Jaarverslag 2014 by The Hague & Partners

Jaarverslag 2014

Jaarverslag 2014 Den Haag Marketing www.denhaagmarketing.com

foto: Valerie Kuypers

Jaarverslag 2014

Inhoud

pagina

1. 2.

Voorwoord

Management Summary

2.1 2.2 2.3

Leisure 2.1.1 Internationaal 2.1.2 Nationaal VVV Den Haag Den Haag Topsport

7 7 7 8 9

Trends & Ontwikkelingen

Marketing

4.1 Leisure 4.1.1 Internationaal 4.1.2 Nationaal 4.2 Convention Bureau 4.3 Collectieve cultuurmarketing en Haags Uitburo 4.4 Evenementendesk 4.5 The Hague Online Media Center

17 17 23 28 30 32 32

VVV Den Haag

5.1 5.2 5.3

35 39 40

Den Haag Topsport

6.1 6.2 6.3 6.4

43 44 46 46

Projecten

Sociaal Jaarverslag 2014

Organisatie

10.

Verklaring Raad van Toezicht

11.

Jaarrekening 2014

Versterken informatievoorziening Optimaliseren sales producten- en dienstenpakket City Hospitality

(Bijdrage aan) acquisitie en ondersteuning van topsportevenementen Marketingcommunicatie topsport in Den Haag Ondersteunen talenten en topsporters Ondersteunen van accommodaties, trainingscentra en topsportverenigingen

Colofon Den Haag Marketing Postbus 85456 2508 CD Den Haag T (070) 361 88 88 E info@denhaag.com I www.denhaagmarketing.com

tekst: Den Haag Marketing fotografie: Jurjen Drenth, Arjan de Jager, Frank Jansen, Valerie Kuypers, Gerrit Schreurs e.a. vormgeving: Arjan de Jager, Den Haag Marketing ÂŠ Copyright 2015. Alle gegevens zijn onder voorbehoud. Den Haag Marketing kan op geen enkele wijze verantwoordelijk worden gesteld voor de gevolgen van eventuele druk- en/of zetfouten. Overname van gegevens is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming.

foto: Sander van der Borch

Jaarverslag 2014

1. Voorwoord 2014 was een bijzonder intensief en interessant jaar voor Den Haag én voor Den Haag Marketing. Naast de reguliere werkzaamheden om zoveel mogelijk toeristen en zakelijke bezoekers te verleiden om naar Den Haag te komen, hen van de goede informatie te voorzien en te werken aan het verbeteren van het topsport-klimaat, zorgde een aantal projecten voor extra druk op de ketel. De Nuclear Security Summit, die - in de woorden van president Obama - vlekkeloos verliep, heeft een erfenis opgeleverd waar ons Convention Bureau garen bij kan spinnen. Het WK Hockey was een groot succes. Sportief, en op het gebied van marketingcommunicatie en gastvrijheid. Tot slot hebben we rond de heropening van het Mauritshuis zo’n 120 internationale journalisten ontvangen voor een tweedaagse kennis-making met de highlights van Den Haag. Ook dit heeft enorm veel publiciteit voor de stad opgeleverd. Bovenstaande evenementen hebben Den Haag in 2014 wederom op de wereldkaart gezet. De komende jaren kunnen we hierop verder kapitaliseren. Dat kan nu ook, want een langgekoesterde wens is in vervulling gegaan. Met de lancering van denhaag.com hebben we nu een (mobile first) platform dat veel meer dan voorheen bezoekers verleidt om een weekendje weg of langer naar Den Haag te boeken. En ook voor bewoners is het een perfect instrument om een (culturele) avond uit te plannen en te boeken. Het belang van toerisme voor onze stad wordt inmiddels breed onderkend. Een op de tien Hagenaars verdient zijn brood dankzij het toerisme. Het is bovendien een sector die zowel direct (via de toeristenbelasting) als indirect (via de toegenomen werkgelegenheid) de gemeentekas spekt. Er is geen sector in de Haagse economie die zo snel kan zorgen voor meer werkgelegenheid; juist ook aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Het bevorderen van het toerisme is dus een van de instrumenten om de trend van de oplopende werkloosheid te kunnen keren. Het college van B&W zet dan ook voluit in op de verdere groei van het toerisme. In navolging van de ‘Kanskaart Toerisme’, die in samenspraak met de sector al door het vorige college werd opgeleverd, heeft het huidige college in zijn economische visie het bevorderen van het toerisme benoemd tot topprioriteit. Naast het stimuleren van de bedrijvigheid in de topsectoren van de Haagse economie, behoort het bevorderen van het toerisme, de acquisitie van congressen en een betere branding van de stad tot de vier speerpunten voor de komende jaren. Dit alles is goed nieuws. Den Haag Marketing is er klaar voor om te helpen deze ambitie van de gemeente Den Haag te verwezenlijken. Ook in 2014 zijn er weer goede resultaten geboekt. De beoogde jaarlijkse groei van 3% van het toerisme is met 5% meer overnachtingen gehaald. Toch leeft bij ons de overtuiging dat nog veel meer mogelijk is. Wij hebben de ambitie (en voelen de urgentie) om op tal van terreinen meer winst te boeken. Op het gebied van de (inter) nationale leisure marketing tonen we Den Haag als de Koninklijke stad aan zee. In 2014 kwam de groei in het aantal overnachtingen door Buitenlandse bezoekers (+12%). Ne-

derlandse toeristen lieten een terugloop zien (-2%). In de benchmark met andere grote steden blijft Den Haag achter. Hier zijn meerdere redenen voor. Een belangrijke reden is dat Den Haag nog steeds een imagoprobleem heeft van (nationaal) een ietwat saaie ambtenarenstad en (internationaal) een stad van de gerechtshoven. Juist daarom is het van belang om blijvend in te zetten op leisure marketing. Het keren van het beeld van de stad is een zaak van lange adem. Het vereist bovendien een eenduidige profilering en branding van de stad. De ambitie om meer resultaten te boeken is er ook op het terrein van het Convention Bureau. In 2014 werd het Convention Bureau verkozen tot beste Convention Bureau buiten de UK; een prestatie waarmee de medewerkers een terechte pluim kregen voor hun inzet om congresorganisatoren bekend te maken met onze stad. Den Haag heeft als congresstad meer potentie dan er met de huidige 2,7 fte kan worden uitgehaald. In 2015 worden we in staat gesteld het Convention Bureau uit te breiden met mensen en middelen. Dan kunnen werken aan de ambitieuze groeidoelstelling van tot wel 50% meer congressen en zakelijke evenementen in 2018. De toeristische informatievoorziening via de VVV Den Haag blijft een belangrijk instrument om bezoekers meer te laten doen dan zij aanvankelijk van plan waren. In 2014 is het aantal klantcontacten in de vestiging aan het Spui wederom gestegen (+10%) en ook het aantal decentrale activiteiten, onder meer bij congressen, nam fors toe. In 2015 willen we onderzoeken hoe we de informatievoorziening voor de komende vijf jaar vorm gaan geven. Den Haag Topsport kan in 2015 bij de marketing & communicatie rond de grote sportevenementen Volvo Ocean Race en WK Beachvolleybal gebruik maken van de ‘lessons learned’ bij de WK Hockey 2014. Bij het ondersteunen van talenten & topsporters en het ondersteunen van accommodaties, trainingscentra en topsportverenigingen zal Den Haag Topsport handelen op basis van de nieuwe sportnota, waarvoor in 2014 input is geleverd. In financiële zin was 2014 voor Den Haag Marketing een lastig jaar. De daling van de commerciële inkomsten van activiteiten als de verkoop van cadeaubonnen heeft ervoor gezorgd dat minder middelen beschikbaar waren voor de marketing van de stad. Voor het vierde achtereenvolgende jaar is het bedrijfseconomische resultaat weliswaar (licht) positief, maar het weerstandsvermogen is nog steeds te laag om eventuele tegenvallers te kunnen opvangen. Onze partners in de stad hebben ook in 2014 weer meer bijgedragen aan ons partnerplan. Deze gelden zijn 1-op-1 gestoken in de marketingactiviteiten. De publiek-private samenwerking die we tot stand brengen zal ook de komende jaren worden voortgezet. Omdat marketing een zaak van lange adem is, kan een meerjarenfinanciering vanuit de gemeente helpen om de lange termijndoelstellingen beter te kunnen behalen. Dat is nodig om duurzame economische groei van de bestedingen en de broodnodige toename van de werkgelegenheid in onze mooie stad te bewerkstelligen. Marco Esser, directeur

