Hippocampus nr. 269 (mei/juni 2018) by Hippocampus

f Vana ,€1279 af n lijk va Tijde 9,€94

SUUNTO D6I ZULU MET TRANSMITTER

Van 9,€112 lijk Tijde , €829

Inclusief USB-interface

(Blue = Instructors only)

SUUNTO D6I NOVO MET TRANSMITTER

Van 9,€107 lijk Tijde , €779

SUUNTO D4I NOVO MET TRANSMITTER

Van ,€839

Inclusief USB-interface

SUUNTO SUPER SUMMER SALE 2018 D-SERIE MET SLANGLOZE LUCHT-INTEGRATIE NU EXTRA VOORDELIG! In de maanden juni, juli en augustus 2018 zijn er bij de erkende Suunto dealers in de Benelux speciale packs beschikbaar van de Suunto D-serie. Deze packs bestaan uit een Suunto D4i Novo, Suunto D6i Novo, D6i Novo Zulu of Suunto DX met een Suunto Transmitter voor slangloze lucht-integratie. Op = op!

Kijk voor de volledige actievoorwaarden op www.amilcosports.nl of vraag ernaar bij de door AmilcoSports erkende Suunto Dealers in de Benelux.

lijk Tijde , €599

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 269 – mei/juni 2018

SUUNTO DX MET TRANSMITTER

Walvissen spotten Zwemmersjeuk Marmerkreeft Antidoping

65 jaar

foto: Danny Van Belle

Hugyfot onderwaterfotografie

Jouw Sony RX100 in een Hugyfot maatpak! Binnenkort beschikbaar bij uw Hugyfot dealer.

www.H1953.com

www.hugyfot.com

Nr. 269 mei/juni 2018

Het duikmagazine Hippocampus – kortweg Hippo genoemd – draagt de weten-

Van de redactie DOOR IVO MADDER

schappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers,

sportduikers,

instructeurs,

technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: .......4

Reportages Pulsvisserij en de neveneffecten op vissenlarven en haaien....................... 5-6 Zeeduivel 'Vis van het Jaar 2018'.................... 8 Walvissen spotten vanaf de ontbijttafel (Mozambique – Tofo)............................. 12-21 Het mysterie van de wereldveroverende marmerkreeft opgelost........................ 22-25 Alternatieven voor Lightroom................. 26-27 Panoramafotografie onder water.......... 28-30 Harry's Oceanic Cup.................................. 34-39 75 jaar ademautomaten ..........................40-43 Duikmateriaal.............................................44-50 Zwemmersjeuk en schistosomiasis........ 52-55 'Underwater Shootout' in Anilao............59-63

Vaste rubrieken Hippoëzie (Sardine run).....................................9 Persbericht: Hervorming pleziervaartwetgeving..................................5 Mijn buddy ('constant-weight' duiker)... 10-11 Spotlight (Johan Devolder)...................... 32-33 Close-up (Christiaan Van Roeyen)......... 56-57 Jeugdduikhoekje (Skubba & Fred)............... 58 Retro-Hippo....................................................... 64 BEFOS-FEBRAS................................................ 95 NELOS-Boetiek................................................. 96 Lopende agenda.................................................97 NELOS-katern/Hippo-colofon...................... 98

Deze editie is een katern dunner dan je gewoon bent, maar dat wil niet zeggen dat zij niet goed gevuld is met interessante artikels. We brengen het vervolg van 75 jaar duiksport, met 75 jaar ademautomaten. Als vervolg op de wetgeving over exotische zoetwaterkreeften, brengen we nu het mysterie van de wereldveroverende marmerkreeft. Over zoet water gesproken: let op voor parasitaire platwormen. Ook heel wat nieuws over Zeeland, zoals de geplande dijkwerkzaamheden in de Oosterschelde, de ecoriffen, de beschadigde fuiken en de juiste handeling als je duikt in een zone waar ook surfers toegelaten zijn. We stellen je de vis van het jaar voor – de zeeduivel – en brengen je de recentste bevindingen over de neveneffecten van pulsvisserij. Voor de onderwaterfotografen zijn de artikels over panoramafotografie onder water en de alternatieven voor Lightroom wellicht interessant? Voor hen en ook voor iedereen die van het prachtige onderwaterleven houdt, zijn de winnende wedstrijdfoto's van de 'Harry's Oceanic Cup' en de 'Underwater Shootout' in Anilao zeker de moeite waard om te bekijken. De reisreportage over 'Walvissen spotten vanaf de ontbijttafel' zal je zeker ook bekoren. Naast de vaste rubriek 'Close-up', waar een NELOS-fotograaf in de kijker geplaatst wordt, hebben we nu ook de rubriek 'Spotlight', waar we een onderwatervideograaf voorstellen. Uiteraard ook heel wat bondsnieuws in deze

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be. Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be.

Regionale info www.avos.be www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be www.ovos.be www.wevos.be

periodiek, zoals het examen Duiker-Hulpverlener en 3*Instructeur, de privacywetgeving (GDPR), de workshop vintechnieken, de verslagen van de Collegevergadering en de Academische Zitting en zeker niet onbelangrijk: de zeepaardjeswedstrijd 'Guylian Seahorses of the World 2018'. Heb je foto's van zeepaardjes? Doe dan zeker mee, want hierdoor bescherm je het onderwaterleven en bovendien heeft elke deelnemer sowieso prijs. Dit jaar kan je bovendien meedoen met een videofilm over zeepaardjes. Veel leesgenot en geniet van je zomerse duikdagen.

Ivo Madder

Coverfoto: De wobbegong wordt door de Aboriginals (Australië) 'harige baard', maar ook bakerhaai of tapijthaai genoemd. Deze wobbegong werd gefotografeerd in Raja Ampat. Camera Nikon D700, ISO 100, 1/250 sec, f/22, lens 16-35 mm f/4.0. Fotograaf: Rudy Van Geldere.

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010. In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland. Call Center: +32 3 253 69 16. Hippocampus mei/juni 2018

Inhoudstafel Bondsnieuws

Theorie 3*Instructeur

Ondanks het zware examen zijn er toch maar liefst vijf geslaagden.

Gegevensbescherming

GDPR of Algemene Verordering Gegevensbescherming, ook voor jouw club.

Jacques 40 jaar bij Hippo

Jacques Bernaerts was 40 jaar lang actief bij het redactieteam van Hippocampus.

Antidoping

Wat is doping? Zijn er ook dopingcontroles mogelijk bij NELOS?

AV College der 3*I's

Kort verslag van de Algemene Vergadering van het College der 3*Instructeurs.

Academische Zitting

Een impressie van de AV NELOS-Instructeurs en de Academische Zitting.

Zeeuws nieuws

Beschadiging van fuiken

door duikers, al 81 vernield dan niet per ongeluk.

zijn, wordt er een 82 gestort toplaag aangebracht.

Zeepaardjeswedstrijd

Asssitent OW-videograaf

Nieuws vanuit de Commissie Deltagebied, over de dijkverstevigingen.

Veilig snorkelen

Als je gaat snorkelen, zijn er ook regels waar je je best aan houdt.

Examen DHV

Eerste examensessie nieuw concept Duiker-Hulpverlener theorie en praktijk.

Recent werden er fuiken

Binnenkort gaat de wedstrijd 'Guylian Seahorses of the World' weer van start.

Conflict duikers/surfers Kom je aan de oppervlakte

er ook surfers bezig zijn, 94 als gebruik dan zeker je OSB.

Ecoriffen in de O-Schelde Nadat de staalslakken

De workshop Vintech-

is ook populair bij 90 nieken duikers.

Verhandeling 3*I Vijf kandidaten hebben hun

voor de Zeestage 95 ticket verzilverd..

Reportage

Foto: Hans Hillewaert.

Biologie

Pulsvisserij

en de neveneffecten op vissenlarven en haaien

Neveneffectstudie van garnaalpulsvisserij levert geruststellende resultaten op. De pulsen (of minieme elektrische prikken) die men toepast in de garnaalpulsvisserij veroorzaken gĂŠĂŠn misvormingen bij visseneitjes en -larven. De eitjes en larven ontwikkelen zich normaal en tijdens de experimenten is er slechts in zeer kleine mate extra uitval gemeten in de jonge levensstadia. Dit blijkt uit een doctoraatstudie van Marieke Desender.

Tekening: ANP Infographics - bron: rijksoverheid.nl/afp.

en aanzien van 'elektrisch vissen' heerst in de maatschappij een zeker voorbehoud. Er circuleren ook verhalen over een vermeende biologische impact op bepaalde mariene diersoorten. Een ILVO/UGent doctoraat ging daarom, met een reeks uitgebreide experimenten, op zoek naar bevestiging/ontkenning van de mogelijke negatieve neveneffecten. Behalve de effecten op de eerste levensstadia van vissen onderzocht doctoraatshouder Marieke Desender ook of de pulsen een invloed kunnen hebben op het prooizoeken van rog- en haaisoorten met hun typisch elektrosensitief orgaan. "De geteste hondshaaien blijken tijdens hun foerageergedrag geen enkel effect te ondervinden van de pulsen". Hippocampus mei/juni 2018

Reportage Verschillende eerder uitgevoerde wetenschappelijke onderzoeken toonden aanzienlijke duurzaamheidsvoordelen van garnaalvissen met elektrische puls, qua teruggooi, qua bodemberoering en qua brandstofverbruik. Er kan veel selectiever worden gevist op de doelsoorten (met minder ongewenste bijvangst tot gevolg). De sleepnetten hoeven minder over de zeebodem te 'ploegen'. Het verlaagde brandstofverbruik is goed voor de CO2-uitstoot en voor de portemonnee van de visser. "De nieuwe onderzoeksresultaten openen perspectieven voor de pulsvisserij als techniek voor de garnaalvissers", klinkt het.

'Indianenverhaal' in verband met eitjes en larven van tong en kabeljauw? De hypothese was dat de garnaalpulsvisserij de aangroei van visbestanden zou kunnen bedreigen, door schade aan of extra sterfte van de eitjes, larven of juvenielen. De garnaalvisserij gebeurt in ondiepe kustwateren. In de waterkolom van die kustwateren zweven de zogenaamde prille levensstadia van onder andere tong en kabeljauw. In experimenten stelde Marieke Desender dus verschillende larvale stadia (7 groeifases voor kabeljauw en 2 groeifasen voor tong) telkens gedurende 5 seconden bloot aan 5 pulsen per seconde. "Dergelijke veldsterkte, duur, frequentie en amplitude is het maximum of zelfs een overschatting van wat in de zee kan worden ervaren als het pulstuig passeert, namelijk enkel vlak tegen de elektrode (de kabel die de pulsen uitstuurt) en als er zeer traag wordt gevaren". Er werden geen misvormingen waargenomen en er was door de band geen verschil in overleving te meten tussen de controlegroepen en de gepulste groepen. Enkel bij de jongste stadia van kabeljauwlarven (2 en 26 dagen oud) bleek er een verschil in sterfte van respectievelijk 12% en 16%, in vergelijking met de normale verliezen in die levensfase. In het tussenliggende stadium, de larven van 11 dagen oud, was er geen beïnvloeding. "In de vrije natuur groeit uiteindelijk minder dan 1% van alle visseneitjes uit tot een volwassen vis. Er is dus sowieso zeer veel uitval in alle prille levensstadia samen. De kans is erg klein dat de waargenomen extra sterfte in 2 van 7 larvale stadia een effect zou kunnen hebben op de totale po-

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Hans Hillewaert.

Biologie

Een 1 week oude larve van de tong. De pulsvisserij veroorzaakt bij hen geen misvormingen.

pulatievernieuwing van kabeljauw als men zou beginnen met garnaalpulsvissen. Ook al omdat er maar een miniem percentage van de eitjes, larven en juvenielen net in de bodemzone zweeft op een strook waar het sleeppulsnet zijn wekveld activeert". Verdere studies naar langetermijneffecten op vernieuwing van populatie worden nog gepland.

'Indianenverhaal' in verband met het voedselzoekorgaan van haaiensoorten? Hondshaaien, en haaien in het algemeen, hebben elektro-sensitieve organen om te jagen. Via deze organen detecteren de dieren elektrische veldjes die worden gegenereerd door onder andere de ademhaling of de hartslag van hun levende prooien. De hypothese was dat de bewuste zoekorganen konden verstoord geraken als de haaien in de buurt van werkende garnaalpulstuigen zouden fourageren. "Ook dat is niet het geval, blijkt uit ons onderzoek. In onze proeven werden pulsen gebruikt van verschillende sterkte (zowel van het pulstuig voor garnaal als voor platvis). Telkens bleek dat de tijd tussen de start van het zoekgedrag van de hondshaai tot de effectieve beet (naar een gesimuleerd elektrisch veld van een prooi) niet werd beïnvloed door blootstelling aan aanwezige visserijpulsen", zegt onderzoeker Desender. Er is dus geen verband te vinden tussen de wijze van foerageren van de haaien en de vraag of er al dan niet pulsen worden uitgestuurd. De prooidetectie van haaien wordt niet aangetast door een pulsvisserijtuig.

Conclusie: Ja of nee voor pulsvisserij? Marien wetenschapper Hans Polet (ILVO) werkt al 20 jaar op het onderwerp pulsvisserij. "Naar de resultaten van dit doctoraat

werd reikhalzend uitgekeken. Dit is goed nieuws voor een techniek waarover wij, op basis van aanzienlijke en sterk gedocumenteerde ecologische voordelen, gunstig durven te spreken". Op 16 januari 2018 is er in Straatsburg een stemming geweest over pulsvisserij. Een meerderheid van het Europees Parlement heeft gestemd voor het afschaffen van pulsvissen. Recent sprak het Europees parlement zich uit tégen alle vormen van pulsvisserij. In het trilateraal overleg met de Commissie en de Raad van Ministers komt het dossier nu op de agenda. Het politiek standpunt voor een ban heeft wellicht verband met de toorn van de Engelse, Belgische en vooral Franse vissers die de visserijdruk voelden toenemen in de Zuidelijke Noordzee, vanwege de 84 Nederlandse tongpulsvaartuigen. Die zijn op initiatief van hun regering, op (te) grote schaal, onder de vorm van een 'wetenschappelijk experiment' overgeschakeld op pulsvissen. Het gevolg was een competitief voordeel voor de Nederlanders, ten nadele van de klassieke visserijtechnieken. Volgens Polet moeten garnaal- en tongpulsvisserij apart worden beoordeeld. "Wij streven naar een genuanceerd beeld. De garnaalpulsvisserij staat volgens ons op punt. Bij tongpulsvissen is er nog iets meer (kleinschaliger!) effectonderzoek nodig. Maar de ecologische voordelen maken het interessant genoeg om een pad naar implementatie uit te tekenen. Gereglementeerd, gecontroleerd en wetenschappelijk begeleid".  GREET RIEBBELS (ILVO COMMUNICATIE) EN HANS POLET (WETENSCHAPPELIJK DIRECTEUR VISSERIJ)

The Ultimate Diving Experience

in jouw achtertuin!

Een onvergetelijke onderwaterbeleving bij TODI op de be-MINE site te Beringen.

UNIEKurg,

• Warm water van 24 graden • 4000 tropische vissen • 30 soorten vissen • Prachtige decors! • Snorkelen, duiken en vrijduiken • Inkijk in het aquarium via de ramen • Brasserie met reuzengroot aquarium • Klimparcours voor de kids in de buurt

b voor Lim opa! Eur België en

Zomer deals! Geldig juni, juli, augustus en september! • De Zomerduik: 1 duik voor € 25 (eigen materiaal) • De Combiduik: 1 duik + materiaal + mijnwerkersgerecht € 49 • Dagkaart Week: duik zoveel je wil voor € 50 • Dagkaart Weekend: duik zoveel je wil voor € 60 EXTRA: op woensdagen om 19 uur zorgen wij voor je duikbuddy!! TODI is het eerste indoorduikcentrum waar je in optimale en veilige omstandigheden kan duiken en snorkelen in een zeer groot aquarium tussen 4.000 kleurrijke, tropische zoetwatervissen. Iedere bezoeker kan de ontdekking van de onderwaterwereld mee beleven via 6 ramen, of zelf gewichtloos zweven tussen de decorelementen onder water. Nadien kan je gezellig iets eten of drinken in de TODI-brasserie, gehuisvest onder het duikbassin van 6.500.000 liter helder water. Kortom: duiken is hier een belevenis voor ontdekkingsreizigers van 8 tot 88 jaar.

TODI Be-Mine 1

•

BE 3582 Beringen

•

+32 11 36 40 40

www.todi.be

•

info@todi.be

Reportage Biologie

ZEEDUIVEL

'Vis van het jaar 2018' De 'vis van het jaar' is zeker geen schoonheidswedstrijd. Gelukkig maar, want anders had de zeeduivel geen kans. Net als in 2010 kreeg hij ook dit jaar deze titel. Zeeduivels hebben een grote, lelijke kop die tot twee derden van het gewicht van de vis kan bedragen. Die kop wordt meestal al aan boord van het vissersschip verwijderd, zodat je in de viswinkel enkel de vlezige staart aantreft.

e meeste mensen kennen zeeduivel onder de naam 'lotte' of 'staartvis'. Sinds 2016 mag de naam 'lotte' niet meer gebruikt worden (cfr. Lijst officiële benamingen voor visserijprodukten – KB van 22 mei 1996, verschenen in het Belgische Staatsblad van 7 augustus 1996). Dit om verwarring met de Franse benaming voor de zoetwatervis lotte (Lota lota), die in het Nederlands kwabaal heet, te vermijden. Samen met zeewolf is zeeduivel één van de lelijkste vissen met een monsterachtig uiterlijk. Maar het is wel één van de lekkerste vissoorten met nauwelijks graten. Hij wordt omschreven als zeer smakelijk en omdat de vis erg mager is, past hij goed in lijnvriendelijke voeding. Het vaste visvlees maakt dat je hem op verschillende wijzen kan bereiden; bakken, stomen, roken, grillen, ... Zijn smaak houdt stand in zowel complexe als eenvoudige gerechten. Enkele decennia geleden was zeeduivel zeer geliefd en bovendien een allemansvriend. Hoewel het de ideale vis is voor wie niet van vis houdt, kiezen tegenwoordig nog maar weinig mensen voor deze soort. Daarom oordeelde de Vlaamse marketingorganisatie VLAM dat de soort qua bekendheid best wel een duwtje in de rug kan gebruiken. Omdat de toestand van de zeeduivelpopulatie het toelaat, vonden de Vlaamse visserijwetenschappers dit geen slecht idee.

sen vooral in het Engels Kanaal, de Keltische Zee, de diepere delen van de centrale Noordzee en in de zomer ook in de Golf van Biskaje. Onze Belgische vaartuigen vissen dus in gebieden waar twee soorten zeeduivel leven: de gewone zeeduivel (Lophius piscatorius) en de zwarte zeeduivel (Lophius budegassa). Meer dan 80% van de vangst betreft de gewone zeeduivel. Noch aan boord, noch in de vismijn wordt er onderscheid gemaakt tussen de twee soorten. Ze worden dus door elkaar verkocht onder de naam 'zeeduivel', wat volgens een Europese wetgeving al sinds 2014 niet meer toegelaten is. Hoewel beide soorten op elkaar gelijken zijn er wel degelijk verschillen. Het meest zichtbare kenmerk is de kleur van het buikvlies dat net onder de huid rond het staartvlees zit. De gewone zeeduivel heeft een wit buikvlies, de zwarte zeeduivel een zwart. Dat buikvlies is goed zichtbaar als de kop afgesneden is en als het zwart is, kun je het zelfs wat zien doorschemeren op de buikzijde. Er zijn nog enkele kenmerken, maar die zijn meestal niet meer zichtbaar bij het staartstuk dat verkocht wordt in de (vis)winkel. Het dieet van de zeeduivel bestaat hoofdzakelijk uit macrofauna (grote ongewervelde dieren) en vis. Zeeduivels zijn slechte zwemmers, wat een heuse handicap is als

je op vis wil jagen. Om aan voedsel te geraken stellen deze goed gecamoufleerde vissen zich verdekt in de bodem op, zo'n 100 tot 1.000 meter diep. Hun rugvin is uitgerust met een soort 'hengel met aas op het uiteinde'. Hiermee lokken ze hun prooi, die – als ze in de buurt van hun bek komt – d.m.v. zuighappen naar binnen geslokt wordt. De hengel van de gewone zeeduivel is op het eind opgesplitst in twee flapjes, die van de zwarte zeeduivel loopt uit in een punt. Als je echt de Belgische 'Vis van het Jaar 2018' of althans de lokale zeeduivel wil eten, moet je extra letten op de wetenschappelijke naam op het etiket. Zeker als je zeeduivel uit het diepvriessegment koopt. Opmerkelijk is dat België jaarlijks ongeveer 2.060 ton zeeduivelstaarten importeert, waarvan bijna 60% afkomstig is uit China. Daar vissen ze op de Chinese zeeduivel (Lophius litulon). Ongeveer 30% van de import komt uit onze buurlanden Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk – die dezelfde soorten als onze vissers vangen – en 10% uit Canada, de Verenigde Staten en Brazilië onder de vorm van de Amerikaanse zeeduivel (Lophius americanus) en de zwartvinzeeduivel (Lophius gastrophysus). In theorie heb je dus 50% kans dat je een 'lokale' zeeduivel (gewone of zwarte zeeduivel) koopt.  IVO MADDER

Hippocampus mei/juni 2018

Foto's (2): A. M. Arias – www.ictioterm.es

Links: De gewone zeeduivel. Rechts: De zwarte zeeduivel.

Zeeduivel is op z'n best van juli tot maart. Belgische vissers voeren jaarlijks om en bij 500 ton aan, wat neerkomt op 1.500 ton mét kop. Toch is zeeduivel voor onze vissers geen doelsoort, maar een bijvangst bij het boomkorvissen op tong en pladijs. Ze vis-

HippoĂŤzie

Sardine run Zuid-Afrika in mei, zeven duikers op een rib, de tijd gaat voorbij, tot plots een schaduw ontstaat, de zee zijn duivels ontbindt, grommend ontwaakt en het feest begint Het buffet wordt uitgestald, de feesttafel gedekt, de plaatsen zijn duur, de tijd beperkt Dolfijnen, orka's en haaien zijn op het appel, ook bultruggen, jan-van-genten en marlijnen zijn erbij en genieten van dit spel, alles is razernij en voor de sardienen is dit de hel Er wordt gevreten en gejaagd, links, rechts, boven en onder, toestemming wordt niet gevraagd de duikers aanschouwen het wonder Visolie is overal, de sardienen kunnen geen kant meer op, een slachting op dit bal, een bultrug golft de sardienen door zijn kop en alsof de tijd zelf erdoor in versnelling is gegaan,

Foto: Mark Addison.

is alles plots over en op

Jo De Mey, Duikclub De Waterman

Hippocampus mei/juni 2018

Kevin maakt zich klaar voor een vrijduik in het diep gedeelte.

Foto' (4): Patrick Van Hoeserlande.

Mijn buddy

De 'constant-weight' duiker De 'constant-weight' duiker In het kader van het artikel over de cursus vrijduiken (zie Hippo 264 'Zo vrij als een duiker') maakte ik kennis met mijn buddy van vandaag. Kevin Moonen doorloopt al enkele jaren het

opleidingstraject vrijduiken van NELOS en bezit op het moment van onze afspraak het vrijduikbrevet 3*FD. Hoewel hij volgens verschillende disciplines duikt, heeft hij een lichte voorkeur voor het bereiken van de dieptes op vinkracht en met een constant gewicht.

Na de begroeting profiteer ik van mijn extra tijd om even in zijn duikbak te gluren. Veel zit er natuurlijk niet in, want naast een ABC-uitrusting en een goed duikpak heeft een vrijduiker niet veel nodig. Je duikt immers vrij van alle materiële last. Wat wel opvalt, zijn de uiterst lange vinnen die uit zijn bak puilen. Deze vinnen geven een goede indicatie van de ernst waarmee de vrijduiker zijn discipline uitoefent, want ze betekenen een investering en vereisen dus een geëngageerde beslissing. Als beginner en twijfelaar heb ik slechts zwembadvinnen in mijn bak liggen.

Zoals voor elke duiksessie starten we met de algemene briefing. De veiligheidsmaatregelen hier zijn enigzins anders dan die bij vrijduiken in diepe zwembaden. Hoewel het zicht enkele meters bedraagt en door pers luchtduikers als 'uitstekend' beschouwd wordt, is het toch te beperkt om een vrij duiker tijdens zijn volledige duik te kunnen volgen. Duidelijke afspraken voor aanvang van iedere duik, dat zijn er tussen de 20 en 30 per openwatersessie, zorgen ervoor dat de buddy weet wat er gebeuren zal en dus ook wanneer er iets fout gaat. Bij dit soort duiken neemt de buddy de rol van veiligheidsduiker op zich, eerder dan van metgezel tijdens het duiken zelf. Na het afgeven van onze sleutels aan de veiligheid aan de kant, zoeken we een weg tussen al het flessengeweld op het ponton. Als ik al de anderen gebukt zie gaan onder het gewicht van flessen en lood, dringt de ware betekenis van het woord 'vrij' tot me

Een beeld vinden is een combinatie van geluk en goed afspreken.

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Ivo Madder.

k kom bewust een beetje vroeger op de duikplaats aan, want zo krijg ik de kans mijn materiaal klaar te maken voordat Kevin de parking oprijdt. Het is immers gemakkelijker iemand te interviewen en te fotograferen als je zelf je materiaal niet meer moet manipuleren.

door. Het enige zware dat we te water laten, is het gewicht aan onze boei. Deze boei, waaraan onze daallijn is vastgemaakt, zal de komende twee uur ons refentiepunt zijn. We checken voor aanvang onze uitloding. Omdat we beginnen met enkele horizontale vrijduiken in het ondiep gedeelte van de put, zorgen we ervoor dat we vlottend zijn en blijven. We willen immers dat indien er iets gebeurt, we op natuurlijke wijze aan de oppervlakte komen drijven. Dit is onwaarschijnlijk, omdat we volledig binnen onze persoonlijke comfortzone duiken, maar veiligheid boven alles. Tijdens de diepe duiken zullen we met een 'lanyard' vasthangen aan de daallijn en dus gemakkelijk te vinden zijn, maar eerst gaan we volledig vrij duiken. Vóór elke duik vertellen we de andere de richting en de geplande afstand van de duik. Daarna vraag je je buddy of hij er klaar voor is en start je je persoonlijke voorbereiding. Op het einde van je voorbereiding glip je de stille wereld in om er ten volle te genieten van je korte aanwezigheid. In tegenstelling tot het lawaai dat je als flessenduiker met je meebrengt, verloopt een vrijduik volledig in harmonie met de omgeving. Zelfs de vissen reageren nauwelijks op je aanwezigheid. De visuele indrukken dringen dieper tot je door, terwijl je onderbewustzijn naar de toestand van je lichaam peilt. Terwijl Kevin geniet van fauna en flora, volg ik hem met de boei aan de oppervlakte in de richting die hij voor zijn duik aangewe-

7 meter diep zien. De veiligheid zal dus bij het koordsignaal aan zijn afdaling moeten beginnen, niet gesteund door de visuele verificatie zoals die mogelijk is in helder water.

zen heeft. Hoewel ik weet dat hij zelf geen bubbels als teken van zijn aanwezigheid achterlaat, betrap ik me erop dat ik automatisch uitkijk naar opborrelende luchtbellen. Die laatste verraden duo's of trio's, maar niet de enkeling die mijn aandacht vereist. Gelukkig verschijnt hij binnen de afgesproken afstand in mijn gezichtsveld, waarna ik nauwlettend zijn recuperatieademhaling volg. Ik wend mijn aandacht pas van hem af als hij zijn OK-teken geeft en de observatietijd van één minuut voorbij is. En dan mag ik me voorbereiden voor mijn bezoek. Om de beurt verkennen we rustig en relax het water van de Put van Ekeren. 'Samen' in stilte het onderwaterleven en de beelden opzoeken. Dat laatste valt niet mee, omdat we aan het wateroppervlak maar een ruw idee van de referentiepunten hebben. Een beeld vinden is een combinatie van geluk en goed afspreken. Als de zon laag staat, zwemmen we met onze boei naar het diepere gedeelte. We laten het lood vallen op een plaats waar de bodem op 15 meter ligt. Als de daallijn goed vastligt, besluit ik mijn dikkere handschoenen aan te doen. 15 meter betekent immers dat we bij iedere duik de thermocline doorbreken en dus een grote temperatuursval zullen ervaren. We kijken even naar beneden en besluiten dat we amper

Kevin klikt als eerste zijn 'lanyard' vast en vertelt me dat hij eerst in 'free immersion' naar beneden gaat. Deze discipline laat een grote beheersing van de daalsnelheid toe en is hierdoor ideaal om aan diepe duiken te beginnen. Ik besluit om dezelfde techniek toe te passen voor mijn eerste verticale duiken. Zowel het beperkte zicht, de duisternis in de omgeving van de tennisbal – die de gewenste diepte markeert – als de temperatuursverschillen vallen mee. Gelukkig. Na een paar duiken concluderen we dat alles goed gaat en schakelen we over op 'constant weight'. De uitdaging is nu het continu klaren van de oren en de daal snelheid onder controle houden. Op diepte komt de draai en het duidelijk geven van het signaal 'ik stijg op'. Met de hand aan de daallijn 'volgt' de buddy de duik en van zodra hij de dubbele ruk aan het koord voelt, duikt hij onder, zwemt de vrijduiker tegemoet en begeleidt hem naar de oppervlakte. Alles verloopt gemoedelijk, gedisciplineerd en rustig. Boven genieten we van de rust en de reflectie van de ondergaande zon op het wateroppervlak. Op het afgesproken uur halen we de daallijn op en zwemmen we naar de kant. Daar volgt een korte debriefing en een uitwisseling van de ervaringen met de veiligheid aan de kant. Onderling hebben we onze duiken al tijdens ons verblijf op het water besproken, maar nu kunnen we die met een derde delen. Dank je wel Kevin om mijn buddy en veiligheid te zijn en me te introduceren in het vrijduiken in open water. Als ik de parking verlaat, vink ik in gedachten één van de

Kevin overloopt de veiligheidsmaatregelen voor zijn vrijduik.

Profiel Kevin Moonen Startjaar duiken: 2005 (perslucht), 2015 (vrijduiken). Aantal duiken: een 500-tal persluchtduiken, het aantal vrijduiken wordt niet zo precies bijgehouden. Huidige club: Lagoondivers. Duikbrevet: 3*Duiker. Andere brevetten: 3*FD, Basis-NitroxDuiker. Speciaal materiaal: naast een klassieke duikuitrusting en aangepast vrijduikmateriaal niets speciaals. Favoriete duikstek 'onze wateren': Gorishoek ‘De Blokken’ en Wissenkerke. Favorieten duikstek buitenland: geen specifieke voorkeur, want weinig duiken in het buitenland. Voorkeur soort duik: 'constant weight' als vrijduiker. Meest spectaculaire duik: een snorkelduik/vrijduik in Zuid-Afrika (Indische Oceaan, nabij de monding van de Groot Brakrivier) in het kader van een populatiestudie bij haaien. "Tijdens deze duik kwamen we eerst een volwassen maanvis (Mola mola) tegen en later hadden we drie witte haaien (Carcharodon carcharias) rond ons zwemmen".

facetten van het sportduiken af. Benieuwd wat de volgende buddy mij als speciale ervaring zal aanbieden. Ken je iemand die interessant duikt en me als zijn of haar buddy wilt? Of ben je zelf zo'n buddy, contacteer me dan via mijn e-mailadres patrick.vanhoeserlande@ nelos.be.  PATRICK VAN HOESERLANDE

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Diversity.

Reportage Reisverhaal

Indische oceaan

Walvissen spotten vanaf de ontbijttafel Mozambique staat in het duikmilieu niet meteen bekend als 'the place to be', maar als je weet dat hier zowel walvishaaien, manta's, dolfijnen als rifhaaien en in bepaalde maanden ook bultruggen zitten, is dit zeker een bestemming die je eens wil uittesten. Zodoende trokken Dirk Wuyts, Sandra Beert en Philippe Beinaerts eind september 2017 op 12

Hippocampus mei/juni 2018

duikreis.

