuws

De boot van de 2*Stage.

Commissie Duikonderricht

Vlnr. Genodigenden: Roland Wantens (de officiële fotograaf), Hans Ponnet (afdelingshoofd VTS), Maria del Pilar Ruiz Lopez (voorzitter LIFRAS), Philippe Pittier (Technisch Directeur LIFRAS), Ronny Margodt (voorzitter NELOS), Martine Grethe en Rudy Mensaert van Scubapro. Organisatie: José Vandekerckhove (veiligheidsboot & havenkapitein).

De 2*Stage

langs de andere kant

Vlnr. rij 1: Juryleden: Hans Engels, Rudi Bonny, Anjes Daems, Lutgart Stals, Pascal Eeckhoudt, Gert Van Roey, Ivo Madder. Kandidaat: Tim Weckx.

Vlnr. rij 2: Juryleden: Bruno Vanderbeken, Geert D'Heere, Stijn Lambrecht.

92

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto: Roland Wantens.

Opstellen van de legertent voor het duikmateriaal.

Vlnr.: Organisatie: Eric Sels (voorzitter 2*Stage), Lien Aerts (secretariaat), Ronny De Meersman (veiligheidsboot), Sven Vandekerckhove (Federaal Technisch directeur NELOS), Catherine De Maeyer (arts), Inge Dekort (secretariaat), Marc Van Gorp (veiligheidsboot), John Swinnen (bootverantwoordelijke 2*Stage).

Na drie jaar te mogen genieten van het duiken van een RIB en 's middags te eten in de beste restaurants samen met de lieftallige 3*Stage jury, onder het genot van een glas wijn, mocht ik dit jaar aansluiten als 'bleuke' bij de jury van de 2*Stage. Ik moet zeggen dat het stressniveau bij aankomst in Boulouris toch beduidend lager lag dan de jaren daar-

Foto's: Roland Wantens.

voor. Of dat te danken was aan het 'jury-zijn' of aan het feit dat mijn echtgenoot mij vergezelde, laat ik in het midden.

Vlnr.: kandidaten: Ludwig Verhasselt, Philip Moonen, Richard Wynant, Kenneth Dupont, Luk Heyvaert, Peter Vancolen, Luc Vasseur, Geert Behets.

De veiligheidsboot van de 2*Stage.

93

Bondsnieuws

Foto: Hans Ponnet.

Commissie Duikonderricht

Debriefing.

realistische scenario's wil voorschotelen en Pascal deelde deze aanpak.

Dan kwam eindelijk de start van de Stage, samen met de nodige speeches en de receptie. Je zag de spanning stijgen bij de kandidaten en als kersvers jurylid steeg het stressniveau bij mij ook. Zal ik dat allemaal goed doen? Zal ik goed ingrijpen als er iets verkeerd gaat en hoe zit dat met punten geven; niet te streng, maar ook niet te gul?

Het eerste tafelgesprek dat we de kandi-

Van alle juryleden was Pascal voor mij de onbekende. Het eerste contact op de Pre-Boulouris in Mechelen was meteen een schot in de roos. Ik ben wel iemand die

daten voorschotelden (heb je hem?) liep vrij vlot en ontspannen. Het weer beloofde echter niet denderend te zijn en als notoire en gediplomeerde overboordhanger nam ik toch maar een zeeziektepilletje voor de zekerheid. Het was echter een (voor mij) aangename duik met hierin uiteraard de nodige reddingen, mondstuk wissels en andere incidenten. Eenmaal aan boord voelde ik me, zoals gevreesd, echt ziek worden. De kandidaten ongerust en maar horen wat er was. Ik heb dan eerlijkheids-

94

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto: Filip Staes.

Reddingsoefening.

Vinnen helpen uitdoen.

Foto's (2): Ivo Madder.

I

k was uiteraard heel benieuwd naar wat mij te wachten stond, hoe het allemaal ging lopen en of ik voldoende voorbereid was op deze taak. Ik rekende hiervoor op mijn buddy Pascal Eeckhoudt.