foto: Frank jansen

Jaarverslag 2014

2. Management Summary 2.1 Leisure 2.1.1 Internationaal De internationale potentiële bezoeker (FIT) is bewerkt in twee verschillende campagnes in samenwerking met het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC). De bezoeker gericht op een strandvakantie met de “BeachLife” campagne en de stedentrip bezoeker met de “City Break” campagne. De BeachLife campagne richt zich op Duitsers en Belgen. De inzet van de marketing en communicatiemiddelen bleven helaas achter bij verwachting. De eigen middelen van het NBTC (nieuwsbrieven en website) lieten wel goede resultaten zien maar de ingezette externe middelen en de samenwerking met strategische partners, bleven achter. Daarnaast bleek uit onderzoek dat Belgen niet alleen voor het strand naar Den Haag komen, wel in combinatie met stad. Voor 2015 is daarom besloten niet meer deel te nemen aan de BeachLife campagne. Binnen de City Break Campagne zal kust voldoende aan bod komen (combinatie stad en strand). De City Break campagne richt zich op alle hoofdlanden, Duitsland, Groot-Brittanië , België, en de groeilanden, Frankrijk, Spanje en Italië. De campagne resultaten van de City Break Campagne zijn positief. Kanttekening is dat NBTC een Holland campagne voert en Den Haag naast de andere Nederlandse steden wordt neergezet als één van de mogelijk te bezoeken steden. Den Haag Marketing heeft echter zelf niet de middelen om in al de genoemde landen op een dergelijke schaal zichzelf zichtbaar te kunnen maken. De belangrijkste reden voor de samenwerking is dan ook het bereik, de hoofddoelstelling voor samenwerking met het NBTC is het vergroten van de awareness van Den Haag in de genoemde landen en het bijstellen van het Haagse imago. Naast participatie in NBTC campagnes is door Den Haag Marketing ook zelf online campagne gevoerd in de hoofdlanden en Frankrijk met de nieuwe citypas als actiemiddel. Zowel op basis realtime bannering als in samenwerking met Expedia, Zoover, Tripadvisor en weekend.be. De resultaten waren goed meetbaar en over het algemeen boven de gestelde doelen. De investering van 2 tot 3 jaar in de trade markt werpt haar vruchten af. De internationale doelstellingen waren na 6 maanden al bijna gehaald en eind 2014 verdriedubbeld. Het aantal nieuwe internationale contacten bleef nog iets achter. Er zijn echter in 2012/2013 veel nieuwe contacten opgedaan die nu Den Haag in het programma hebben opgenomen. In 2014 is Den Haag zeer goed vertegenwoordigd geweest in de internationale media. Dit komt onder meer door een effectieve samenwerking met het NBTC. Gezien de resultaten en positieve terugkoppeling van zowel het NBTC als journalisten die hier geweest zijn wordt in 2015 wederom de NBTC nieuwsbrief en persreis als middel ingezet om partijen te informeren en/of overtuigen over toeristisch Den Haag te schrijven.

Uit onderzoek (door het NBTC) blijkt dat Den Haag nog een slag heeft te slaan op het gebied van awareness en imago. Den Haag wordt nog te veel gezien als een saaie ambtenarenstad en als stad met strenge gerechtshoven. De komende jaren zal dan ook consequent moeten worden ingezet op het positioneren en onder de aandacht brengen van Den Haag als een interessante en potentiële stad aan zee voor een potentiële stedentrip. De cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laten dit ook zien in zijn cijfers: Den Haag laat een mooie groei zien in het aantal internationale overnachtingen. Echter de andere grote steden laten een hogere relatieve groei zien. Conclusie is dat Den Haag zich beter moet profileren als interessante stedentrip bestemming bij de benoemde doelgroepen in de gestelde doelmarkten. Dit is een belangrijk punt van aandacht voor 2015 en hoofdreden in de overweging tot deelname in de NBTC campagnes.

2.1.2 Nationaal De nationale potentiële bezoeker wordt door Den Haag Marketing zelf bewerkt, gericht op vier kansrijke doelgroepen voor Den Haag. De campagnes geven het gehele jaar aandacht voor Den Haag. In nagenoeg alle campagnes is samengewerkt met strategische partners zoals ANWB, NS en weekendjeweg.nl. Daarnaast is per doelgroep ingezet op wat het meest trekt voor een dagje of stedentrip. Den Haag is in alle campagnes gepositioneerd als “stad aan zee”, dé USP van Den Haag. De volgende nationale campagnes zijn uitgezet in 2014: 1. De wintercampagne (2013/2014) gericht op het aantrekken van bezoekers aan Den Haag om te winkelen en lekker uit te waaien aan het strand; 2. De binnenstadsimpuls campagne, gericht op zowel de nationale als de Vlaamstalige Belg. Uiteraard lag hier de nadruk op ‘shoppen’ in de Haagse Binnenstad; 3. Voorjaarscampagne. Hierin is Den Haag gepositioneerd als de plek voor een korte vakantie; 4. The Hague Festivals” campagne in de festivalperiode gericht op de grote en landelijke interessante (leading) festivals; 5. In de zomercampagne is Den Haag gepositioneerd als dé zomerbestemming; 6. Cultuurcampagne in het najaar. De insteek van deze campagne was om de paarse doelgroep te inspireren met culturele activiteiten in Den Haag. Alle campagnes zijn grotendeels online uitgevoerd aangezien online goed te targeten en meten is. Daarnaast is dit in verhouding met offline inzet kosten efficienter. De online resultaten waren overall goed te noemen. In het begin van het jaar bleek echter dat de nog niet vernieuwde website denhaag.com niet aansloot bij de ingezette middelen. Resultaat was een hoge bounce percentage (mensen die snel wegklikten). Na de introductie van de nieuwe website verbeterde dit. Desondanks blijkt uit het nationaal imago onderzoek dat Den Haag nog steeds niet in de top vier staat van de voorkeursteden

voor een dagje of weekendje weg. Hoofdreden is het beeld dat men van Den Haag heeft. Den Haag wordt nog steeds niet als gezellig en sfeervol gezien, de doorslaggevende redenen om uiteindelijk voor een stad te kiezen. Dat geldt overigens voornamelijk voor degenen die Den Haag niet kennen en/of nog nooit hebben bezocht. Om deze groep mensen te bereiken zal Den Haag eerder en op de juiste manier in het beslissingstraject onder de aandacht moeten worden gebracht. Ofwel: het moment en de kwaliteit van “bereik” is hierin belangrijk. In 2015 wordt daarom meer ingezet op de oriëntatie- en communicatiefasen van de doelgroepen. Bij voorkeur door inzet van ambassadeurs, autoriteiten, bloggers en relevante partners. Hiermee bereiken we niet alleen potentiële bezoekers die Den Haag al kennen en waarderen maar triggeren we ook degenen die Den Haag nog niet op hun netvlies hebben staan voor een stedentrip of een dagje weg. Website denhaag.com Halverwege 2014 is de vernieuwde website www.denhaag.com gelanceerd. Met als resultaat een verdubbeling van het aantal bezoekers t.o.v. dezelfde periode 2013. In 2015 zullen de overige online kanalen worden geïntegreerd in de nieuwe omgeving. Convention Bureau Het target op leadgeneratie is behaald, het aantal gewonnen rfp’s blijft achter, voornamelijk door de krappe bezetting. In 2015 zal het Convention Bureau fors uitbreiden. Corporate: In 2014 is Den Haag in Londen verkozen tot beste Convention Bureau buiten de UK. Den Haag heeft als congresstad meer potentie. Onderzoek heeft uitgewezen dat door fors te investeren in mensen en middelen er binnen 4 jaar 50% meer congressen naar Den Haag gebracht kunnen worden. In 2015 zal deze uitbreiding gaan plaatsvinden. Op de associatiemarkt is geïnvesteerd in de uitbreiding van het digitale bidbook. Zowel het target op gegenereerde leads als requests for proposals (rfp’s) is behaald. Haags UITburo Het Nederlands Uitburo (NUB) is opgehouden te bestaan. VVV Nederland heeft (delen van) zijn functie overgenomen. Deze veranderingen zijn voor de toekomst van het Haags Uitburo, één van de succesvolste regionale instellingen binnen het netwerk, van grote invloed. Daarnaast is er met de lancering van de nieuwe website denhaag.com stadsbreed een belangrijke keuze gemaakt voor een integrale ontsluiting van het toeristische en culturele aanbod. In deze context is nu het moment om een beslissing te nemen over de toekomst van de producten en diensten van het Haags Uitburo. Hierover vinden gesprekken plaats met OCW Cultuur en de culturele sector. Producten en diensten van het UITburo zullen zoveel mogelijk geïntegreerd worden in de overige activiteiten van Den Haag Marketing, met cultuurparticipatie als belangrijke doelstelling.