Duiken gebeurt hier met RIB's die vanop het strand te water worden gelaten. De duikers houden zelf de boot mee in evenwicht terwijl een tractor hem het water in duwt en dan is het elke keer even spannend; we duwen de boot de branding in tot de motoren de bodem niet meer raken. "Ladies up!", klinkt het verlossende signaal wanneer het zwakke geslacht – dat vinden ze hier blijkbaar – als eerste aan boord mag kruipen. Stoere mannen als we zijn, hijsen we ons pas op de boot nadat we een paar stevige golven over ons heen hebben gehad. De golven? Wen er maar aan, want in Mozam-

bique wordt zorgeloos gevaren en gedoken bij een zeegang die geen zinnig mens op de Oosterschelde of de Noordzee ooit zou durven trotseren. Wie hier niet zeeziek wordt, heeft een sterke maag! Wij duiken met 'Diversity Scuba', maar de andere duikscholen in Tofo volgen ongeveer dezelfde dagplanning. 's Morgens vroeg vertrekt een groep voor twee duiken naar de diepere, verderaf gelegen riffen, met twee flessen per duiker aan boord. Rond de middag vertrekt een andere boot voor één duik op de ondiepe riffen dichter bij de kust. Tussen de twee 'duikboten' vertrekt nog een derde RIB voor een zogenaamde 'Ocean Safari', een snorkeltrip dus. In theorie kan je na de twee diepe ochtendduiken nog mee voor een derde, ondiepe duik, maar dat lukt ons nooit. Door de relatief lange vaartijd (tot 45 minuten voor de verst gelegen riffen) en de intensieve duiken is twee per dag eigenlijk genoeg. Voor duikers is een 'Ocean Safari' ideaal tijdens de rustdag vóór je veilig op het vliegtuig kan. Laat ons er geen doekjes om winden: Tofo is niet de gemakkelijkste duikbestemming. De zichtbaarheid bedraagt tussen 12 en 18 meter – prima voor wie gewoon is aan de Oosterschelde, maar een pak minder dan

op andere tropische bestemmingen. Er staat een behoorlijk sterke stroming en de deining is voelbaar tot op 10 meter diepte. De mooiste, verderaf gelegen riffen hebben hun diepste punt rond de 32 meter en hun ondiepste rond de 20 meter. En omdat de dichtstbijzijnde caisson in Durban ligt (inderdaad, in buurland Zuid-Afrika, op 1.000 kilometer afstand!) zijn decompressieduiken absoluut niet toegestaan. Een nitroxbrevet is dus een must om aan een deftige duikduur van 50 minuten te komen. 'Diversity Scuba' biedt nitrox aan voor een verwaarloosbare meerprijs en gaat er ook verantwoord mee om. Elke fles wordt door de gebruiker nauwkeurig geanalyseerd. Al die stroming en het minder goede zicht omwille van het plankton heeft echter ook voordelen. Inderdaad: groot wild en daar zijn we voor gekomen. Tofo is uiteraard niet immuun voor de overbevissing van de Indische Oceaan en dus zijn er lang niet zoveel manta's, haaien en walvishaaien meer als 30 jaar geleden, maar ze zijn er wel degelijk en ze hebben zich van hun beste kant laten zien. Van de pakweg vijftien verschillende duiklocaties (diep en ondiep) in de baai van Tofo hebben we er zeven bezocht. Aan de noordelijke kant maak je meer kans op haaien, walvissen en manta's. Aan de zuidelijke kant worden meer walvishaaien gespot.

Foto: Dirk Wuyts.

alvis zien bij het ontbijt. Het klinkt niet bepaald ethisch verantwoord en zelfs illegaal, maar in Tofo is het realiteit. Met een beetje geluk – en dat hadden we – is een springende bult rugwalvis het eerste wat je ziet wanneer je 's morgens het gordijn van je hotelkamer opentrekt. In dit duikersdorpje in het Zuiden van Mozambique is een kamer met zeezicht dus echt z'n geld waard. Aan de ontbijttafel op het terras gaat de show verder: in het hoogseizoen (juli tot november) zie je 's morgens tientallen bultruggen vanop het strand. Ook tijdens het duiken worden we getrakteerd op een non-stop walvisconcert. Jammer genoeg lieten ze zich alleen horen, niet zien.

De RIB te water laten is een belevenis.

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Dirk Wuyts.

Reportage Reisverhaal

Prachtige goudgele stranden.

de reis naar Tofo Na een bijna 11 uur durende vlucht, met vertrek vanuit Schiphol, landen we iets na 21.00 uur in Johannesburg, waar we worden opgepikt door het personeel van 'Linga Longa Guesthouse'. De volgende dag nemen wij het vliegtuig naar Moputo, de hoofdstad van Mozambique, gevolgd door een binnenlandse vlucht naar Inhambane. Vandaar is het nog een half uurtje rijden naar het dorpje Tofo. Dit wordt onze uitvalsbasis voor een 6-tal dagen. Maar voor het zover is, beleven we eerst nog een bizarre Kafka-situatie in de luchthaven van Johannesburg: nadat onze koffers via de bagageband afgevoerd zijn, vraagt de check-in bediende om onze handbagage op de weegschaal te zetten. We hebben meer dan de toegestane 7 kg per persoon bij en krijgen te horen dat we een deel moeten achterlaten en/of overladen in onze grote koffers, wat uiteraard onmogelijk is aangezien die al van de transportband zijn verdwenen. Er volgt een hele discussie en na een vijftal minuutjes zegt één van haar collega's kurkdroog dat ons gewicht geen enkel probleem is en dat we de handbagage gewoon op het vliegtuig mogen meenemen. Moraal van het verhaal: een beetje argumenteren en wat stemverheffingen kunnen helpen om toch je gelijk te halen!

Hippocampus mei/juni 2018

De binnenlandse vlucht duurt veel langer dan voorzien. In plaats van 1,5 uur met een rechtstreekse vlucht, zijn we nu meer dan 6 uur onderweg omdat de luchtvaartmaatschappij het hele vluchtschema aangepast heeft en er vanaf nu steeds een tussenlanding op Maputo gemaakt moet worden.

Om Mozambique binnen te mogen, heb je een visum nodig dat je ter plaatse op de luchthaven kan aanschaffen. Aan de visumbalie betaal je de kostprijs van het visum (€ 35,00 of $ 40,00) best met een kredietkaart.

In Tofo aangekomen, is het letterlijk nog één minuutje stappen naar Tofo Mar, het enige hotel van de regio waar we zeven nachten zullen verblijven. We hebben hier een 'deluxe' kamer geboekt met terras en zeezicht; een extraatje dat we ons zeker niet wilden ontzeggen aangezien de bultruggen hier vlakbij passeren. De kamer – met kingsize bed – en badkamer zijn zeer ruim, strak ingericht en voorzien van alle comfort. Toch vallen er hier en daar wat mankementjes te noteren. Zo werkt de tv niet (hebben we ook niet echt nodig), is de kluis stuk en loopt de badrand iets te schuin af naar de verkeerde kant,

waardoor de badkamer gedeeltelijk onder water staat na het douchen. Enkele ongemakjes die we er met de glimlach bijnemen, want het uitzicht vanuit de kamer op het goudgele strand en diepblauwe oceaan is adembenemend mooi! We pakken snel onze bagage uit en trekken dan het dorpje in op zoek naar een leuke eetgelegenheid. Tofo is zeer klein en bestaat slechts uit enkele zandwegen, maar er zijn gelukkig wel een paar leuke eettentjes met vooral verse visgerechten en pizza's. Het is er spotgoedkoop en bovendien lekker. Voor één pizza en drie cocktails betalen we 1000 Metical (ongeveer 13,00 euro). Aangezien we morgen vroeg uit de veren moeten, maken we het niet te laat en kruipen we op tijd ons bedje in. We dromen alvast van manta's, bultruggen en rifhaaien! Om 07.30 uur worden we bij 'Diversity Scuba' verwacht voor onze eerste duik, dus zitten we om 06.45 uur al aan de ontbijttafel. Het ontbijtbuffet is uitgebreid. Vanuit de ontbijtruimte zien we ook enkele bultruggen in de verte passeren. Sommige dieren maken zelfs een sprong en dat lokt bij ons natuurlijk de nodige euforie uit. 'Breakfast with a view'!

Foto: Dirk Wuyts.

Room with a view…

Onze duikdagen volgen elke dag ongeveer hetzelfde stramien: tijdens een stevig ontbijt genieten we van de passerende bultruggen en nadien doen we telkens twee diepe duiken. 's Middags nuttigen we een hartige lunch in Upstairs Cafe en daarna relaxen we wat op het terras van ons hotel of maken we een lange strandwandeling naar onder andere het nabije dorpje Tofinho. De kuststrook met mooie, egale, goudgele stranden lijkt eindeloos lang. Je kan hier uren aan een stuk doorstappen terwijl je geniet van de rollende golven. Omdat je tijdens zo'n wandeling nauwelijks mensen tegenkomt, zorgt dat voor een paradijselijk gevoel. Af en toe worden we benaderd door 'locals' die ons vooral vers kokosnootsap, zelfgemaakte kraalarmbandjes, cashewnoten en sarongs willen verkopen, maar ze dringen gelukkig niet al te hard aan. 's Avonds doe je best een dunne trui aan, want het kan frisjes zijn. In de buurt zijn er meerdere goede restaurants. Aan het strand bij Casa Barry – het duurste restaurant van het dorp – kan je een aperitiefje nuttigen terwijl je er vanop het hoog gelegen terras, met prachtig zicht op de baai, in de verte walvissen kan spotten. In Zanzi Restaurant krijgen we een overheerlijke

vissaté voorgeschoteld en bij Branco's kan je heerlijk smullen van een pizza of een 'hotstone' vleesgerecht dat je zelf op de gloeiend hete stenen moet bakken. Lekker, maar je moet er wel bijnemen dat je kleren nadien een beetje 'gesmoord' ruiken. Nog een aanrader is Mojo's. Hier staan onder andere barracuda, tonijn, gamba's, zeevruchten en langoesten op de menukaart. We gaan 'all the way' en bestellen lookbrood en een langoest. In plaats van één beestje krijgt iedereen echter drie à vier langoesten op zijn bord geserveerd. En dat voor 650 Metical, wat nog geen 10,00 euro is! Zalig lekker en spotgoedkoop.

Tijdens het avondeten valt de elektriciteit in het dorp regelmatig uit.

In Afrika is elektriciteit niet zo vanzelfsprekend als in Europa. Het is een doodnormaal fenomeen dat de stroom uitvalt in een gans dorp. Meteen worden er kaarsen op tafel gezet en je kan de avond verder zetten met een 'candlelight dinner'. Dikwijls valt de stroom ook onmiddellijk weer uit, nadat hij is ingeschakeld. Sommige hotels en duikcenters hebben dan ook een noodgenerator.

Foto: Dirk Wuyts.

paradijs op aarde

Het duikcenter.

Hippocampus mei/juni 2018

Reisverhaal

Foto: Diversity.

Reportage

de duikplaatsen De duikplaatsen zijn prachtig en we komen er telkens heel wat 'groot wild' tegen.

Foto: Dirk Wuyts.

Manta met remora's op zijn buikzijde.

Duikplaats Oasis: Zoals de meeste riffen bij Tofo is Oasis een rotsformatie die uit de zeebodem oprijst, eigenlijk verschillende 'pinnacles' die met elkaar verbonden zijn. De stroming is er behoorlijk sterk, maar we hebben meteen prijs: een grijze rifhaai en een uit de kluiten gewassen witpuntrifhaai kruisen ons pad. We zwemmen een eindje mee met een gemarmerde torpedorog en een school koningsvissen. Tijdens de veiligheidstrap cirkelen drie duivelsroggen (mobula's) om ons heen. Prachtig! Maximumdiepte bedraagt 26 meter. Duikplaats Galleria: Dit rif ligt vlak voor de baai en fungeert als 'plan B' wanneer de stroming te sterk is op de riffen die meer in open zee liggen. De kans is dus groot dat je hier in een week tijd meerdere keren gaat duiken. Geen straf, want er is veel leven op deze lange, massieve muur die inderdaad op een winkelgalerij lijkt. Hier zien we voor het eerst de groene koraalformaties die lijken op kleine kerstbomen en die in deze contreien vaker voorkomen. Gespreid over drie

Een dwergkoraalklimmer.

Foto: Dirk Wuyts.

Een rifbaars.

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Diversity. Foto: Dirk Wuyts.

Een gitaarvis.

duiken zien we hier een 4 meter brede pijlstaartrog, een grijze rifhaai, een gespikkelde waaierstaartpijlstaartrog ('marble ray'), de karakteristieke reusachtige gevlekte tandbaarzen en grote rifvissen. Enig nadeel: met een maximumdiepte van 33 meter en een plateau op 21 meter heb je hier een relatief korte duik.

Een kleurrijke platworm. Een anemoonvisje voelt zich veilig tussen de tentakels van zijn anemoon.

Foto: Dirk Wuyts.

Duikplaats Kingfisher: Ook een voltreffer. Dit rif bestaat uit twee grote afgeplatte rotsformaties met uitlopers die dienen als poetsstations voor manta's. En jawel: we zien hier drie reuzenmanta's die rustig blijven rondcirkelen tijdens hun 'groot onderhoud', en zich met open mond te goed doen aan het massaal aanwezige plankton. We betrappen ook een prachtig gecamoufleerde voelsprietvis (frogfish) en een enorme school horsmakrelen (jacks). Maximumdiepte 27 meter. Duikplaats Manta Reef: Een relatief makkelijke duik, met een maximumdiepte van 25 meter. In een heel netwerk van gangen, kloven en tunnels kan je makkelijk schuilen voor de stroming. Zoals de naam al aangeeft, zien we hierâ&#x20AC;Ś geen manta's, maar wel grote scholen barracuda's, vleermuisvissen, snappers en fusiliers. Een schildpad verstopt zich onder een rots en we spotten ook nog grote schorpioen- en krokodilvissen.

Hippocampus mei/juni 2018

Reisverhaal

Foto: Dirk Wuyts.

Reportage

Foto: Dirk Wuyts.

Een halvemaan tandbaars.

De vaarroute van Manta Reef terug naar de baai staat lokaal bekend als de Walvishaaistraat en doet zijn naam eer aan. Drie walvishaaien van 12 tot 14 meter zorgen voor één van de hoogtepunten van deze reis. We moeten afstand houden om de haaien niet te storen, maar de vriendelijke reuzen denken daar anders over: ongelooflijk hoe ze ons op hun dooie gemak straal negeren en voorbijzwemmen. 'Dooie gemak' is trouwens relatief: we zwemmen de benen van ons lijf om de nauwelijks bewegende walvishaai even te kunnen bijhouden. Ik knijp mezelf onder water wanneer er ook nog even een manta tussen mij en de derde walvishaai komt zwemmen… Het uurtje door 'National Geographic' gaat verder boven water, wanneer we één van de walvishaaien met open bek half boven water plankton zien schransen. Duikplaats Reggies: De duikschool is enthousiast over de duikplaats Reggies, een vlak plateau in een soort maanlandschap met een maximumdiepte van 30 meter. Maar we hebben pech, want behalve de klassieke rifvissen en een 'peacock mantis shrimp' zien we eigenlijk niks bijzonders. Pelagische vis kan je niet vooraf boeken.

Koraalduivel. Manta (Manta birostris).

Duikplaats Amazon: Een hoefijzervormige inham in een rotsmassief met balkons en overhangen langs de hele omtrek. Maximumdiepte bedraagt 25 meter. Qua omgeving is dit het mooiste rif dat we hier gezien hebben. Behalve schildpadden zien we hier opvallend veel koppeltjes naaktslakken en 'leaf fish'. De koraalformaties lijken hier ook het gezondst. De vele kloofjes en overhangen zijn goede schuilplaatsen voor zebrahaaien, maar die hebben we niet kunnen vinden.

Foto: Diversity.

Ocean Safari

Hippocampus mei/juni 2018

Aangezien we de laatste dag in Tofo niet meer duiken, kunnen we het ons permitteren om wat langer uit te slapen na een aantal toch wel vermoeiende duiken. Het daglicht priemt echter onverbiddelijk door de gordijnen, waardoor we toch weer redelijk vroeg uit de veren zijn.

Foto: Diversity.

Foto: Dirk Wuyts.

Sponzen en zee-egels.

Snorkelen met de walvishaai.

Foto: Diversity.

De staartvin van een bultrugwalvis (Megaptera novaeangliae).

Advertentie

Hippocampus mei/juni 2018

Reportage Foto: Diversity.

Reisverhaal

Duiken met een walvishaai.

Om 10.30 uur worden we bij 'Diversity Scuba' verwacht voor een Ocean Safari, een snorkeltocht waarbij er op zoek wordt gegaan naar walvishaaien, manta's, bultruggen en dolfijnen. De verwachtingen zijn hoog gespannen! Eerst krijgen we nog een briefing over wat we horen te doen en vooral wat we niet mogen doen wanneer we snorkelen met deze grote zeedieren. De gouden regel van de 3 T's is hier altijd van toepassing: 'no touching, teasing or taking!'. Daarna wandelen we met onze groep van 14 personen richting strand, waar de speedboot al ligt te wachten. We smijten eerst al ons snorkelmateriaal erin en moeten dan met z'n allen samen de boot door de branding in het water proberen te sleuren. Ook in de boot geraken is geen sinecure, omdat de golven continu op ons blijven inbeuken. Eens we de eerste en moeilijkste golven zijn gepasseerd, maken we volop tempo en varen we richting Tofinho, dat gekend staat als 'Whale shark alley'. Vrij snel spotten we al een bultrug met jong. Helaas mag er met deze walvissen nooit gesnorkeld worden, maar we kunnen het dier wel van redelijk dichtbij bewonderen. Kort daarop

Hippocampus mei/juni 2018

passeren we een manta, maar die is zo snel weer verdwenen dat we geen kans krijgen om in het water te springen. Jammer! Vervolgens maakt de boot een continue zigzagbeweging voor de kust, want op die manier hebben we de meeste kans om walvishaaien te lokaliseren. Tot onze grote vreugde passeert er een groepje dolfijnen en mogen we voor een eerste keer het water in. Het plezier is echter van korte duur, want de dieren duiken meteen onder water en zwemmen snel weg. Gelukkig heeft iedereen (ondanks het beperkte zicht) de dolfijnen wel kunnen zien. We worden terug aan boord gehesen. Een tiental minuten later komen we een tweede groepje dolfijnen tegen en krijgen we hetzelfde scenario. Daarna is het echter uit met de pret, want ondanks het feit dat de schipper echt zijn best doet om een walvishaai te vinden, komen we geen enkel exemplaar tegen. Doordat we nu al een tijdje doorweekt op de boot zitten, krijgen vele van onze schaars geklede medepassagiers het redelijk koud. Een duikpakje dragen is hier dus zeker geen overbodige luxe! Na een volle twee uur op zee te hebben vertoefd en tevergeefs naar walvishaaien

te hebben gezocht, varen we terug naar de paradijselijke baai van Tofo. Onze begeleider vraagt ons om alle snorkelmateriaal in de centrale bak weg te steken en om ons goed aan de touwen van de randen vast te houden en onze voeten vast te haken. De speedboot trekt nu alle registers open en stormt met een rotvaart loodrecht naar het strand. We snijden als een mes door de branding en landen met een hevige smak op het strand. Uiteraard zijn we teleurgesteld dat we geen walvishaaien hebben gezien en slechts twee keer hebben kunnen snorkelen, maar we beseffen ook dat er nooit 100% garantie is. Jammer, jammer, jammer! Na de lunch trekken we terug naar het hotel waar ons een minder leuke taak te wachten staat. We moeten immers onze bagage inpakken, want morgen vertrekken we alweer uit dit magische duikparadijs en vliegen we richting Zuid-Afrika op zoek naar de 'Big Five' [nvdr: de vijf diersoorten in Afrika die door jagers beschouwd werden als het moeilijkst te schieten: olifant, neushoorn, leeuw, luipaard en buffel].

landsafari

Na een verblijf in het guesthouse Linga Longa, vertrekken we 's anderendaags voor een tocht van vijf dagen op zowel zandwegen, grindwegen als geasfalteerde wegen door het park. We houden onze ogen open en camera's klaar om de vele dieren die daar te zien zijn te spotten en op de gevoelige plaat vast te leggen. We zien neushoorns, waterbuffels, diverse antilopen, bavianen, giraffen, nijlpaarden, krokodillen, olifanten, impala's, kudu's, 'southern grounded hornbill' (vogels die met uitsterven bedreigd zijn), wrattenzwijnen, mooi gekleurde vogels, â&#x20AC;Ś. Dikwijls zien we langs de weg een aantal auto's staan (die soms de hele weg blokkeren) en na een eerste dergelijke ontmoeting begrijpen we dat dit betekent dat er iets te zien is. Op die manier zien we een slapend luipaard, twee slapende leeuwen, een leeuw die helemaal verscholen ligt onder het kreupelhout, een luipaard die een stekelvarken aan het verorberen is en een luipaard die aan de voet van een boom ligt te slapen. Het dier is waarschijnlijk aan het uitrusten van zijn nachtelijke roofpartij, want hoog in de boom hangt een volledige impala. Het zijn indrukwekkende beelden.

Corrupte agenten Het is geweten dat de Zuid-Afrikaanse politie argeloze toeristen onterecht hoge boetes aansmeert. Ook wij werden op een bepaald moment gestopt, omdat we onze richtingaanwijzers niet zouden gebruikt hebben bij het nemen van een splitsing. De agent sprak van een boete van 750 ZAR (ongeveer 50,00 euro). Toen we zeiden dat we dit op kantoor wilden betalen, raakten we weg met enkel een verwittiging. Duidelijk dat de 50,00 euro in de zak van de agent zou verdwenen zijn. Een tip: betaal nooit rechtstreeks aan de agent, maar stel voor om mee te gaan naar het politiekantoor. Misschien word je dan nog steeds bekeurd, maar het bedrag zal aanzienlijk lager liggen.

Neushoorn.

Buffel.

Foto's (5): Dirk Wuyts.

Van maandag 02/10 tot zaterdag 07/10 gaan we in het Kruger National Park op zoek naar de 'Big Five'. Eerst moeten we met een binnenlandse vlucht naar de hoofdstad Maputo. Vandaar vliegen we verder naar Johannesburg in Zuid-Afrika.

Olifanten.

Met een nachtvlucht van bijna elf uren komen we vanuit Johannesburg terug in Amsterdam van waaruit we met de wagen naar Antwerpen rijden. Het was een prachtige reis. ď&#x20AC;ź DIRK WUYTS, SANDRA BEERT, PHILIPPE BEINAERTS Leeuw.

Een uitgebreide versie van dit reisverhaal kan je lezen op: www.adcdiving. be/mozambique-zuid-afrika-duiken-2017.html

Kruger National Park op zoek naar de 'Big Five'.

Luipaard.

Hippocampus mei/juni 2018

Reportage

Bron: Frank Lyko - DKFZ.

Biologie

De marmerkeeft (Procambarus virginalis).

Het mysterie van de wereldveroverende marmerkreeft opgelost

In Hippocampus 266 maakten we in het artikel 'Verbod invasieve rivierkreeften' melding van de mondiale veroveringstocht van de gemarmerde kreeft. We beantwoordden echter niet de vraag hoe het kwam dat deze kreeftensoort zo plots aan zijn opmars begonnen was en hoe hij die zo succesvol kon uitvoeren. Tijd om een woordje uitleg te verschaffen.

ze klonen zichzelf Pas in 2003 stelden wetenschappers vast waarom de kreeft zo speciaal is. Alle exemplaren zijn namelijk vrouwelijk en ze

Europese landen waar de rivierkreeft (Marmorkrebs, Procambarus fallax forma virginalis) in het wild is aangetroffen. De kaart is gemaakt met behulp van de Generic Mapping Tools, GMT, versie 5.4.2.

moeten niet paren om zich voort te planten. Voor hun onderzoek vergeleken de onderzoekers het genoom van honderden in het wild gevangen marmerkreeften op Madagaskar met dat van een laboratoriumnakomeling van de Duitse 'oermoeder' en al deze individuen bleken daadwerkelijk genetische kopieën van die allereerste marmerkreef te zijn. De dieren kunnen zichzelf dus klonen, wat deels verklaart waarom ze zo succesvol zijn.

De Everglades moeraskreeft (Procambarus fallax) is de zoetwaterkreeft waar de marmerkreeft van afstamt.

Inmiddels lopen hun aantallen al in de miljoenen en hebben ze zich verspreid over de halve wereld, maar ze stammen allemaal af van die ene moeder die in een Duits aquarium belandde en daarom hebben biologen het graag over de 'Marmorkrebs'. Haar miljoenen nakomelingen zijn genetisch identiek, want bij de voortplanting is er geen mannelijk exemplaar aan te pas gekomen. Verder onderzoek van de marmerkreeft heeft onthuld dat de soort banden heeft met de Procambarus fallax, de Everglades moeraskreeft die in het wild enkel in de

Amerikaanse zijrivieren van de Satillarivier in de staten Florida en Georgia voorkomt. De nieuwe soort is ontstaan nadat twee van die moeraskreeften, vermoedelijk in het Duitse aquarium, paarden en waarbij één van de twee een mutatie had in een geslachtscel. Of het om een eicel of spermacel ging, konden wetenschappers (nog) niet achterhalen. Normale geslachtscellen bevatten elk één enkele kopie van elk chromosoom, maar de geslachtscel van de gemuteerde rivierkreeft heeft er twee.

Foto: Vera Kuttelvaserova Stuchelova.

dramatische daling van het aantal zoetwatervissen op het eiland. Tevens plunderen ze regelmatig de rijstvelden, want ze vreten alles wat zich voor hun scharen ophoudt. De marmerkreeft komt ook veelvuldig voor in Japan, Zweden en Oekraïne. In Noord-Amerika komen ze voorlopig niet voor in het wild, enkel bij hobbyisten. Uit België kwamen er tot nu toe geen meldingen en in Nederland zijn er slechts incidentele waarnemingen bekend, waardoor aangenomen wordt dat ze zich hier niet gevestigd hebben.

Adobe Photoshop Lightroom Classic 7.3 (Windows).

ijfentwintig jaar geleden bestond de gemarmerde kreeft niet, maar een kleine mutatie van een andere soort zorgde ervoor dat ze nu massaal voorkomt. De gemarmerde kreeft werd in 1995 'ontdekt' door een Duitse hobbyist. Hij gaf haar toen de naam 'Texas rivierkreeft'. Die hobbyist was bijzonder verbaasd over de hoeveelheid eieren die één enkele rivierkreeft kon leggen, dat waren er namelijk honderden. Er kwamen dus veel nakomelingen, teveel om zelf te houden, dus gaf hij veel babykreeften weg aan vrienden. Enige tijd later doken er plots honderden marmerkreeften op in dierenwinkels in Duitsland en daarna ook elders. Maar ze kwamen niet allemaal in winkels terecht; veel van de kreeften en hun nakomelingen werden uiteindelijk uitgezet in rivieren. Wat men toen nog niet wist, was dat die dieren honderden vruchtbare eieren konden leggen, zonder eerst te hebben gepaard. Daardoor kon de soort zich vrij snel verspreiden over zowat heel Europa en verovert het dier nu ook andere continenten. De marmerkreeft is intussen zelfs al tot op het Afrikaanse eiland Madagaskar geraakt. Daar arriveerde de rivierkreeft rond 2007. Nu, zo'n 10 jaar later, zitten er daar miljoenen van die kreeften in de rivieren. De kleine bruine kreeftjes bedreigen niet enkel de inheemse kreeftsoorten, maar zorgen ook voor een

Op één of andere manier zijn die twee geslachtscellen met elkaar gefuseerd en produceerden ze een vrouwelijke rivierkreeft met drie kopieën van elk chromosoom in plaats van de normale twee. Vreemd genoeg had die gemuteerde, nieuwe rivierkreeft geen misvormingen als gevolg van al dat extra DNA. Alle nakomelingen bleken identieke, levensvatbare kopieën te zijn, allemaal dus met drie dergelijke sets van chromosomen. Omdat er bijgevolg geen mannelijke marmerkreeften zijn, kunnen de dieren niet echt paren met eigen soortgenoten. Paren met bijvoorbeeld mannelijke moeraskreeften kan wél, maar omdat de chromosomen niet meer overeenkomen, ontstaan uit die Hippocampus mei/juni 2018

Biologie

Vormen van parthenogenese

Binaire splitsing bij een platworm

paringen geen nakomelingen. Daarom werd de marmerkreeft in december van 2017 door Duits bioloog Frank Lyoko van het Duitse Kreeftenonderzoekcentrum en zijn collega's officieel erkend als een aparte soort, die de naam Procambarus virginalis kreeg, vrij vertaald de 'maagdelijke kreeft' vanwege de ongeslachtelijk voortplanting.

vruchtbare nakomelingen Maagdelijke voortplanting ofwel parthenogenese is echter niet ongewoon in het dierenrijk: het komt bijvoorbeeld vaak voor

Knopvorming bij een poliep

bij sponzen en zeesterren en incidenteel ook bij kalkoenen, haaien en de mens (eeneiige tweelingen zijn ook klonen). Maar de marmerkreeft was de eerste rivierkreeft waarbij het als soort werd waargenomen en die zich bovendien succesvol aan diverse milieus heeft aangepast. Alleen al op Madagaskar is er een grote diversiteit aan leefmilieus: van vochtig tot droog, van bergachtig tot semi-woestijnachtig en ze komen daar overal voor. Het feit dat de kreeften zich klonen verklaart niet volledig de wereldwijde verspreiding. Er moest nรณg iets een rol spelen. Onze Duitse hobbyist gaf veel van zijn

De gemarmerde rivierkreeft dreigt zeven inheemse diersoorten in Madagaskar te verdringen.

Hippocampus mei/juni 2018

Fragmentatie bij een zeester

kreeften weg aan vrienden, die de dieren vaak in de natuur vrijlieten. Dit heeft zeker bijgedragen, maar een doorslaggevende vaststelling is dat de kreeften tegen een stootje kunnen. Zo bleken deze schaaldieren in staat om honderden meters over land te wandelen om bijvoorbeeld in een andere rivier of in een ander meer terecht te komen. Op die manier verspreidde de marmerkreeft zich steeds meer. Hoe komt dat? Door de weinig genetische variatie waardoor de individuen zich minder gemakkelijk kunnen aanpassen aan de omstandigheden, is klonen in lijn met de Darwinistische beschouwingen in principe Foto: Ranja Andriantsoa/Nature.

Reportage

kankeronderzoek Omdat de marmerkreeften een bedreiging vormen, is het in de Europese Unie ondertussen verboden om de dieren uit te zetten, wat je in feite nooit mag doen. Ook in Noord-Amerika, waar deze geleedpotigen enkel in gevangenschap voorkomen, worden voorzorgsmaatregelen genomen. Enkele staten in de VS hebben de kreeften ondertussen verboden. Maar gelukkig is het niet allemaal kommer en kwel. In het Duits is het woord voor 'kreeft' en 'kanker' hetzelfde namelijk 'Krebs'. De ironie wil dat wetenschappers van een Duits kankeronderzoeksinstituut

nu het genoom van de marmerkreeft hebben ontrafeld. Het artikel van de Duitse wetenschappers stond in 'Nature Ecology & Evolution'. Dat net kankeronderzoekers in de kreeft geïnteresseerd zijn, komt door de parallellen met de evolutie van tumoren. Ook die vermeerderen zich klonaal en ook die kunnen zich handhaven in heel uiteenlopende 'omgevingen' in het lichaam. Door de marmerkreeft te bestuderen, hopen ze een model in handen te hebben voor de evolutie van het genoom in kankercellen.  PATRICK VAN HOESERLANDE

Foto: www.ctoz.nl.

nadelig voor een soort. De marmerkreeft heeft daar niet zo'n last van dankzij de aanwezigheid van drie in plaats van twee chromosomensets (een set bestaat uit 23 chromosomen per cel). Dit fenomeen noemt men triploïdie. Zen Faulkes, een Amerikaanse marmerkreeftonderzoeker legt het als volgt uit: "Mutaties van genen komen bij alle organismen veel voor en zijn vaak nadelig. Als jij een kloon bent, hebben al je nakomelingen ook last van die nadelige mutatie en per generatie kunnen er nieuwe mutaties bijkomen. Als je maar twee sets chromosomen hebt, dan heb je maar één 'reservekopie' van je gen als het andere gen gemuteerd is. Maar als je, zoals de marmerkreeft, twee reservekopieën hebt, dan heb je dus een extra back-up".

