หอธรรมศิลป์ล้านนา Lanna Dhamma & Contemporary Art Learning Center เจษฎา สุภาศรี อาจารย์ คณะศิล ปกรรมและสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลล้ า นนา
Jedsada Supasri Lecturer, Faculty of Art and Architecture, Rajamangala University of Technology Lanna
คํา สํา คั ญ : วิหารโถง ; ล้า นนา ; ช่ องเปิด ; ฝาย้ อ ย ; การจั ดแสง ; แสง ธรรมชาติ ; แสงทางอ้อ ม Keywords : Viharn Thong ; Lanna ; Void ; Fha Yoi ; Lighting ; Natural ; Indirect Light
บทคัดย่อ ขณะที่โลกกําลังเป็นสากลด้วยระบบข่าวสาร การเผยแผ่พระพุทธศาสนาใน สังคมไทยมีการประยุกต์ใ ห้เกิด กิจกรรมและช่องทางที่หลากหลายในการเข้าถึง หลักธรรมคําสอน จึงเลือ กนําโครงการ “หอธรรมศิลป์ล้านนา” มาเป็นกรณี ศึกษา เพื่อเป็นสถานที่ส่งเสริมกิจกรรมและช่องทางที่เกิด ขึ้นดังกล่าวในเขต พื้น ที่ภาคเหนือของไทยซึ่งเคยเป็น ที่ตั้งของอาณาจักรล้านนาในอดีต ด้วยมี ลักษณะของโครงการเป็นหอศิลป์ร่วมสมัย ที่มีเนื้อหาเชิงธรรมะ ผู้ศึกษาวิจัย จึง ได้ตระหนักถึงเรื่อง “การจัดแสง” ว่ามีความสําคัญอย่างยิ่งต่อ ลักษณะ เนื้อหา ตลอดจนการก่อ รูปงานสถาปัตยกรรมของโครงการ จากการสังเกตสภาวะ “แสงธรรมชาติ” ในอาคาร “วิหารโถง ล้านนา” พบว่ามีสภาวะแสงที่นุ่มนวลและสงบนิ่ง ซึ่งเกิด ขึ้น จาก “แบบการ ให้ความสว่างโดยวิธีใ ช้แสงสะท้อน” ลอดผ่านองค์ประกอบ “ช่องเปิด” ของ อาคารที่มีรูปแบบแตกต่างกัน จึงได้ตั้งข้อ สังเกตต่อ ไปถึง “คติ” ที่ส่งอิทธิพล แก่ “แนวคิดในการออกแบบ” วิหารโถง วิหารเอกลักษณ์แบบแรกของล้านนา ให้มีลักษณะอาคารเป็นแบบ “เปิดโล่ง หรือ โถง” และมีรูปแบบช่องเปิดรับ แสงที่แตกต่างกัน ด้วยเล็งเห็น ว่าแบบสถาปัตยกรรมและช่องเปิดในส่วนซึ่ง “ก่อ รูปจากการกําหนดขอบเขตด้วยแสงธรรมชาติ” อัน นํามาซึ่งการทําให้เกิด สภาวะแสงดังกล่าวขึ้น นั้น เป็นเอกลักษณ์ทางสถาปัตยกรรมไทยล้านนาอย่าง หนึ่ง วิทยานิพนธ์สถาปัตยกรรมไทยฉบับ นี้จึงมีเป้าหมายเพื่อ ศึกษารูปแบบ และสัด ส่วน องค์ประกอบ “ช่องเปิด” และ “ฝาย้อ ย” ของตัวแบบสถาปัตยกรรม “วิหารโถงล้านนา” ต่อหน้าที่ในการกําหนดให้แสงธรรมชาติผ่านเข้ามา