2.2 VVV Den Haag De doelstellingen op het gebied van informatieverstrekking, verkoop en hospitality zijn in 2014 door VVV Den Haag voor Jaarverslag 2014

een groot deel gehaald. Het uitgangspunt voor de activiteiten van VVV Den Haag is “zoek de bezoeker op”. Concentratie van dagbezoekers bevinden zich in de binnenstad, in de Haagse badplaatsen Scheveningen en Kijkduin, bij musea en attracties, op grootschalige (sport-) evenementen OV knooppunten en in publieke parkeergarages. Het gaat om miljoenen bezoekers, ook in 2014. Bezoekers die moeten weten wat er in de stad te doen is, nu op dit moment of als zij voor een herhaalbezoek terug komen. Met de vernieuwde website denhaag.com is de kwaliteit en het bereik van de on line informatie sterk verbeterd. VVV Den Haag is ook actief op Twittergebied. Bijna 6.000 volgers telde de VVV, 1.800 meer dan in 2013. Hiermee behield de VVV ruim dekoppositie voor Rotterdam, Urecht en Delft. Het aantal telefonische en e mail verzoeken om informatie nam in 2014 af. Telefonisch daalde met 18% tot ruim 5.500. De verzoeken per e mail met 15,5% tot bijna 1.500. In 2014 werden 125.000 toeristische informatiegidsen (This is The Hague / Nederlands-Engels) verspreid. In Den Haag en regio zijn ruim 300 distributiepunten. This is The Hague is op iedere hotelkamer te vinden. Daarnaast zijn toeristische folders met de Haagse hoogtepunten ontwikkeld in acht talen: Nederlands, Engels, Duits, Frans, Spaans, Italiaans, Chinees en Russisch. Hiervan werden er een kleine 20.000 gedistribueerd. Ook werden folders in meerdere talen verspreid van de partners van Den Haag Marketing: attracties, musea, podia en evenementen. VVV Spui nam er ongeveer 150.000 voor haar rekening. Bij de informatiepunten en op congressen, beurzen en evenementen werden 130.000 partnerfolders verspreid. Het fysieke netwerk van VVV Spui en de VVV Informatiepunten AKO Nieuws & Media (Scheveningen - Bad), NH Atlantic (Kijkduin) en City Mondial (Centrum) ontvingen veel bezoekers, ongeveer 150.000 bij elkaar. VVV Spui kende een stijging in bezoekersaantallen van bijna 10% ten opzichte van 2013 tot ongeveer 118.000. Boven regionaal was de stijging 9% en internationaal 17%. Duitsers, Britten en Spanjaarden vormden de top 3. Bij VVV Spui en de informatiepunten kunnen bezoekers met hun informatievraag ook terecht bij een touchscreen. Gemiddeld per scherm zijn de touchscreens circa 3.000 keer gebruikt in 2014. Het touchscreen in NH Atlantic sprong eruit met een gebruik van ongeveer 12.000. Om de kwaliteit van de informatieverstrekking door VVV medewerkers en externe front office medewerkers te versterken zijn e learning modules ontwikkeld: basiskennis toerisme, Stad van Vrede en Recht, 200 Jaar Koninkrijk en een module Gastvrijheid. 550 personen doorliepen de module, onder hen 300 vrijwilligers van de Ambassade van Den Haag, de hospitality hosts die actief waren bij het WK Hockey in juni. Met een opbrengst van ongeveer €300.000 (verkoop VVV cadeaubonnen en retail verkoop door VVV Spui) is deze functie belangrijk voor Den Haag Marketing. De opbrengst van de retail bleef gelijk ten opzichte van 2013. De opbrengst verkoop cadeaubonnen daalde met 13%. Marktopbrengsten vormen jaarlijks een zekere post.

Jaarverslag 2014

In 2014 is de acquisitie functie van klanten van cadeaubonnen versterkt. Ook is een begin gemaakt met de vernieuwing van de webshop voor cadeaubonnen. De retail sector ligt algemeen onder druk. Het rendement van de verkoop van VVV artikelen bleef ongeveer gelijk ten opzichte van 2013, in feite geen ongunstig resultaat. De aanwezigheid met een hospitality stand op grote internationale congressen is een succes. Ieder jaar wordt het aantal verzoeken om aanwezig te zijn bij een congres hoger. In 2014 was de VVV met een stand aanwezig op 25 congressen. Gezien het positieve hospitality effect en de economische impact van bezoekers van internationale congressen (gemiddelde besteding meer dan €400 per dag) is dit een activiteit van belang. De inzet van vrijwilligers als host bij de Nucleair Security Summit en het WK Hockey was een succes. De hosts hebben gebruik gemaakt van de e learning en toeristisch informatiemateriaal verspreid. Op een aantal vlakken is samengewerkt tussen VVV Den Haag en de Ambassade van Den Haag. Deze samenwerking wordt gecontinueerd.

2.3. Den Haag Topsport Door het wederom plaatsvinden van de jaarlijkse grote topsportevenementen, het WK Hockey en een aantal nieuwe evenementen, was 2014 op het gebied van acquisitie en ondersteuning van topsportevenementen zeer succesvol. De samenwerking met de organisatoren is verbeterd door met alle organisatoren afzonderlijk gesprekken te voeren. Dit heeft geleid tot een betere promotie van de evenementen, meer exposure voor Den Haag Topsport en een beter inzicht in de ambities van de verschillende organisatoren. Daarnaast zijn er stappen gemaakt in de samenwerking met de afdeling Sportsupport van de gemeente Den Haag ter bevordering van de maatschappelijke spin off van topsportevenementen en zichtbaarheid van de evenementen onder de Haagse bevolking. Op de ingezette koers voor marketing en communicatie van Den Haag Topsport in 2012 en 2013, is doorgepakt in 2014. De ontwikkeling naar een eigen identiteit van Den Haag Topsport en een steeds verdere/nauwere samenwerking met de andere afdelingen van Den Haag Marketing schetsen een positief beeld over de groei die de afdeling doormaakt. Daarnaast is de bekendheid van topsport in Den Haag onder de eigen bewoners groeiende, dit is gemeten aan de hand van resultaten van de zomercampagne. Deze campagne rondom onze topsportevenementen met het WK Hockey als belangrijke pijler, was gericht op het aantrekken van bezoekers en informeren van de Haagse Sportfan. De KPI’s van deze campagne zijn behaald waardoor de campagne succesvol is geëvalueerd. In 2015 zullen we deze lijn doortrekken rondom de Volvo Ocean Race en het WK Beachvolleybal. Aan het eind van de zomer van 2014 is de input ten behoeve van de nieuwe sportnota 20152018 aangeleverd aan de afdeling Sportbeleid van de gemeente Den Haag. Er zijn het afgelopen jaar meer dan 500 talenten en topsporters