Foto: Ch. Lukhaup.

Omdat de marmerkreeften afkomstig zijn van een Duits aquarium hebben biologen het graag over de 'Marmorkrebs'.

Bovendien komen veel genen van de marmerkreeft voor in verschillende varianten. Dat is handig, want afhankelijk van de leefomgeving kunnen bepaalde genenvarianten wel of niet nuttig zijn. Daarnaast zijn er een heleboel kortetermijnvoordelen aan klonen als voortplantingsstrategie. De marmerkreeft produceert immers alleen maar vruchtbare nakomelingen, waardoor een explosieve toename mogelijk is. Op lange termijn – en we spreken hier over honderdduizenden jaren – hebben diersoorten die zich seksueel voortplanten een grotere overlevingskans, want als er een ziektekiem zo evolueert dat het de kreeft kan aanvallen dan zal de soort zeer snel uitsterven. Er worden immers geen nieuwe combinaties van genen gemaakt en dus ook geen mogelijke combinaties die de nieuwe ziekte kunnen afweren.

Gelijksoortig uiterlijk van A) Procambarus fallax (mannelijk) uit de aquariumhandel en B) 'Marmorkrebs' (vrouw) uit HU-stock.

Hippocampus mei/juni 2018

Reportage Fotografie

Foto: Ivo Madder.

Adobe Lightroom Classic CC

Alternatieven voor Lightroom Onderwaterfoto's die rechtstreeks uit de camera komen, liefst de RAW-opnamen, moeten meestal nabewerkt worden. Een populaire programma om dit te doen is 'Lightroom', waarmee je zowel je foto's kan archiveren als bewerken. Voor complexe bewerking is 'Photoshop' dan weer populair. Maar voor de amateurfotograaf zijn de nieuwe versies van deze programma's ondertussen onbetaalbaar geworden. Zijn er alternatieven?

n oktober 2017 introduceerde Adobe zijn nieuwste desktopversie van Lightroom onder de nieuwe naam 'Classic CC'. Net zoals met zijn voorganger, 'Lightroom 6.0', kan je hiermee je foto niet enkel archiveren, maar ook bewerken. Die laatste twee letters (CC) geven aan dat Lightroom alleen nog maar als licentie-software te gebruiken is. Samen met de complete 'Photoshop CC' betaal je dan 12 euro per maand (incl. btw). Voor dit maandelijks bedrag geniet je naast deze beide top-programma's van het 'Creative Cloud Fotografielidmaatschap', waarmee je tevens toegang hebt tot de 'Creative Cloud' (20 GB opslag, bibliotheek, fonts, regelmatig gratis updates, …) en kan je ook beschikken over 'Lightroom CC', wat bedoeld is voor mobiele apparaten. Je kan de programma's op twee computers installeren, bijv. op een Mac en een pc. Voor elke enthousiaste amateurfotograaf en elke pro die véél met RAW-bestanden werkt, is deze 'huurprijs' best aanvaardbaar. Als je echter slechts af en toe foto's bewerkt en je foto's bijna uitsluitend via sociale media verspreidt, dan is 150 euro per jaar een aanzienlijk bedrag. Voor jou is het dan jammer dat je 'Lightroom' niet meer gewoon kunt kopen (à 150 euro) om die vervolgens jarenlang zonder verdere kosten te kunnen gebruiken.

Hippocampus mei/juni 2018

Als je nog met een 'oude' versie werkt of op het laatste moment Lightroom 6.0. hebt kunnen kopen, dan mis je op termijn de nieuwe functies, omdat er geen updates meer gebeuren. Nog erger is een nieuwe camera kopen en dan merken dat de RAW-bestanden van die camera niet meer herkend worden door jouw 'Llightroom'-versie. Gelukkig kan je je RAW-bestanden dan eerst omzetten met de gratis 'Adobe Digital Negative Converter' (DNG-converter) en dit programma blijft Adobe regelmatig updaten met de conversieprofielen voor nieuwe cameramodellen. DNG is het uniforme RAW-formaat van Adobe (https://helpx.adobe.com/nl/ photoshop/using/adobe-dng-converter. html).

alternatieven Omdat Adobe geen koopversies van hun software meer aanbiedt, hebben heel wat software-ontwikkelaars van gelijkaardige programma's niet enkel hun aankoopbedrag verlaagd, maar ook hun software geoptimaliseerd. Bovendien prijzen sommigen hun waren aan als goede of zelfs betere alternatieven voor 'Lightroom Classic CC'. Enkele van onze redactieleden gebruiken ondertussen al geruime tijd de Adobe CC-versies, maar experimenteerden ook

Wat is RAW? RAW betekent letterlijk 'ruw', in de zin van 'onbewerkt'. Een RAW-bestand bevat de oorspronkelijke onbewerkte gegevens zoals die van de beeldsensor zijn uitgelezen. Er is een grafisch programma nodig zoals bijv. 'Lightroom' om van de gegevens een afbeelding te maken en deze op te slaan in een daarvoor bestemd bestandsformaat, zoals JPEG of TIFF.

met enkele andere programma's die met RAW overweg kunnen. We bespreken ze hier kort en wil je ze zelf uittesten, weet dan dat je er een tijdelijk werkende versie van kan downloaden. Capture One PRO: is een Engelstalig programma dat meer door de professional gebruikt wordt. Het is een heel goed programma, maar 299,00 euro is een behoorlijke aanschafprijs (www.phaseone.com). On1 Photo Raw 2018: is één van de betere alternatieven voor 'Lightroom' en 'Photoshop'. Het programma werkt heel intuïtief en vlot en heeft dezelfde 'look-&-feel' als 'Lightroom', dus de drempel om ermee te gaan werken is laag. Voor 99,99 dollar

Foto: Ivo Madder.

Luminar 2018

heb je een versie die zowel voor Mac als Windows werkt. Regelmatig zijn er acties waarbij je het programma zelfs voor 69,99 dollar kan aanschaffen. Er is enkel een Engelstalige versie beschikbaar (www.On1. com). Photoshop Elements 2018: het is het kleine broertje van 'Adobe Photoshop' en ideaal voor de fotoknutselaar. Verkrijgbaar in het Nederlands of Engels. 'Photoshop Elements 2018' kun je nog gewoon kopen (83 euro), een maandelijkse licentie is dus niet nodig. Met dit programma kan je prima RAW-bestanden ontwikkelen dankzij een beperkte uitvoering van Adobe Camera RAW. Je kan ook je foto’s beheren, creatief bewerken én publiceren. Je hebt wel minder parameters ter beschikking dan in 'Lightroom', maar je werkt wel met dezelfde 'engine'. Mocht je later overstappen naar 'Lightroom Classic CC', dan kun je al je bewerkingen eenvoudig mee overzetten (www.adobe.com/be_nl/products/photoshop-elements/features.html). Digital Photo Professional: is een gratis RAW-converter van Canon die zeker interessant is als je in het bezit bent van een Canon-fototoestel. De RAW-bestanden van je Canon-camera worden zeer goed geïnterpreteerd. Je kan ook de lensfouten corrigeren en scherpte genereren, beter

dan met andere software, omdat alleen Canon in het bezit is van de echte profielen. Het programma is wel niet echt snel en de mogelijkheid ontbreekt om heel creatief of extreem met voorinstellingen te werken. Luminar 2018: op internet kreeg de introductie van 'Luminar 2018' van Skylum (voorheen Macphun) flink wat aandacht. Bovendien werd de software ondersteund door redelijk indrukwekkende voorbeelden van pro-fotografen. Met de regelmaat van de klok wordt dit programma, dat zowel op Mac als op Windows draait, verkocht aan de promoprijs van 69,00 euro. Je kan het bovendien op vijf toestellen installeren. Ik heb me laten verleiden tot de aanschaf van dit programma. 'Luminar 2018' is vanaf het begin opnieuw gebouwd voor spectaculaire prestatieverbetering, alhoewel dat in de toekomst toch nog wat sneller mag worden. Bestaande en extra te downloaden filters – vaak gratis – leveren rijke kleuren en diepte. Een gloednieuwe gestroomlijnde gebruikersinterface versnelt het werken met 'presets', filters en maskers. Met volledige ondersteuning van pro-opties zoals lagen, maskers en overvloeimodi kunnen complexe reparaties en fotocomposieten eenvoudig worden uitgevoerd. Luminar kan je gebruiken als een 'stand-alone'-softwareprogramma of als een 'plug-

in' voor Photoshop en Lightroom. Momenteel is het uitsluitend een RAW-converter met snelle basic RAW-functies, enkele interessante en nuttige 'fun-tools' en een zeer goede outputkwaliteit, maar er moet nog veel gebeuren om de productiviteit te verhogen. Skylum belooft dat er een browser ingebouwd gaat worden, zodat je net zoals in 'Lightroom' je foto's kan catalogeren. Een paar RAW-foto's bewerken levert schitterde resultaten op, maar het openen van een foto en het doorvoeren van aanpassingen duurt relatief lang, veel langer dan in 'Lightroom'. Zowel op mijn MacBook Air als op mijn snelle pc moet ik bij kleine aanpassingen vrij lang wachten voor ze in de preview zichtbaar zijn. Hierdoor is het programma niet echt geschikt om veel foto's na elkaar te bewerken. Ondertussen zijn er al wel enkele gratis updates verschenen (de laatste versie heet 'Luminar 2018 Jupiter'), waarbij het programma steeds beter en sneller wordt, maar die lang verwachte browser is er nog steeds niet. Die browser wordt dit jaar nog verwacht. Vol verlangen kijk ik uit naar de verdere ontwikkeling van deze software en misschien wordt ook Nederlands toegevoegd als keuzetaal (www.skylum.com/ luminar).  IVO MADDER

Hippocampus mei/juni 2018

Reportage Fotografie

Panoramafotografie onder water Een panoramafoto maken onder water? Ja, het kan. Hoe je dat moet doen, werd uitgelegd door Nicolas Barraqué tijdens een 'masterclass cursus' bij daFactory.

edereen zal al wel eens een panoramafoto gemaakt hebben. Heel eenvoudig met de app op de smartphone, met de ingebouwde functie op het fototoestel of met een reeks opeenvolgende foto's van het onderwerp. Voor die laatste twee mogelijkheden heb je dan nog een programma nodig om de foto's op de computer automatisch of manueel samen te voegen tot een panoramafoto. Maar zou dit ook mogelijk zijn onder water? Dat het kan bewijst Nicolas Barraqué met zijn mooie panoramafoto's van duikboten en scheepswrakken. Nicolas bracht al heel wat uren onder water door. Eerst als duiker bij de Franse marine, later als sportduiker met een fototoestel. Hij is ook medewerker van het duikmagazine 'Plongez!' in Frankrijk. Met vallen en opstaan bouwde hij in de voor-

Hippocampus mei/juni 2018

bije twaalf jaar een heuse expertise op in de materie. Wij mochten op een zaterdag bij Da Factory in Erembodegem (speciaalzaak voor onderwaterfotografie en -videografie en verdeler van o.a. Hugyfot, Nauticam en Green Force) gaan luisteren naar de meester zelf tijdens een masterclass panoramafotografie. Boven water lijkt het maken van panoramafoto's relatief simpel, onder water komt er heel wat meer bij kijken. Je neemt je foto's best verticaal om zoveel mogelijk van je onderwerp mee te hebben. Je gebruikt dezelfde sluitertijd en hetzelfde diafragma voor alle foto's en bij een zoomlens hanteer je een vaste focus. Je houdt je toestel voor alle foto's in dezelfde positie, het best gewoon recht voor je, zonder het horizontaal of verticaal te kantelen. Om zeker te zijn dat je foto's goed zijn of dat je

Nicolas Barraqué.

geen stukken bent vergeten, neem je best twee of zelfs drie reeksen foto's van je onderwerp. Naargelang de grootte van je onderwerp heb je twee mogelijkheden om je foto's te nemen.

pano met vast opnamepunt Alleen bij kleinere onderwerpen van max. 10 à 15 m (bijv. een klein vliegtuig, een kort

Foto: Monte Rosso.

Foto: Jef Driesen.

'Le Donateur', het mooiste wrak van de Franse Riviera.

Foto: Jef Driesen.

Nicolas Barraqué voegt de verschillende deelfoto's samen tot één panoramafoto in Photoshop.

Je zorgt bij het nemen van een foto dat je zeker 50% overlapping hebt met de vorige foto om de vervorming aan de randen weg te werken. Meestal volstaat een reeks van tien foto's om een geslaagde panoramafoto te maken.

pano met mobiel opnamepunt Bij grotere onderwerpen gebruik je beter deze methode. In plaats van op een vast punt alle foto's te nemen, verplaats je jezelf telkens een klein beetje zijwaarts voor de volgende foto. Daarbij probeer je om zo goed mogelijk op dezelfde diepte te blijven. Als er lichte stroming is, kan je je laten meedrijven. Je houdt ook een gelijke afstand aan tot je onderwerp. Alleen bij de neus of de achtersteven van een wrak mag je de ronding niet volgen, anders krijg je een vertekend beeld. Goed uitbalanceren is dus de boodschap. Ideaal zou zijn om een touw horizontaal te spannen op de lijn die je wil volgen. Alleen bij hele smalle wrakken kan je een 'fisheye objectief' gebruiken, bij bredere/

Op 12 september 2014 was er een live-uitzending tijdens een verbazingwekkende duikhappening met meer dan 200 duikers, 26 duikinstructeurs, 32 productieleden en 12 professionele fotografen op het Satil-wrak in Eilat, Rode Zee, Israël. Nicolas Barraque maakte er een panoramafoto van en vestigde hiermee een nieuw 'Guinness record'. Omdat het wrak op een diepte van 24 meter ligt, moest de foto op 10 minuten tijd gemaakt worden, zodat de duikers op het wrak zeker niet zonder lucht zouden vallen. Een video van dit project kan je bekijken op: https://youtu.be/bT8DMYSuN6c (41 min).

hogere onderwerpen is een '20 mm lens' aangewezen. Je neemt dan beter foto's in lagen: een reeks van de onderkant, een reeks van het middendeel en een reeks van het bovenste deel. Als lichtbron kan je flitsers gebruiken, ofwel sterke videolampen die ook mee moeten verplaatsen. Om achteraf een mooie compositie te maken, kan je ook een reeks foto's nemen van de bodem vóór je onderwerp. Het spreekt voor zich dat je bij een groot onderwerp (bijv. een scheepswrak van 100 m) heel wat tijd nodig hebt om alle foto's te nemen. Als je luchtvoorraad niet voldoende is om alle foto's in één duik te maken, dan moet je er bij de volgende duik voor zorgen dat je dezelfde lichtinval van boven hebt om een homogeen resultaat te krijgen

Foto: Nicolas Barraqué.

stuk rif) kan je deze methode toepassen. Hierbij neem je de foto's vanaf een vast punt – bijv. een statief – en alleen je toestel draait rond zijn as om de opeenvolgende foto's te nemen. Bij grotere onderwerpen zou je rechts en links op je panoramafoto een vaag en onscherp beeld krijgen door de grotere afstand tussen camera en onderwerp. Een 'groothoekobjectief van 12-24 mm' is hiervoor een goede keuze.

Reportage

Jef Driesen toont een panoramafoto van de duikboot Rubis, die gefotografeerd werd door Nicolas Barraqué.

(zelfde tijdstip, zelfde weer, zelfde zichtbaarheid onder water). Daarom vermijd je best de dagen met snel wisselende zon en wolken, want die zorgen voor een constant wisselende lichtinval. Het kan dus dagen, weken en zelfs maanden duren voor je alle foto's hebt kunnen nemen onder bijna dezelfde omstandigheden. Uiteraard moet je zorgen dat je het onderwerp goed kent, zodat je weet wat er je te wachten staat.

alle foto's samenvoegen tot één panoramafoto Als je uiteindelijk alle foto's hebt verzameld, dan kan je aan de slag met de computer. De foto's worden hier nog niet bewerkt, pas als de panoramafoto volledig is, kan je de kleur, balans, … bewerken. Alleen

met een beperkt aantal foto's vanuit een vast opnamepunt kan je proberen om ze automatisch te laten samenvoegen door een computerprogramma. In 95% van de gevallen lukt dit echter niet. Dan kan je niet anders dan alle foto's manueel samenvoegen. Nicolas gebruikt hiervoor Photoshop. Na veel proberen en heel wat mislukkingen heeft hij een manier gevonden om dit vlot te kunnen uitvoeren. Hij maakt een werkvlak aan en voegt manueel de foto's één voor één in een aparte laag toe. Met de gom haalt hij de delen weg die hij niet nodig heeft. Op het einde kan je het water boven je onderwerp bijwerken (blauw of groen bijvoegen, fel zonlicht verwijderen) en de onderkant aanpassen met de foto's die je extra hebt genomen van de bodem alleen. Met veel geduld en tijd kom je dan

hopelijk tot een bevredigend resultaat. Om eventuele foutjes op te sporen, kan je van het voorlopig eindresultaat een vergroting afdrukken. Daarop zie je veel beter of er bijvoorbeeld geen vissen opstaan zonder kop of staart of een duiker die een ledemaat kwijt is. Op het eerste gezicht lijkt het kinderspel om zo'n panoramafoto te maken, maar na de uitleg die we van Nicolas hebben gekregen, zullen we vermoedelijk ook enkele jaren moeten oefenen voor we een resultaat bekomen zoals hij ons kan voorleggen. Dank aan DaFactory voor het warme onthaal, de 'masterclass' en de rondleiding tussendoor in het bedrijf zelf. 

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

Hippocampus mei/juni 2018

DIRK CRUTELLE EN JEF DRIESEN

Foto: Dirk Crutelle.

Fotografie

Bonaire: Divers Paradise! Ontdek de schitterende onderwaterwereld van Bonaire

samen met ABC Travel, de maatwerkspecialist voor duikreizen naar het Caribisch gebied.

Buddy Dive Resort Drive & Dive-pakket 6 personen vanaf € 1399 | 2 personen vanaf € 1659

Bel Mar Oceanfront Apartments Drive, Dive & Stay-pakket 6 personen vanaf € 1289 | 4 personen vanaf € 1389

ENKELE VAN ONZE PARTNERS:

Caribbean Club Bonaire Drive & Dive-pakket

SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

4 personen vanaf € 1309 | 2 personen vanaf € 1429 Alle prijzen zijn per persoon en inclusief: Retourvlucht Amsterdam – Bonaire met KLM (inclusief belastingen en toeslagen), 23 kg ruimbagage per persoon, transfers bij aankomst en vertrek, 7 nachten verblijf bij de gekozen accommodatie, dagelijks ontbijt bij Buddy Dive en Caribbean Club, 6 dagen ongelimiteerd gebruik fles, lucht en lood (gratis Nitrox), 7 dagen autohuur inclusief CDW verzekering (tot 4 personen: pick-up truck, vanaf 5 personen: busje)

Maatwerkreizen

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …

ABC Travel stelt ook graag een duikreis op maat samen, waarbij meerdere eilanden worden gecombineerd. Informeer naar de mogelijkheden of kijk op abctravel.nl

schowroom Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60 E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

De Klomp 120 | 7511 DJ Enschede | Nederland +31 533030012 | info@abctravel.nl

Hippocampus mei/juni 2018

Spotlight

Filmen met GoPro Johan, je duikt al een hele tijd, hoe ben je ertoe gekomen om te beginnen filmen onder water?

k ben eigenlijk begonnen met onder waterfotografie, dat sprak me het meeste aan, omdat ik al van kleins af aan met fotografie bezig ben. Ik ben zoals de meeste fotografen van die tijd met een Nikonos V begonnen, dat was eind jaren '80. De toenmalige voorzitter van de club Barracuda, Leonel van Hoorick, was pionier in het filmen onder water. Hij filmde op 8 mm, de pellicule van vroeger. Hij heeft me enorm geïnspireerd en ik kan best zeggen dat zijn beelden mij hebben aangezet om zelf te beginnen met filmen onder water. Mijn eerste camera was een Sony met een gele behuizing, iedereen kent die wel. Daarna was het hek van de dam. In die periode waren het vooral Ronny Margodt, Johnny Letellier en ikzelf die zo een beetje het voortouw namen op het gebied van filmen onder water. We zaten toen alle 3 in het bestuur van de Commissie Foto & Film van de Liga NELOS. Ondertussen zijn we al heel wat camera’s en behuizingen verder; Amphibico, Gates, Light en Motion en nu Hugyfot.

Hippocampus mei/juni 2018

Op een beurs in Engeland ontmoette ik Luc Leys; we waren intussen samen met Paul Raymakers gestart met het testen van rEvo rebreathers en daar begon eigenlijk een hele mooie vriendschap. Je reist regelmatig, is dit altijd om te duiken? Euh ja, meestal wel ja (lacht). In de eerste plaats ga ik natuurlijk heel graag duiken, maar de uitdaging zit hem eigenlijk in de ideale combinatie om met mijn rebreather en camera de beste opnames te kunnen maken. Met mijn rEvo heb ik een gesloten ademcircuit, daardoor zijn er geen bellen en dat maakt het ideaal om te filmen onder water. De vissen zijn meer op hun gemak en komen dichter bij jou, dat levert dikwijls fantastische beelden op. Het gesloten ademsysteem geeft ook meer mogelijkheden om diepe duiken te doen, o.a. grotduiken en technische duiken. Ik heb eigenlijk al overal ter wereld gedoken. Zeven jaar lang was ik duikgids in Saudi-Arabië, maar ik ging evengoed naar de Cocos eilanden, Truk Lagoon in Micronesië, de Zee van Cortez in Mexico en de Oostzee. Ik moet wel beken-

Foto: Dieter Decroos.

NELOS-videograaf in de kijker

nen dat mijn passie in de Noordzee ligt. De mijnen zoals in Tuna Hastberg in Zweden en Sauerland in Duitsland, kennen intussen nog maar weinig geheimen voor mij. Daar duiken is ook telkens een geweldige combinatie van technisch duiken en mooie beelden maken met de compacte Hugyfot-behuizing. Je laatste reis was naar Egypte, hoe was het daar? Egypte was geweldig! We hadden fantas-

Scan de QR-code's in dit artikel om de films te bekijken die Johan Devolder maakte met zijn GoPro in een Vision-behuizing van Hugyfot.

Na a m

e vo Johan D

lder me

t dochte

J o ha n D

evolder

c teur 2*Ins tru tel ti / t e v e Br da B a r r ac u Club NE LO S) 1987 (bij t r e d e s Duik t 3.0 0 0+ uiken d l ta n a A 00 n 2.0 eoduike id v l ta A an ero 6 G oPr o H C a me ra t Hug y fo g id r c e S qu Behuizin r e e n Fo G x 2 g rlichtin Videove wereld eral ter v o at s e n Duikpla am.be w w w.uC Website

r Jerina

tisch weer en ongelofelijke condities, we gingen tot bijna op de grens met Soedan en daar doken we op enkele maagdelijke riffen. Ik was verbaasd dat er toch nog steeds riffen te vinden zijn in Egypte, waar er totaal geen schade is aan toegebracht. We hadden opnieuw enkele leuke toestellen mee om te testen. Hugyfot komt binnenkort met een nieuwe innovatieve behuizing op de markt voor de Sony RX-100 en ik vind het super om mijn steentje bij te dragen in de ontwikkeling ervan. Maar mooie beelden maak je niet altijd alleen, dikwijls hangt er veel af van de belichtingsman of -vrouw en het kiezen van het juiste model.

Je test regelmatig nieuwe prototypes voor Hugyfot, kan je ons enkele geheimen vertellen? Ja, eigenlijk kan ik wel een geheim met jullie delen. We zijn altijd op zoek naar het verbeteren van materiaal, ik film in feite alleen nog maar met de GoPro in een Vision-behuizing van Hugyfot en ik moet zeggen dat ik daar al hele mooie beelden heb kunnen mee maken. Maar nu hebben we geĂŤxperimenteerd door een variabele roodfilter voor de GoPro te zetten. Ik ben laaiend enthousiast, hiervan zal je zeker nog meer horen. ď&#x20AC;ź JUTHA HEYMAN

Hippocampus mei/juni 2018

Reportage

Harry's Oceanic Cup Harry klerks (ja, met een kleine k) organiseerde dit jaar opnieuw zijn befaamde fotoen videowedstijd. Naargelang de sponsor wijzigt de naam van de wedstrijd.

arry's wedstrijd vond dit jaar (2018) plaats op de Filipijnen van 15 tot 29 maart. De duiklocaties bevonden zich nabij het 'Pura Vida Beach & Dive Resort' in Dauin – één van Harry's favoriete duikbestemmingen – niet ver van Dumagete, een uur vliegen van Manilla. Al jaar en dag is de 'echte' sponsor van deze fotoen videowedstrijd, die openstaat voor zowel beginners als gevorderden, Pierre Pauwels van de firma 'Dive Technics', die vroeger vooral 'Mares' verdeelde en later 'Oceanic'. Tot vorig jaar verdeelde hij ook 'Bigblue'. Naargelang de beschikbare prijzen kreeg deze wedstrijd de voorbije decennia als naam: de 'Mares Cup', de 'Oceanic Cup' en de 'Bigblue Cup'. Omwille van de naambekendheid zat Harry klerks een beetje verveeld met het feit dat zijn wedstrijd, die hij in het verleden samen met wijlen Jean De Bremaeker organiseerde, telkens van naam veranderde. Daarom besloot hij de naam van de wedstrijd te wijzigen naar 'Harry's Cup'. Maar na overleg met Pierre werd het dan de 'Harry's Oceanic Cup'. Verantwoordelijke van het duikcentrum is Jan, een Nederlandstalige Belg. Hij heeft

Hippocampus mei/juni 2018

de wedstrijd fantastisch ondersteund met het indelen van de duikploegen en het verdelen van de duikgidsen. Volgens alle deelnemers waren de duiken schitterend.

proclamatie Dankzij 'Dive Technics' was het ook dit jaar mogelijk de proclamatie te laten doorgaan in Nemo33 te Brussel, een prachtlocatie om de beelden te tonen. Er waren maar liefst vijf projectoren die op vijf schermen simultaan de spectaculaire beelden op doek brachten tijdens het Gala Diner in Aziatische stijl. De proclamatie, die plaatsvond op 5 mei 2018, volgde vrij snel na de wedstrijd. Daarom vroegen de videografen of ze hun film op de dag van de proclamatie mochten afgeven, zodat ze wat meer tijd hadden om hun video te bewerken. Harry ging hiermee akkoord, zodat vóór het bekendmaken van de wedstrijdresultaten de juryleden de films nog moesten beoordelen. De genodigden konden op hetzelfde moment meegenieten van de films. Na het voorgerecht toonde Harry enkele van zijn foto's en dan was het tijd om de ingezonden onderwaterfoto's van de deel-

nemers te bewonderen. De reeksen die gemaakt werden met een pocketcamera kwamen het eerst aan bod. Nadien de foto's van de Masters en ook nog de videoclips. De deelnemers moesten nog even op hun honger blijven zitten voor de wedstrijdresultaten, want het was tijd voor het nuttigen van de rest van het menu. Het ene na het ander heerlijke gerecht werd voorgeschoteld. En toen was het tijd voor de bekendmaking van de winnaars. De duikreis, 7 dagen in 'Pura Vida Beach & Dive Resort', werd weggekaapt door John van Lent, winnaar in de categorie video. De 'allround' winnaar foto Masters was Luc Eeckhaut en bij de categorie pocket ging die eer naar Marc Eeckhaut. Alle deelnemers werden beloond met een trofee en een mooie prijs. De meeste deelnemers staan intussen al te trappelen om in te schrijven voor de volgende editie. Die zal waarschijnlijk doorgaan in Cabilao (Filipijnen), in april 2019 (meer info kan je bekomen bij Harry klerks (0496 543 443 of harry-hk@hkbatteries.com).  IVO MADDER

Foto: Harry klerks.

Onderwaterfotografie en -videografie

Foto: Marc Eeckhaut.

1e plaats pocketcamera: Marc Eeckhaut.

Foto: Christel Sougne.

2e plaats pocket camera: Christel Sougne.

De winnende video 'Van Klein naar Groot', van John van Lent, kan je bekijken via: www.youtube.com/ watch?v=kmLQvy1b8hA. De winnende foto's en de foto's van de prijsuitreiking staan op: https://flic.kr/s/ aHskyc3Ysz.

Videoclips Winnaar: Michel Dormal.

Video's

3e plaats pocket camera: Marc Petersen. Foto: Marc Petersen.

Goud: John van Lent. Zilver: Michel Dormal. Brons: Ali Sanir.

Pocket camera's Goud: Marc Eeckhaut. Zilver: Christel Sougne. Brons: Marc Petersen.

Hippocampus mei/juni 2018

Reportage

Foto: Luc Eeckhaut.

Onderwaterfotografie en -videografie

Fotothema creatief Goud: Luc Eeckhaut. Zilver: Marc Eeckhaut. Brons: Patrick Schijns. Eervolle vermelding: Jean-Pol Melin.

Foto: Jean-Pol Melin.

Foto: Marc Eeckhaut.

1e plaats creatief: Luc Eeckhaut.

2e plaats creatief: Marc Eeckhaut. 3e plaats creatief: Patrick Schijns. Foto: Patrick Schijns.

Creatief, eervolle vermelding: Jean-Pol Melin.

(pagina 77 boven)

Foto vissen Masters Goud: Jean-Pol Melin. Zilver: Patrick Schijns. Brons: Peter Poels.

(pagina 77 onder)

Foto macro Masters Goud: Peter Poels. Zilver: Luc Eeckhaut. Brons: Thierry Degraewe.

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Patrick Schijns. Foto: Jean-Pol Melin.

Foto: Peter Poels.

2e plaats foto vissen Masters: Patrick Schijns.

1e plaats foto vissen Masters: Jean-Pol Melin.

3e plaats foto vissen Masters: Peter Poels.

Foto: Peter Poels.

Foto: Luc Eeckhaut.

1e plaats foto macro Masters: Peter Poels.

2e plaats foto macro Masters: Luc Eeckhaut.

Foto: Thierry Degraewe.

3e plaats foto macro Masters: Thierry Degraewe.

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Luc Eeckhaut.

Reportage

Onderwaterfotografie en -videografie

1e plaats foto breedhoek Masters: Luc Eeckhaut.

Foto: Jean-Pol Melin.

3e plaats foto breedhoek Masters: Jean-Pol Melin.

Foto breedhoek Masters Goud: Luc Eeckhaut. Zilver: Paul-Henri Cerckel. Brons: Jean-Pol Melin. Foto 'alround winner' Masters 1e plaats: Luc Eeckhaut. 2e plaats: Jean-Pol Melin. 3e plaats: Patrick Schijns. 4e plaats: Paul-Henri Cerckel.

Foto: Paul-Henri Cerckel.

2e plaats foto breedhoek Masters: Paul-Henri Cerckel.

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Harry klerks.

Harry klerks toonde tijdens de proclamatie enkele van zijn foto's, zoals dit visportret. Een zeenaaktslak in close-up.

Foto: Harry klerks.

Advertentie

Hippocampus mei/juni 2018

Reportage

Tijdens Wereldoorlog II was er in Frankrijk een tekort aan brandstof. Daarom werden wagens omgebouwd om op gas te rijden. Het regelventiel voor de automatische gastoevoer zal na wat aanpassingen als regelventiel voor de 'eerste ontspanner' gebruikt worden.

Foto: archief Imperial War Museums.

Geschiedenis

75 jaar ademautomaten Hoe het begon ... In het artikel over '75 jaar sportduiken' in de vorige Hippo kondigden we reeds een vervolgartikel aan over de evolutie van ademapparaten.

e eerste duik – juni 1943. Op 'La Plage de Barry', een klein strand in het Zuid-Franse Bandol, maakt een magere 33-jarige man aanstalten om in het water te stappen. Naast een duikmasker, vinnen en een loodgordel draagt hij op zijn rug een combinatie van drie stalen persluchtcilinders. Het geheel is bovenaan voorzien van een apparaat ter grootte van een wekker, dat door middel van twee rubberen slangen met een mondstuk verbonden is. De man is een officier van de Franse marine en heet Jacques-Yves Cousteau. Cousteau is niet alleen, hij wordt geholpen door twee vrienden: Philippe Tailliez, een collega marine-officier en Frédéric Dumas, in die tijd de beste vrijduiker – en onderwaterjager – van de Côte d'Azur. Ook aanwezig: Simone Melchior, de echtgenote van Cousteau. Haar rol in dit verhaal lijkt beperkt, maar niets is minder waar: verderop in dit artikel zal blijken welke cruciale link zij vormde in de ontstaansgeschiedenis van de ademautomaat.