Hij zou mij alle knepen van het 'jury-zijn' aanleren.

halve gezegd dat ik gewoon zeeziek was en nadat mijn maaginhoud overboord was gegaan, was het voor hen ook duidelijk dat je zoiets niet kan simuleren. Ik was trouwens niet de enige die ziek was, ik had duidelijk

Foto: Roland Wantens.

Foto: Hans Ponnet.

De reserveduikbril.

Briefing.

een slechte invloed op mijn buddy.

En, ook als jury krijg je weinig tijd. Na de duik snel omkleden, de score overwegen, invullen van de punten en de opmerkingen invoeren in lan d Wa nte n s.

Fot

o' s (

2) : R o

de databank. Elke duik van elke kandidaat wordt met de volledige jury overlopen en vervolgens wordt besproken wat er nog moet getest worden. Het is een zeer eerlijk en transparant systeem, waarbij de kandidaten zoveel mogelijk kansen krijgen om te slagen.

Feedback van de juryleden aan de kandidaten 2*I.

Aan boord brengen van een slachtoffer.

Foto's (2): Ivo Madder.

Simulatie van een onderkoeld slachtoffer.

Hippocampus jan./feb. 2018

95

Bondsnieuws

John Swinnen (bootverantwoordelijke), Catherine De Maeyer (arts van de 2*Stage).

beer je met deze gegevens een realistisch scenario uit te bouwen.

Als kandidaat zelf maak je deel uit van het verhaal en je moet je kunnen inleven in de rol die we als jury aanleveren. Uit de feedback na de duiken zag ik dat het daar meestal misloopt. Er wordt een bepaald scenario voorgelegd en daar wordt niet goed op ingespeeld. Een duiker die lang niet gedoken heeft, weinig bootduikervaring heeft of een duikongeval heeft gehad… Eigenlijk kan je daar als kandidaat

prachtige dingen mee doen. Als je dat goed begeleidt, scoor je punten.

Uiteraard hoorde ik ook opmerkingen van de andere juryleden die mij een déjà vu-gevoel gaven: dat heb ik ook fout gedaan, oh dàt is waar je op afgerekend wordt. Maar dergelijke opgemerkte fouten zijn ook begrijpelijk, want in het heetst van de strijd merk je niet alle signalen op. De kandidaten 2*I en 3*I zoeken ook, zeker in het begin, overal iets achter en maken het soms ingewikkelder dan wat wij voor ogen had-

Receptie op het strand, aangeboden door het duikcenter Europlongée.

96

Hippocampus jan./feb. 2018

Voordracht door de Geneeskundige Commissie.

Foto's (2): Roland Wantens.

De kandidaten denken waarschijnlijk (net zoals ik vroeger en zoals je weet: ik ben een ervaringsdeskundige), dat de juryleden telkens uitgebreide draaiboeken voorbereiden. Niets is minder waar en dat is eigenlijk ook echt niet nodig. Vlak voor de tafelgesprekken wordt er kort overlegd welke rol je gaat aannemen en tijdens het gesprek verfijn je dat. Regelmatig zijn het eigenlijk de kandidaten zelf die onbewust aangeven welke richting het uitgaat. Afhankelijk van wat je nog moet testen pro-

Foto: Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

den. Dat is net het moeilijke van de Stage: je kunnen inleven in de situatie die je wordt voorgeschoteld. Het is een assessment en er wordt een voorval gecreëerd. Je kan dat het best vergelijken met oefenscenario's van bijvoorbeeld de brandweer; er gebeuren zelden of nooit zoveel zaken ineens tijdens één interventie, maar het is een training, een evaluatie.

Naast uiteraard de verplichte nummers zoals de krachtredding of technische red-

Foto's (2): Ivo Madder.