ondersteund door Den Haag Topsport. Ze zijn geïnformeerd over de mogelijkheden die Den Haag Topsport te bieden heeft. De daadwerkelijk actie die Den Haag Topsport vervolgens heeft ondernomen kwam vanuit de aanvragen van de sporters zelf. Het (para)medische netwerk is vernieuwd en de rest van het jaar is gebruikt om het maatschappelijke en suppliers netwerk te vernieuwen en aan te vullen. Vooral huisvesting moet de komende tijd prioriteit krijgen. Het onderwijs netwerk staat al naar tevredenheid maar zal voor 2015 kritisch bekeken worden langs de nationale lijn. Den Haag Topsport is eerste aanspreekpunt voor NOC*NSF vanuit het RTO Metropool Den Haag-Rotterdam. Wat betreft het ondersteunen van accommodaties, trainingscentra en topsportverenigingen zijn er goede stappen gezet door nieuwe initiatieven plaats te laten vinden in de topsportaccommodaties. Er is contact met bonden over het gebruik van Sportcampus Zuiderpark en er lopen gesprekken met de KNZB voor een Regionaal Trainings Centrum Zwemmen in het Hofbad. Daarnaast heeft dit jaar het eerste internationale zwemevenement in het Hofbad plaatsgevonden. Met de Nationale Topsport Centra zeilen en beachvolleybal is een nieuwe samenwerkingsovereenkomst aangegaan voor de komende 4 jaar. In 2015 zal kritisch naar de huidige Regionale Trainingscentra moeten worden gekeken welke wel en niet kunnen voldoen aan de gestelde normen en criteria door NOC*NSF. Er zal dan wellicht ook afscheid genomen moeten worden van een aantal centra die nu wel worden ondersteund door Den Haag Topsport. Vier bijeenkomsten zijn georganiseerd met voorzitters van de topsportverenigingen wat geresulteerd heeft in een nieuw initiatief

foto: Jurjen Drenth

Jaarverslag 2014

3. Trends & Ontwikkelingen Trends en ontwikkelingen in het toerisme vormen de dynamische context van marketing, communicatie en informatievoorziening. Om de keuzen in de toeristische sector te kaderen worden de huidige trends en ontwikkelingen kort geschetst.

3.1 Marketing 3.1.1 Internationaal Het internationaal toerisme is de afgelopen decennia sterk gegroeid. Cijfers van de UNWTO laten een wereldwijde groei zien van gemiddeld zo’n 3 a 4% per jaar. Europa blijft vooralsnog de bestemming met de meeste aankomsten, maar Azië kent de hoogste groeicijfers. Het internationaal toerisme in Europa heeft een nieuw record gebroken in 2014: Het herstel van de belangrijkste bron markten, inspanningen in het bevorderen van reizen buiten het hoogseizoen en thema promotionele activiteiten behoren tot de factoren die vooral bijgedragen aan een succesvol jaar. In 2015 verwacht ETC dat de Europese toeristische sector te blijven groeien, iets langzamer, tussen de 2% en 3%. Evenals het wereldwijde toerisme is ook het toerisme naar Nederland de afgelopen jaren flink toegenomen. In 2014 hebben in totaal 14 miljoen internationale (verblijfs)bezoekers Nederland bezocht. Duitsland, Groot-Brittannië en België zijn de belangrijkste herkomstlanden, zo ook voor Den Haag. De meeste bezoekers komen met een vakantiemotief naar Nederland (70%).In Den Haag is de verdeling zakelijk versus recreatief toerisme volgens de cijfers van het CBS gemiddeld 50-50. In de intercontinentale markten zien we dat vorig jaar de meesten bezoekers uit de Verenigde Staten kwamen. De veertien miljoen buitenlandse bezoekers verbleven ruim 34,6 miljoen nachten in Nederland (+9%). Daarmee is 2014 wederom een recordjaar voor Nederland. Den Haag heeft internationaal een groei laten zien van 12% in internationale overnachtingen. In Den Haag is de beoogde jaarlijkse groei van 3% in buitenlandse toerisme ruimschoots behaald. Tot en met november (meest recente cijfers van CBS) is het aantal overnachtingen in totaal met 5% gegroeid. Deze groei komt door buitenlandse overnachtingen. Nederlandse toeristen laten een terugloop zien van 2% in het aantal overnachtingen.

3.1.2 Nationaal Bijna de helft van alle ondernomen vakanties van Nederlanders vindt plaats in eigen land. Dit zijn vaak korte vakanties (2-4 dagen). De meest populaire bestemmingen zijn de Noordzee badplaatsen en de Veluwe. Nederlanders overnachten in eigen land relatief vaak in een bungalow of een hotel. Het oriënteren op en het boeken van een vakantie vindt veelal online plaats. Voor inspiratie en informatie raadpleegt de nationale toerist vooral de accomodatieverschaffer of websites met beoordelingen van anderen. De internationale toerist vertoont hetzelfde patroon en oriënteert zich ook voornamelijk via inter-

net maar ook met name door feedback van vrienden en kennissen. Hiermee is word of mouth cruciaal in de customer journey van de (potentiële) bezoeker en belangrijk om waar mogelijk op in te spelen. . Boekingsgedrag Driekwart van de nationale toerist boekt uiteindelijk online tegenover ruim 60% van de internationale toerist. De internationale bezoeker boekt vaker vervoer en verblijf vooraf (41%) maar 44% boekt toch ook alleen zijn verblijf. Waarschijnlijk zijn dat bezoeken door onze buren die op basis van eigen vervoer naar Nederland komen. Ruim de helft van de bezoekers uit het buitenland komt namelijk met de auto. Bijna 80% van de buitenlandse bezoeker overnacht in een hotel of pension tegenover 30% van de nationale bezoeker. Invulling dagen verblijfbezoek In het vrijetijdsgedrag van Nederlanders spelen steden een belangrijke rol. De combinatie van winkels, musea, horeca en dergelijke maakt de stad tot een aantrekkelijke optie voor een ‘dagje uit’ of een korte vakantie. Jaarlijks worden er door Nederlanders vele miljoenen toeristische bezoeken aan steden gebracht. Ondanks de toename van online aankopen, blijft winkelen voor plezier de belangrijkste aanleiding voor stadsbezoek. Bij een ander aanzienlijk deel van de bezoeken vormt het culinaire aanbod van de stad het belangrijkste motief (bron: NBTC NIPO). Benchmark Zoals al reeds in het nieuws is gebracht door het Centraal Bureau van Statistiek en het NBTC was 2014 een mooi jaar op het gebied voor toerisme in Nederland. Het aantal verblijfsgasten is gestegen met 8% en het aantal overnachtingen met 7% ten opzichte van het voorgaande jaar. Deze groei is grotendeels door de groei van de buitenlandse bezoeker, zowel zakelijk en recreatief. Van alle grote steden profiteert Rotterdam het meest van deze groei. Den Haag laat weliswaar een hogere groei zien in het aantal buitenlandse gasten, Rotterdam slaagt erin om deze bezoekers langer te laten verblijven. De stijging van het aantal overnachtingen door buitenlandse bezoekers ten opzichte van 2013 laat een mooie groei zien in Den Haag van ruim 12%, Rotterdam realiseert een net iets hoger stijging (16%). Maastricht is er in 2014 in geslaagd meer nationale gasten aan te trekken dan voorgaand jaar (+14%) en komt hiermee op een absoluut aantal gasten dat nagenoeg raakt aan het aantal dat Den Haag en Rotterdam bezoeken (400.000 tot 465.000 in Rotterdam). Een geduchte concurrent dus op nationaal (verblijf ) toerisme. Temeer daar Den Haag op nationaal verblijftoerisme zelfs een daling (-4% minder gasten en 1% minder overnachtingen) laat zien als enige grote stad. Dat terwijl Den Haag een heel druk heeft gehad met onder andere de NSS-top, opening Mauritshuis en het WK hockey. Waar de oorzaak van de achterblijvende cijfers liggen is lastig te herleiden. Ondanks alle marketing inspanningen blijft de stijging van het imago achter. Er is wel een stijging te zien in

de perceptie van Den Haag als te bezoeken stad. Zeker op het onderscheidende aspect van een stad met strand. Echter een imago verandering is een proces van jaren en vereist daarom een lange (consequente) adem. Een andere, mogelijke, oorzaak is het aanbod en in dit kader, het verblijfsaanbod. Uiteraard heeft Amsterdam het grootste aanbod, en daarmee keuze, aan hotelaccommodaties. Rotterdam die, zoals bovenstaand beschreven, een sterke stijging laat zien in het verblijf heeft bijna 17% meer logiesaccommodaties dan Den Haag. Dit betekent een grotere keuze voor de bezoeker en de noodzaak tot een scherpere prijsstelling. Factoren die wellicht bijdragen aan de keuze van zowel een zakelijke als recreatieve bezoeker om voor een andere stad dan Den Haag te kiezen. 500