Hippocampus mei/juni 2018

Een historische plaats De 'Plage de Barry' in Bandol is gelegen aan de Rue Albert 1er. Sinds 1997 staat er een gedenkteken dat verwijst naar deze eerste memorabele duik: "Ici en 1943, les pionniers de la plongée sous-marine, J.Y Cousteau, F. Dumas, P. Tailliez, procédèrent aux essais du scaphandre autonome". Aan de overzijde van de straat bevindt zich de 'Villa Barry', waar Cousteau en zijn vrienden woonden tijdens de oorlogsjaren. Nu is er een hotel.

Cousteau begeeft zich in het water. Nadat Dumas enkele kilo's extra lood aan zijn gordel heeft gehangen, laat Cousteau zich naar de bodem zakken tot hij, enkele meters diep, met de rug op het zand komt te liggen: "Zonder enige moeite kon ik ademen. Er klonk een zacht gefluit wanneer ik inademde en een vaag geborrel op het moment dat ik weer uitademende. De regelaar paste de druk precies aan volgens mijn behoefte. Met een gevoel of ik me op verboden terrein bevond, bekeek ik de stille wereld onder water". De eerste SCUBAduik ooit is een feit.

Boekentip: 'Le Monde du Silence' Wie het volledige relaas van deze eerste duiken wil kennen, raden wij aan om het boek 'Le Monde du Silence' te lezen, waarin Cousteau en Dumas de pioniersjaren van het SCUBA-duiken beschrijven. Het boek is een aaneenschakeling van fantastische avonturen en anekdotes in de periode van de eerste duik (1943) tot de aankoop van de Calypso (1950). Als je het boek tenminste nog kan vinden, want er bestaan helaas geen recente uitgaven meer. Franse versie: 'Le Monde du silence', Livre de Poche, 1959, ISBN-13 9782253006572. Nederlandse versie: 'De zwijgende wereld' Servire, 1953. Niet te verwarren met de film 'Le Monde du Silence', een documentaire over de eerste expedities met de Calypso, dus over de periode ná 1950.

naar een apparaat dat én veilig was én de nodig autonomie bood, dit wil zeggen: voldoende luchtvoorraad hebben zonder fysiek afhankelijk van de oppervlakte te zijn.

experimenten

'le scaphandre autonome'

De jaren voordien hadden Cousteau en zijn kameraden diverse pogingen gedaan – met wisselend succes – om te duiken met andere apparaten (nota: een aantal van deze apparaten zijn meer gedetailleerd beschreven in het artikel van Patrick Van Hoeserlande in Hippocampus nr. 268). Experimenten met zelf gefabriceerde zuurstofapparaten liepen bijna faliekant af: via een rudimentaire rebreather werd zuivere zuurstof ingeademd, maar op een diepte van 15 meter werd het ademgas toxisch en verloor Cousteau – na een forse convulsie – het bewustzijn, waarbij hij net niet verdronk … Ook met het Fernez-apparaat, waarbij de duiker via een slang door een pomp aan de oppervlakte van lucht werd voorzien, ging het mis: ditmaal was het Dumas die bijna het leven liet nadat een breuk in de slang een plotse onderdruk in zijn masker had veroorzaakt. Ten slotte was er het apparaat van Commandant Le Prieur, waarbij de duiker werd voorzien van een constante stroom van lucht: dit was een stap in de goede richting, maar te beperkt op gebied van autonomie. Cousteau bleef dus zoeken

Deze zoektocht speelt zich af in volle oorlogsjaren. In die periode is Parijs een door de Duitsers bezette stad. Omwille van een groot tekort aan brandstof worden auto's omgebouwd om op gas te rijden. Een zekere Émile Gagnan ontwikkelt hiervoor, op basis van de 'ontspanner' van Rouquarol-Denayrouze, een regelventiel dat de automatische gastoevoer in auto's mogelijk maakt.

Foto: lowtechmagazine.com.

Van dan af zal het trio Cousteau, Tailliez en Dumas honderden duiken maken. Eerst op de hen vertrouwde plaatsen aan de Franse Azurenkust, die ze kenden van hun talloze vrijduiken, later – met de Groupe de Recherches Sous-Marines (zie verder) – ook elders in de Middellandse Zee. Stap voor stap wordt er dieper gedoken en worden de onderwateractiviteiten en het actieterrein uitgebreid. Er wordt gefotografeerd en gefilmd, op vis gejaagd en op wrakken gedoken. Door de Franse marine worden er mijnen gelegd, duikboten gefilmd en wordt het effect van explosies op het menselijk lichaam uitgetest, …

Citroën omgebouwd om op gas te kunnen rijden.

Gagnan werkt voor het bedrijf Air Liquide, dat onder leiding staat van Henri Melchior, een voormalig admiraal van de Franse ma-

rine. Het toeval wil dat de dochter van Melchior, Simone Melchior, getrouwd is met Jacques-Yves Cousteau die in die periode bezig is om het apparaat van Le Prieur te perfectioneren. Wanneer Henri Melchior hoort over de uitvinding van Gagnan praat hij hierover met zijn schoonzoon. Kort daarna ontmoeten Cousteau en Gagnan elkaar in december 1942. Twee maanden later, midden in de winter, wordt een prototype, een tweetrapssysteem uitgerust met één enkele slang, door Cousteau uitgetest in de Marne.

Winter 1943: Cousteau test een allereerste prototype van zijn ademautomaat uit in de Marne.

De testduik verloopt niet zonder problemen: rechtopstaand is er sprake van een constant debiet; met het hoofd lager echter krijgt Cousteau nauwelijks lucht binnen. Alleen in horizontale houding werkt het apparaat bevredigend. Teleurgesteld verlaat hij het ijskoude water, maar op de terugweg naar huis hebben de twee mannen Hippocampus mei/juni 2018

Reportage Geschiedenis

Prototype van de eerste Cousteau-Gagnan ademautomaat, ook wel de CG43 of het 'Scaphandre Aire Liquide' genoemd.

Cousteau maakt zich klaar voor een duik met prototype.

commercialisering en verdere ontwikkeling Cousteau en Gagnan patenteerden hun uitvinding in 1945 onder de namen 'Sca

Hippocampus mei/juni 2018

phandre Cousteau-Gagnan 1945' en 'CG45' en, voor de export naar Engelstalige landen, onder de naam 'Aqua-Lung'. De eigenlijke commercialisering begon een jaar later, op 26 mei 1946, met de oprichting van 'La Spirotechnique', een dochteronderneming van Air Liquide. Het logo van het merk was geïnspireerd op een historische onderwaterfoto uit 1943: het stuurwiel van de Dalton. Dit bij duikers bekende wrak ligt vlakbij l'Ile de Planier in de omgeving van Marseille. De bewuste foto werd gemaakt tijdens het draaien van de film 'Epaves', de allereerste film die werd opgenomen met behulp van duikapparatuur van het type Cousteau-Gagnan. De 'CG45' is dus de eerste SCUBA-ademautomaat die op de markt kwam. 'CG45' is feitelijk een 'tweetrapsontspanner', waarbij het ademgas in 2 fases van de hoge flesdruk naar de omgevingsdruk wordt gereduceerd, een proces waarvoor een redelijk complexe mechaniek nodig is. Beide trappen bevinden zich in één behuizing.

flesdruk in één stap wordt gereduceerd naar de omgevingsdruk), uiterst eenvoudig van ontwerp en zeer robuust.

Foto's (2): Dirk Deraedt.

Foto: Aqua Lung/M. Cabrère.

De twee uitvinders van 'le scaphandre autonome': duiklegende Jacques-Yves Cousteau (links) en ingenieur Emile Gagnan.

Het logo van La Spirotechnique was geïnspireerd op een historische onderwaterfoto uit 1943: het stuurwiel van het scheepswrak Dalton.

De legendarische Mistral ademautomaat (voor- en achterzijde).

In 1963 brengt La Spirotechnique een verbeterde versie van de Mistral op de markt met de naam 'Royal Mistral': opnieuw een 'eentrapsontspanner', maar met meer gebruiksgemak en waarvan er versies worden ontwikkeld met een hoge drukpoort voor de aansluiting van een manometer. Ook DIN-aansluiting wordt dan mogelijk.

Set van drie flessen voorzien van een CG45, de eerste gecommercialiseerde ademautomaat van La Spirotechnique.

In 1955 presenteert La Spirotechnique een verbetering (en deels ook een vereenvoudiging) van de CG45: de "Mistral". De Mistral is een 'eentrapsontspanner' (waarbij de

Foto's (2): John Swinnen.

Foto: rolexmagazine.com.

al enkele aanpassingen bedacht, waaronder een tweede slang zodat de uitademing langs een membraan verloopt, om zo de drukverschillen minimaal te houden. Het resultaat wordt enkele maanden later, zoals hierboven beschreven, met succes getest op de Plage Barry: 'le scaphandre autonome', of het 'Self-Contained Breathing Apparatus' (SCUBA), is geboren.

De Royal Mistral ademautomaat (voor- en achterzijde).

succesverhaal

Opmerkelijke feiten

De Mistral wordt een succesverhaal, niet alleen in Frankrijk en Europa, maar over gans de wereld. Onder licentie van La Spirotechnique worden wereldwijd gelijkaardige ademautomaten door andere producenten en met andere merknamen op de markt gebracht. In de jaren '50, '60 en 70 leerden de meeste mensen duiken met een Mistral.

De eerste honderden duiken met autonome persluchtapparatuur werden uiteraard door Cousteau zelf gemaakt, eerst op eigen initiatief samen met zijn kompanen Dumas en Tailliez en vanaf 1946 als leden van een door de Franse marine opgerichte onderzoeksgroep, de G.R.S. (Groupe de Recherches Sous-Marines). Het spreekt voor zich dat deze allereerste duiken ook tal van 'primeurs' opleverden, waarvan we er hieronder enkele vermelden. Het relaas van al deze – soms dramatische – primeurs staat uitvoerig beschreven in 'Le Monde du Silence': • De eerste vrouwelijke duiker: Cousteaus echtgenote Simone Melchior. • De eerste jeugdduikers: Cousteaus zonen Philippe en Jean-Michel. • De eerste langoest met de hand gevangen: juni 1943 tijdens de allereerste SCUBAduik. • De eerste wrakduik: op een tijdens de tweede wereldoorlog afgezonken sleepboot, op 15 meter diepte, in de haven van Toulon. • De eerste speleoduik: op 24 augustus 1946 met de G.R.S. in de sifon van de Fontaine de Vaucluse bij Avignon. • De eerste CO-vergiftiging: bij de hierboven vermelde speleoduik, waarbij Cousteau en Dumas bijna omkomen. Ze worden op het nippertje door hun medewerker Maurice Fargues uit het water gehaald. Simone Cousteau – Melchior: eerste vrouwelijke • Het eerste dodelijke ongeval: op 17 duiker met SCUBA-apparatuur, hier in 1945. september 1947 verongelukt Maurice Fargues van de G.R.S. bij een recordpoging diep duiken met Aqua Lung. Op 120 meter diepte verloor hij het bewustzijn (door stikstofnarcose en/of zuurstofvergiftiging). • De eerste documentaire onderwaterfilm: 'Epaves' (1943) waarin zowel de cameraman als de 'acteurs' duiken met persluchtapparatuur.

Hoewel de Mistral nog geruime tijd als werkpaard diende voor vele marineduikers (de Franse marine gebruikte de Mistral nog tot 1989) en andere beroepsduikers, werd binnen het recreatief duiken het model in de loop van de jaren '70 van haar troon gestoten door de gebruiksvriendelijkere tweetrapsontspanner met één slang, en verloor La Spirotechnique/Aqualung haar dominante marktpositie. De iconische Mistral is, met zijn grote verchroomde behuizing en de twee geribbelde rubberen slangen die samenkomen in een mondstuk, dé ademautomaat van de pioniers van onze geliefde sport. Niet zonder weemoed denken deze pioniers terug aan de charmes van het duiken met een Mistral, aan het typische geborrel van bellen die aan de rugzijde ontsnappen en aan die geut water die af en toe moest worden doorgeslikt. Of zoals een oude rot mij onlangs zei: "Een fantastische ontspanner uit de tijd toen seks nog veilig was en duiken gevaarlijk".

slot Het ontstaan van de duiksport toewijzen aan één persoon of één bedrijf is wellicht overdreven. Vele andere duikpioniers, ingenieurs en bedrijven ontwikkelden gelijkaardige apparaten en vele organisaties introduceerden duikmateriaal en organiseerden opleidingen. Toch kan de cruciale rol van het duo Cousteau-Gagnan niet onderschat worden. Het in de naoorlogse jaren ter beschikking stellen van de CG45 en vooral van de Mistral voor het grote publiek, ook voor recreatieve doeleinden, ligt aan de basis van het ontstaan van de duiksport zoals wij ze heden ten dage kennen. De fenomenale boeken en documentaires van Jacques-Yves Cousteau en zijn equipe deden de rest …  DIRK DERAEDT, 3*INSTRUCTEUR

De familie Cousteau onder water: v.l.n.r. zoon Jean-Michel, echtgenote Simone, Jacques-Yves Cousteau zelf en zoon Philippe. Jeugdduiken avant la lettre!

Maurice Fargues (links).

Duikpioniers van de Groupe de Recherches Sous-Marines, met onder andere Cousteau (uiterst links), Tailliez (derde van links) en Dumas (tweede van rechts).

Referenties • 'Le Monde du silence', Livre de Poche, 1959, ISBN-13 978-2253006572. • Informatie over de eerste SCUBA-apparatuur is te vinden op tal van websites, o.a.: • http://frogmanmuseum.free.fr • www.spiro-vintage.com Hippocampus mei/juni 2018

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

Duikbeurzen 2018 deel 2 In de vorige Hippocampus presenteerden we je enkele nieuwe producten die we aantroffen op duiksportbeurzen afgelopen winter. Omwille van plaatsgebrek konden we nog niet alles onder jullie aandacht brengen. Daarom bespreken we in deze editie nog wat nieuwigheden.

Duikersgids Het duikseizoen loopt al enkele maanden en de meeste clubduiken worden georganiseerd op steeds dezelfde gekende duikplaatsen, vaak omdat ze het meest geschikt zijn om proeven af te leggen. Maar

misschien wil je wel eens ergens anders duiken? Weet je niet waar? In de nieuwe Duikersgids, nr. 14, vind je de mooiste duikplaatsen van 2018. Er werden een twintigtal nieuwe duikplaatsen en locaties waar interessante veranderingen plaatsvon-

Ocean Reef Snorkelaars die in het bezit zijn van een 'Ocean Reef Aria' volgelaatssnorkelmasker kunnen nu een walkie-talkieset kopen. De 'Ocean snorkie-talkie' is een communicatieset die werkt met radiofrequenties en dus alleen boven water bruikbaar is. De zender, die je op de bovenkant van de snorkel klikt, heeft een kleine luidspreker die je voor het linker- of rechteroor kan plaatsen. Je kan tussen vier kanalen schakelen

Hippocampus mei/juni 2018

en het bereik is ongeveer 300 meter. De bediening is eenvoudig: in de luidspreker zit een knop die je indrukt als je wilt spreken. Net als bij een walkie-talkie kun je enkel om beurten praten. Richtprijs: 159,00 euro. http://diving.oceanreefgroup.com

den aan toegevoegd. Zo is er een bekende duikplaats in Zeeland met een nieuwe, grote verrassing onder water, een Zeeuwse duikstek waar je altijd 'verkeerd' gedoken hebt, het andere Anna-Jacobapolder en een bootduiklocatie die zo mooi is als de Zeelandbrug. Ook de zoetwaterliefhebber komt aan zijn trekken, met de beschrijvingen over nieuwe onderwaterparken in Noord-Brabant, Noord-Holland en Zuid-Holland, een nieuwe kanaalduikstek, enz. Naast het boek heb je ook nog de app Duikersgids, waarin je de watergetijden kan opzoeken, duikplaatsbeschrijvingen kan raadplegen, info over de zichtbaarheid en watertemperatuur kan delen en nog veel meer. Bij een abonnement op de Duikersgids (in boekvorm) krijg je bovendien een abonnementscode die toegang biedt tot extra content op het online Duikersplatform. www.duikersgids.nl

Camaro De Camaro '3 mm Titanium Thermo' duikhandschoenen zijn wellicht wel de warmste handschoenen voor onder water die er bestaan. Bovendien zijn ze ook nog eens de meest comfortabele handschoenen in gebruik; ze zitten letterlijk als gegoten. Ondanks dat ze maar 3 mm dik zijn, zijn ze warmer dan de Camaro '5 mm Seamless bonding' handschoenen, tenminste als je niet dieper dan 20 Ă 30 meter duikt (dieper drukt het neopreen te veel samen, waardoor het isolatievermogen minder wordt dan bij de 5 mm handschoen). De reden dat deze handschoenen zo goed isoleren en comfortabel zitten, is doordat ze niet gestikt zijn, maar volledig verlijmd. De stiknaden zorgen in de praktijk voor een beperking van bewegingsvrijheid en irriterende harde naden met striemen in je handen als gevolg. Daarnaast is het zo dat de stiknaden vaak door het neopreen van de handschoenen heen gaan en daarmee de handschoenen lekgevoelig maken. De Camaro Titanium handschoenen zijn naadloos en daardoor waterdicht. Aan de

buitenzijden van de handschoenen zit een elastische beschermlaag van soepel nylon. Terwijl aan de binnenkant Camaro's 'Titanium SCS open Cel neopreen' zit. Dit is een glad neopreen met een titaniumkleurige coating. Het gladde zorgt ervoor dat er praktisch geen water in de handschoenen komt. De titanium coating heeft een dubbele functie: in de eerste plaats als reflectie van de warmte van de hand, om deze warmte vast te houden en op de tweede plaats maakt het de handschoen gladder wat gemakkelijker is bij het aantrekken. Je zal wel even moeten wennen aan de maatvoering, want de Camaro handschoenen sluiten iets strakker aan op je huid en voelen daardoor kleiner aan. Kies niet te snel een grotere maat. Bij twijfel kan je de maat beter naar boven afronden. Elk paar handschoenen is onderhevig aan slijtage. Daarom heeft Camaro een lichte beschermcoating aangebracht op de vingers en in de handpalm. Niet te dik, want dan worden de handschoenen te stug!

Gezien de constructie van de handschoenen dien je ze met enige zorg aan en uit te trekken, anders trek je er een gat in ter hoogte van de pols. Ze zijn bedoeld om je handen warm te houden en je vingers te beschermen, ze zijn niet bedoeld als werkhandschoenen. Leverbaar in de maten XS, S, M, L, XL, XXL. Op alle Camaro-producten zit 3 jaar service garantie. Dus ook op deze handschoenen. Zelfs van toepassing bij gebruikersfouten! (Gebruikelijke slijtage is uitgesloten van deze service). Richtprijs: 59,95 euro. www.camaro.at

Fourth Element Fourth Element heeft de reeks 'OceanPositive' uitgebracht. Het betreft een hele reeks duikpakken, shorty's en zwemkleding, vrij van neopreen en gemaakt van nylon uit zogeheten 'ghost fishing' netten. Spookvisnetten betreft vistuig dat vissers verloren hebben. Ze worden gerecupereerd door duikers die als vrijwilligers wrakken netvrij maken. De 'Thermocline' pakken uit de reeks 'OceanPositive' van Fourth Element bestaan voor ongeveer een derde uit gerecycleerd nylon. In de buitenlaag is polyester verwerkt en

aan de binnenkant zit een fleecelaag. De pakken zijn zo dun als een T-shirt, maar bieden naar het schijnt evenveel isothermische warmte als een 2 mm neopreen natpak. Ze wegen bijna niets; een nylon pak met lange mouwen en broekspijpen weegt minder dan een kilo. De pakken zijn ook te gebruiken als warm badpak of als isolerende onderlaag onder een neopreen natpak. Richtprijs: 159,95 euro. ht tps://four thelement.com/ oceanpositive

Hippocampus mei/juni 2018

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

Mares Het duikmerk Mares is ruimschoots bekend bij de sportduikers. Wat niet iedereen weet, is dat ze ook materiaal produceren voor technische duikers en vrijduikers. Typerend voor vrijduikers is dat ze gebruik maken van lange, smalle vinnen, waarvan het vinblad meestal gemaakt is van fiber (glasvezel) of carbon. De 'Razor Apnea' vin is 65 centimeter lang en 20,5 centimeter breed. Het vinblad is gemaakt van voorgeïmpregneerde glasvezellagen en je hebt de keuze uit een zacht of medium blad. De variabele

Seabike De 'Seabike Sport' is één van de leukste innovaties die ik op boot Düsseldorf tegenkwam. Het scheelde niet veel of ik had deze ligfiets voor onder water aangeschaft. De snorkelaar of duiker ligt op de buik op een soort stang met twee handvaten ter hoogte van je middel. Met de voeten trap je de pedalen rond, die een kleine propeller aandrijven. De stuwkracht van die propeller kan je instellen. Een korte vin bij de handvatten zorgt voor stabiliteit. In

Hippocampus mei/juni 2018

bladdikte en de nieuwe variabele zijribben ondersteunen en optimaliseren de kanaalstuwkracht en buigzaamheid. Het zorgt voor een hoogpresterende parabolische flexie. De gesloten voetpocket is ontworpen om de vin te dragen met een 3 mm dikke neopreen sok. Verkrijgbaar in de maten 39 tot en met 48. Richtprijs: 299,00 euro, beschermingstas inbegrepen.

met de knipperende modus krijg je tot 25 uur brandtijd, terwijl het continue licht gedurende maximaal 5 uur licht levert met uitstekende lichtintensiteit. Met een LED-laadindicator, oplaadbare lithiumbatterijen en USB-oplaadkabel, kun je hem altijd opladen en ben je altijd klaar om te gaan duiken. Richtprijs: 115,00 euro. www.mares.com

Mares brengt een nieuwe, compacte, duurzame duiklamp uit in zijn reeks EOS-lampen. De 'EOS Strobe' is geen gewone duiklamp, maar een geavanceerde en krachtige stroboscooplamp. Wat opvalt aan deze high-tech lamp, is dat de geanodiseerd aluminium behuizing fel oranje is. De 'EOS Strobe' biedt 450 lumen, 360° hoge zichtbaarheid en kan gebruikt worden tot een diepte van 120 meter. De roterende magnetische schakelaar heeft twee modi:

tegenstelling tot de 'Seabike compact' zijn de pedalen van de 'Seabike Sport' voorzien van een kliksysteem zoals gekend is bij de wielrennersport. Met deze fiets kan je je onder water zonder veel inspanning even snel voortbewegen als je normaal zou wandelen over straat. Dat is toch zo'n 8 km/uur. Als je harder trapt, steek je een duiker met vinnen vlot voorbij. Misschien is de 'Seabike' wel een goed idee voor een alternatieve conditietraining

of een OWT-wedstrijd? Richtprijs: 380,00 euro, inclusief opbergtas. www.seabike.com

SeaLife De SeaLife 'DC2000' digitale onderwatercamera is uitgevoerd met een SONY 1" back-illuminated 20 MP CMOS beeldsensor voor superscherpe foto's en video's van hoge kwaliteit. Hij filmt in 'Full HD' (1080 pixel aan 60 beelden per seconde) en je kan de beelden goed beoordelen dankzij de grote 3" full color LCD met 920.000 beeldpunten resolutie. De optische beeldstabilisatie mindert bewegingsonscherpte. Opmerkelijk is de functie 'Multi recording', waarbij je foto's maakt tijdens het filmen, zonder dat de film onderbroken wordt. Speciaal voor duikers/snorkelaars: 4 onderwaterinstellingen met ingebouwde kleurcorrectiefilter (duiken, snorkelen, externe flitser en externe lamp). Deze camera is geschikt voor beginnende fotografen, maar ook meer ervaren fotografen komen aan hun trekken dankzij het manueel instelbaar diafragma van F1.8 tot en met F11 in 1/3e intervallen. Je kan fotograferen in RAW (.dng RAW files) & JPEG-formaat. Het fotograferen van enkel de staart van een vis als die voorbij zwemt behoort tot het verleden dankzij de supersnelle auto focus met een 0,1 seconde sluitertijdvertraging. Auto focus vanaf 10 cm tot oneindig. De camera is voorzien van WiFi/Bluetooth voor het draadloos overzetten van je beelden op smartphone of tablet. Als je de 'DC2000' in zijn onderwaterbehuizing steekt, is hij waterdicht tot 60 meter diepte. Zonder behuizing is hij gegarandeerd waterdicht tot 18 meter, maar het wordt aangeraden de camera te allen tijde te gebruiken mĂŠt de behuizing. Volledig rubber gecoat voor een bescherming van de behuizing en een stevigere grip. De bediening is eenvoudig, zelfs met dikke handschoenen aan. Een ganse reeks geheugenkaarten kunnen gebruikt worden: Micro SD, SDHC, SDXC en UHS-1. De lithium ion batterij van 1130 mAh/3,7 V is goed voor een gebruiksduur van meer dan 2 uur. In optie uit te breiden met een 'Fisheye lens SL975, een 'Groothoeklens SL970', een 'Sea Dragon Flitser SL963 en/of een 'Sea Dragon Photo-Video-Dive Lights' inclusief met het

'flex-connect arm systeem'. Richtprijs van de 'DC2000: 659,00 euro. De SeaLife 'Reefmaster RM-4K' is een kleine, compacte camera met een 14 megapixel Panasonic CMOS Image Sensor, voorzien van een 'Wide Angle Fisheye' lens waarmee je tot 30 cm van je onderwerp nog steeds scherpe beelden kan maken. Optioneel kan je een extra macrolens aanschaffen. Het compacte ontwerp zorgt ervoor dat duikers en snorkelaars deze camera overal mee naar toe kunnen nemen. De camera is geschikt om mee te filmen in 4K aan 30 beelden per seconde (fps). Stel je hem in op 1080 pixels, dan kan je filmen aan 60 fps. Het toestel beschikt over een bediening met vier knoppen en een groot 2 inch LCD-scherm (5,1 cm), waardoor hij makkelijk in gebruik is. Daarnaast beschikt

hij over WiFi, zodat je makkelijk je opnamen kan delen met vrienden en familie. Naargelang de onderwaterdiepte kan je softwarematig de kleurcorrectie instellen. Je kan met dit toestel ook 'timelapse' opnamen maken. In de externe onderwaterbehuizing, die drukbestendig is tot 40 meter diepte, kan je een 'Moisture Muncher' absorptiebuisje steken, waardoor voorkomen wordt dat de camera beslaat door warmte en vochtigheid in de behuizing. Deze onderwatercamera is geschikt om te gebruiken met een Micro SDHC tot maximaal 128 GB. De verwijderbare oplaadbare Li-Ion batterij van 1100 mAh/3,8 V, is goed voor meer dan 2 uur video of 500 foto's. Richtprijs: 299,00 euro. De SeaLife 'SL675 Sea Dragon 4500 Auto UW Photo-Video Light Head' is een LED-onderwaterlamp met een lichtopbrengst van 1125 tot 4500 lumen in een straal van 120 graden.

De lamp biedt een kleurweergave index van 96 wat een natuurlijk zonlicht nabootst (Kleurtemperatuur: 5600K). Hij beschikt over een 'Auto Flash Detect modus'. Deze functie zorgt ervoor dat het licht uitgaat voor een seconde wanneer de flitser actief is. Het licht kan handmatig aangepast worden naar 100%, 75%, 50% of 25% helderheid. Optioneel te schakelen in een autostand waarin de lamp de hoeveelheid reflectie meet en aan de hand daarvan zijn belichting automatisch aanpast van 450 tot 4500 lumen. De Li-Ion batterij is goed voor 1 tot 4 uur licht. Richtprijs: 759,00 euro. www.sealife-cameras.com

Hippocampus mei/juni 2018

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

Olympus Wil je meer controle over je fototoestel tijdens de onderwaterfotografie en ook van meerdere soorten lenzen gebruik maken, maar zie je op tegen die zware dure reflexcamera's? Dan is de Olympus 'PEN Lit E-PL7', een compacte systeemcamera met verwisselbare lenzen, wellicht iets voor jou? Zeker als hem gebruikt met het nieuwe lichtgewicht polycarbonaat Olympus 'PTEP12' onderwaterhuis, waterdicht tot 45 meter. Deze 'PEN' heeft een 4/3 inch Live MOS-sensor met 16,1 megapixel met een

groot dynamisch bereik. Hij kan dus goed overweg met de verschillen tussen licht en donker, niet onbelangrijk bij o n d e r w a t e rfotografie. Dankzij de beeldstabilisatie en de 81 scherpstelpunten maak je scherpe foto's. Deze camera heeft geen zoeker, uitkaderen en scherpstellen doe je via het kantelbaar hogeresolutiescherm (met 1.040.000 pixels). Middels de meegeleverde diffuser kan de cameraflitser reeds gebruikt worden voor de belichting van het onderwerp. Beginnende fotografen kunnen zonder extra apparatuur aan te schaffen toch al hele fraaie onderwaterfoto's maken. Het onderwaterhuis is reeds voorzien van 2 optische kabelaansluitingen voor het gebruik

van (optionele) externe flitsers zoals de populaire Inon S-2000 en Inon D-2000 flitsers met volledige automatische S-TTL aansturing! Richtprijs voor de Olympus 'PEN E-PL7' + PT-EP12 + zoomgear: 1.249,00 euro.

(diafragma), de GAIN/ISO en de sluitertijd. Dankzij de OLED-zoeker met extra hoge resolutie kan je de kwaliteit van de beelden onmiddellijke nauwkeurig beoordelen. Deze camera in een 'Gates onderwaterhuis met SP34A poort' is de set waar onderwaterfilmers

al jaren naar uitkijken! Je schaft de set aan voor een bedrag van 5.450,00 euro.

www.olympus.be

Gates De 'Sony AX700' onderwatervideocamera is dĂŠ camera van 2018. Perfecte 4K beeldkwaliteit (24/25/30 fps met zeer hoge beeldkwaliteit, tot 100 Mbps) dankzij de 'Exmor RS CMOS-sensor van 13,2 x 8,8 mm'. Hij heeft een fantastische gevoeligheid met minimale ruis. De supersnelle autofocus is uitermate nauwkeurig. De camera is uitgevoerd met een ZEISS Vario-SonnarÂŽ T*-lens met 29 mm groothoek bezit en biedt uitgebreide slow motion mogelijkheden (120 fps in Full HD, max 1000 fps in lagere resoluties), 12x optische zoom, uitgebreide witbalans mogelijkheden, ingebouwde ND-filters (1/4, 1/16 of 1/64), sublieme beeldkwaliteit en dit alles gecombineerd met veel gebruiksgemak. Volautomatisch, maar ook handmatig in te stellen: de IRIS

Hippocampus mei/juni 2018

www.onderwaterhuis.nl

een Hugyfot multifunctionele vleugel en aluminium handvaten met 1" kogelbevestigingen. Ze is gefreesd uit massief aluminium, drukvast tot 200 m en ze biedt een volledige bediening van de camera. Prijs: 1.825,00 euro incl. BTW.