Evaluatie van de duik.

ding onder water is er uiteraard het correct kunnen uitvoeren van CPR en het toedienen van zuurstof. Daar kan je je als kandidaat op voorbereiden en op oefenen. Hier kan je punten scoren en als je dat van de eerste keer goed doet dan ben je er ook meestal vanaf en zijn de verdere duiken rustiger. Dan kan je echt beginnen te duiken. Gewoon duiken is iets wat blijkbaar moeilijk is. Er wordt vaak gewoon gewacht tot we iets simuleren. Zelfs als je niets wilt simuleren, omdat alles getest is wat getest

Voordracht door Scubapro.

moet worden, dan nog mag je nog niet kijken naar het prachtige onderwaterleven. Ik had een determinatiekaart met de dieren van de Middellandse Zee mee onder water. Een cadeau voor de kandidaten dacht ik, want je kon voor mijn part de volledige duik samen met mij alles proberen te identificeren. Blijkbaar wou niemand dat doen.

Misschien dachten ze dat het een test was over biologie? Voor de duikers die het onderwaterleven onderverdelen in vis of niet vis of vooral eetbaar of niet eetbaar, is dat

Voordracht door Rudi Baert over duikers lokaliseren aan de oppervlakte.

Foto's (2): Roland Wantens.

Eric Sels, voorzitter van de 2*Stage, duikt ook mee als jurylid.

Hippocampus jan./feb. 2018

97

Bondsnieuws

Terugkomst na de laatste duik; de spanning is er even af.

Ik heb reuze genoten van een duik waarbij de hekkensluiter een echte slakkenspotter was. De duikleider heeft zich achteraf verontschuldigd, maar zoiets kost hem echt geen punten. Ik ben zelf ook niet zo'n goede spotter, maar als de duikleider telkens toelaat dat de ploeg mag kijken wat de hekkensluiter gezien heeft, perfect. Zolang hij de lei-

ding maar behoudt. En dat zat goed.

Uiteraard willen we als jury ook plezier beleven aan bepaalde scenario's, er mag ook wel eens wat humor binnengesmokkeld worden. Op een bepaald moment moest ik bijvoorbeeld een redelijk onnatuurlijke rol aannemen: die van de onderdanige vrouw van een nogal bazige echtgenoot die duikinstructeur was (elke relatie met echte personen is louter toevallig).

Pascal heeft zijn rol schitterend ge-

speeld. Op diepte kwam hij lucht bijblazen in mijn 'jacket'. Schitterend vond ik dat! De kandidaten hebben dit eigenlijk ook goed meegespeeld, want aan boord vroeg één van hen aan mijn 'dominante' echtgenoot of hij mocht helpen om mijn vinnen uit te doen.

Ik wil nog afsluiten met enkele tips aan de kandidaten die ze waarschijnlijk van iedereen zullen horen, maar die des te meer kloppen:

Links: Deliberatie van de 2*Stage.

Tijdens de proclamtie wordt er gezongen.

98

Hippocampus jan./feb. 2018

De voorzitter van de 2*Stage roept de geslaagden één voor één naar voor.

Foto's (3): Roland Wantens.

in dit geval veelal het teken: afblijven van die handel…

Foto: Roland Wantens.

Commissie Duikonderricht

Foto's (2): Roland Wantens.

Tafelgesprek.

DD beheers je eigen duikmateriaal. Je zou denken dat dit evident is, maar blijkbaar zijn er toch steeds weer kandidaten die niet vertrouwd zijn met hun materiaal; DD maak geen fouten tegen duikregels; DD luister naar het scenario dat je voorgeschoteld wordt; DD zie ons niet als ervaren duikers; DD verzorg je briefing: kort en 'to the point'; DD gebruik je computer, doe simulaties; DD 'entertain' ons onder water, laat iets zien;

DD zorg dat je weet welke functie de jury vervult binnen NELOS; DD maar vooral: duik en reageer zoals je tijdens een clubduik ook zou doen!

Quizavond.

F o to: R ol an d Wa n t e n s

Pascal Eeckhoudt en Lutgart Stals.

Het was een leerrijke ervaring en ik was geslaagd als jurylid, wat gevierd werd met een slok bubbels na de laatste duik. Bedankt Pascal voor de fantastische begeleiding.  LUTGART STALS

Foto's (3): Roland Wantens.