Imago Den Haag Den Haag Marketing heeft zich de afgelopen jaren gericht op het onder de aandacht brengen van de unieke positie (nationaal althans) stad aan zee. Dit wordt gedaan door in de marktbewerking deze onderscheidende positie uit te lichten. Het resultaat hiervan komt naar voren in het jaarlijkse imago onderzoek door Blauw marktonderzoekbureau: meer bezoekers van stad en strand geven aan de combinatie te hebben gemaakt. Daarnaast vinden meer Nederlanders de combinatie aantrekkelijk en stijgt het aandeel Nederlanders dat aangeeft juist door de combinatie Den Haag weleens zouden willen bezoeken voor een dagje uit of een korte vakantie. Winkelen en strandbezoek blijven de voornaamste redenen om Den Haag te bezoeken. 41% van de mensen die de binnenstad bezoekt combineert dit met een strandbezoek. Dit was in 2011 20%. Waar Den Haag goed scoort op de ‘harde aspecten’ zoals bereikbaarheid met het OV, scoort Scheveningen juist goed op zachte aspecten zoals gezelligheid.

456

400

300

200

100 80

67 28

Amsterdam (GM)

Rotterdam (GM)

Den Haag (GM)

Utrecht (GM)

54 Maastricht (GM)

Tabel 1: Totale logiesaccommodatie

Totale logiesaccommodatie De verhouding zakelijk en recreatieve bezoeker is in de steden Den Haag en Rotterdam hetzelfde (54% versus 46%). Interessant zou nog zijn om de bezettingsgraad per stad te bekijken. CBS heeft echter alleen het aantal slaapplaatsen per maand van Amsterdam en Rotterdam en niet van de andere steden. Om toch een gevoel te krijgen van het benutte aanbod is het aantal overnachtingen afgezet ten opzichte van het logiesaanbod per stad. Den Haag heeft gemiddeld het hoogste aantal overnachtingen per accommodatie. In CBS is het totaal aantal logiesaccommodaties1 in te zien. Voor Amsterdam en Rotterdam zijn bij het CBS ook het aantal slaapplaatsen bekend. Voor de andere drie grote steden is dat niet het geval. Hierdoor is de bezetting voor Den Haag niet op basis van deze gegevens te berekenen. Zichtbaar in bovenstaande tabel is dat na Amsterdam, Rotterdam de grootste verblijfcapaciteit heeft. In het geval van Rotterdam speelt mee dat de hotelcapaciteit de afgelopen jaren fors is gestegen door de bouw van verschillende nieuwe hotels (+5% ten opzichte van 2013 en bijna 150 accommodaties meer dan Den Haag). Deze uitbreiding van het aanbod heeft waarschijnlijk geleid tot een lagere prijs voor een hotelkamer. Dat is nadelig voor de desbetreffende hoteliers, maar kan wel geleid hebben tot een stijgende vraag, zoals die ook is terug te lezen aan het aantal overnachtingen in Rotterdam. 1

Den Haag wordt wel vaak meegenomen in de overweging als stad om te bezoeken maar valt sneller af wanneer men uiteindelijk kiest. Dit is niet het geval wanneer men Den Haag weleens heeft bezocht, men de combinatie tussen stad en strand als aantrekkelijk en uniek beschouwt en Den Haag als gezellig en sfeervol ziet. Anders gezegd: wanneer men Den Haag kent en heeft ervaren. De groep mensen die Den Haag ‘kwijtraakt’ van overweging naar voorkeur kiezen voor Amsterdam (37%), Maastricht (29%) en Rotterdam (14%). De hoofdreden is in de meeste gevallen vanwege de sfeer en gezelligheid en bij Rotterdam vanwege het winkelaanbod ‘Onbekend maakt onbemind’ geldt hiermee zeker voor Den Haag: Nederlanders die Den Haag nooit hebben bezocht, hebben een minder uitgesproken beeld van Den Haag dan Nederlanders die wel in Den Haag zijn geweest. Mensen die Den Haag nooit bezocht hebben zijn ook veel minder positief, ook over de ‘zachte aspecten’ gezelligheid en sfeer. Den Haag wordt dan nog steeds gezien als een ietwat saaie, ambtelijke stad. Den Haag heeft daarmee bij een grote potentiële doelgroep nog steeds een imago probleem. Niet alleen nationaal maar ook internationaal blijkt uit het onderzoek door het Nederlands Bureau van Toerisme en Congressen (NBTC). Marktbenadering in 2014 De strategie is gericht op een bijdrage aan de gestelde doelen voor toerisme binnen DSO, OCW en Citymarketing. De bijdrage van Den Haag Marketing is gericht op het zetten van de juiste mensen voor de etalage van Den Haag en het inrichten van deze etalage met een zo relevant en aantrekkelijk mogelijk aanbod. De marketingcommunicatie wordt daarom uitgevoerd in een weloverwogen en gebalanceerde off- en online (inclusief social media) verhouding. Ongeveer 30 - 70. Zowel in eigen kanalen (stadsgids, nieuwsbrieven, mailings, facebook, twitter ect) als externe kanalen (earned en owned). Zoals eerder genoemd is

Hotel, motel, pension, appartement met hoteldienstverlening, jeugdaccommodatie of bed & breakfast, kampeerterreinen, huisjesterreinen en groepsaccommodaties

Jaarverslag 2014

het online vaak mogelijk om nog gerichter en meetbaar te communiceren en is het vaak kostenefficiënter. In alle communicatie wordt verwezen naar de vernieuwde website denhaag.com, hier worden alle geïnteresseerden naartoe geleid. De virtuele etalage van Den Haag. Marktbenadering is gericht op zowel de individuele reiziger als de trademarkt. De beste promotie is wanneer anderen vertellen hoe bijzonder Den Haag is. Door samenwerkingsverbanden en verstrekking van content inclusief passend beeld en tekst aan (strategische) partners wordt hier invulling aangegeven. Marketingcommunicatie in eigen en externe kanalen wordt in een weloverwogen verdeling zowel on- als offline ingezet met als centrale landingsplaats de vernieuwde website denhaag.com. De marktbewerking, zoals toegelicht op de volgende pagina’s, gaat op basis van de volgende uitgangspunten: - Tell the story: anderen laten vertellen hoe leuk Den Haag is door: • Aanleveren content/reason to travel aanleveren aan bv review- en vergelijkingsites (Tripadvisor, Travellbird), vervoers- en boekingspartijen. Beeld en tekst (onder werpen) aansluitend aan de thema’s van Den Haag en de wijze waarop we Den Haag willen positioneren; • Goede beeldbank met gratis en rechtenvrij beeldmate riaal eveneens aansluitend aan de Haagse thema’s en passend in de beeldformule; • Inzet pers en pr (on- en offline), bloggers en free publi city. - Meer door samen (co- creatie): natuurlijk binnen Den Haag met elkaar maar zeker ook in de samenwerking met strate gische externe partijen. Gekeken wordt naar partijen die toegang hebben tot onze doelgroep(en) en een groot en/of goed bereik. Ander voordeel van een strategische samenwerking is het delen van de marktbewerkingskosten; - Activiteiten gericht op de individuele bezoeker maar ook op de trade markt (Incoming Touroperators, Verenigingen, Busondernemers, reisbureaus, etc). Internationale congres- en vergadermarkt in 2015 De internationale congres- en vergadermarkt (M&C markt) verkeert in een staat van volwassenheid en bestrijkt de gehele wereld. Opkomende bestemmingen zien het economische profijt die deze markt hen brengt. Bestemmingen hebben soms zelfs op nationaal niveau beleid ontwikkeld specifiek gericht op de M&C markt; ze hebben hun producten dienstenaanbod op niveau gebracht en bieden zo nieuwe mogelijkheden aan de doelgroep. Ook internationale associaties beogen niet alleen hun ledental uit te breiden maar zoeken ook nieuwe exposanten en sponsors door hun congressen wereldwijd te circuleren. Bedrijven hanteren steeds strikter beleid en meer transparantie voor wat betreft hun meetings om ervoor te zorgen dat deze overeenkomen met hun strategische doelstellingen en een meetbare ROI te kunnen aantonen. Meeting planners worstelen nog steeds met ROI en meetmiddelen voor hun strategisch beleid. Er ontstaan nieuwe vormen van bijeenkomsten, vaak met een regionale focus. Congressen worden kleiner en meer gefocust op bepaalde thematiek, hetgeen leidt tot kostenbesparingen en grotere productiviteit. Congresgangers geven de