Hugyfot De 'Hugyfot Vision Sony RX100 V' behuizing is de meest geavanceerde 'Sony RX100' behuizing ooit. Om het beste uit je 'Sony

RX100 V' te kunnen halen heeft Hugyfot deze stevige en extreem veelzijdige behuizing ontwikkeld. Het inbouwen van de

'Sony RX100' gaat snel en eenvoudig dankzij het plug & play stekkersysteem en de snelsluiting met excentrische draaiknoppen. De behuizing is voorzien van 2 lithium power bank batterijpacks die een autonomie bieden van 5 uur. Het grote 7" HDMI-scherm geeft elk detail weer en is zeer handig bij het maken van macro-opnames. De Vision Sony RX100 behuizing wordt standaard geleverd met

Het 'Hugyfot DNA (Dynamic Neutral Arm) Systeem' bestaat uit verschillende componenten die kunnen samengevoegd worden tot ĂŠĂŠn drijfarm die qua vlotbaarheid en/of lengte voldoet aan de specifieke vereisten voor een bepaald onderwater foto- of videosysteem. De afzonderlijke componenten kunnen aangekocht worden in functie van het benodigde vlotvermogen. Prijs van de componenten: van 15,00 tot 25,00 euro per stuk incl. BTW. www.hugyfot.com

WeeFine De Weefine 'Smart Focus 6000' is een compacte lamp met 6000 lumen wit licht (5000 K) werd speciaal ontwikkeld voor gebruik op onderwatercamera's. Naast de video en fotomodus is de lamp ook voorzien van rood en blauw licht. De rode en blauwe stand zijn zelfs gelijktijdig te gebruiken voor een creatieve invulling. Het is in feite een 5-1 lamp. De Weefine 'Smart Focus 6000' is dus eigenlijk een combinatie van een flitser en een videolamp. Dit allemaal in een stevige, maar toch compacte behuizing. Een belichtingshoek van maar liefst 100 graden, een neutrale kleurtemperatuur, een perfecte spreiding en egaliteit van het licht maken deze lamp ideaal voor onderwaterfotografie en onderwatervi-

deo. Het unieke aan deze nieuwe lamp is de flitsfunctie. Door middel van een optionele optische kabel kun je de lamp verbinden met je camera of onderwaterhuis. De flitser van de camera stuurt dan de flitsfunctie van de lamp aan: hij geeft dan een sterke lichtimpuls. De flitsfunctie is ook uit schakelen zodat de lamp werkt als een traditionele pilotlamp, die uitgaat wanneer er wordt geflitst. De lichtopbrengst in de foto/video kan middels de draaiknop in 10 standen

gedimd worden. Het grote LCD-scherm geeft de status van onder andere de Li-Ion batterij weer. De lichtgewicht kunststof behuizing en dubbele O-ring zorgen voor een betrouwbare afsluiting. De maximale diepte bedraagt maar liefst 100 meter! Een reserve O-ring en O-ring vet worden meegeleverd. Tevens worden er verschillende ringen meegeleverd om de kleuraccenten van de body van de lamp naar smaak aan te passen. Het oog wil immers ook wat. Alles is verpakt in een handige kleine hardcase voor gemakkelijk en veilig opbergen en vervoeren. Richtprijs: 799,00 euro. www.onderwaterhuis.nl

Hippocampus mei/juni 2018

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

tuurgetrouwe sprankelende kleuren. Witter en warmer dan bij andere LED-lampen die doorgaans een te hoge kleurtemperatuur hebben, wat zorgt voor een te blauwe kleur. De lamp is zo-

RGBlue Het 'RGBlue System03 TWIN LIGHT 2600 lumen systeem' is een unieke onderwaterlamp met twee zeer compacte lampjes

combinatie met de optionele 'rotation ring adapter set' zijn de lampen direct op de (macro) poort van het onderwaterhuis te monteren. Voeg hier dan nog twee mini 'snoots' aan toe en je hebt de ultieme set voor creatieve snoot-opnames. Deze module heeft als groot voordeel dat de lampkop doormiddel van een snelkoppeling eenvoudig van de batterij is af te halen, maar dat het ook mogelijk is om de batterij te laden zonder hem open te maken. Een volgelopen lamp is hierdoor uitgesloten! De kleurtemperatuur van 5000 Kelvin zorgt voor na-

PHOTO BY NEIL ANDREA

met in totaal 2 . 6 0 0 lumen en een stralingshoek van 100 graden. Het unieke van de 'System03 lamp' is dat hij niet is voorzien van een grote lampkop die direct op de het batterijpack is aangesloten, maar dat hij bestaat uit twee piepkleine lampjes van elk 1.300 lumen die door middel van een kabel zijn verbonden met de batterij. Hierdoor onststaat er een geheel nieuwe manier van belichten. Vooral bij macro! Om slagschaduw te voorkomen is het bijvoorbeeld niet noodzakelijk een tweede lamp aan te schaffen. Het is de ultieme lamp voor macrofotografie of onderwatervideografie. In

SCUBAPRO TESTDAGEN 2018 Wil jij duiken en daarbij gratis de nieuwste SCUBAPRO materialen testen?

Kom dan naar de SCUBAPRO TESTDAGEN: Zaterdag 23 en zondag 24 juni Duikcentrum De Beldert – Zoelen (Tiel)-Nederland www.beldert.nl

Zaterdag 30 juni en zondag 1 juli Zilvermeer-Mol-België www.duikmateriaal.be www.watersportcentrale.eu www.nelos.be

Zaterdag 13 en zondag 14 oktober Transfo Duiktank–Zwevegem-België * Transfo duiktank eenmalig €5,- voor entree. Vooraf inschrijven is verplicht.

www.duiktank.be

www.nelos.be

www.bubbleanddive.com

SCUBAPRO.COM

wel in 4 stappen als traploos dimbaar zodat de veeleisende onderwaterfotograaf altijd exact de gewenste hoeveelheid licht ter beschikking heeft. De brandduur is 45 minuten op 2.600 lumen tot maar liefst 550 minuten op 800 lumen. De LED-indicator geeft middels 4 verschillende kleuren duidelijk de lading van de Liion batterij weer. Gewicht: 570 g op land en 240 g onder water. Richtprijs: 968,00 euro. www.onderwaterhuis.nl

Are you more Angel or more red devil?

Farther. Deeper. Beyond. RED DEVIL SINGLE BAckmouNt SEt • A complete set - light and perfect for travelling • Easier for beginners and non-technical divers • 16 liter red single tank donut • 3 mm red aluminum backplate • 6 mm red aluminum rings • Red aluminum buckle • Standard webbing harness • 2 tank straps with red aluminum buckles • Black flat head bolt screws

Biologie en geneeskunde

Zwemmersjeuk en schistosomiasis

Foto: Christian Fischer.

Reportage

Cercarial dermatitis (zwemmersjeuk).

Zwemmersjeuk, 'cercarial dermatitis' of 'schistosoma dercarialis dermatitis' is een huidreactie die veroorzaakt wordt door kleine parasieten die in zoet water leven. Daarnaast kan je ook een worminfectie met schistosoma oplopen, een ziekte die gekend is onder de naam 'schistosomiasis'.

uikers en zwemmers weten dat ze in zee in contact kunnen komen met zogenaamde gevaarlijke dieren. Zo kan je in een zee-egel trappen, met je arm tegen vuurkoraal aanzwemmen, geneteld worden door een irritante kwal, â&#x20AC;Ś Zulke dieren komen we gelukkig niet tegen als we gaan duiken in een steengroeve of een zoetwaterplas. Je geraakt daar misschien niet verwond, maar kan wel het slachtoffer worden van kleine parasieten, vooral als zwemmer.

eerst een tussengastheer infecteren (een bepaalde soort zoetwaterslak) om zich daarin ongeslachtelijk te vermeerderen. Ook bij ons (BelgiĂŤ/Nederland) komt er een vertegenwoordiger voor van de familie Schistosomatidae: de Trichobilharzia ocellata. Deze parasitaire platworm veroorzaakt bij de mens enkel 'cercarial dermatitis' (zwemmersjeuk); verder dan de huid geraken ze niet. In recreatieplassen en

soms ook aan de kust (daar waar bepaalde geĂŻnfecteerde vogelsoorten vertoeven) is zwemmersjeuk de meest voorkomende gezondheidsklacht. De larven van de parasitaire zoetwaterwormen, zowel de mannelijke als vrouwelijke, bewegen zich voort door middel van trilhaartjes. Bij de tussengastheer aangekomen, een zoetwaterslak, dringen ze

tussengastheer

Foto: Kateryna Kon - Dreamstime.

In zoetwatermeren en -plassen kunnen microscopisch kleine schistosomen voorkomen. Dat zijn levende parasitaire zoetwaterwormen van de stam Platyhelminthes (platwormen). Er zijn 19 verschillende parasitaire schistosomasoorten. Ze hebben allen gemeen dat de larven (miracidia) die zich uit de wormeitjes ontwikkelen

Foto's (2): CDC.

Microfoto van de parasiet Schistosoma mansonii die de tropische ziekte schistosomiasis veroorzaakt, dwarsdoorsnede door mannelijke en vrouwelijke parasieten in copulatie, lichtmicroscopie,120 x uitvergroot. Schistosoma mansoni (volwassen trematodes). Links een paar, midden een vrouwtje, rechts een mannetje.

Cercaria-larve van Schistosoma sp.

Hippocampus mei/juni 2018

Foto's (2): CDC.

Een ei van de parasiet Schistosoma mansoni.

Heb ik schistosomiasis (bilharzia)?

Foto: Edurivero - Dreamstime.

Mensen kunnen last hebben van verschillende soorten wormen: • Aarsmaden komen het meest voor. Dat zijn dunne witte wormpjes van 1 centimeter lang in de ontlasting. De besmetting met aarsmaden gaat altijd via het inslikken van de eitjes. De eitjes worden vooral door kinderhandjes verspreid. De wormpjes zelf leven in de darm en ze leggen hun eitjes rond de anus. Een kind krabt zich daar als het jeuk heeft en krijgt zo eitjes aan de handen. Hygiëne is belangrijk om besmetting met de eitjes te voorkomen. • Spoelwormen komen minder vaak voor. Er zijn verschillende soorten spoelwormen en ze lijken op crèmekleurige regenwormen. Bij ons raken mensen vooral besmet met de rijpe eitjes van de honden- en kattenspoelworm (toxocara). De eitjes zitten in hun ontlasting en kunnen zo in groententuin of zandbak komen. Via ongewassen groenten of spelen in de zandbak kunnen de eitjes in de mond komen. Een andere soort is de 'mensenspoelworm' (ascaris lumbricoides). Die komt vooral voor in (sub) tropische gebieden op plaatsen waar riool en watervoorzieningen slecht zijn. Ook bij de mens komen de bevruchte eitjes via de ontlasting naar buiten. • Lintwormen komen zelden voor. Ze bestaan uit een lint van rechthoekige witte stukjes van ongeveer 1 centimeter. Besmetting gebeurt altijd door het inslikken van de eitjes. Lintwormeitjes kan je binnenkrijgen door het eten van rauw vlees, zoals filet américain, rauw gehakt, steak tartaar en biefstuk. Ook groente kan een besmettingsbron zijn door met lintworm besmette mest. • Tropische wormen die in onze regio (België, Nederland) zeldzaam zijn, zijn draadwormen, mijnwormen, zweepwormen en Schistosoma (parasitaire zoetwaterwormen).

Biomphalaria zoetwaterslak (Biomphalaria sp.), de tussengastheer voor Schistosomen sp.

het lichaam binnen en daar doorlopen de larven een aantal ontwikkelingsstadia. De miracidia verliezen hun trilharen en veranderen in een moeder-sporocyst: een soort zak waarin de larve zich ongeslachtelijk vermeerdert. Iedere moeder-sporocyst produceert meerdere dochter-sporocysten, die op hun beurt weer talloze cercaria (larven) voortbrengen. Ieder miracidium brengt zo vele honderdduizenden cercaria voort. Ook van de cercaria zijn er mannelijke en vrouwelijke exemplaren.

tweede gastheer De larven die daaruit voortkomen verlaten hun tussengastheer en zwemmen naar de oppervlakte, op zoek naar een watervogelgastheer. Bij de gastheer aangekomen, graven ze zich in de (gave) huid en dat kan dus ook bij een toevallige zwemmer zijn. Eenmaal binnen ontwikkelen ze zich daar tot een schistosomulum, een nieuw larvestadium zonder staart. De schistosomula komen in het bloedvatenstelsel terecht en komen via de bloedstroom in de lever, waarin ze uitgroeien tot volwassen mannelijke en vrouwelijke wormen. De exacte leefwijze verschilt per soort.

Eenmaal volwassen vindt er paar vorming plaats, waarbij het draadvormige wijfje zich nestelt in een aan de buikzijde gelegen groeve van het kortere mannetje, waarna ze verder onlosmakelijk samen door het leven gaan. Sommige soorten (Schistosoma mansoni en Schistosoma japonicum) begeven zich naar de darmen om daar eitjes te leggen. Anderen (zoals

Verspreidingsgebied van de schistosoma-parasieten die voor de mens gevaarlijk zijn Soort

Verspreiding

Schistosoma heamatobium

Afrika, Midden-Oosten

Schistosoma mansoni

Zuid-Amerika, Caraïben, Afrika, Midden-Oosten

Schistosoma japonicum

Japan, Verre Oosten

Schistosoma mekongi

Zuidoost-Azië, Mekongdelta

Schistosoma intercalatum

Centraal-Afrika

Tekening: CDC, vertaling: Ivo Madder.

Schistosoma heamatobium) leggen hun eieren in de blaas. De wormen kunnen 3 tot 8 jaar lang doorgaan met het leggen van eieren, maar er zijn gevallen gemeld van wel 30 jaar. De soort Schistosoma mansoni kan circa 300 eitjes per dag leggen, Schistosoma japonicum wel 3.000. De eitjes worden via de wand van de blaas of de darmen in de urine of ontlasting uitgescheiden. Als de eitjes na de uitscheiding in het water terechtkomen, ontwikkelen zich hieruit weer nieuwe miracidia die op zoek gaan naar geschikte slakken om de kringloop weer opnieuw te beginnen. Bij Schistosoma mansoni duurt het proces van infectie met cercaria tot aan het leggen van de eieren 25 tot 30 dagen. Hippocampus mei/juni 2018

Reportage

Foto: John Wollwerth - Dreamstime.

Biologie en geneeskunde

Zwemmen in (sub)tropisch stilstaand zoet water houdt een risico in.

Tekening: CDC, vertaling: Ivo Madder.

Schistosomiasis

Cercaria (larven) verlaten de slak en zwemmen naar de oppervlakte

zwemmersjeuk Dat de platworm de Trichobilharzia ocellata zwemmersjeuk of 'cercarial dermatitis' kan veroorzaken, werd al eerder vermeld. Binnen de familie Schistosomatidae komen echter ook (sub)tropische soorten voor die minder onschuldig zijn. De Schistosoma sp. is een parasitaire worm die voorkomt in Azië, Afrika, Zuid-Amerika en de Caraïben en die naast 'schistosoma dercarialis dermatitis' (zwemmersjeuk) ook de worminfectie 'schistosomiasis' kan veroorzaken. Bilharzia is de oude naam voor deze worminfectie. De parasiet die de ziekte schistosomiasis veroorzaakt, leeft langs de oever van meren, rivieren en moerassen, in stilstaand zoet water. In stromend zoet water of in zee leven ze niet. Gelukkig zijn mensen niet de geschikte gastheer voor de platwormen. In tegenstelling tot wat gedacht wordt, sterven de parasieten normaal gezien direct nadat ze de gezonde huid van een mens zijn binnengedrongen. Als de parasiet sterft, verschijnt er een klein, jeukend rood plekje dat op een muggenbeet lijkt. Het is een typische reactie van het lichaam op het vreemde voorwerp. Het is dus de allergische reactie op de dode Schistosomen die de jeukende huiduitslag veroorzaakt. Hoewel de reacties op de schistosoma varieert afhankelijk van de gevoeligheid van de persoon, zal de uitslag over het algemeen een week blijven. Je bent gevoeliger wanneer je al eerder blootgesteld werd aan de parasiet. Iedere schistosoma die

Hippocampus mei/juni 2018

Sporocysts 4 in de slak (opeenvolgende generaties)

Circulatie

Miracidia dringt door het slakkenweefsel

Diagnostische fase

De cercaria verliezen hun staarten na de penetratie en worden schistosomula

Doordringen van de 6 huid

Infectief stadium

Migratie naar portaalbloed in de lever en volgroeid tot volwassenen

in de urine

in de ontlasting

Eitjes komen uit, larven (miracidia) ontwikkelen zich

de huid binnendringt, zal een rood plekje produceren. De uitslag is echter niet besmettelijk en zal zich ook niet naar andere plekken van het lichaam uitbreiden. Overmatig krabben kan – net zoals bij muggenbeten – voor extra uitslag en irritatie zorgen. Bovendien kunnen de wondjes dan infecteren.

zwemmersjeuk bij duikers Zwemmersjeuk kan ook bij duikers voorkomen, zij het minder vaak. Schistosomen komen meestal voor in heel ondiep water en onder invloed van wind kunnen ze zich bij de wal concentreren. Vermits duikers

Gepaarde volwassen wormen migreren naar ofwel de mesenteriale venulen van de dikke darm om er eieren te leggen, ofwel naar het rectum (gelegde eieren in de lever circuleren en nestelen zich in de ontlasting), ofwel naar de veneuze plexus van de blaas.

een groot deel van hun duiktijd in dieper water doorbrengen, hebben ze meestal maar een kortstondige blootstelling aan de parasieten ten opzichte van zwemmers – die over het algemeen aan het wateroppervlak vlak bij de kust vertoeven. Bovendien dragen duikers meestal een duikpak, dat hen beschermt tegen het indringen van parasieten via hun huid. Duikers die vanaf een boot duiken en de kustlijn vermijden, hebben zelfs nog minder kans op blootstelling. Als er geen boot, kade, aanlegsteiger of helling beschikbaar is, staan duikers een tijdje in ondiep water langs de kust terwijl ze hun vinnen aandoen en een laatste controle van hun duikuitrusting

uitvoeren. Voordat ze het water verlaten, moeten duikers vaak in ondiep water wachten op anderen die in een enkele rij via een rotswand, trap of ladder het water uitgaan. Hoe langer een duiker in ondiep, zoet water verblijft met de blote huid, hoe groter het gevaar is op zwemmersjeuk.

gastheer de mens Er zijn echter een aantal soorten parasitaire wormen waarvoor de mens als gastheer kan fungeren, zoals de schistosoma. Van de platwormen zijn de schistosomasoorten de belangrijkste veroorzakers van parasitaire infecties bij de mens (op de malariaparasieten na). Besmetting door deze parasiet is de oorzaak van de ziekte schistosomiasis. Er wordt geschat dat wereldwijd circa 200 miljoen mensen de ziekte hebben, waarvan 120 miljoen er ook klachten van ondervinden. Naar schatting overlijden jaarlijks zo'n 20.000 personen aan de complicaties, voornamelijk nieren leveraantasting. In België en Nederland komt de ziekte van nature niet voor, maar ze wordt wel – in Nederland – vrij vaak bij Surinamers aangetroffen, vooral als zij als kind in Suriname op het platteland op blote voeten liepen.

aan eetlust, gewichtsverlies en hoofd-, buik- en gewrichtspijn. Deze symptomen gaan na enkele weken tot maanden weer over. Daarna komt de ziekte in de chronische fase, waarbij een ontsteking ontstaat in blaas of darmen. In een laat stadium kan je bloedverlies via de urine krijgen of diarree. Ook andere organen kunnen worden aangetast. Blindheid komt eveneens voor.

voorkomen van een infectie

mijden. Vaak is bekend of schistosomiasis in de omgeving voorkomt. Als je toch met stilstaand zoet water in contact komt, droog je dan goed af, vooral langs de randen van de zwemkleding waar het water minder snel opdroogt. Een zwembad met chloorwater is veilig. Als je klachten hebt zoals boven beschreven, moet je de arts melden dat je in een gebied bent geweest waar de ziekte voorkomt.  IVO MADDER

Je kan een infectie voorkomen door stilstaand zoet water in de (sub)tropen te ver-

Advertentie

symptomen van een worminfectie Hoe kan je de worminfectie met schistosoma herkennen? De symptomen die je kan krijgen, zijn vrij algemene ziekteverschijnselen. Hoeveel klachten je krijgt, hangt af van de hoeveelheid larven die je binnengekregen hebt. Eén tot twee maanden na besmetting kan je acute symptomen krijgen zoals koorts, hoesten, spierpijn en rillingen. Andere klachten kunnen zijn: gebrek

Geraadpleegde bronnen • Alert Diver, 'Schistosoma dercarialis dermatitis', een artikel van A. Jalbert. • www.cdc.gov/parasites • https://www.cdc.gov/parasites/ swimmersitch • www.dpd.cdc.gov/dpdx • www.koemanenbijkerk.nl/zwemwateronderzoek/zwemmersjeuk • www.thuisarts.nl/wormen/ ik-heb-schistosomiasis-bilharzia • https://nl.wikipedia.org/wiki/ Schistosoma

Hippocampus mei/juni 2018

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker M ann

etjess

. notolf

Heremie

Zeehond

tk reeft

op sepia

-eitjes in

d. in Schotlan

Oork w

al.

Karper in La

Hippocampus mei/juni 2018

Gombe.

de Oost

erscheld

Na a m

Chris tia

tite B r e ve t / Foto

Ro e y an Van

3*Duike

e ve t grafiebr

OWF Niv

eau 1

a s ter s he S ea M Club T 05 de r t 2 0 Duik t se 810 uiken Aantal d n 600 toduike fo l ta n a A OS 6 0 0 C a non E a r e m Ca S 60 a no n EF Ikelite h e ye , C is F oek g in th .5 o iz 4 f 3.5B e hu 4L gr o 0 mm f/ -17 mm 4 0 1 7 1 a F in E Tok C a non macro, L e n ze n mm f/2.8 ipijnen, S 16 0 Bali, Fil D , o te d o li e m 2 x Ik o, K o Flit sen , Cur aĂ§ a d, BelgiĂŤ hotland c S ederlan N , te n p e y s t g a E , d Duikpla Thailan Website

Gorgon

Ne e

en.

Walvishaai in de Filipijnen.

Hippocampus mei/juni 2018

Jeugdduikhoekje Skubba en Fred

Duikt Fred?

Door het mooi weer konden de jeugdduikers doen wat ze het liefst deden en dat was veel duiken. Ook wanneer ze niet op uitstap waren met de jeugdduikschool, brachten Skubba en Fred veel tijd aan de waterkant door. Het was een fantastische tijd.

aar met het verstrijken van de zomermaanden naderde het duikseizoen haar einde. Het weer werd beetje bij beetje slechter en het water langzaamaan kouder. Binnenkort zouden ze hun materiaal voor open water opbergen en alleen nog maar duiken in het zwembad. Skubba voelde zich een beetje triest. Duiken in het zwembad was wel leuk, maar in open water was er veel meer te beleven. Fred daarentegen bleef zeer druk bezig. Het viel eerst niet echt op, maar soms zat Skubba in het water en was zijn vriend nergens te bekennen aan de waterkant. Ook niet als hij een probleem had. Raar. Dat was niet Freds gewoonte. Als hij zijn vriend daarna tegenkwam en vroeg waar hij geweest was, antwoordde die altijd “Nergens speciaal”. Normaal zou hij geantwoord hebben dat hij met iets bezig was of iets moest opzoeken, maar nu niet. Zou Fred ziek zijn?

Op de duikplaats aangekomen, zag hij dat zijn vriend er al was. Hij voelde zich opgelucht dat Fred er was op de laatste duik van het seizoen. Hij had even gevreesd dat dit niet zo zou zijn. Maar wat was dat? Fred was zenuwachtig. Dat was hij anders nooit. Wat voerde hij in zijn schild? Fred ging met Nella praten en ze wezen naar Skubba. Fred luisterde aandachtiger dan anders naar de briefing en dan hoorde Skubba Freds naam als buddy van Nella. Wat? Ging Fred duiken? Skubba geloofde er niets van. Fred was bang van water. Fred wist alles over duiken, maar zelf duiken? Nee. Terwijl Skubba zich aan het aankleden

was, zag hij Fred volledig uitgedost naar de waterkant stappen. Zou hij dan toch gaan duiken? Nella controleerde, zoals het een duikleider past, de uitrusting van Fred en toonde hem dat haar materiaal in orde was. Samen wandelden ze de trap af. Intussen was Skubba ook al bij de trap. Hij wilde dit moment niet missen. Fred ging duiken! Nella en Fred deden hun vinnen aan. Nella sprong in het water. Toen ze bovenkwam, draaide ze zich om in de richting van Fred. Ze gaf hem het OK-teken. Fred antwoordde met hetzelfde teken. Hij was er klaar voor. Bril op, mondstuk in, laatste check. Toen zijn vinnen bijna het water raakten, twijfelde hij. Zou hij het wel doen? Hij hief zijn vin op en … 

PATRICK VAN HOESERLANDE

Cartoon: Peter Bosteels.

En toen was het zover: de laatste duik van het jaar. De laatste voordat het te koud

werd. Skubba keek ernaar uit, maar eigenlijk ook niet. Waarom konden ze niet alle maanden duiken? Ze konden toch een dikker pak aantrekken? Hij zou dat aan Nella vragen. Traag maakte hij zijn duikbak klaar om daarna naar de plaats van afspraak te vertrekken. Fred zou deze keer niet meerijden.

Hippocampus mei/juni 2018

Reportage

Onderwaterfotografie

'Underwater Shootout' in Anilao (Filipijnen) In de duikwereld blijft de aantrekkingskracht van de Filipijnen groeien. Dankzij de betaalbare hotelprijzen en de bijna onbeperkte natuurlijke rijkdommen wordt deze archipel ook bij niet-duikers steeds populairder.

Foto's (4): Erik KF Goossens

fgezien van de lange reistijd, staan de Filipijnen hoog aangeschreven op de Europese markt en dat bij een uiteenlopend doelpubliek: in het bijzonder als het gaat om macrofotografie, zijn de duikplaatsen rond Isla Verde (tussen Luçon en Mindoro) niet langer een 'insiders tip': de bocht van Mabini – beter bekend als de duiklocaties rond het dorp Anilao – behoort net als 'de buur' Puerto Galera op het eiland Mindoro al jaren tot één van de beroemdste macrobestemmingen op aarde. Sinds enkele jaren organiseert het DOT (Department of Tourism) van de Filipijnen de 'Underwater Shootout' in Anilao: een op macrofotografie georiënteerde live fotowedstrijd. Aan de 5e editie, eind november 2017, namen bijna 180 deelnemers uit 17 verschillende landen deel: geen twijfel mogelijk, voor vele macrofotografiefans is dit uitgegroeid tot een jaarlijks hoogtepunt en tegelijkertijd tot de grootste 'shootout' ter wereld, met een prijzenpot ver boven de $ 50.000. Anilao ligt op het zuidelijkste puntje van het hoofdeiland Luçon, op ongeveer 140 km van de internationale luchthaven van Manila. Na een 15 tot 16 uur durende vlucht vanuit Brussel of Amsterdam (en vaak na een extra uur om door het verkeer van Manilla te geraken), is het nog amper 2 uurtjes rijden om bij deze belangrijke duikplek naast de haven- en ferrystad Batangas te geraken. Ook voor de Filipijnse duikerscene, is Anilao een van de top-duikbestemmingen in eigen land geworden. De regio is één van de

Het 'Buceo Anilao Dive Resort' voorziet duikers met onderwatercamera's van de nodige faciliteiten.

rijkste aan natuurschoon in de onderwaterwereld: op meer dan 50 duikplekken wemelt het van foto-objecten die kruipen of zwemmen. Dit 'critter'-mekka bevat 90% van de rifbiodiversiteit en een buitengewone concentratie aan naaktslakken. Zo is het niet verwonderlijk dat – met

bijna 3.000 geregistreerde soorten 'Nudis' (zeenaaktslakken) – de naam Anilao tot 'Nudibranch Capital of the World' (zeenaaktslakkenhoofdstad van de wereld) omgedoopt werd. Op de ranglijst van de meest populaire bestemmingen in de wereld voor macrofotografie vind je Anilao constant in de top drie. Trouwens: Anilao krijgt daar het gezelschap van Lembeh en Ambon in Indonesië, ook al liggen deze plaatsen 'verkeerstechnisch' voor onze Europese duikers toch nog ietsje ongunstiger ... Hippocampus mei/juni 2018

Reportage

Onderwaterfotografie

3e plaats 'Anilao UW Shootout 2017' – 'Compact Class – Cephalopd Portrait'. Foto: Eric Yee.

DOT heeft bewust gekozen voor Anilao als dé locatie voor hun 'shootout'-wedstrijd en mede door het gunstige klimaat en de stijgende temperaturen tijdens oktober/december – bij het begin van het seizoen – is de activiteit van de 'critters' er in november het grootst. Met watertemperaturen tussen de 26 en 29°C volstaat meestal een 3-5 mm duikpak. Alleen de echte 'diehards' die tot 5 duiken per dag ondernemen, zorgen eventueel voor een extra laagje neopreen.

Zoals reeds in de voorbije jaren aangetoond, zijn de organisatoren van mening dat dit soort evenementen helpt om de aura van de Filipijnen over de hele wereld te vergroten en om te laten zien dat dit land in de voorhoede omtrent behoud en beheer van de biodiversiteit een steeds belangrijkere rol speelt. Toegegeven, ondanks een groeiend aantal beschermde reservaten is het probleem van de overbevissing (vaak door vloten uit het buitenland!), maar ook het door de Amerikaan-

1e plaats 'Anilao UW Shootout 2017' – 'OpenClass – Fish Portrait'. Foto: Yen Wen Chih.

Hippocampus mei/juni 2018

se GI's ingevoerde 'dynamite fishing' nog steeds een thema ... Gelukkig zien we een positieve ontwikkeling in deze problematiek dankzij de steeds groter wordende interesse uit de duikerswereld! Ondertussen wordt jaarlijks heel wat energie en geld in het betere beheer en behoud van de Filipijnse onderwaterschatten geïnvesteerd! Daardoor profiteert ook de 'Anilao shootout' van strategische symbiose met toeristische operators, fabrikanten van onderwaterapparatuur en diverse 'key-players'

1e plaats 'Anilao UW Shootout 2017' – 'Compact Class – Marine Behaviour'. Foto: PJ Aristorenas.

1e plaats 'Anilao UW Shootout 2017' – 'Compact Class – Macro/Supermacro'. Foto: PJ Aristorenas.

uit de sector. De prijzenpot voor de 'Anilao shootout' kan zodoende op zijn minst 'uitzonderlijk' genoemd worden. In 2017 betekende dit een totaal van $ 56.000 in de vorm van duiktrips, duikuitrusting, onderwaterfotografieapparatuur, gratis verblijf en duiktrips in lokale resorts, enz.! 178 deelnemers, verdeeld over 'compact camera' en 'open klasse', wedijverden vorig jaar mee in hun respectievelijke 5 thema-categorieën: macro, dier-

2e plaats 'Anilao UW Shootout 2017' – 'Compact Class – Nudibranch Portrait'. Foto: East Pardillo.

gedrag, naaktslak, portret, Cephalopods (koppotigen). Elk jaar proberen de organisatoren iets nieuws te introduceren. Zo was er in 2016 een aparte categorie 'Creative lighting' (die de auteur van dit artikel een 2e plaats opleverde) en in 2017 was het de beurt aan 'Blackwaterdiving' (waarin echter slechts één deelnemer bekroond werd) en de steeds populairder wordende 'GoPro-categorie' (weliswaar als 'still-foto' en om-

3e plaats 'Anilao UW Shootout 2017' – 'Compact Class – Marine Behavior'. Foto: Virginie Barfuss-Goffart van 'Team Europe'.

wille van de beperkte tijd nog niet als eigen videocategorie). In elke klasse, open en compact, werd een speciale prijs toegekend voor een portfolio met 4 foto's, die de talenten van hun fotografen in verschillende situaties moet laten zien. De eigenlijke wedstrijd loopt gedurende vier dagen met in regel 3 tot 4 duiken per dag. Op de eerste dag is 'registratie' en controle van de uitrusting verplicht en een omprogrammeren van de tijdstempel in de toestellen zorgt voor de zekerheid dat het gebruikte fotomateriaal alleen ter plekke tijdens deze vier dagen geschoten wordt... Op de vijfde dag heeft de jury, die ieder jaar opnieuw uit een andere selectie van in totaal zes wereldklassefotografen bestaat, een oordeelmarathon van bijna 8 uur af te leggen: er moeten immers bijna 1.000 foto's kritisch bekeken en geklasseerd worden. Zoals altijd al het geval is sinds het begin van de digitale fotografie, is ook in de 'Anilao shootout' het nabewerken van de foto's steeds een thema onder de deelnemers en vaak het centrum van discussies: het retoucheren is uitgegroeid tot een integraal onderdeel van de uiteindelijke foto: de deelnemers moeten dus hun bewerkte JPG-bestanden van hun foto's en eveneens Hippocampus mei/juni 2018

Reportage

Onderwaterfotografie

1e plaats 'Anilao UW Shootout 2017' – 'Open Class – Cephalopod Portrait'. Foto: Lilian Koh.

de originele RAW-bestanden afleveren. Zodoende kan de jury de kans gegeven worden om te begrijpen wat de fotografen bezielde om ze te bewerken ... Retoucheren is dus toegestaan, maar de echte knallers zijn meestal die foto's die 'zonder bewerking' in de finale geraakten ... Meer dan 40 duikgidsen (spotters) werden toegewezen aan de deelnemers: de gidsen die de overwinnaar in één of meer categorieën vergezeld hebben, worden eveneens beloond tijdens de plechtige ceremonie die nog op de avond van de laatste dag plaatsvindt.