Kenneth Dupont is geslaagd als 2*Instructeur.

Hippocampus jan./feb. 2018

99

Reportage B ondsnieuws

Grenzeloos spelplezier Het water, waar we allen zo graag in zitten, biedt ons een onuitputtelijke bron aan creatieve, speelse en sportieve activiteiten voor alle leeftijden en niveaus. Hierop wil onze liga inspelen met het nieuwe innovatieve project 'Grenzeloos spelplezier'. De focus ligt vooral op 'plezier'. NELOS probeert met verschillende oefeningen en materialen de trainingen nog iets ludieker te maken.

In samenwerking met:

O

nze duiksportliga NELOS wil alle duikers en niet-duikers kennis laten maken met de nieuwe activiteiten die opgebouwd zijn in verschillende instapniveaus. De jongeren zullen hun hart kunnen ophalen aan de vele diverse spelen boven en onder water. De volwassenen die graag sporten op recreatief niveau, krijgen een zeer breed aanbod aan spelen die jong en minder jong zullen kunnen bekoren. Tenslotte is er ook een sportief niveau waarbij er uitdagende activiteiten aangeboden worden op hoog niveau. Op alle niveaus kunnen duikers zichzelf en anderen uitdagen om het beste van zichzelf te geven.

er zal ook een competitie opgestart worden. Er zullen op verschillende niveaus wedstrijden georganiseerd worden. In 2020 zou NELOS zelfs graag een Vlaams kampioenschap organiseren. Techniek, tactiek, inzicht, samenwerking, fun en spel zijn enkele van de basisingrediĂŤnten om de wedstrijden goed te laten verlopen.

Om jullie allemaal de kans te bieden hieraan deel te nemen, is de 'Werkgroep Grenzeloos spelplezier' volop bezig met het opstellen van oefenfiches en worden er spelkoffers samengesteld. Deze oefenfiches kunnen gebruikt worden tijdens trainingen en zullen ook de basis vormen voor de wedstrijden.

Zoals je kan lezen, zal iedereen zich kunnen uitleven. Het is bovendien uitstekend voor de gezondheid en dat gaat veel verder dan alleen maar het verbeteren van je conditie. Elkaar terugzien in een heel andere context, een nieuwe wereld betreden, verrast worden door wat jij allemaal kan, kortom unieke gelegenheden voor unieke mensen.

NELOS zal dit project niet enkel lanceren tijdens de trainingen van haar leden, maar

In 2018 zal er een vervolg gebreid worden aan het succes van de eerste initiatieven die werden ondernomen binnen LIMOS en WEVOS. Iedereen is welkom; duikers, maar ook niet-duikers die willen kennismaken met deze unieke uitdaging. Nieuwsgierig? Bezoek voor meer informatie de NELOS-website. Ik laat jullie hieronder eens piepen in een spelfiche voor recreanten. 

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

100

Hippocampus jan./feb. 2018

KAREL LOGGHE

Foto: Luc Eeckhaut.

Commissie Geschiedenis OWT

AQUATHLON De individuele proef duurt maximaal 3 minuten 20 seconden waarbij de duiker het lintje van de andere duiker moet afnemen.

Benodigd materiaal DD Lint per deelnemer DD Vinnen DD Snorkel DD Chronometer DD Fluitje voor scheidsrechter DD Hoepel per deelnemer De individuele proef duurt maximaal 3 minuten 20 seconden waarbij de duiker het lintje van de andere duiker moet afnemen.

Veiligheid

Omschrijving van de proef Na het startsignaal duikt de deelnemer met vinnen en lintje aan een onderbeen in het water en tracht binnen de 30 seconden het lintje van de andere deelnemer eerst af te nemen en er eerst mee aan de oppervlakte te komen. Na 20 seconden of wanneer één of beide deelnemers hun lintje kwijt zijn, is er een rustpauze van 40 seconden.