voorkeur aan bijeenkomsten die persoonlijk, maar ook voor hun organisatie van waarde zijn. Planners moeten goed nadenken over hun onderscheidend vermogen en hoe hun deelnemers uniciteit te bieden, liefst op maat, om zo deelnemersaantallen te consolideren en te doen groeien. Er is in de afgelopen paar jaar een hechtere samenwerking tussen leveranciers en afnemers ontstaan. Bedrijven en verenigingen vragen destinaties steeds vaker om in een partnershiprol met hen te werken in plaats van in de traditionele leveranciersrol, teneinde de grotere, strategische belangen van M&C bijeenkomsten te waarborgen. Ondanks de economische crisis, blijven markttoegangkosten in de congresmarkt relatief hoog. Dit heeft in de afgelopen paar jaar ook tot de trend geleid dat congressen worden ‘gekocht’. Destinaties hanteren steeds vaker congresstimuleringsfondsen omdat men merkt dat het een noodzakelijk kwaad is om de business na te jagen. Wil een bestemming meegaan met de mondiale concurrentie, dan ontkomt zij er niet aan om een lange termijn strategie hierin te hanteren. De algehele vooruitzichten voor 2015 zijn overwegend positief. Er wordt een voortgezette groei verwacht van de totale markt voor congressen, vergaderingen en zakelijke reisindustrie. Groepsgroottes blijven ongeveer gelijk, deelnamebedragen (inkomsten) nemen af. Met name in de VS en Europa zal er een verkoopmarkt ontstaan, door toenemende vraag en relatief weinig nieuw aanbod. Alhoewel lead times korter worden, zullen late boekers steeds meer te maken krijgen met geen/beperkte beschikbaarheid en hogere tarieven. Op de corporate markt zal de nakoming van weten regelgeving (compliance) - ongeacht de sector of geografische markt - een steeds belangrijkere rol krijgen en ook de rol van afdelingen die verantwoordelijk zijn voor de inkoop van producten en diensten (procurement) in het selectie- en inkoopproces zal toenemen. Hogere energieprijzen en deflatie in de Eurozone kunnen een negatief effect op de totale economie, en zo ook de congres- en vergadermarkt - als gevolg hebben. Het Convention Bureau krijgt in 2015 de mogelijkheid fors uit te breiden, op basis van de resultaten uit onderzoek waaruit blijkt dat Den Haag de potentie heeft om het aantal congressen binnen 5 jaar met 50% te laten toenemen.

3.2 Toeristische informatievoorziening. Bij de toeristische informatievoorziening is inhoudelijk een tweetal trends te constateren. Het thema Hospitality is de laatste jaren sterk komen boven drijven èn de informatievoorziening wordt steeds meer gericht op de gehele customer journey: van oriënteren, een keuze maken, de reis en het feitelijke bezoek tot het oordeel achteraf. Den Haag speelt hier op in met de Ambassade van Den Haag, hospitality stands op congressen die een jaar later in Den Haag gehouden worden en e learning modules voor front office medewerkers met hospitality als onderwerp. Verder blijft de online informatievoorziening aandacht krijgen. Natuurlijk via goed uitziende websites, maar ook via een structureel gebruik van de sociale media.

Overigens begint ook steeds meer de mening post te vatten dat on line en off line elkaar aanvullen. Was een tijd lang de mening dat online alle offline overbodig zou maken, nu worden voordelen gezien om ook informatievoorziening door print en door fysieke aanwezigheid in te zetten. Landelijk gezien staan de fysieke VVV - informatiepunten al een tijd onder druk. Verminderde subsidiëring en dus sluiting of vervanging door digitale voorzieningen zijn bekende fenomenen. Overigens onttrekken de andere grote steden, AmsterdamRotterdam - Utrecht, zich enigszins aan dit beeld. Overal zien we investeringen in de fysieke informatiepunten. Rotterdam heeft een nieuw informatiepunt op het vernieuwde CS, Amsterdam gaat ook aan de slag op het station Amsterdam Centraal en ook Utrecht heeft haar VVV vestiging vernieuwd. Den Haag is in dit inhoudelijke veld aan het zoeken. Denhaag. com is vernieuwd, er wordt druk getwitterd en de webcare tool speurt de sociale media af om bezoekers pro-actief van informatie te kunnen voorzien. Daarnaast kennen VVV Spui en de decentrale informatiepunten jaarlijks een groeiend aantal bezoekers. En wat betreft print: toeristische informatiefolders in vele talen en de talrijke folders van musea en attracties vinden gretig aftrek. Zij worden gewenst door bezoekers en bijvoorbeeld ook vanuit de hotelsector. (Potentiële) bezoekers kunnen veel informatie online vinden. Als ze op de plaats van hun bestemming zijn, willen ze horen waar de pareltjes zijn. Steeds meer wordt de trend: geef heel specifieke informatie en wek de indruk dat alleen die specifieke “klant”die te horen krijgt. De trends en ontwikkelingen zijn veelsoortig en (soms) nog diffuus. In 2015 wil Den Haag Marketing in Den Haag onderzoek doen om antwoord te krijgen op de vraag hoe de toeristische informatievoorziening de komende vijf jaar ingevuld zou kunnen worden. Cijfers op landelijk (en Europees) niveau zijn echter niet beschikbaar. Met VVV Nederland is gesproken om een benchmark op Nederlands niveau uit te voeren.

3.3 Topsport Het nationale beleid van NOC*NSF richt zich op de top 10 ambitie; “Ons land op een plaats bij de eerste tien landen van de internationale sportwereld. Dat is de ambitie van NOC*NSF. Om die ambitie te kunnen blijven verwezenlijken is het beleid van NOC*NSF gericht op optimale omstandigheden voor topsporters en topsportcoaches.” Den Haag sluit zich hierbij aan om de ambitie uit te spreken het 5e CTO (centrum voor topsport en onderwijs) te worden. Dit betekent dat er 6 nationale trainings centra (NTC’s) in de stad gevestigd zullen moeten zijn. Momenteel huisvest Den Haag 2 van de 10 medaille programma’s in Nederland, namelijk het NTC zeilen en beachvolleybal. Gezamenlijk met Rotterdam vliegt Den Haag deze ambitie vanuit de RTO (regionale topsportorganisatie) Metropool Den Haag-Rotterdam aan.

Jaarverslag 2014

Momenteel is een kwartiermaker in opdracht van NOC*NSF, Rotterdam en Den Haag bezig om deze situatie in kaart te brengen. Deze brengt het eerste kwartaal 2015 advies uit hoe de RTO Metropool Den Haag-Rotterdam te organiseren om uiteindelijk tot die stip aan de horizon, het 5e CTO in Nederland te komen. Als onderdeel van deze route is Den Haag volop bezig de RTC’s (regionale trainingscentra die de opstap naar de NTC’s zijn), te professionaliseren. Hiervoor wordt het faciliteiten netwerk, de kennis en kunde van Den Haag Topsport ingezet. Momenteel telt Den Haag 13 RTC’s en daarvan komen er in ieder geval 3 in aanmerking om door te groeien naar een NTC.

foto: Madurodam

Jaarverslag 2014

foto: curlyXstraight

Jaarverslag 2014

4. Marketing In hoofdstuk 4 komen de marketingactiviteiten in 2014 aan bod. Eerst komt de leisure marketing, zowel internationaal als nationaal, aan de orde, gevolgd door de convention marketing en de cultuur marketing. De paragrafen denhaag. com, evenementendesk, Den Haag & Partners en The Hague On Line Media Centre sluiten dit hoofdstuk af.