Kortom: dit evenement, uitgegroeid tot een van de belangrijkste fotocompetities ter wereld, sluit telkens af met een feestmaal en party voor iedereen. Ook wie geen ervaring heeft of zelfs niet eens foto's inleverde, maakt kans op een mooie prijs, want er is op die ceremonie-avond zelfs voor een gratis tombola gezorgd! We mogen daarnaast ook niet vergeten dat ook elke deelnemer bij de registratie – die slechts een luttele $ 25 kost – reeds een 'goodie bag' en een mooi herinnerings-T-shirt overhandigd kreeg. 1e plaats 'Anilao Underwater Shootout 2017' - 'Special Category - Black Water'. Foto: Wu Yung Sen.

Hippocampus mei/juni 2018

Team Europe Sinds de eerste editie van de 'shootout' was er een overwicht van deelnemers uit het Verre Oosten. Mijn grote wens – als een in Zwitserland gevestigde Belgische onderwaterfotograaf – was om een delegatie uit Europa samen te krijgen en om als 'Team Europe' aan te reizen: motto voor dit – oorspronkelijk kleine team van ambitieuze collega's was: van elkaar fototechnieken leren en perfectioneren en met vereende krachten eventueel een prijsje in de wacht slepen ... Dit laatste doel werd inderdaad in de vorige editie bereikt: Virginie Barfuss-Goffart uit Frankrijk had nog nooit in haar leven aan een 'shootout' deelgenomen, maar behaalde de 3e plaats in de klasse 'compact' met een prachtig beeld van twee parende naaktslakken ... en bij de volgende editie is het resort waar 'Team Europe' verblijft (Buceo Anilao) – zelfs zonder grote reclame – volledig volzet! Er moest zelfs een wachtlijst voor 'Team Europe' opgesteld worden. Buceo Anilao is een duikresort met een lokaal en Europees management en is met een cameraruimte voor 18 personen een top duikbasis. Het beschikt over lokale duikgidsen en spotters en is optimaal gestructureerd wat infrastructuur

1e plaats 'Anilao UW Shootout 2017' – 'Open Class – Marine Behaviour'. Foto: Cem Gazivekili.

en logistiek betreft. De meeste deelnemers treffen elkaar een paar dagen voor de start van de competitie in Anilao en kunnen zich dan ter plekke met de teamcoach voorbereiden: beginnelingen of Anilao-nieuwkomers worden door de 'repeaters' quasi aan de hand gevoerd om reeds voor de competitiedagen hun eerste 'shootout'-ervaring op te doen. Meestal loont het om de trip te verlengen met een verblijf in andere regio's van dit prachtige land, waardoor de lange vlucht ernaartoe optimaal benut wordt.

Ongeacht het resultaat van de komende editie van 'Anilao's shootout' – van 27 november tot en met 1 december 2018 – staat nu al vast dat er voor de editie van 2019 opnieuw een 'Team Europe' komt. Voor de editie in 2018 kan je uiteraard nog steeds als individuele deelnemer je kansen wagen en in één van de vele resorts in Anilao je verblijf en deelname aan de 'shootout' organiseren. Info voor 'Team Europe 2019' krijg je via contact@buceoanilao.com (in het engels) of via erik.goossens@gmx.ch (in het Nederlands). Ook de websites van

het duikresort (www.buceoanilao.com), de touroperator Wild Water (www.wildwater. be/buceo-anilao-beach-dive-resort-200) en www.anilaoshootout.ph bieden heel wat gedetailleerde informatie voor de actuele editie en fascinerende beelden van de vorige edities. Snoep voor je ogen: in Anilao dagelijkse kost, maar voor een buitenstaander een heel aparte onderwaterwereld.  ERIK KF GOOSSENS

Met dank aan 'DOT Philippines' voor het ter beschikking stellen van de winnende foto's.

Advertentie



START TO

DIVE

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor: Naam voornaam Actie geldig tot 30/10/2018

Meer informatie www.nelos.be

Hippocampus mei/juni 2018

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

45 jaar geleden uit Hippocampe nr. 44

juni 1973

Bendor 16 nieuwe Federale Monitors (nu 2*I) in Bendor. De NELOS-geslaagden: Albert Crispiels (Neptunus), Marc De Reu (Manta), Ivan Goudenhooft (Neptunus), Jacques Pessers (VVDC), Thierry Soumagne (Manta), Marc Thierens ('t Zeepaardje). 5 nieuwe Nationale Monitors (nu 3*I) treden aan: Max Loneux (Squales), John Maes (CAS), Jean Rondia (Moana), Eric Sels (BCD) en Marcel Van den Bosch (Neptunus).

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 194

juni 2003

Herstructurering BEFOS-Duikonderricht Stages 1973 18 nieuwe Federale Monitors waarvan 6 uit het Vlaamse landsgedeelte: Etienne Cuypers (AKO), Luc Sels (Neptunus), Lambert Sequaris (Nuclea), John Swinnen (Neptunus), Fernand Vandenhende (Manta), Henri Van de Sijpe (Manta). Ook drie nieuwe Nationale Monitors: Jos Audenaerd (Amphora), François Duysan (CAS), Jean Verlinden (Amphora). Besluit van René Crepin: "Onthoud echter dat elke vereniging, federatie of club slechts kan leven dankzij het dynamisme van hun basiselementen, d.w.z. mannen of vrouwen die zich willen inzetten voor een vrijwillig gekozen functie".

De structuur van het Duikonderricht die we nu kennen werd toen op poten gezet zij het op nationaal vlak en soms met andere benamingen: Bureau (onder voorzitterschap van Jean Sax), Erecomité, Examencommissie, Veiligheidscommissie, Brevettencommissie, Materieelcommissie.

25 jaar geleden uit Hippocampus nr. 144

juni 1993

Duiker-Hulpverlener Brevet van Duiker-Hulpverlener zal verplicht worden vanaf het monitoraat, d.w.z. vanaf het brevet van Hulpmonitor (nu 1*I). Dit gaat in voege zo gauw de nieuwe brochure 'Duiker-Hulpverlener', opgemaakt door de Medische Commissie, zal verschenen zijn.

35 jaar geleden uit Hippocampe nr. 94

juni 1983

Onderwaterhockey is niet van gisteren Onderwaterhockey is een sport die aan de bar van een zwembad in Zuid-Afrika circa 30 jaar geleden is bedacht door duikers die het nodig achtten om na het behalen van hun brevetten toch nog wat aan hun conditie te doen.

Het diploma is tot stand gekomen door een nauwe samenwerking tussen de Vlaamse Reddingscentrale en NELOS. Duikschool Amykos organiseerde als eerste een examen voor het diploma Redder-Duiker. Van de 8 deelnemers waren er 7 volledig geslaagd en één enkel voor de theorie.

Hippocampus mei/juni 2018

Op voordracht van het Bureau en na advies van de Medische Commissie werden de stijgproeven zonder mondstuk op de Algemene Vergadering van het College der 3*Instructeurs met absolute meerderheid afgeschaft.

Nemo -33 Duiken in Ukkel …? Binnenkort gaat het mogelijk zijn door de verwezenlijking van het project 'Nemo -33'. Het is een indrukwekkend zwembad met een inhoud van 2.500.000 l water. Het zal dan ook 10 dagen in beslag nemen om het vol te laten lopen. Er zijn verschillende diepteniveaus: 1,30 m, 2,50 m, 10 m en … 33 m, waarmee Nemo de titel kan dragen van diepste zwembad ter wereld.

Fraude

Diploma Redder-Duiker

Afschaffing stijgproeven zonder mondstuk

Op de Algemene BEFOS-vergadering klaagden Jean Rondia en John Remue aan dat commerciële organisaties CMAS-brevetten uitreiken via de Duitse Federatie. 3*D kunnen via die illegale weg tijdens een weekend het brevet van 4*D behalen. BEFOS zal klacht neerleggen tegen deze handelswijze.

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Theorie 3*I NELOS-CMAS Op zaterdag 13 januari 2018 vond het examen theorie 3*Instructeur plaats, waar de kandidaten de eerste van de drie hindernissen moesten nemen om de titel van 3*Instructeur NELOS-CMAS

De drie hindernissen die de kandidaten 3*Instructeur moeten nemen zijn: • Het theoretisch examen: waar de kandidaten voor vier verschillende jury's hun kunde in en kennis over de onderdelen Getijdenwaters, Organisatie, Geneeskunde en Algemeenheden moeten bewijzen. • De verhandeling: hier moeten de kandidaten aantonen dat ze een specifiek aandachtspunt kunnen bestuderen, verwerken en uiteindelijk presenteren voor een jury van kritische specialisten. • De Zeestage te Boulouris: hier worden de praktische vaardigheden van de kandidaten getoetst in gevarieerde omstandigheden en dit in 8 duiken gedurende 5 dagen. Omstreeks 7.30 uur verzamelden maar liefst 48 3*Instructeurs voor een algemene briefing, waarna de eerste kandidaten om 8.00 uur konden beginnen aan hun examen. Dit examen zou duren tot 19.00 uur waarna de 8 kandidaten te horen kregen of ze al dan niet geslaagd waren voor dit onderdeel.

Foto's (5): Ivo Madder.

te behalen.

Hoewel dit het zwaarste theorie-examen is dat onze geliefde duiksport kent, werden toch 5 geslaagden geproclameerd: Shinji Bauters, Dirk Callaert, Nico De Vrieze, Joris Stevens, Dieter Van Itterbeeck. We wensen hen alvast het allerbeste toe bij het nemen van de volgende hindernis! 

SVEN VANDEKERCKHOVE, VOORZITTER COMMISSIE DUIKONDERRICHT Van boven naar onder: Joris Stevens, Shinji Bauters, Dirk Callaert, Dieter Van Itterbeeck, Nico De Vrieze.

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws Commissie Redactieteam Hippocampus

Jacques Bernaerts: 40 jaar bij Hippocampus Na 40 jaar actief meegewerkt te hebben bij het redactieteam van Hippocampus neemt Jacques Bernaerts afscheid. We blikken even terug op die 40 jaar.

Jacques en vele medestanders ergerden zich al lang aan de briefwisseling van de toen nog unitaire federatie die ofwel in het Frans was, ofwel in slecht Nederlands geschreven. Hetzelfde met de Hippocampe, die wel in 1976 Hippocampus werd, maar nog te vaak slecht vertaalde artikels Hippocampus mei/juni 2018

aerts.

In 1978 dwongen de decreten van het toenmalige Bloso-Adeps tot een splitsing van BEFOS in LIFRAS en NELOS, wat automatische leidde tot de aanstelling van een Nederlandstalige secretaresse. Dat verliep niet allemaal zonder slag of stoot. Onder leiding van Jozef Van den Berghe werden de NELOS-statuten opgesteld en uiteindelijk werd Jacques op de eerste algemene vergadering verkozen tot penningmeester. Een niet al te moeilijke job in die tijd, want geld om te beheren was er niet en middelen waren er evenmin. Echtgenote Renée ontfermde zich over de boetiek. Het bondsblad Hippocampus was

Jacques, was de Renée, de echtgenote van elijke van NELOS. oord ntw vera eerste boetiek

Foto: archief Jacques Bern

Maar hoe zit dat nu met zijn 40-jarige carrière bij Hippocampus?

bevatte (ze werden vertaald door Franstaligen). Vele Vlaamse clubs eisten daarom een Nederlandstalige secretaresse. Er werd heel wat over vergaderd in de Scinthoeve, het clubhuis van Amphora.

Foto: archief

Waterpolo bi j de Waterra tten. Jacques Tweede van lin staat uiterst ks: Jos Hollenf rechts. eltz.

Het was logisch en onvermijdelijk dat hij vroeg of laat zou kennismaken met de opkomende duiksport. En zo gebeurde het ook. In oktober 1961 sloot Jacques samen met Jos aan bij 'The Frogmen' en behaalde er volgens de toenmalige normen zijn brevetten. Toch was dit geen onverdeeld succes. Zij hadden heel wat kritiek op de duikopleiding aldaar. Samen met onder andere Jos Hollenfeltz en Swa Desmet stichtte hij in 1966 duikschool Amphora, waarvan hij geruime tijd voorzitter was.

Jacques Bern

aerts.

acques Bernaerts was een echte waterrat. Als getalenteerd zwemmer, gespecialiseerd in schoolslag, was hij trouwens aangesloten bij de Antwerpse zwemclub 'De Waterratten'. Door zijn wat traag lijkende start kreeg hij al snel het etiket 'Slow Looking Fast Jack' opgekleefd. Toen later de scherpte van die snelheid er wat af was, schoolde Jacques zich om tot waterpolospeler in een team waar hij met onder andere Jos Hollenfeltz tot 1973 in de eerste afdeling speelde.

toen het enige communicatiemiddel van de BEFOS, zowat het Staatsblad van de federatie. Het werd gedrukt op A5-formaat met hoofdzakelijk verslagen van vergade-

ts, Ann hora-aanwezigen Luc Bee NELOS AV in 1987 met Amp Marcel De Boel. en s aert Bern ues Jacq Blankaerts,

tie plotsklaps dakloos werd. Na heel wat omzwervingen en nadat het Duikershuis was voltooid, verhuisde de maandelijkse redactievergadering definitief naar Mechelen.

Foto: NELOS-archief.

Toen Rudy in 1989 een duikwinkel begon, stopte hij om deontologische redenen als hoofdredacteur en volgde Jacques hem op. Logisch want als professional, werkend bij Fotogravure De Schutter n.v., waren offset, rasters, diepdruk, digitalflex, CMYK, RGB, Indesign en katern alledaagse termen voor hem, dingen waarvan de andere redactieleden totaal geen benul hadden. Er vloeide veel water door de Oosterschelde en de tijd stond niet stil. Onder impuls van Jacques werd de redactie Hippocampus een echte commissie. Niet dat iedereen daar zo enthousiast over was, maar jaren later blijkt dat nog steeds de juiste beslissing te zijn.

eigen

ne zwart-witfoto’s, waar nauwelijks iets of iemand op te herkennen viel.

Foto: archief Jacques Bern

aerts.

voorstander van een Jacques Bernaerts was NELOS-redactieteam.

Foto: NELOS-archief.

eerste voorzitter van Jozef Van den Berghe, de OS- Hippo met eigen NELOS, wou een echte NEL redactie.

ringen, reglementen en lijsten met uitslagen van zwemwedstrijden. Het werd dan ook smalend vergeleken met een telefoonboek. Hier en daar stonden er wat piepklei-

Na de splitsing bleef de Hippocampus/ Hippocampe (LIFRAS nam terug de oorspronkelijke Franse naam aan) wegens contractuele verplichtingen nog een tijd in BEFOS/FEBRAS-handen. Zowel voorzitter Jozef Van den Berghe als Jacques Bernaerts wilden een echte NELOS-Hippo met eigen redactie. Luc Beets: "Ik zie me nog, voorafgaand aan de algemene NELOS-vergadering, aan een klein tafeltje zitten in de grote eetzaal van de immense General Motors fabriek – Plant I. In die zaal was er veel belangstelling rond de tafeltjes van de verschillende commissies. Bij Hippocampus, waar er gewerkt moest worden, was de belangstelling minimaal. Er waren Convent, die toen instond voor de publiciteit, Jef Van den Berghe (voorzitter NELOS), Wim Van Doeselaer, Jacques Bernaerts en Monique Demoustier. Dat was het zowat. Er werd gekeken wie er belangstelling had om hoofdredacteur te worden, maar wij keken allemaal de andere kant uit en gelukkig werd Rudy Schollaert wat later bereid gevonden om de eerste hoofdredacteur te worden. Dat was een titanenjob. Rudy werkte dag en nacht om alles rond te krijgen, want er bestond verder niets. We vergaderden maandelijks te Sint-Niklaas in taverne 'De Graanmaat'. Van kilometervergoeding was geen sprake en na afloop betaalde iedereen zijn consumptie aan de toog". Later werd er uitgeweken naar het Amphoraclubhuis, totdat een ferme gasknal de Scinthoeve in puin legde en de redac-

Een eerste revolutie was de intrede van de computer! Er werd zo'n – toen zeer dure – machine aangekocht voor Monique Demoustier die de teksten typte en de lay-out verzorgde. Monique had echter nog nooit een pc van dichtbij gezien, laat staan ermee gewerkt. Voor Jacques zat er dan ook niets anders op dan samen met zijn vriend en collega Karel Ooms naar Leuven te trekken. Soms tot laat in de nacht werd er gewerkt om de Hippocampus klaar te krijgen zodat de floppydisk naar de drukker kon. Hippocampus kreeg kleur! Eerst schuchter op de cover en later hier en daar een steunkleurtje binnenin. In 1992 werd Roland Wantens hoofdredacteur en maakte onze 'Hippo' een waarachtige metamorfose door. Er werd overgestapt van het amateuristisch A5-formaat naar het grotere A4-formaat. Omdat de opmaak daarvan veel moeilijker is, wist Jacques de Raad van Bestuur ervan te overtuigen om dit toe te vertrouwen aan een professional, Karel Ooms. Na diens overlijden gebeurde dit in het Duikershuis achtereenvolgens door Pascal Eeckhoudt, Miriam Hagendorens en tot op vandaag door Katrijn Ools. Roland ging fotograferen in functie van Hippocampus en op de covers verschenen knappe kleurenfoto's van onderwatertafeHippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

ns. Foto: Roland Wante

relen. Het blad werd gevuld met door de redactieleden geschreven teksten en interviews. Er kwamen katerns in gesponsorde – door de toenmalige drukker Raymond Henderickx – en niet gesponsorde steunkleuren. Roland moest er spijtig genoeg mee stoppen, omdat hij het niet meer kon combineren met zijn job. Nadat Ivo Madder hem opvolgde, verscheen een paar jaar later de full-colour editie zoals jullie er nu één in handen hebben. HadDe vier hoofdred acteurs van Hippo campus: Ivo Madd Wantens, Jacques er, Roland den we vroeger een probleem Bernaerts en Rudi Schollaer t – maart 2014. om aan teksten en vooral aan bruikbare foto's te komen, dan heeft Ivo nu de luxe dat hij soms moet kiezen uit de verschillende teksten bijdrage leverde. Ik denk niet dat Jacques en foto's die binnenkomen. in al die jaren meer dan vijf vergaderingen gemist heeft. Het ging niet altijd even geToen jaren geleden de penningmeester makkelijk, maar op de momenten dat het van de commissie er om onduidelijke redewat minder ging, herinnerde Jacques ons nen mee stopte, nam Jacques die taak op aan die Zeeuwse spreuk 'Luctor et emergo' zich. Dat betekende dat er elk jaar een bud(de wapenspreuk van de provincie Zeelget moest worden opgesteld, een oefening and: "Ik worstel en kom boven"). Het begrip die meestal plaatsvond in de voortent van opgeven staat niet in zijn woordenboek. zijn caravan op een camping op het eiland Als sportman in hart en nieren beseft hij Tholen. Bij Jacques moest alles kloppen echter dat je moet stoppen op een hoogtetot in de puntjes, eerst tot op de frank en punt. Op de Algemene Vergadering van de later tot op de eurocent. Commissie Redactieteam Hippocampus van 19 februari 2018 was het zover en nam Hippocampus heeft een lange weg afgehij definitief afscheid van de redactie. Ielegd om uit te groeien tot het bondsblad mand die zich meer dan 40 jaar lang bezoals het er nu uitziet. Er is al lang een vollangeloos heeft ingezet voor de duiksport waardige redactie waarvan Jacques al die in het algemeen en voor Hippocampus jaren deel uitmaakte en waaraan hij zijn in het bijzonder, moesten … mochten we

Foto: Luc Beets.

Commissie Redactieteam Hippocampus

Jacques nam in feb ruari 2018 afsche id van de redactie tijdens de Algemene Vergad ering van de Commissie Red actieteam Hippoc ampus.

zo niet laten gaan. Na een korte speech kon Ivo Madder een gepast afscheidsgeschenk overhandigen aan de man die we toch wel erg gaan missen op de maandelijkse vergaderingen. Jacques, het gaat je goed, blijf de Hippo kritisch lezen, stuur je commentaar door, want dit is zeker geen vaarwel, maar een tot ziens!

Afscheid van Jacques Bernaerts, penningmeester Commissie Redactieteam Hippocampus.

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Roland Wantens.

 LUC BEETS EN WIM VAN DOESELAER

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

Foto's (3): Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

Vlnr: Koen Van Dyck, Dirk Deraedt, René Van Leeuwen, Sven Vandekerckhove, Ivo Hubert, Nancy Deloz, Eric Sels en Inge Dekort.

Eric Sels neemt zijn medaille in ontvangst.

Vlnr: Marc Corthals (40 jaar 3*I) en Jos Audenaerd (45 jaar 3*I).

Algemene Vergadering van het College der 3*Instructeurs Op zaterdag 17 maart 2018 kwamen de 3*Instructeurs samen in het Duikershuis te Mechelen voor de Collegevergadering; dit is de traditionele vergadering voor de aanvang van het duikseizoen.

it was de eerste Collegevergadering van 2018, maar zeker niet de eerste keer dat we elkaar zagen, want intussen hadden we reeds het examen theorie 3*Instructeur en de herkansing achter de rug, alsook de talrijke sessies voor 1*Instructeur die overal te lande plaatsvonden. Dit was wel het moment bij uitstek om de geïntroduceerde wijzigingen even te bespreken, alsook de manier waarop ze werden doorgevoerd.

Hippocampus mei/juni 2018

De grote wijzigingen zijn: • de opleiding 4*D en AI; • de introductie van Biologie in de persluchtbrevetten; • de modulaire aanpak van de opleiding Duiker-Hulpverlener (i.s.m. de Geneeskundige Commissie); • de regionale bijscholingen voor kaders en voor Duiker-Hulpverleners. Deze wijzigingen, hoewel vrij ingrijpend in onze opleidingen, werden tijdig en uitge-

breid gecommuniceerd via NELOS-info's, Ronde Tafel-vergaderingen en dit bondsblad, waardoor alles vlot verliep. Dit is dus zonder twijfel een pluim op de hoed van alle betrokken medewerkers.

jubilarissen Traditioneel mochten de 3*Instructeurs die minstens 10 jaar als 3*I actief zijn in het Duikonderricht een medaille in ontvangst nemen. Dit jaar telden we maar liefst vijftien

Foto's (2): Ivo Madder.

Vlnr: Geert D'Heere, Marc Corthals, Jos Audenaerd, Eric Sels, Ivo Hubert, Glenn Tessens, Rik Olievier, Vincent Leroy en Guy Segers. De jubilarissen Hilde Stallaert, Ludêk Broulim, Tijl Ooms, Leo Pauwels en Marcel Van de Bosch waren verontschuldigd.

jubilarissen, hierbij uiteraard alle respect voor Jos Audenaerd die reeds 45 jaar 3*I is: DD 10 jaar 3*I (sinds 2008): • Vincent Leroy • Rik Olievier • Hilde Stallaert • Glenn Tessens DD 15 jaar 3*I (sinds 2003): • Ludêk Broulim • Geert D'Heere • Tijl Ooms • Leo Pauwels

DD 20 jaar 3*I (sinds 1998): • Danny Darmont DD 25 jaar 3*I (sinds 1993): • Ivo Hubert DD 30 jaar 3*I (sinds 1988): • Guy Segers DD 35 jaar 3*I (sinds 1983): • Eric Sels • Marcel Van de Bosch DD 40 jaar 3*I (sinds 1978): • Marc Corthals DD 45 jaar 3*I (sinds 1973): • Jos Audenaerd

Daarna kwamen de klassieke punten aan bod. De verslagen van de Verantwoordelijke der Brevetten, het Veiligheidscomité, de Ereraad, het Brevettencomité, de Sectie EDIT, de Subcommissie Jeugdduiken, de Sectie duiktechnieken en Sport Vlaanderen passeerden de revue. Traditioneel werd ook een blik geworpen op de toekomst en de uitdagingen voor de duiksport. Na deze besprekingen dronken de 3*I's het glas der vriendschap en werd er geklonken op NELOS. 

SVEN VANDEKERCKHOVE, VOORZITTER COMMISSIE DUIKONDERRICHT

Meer foto's van de jubilarissen vind je op onze NELOS-flickr-pagina in het album 'AV College der 3*I - 2018': https://flic.kr/s/aHskwvQQQr Guy Segers herinnert zich zijn Zeestage van 1988 nog alsof het gisteren was.

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

Foto: Alexandersikov - Dreamstime.

Raad van Bestuur

Algemene Verordening Gegevensbescherming GDPR (of ook Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG genoemd) gaat over het beheer en de beveiliging van persoonlijke gegevens van Europese burgers. Als organisatie moet je sinds mei 2018 kunnen aantonen welke persoonsgegevens je verzamelt, waarom je deze data gebruikt en hoe je ze beveiligt.

en verordening is een wettelijk document van de Europese Unie dat onmiddellijk toepasbaar is in alle lidstaten van de EU. GDPR beoogt de harmonisatie van de wetgeving rond de bescherming en de verwerking van persoonsgegevens.

oktober 1995. Terwijl de regels en waarborgen geboden door de privacywet in de GDPR van kracht blijven, worden er met de nieuwe regelgeving een aantal nieuwigheden ingevoerd, die ook voor het verenigingsleven – en dus ook de duikwereld – gevolgen hebben.

Deze GDPR, die op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, vervangt zowel de reeds bestaande privacywetgeving van 8 december 1992 (bescherming van de persoonlijke levenssfeer) als de richtlijn 95/46/EG van 25

Normaal gezien zou je als duikclub al in orde moeten zijn met de GDPR. Onze liga NELOS voldoet ondertussen aan de verordening. Ben je nog niet in orde met de nieuwe regelgeving, raadpleeg dan zeker de GDPR-pagina op onze website (www.

Advertentie

Hippocampus mei/juni 2018

nelos.be/GDPR). Daar kan je een infodocument downloaden, opgesteld door de NELOS-werkgroep GDPR. Je vindt er ook vooraf ingevulde exemplaren van een 'Privacyverklaring' en het 'Register'. Het door de meeste van jullie gekende opleidingsorganisme 'Dynomaproject' voorziet eveneens info en voorbeelden. Ook die kan je downloaden op onze GDPR-pagina.  IVO HUBERT, NAMENS DE WERKGROEP GDPR

Onbeperkt kantduiken

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

AZOREN

Vertrek in juni tot september Portugese gastvrijheid met avontuurlijke duiken 8 dagen / 7 nachten

VANAF:

€ 1349,- INCL. 10 DUIKEN

www.bontravel.nl

LUB MET JOUW DUIKC NAAR DIVERS E? PARADISE BONAIR T BON TRAVEL

NEEM CONTACT OP ME

TIGER BEACH BAHAMAS - 2019 EEN WEEK VOL MET (TIJGER)HAAIEN 7 dagen / 6 nachten 2-pers kamer o.b.v. volpension, 5 dagen duiken, 4 duiken p.d. Exclusief vluchten.

Eigen villa met

huisrif

VOOR: € 3150,- P.P.

ULYSSES APART HOTEL GOZO - MALTA

essen ru duikfl Drive-Th deur naast de pick-up

8 dagen / 7 nachten 2-pers. Standaard kamer o.b.v. logies & ontbijt, incl. transfers & 10=12 begeleide kantduiken. 7=6 special en 2 gratis duiken.

VANAF: € 794,Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal. Bagagekosten kunnen van toepassing zijn.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm NDTRAVEL.NL EA IV .D website WWW

L .N L E V A R T D N A E IV .D WWW 15 94

m Huurauto Pick-up g in k k de volledige

TEL: (033) 457

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

Foto: Vadim Ginzburg - Dreamstime.

Geneeskundige Commissie

Antidoping Op vraag van de redactie en met goedkeuring van de Geneeskundige Commissie schreef Katrijn Ools zich in voor de bijscholing over antidoping, gegeven door de Vlaamse Trainersschool (VTS) op 5 november 2017. We brengen hier haar verslag.

e bevinden ons in één van de leslokalen van het Sporthuis aan de Watersportbaan te Gent. De docent neemt zijn centrale plaats in zodat alle ogen op hem gericht zijn. De uiteenzetting over het antidopingbeleid kan beginnen. Dat brengt ons bij de eerste vraag.

Wat is doping? Doping is het gebruik van verboden middelen of methoden om sportprestaties te verhogen. Een inbreuk maken op de antidopingregels (m.a.w. de dopingpraktijk) kan op verschillende manieren. Ook als je geen doping gebruikt of zelf geen sporter bent, kan je gestraft worden voor een inbreuk op de antidopingregels.

Wie wordt gecontroleerd? Vaak wordt verondersteld dat enkel elitesporters gecontroleerd worden. Dat zijn sporters die professioneel of op topniveau deelnemen aan wedstrijden van nationaal of internationaal niveau. Alle andere sporters zijn niet-elitesporters en ook zij kunnen aan een controle onderworpen worden. Volgens de regelgeving kan iedereen die in een georganiseerd verband aan sport doet, van de recreatieve fitnesser (niet-elitesporter of breedtesporter) tot de elitesporter, op elk ogenblik gecontroleerd worden. Bepaalde sporters worden echter meer gecontroleerd dan andere. Bij het plannen van de dopingcontroles wordt ondermeer rekening gehouden met: DD het aantal in het verleden vastgestelde dopingovertredingen in een bepaalde sporttak;

Hippocampus mei/juni 2018

dopingcontroles bij NELOS DD de dopinggevoeligheid van de sporttak (onder meer door de mate waarin geloofd wordt dat dopinggebruik tot betere prestaties kan leiden in een bepaalde sporttak); DD het belang van de sporttak in Vlaanderen (populariteit, commercieel belang). In de praktijk zorgt dit ervoor dat controles binnen wedstrijdverband voornamelijk gebeuren bij meerderjarige sporters van nationaal of internationaal niveau (elitesporters) en bij sporters of groepen sporters waarbij in het verleden vaak een hoog percentage dopingovertredingen werd vastgesteld. Zo zullen in de ploegsporten voornamelijk wedstrijden uit de hoogste nationale afdelingen gecontroleerd worden en bij de individuele sporten voornamelijk de belangrijkere wedstrijden (bijv. provinciale, Vlaamse of Belgische kampioenschappen). Sporttakken die in het verleden steeds veel dopingovertreders kenden (bodybuilding, kickboksen, boksen, …) zullen ook meer gecontroleerd worden dan sporttakken die al jarenlang weinig dopingovertredingen laten optekenen.

Omdat er blijkbaar (nog) geen controles gebeuren in de duikerswereld vroeg ik mij af of dit artikel relevant is om te publiceren in Hippocampus?

Toch zijn er voor recreatiesporters, trainers van competietiesporters en deelnemers aan wedstrijden (bijv. vinzwemwedstrijden, wedstrijden apneuduiken, onder waterho ckey, sport en spel, OWT, …) genoeg redenen om dit verslag even te lezen... Je beslist namelijk zelf wat je ervan opsteekt. Toch nog even wat meer in de verf zetten dat de lijst van 'verboden producten', enz. niet voor de recreatieve duiker is die wekelijks naar de Oosterschelde trekt. Het is niet de bedoeling dat onze duikers die bijv. een plaspilletje nemen, in paniek

schieten. De regels gelden voor sporters in competitieverband.