Bij gelijke stand, na twee wedstrijden, zal er in de derde ronde geen tijdslimiet zijn tot één van beide deelnemers zijn lintje kwijt is.

Differentiatie mogelijkheden

Aantal lesgevers nodig/aantal deelnemers DD Scheidsrechter: tijd bijhouden (na 30 sec. fluitsignaal geven voor rust).

DD Begeleider: ruimte bewaken.

DD Deelnemer: 2 deelnemers die tegen elkaar spelen.

Safety voor de lesgever en de deelnemer DD Werk steeds in het diepe gedeelte van het zwembad (min. 2 m diep).

DD Voorzie de breedte van drie zwembanen (+/- 6 m).

De nodige vaardigheden voor deelnemer, minimum niveau van de deelnemer DD 40 seconden stilstaande apneu?

Ruimte De speelruimte kan groter en kleiner gemaakt worden om het spel makkelijker of moeilijker te maken. Let op dat er voldoende beweegruimte is!

Rust Na 15 seconden kan de rusttijd gegeven worden aan de kant van het water of al watertrappelend in het water.

Lint Lint kan langer of korter gemaakt worden om het spel makkelijker of moeilijker te maken.

Opstelling Dieptegedeelte Speler/ Ploeg Ploeg 2 (Indien nodig) Scheidsrechter Begeleider

Fo

s( to'

3 ): I

vo M

a d d e r.

Er zijn nog heel wat meer leuke oefeningen.

Hippocampus jan./feb. 2018

101

Genieten van een virtuele duik tussen dolfijnen.

Reportage B ondsnieuws

krijgt topomkadering De Zwarte Zwanen uit Brugge is de nieuwste onderwaterhockeyclub in het land, maar is er toch al dadelijk in geslaagd om zich te mengen in de bovenste regionen van de sport. De ploeg traint immers in het Olympia zwembad te Brugge, waar ook onze nationale ploegen zich voorbereiden op het WK in Canada.

H

De Red Mermaids zorgen voor ondersteuning.

et laatste trainingskamp van het nationale damesteam Red Mermaids was dan ook het uitgelezen moment om wat topkennis te vergaren.

"Het is natuurlijk een unieke kans om de beste spelers van het land gewoon tijdens je training aanwezig te hebben", zegt Wouter De Buck, voorzitter en trainer van de Zwarte Zwanen. "We zijn dan ook heel blij dat de dames ons willen ondersteunen en voor persoonlijke begeleiding zorgen".

geweekends krijgen de spelers dan ook de kans om een één op één begeleiding te krijgen van de leden van de nationale ploegen.

"We zien het als één van de taken van de nationale ploeg om actief mee te helpen het niveau van het Belgische onderwaterhockey op te krikken", verklaart Frederique Pirenne, manager van de nationale teams: "Onze ploegen blijven na hun trainingssessies dan ook graag wat langer na om de lokale club een sterkere basis bij te brengen".

De Zwarte Zwanen zijn pas sinds maart actief en hebben toch al een volwaardige ploeg die wekelijks traint. Tijdens de sta-

De focus van de Brugse club ligt nu vooral op de stabilisatie van zijn werking en het aantrekken van meer leden. De aanwezig-

De lokale club voorziet voldoende energie voor de hele stage.

102

Hippocampus jan./feb. 2018

Foto's (2): Katrien Verbakel.

Beginnende ploeg

Foto: Wouter De Buck.

Sportcommissie Geschiedenis

BEFOS Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

in de grote onderwaterhockeyfamilie te stappen".

Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Mede -Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G. Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com

De samenwerking is echter geen eenrichtingsverkeer. Door hun lokale aanwezigheid ondersteunt de Brugse club de nationale teams vooral logistiek door de goals en andere materialen te leveren, maar ook door te helpen in communicatie naar catering en het zwembad.

Om het team van de Red Mermaids te bedanken voor de ondersteuning, trakteerden de Zwarte Zwanen met chocolade.

heid van de nationale ploeg kan hierbij helpen, zonder dat de nadruk te veel op prestatie komt te liggen. "We doen het rustig aan en leggen de focus op het plezier. Dat is een eerste vereiste", gaat De Buck verder.