4.1 Leisure 4.1.1 Internationaal BeachLife campagne De internationaal gerichte Beachlife campagne is, in samenwerking met het NBTC gericht op het aantrekken van nieuwe bezoekers en herhaalbezoek uit Duitsland (70%) en België (30%) naar Den Haag - Scheveningen. De doelgroepen in Duitsland zijn primair de persona’s (motivaction doelgroep typeringen) “Nora” (postmodern), “Mary” (traditionals) en secundair “Paul” (Upper class) met of zonder kinderen, voor kortere vakanties. “Mary” is veelal geïnteresseerd in de kust en “Nora” gaat voor zowel de kust als de stad. “Paul” zit in het hogere segment en zal met name vanuit Pers PR (NBTC) benaderd worden. Het Duitse Nord Rein Westfalen heeft de primaire focus en secundair ligt de aandacht op Niedersaksen, Hessen & Rheinland Pfalz. In België wordt vooral gefocust op “Nora” en “Paul” en secundair op “Mary” voor zowel dagrecreatie als korte vakanties (stedentrip) buiten het vakantieseizoen. In België ligt de focus op het Nederlandstalige gebied Vlaanderen. Doelstelling/kpi’s (gehele jaar) - 175.000 pageviews aan de Scheveningen pagina van de campagne microsite; - Openingsratio nieuwsbrieven is 20 -30%, click trough ratio (CTR) is 10-15%; - Mediawaarde persbewerking (free publicity) is € 210.000; - Crossmedia campagne i.s.m. boekingspartner Unister: • 30.000 bezoekers op landingspagina; • Minimale stijging van 10% t.o.v. boekingen in dezelfde periode vorig jaar. Realisatie - 185.841 pageviews microsite (6% boven gestelde doel); - Openingsratio nieuwsbrieven is 35% (ruim boven gestelde doel); - Gerealiseerde mediawaarde is t/m november € 138.674 (20% onder gestelde doel); - Promotionele actie i.s.m. boekingspartner Unister: • 21.792 bezoekers op landingspagina (27% onder gestelde doel); • + 9% boekingen packages NL kust (1% onder gestelde doel); • + 45% boekingen accommodaties NL kust (35% boven gestelde doel). Conclusie De inzet van de marketing en communicatiemiddelen bleven

iets achter bij de verwachting. De eigen middelen van het NBTC (nieuwsbrieven en website) lieten positieve resultaten zien, maar de ingezette externe middelen en de samenwerking met strategische partners, bleven wat achter. Uit onderzoek blijkt dat Belgen niet voor het strand naar Den Haag komen, wel in combinatie met stad. De Duitse bezoekers weten het strand te vinden en zijn veelvuldig terugkerende bezoekers. Voor 2015 is gekozen om niet meer deel te nemen aan de BeachLife campagne, zodat we gerichter kunnen inzetten op online waarbij we stad en strand als combinatie goed kunnen wegzetten en meer op conversie kunnen richten. Verder zal de kust ook binnen de City Break Campagne voldoende aan bod komen (combinatie stad en strand). Citybreak campagne Internationale campagne in samenwerking met het NBTC. Deze campagne is gericht op de eerder genoemde doelgroepen “Nora” en “Paul” (secundair “Mary”) geïnteresseerd in een stedentrip. De landen waarop voornamelijk wordt ingezet zijn Duitsland, België, Groot-Brittanië, Frankrijk, Italië en Spanje zijn groeimarkten. Voor de uitwerking van deze campagne gaat het NBTC partnerships aan met grote reis-en vervoerspartijen in deze markten. Den Haag participeert in deze campagne in partnerships met Expedia, hotels.com, Transavia, KLM, Deutsche Bahn, NMBS/Rail1, Easyjet, German Wings, Logitravel, Rumba, DFDS Seaways, Stenaline, Cityjet, lastminute.com, Britisch Airways en Ford. Hierdoor was er een groot bereik mogelijk. Gecombineerde budgetten hadden een meerwaarde en de juiste doelgroepen werden bereikt. ´This is you’ is het nieuwe campagne concept van de CityBreak waarbij de Nederlandse eigenheid wordt beleeft met een Citybreak. Hiermee wil het NBTC zich nog meer onderscheiden van de concurrentie. Verdwijn in de stad en wordt zelf onderdeel van het stadsleven. De beelden die zijn geschoten in Den Haag geven de sfeer van de stad weer. Op de achtergrond zijn herkenbare iconen van de stad te zien zoals het Binnenhof, Mauritshuis en strand. Verder zijn in de campagne uiteraard de belangrijke momenten zoals WK Hockey en opening Mauritshuis uiteraard meegenomen. Doelstelling/kpi’s - + 5% van het aantal inkomende citybreak bezoekers (Nederland totaal); - Awareness van 45% bij doelpubliek; - Call to action van de campagne is 20%. Realisatie De resultaten van de eerste campagne periode zijn bekend, die van de tweede periode nog niet. Onderstaande resultaten geven daarom slechts een gedeeltelijk beeld. - Expedia.com / Den Haag: • Aantal gasten: 724; resultaat: 1.556 (een groei van 46%); • Aantal overnachtingen: 1170; resultaat: 1.949 (een groei van 60%); - Holland.com / Den Haag: • Pageviews 2013: 89.833; 2014: 122.458 (groei van 36%);

- -

• Bezoekers 2013: 69.071; 2014: 91.627 (groei van 33%); Awareness is 42% (3 % onder gestelde doel); Call to action is 22% (2% boven gestelde doel).

De vergelijking van 2013-2014 laat voor wat betreft de awareness zien dat Den Haag nog steeds achter Rotterdam eindigt. Het verschil wordt echter steeds kleiner. Conclusie Den Haag staat op een derde plaats van Nederlandse steden om te bezoeken, achter Rotterdam. Om Den Haag op de juiste manier te positioneren, is het format ‘This is you in The Hague’ binnen de Citybreak Campagne niet afdoende . Er zijn gesprekken gaande met het NBTC om te kijken naar een nieuw format, waarbij de stad haar eigen identiteit kwijt kan, zonder weg te vallen bij de andere steden. De campagne resultaten van de City Break Campagne zijn positief. Kanttekening is dat NBTC een Holland campagne voert en Den Haag naast de andere Nederlandse steden wordt neergezet als één van de mogelijk te bezoeken stad. Den Haag Marketing heeft echter zelf niet de middelen om in al de genoemde landen op een dergelijke schaal zichzelf zichtbaar te kunnen maken. De belangrijkste reden voor de samenwerking is dan ook het bereik, de hoofddoelstelling voor samenwerking met het NBTC is het vergroten van de awareness van Den Haag in de genoemde landen en het bijstellen van het Haagse imago. Verwacht wordt met een nieuwe manier van positioneren Den Haag nog beter onder de aandacht te brengen bij de juiste doelgroepen. Voor 2015 wordt zeker meegegaan in de City Break Campagne, waarbij Frankijk naast Duitsland, Groot-Brittannië en België, als focusland meegenomen zal worden. Deze landen laten volgens de statistieken (t/m november 2014) van het CBS een mooie groei ten opzichte van voorgaand jaar in het aantal gasten en overnachtingen: - - - -

Frankrijk: gasten +13%, overnachtingen +4%; Duitsland: gasten +29%, overnachtingen +30%; Groot-Brittannië: gasten +25%, overnachtingen +12%; België: gasten +17%, overnachtingen +22%.