Sinds 1 januari 2015 is wereldwijd de nieuwe Wereldantidopingcode (WADA-Code 2015) van kracht, waar ook de CMAS zich aan houdt (http://www.cmas.org/sport/ anti-doping). Deze internationale regels van het Wereldantidopingagentschap (WADA; The World Anti-Doping Agency) werden vertaald naar de Vlaamse context en zijn als vernieuwde antidopingregelgeving sinds 31 maart 2015 van kracht binnen de Vlaamse Gemeenschap. De antidopingregels zijn van toepassing op elke sporter, begeleider en sportvereniging. Deze definitie wordt ruim geïnterpreteerd en omvat minstens iedereen die in club- of wedstrijdverband sport, ongeacht het niveau of de doeleinden van zijn sportbeoefening (ook fitnessers, bodybuilders en deelnemers aan wedstrijden zoals 'De Sterkste Man' vallen onder de antidopingregels). Een federatie is zowel een sportvereniging op zich, als een groepering van sportverenigingen. Voor federaties gelden alle verplichtingen die op een sportvereniging rusten, met daarenboven nog een aantal specifieke extra verplichtingen. Gelet op de uitgebreide taken van een federatie wat dopingpreventie betreft en de noodzaak tot samenwerking inzake dopingbestrijding, dient elke federatie een dopingpreventieverantwoordelijke aan te stellen.

Dopingverantwoordelijke Bij NELOS werd enkele jaren geleden afgesproken dat de dopingverantwoordelijke steeds de voorzitter van de Geneeskundige Commissie is. Op dit moment is dat Catherine De Maeyer. Zij is tevens de contactpersoon voor het 'Medisch Verantwoord Sporten'.

dopingpraktijken Het gebruik of de poging tot gebruik van een verboden stof (bijv. amfetamines) of methode (bijv. ozontherapie) door een sporter. Wat de voor sporters verboden stoffen en verboden methoden zijn, is vastgelegd in

de 'verboden lijst' van het Wereldantidopingagentschap. Bewust of onbewust gebruik van deze stoffen en methoden kan vastgesteld worden: • aan de hand van een 'positieve dopingcontrole' (aanwezigheid van een verboden stof in een urine- of bloedmonster); • door een afwijkend biologisch paspoort (een patroon van abnormale biologische gegevens dat door niets anders dan dopinggebruik kan verklaard worden); • door getuigenverklaringen, e-mails, enz. Let ook op met stoffen die buiten (sportief) wedstrijdverband toegelaten zijn, zoals cannabis. Als er zich nog sporen van deze of een andere binnen wedstrijdverband verboden stof in je lichaam bevinden op het moment van de wedstrijd, zal je moeten bewijzen dat deze sporen niet te wijten zijn aan gebruik binnen wedstrijdverband. Dus als je sport en om medische redenen een geneesmiddel moet gebruiken (in eender welke vorm: pilletjes, inspuitingen, puffers, druppels, …), moet je opletten. Sommige geneesmiddelen bevatten immers stoffen die op de dopinglijst staan en die aanleiding kunnen geven tot een positieve dopingtest. Als je elitesporter bent, is de enige uitzondering op verboden gebruik een geval van medische noodzaak, met name het gebruik van een verboden stof of methode waarvoor je een TTN (Toestemming wegens Therapeutische Noodzaak) hebt gekregen. Een doktersvoorschrift is niet voldoende. Het bezit van een verboden stof of gebruik maken van een verboden methode. Ook het louter bezitten van een verboden stof wordt beschouwd als een dopingpraktijk. Zelfs als je het niet gebruikt hebt of van plan bent te gebruiken en enkel even hebt bijgehouden voor iemand. Let op met wat je bestelt op het internet. Wat als onschuldig wordt verkocht, kan in de praktijk verboden stoffen bevatten. Fraude of poging tot fraude bij de dopingcontrole. Dit kan bijvoorbeeld het opzettelijk hinderen van de controlearts zijn, het intimideren van een getuige of pogingen om stalen te beïnvloeden of te vervalsen (bijv. door er een maskerende stof aan toe te voegen of bijv. urine van iemand anders proberen af te geven). Het kan ook door bedrieglijke informatie te verschaffen aan een antidopingorganisatie zoals NADO Vlaanderen.

Verboden stoffen Een overzicht van enkele verboden stoffen. Op www.dopinglijn.be vind je een volledige lijst van verboden stoffen en geneesmiddelen. Verboden stoffen en praktijken binnen en buiten wedstrijdverband: • anabole middelen; • hormonen en verwante stoffen; • bèta-2 agonisten; • hormoonantagonisten en modulatoren; • diuretica en andere maskerende middelen; • verbetering van het zuurstoftransport; • chemische en fysieke manipulatie (OZON: een verboden dopingpraktijk is het toedienen van ozon. Het gaat om afname, manipulatie en het opnieuw toedienen van een hoeveelheid bloed in de bloedsomloop bij sporters); • genetische doping. Verboden binnen wedstrijdverband: • stimulantia; • narcotica. Verboden bij bepaalde sporten: • cannabinoïden; • glucocorticosteroïden; • alcohol; • bètablokkers.

Voedingssupplementen Ook voedingssupplementen kunnen (verboden) stoffen bevatten die niet op de verpakking vermeld staan. Zo kan je positief testen zonder dat je het zelf weet! Voedingssupplementen worden vaak aangeprezen omwille van de commerciële belangen van de verkoper. Hun werking is vaak niet wetenschappelijk bewezen en de negatieve effecten worden meestal verzwegen. Handel of poging tot handel in een verboden stof of verboden methode. Het spreekt voor zich dat dit niet toegelaten is. Weigeren, niet opdagen zonder geldige reden of ontwijken van een dopingcontrole. Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie

Het weigeren of niet opdagen bij een dopingcontrole waarvan je weet of moest weten dat je opgeroepen bent, is een dopingpraktijk. Niet opdagen kan zowel bewust als onbewust zijn. Beide gevallen zijn strafbaar.

Drie inbreuken inzake verblijfsgegevens binnen 12 maanden. Sporters die hun verblijfsgegevens moeten indienen en opgenomen zijn in de geregistreerde doelgroep van de NADO of Internationale Federatie, zullen worden gestraft als ze drie keer binnen de 12 maanden hun verplichtingen niet zijn nagekomen. Opnieuw: bewust of onbewust. Ook nonchalance of goedbedoeld amateurisme bij het indienen van verblijfsgegevens wordt afgestraft. Het feit dat er pas actie wordt ondernomen bij drie inbreuken binnen twaalf maanden biedt immers reeds de nodige marge om zich tijdig te herpakken. Samenwerken met voor dopingpraktijken veroordeelde personen. Als sporter of begeleider van sporters mag je niet sportief of professioneel samenwerken met coaches, trainers, dokters of andere personen waarover je bent ingelicht dat ze veroordeeld zijn voor dopingpraktijken en hun straf nog niet uitgezeten hebben.

Top 10 – positief getest 2017 1. Fitnesstraining: 21,1%. 2. Jiujitsu, squash, Wushu, padel: 16,7%. 3. Bodybuilding: 12,9%. 4. Powerlifting: 11,1%. 5. Boksen, gymnastiek, autosport: 8,3%. 6. IJshockey: 5,6%. 7. Zaalvoetbal: 4,2%. 8. Atletiek: 3,5%. 9. Judo: 3,3%. 10. Wielrennen: 3%.

kenmerkende factoren en signalen Factoren die sporters gevoeliger maken voor dopinggebruik: • een laag zelfbeeld; • erg prestatiegericht; • geen gezag verdragend;

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Alexey Maslov - Dreamstime.

Een sporter aanmoedigen tot of helpen bij dopinggebruik. Het spreekt voor zich dat dit niet toegelaten is.

• ongeduld om resultaat te behalen. Signalen van anabolicagebruik: • snelle gewichtstoename; • acne; • haarverlies; • agressief gedrag; • concentratiestoornissen; • gemoedswisselingen.

Verplichtingen aan alle federaties Alle federaties moeten zich inzetten voor de preventie en bestrijding van dopingpraktijken. Het doel van de preventie is het bewust of onbewust gebruik van verboden stoffen of methoden door sporters te voorkomen. Hiervoor zullen de federaties hun sporters, begeleiders en ploegverantwoordelijken nauwkeurige informatie bezorgen over minstens: • verboden stoffen en methoden; • dopingpraktijken; • gevolgen van dopingpraktijken op medisch en sociaal vlak, met inbegrip van mogelijke sancties; • dopingcontrole procedures; • rechten en plichten van sporters en begeleiders; • de TTN-procedure (toestemming wegens therapeutische noodzaak); • risico’s van het gebruik van voedingssupplementen; • sportethische gevolgen van dopingpraktijken.

verplichtingen van de begeleider/trainer • Op de hoogte zijn van de antidopingregels.

• Meewerken aan de dopingbestrijding en zijn invloed gebruiken om de sporter antidopinggedrag bij te brengen. • NADO Vlaanderen en de sportfederatie op de hoogte brengen van elke veroordeling wegens gebruik van doping in de laatste 10 jaar.

meldingsplicht wedstrijden voor alle federaties Omdat NADO Vlaanderen haar dopingcontroles zou kunnen plannen, moet ze op de hoogte zijn van alle geplande wedstrijden. De federaties moeten minstens 14 dagen vóór elke wedstrijd volgende gegevens bezorgen: datum van de wedstrijd, plaats van de wedstrijd (straatnaam, huisnummer, postcode en gemeente, of een zo goed mogelijke beschrijving van de exacte locatie), beginuur, te verwachten einduur, verwacht aantal deelnemers en leeftijdscategorie. De federaties kunnen een webadres met actuele informatie opgeven of de kalenders opsturen of mailen: Vlaamse overheid, NADO Vlaanderen, Arenbergstraat 5, 1000 Brussel.  KATRIJN OOLS

Voor meer informatie over doping en dopingpreventie kan je terecht op volgende website: www.dopinglijn.be

Duiken in het... ... natuurpark van Cap de Creus Isla Massa d’Or

(Costa Brava).

Catamaran Top comfort met wc, douche, lift voor 4 pers., compressors aan boord. Voor familieuitstap, met club of met vrienden onder elkaar. Duikwinkel en vestiaire aan de haven op 20 meter van de boot. Alles inbegrepen: duiken + accommodatie (hotel, camping of appartement)

Thierry Trossel heet je Welkom sinds 1994

Centre d’Immersió Port de la Selva info@cips-dive.com www.cips-dive.com Tél. : +34 972 126 584, 319 001

 

rEvo rebreathers info@revo-rebreathers.com www.revo-rebreathers.com

 

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

Foto's (9): Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

De Algemene Vergadering van

de NELOS-Instructeurs en de

Academische Zitting Na een druk najaar 2017 en voorjaar 2018, dat bol stond van de communicatie in verband met de wijzigingen in het Duikonderricht, vonden op 15 april 2018 beide evenementen traditioneel plaats in stadszaal 'De Waai' te Geel. Vanuit gans Vlaanderen, per autobus, per auto of te voet, stroomden de instructeurs van de NELOS toe op deze jaarlijkse

De NELOS-Instructeurs boden hun duikboekje aan voor de jaarlijkse titelhernieuwing.

hoogdag van de duiksport.

e Algemene Vergadering van de Commissie Duikonderricht is de jaarvergadering voor en door NELOS-Instructeurs; dit is tevens een hoogdag voor de duiksport. Als actieve NELOS-Instructeur is dit dus een afspraak die jaarlijks in je agenda moet staan! Dit jaar waren ruim 400 instructeurs aan-

Hippocampus mei/juni 2018

wezig, die geboeid de laatste ontwikkelingen binnen alle gelederen van de NELOS Commissie Duikonderricht aanhoorden; ook dit jaar was er weer een delegatie van LIFRAS aanwezig, om de banden tussen de beide federaties te onderlijnen. De vergadering wordt voorgezeten door de Voorzitter van de Commissie Duikonder-

richt, Sven Vandekerckhove. Hij belichtte de recente wijzigingen in het duikonderricht, zette de geslaagden van 2017 in de picture en gaf een blik op de toekomst. De Algemene Vergadering eindigde omstreeks 16.00 uur. Dat was het tijdstip waar het glas der vriendschap kon worden gedronken en de netwerking met de collega's kon beginnen.

De 28 nieuwe 1*Instructeurs van 2018

Daniël Ceulemans (De Waterman), Gianni Claes (Brabo), Marc De Cauwer (KTWV), Pascal De Naeghel (Navy Diving Team), Yvan Dewandelaere (Zeekat), Kobe De Wyngaert (Aronnax), Alain Draye (Actina), Luc Goovaerts (Gobius), Leslie Hoeckman (Thalassa), Veerle Levecke (Thalassa), Michel Madelein (Thalassa), Luc Meuwes (Amfibie), Marleen Ramakers (Atlantis Lier), Peter Saenen (Actina), Stefan Snijders (Orca Bree), Ann Soetewey (De Otters), Brian Vandekerckhove (MDK), Sven Vandeneijnde (Ducs), Davy Vandersteegen (Orca Bree), Steven Van Heddegem (Adventure Diving), Maarten Van Imschoot (De Waterman), Glenn Van Iseghem (Neptunus), Jonas Van Loven (Calypso Team), Roel Van Noten (Aronnax), Bart Van Wonterghem (De Kreeft), Dirk Verbraeken (Fire Divers Zandhoven), Willem Verrycken (Calypso Team), Robert Vrancken (Moby Dick Diving Team).

Een half uur later begon de Academische Zitting met de speech over de ethiek van de Instructeur en hierna werden de 28 nieuwe 1*Instructeurs één voor één naar voor

geroepen om hun titel en CMAS-kaartje in ontvangst te nemen; maar dit niet zonder eerst de deontologische code van de NELOS te ondertekenen. Tijdens deze proclamatie kregen 2 Jeugdbegeleiders, door het behalen van hun titel van 1*Instructeur, onmiddellijk de titel van Jeugdduikinstructeur erbij, namelijk: Kobe De Wyngaert en Stefan Snijders. Een schitterende receptie, traditioneel verzorgd door Yellow Diving School, rondde het feest helemaal af!  SVEN VANDEKERCKHOVE, VOORZITTER BUREAU DUIKONDERRICHT

Scan de QR-code om meer foto's te bekijken op onze NELOS-flickr-pagina op volg onderstaande link: https://flic.kr/s/aHsmiMdTBw

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws Commissie Deltagebied

Zeeuws nieuws van de Commissie Deltagebied Op de jongste Algemene Vergadering van NELOS werd verslag uitgebracht over de realisaties en de geplande activiteiten van de Commissie Deltagebied NOB en haar afgevaardigde

ierbij werd bijzondere aandacht besteed aan de zorgen van de Commissie over de rond 2020 geplande werkzaamheden i.v.m. de vooroeverversterkingen van de Oosterscheldedijken en de beruchte en gevreesde staalslakstortingen die onze geliefde duikspots en hun biotoop aanzienlijk zullen verstoren. Door toedoen van de NOB met haar Commissie Deltagebied en Stichting De Oosterschelde werd hierop verzet aangetekend. Via kortgeding werd uiteindelijk toch bekomen dat naast deze toegelaten staalslakstorting nu ook een toplaag van breukstenen van groot kaliber zal gestort worden, om het natuurlijk bentisch biotoop in zijn oorspronkelijke variëteit zo snel en zo goed mogelijk te herstellen. Opmerkelijk is het feit dat de belangen van de duikers en die van de vissers perfect met elkaar overeenkomen en elkaar hier duidelijk versterken. Een ruw ecorif met grove natuurstenen en veel schuilholten is een uitstekend substraat voor de uitzonderlijk gevarieerde biotoopontwikkeling en dient zowel duikers als vissers. Vissers blijken dus niet onze opponenten te zijn, maar wel geallieerden, zodat wederzijds respect en elkaars ondersteuning hier de juiste weg is.

uitgesproken bodemverval. Op basis van eerdere ervaringen beoogt men een herkenbaar biotoopherstel in circa 2 jaar. Anderzijds zullen wij blijven inzetten op en ijveren voor de realisatie van bijkomende kunstriffen en duikobjecten ter compensatie van de vorderende zandhonger en het hardsubstraatverlies.

Foto's (2): Ron Offermans.

van de NELOS/BEFOS.

Voor meer info over de geplande staalslakstortingen en de ecoriffen verwijs ik graag naar het artikel 'Ecoriffen in de Oosterschelde', dat wij in deze Hippo mogen publiceren, met dank aan mijn collega's van de Commissie Deltagebied en aan Desmond van Santen / NOB. 

JOHN MAES, AFGEVAARDIGDE BIJ DE COMMISSIE DELTAGEBIED,

Hippocampus mei/juni 2018

NELOS-AMBASSADEUR BIJ NOB

Bovenste foto: Het storten van staalslakken is noodzakelijk om de vooroevers van de dijken te versterken. Middelste foto: Dankzij een toplaag van breukstenen bovenop de staalslakken zou de biotoop na ongeveer 2 jaar hersteld zijn. Onderste foto: Bij de Zeelandbrug waren er 5 jaar na de stortingen nog steeds staalslakken waarneembaar tussen de breukstenen.

Foto: Ivo Madder.

Wij noteren nu al best dat gedurende de volledige periode van de stortingen, inclusief tijdens weekends, er een totaal duikverbod zal gelden in de buurt van de werkzaamheden en complete dijksegmenten tijdelijk zullen afgesloten worden. Gezien vorige ervaringen zijn – naar verluidt – de betrokken autoriteiten vast van plan om alle overtreders te verbaliseren en te vervolgen. Een verwittigd duiker is er … drie waard! Door storting van deze ecolaag verwacht men hier en daar een minder

Bondsnieuws Commissie Deltagebied

Beschadiging

van fuiken In de afgelopen periode zijn er fuiken van vissers kapot gesneden. Dat is erg vervelend en kostelijk voor vissers en we vragen duikers dan ook om van de fuiken af te blijven.

lhoewel velen van jullie er waarschijnlijk niets mee te maken hebben, worden we daar uiteindelijk met z'n allen – als 'duikgemeenschap' – op aangekeken.

Advertentie

Foto: Frank De Bruin.

Zie je iemand een fuik kapot snijden? Spreek diegene er dan op aan. Zo zorgen we ervoor dat sportduikers en de beroepsvisserij goed kunnen blijven samenwerken!

Uiteraard kan het gebeuren dat je in Zeeland per ongeluk in vistuig vast komt te zitten en je jezelf moet (laten) los snijden. Meld de schade in dat geval altijd bij de Waterpolitie Zeeuwse Stromen: Kanaalweg 12, 4417 ER Hansweert, Nederland – tel. 0031 113 396 300.  JOHN MAES, AFGEVAARDIGDE BIJ DE COMMISSIE DELTAGEBIED, NELOS-AMBASSADEUR BIJ NOB

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

Om de vooroevers te versterken zijn steenstortingen noodzakelijk.

Ecoriffen in de Oosterschelde Er worden vanaf 2020 zes ecoriffen voor de onderwaternatuur in de Oosterschelde aangelegd. Deze riffen worden bovenop de noodzakelijke dijkversterkingen geplaatst bij de duikplekken Wemeldinge, Kattendijke, Goese Sas (Sas van Goes), Burghsluis, Schelphoek en Levensstrijd. De Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) zet zich al jaren in voor een natuurvriendelijke uitvoering van de vooroeverversterkingen in de Oosterschelde en is tevreden met dit resultaat.

ij Wemeldinge, Kattendijke en Goese Sas zijn de dijken door erosie onder de waterlijn toe aan een grote opknapbeurt. Het gaat op die plekken om een oppervlakte van meer dan 17 hectare. Deze opknapbeurt zal in 2020 en 2021 plaatsvinden. Bij Burghsluis, Schelphoek en Levensstrijd is dit werk al enkele jaren geleden uitgevoerd en worden er alsnog ecoriffen aangelegd. Nadat er aan de dijk gewerkt is, zorgen de ecoriffen â&#x20AC;&#x201C; ook wel ecotoplaag genoemd â&#x20AC;&#x201C; voor een beter en sneller herstel van de onderwaternatuur. Vissen, planten en kreeften kunnen tussen de riffen leven en schuilen en tussen de stenen ontstaan gebieden met zand dat weer voor ander leven interessant is.

Hippocampus mei/juni 2018

ecologische toplaag bovenop de staalslakken Al in 2009 vonden de eerste bestortingen bij duikplek 'De Zeelandbrug' plaats. Er ontstond toen een discussie over het gebruik van hoogovenafval (staalslakken) in Nationaal Park Oosterschelde. Deze discussie leverde bij de Zeelandbrug een ecotoplaag van grote breukstenen op. Voldoende om de onderwaternatuur grotendeels te herstellen. In 2014 volgden de bestortingen bij locaties Burghsluis, Levensstrijd en Schelphoek. De NOB en Stichting De Oosterschelde stapten naar de rechter vanwege het ge-

bruik van staalslakken en de gevolgen van de bestortingen voor de onderwaternatuur. Er volgde een lange juridische procedure met in 2015 een belangrijke uitspraak van de Raad van State. Het gebruik van staalslakken is toegestaan, maar de rechter oordeelde dat er te weinig onderzoek naar de werkelijke aanwezige natuurwaarden in het Natura 2000-gebied was gedaan en dat daardoor de 11 hectare areaal Habitattype H1160 gecompenseerd moest worden. De zes ecoriffen die nu geplaatst worden zijn hier het resultaat van. De bestortingen waren intussen al uitgevoerd en bij Levensstrijd was in plaats van staalslakken ook nog eens zeegrind

Foto: Ron Offermans.

Commissie Deltagebied

De bestortingen zijn noodzakelijk, anders is er een risico dat de dijken het begeven en dat wil niemand. De NOB en de Commissie Deltagebied vinden het belangrijk dat in een nationaal park de onderwaternatuur snel en volledig terug kan komen. Een ecotoplaag van grotere breukstenen helpt daarbij. Tussen de stenen ontstaan gebieden met zand en zo ontstaat er weer een gevarieerd onderwaterlandschap.

Tekening: Rijkswaterstaat.

gebruikt. Dit grind voldeed niet aan de in de vergunning voorgeschreven materiaalgrootte, waarop de beroepsvissers in bezwaar gingen bij de Provincie Zeeland.

Een 3D-beeld van een ecotoplaag.

De NOB blijft het wenselijk vinden dat in plaats van staalslakken ander natuurlijker materiaal wordt gebruikt, waarvan bekend is dat deze minder schadelijke effecten op het milieu hebben, alhoewel de concentraties van zware metalen beneden de normwaarden liggen en er geen opname van deze metalen in organismen van de voedselketen is aangetoond. De bestortingen vinden echter plaats in het grootste nationale park van Nederland. In een dergelijk kwetsbaar natuurgebied mogen er

extra inspanningen verwacht worden om de kwaliteit van de natuur zoveel als mogelijk intact te houden.

duikplaatsen niet toegankelijk tijdens de bestortingen De duikplekken zullen tijdens de werkzaamheden niet toegankelijk zijn. De bestortingen worden met schepen uitgevoerd en het is gevaarlijk om dan te duiken. Het storten van de staalslakken zal zeer waarschijnlijk in 2020 en 2021 plaatsvinden.

Hoelang het werk precies duurt, is nog niet bekend. In de planning wordt rekening gehouden met een periode van 2 tot 15 weken per locatie. Rijkswaterstaat heeft bij de Provincie Zeeland een vergunning voor het werk bij Wemeldinge, Kattendijke en het Goese Sas aangevraagd. Voor deze vergunning heeft de NOB een zienswijze ingediend. Voor het werk bij Burghsluis, Schelphoek en Levensstrijd moet nog een vergunning worden aangevraagd.  DESMOND VAN SANTEN, NOB

Advertentie

Duikvakantie Egypte • Rode Zee Three Corners Rihana Inn & Resort****/*

1 week Alikl pinak+ket

u 5 dagen d va

€ 854 pp

Meer info en boeken

In jouw Mare Tours Reisshop www.maretours.be/rihana of 016 50 22 22 Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws Sportcommissie

Jonge snorkelaar na 3 weken dood aangespoeld De Franse kustwacht meldt ons dat het lichaam van de 16-jarige M.V. teruggevonden is. M.V. was met twee vrienden drie weken geleden gaan snorkelen in de baai van Agay (Zuid-Frankrijk). Plots was M.V. niet meer te bespeuren. De 2 vrienden stonden machteloos, want ze konden zelf niet helpen en ze waren te ver van de kust om hulp in te roepen. De ouders (beiden zeer ervaren duikers) hebben inmiddels het lichaam geïdentificeerd. Bron: Gelukkig Fantasie.

Het eerste waar je aandacht aan moet besteden, is de voorbereiding: DD Duiken doe je nooit alleen; wel snorkelen ook niet: blijf bij je snorkelbuddy. DD Plan je snorkeltrip: • Als je in open water duikt, zorg je voor een oppervlakteveiligheid; wel dat doe je ook tijdens het snorkelen: zorg dat er steeds iemand is die een oogje in het zeil houdt. • Als je gaat duiken, dan maak je een plan van waar je gaat duiken; dit moet je ook doen bij het snorkelen. • Als je in groep gaat snorkelen, beperk dan het aantal per groep tot 5 en zorg voor een leider en een hekkensluiter voor elke groep. • Blijf altijd bij je groep. • Zorg voor een veilig parcours waarbij je rekening houdt met de stroming.

• Ga niet snorkelen bij een hoge golfslag of veel wind, want dat is echt zeer vermoeiend. • Zorg ervoor dat je met minimale inspanning (met stroom mee) kan terugkomen. • Zorg voor een pick-up boot als je een 'drift' snorkelparcours aflegt. • Zorg voor begeleiding door een boot als je kan (zeker in open zee is dit echt absoluut nodig). DD Maak afspraken: • Vertel aan je buddy en aan de oppervlakteveiligheid wat je gaat doen, hoelang je weg blijft, welk parcours je gaat volgen en hou je eraan. • Spreek duiktekens af, maar vooral een teken om terug te keren. • Spreek een verliesprocedure af.

Foto: Gennadiy Poznyakov - Fotolia.

ikwijls vinden we het heerlijk om na de duik nog wat te genieten van een snorkelpartij of onze kinderen snorkelen er rustig op los terwijl wij gaan duiken. Allemaal onderdeel van de beste momenten van onze vakantie. Het lijkt allemaal zonder gevaar, want we vertrouwen op onze kennis en ervaring. Tezelfdertijd gebruiken we onze ervaring niet om zelfs maar de meest elementaire veiligheidsmaatregelen te nemen die nochtans verplichte kost zijn voor elke duiker.

Foto: Wallenrock - shutterstock.

Veilig snorkelen

Hippocampus mei/juni 2018

DD Zorg voor oppervlakteveiligheid: • Zorg dat je oppervlakteveiligheid het nodige materiaal heeft om in te grijpen bij problemen. Dit omvat hetzelfde materiaal als voor een duiker (zuurstof, water, telefoon, noodnummers, …), alsook de beschikking over een transportmiddel (boot, kayak, ...). • Als je vanaf een boot gaat snorkelen, maak je goede afspraken met de schipper. • Spreek een teken af met de oppervlakteveiligheid zodat hij/zij je kan terugroepen. DD Bescherm jezelf: • Zorg dat je fit en medisch geschikt bent om te snorkelen. • Draag een pak als het kan. • Bescherm je tegen zonnebrand. • Zorg ervoor dat je terug kan komen; vermoeidheid kan snel optreden, zeker als je tegen de stroming moet terugzwemmen.

Foto: Viacheslav Dubrovin -Dreamstime.

Foto: Salajean - Dreamstime.

Spreek duiktekens af.

Met een een volgelaatssnorkelmasker mag je niet te diep onderduiken.

• Respecteer je grenzen: als je niet goed kan zwemmen, zorg je voor een reddingsvest en blijf je in de buurt van de boot of de kant. DD Spreek wat procedures af: • lokale noodnummers en medische hulpcentrales; • procedures om een vermiste snorkelaar terug te vinden; • een procedure om iedereen terug te roepen; • een procedure om bewuste en bewusteloze slachtoffers te recuperen; • familie/vrienden die verwittigd moeten worden in geval van incidenten. Om het je gemakkelijk te maken vind je op de webpagina www.nelos.be/snorkelen een veiligheidsplan dat je gratis kan downloaden. De belangrijkste elementen vind je daar ook op terug.

Een goede voorbereiding is belangrijk om veilig te snorkelen. Afspraken maken vraagt zeer weinig tijd en het zorgt ervoor dat je vakantie niet eindigt in een nachtmerrie.

snorkelen/vrijduiken versus duiken Tijdens het snorkelen en vrijduiken zelf moet je er, net als bij de duiksport, voor zorgen dat alles veilig gebeurt. Jammer genoeg zijn de meeste duikprocedures niet geschikt voor snorkelaars, omdat de omstandigheden verschillend zijn. Zo blazen duikers bijv. lucht uit tijdens het stijgen, iets wat je bij snorkelen/vrijduiken niet mag doen. Ook de uitloding is anders: als vrijduiker ben je correct uitgelood als je op 1/3 van de max. duikdiepte met volle longen stabiel blijft zweven. De belangrijkste zaken die je zeker moet onthouden bij het snorkelen zijn: DD Snorkel steeds met een buddy. Als je

Advertentie

WIJ ONDERHOUDEN & HERSTELLEN ALLE MERKEN WWW.MES-BVBA.BE INFO@MES-BVBA.BE +32 11 85 15 08

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

ondergaat, zorgt je buddy voor je veiligheid en hij/zij gaat dus niet onder als jij onder bent. Spreek af voor je ondergaat wat je zal doen en zorg ervoor dat je buddy je ziet vanaan de oppervlakte. DD Voor je ondergaat, adem je volledig in; dus ga steeds onder met VOLLE LONGEN. DD Adem NIET uit onder water, ook niet als je stijgt, want hierdoor zal je vlotbaarheid verkleinen en bovendien loop je een flink risico op bewusteloosheid bij het bovenkomen. DD Bij het bovenkomen je snorkel klaren met een flinke luchtstoot lijkt leuk, maar het is geen goed idee. Plots uitademen na een vrijduik kan ervoor zorgen dat je bewusteloos valt, want de druk in de longen zakt en het zuurstofniveau wordt ontoereikend. Hoe moet het dan wel? • Haal je snorkel uit je mond als je onderduikt. • Als je bovenkomt, adem je eerst rustig een beetje uit en daarna terug in zodat je eerst de lucht in je longen ververst. • Dit zorgt ervoor dat je minder risico hebt op bewusteloosheid als gevolg van de verlaagde zuurstof druk in de longen. • Dus eerst langzaam de longen terug op hun normale zuurstofniveau brengen, daarna kan je de CO2 uitwassen door normaal te ademen. • Als je weer begint te snorkelen, kan je je snorkel terug in de mond steken. DD Zorg voor je oren: klaar je oren tijdig en correct. DD Oefen in het begin van je snorkelpartij even wat reddingsoefeningen. Houd bij deze oefeningen het hoofd niet in hyperstrekking, want je wil niet dat je slachtoffer uitblaast en zo vlotbaarheid verliest.

Foto: René Van Leeuwen.

Sportcommissie

Als je duikt, haal de snorkel dan uit je mond.

Je zal misschien wat vreemd opkijken bij bovenstaand lijstje omdat je bij de duiksport andere procedures gewoon bent. De reden is uiteraard dat snorkelaars niet aan een duikfles ademen en er dus geen overdruk in de longen kan ontstaan tijdens het stijgen; je ademt immers geen lucht onder verhoogde druk in onder water.

Foto: Ivo Madder.

Als je graag snorkelt, dan organiseren we binnen NELOS een heel interessante opleiding waar dit uitgebreid aan bod komt: vrijduiken.  HERWIG VAN COTTHEM, VOORZITTER SPORTCOMMISSIE

Snorkel nooit alleen.

Advertentie

Xpl re Diving .be

www.

Hippocampus mei/juni 2018

Duikcentrum

“Net dat tikkeltje meer”

HAKUNA MATATA BONAIRE Verblijf bij Belgen Christa & Jos De Schrijver 2*I NELOS Duikarrangement (*)

Promo € 602 (€ 668)

Duikarrangement inclusief:

van 01/08-15/12/2018 - Kortingscode: NELOS *3

– – –

www.hakunamatatabonaire.com

7 dagen huur pick-up CDW verzekering (o.b.v. 5 pers./wagen) 6 dagen ongelimiteerd gebruik van lucht & lood 7 nachten logies + ontbijt

(*) Volgens onze algemene voorwaarden (**) 15/07/2018 o.b.v. 10 pers.