"Op termijn zou het natuurlijk geweldig zijn mochten er enkele Zwarte Zwanen in de nationale ploeg opduiken, maar die vraag moet vanuit de spelersgroep komen. We moeten overigens ook nog eerst beslissen of en wanneer we willen toetreden tot de Belgische competitie. Toch kan ik zeggen dat dit de groep meer zin geeft om actief

Bestuursleden: Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be

"We kunnen dit soort ondersteuning enkel maar toejuichen. We proberen onze nationale teams te professionaliseren en goed te omkaderen zodat onze spelers enkel aan hun training moeten denken. De ondersteuning die we krijgen van de Zwarte Zwanen is dan ook een welkome hulp.

Toch hopen we ook op de steun van alle NELOS-leden te kunnen rekenen, inclusief de duikclubs en zij die momenteel minder voeling hebben met onze sport", verduidelijkt Pirenne. "We willen dan ook graag een 'roadshow' plannen om meer uitleg te geven over onze sport of initiaties te voorzien."

Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Gsm 0475 34 43 17 – vincent.leroy@lifras.be Ivo Hubert Stijn Streuvelslaan 24 – 2630 Aartselaar Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Herwig Van Cotthem Serigiersstraat 24 – 2020 Antwerpen Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat: Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

Clubs die interesse hebben voor onderwaterhockey-initiaties, mogen steeds naar voorzitter.sportcommissie@nelos.be mailen.

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com

 FREDERIQUE PIRENNE,

Vice-président: Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu

MANAGER NATIONALE BEFOS-PLOEG OWH

Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 – 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 – a.bastin.lifras@gmail.com

Hippoëzie

Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Catherine Bes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be

Aan zee In 't niets verglijdt, Zonder misbaar, De hooploosheid Van weer een jaar.

Zijn blik is naar Verlatenheid – Geen uitzicht, waar Men die vermijdt.

De mond blijft stom Tegen den tijd, Want ouderdom Is eenzaamheid.

J.C. Bloem

Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Gsm 0475 34 43 17 – vincent.leroy@lifras.be Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Johan Schoups Schuifelaarstraat 64 – 1800 Vilvoorde Gsm 0477 75 73 61 – johan.schoups@viapass.be Foto: Ivo Madder.

Een gore zee; Aan 't strand daarvan: Van lieverlee Een eenzaam man.

Marc Hiernaux Rue des Alliés 20 – 1190 Bruxelles (Forest) Gsm 0475 46 09 65 – marc.hiernaux@skynet.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be Godelieve Reynaert – godon@lifras.be Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72

Hippocampus jan./feb. 2018

103

NELOS-boetiek Fleece € 45,00

T-shirt kind € 10,00

Longsleeve € 17,00

Polo € 20,00

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak). Meer informatie: boetiek@nelos.be

Regionale boetieks Algemeen verantwoordelijke Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 (afhalingen na telefonische afspraak) boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Regionale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS-Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be ANTWERPEN: Frederik Rausenberger Brandheide 2 – 2880 Bornem Gsm 0492 97 65 64 boetiek.ant@nelos.be

104

Hippocampus jan./feb. 2018

BRABANT: Tiny Heremans Janseniusstraat 41 – 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be LIMBURG: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm: 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be OOST-VLAANDEREN: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be WEST-VLAANDEREN: Isabel Neyrinck Odiel Spruyttestraat 22 – 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) boetiek.wvl@nelos.be

NELOS-structuur?

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ...

Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum

Lopende

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info

Agenda

Maart 2018

22 Open Belgisch Kampioenschap Vin-

10-16 OBK 'shout-out week zoet water

zwemmen

Open Belgisch Kampioenschap fotowed-

Locatie: Stedelijk Sportcentrum, Emiel Van

strijd 'shoot-out' week zoet water

Locatie: Fort II, Wommelgem en Nijlen

Dorenlaan 144, 3600 Genk

Organisatie: NELOSAC

Info: yteughels@skynet.be

Organisatie: Nautilus – 12.30 tot 18.00 u

Locatie: Put van Ekeren

01 Cursus onderwaterfotografie Niveau 2

04 Algemene Vergadering NELOS Organisatie: LIMOS – 14.00 tot 18.00 u

06 Herexamen AI/Initiator M1 + M3

23 Start cursus ATD Locatie: Duikershuis, Meche len – 20.00 u Meer informatie: sdt@nelos.be

Locatie: Duikershuis, Mechelen – 19.00 u

27 Onderwatervideografie – filmtech-

08 Cursus onderwaterfotografie Niveau 1

nieken, compositie en montage

Locatie: Fort II, Wommelgem en Nijlen Info: yteughels@skynet.be

10 Start cursus onderwatervideografie Hippo 267 blz. 80 voor meer info Inschrijven: jo.desmedt@nelos.be

11 Herexamen Module 4 1*I Theorie 13.00 tot 15.00 u Zwembad 15.45 tot 18.00 u

12 Herexamen theorie NI Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u Meer informatie: sdt@nelos.be

15 Antarctica biologieavond Locatie: Huis van de Sport, Boomgaardstr.

22, 2600 Berchem – 20.00 u

17 Workshop voor college 3*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 09.00 u

17 AV College der 3*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 13.00 u

17 Etentje College 3*I 17 Landelijke Anemoondag Locatie: RSG Lingecollege, Heiligestraat 78, 4001 DN Tiel, Nederland Info: www.anemoon.org/anemoondag

17-18 Belgische Duiksportbeurs Info: www.duiksportbeurs.be

25 Afdaling van de Maas 2018 Vinzwemwestrijd Info: annemielantin@yahoo.com

30 Onderwatervideografie - macro en

Locatie: Duikershuis – 20.00 u

Mei 2018 07 Herexamen theorie 2*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 19.00 u

07-13 ONK en ONK starters

Receptie vanaf 16.00 u

17 Start cursus NTD Meer informatie: sdt@nelos.be

20 Onderwatervideografie - breedhoek

15-16 Voordracht 3*I Locatie: Duikershuis, Mechelen

18 Limiet inschrijving Stage 2*I en 3*I De vereiste duiken moeten voldaan zijn; logboekjes nagekeken vóór examen 2*I

19-26 NELOS OC- en CCR-Stage trimix Meer informatie: sdt@nelos.be

26 Duiker-Hulpverlener Examen theorie en praktijk Locatie: Sint-Paulus, E. De Deynestraat 2A, 9000 Gent – 08.30 u

28 OBK 'shoot-out' week zout water Open Belgisch Kampioenschap fotowedstrijd 'shoot-out' week zout water Organisatie: NELOSAC Info: www.nelos.be/OBK

Juni 2018 11-17 ONK en ONK starters

Info: https://onderwatersport.org

30 Antwerp Wet Wheels Dive Day Locatie: de Put van Ekeren – van 09.00 tot 17.00 u

September 2018 03 Limiet inschrijving 1*I 09 AV College der 3*Instructeurs Locatie: Duikershuis, Mechelen – 09.00 u

09 Pre-Zeestage (Pre-Boulouris)

en filmen in team

Voor kandidaten 2*I en 3*I en hun juryleden

Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u

Locatie: Duikershuis, Mechelen – 13.30 u

22 Examen theorie 2*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 09.00 u

Locatie: Boulouris (Zuid-Frankrijk)

Oktober 2018 20 Duiker-Hulpverlener Examen theorie en praktijk 22, 2600 Berchem – 08.30 u

Info: https://onderwatersport.org

Organisatie: NOB

Titelhernieuwing vanaf 12.30 u

Info: yteughels@skynet.be

30-04 Zeestage 2*I en 3*I

Locatie: Huis van de Sport, Boomgaardstr.