Duikshop zeeën de

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Adv_7-Zeeen_20170126.indd 1

2/02/2017 15:57:28

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws Redactieteam Commissie Hippocampus

Guylian Seahorses of the World 2018

Zeepaardjeswedstrijd Voor de 7e keer organiseert Guylian, in samenwerking met de Vlaamse duiksportfederatie NELOS, de zeepaardjeswedstrijd 'Guylian Seahorses of the World' ten voordele van 'Project Seahorse'.

oor het organiseren van de zeepaardjeswedstrijd 'Guylian Seahorses of the World', waarbij onderwaterfotografen en duikers van over de ganse wereld hun mooiste zeepaardfoto's inzenden, kan 'Project Seahorse' het groot publiek en de lokale vissers bewust maken van de schoonheid van zeepaardjes en hen attent maken over hun werk om de bedreigde zeepaardjes en hun habitat te beschermen.

waarde van minimum 20,00 euro, dat afgehaald kan worden tijdens de proclamatie en het festival van het Open Belgisch Kampioenschap 2018, een wedstrijd voor onderwaterfotografie en -videografie, die plaatsvindt op zaterdag 17 november 2018, in TODI, be-MINE 1, 3582 Beringen, België. De winnaars van de zeepaardjes fotowedstrijd worden daar bekend gemaakt.

org), Chocolaterie Guylian NV (www.guylian.com), NELOS vzw (Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport – www.nelos.be) in de hoedanigheid van de 'NELOS Audiovisuele Commissie' (NELOSAC) en de 'Commissie Redactieteam Hippocampus NELOS' (Hippo), Hugyfot (www.hugyfot.com) en Green Force (www.green-force.com).

organisatoren/sponsors

de wedstrijd

De deelname aan de wedstrijd is gratis. Bovendien ontvangt elke deelnemer een gratis pakketje Guylian chocolade ter

De organisatoren/sponsors van de 'Guylian Seahorses of the World 2018' zijn: Project Seahorse (www.projectseahorse.

Nieuw is dat je ook met een videofilm, met als onderwerp een zeepaardje, kan deelnemen aan de zeepaardjeswedstrijd.

Winnnende foto van de zeepaardjeswedstrijd 'GuyLian Seahorses of the World 2016'. Foto: Luc Eeckhaut.

Hippocampus mei/juni 2018

Stuur je mooiste zeepaardfoto's (max. 5 foto's per deelnemer) en/of één videofilm (maximum 3 minuten lang) binnen vóór 28 oktober 2018 om middernacht. Stuur ze naar seahorses@nelos.be. Geef een titel op voor elke foto en/of video en vermeld waar en wanneer je het zeepaardje gefotografeerd/gefilmd hebt. Op de websites www.nelos.be/seahorses en www.seahorses.guylian.com vind je meer info. Op deze websites kan je bovendien het wedstrijdreglement en het deelnameformulier downloaden. Wees tijdens het fotograferen/filmen uiterst voorzichtig, zodat je de mariene fauna en flora zeker niet verstoort of vernietigt. Er zijn 4 hoofdprijzen (waarvan één voor video), 5 publieksprijzen, de 'Prijs van Hugyfot' en een determinatieboek te winnen. Tijdens de jurering wordt rekening gehouden met volgende gegevens: de wetenschappelijke waarde, de artistieke waarde, het soort zeepaardje, de creativiteit, de unieke locatie, de omgeving, de fauna en flora, enz.

4 hoofdprijzen Uit de aanvaarde inzendingen zal de jury de drie winnende foto's en één winnende video selecteren. 1e prijs categorie foto: een 'Hugyfot Vision GoPro HERO5 - Arius Kit' (een Hugyfot Vision onderwaterbehuizing voor GoPro 5/6 of een Sony RX-100, compleet met Hugyfloat armen en een Arius 1500 video verlichtingskit) + een Guylian prijzenpakket.

2e prijs categorie foto: een 'Greenforce GFI-duiklamp van 1650 lumen' + een cheque ter waarde van 200,00 euro voor de aankoop van duikmateriaal in je lokale duikwinkel + een Guylian prijzenpakket.

3e prijs categorie foto: een cheque ter waarde van 500,00 euro voor de aankoop van duikmateriaal in je lokale duikwinkel + een Guylian prijzenpakket.

5 publieksprijzen Van zodra de foto's van een deelnemer op de Guylian fotogalerij zichtbaar zijn, kunnen hun vrienden, kennissen en anderen de meest geliefde foto's 'liken' (Vind ik leuk) via hun Facebook account. Uit de foto's die de meeste 'likes' halen, zal de jury de aanvaarde inzendingen beoordelen. 1e publieksprijs: een luxe geschenkdoos gevuld met Guylian chocolade, ter waarde van 50,00 euro. 2e publieksprijs: een selectie van de beste Guylian chocolade, ter waarde van 35,00 euro. De 3e tot 5e publieksprijs: een selectie van de nieuwste producten van Guylian, ter waarde van 20,00 euro.

determinatieboek Als je daarnaast de foto's waarmee je deelneemt aan de wedstrijd ook plaatst op iseahorse.org, dan kan je een determinatieboek over zeepaardjes winnen ('Seahorses - A Life-size guide to every species' of een gelijkaardig boek). Registreer je vandaag nog op www.iseahorse.org en plaats er je waarnemingen bij. Je informatie gaat rechtstreeks naar 'Project Seahorse' om hen te helpen bij het bestuderen en het volgen van de zeepaardjesbevolkingsgroepen over de hele wereld. Elke waarneming draagt bij tot de zeepaardjeskennis en het behoud van deze unieke vissen.

prijs Hugyfot 1e prijs categorie video: een 'Arius-verlichtingsset' (2 videolampen van elk 1500 lumen) + een Guylian prijzenpakket.

Hugyfot reikt een prijs uit voor de volgens hen beste zeepaardjesfoto: een Hugyfot Slingbag (een tas om een fototoestel met lenzen en accessoires in op te bergen) + een extra Hugyfot verrassingspakket.

bescherm het onderwaterleven Doe mee aan de fotowedstrijd 'Guylian Seahorses of the World' editie 2018 en wie weet win jij één van de vele prijzen. Maar eigenlijk is elke deelnemer een winnaar, want je foto wordt gebruikt voor de bescherming van zeepaardjes binnen het wetenschappelijk 'Project Seahorse', door lokale vissers te informeren en te sensibiliseren. Bovendien worden de ingezonden foto's op regelmatige basis gebruikt bij de productinfo over de overheerlijke Belgische chocolade van Guylian. Uiteraard steeds met vermelding van de fotograaf.

 IVO MADDER

Bondsnieuws

AssistentOnderwatervideograaf De 'Workshop Assistent-Onderwatervideograaf' is intussen beter bekend onder de naam 'Workshop Vintechnieken'. Hoewel deze initiatie stabiliteit, voortbewegings- en positioneringstechnieken op touw is gezet voor onderwatermodellen, belichtingsduikers en onderwatervideografen, blijkt de workshop voor elke duiker een 'eye-opener'.

ij het maken van een onderwaterfilm zijn er vijf zaken van groot belang: de stabiliteit van de camera, de stabiliteit van de cameraman, de stabiliteit van het model, de lichtbronnen en een heldere omgeving met zo weinig mogelijk rondzwevende stofdeeltjes. Het is zalig om een onderwaterfilm te ma-

ken met een goed team van medewerkers: een model dat precies kan gaan hangen waar jij het als regisseur wil en een belichtingsduiker die zijn onderwatervideolamp (OWV-lamp) in een goede hoek en op een vaste afstand van je model kan houden, zonder zelf in beeld te komen. Dit alles in een zo helder mogelijke omgeving vermits

Foto: Ivo Madder.

Tijdens de theorieles leren we je de verschillende vintechnieken aan.

Hippocampus mei/juni 2018

niemand van je teamleden op de bodem moet gaan liggen, er stof van doet opwaaien of tegen objecten aanbotst. Bewust omgaan met je buddy’s en de omgeving is het hoofddoel van de workshop. Tijdens de twee uur theorie en twee uur praktijk in het zwembad (in de Duiktank Transfo te Zwevegem), krijg je demonstraties – live en/of op film – en kan je zelf oefenen op de verschillende technieken. Hierbij krijg je onmiddellijk feedback van de instructeurs zodat je het al tijdens de les beter kan doen. Ook krijg je achteraf een montage van filmpjes gemaakt in de duiktank, zodat je kan zien hoe goed je wel bent of waar je nog aan kan werken. Spijtig genoeg zijn veel filmduikers momenteel soloduikers. Of duikers aan een lange buddylijn. Dat willen we graag anders! Communicatie is zeker bij filmduiken van groot belang. Je leert ook dat een degelijke en steeds volledig uitgevoerde OWV-briefing noodzakelijk is voor een comfortabele filmduik. Qua materiaal is het best om rigide vinnen te voorzien (die niet omplooien of ook geen split vertonen), vinnen van het type 'jet-

Foto: Erik De Groef.

Audiovisuele Commissie Sectie Onderwatervideografie

Foto's (2): Erik De Groef.

In de duiktank Transfo worden de verschillende vintechnieken ingeoefend.

Over een zandbodem zwemmen zonder stof te maken.

De workshop staat open voor alle duikers vanaf 1*Duiker of gelijkgesteld. Het inschrijvingsgeld bedraagt 60,00 euro (toegang tot de duiktank inbegrepen). De NELOS-leden krijgen na deelname aan de workshop het specialisatiebrevet van 'Assistent-Onderwatervideograaf'. We begrijpen dat veel uit onze workshop compleet nieuw is ongeacht je niveau en

aantal duiken. Deze workshop is dan ook vooral bedoeld als 'eye-opener' om later nog veel te oefenen op de aangeleerde technieken. En natuurlijk hopen we dat eens onze Assistent-Onderwatervideografen hun stabiliteit gevonden hebben, we ze later terugzien in de cursus onderwatervideografie. Heb je interesse om de workshop te volgen? Dan kan je contact opnemen met het onderricht van de Sectie OWV via owv@ nelos.be. Het theoretische gedeelte van de workshop vindt plaats op zaterdag 10 no-

vember 2018 in het Duikershuis te Mechelen van 10.00 uur tot ongeveer 12.00 uur. Het praktische gedeelte wordt later nog bepaald in onderling overleg met cursisten en lesgevers. Deze zullen op verschillende data in november, december en/of januari georganiseerd worden. Wees er snel bij, want de plaatsen zijn beperkt. ď&#x20AC;ź JO DE SMEDT, VOORZITTER SECTIE OWV

Foto: Ivo Madder.

fin' zijn ideaal. Andere aanraders worden tijdens de theorieles besproken, maar zijn niet noodzakelijk.

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie & Commissie Duikonderricht

Eerste examensessie nieuw concept

Duiker-Hulpverlener

De lessenreeks Duiker-Hulpverlener (DHV) ondergaat sinds begin 2018 een ingrijpende verandering. De theorie- en praktijklessen worden nu tweemaal per jaar georganiseerd: in het voorjaar in de regio WEVOS en OVOS, in het najaar in de regio AVOS en BRAVOS-LIMOS. Hierop aansluitend wordt telkens een examenmoment voorzien: het eerste vond plaats in Gent op zaterdag 26 mei 2018 en het tweede zal plaatsvinden in Antwerpen op zaterdag 20 oktober 2018.

Danny Vanparys gaf uitleg over de werking van de zuurstoffles.

Filip Gallant en Catherine De Maeyer gaven nog een korte briefing aan de juryleden.

ijdens het examen kan je zowel theorie als praktijk DHV afleggen. Beide onderdelen staan los van elkaar (modulair systeem), maar moeten allebei binnen een periode van 3 jaar met succes afgelegd worden. Binnen deze periode heb je dus in totaal 6 kansen om je brevet te halen. Je kiest vrij waar en wanneer je de lessen bijwoont en de examens aflegt.

Hippocampus mei/juni 2018

We streven ernaar om de lessen in de verschillende regio's uniform te maken door middel van standaard PowerPointpresentaties. Deze presentaties worden al deels gebruikt en moeten tegen 2019 volledig geïmplementeerd zijn. De lesonderwerpen evolueerden over de jaren van minder anatomie en fysiologie naar meer EHBO en kennis van gevaarlijke mariene flora en fauna. Het theoretisch examen bestaat uit 32 meerkeuzevragen (met giscorrectie). Op het praktisch examen moeten de kandidaten CPR, stabiele zijligging en zuurstoftoediening demonstreren. Om dit examen zo objectief en eenvormig mogelijk af te nemen, moeten de juryleden vooraf een Train-the-Trainer les volgen. Daar

Foto's (4): Ivo Madder.

104 kanidaten schreven zich in.

Catherine De Maeyer overloopt nog even de puntenverdeling van het theoriegedeelte met de jury.

worden de laatste CPR-richtlijnen ingeoefend en worden de examenscenario's en het evaluatieformulier overlopen. Er zal een enquête uitgestuurd worden naar alle deelnemers om te peilen naar het niveau van de lessen. In de toekomst voorzien we een enquête na iedere les. Op het eerste examen boden zich 104 deelnemers aan, voor 80% afkomstig van Oost- en West-Vlaanderen, maar ook 20% uit de andere regio's. 93% slaagde voor theorie, 79% slaagde voor praktijk en 75% slaagde voor beiden. Op het praktisch examen valt op dat de zuurstoftoedie-

Foto's (6): Ivo Madder.

Controle van het bewustzijn.

Het examen theorie DHV: een goed gevulde zaal.

ning beter en beter toegepast wordt. De zuurstofflessen zijn allemaal dezelfde en bij het onthaal ligt een demo-exemplaar. Borstcompressie is slechts voor weinigen een probleem en meestal gaat het dan om een te hoge frequentie van borstcompressies (examenstress?). Beademen blijft het moeilijkst en dan vooral het bekomen van een vrije luchtweg. We feliciteren alle geslaagde deelnemers, moedigen alle niet-geslaagden aan een

tweede kans te grijpen en danken alle lesgevers, juryleden en medewerkers voor deze eerste editie van 2018.  FILIP GALLANT, NAMENS DE GENEESKUNDIGE COMMISSIE

Luisteren en voelen of er ademhaling is.

Foto's van het examen vind je op onze NELOS-flickr-pagina: https://flic.kr/s/aHskBRBfh5

De 78 nieuwe Duiker-Hulpverlener van mei 2018 Kim Acke (Koraalduivels), Luc Aelvoet (Okeanos), Dirk Bauwens (Blue Lagoon), Bert Castro (Discovery Diving), Lucienne Daneels (Nieuwpoortse Duikclub), Gregory De Lauw (Gentse Universitaire Duikclub), Jo De Mey (De Waterman), Lucas De Raedt (Orka), Christel De Ruyver (Atlantic Diving Club), Lynn De Schrijver (Profunda Diving), Bieke De Vrieze (Gentse Universitaire Duikclub), Filip Debeuf (De Nereïden), Lien Debeuf (De Nereïden), Jill Debosschere (Blue Lagoon), Frank Deceuninck (M.D.K.), Aline Dejaghere (Duikernikkers), Frederik Deketelaere (Thalassa), Thomas Demeulemeester (M.D.K.), Filip Demeulemeester (M.D.K.), Daniël Demortier (P.D.K.), Kevin Deneys (Lagoondivers), Quinten Deschacht (Actinia), Annemie Desoete (Gentse Universitaire Duikclub), Gaëlle Devriendt (Bevers Castors Diving), Nathalie Dewicke (P.D.K.), Dieter Dewulf (Coral), Jurgen Dictus (WDK), Ivar Eliano (Fundivers), Koos Fransen (KGS Manta), Nick Groené (OVWW), Yunus Gunaydin (Duikernikkers), Kris Helincks (Thalassa), Jannes Janssens (Nautilus), Kevin Korte (De Zeeduivels), Luca Lafont (Bevers Castors Diving), Adi Lahaye (Duikernikkers), Marc Lippens (Splash), Jurgen Loones (De Zeeroos), Tom Maes (KGS Manta), Eveline Maes (P.D.K.), Tom Malfrere (Gentse Dolfijnen), Julie Marquette (Actina), Edwin Messiaen (P.D.K.), Stefaan Mussche (Fun Divers), Gautier Neyt (Thalassa), Benjamin Nicasens (Flipper), Lieselot Nuytten (Thalassa), Jeroen Paelman (Mantis Divers Club), Emmanuel Pelletier (P.D.K.), Benny Ramon (M.D.K.), Sarah Roelandt (Barracuda), Marc Rooms (Diepzeeduivels), Christophe Samyn (P.D.K.), Pieter-Jan Serroen (Mantis Divers Club), Isabel Soenen (KGS Manta), Viviane Steyaert (Splash), Julien Torreele (Bevers Castors Diving), Gwendoline Troispont (Diepzeeduivels), Eric Vael (Orka), Christian Van Belle (Gentse Dolfijnen), Céline Van Cauteren (KGS Manta), Manon Van De Vijver (Mantis Divers Club), Sophie Van Den Berghe (GUD), Matthias Van Den Bossche (Duikernikkers), Sammie Van Den Eeckhout (Splash), Kevin Van Holsbeke (De Zeeroos), Koen Van Lindt (De Zeeduivels), Annelore Van Nieuwenhove (Nemo's Diving), Sofie Van Oost (Gentse Dolfijnen), Stan Van Vlierberghe (K.T.W.V.), Koen Vandenberghe (De Zeeroos), Tom Vanderlocht (Gobius), Emilie Vanderlocht (Gobius), Steven Vandewalle (Fun Divers), Philippe Vanloo (Bevers Castors Diving), Luc Vereecken (Profunda Diving), Frederic Verly (Bevers Castors Diving), Geert Walravens (Bevers Castors Diving).

Borstcompressie.

Beademen.

Zuurstof toedienen.

Hippocampus mei/juni 2018

Bondsnieuws

Conflict

tussen duikers en surfers

Foto: Anna Om & Ivo Madder - montage Ivo Madder.

Commissie Deltagebied

Ga je binnenkort duiken bij Bommenede in Zeeland? Let er dan op dat je afspraken maakt met de eventueel aanwezige surfers over het gebruik van deze duiken surfplek. Surfen en duiken is op deze plek namelijk allebei toegestaan!

We adviseren om een duidelijk zichtbare duikvlag te plaatsen, zodat ook vanaf het water te zien is dat er sportduikers aanwe-

zig zijn. En denk eraan dat duiken in het betonde vaarwater niet is toegestaan! Dit is opnieuw een voorbeeld waar het gebruik van een OSB (OppervlakteSignalisatieBoei) niet enkel bij decompressiestops aanbevolen wordt, maar ook heel nuttig kan zijn om je in minder diepe waters gewoon te beschermen tegen alle vaarverkeer en je duidelijk als duiker te laten opmerken aan iedereen aan de oppervlakte. Zien is weten, â&#x20AC;Ś en weten is wijken. ď&#x20AC;ź JOHN MAES, NAMENS DE COMMISSIE DELTAGEBIED

Advertentie

Hippocampus mei/juni 2018

Foto: Frank van der Vegte.

ommenede is een aantrekkelijke duikplek voor beginnende duikers en duikers met een beperking vanwege de makkelijke toegang tot het water. Het is door de wind ook een interessante plek voor surfers. Surfen en duiken op dezelfde plek is onveilig. Daarom is het belangrijk om vooraf duidelijke afspraken met de surfers te maken over de plek waar je het water in en uit gaat en waar je duikt in het ondiepe deel.

Bondsnieuws

BEFOS

Commissie Duikonderricht

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Verhandeling

Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

3*Instructeur

Mede -Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G. Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com

Dinsdag 15 mei 2018 kwamen de vijf kandidaten 3*Instructeur, die vier

Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be

Bestuursleden:

maanden eerder slaagden in het theoretisch luik, hun verhandeling verdedigen.

et Parcours voor het behalen van de hoogste titel binnen NELOS en CMAS, namelijk die van 3*Instructeur bestaat uit drie onderdelen. Het derde onderdeel, het schrijven en verdedigen van een verhandeling, klinkt eenvoudig maar is dat allerminst. Samen met hun kandidatuur voor de theorie 3*Instructeur dienen de kandidaten ook een onderwerp voor te stellen dat gerelateerd is aan het Duikonderricht; dit kan een door de kandidaat zelf gekozen onderwerp zijn of één van de onderwerpen die beschikbaar zijn in de onderwerpenbank van het Duikonderricht. Na het slagen voor de theorie wordt – indien het onderwerp en de methodiek van uitwerken goedbevonden is – door het Bureau Duikonderricht een finale 'go' gegeven. Zodoende hebben de kandidaten 2 à 3 maanden tijd om de materie te doorgronden en een verhandeling, bestaande uit probleemstelling, analyse, oplossingen en manier van aanpakken, uit te schrijven. Vervolgens wordt voor elke kandidaat een zeskoppige jury aangeduid om de verhandeling te beoordelen, alsook om daarna de verdediging te aanhoren en ook die te beoordelen.

onderwerpen Shinji Bauters koos 'Bijscholing van Instructeurs' als onderwerp voor zijn verhandeling; Dirk Callaert verdedigde zijn visie over een 'Instructorsmanual'; 'Inschaling van Brandweerduikers' was het thema van Nico De Vrieze; Joris Stevens dokterde de 'Digitalisering van het Duikonderricht' (e-learning) uit en Dieter Van Itterbeeck behandelde de 'Integratie van de AED in het Duikonderricht'.

jurering Op dinsdag 15 mei verzamelden een 35tal 3*Instructeurs in Mechelen om de ingediende verhandelingen te beoordelen en de verdediging ervan te aanhoren. Het was een vruchtbare avond, want omstreeks 22.00 uur mocht ik alle kandidaten proclameren als geslaagd. Shinji, Dirk, Nico, Joris en Dieter hebben dus hun ticket voor de de laatste ronde, namelijk de Zeestage, verzilverd. We wensen hen daar dan ook, samen met Philippe Vanderheeren en Kurt Van de Rivière, allen succes toe. 

SVEN VANDEKERCKHOVE, VOORZITTER DUIKONDERRICHT

Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Gsm 0475 34 43 17 – vincent.leroy@lifras.be Dirk Saman Groeningenlei 106 – 2550 Kontich Gsm 0475 26 79 20 – dirk.saman@nelos.be Herwig Van Cotthem Serigiersstraat 24 – 2020 Antwerpen Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat: Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com Vice-président: Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 – 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 – a.bastin.lifras@gmail.com Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Catherine Bes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Marc Hiernaux Rue des Alliés 20 – 1190 Bruxelles (Forest) Gsm 0475 46 09 65 – marc.hiernaux@skynet.be

Vlnr: Dirk Callaert, Shinji Bauters, Nico De Vrieze, Dieter Van Itterbeeck en Joris Stevens.

Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Gsm 0475 34 43 17 – vincent.leroy@lifras.be Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be Johan Schoups Schuifelaarstraat 64 – 1800 Vilvoorde Gsm 0477 75 73 61 – johan.schoups@viapass.be

Foto: Ivo Madder.

Secretariaat: Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be Godelieve Reynaert – godon@lifras.be Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72

Hippocampus mei/juni 2018

NELOS-boetiek Fleece € 45,00

T-shirt kind € 10,00

Longsleeve € 17,00

Polo € 20,00

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak). Meer informatie: boetiek@nelos.be

Regionale boetieks Algemeen verantwoordelijke Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 (afhalingen na telefonische afspraak) boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Regionale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS-Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be ANTWERPEN: Frederik Rausenberger Brandheide 2 – 2880 Bornem Gsm 0492 97 65 64 boetiek.ant@nelos.be

Hippocampus mei/juni 2018

BRABANT: Tiny Heremans Janseniusstraat 41 – 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be LIMBURG: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm: 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be OOST-VLAANDEREN: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be WEST-VLAANDEREN: Kurt Lommens Jules Deconinckstraat 16 – 8560 Wevelgem Gsm 0475 78 11 32 boetiek.wvl@nelos.be

NELOS-structuur? Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ... Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum

Lopende Agenda

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info

Juni 2018

23 Wedstrijd Grenzeloos spelplezier

11-17 ONK en ONK starters

30 Specialisatie onderwaterbiologie

Organisatie: WEVOS

'Shoot-out' fotowedstrijd

Duiken voor regio LIMOS/AVOS/BRAVOS

Organisatie: NOB

Contact: tiny@poseidon.be

Info: www.onderwatersport.org

16 Masterclass: Fotograferen met Model Locatie: da factory, Industrielaan 30, 9320 Erembodegem Info: info@dafactory.eu

30 Antwerp Wet Wheels Dive Day Locatie: Put van Ekeren – van 09.00 tot 17.00 u

30 Scubapro testdagen 2018 Locatie: Zilvermeer, Mol – vanaf 10.00 uur

Juli 2018 01 Start zeepaardjeswedstijd

30-04 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Boulouris (Zuid-Frankrijk)

Oktober 2018 24 Spelen met licht (editie 2) Bijscholing voor onderwaterfotografen en -videografen & testen nieuwe lampen Gratis voor alle NELOS-leden Locatie: duiktank 'Transfo', Transfostraat 5, 8550 Zwevegem – 19.00 u Inschrijven: peter.ryngaert@telenet.be

13-14 Scubapro testdagen 2018 Locatie: Duiktank Transfo, Transfostraat 5,

Guylian Seahorses of the World 2018

8550 Zwevegem – vanaf 10.00 u

Organisatie: NELOS/Hippocampus, Guylian,

Vooraf inschrijven is verplicht (€ 5,00 inkom)

Project Seahorse, Hugyfot, Greenforce Info: www.nelos.be/seahorses

01 Specialisatie onderwaterbiologie Duiken voor de regio OVOS, contact: kevin.gardedieu@duikteam-medusa.be

01 Scubapro testdagen 2018 Locatie: Zilvermeer, Mol – vanaf 10.00 uur

15 Specialisatie onderwaterbiologie Duiken voor regio WEVOS Contact: John.de.block@hotmail.com

17 Bijscholing Duiker-Hulpverlener Voor de regio AVOS Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

18 Bijscholing Duiker-Hulpverlener Voor de regio OVOS Locatie: Huis van de Sport, Gent – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@ovos.be

20 Examen Duiker-Hulpverlener Examen theorie en praktijk Locatie: Huis van de Sport, Boomgaardstr.

September 2018 03 Limiet inschrijving 1*I Info: secretariaat@nelos.be

09 AV College der 3*Instructeurs Locatie: Duikershuis, Mechelen – 09.00 u

09 Pre-Zeestage (Pre-Boulouris) Voor kandidaten 2*I en 3*I en hun juryleden Locatie: Duikershuis, Mechelen – 13.30 u

09 Specialisatie onderwaterbiologie Duiken voor regio WEVOS Contact: john.de.block@hotmail.com

09 Wet Wheels evenement Locatie: Stavenisse

10-16 OBK 'shout-out' week zoet water Open Belgisch Kampioenschap fotowedstrijd 'shoot-out' week zoet water Organisatie: NELOSAC Locatie: Put van Ekeren Info: www.nelos.be/OBK_2018

16 Fotografiethemaduik met bbq Locatie: Sint-Annaland Thema: sponzen Info: yteughels@skynet.be

22, 2600 Berchem – 08.30 u

25 Bijscholing Duiker-Hulpverlener Voor de regio LIMOS/BRAVOS Locatie: GC Oosterhof, Lummen – 20.00 u Inschrijven: leentje.loncke@gmail.com

25 Oosterscheldebioavond Oosterschelde: van klein verborgen leven tot haaien en roggen i.s.m. Dutch Shark Society en Peter van Bragt Organisatie: Moby Dick Locatie: Huis van de Sport, Boomgaardstr. 22, 2600 Berchem – 20.00 u Inschrijving: robby.vrancken@gmail.com

28 Einde zeepaardjeswedstijd Guylian Seahorses of the World 2018 Laatste dag om je foto's/video over zeepaardjes binnen te sturen Info: www.nelos.be/seahorses

31 Bijscholing 'Registratie proeven' & 'Integratie fauna en flora' Voor de regio WEVOS Locatie: clubhuis Stingrays, Vichte – 20.00 u Inschrijven: bruno.vanderbeken@skynet.be

November 2018 03 TEC EXPO Locatie: GC De Nestel, Buisstraat 19 C, 2890 St.-Amands – 10.00 tot 22.00 u

07 Bijscholing 'Registratie proeven' & 'Integratie fauna en flora' Voor de regio LIMOS/BRAVOS Locatie: GC Oosterhof, Lummen – 20.00 u Inschrijven: leentje.loncke@gmail.com

08 Bijscholing 'Registratie proeven' & 'Integratie fauna en flora' Voor de regio OVOS Locatie: Huis van de Sport, Gent – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@ovos.be

10 Workshop Assistent-OW-videograaf Locatie: Duikershuis, Mechelen – 10.00 u Inschrijven: owv@nelos.be

11 Examen theorie 1*I Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 09.00 u

11 Post-Zeestage Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 13.00 u

12 Limiet inschrijving examen 3*I Info: secretariaat@nelos.be

13 Bijscholing 'Registratie proeven' & 'Integratie fauna en flora' Voor de regio AVOS Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

17 Proclamatie OBK en OBK-festival Fototentoonstelling, presentatie foto's en films van de fotoshoot-out zoet en zout water, allerlei randactiviteiten (jeugdduiken, duikinitiaties, vrijduiken, onderwaterbiologie, ...), proclamatie Open Belgisch Kampioenschap Onderwaterfotografie en - videografie. Locatie: TODI, be-MINE 1, 3582 Beringen

17 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie deel 1) Locatie: Duikershuis, Mechelen Tijdstip: 09.00 u tot 17.00 u Info: secretariaat@nelos.be

22 Herexamen theorie 1*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 19.00 u

24 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie deel 2) Opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.nelos.be/sdt Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt. Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden? Bezorg ze dan aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus mei/juni 2018

CERTIFICATION INTERNATIONAL

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NederlandstaligeLigaVoorOnderwateronderzoekEnSport

Raad van Bestuur

Commissies

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Commissie Duikonderricht

Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be

Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be

Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Secretariaat & Ombudsman Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat ma. 09.30 u – 11.30 u, wo. 09.30 u – 11.30 u en 14.00 – 16.00 u, vr. 14.00 u – 16.00 u Ombudsman & Aanspreekpunt integriteit (API): Eric Sels Gsm 0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden: tel. +32 2 512 03 04 – arena@arena-nv.be. Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari: vóór 5 december Editie maart/april: vóór 5 februari Editie mei/juni: vóór 5 april

Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be Ereraad: Wim Van Doeselaer Gsm 0479 82 48 84 – voorzitter.ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Lutgart Stals Gsm 0473 2 86 64 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon Medisch Verantwoord Sporten: Catherine De Maeyer voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Jo De Smedt Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Gsm 0496 75 04 46 – voorzitter.cdmh@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

Erevoorzitters Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be

Editie november/december: vóór 5 oktober

Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

Hippocampus mei/juni 2018

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Ivo Madder, Bart Morent, Katrijn Ools, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel, Roland Wantens Ambassadeur: Herwig Van Cotthem Vormgeving en publiciteit: Ivo Madder Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Drukkerij: Moderna Printing Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Editie september/oktober vóór 15 juni

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Advertentietarieven Zie 'Media Pack' op: www.nelos.be/mediapack

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning. Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR – General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), welke op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Adresveranderingen enkel richten aan het NELOS-secretariaat: secretariaat@nelos.be

www.facebook.com/hippocampusredactie

65 jaar

foto: Danny Van Belle

Hugyfot onderwaterfotografie

Jouw Sony RX100 in een Hugyfot maatpak! Binnenkort beschikbaar bij uw Hugyfot dealer.

www.H1953.com

www.hugyfot.com

f Vana ,€1279 af n lijk va Tijde 9,€94

SUUNTO D6I ZULU MET TRANSMITTER

Van 9,€112 lijk Tijde , €829

Inclusief USB-interface

(Blue = Instructors only)

SUUNTO D6I NOVO MET TRANSMITTER

Van 9,€107 lijk Tijde , €779

SUUNTO D4I NOVO MET TRANSMITTER

Van ,€839

Inclusief USB-interface

Kijk voor de volledige actievoorwaarden op www.amilcosports.nl of vraag ernaar bij de door AmilcoSports erkende Suunto Dealers in de Benelux.

lijk Tijde , €599

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 269 – mei/juni 2018

SUUNTO DX MET TRANSMITTER

Walvissen spotten Zwemmersjeuk Marmerkreeft Antidoping