'Shoot-out' fotowedstrijd

Locatie: De Waai, Werft 28, 2440 Geel

Thema: sponzen

Organisatie: NOB

Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u

06 Inleveren verhandeling 3*I 15 Academische Zitting

Locatie: Sint Annaland

'Shoot-out' fotowedstrijd

belichting

April 2018

Info: www.nelos.be/OBK

16 Fotografiethemaduik met bbq

09 Wet Wheels evenement Locatie: Stavenisse

November 2018 03 TEC EXPO Locatie: GC De Nestel, Buisstraat 19 C, 2890 St.-Amands – 10.00 tot 22.00 u

11 Examen 1*I Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 09.00 u

11 Post-Zeestage Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 13.00 u

12 Limiet inschrijving examen 3*I 17 OBK-festival TODI, Beringen

17 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie deel 1) Locatie: Duikershuis, Mechelen Tijdstip: 09.00 u tot 17.00 u Info: secretariaat@nelos.be

22 Herexamen theorie 1*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 19.00 u

24 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie deel 2) Locatie: Duikershuis, Mechelen Tijdstip: 9.00 u tot 17.00 u Info: secretariaat@nelos.be

25 Fysieke fitheidstesten Opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.nelos.be/sdt Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt.

Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden? Bezorg ze dan aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus jan./feb. 2018

105

CERTIFICATION INTERNATIONAL

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NederlandstaligeLigaVoorOnderwateronderzoekEnSport

Raad van Bestuur

Commissies

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Commissie Duikonderricht

Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be

Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be

Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Secretariaat & Ombudsman Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat ma. 09.30 u – 11.30 u, wo. 09.30 u – 11.30 u en 14.00 – 16.00 u, vr. 14.00 u – 16.00 u Ombudsman & Aanspreekpunt integriteit (API): Eric Sels Gsm 0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden: tel. +32 2 512 03 04 – arena@arena-nv.be.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari: vóór 5 december Editie maart/april: vóór 5 februari

Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be Ereraad: Wim Van Doeselaer Gsm 0479 82 48 84 – voorzitter.ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter: Catherine De Maeyer voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Jo De De Smedt Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Commissie Biologie

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Jacques Bernaerts, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Ivo Madder, Katrijn Ools, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel, Roland Wantens Ambassadeur: Herwig Van Cotthem Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 – 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 – fax 015 45 02 79 info@swipri.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Advertentietarieven Zie 'Media Pack' op: www.nelos.be/mediapack

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder

Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Gsm 0496 75 04 46 – voorzitter.cdmh@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

Erevoorzitters

Editie mei/juni: vóór 5 april

Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be

Editie september/oktober vóór 15 juni

Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Adresveranderingen enkel richten aan het NELOS-secretariaat: secretariaat@nelos.be

Editie november/december: vóór 5 oktober www.facebook.com/hippocampusredactie

106

Hippocampus jan./feb. 2018

65 jaar

QUAD AIR

Hugyfot onderwaterfotografie

foto: Danny Van Belle

*LED Tank Module sold separately

65

CENTER OF iNTElligENCE. EDGE OF PERFORMANCE. • Magnificently clear display with jumbo size information • A three-row layout comprises all relevant tank pressure data, indicated by 3 different colours • Four buttons for intuitive user interface • Option to view dive time including seconds • Multigas capable • Long battery life, user replaceable Be intelligent. Take the edge of performance.

mares.com

Vision Hero 5/6

Nikon D850

In ons jubileumjaar 2018 plannen we tal van promoties en activiteiten.

Volg ons op de sociale media om op de hoogte te blijven van onze promoties en acties.

www.H1953.com

www.hugyfot.com

SUUNTO EON CORE The compact Suunto EON Core is a great dive companion whether you are just beginning diving or an active diver exploring new depths. The key details of your dive are easy to read from the clear color display with large, prominent digits and intuitive menu logic.

This fully-featured and customizable dive computer is your reliable partner no matter if you’re exploring shipwrecks or admiring the colorful marine life. www.suunto.com

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 267 – jan./feb. 2018

EXPLORE MORE

Zeestage 2*I en 3*I