Om de groei en aandacht voor de stad nog meer onder de aandacht te brengen, zullen we komend jaar nog meer gaan samenwerking met online partijen als: Tripadvisor.com, zoover. com/meteovista, Yieldr online media bureau, Expedia.com, KLM, KNACK.be. Uit verschillende onderzoeken (WES in België en Citymonitoring NBTC) blijkt dat Den Haag onvoldoende bekend is bij de potentiële bezoeker. Een signaal dat de stad meer zichtbaar moet zijn bij de doelgroep en de door hen gebruikte online middelen. Overige marketing activiteiten internationaal KLM sweepstake In april 2014 is in samenwerking met de KLM een dedicated spread van Den Haag in de IFLY magazine geplaatst. De doelstelling was het genereren van bekendheid van de stad Jaarverslag 2014

mondiaal. Met een bereik van de IFLY van 3,5 miljoen reizigers wereldwijd is de deze doelstelling op dat moment bereikt. Om Den Haag verder onder de aandacht te brengen bij de KLM boeking kantoren op verschillende locaties in de wereld, is een prijsvraag uitgeschreven waarbij een winactie gekoppeld is (sweepstake). Een extra trigger om Den Haag onder de aandacht te brengen van de tussenpersonen. Deze sweepstake heeft een bereik gehad van circa 3000 personen en daarmee Den Haag goed onder de aandacht kunnen brengen bij de KLM boeking kantoren. Den Haag-Delft Citypas Naast participatie in NBTC campagnes is er ook zelf online campagne gevoerd in de hoofdlanden en Frankrijk met de nieuwe citypas als actiemiddel om de internationale leisure toerist te stimuleren Den Haag te bezoeken. Voor de FIT markt (de bezoeker die zelf zijn reis plant en maakt) is ingezet op online advertisements op reviewsites, inspiratiesites en boekingsites, waarbij de potentiële bezoeker de pass als ‘tip’ meekreeg en de mogelijkheid geboden werd om deze direct te boeken als trekker voor Den Haag. Met onderstaande partijen is een bannercampagne opgezet met de Citypas als trekker en Den Haag als destinatie. Doelstelling/kpi’s - Expedia.com - (najaar) - Frankijk/UK: • 441.866 impressies; • 0,30% CTR; - Zoover.com / meteovista.com - (najaar) - België/UK/Duitsland: • 965.000 impressies; • 0,30% CTR; - Tripadvisor.com - (september) - Belgie/Duitsland/UK/Frankrijk: • 441.867 impressies; • 0,32% CTR. Realisatie - Expedia.com - (najaar) - Frankijk/UK: • 485.420 impressies (10% boven gestelde doel); • 0,32% CTR (0,02% boven gestelde doel); - Zoover.com / meteovista.com - (najaar) - Belgie/UK/Duitsland: • 356.693 Impressies (63% beneden gestelde doel); • 0,83% CTR (0,53% boven gesteld doel);

Jaarverslag 2014

Tripadvisor.com - (september) - Belgie/Duitsland/UK/Frankrijk: • 441.866 impressies (doel behaald); • 0,30 CTR (0,02% onder gestelde doel).

- - - -

Conclusie De online campagnes op expedia en tripadvisor hebben hun doel grotendeels bereikt, waarbij er de Den Haag Delft Citypass onder de aandacht is gebracht bij de juiste doelgroepen. Zoover is hierin helaas achtergebleven en blijkt ook niet het gewenste effect te hebben. Deze zullen we dan ook niet meer inzetten.

Bannercampagne impressies: 364.445; CTR: 0,20%; E-newsletter impressies: 72.889; CTR: 0,20%.

Realisatie • Bannercampagne impressies: 378.352 (4% boven gestelde doel); • CTR: 0,17% (0,03% onder gestelde doel); • E-newsletters impressies: 52.974 (27% onder gestelde doel); • CTR: 0,16% (0,04% onder gestelde doel).

Online campagne Yieldr - (najaar) - België Om de Vlaamstalige Belg te attenderen op Den Haag als bestemming, met de tip voor de City pass, is een online campagne gevoerd in België in aangevuld met een facebook campagne waar een winactie (2x City pass) aan gekoppeld was.

Conclusie Met het grote aantal impressies en overall een goede gemiddelde click through rate is het doel van de online activiteiten bereikt: het creëren van meer awareness over Den Haag onder de Vlamingen. Een extra tip/trekker als een Citypas maakt het aanbod nog net iets aantrekkelijker en is een call to action om door te klikken naar de website denhaag.com. Om een blijvende awareness te realiseren is een dergelijke incidentele marketing inspanning echter niet toereikend. Hiervoor is een herhaalde inzet noodzakelijk.

Doelstelling/kpi’s - Aantal clicks landingspagina denhaag.com:15.000; - CTR: 0,3%; - Facebook campagne bereik: 11.000 likes.

Travel Trade Travel Trade richt zich op de bewerking van de leisure markt door het benaderen van touroperators en andere reisorganisaties die outbound2 reizen verzorgen. Na een investering van 2 tot 3 jaar vanuit Den Haag Marketing en haar partners werpt het bewerken van de trade markt nu haar vruchten af. 2014 is het jaar van de conversie en dit heeft zich ook bewezen. Tevens hebben we samen met de stad weer een stap gemaakt in het professionaliseren van de bewerking van de touroperatormarkt. Gedurende het jaar hebben we de activiteiten verdeeld over de hoofdlanden (Duitsland, België en Groot-Brittannië, Frankrijk en Nederland). Waarbij Groot-Brittannië tevens wordt gebruikt als centraal organisatiepunt voor overige reizen naar de rest van Europa voor bezoekers vanuit opkomende markten zoals BRIC3.

Realisatie - Aantal clicks landingspagina denhaag.com: 15.791 (doel ruim behaald); - CTR: 0,83% (0.53% boven gestelde doel); - Facebook campagne bereik: 13.473 likes (2.473 boven gestelde doel). Conclusie De online campagne via RTB (real time bidding) laat een zeer positief resultaat zien. Deze manier van online campagne voeren, heeft als voordeel dat we de juiste doelgroep kunnen bereiken. Door de combinatie met een facebookcampagne en een gekoppelde win-actie in te zetten voor de Citypass, wordt de bezoeker geprikkeld en tot actie overgehaald. Op deze manier hebben we heel gericht op de juiste doelgroepen campagne kunnen voeren en de aandacht kunnen krijgen voor Den Haag.

Doelstellingen/kpi’s - Internationaal: • Groei aantal contacten van 30%; • Aantal reisorganisaties dat Den Haag opneemt in aanbod: 6 (online/offline); - Nationaal: • Groei aantal contacten van 20%; • Aantal reisorganisaties dat Den Haag opneemt in aanbod: 4 (online/offline); - Participatie Haagse partners - Trade platform: • Haagse partners betrekken om gezamenlijk de trade markt te bewerken.

Knack / weekend.be - (najaar) - Belgie (Belgische ANWB) In samenwerking met de Knack, liep er in het najaar een bannercampagne op de weekend.be en in de nieuwsbrieven met 127.600 subscribers in Vlaanderen. Positionering van Den Haag als dagen citybreak bestemming met als tip de City pass.

Zie tabel 2 op pagina 16 voor doelgestelde participatie per activiteit. Realisatie - Internationaal: • Groei aantal contacten: 25% gerealiseerd (5% onder gestelde doel); • 80 nieuwe internationale contacten; • Aantal reisorganisaties dat Den Haag opneemt in aanbod: 18 (200% boven gestelde doel); 2

Outbound staat voor reisorganisaties in het buitenland die reizen buiten hun eigen land verzorgen. 3 Opkomende markten BRIC staat voor Brazilië, Rusland, India en China

Land

Activiteit/beurs

Leads*

Conversie-opname brochure

Participatie partners

Nederland/Vlaanderen

Toerist voor één Dag

1) Betuwe Express; 2) Tumlare; 3) Verschoor Reizen; 4) Davidsfonds Cultuurreizen; 5) AMZ; 6) Eurotours

18 partners (doel: 15)

Duitsland

ITB Berlijn

1) Service Reisen Giessen; 2) Superklassenfahrten.de; 3) Behringer; 4) Art Cities Reisen; 5) Alpentours

4 partners (doel: 3)

Benelux Roadshow

2 partners (doel: 2)

RDA Workshop

Puur bestaande relaties

3 partners (doel: 2)

Salesmissie Noordrijn-Westfalen

5 partners (doel: 3)

Famtrip Duitsland

STB Reisen-Eberhardt Travel

8 partners (doel: 5)

Famtrip UK

G2, Kuoni (uitbreiding product Den Haag), CHR, Travel Editions

7 partners (doel: 5)

Famtrip Heritage Travel

1) Worcester Decorative and Fine Arts Society; 2) Wey Valley Decorative and Fine Arts Society

4 partners (doel: 5)

GEM (ETOA)

Get Your Guide

WTM Londen

3 partners (doel: 2)

Vakantiesalon

Verhoeven reizen

Travel to Holland

Salesmissie Vlaanderen

Diederik Reizen

3 partners (doel: 3)

Famtrip Holland Palette

3 partners (doel: 5)

Groot-Brittannië

België

Frankrijk

Tabel 2

met bijbehorende Haagse Partners als tip. Op de trademarkt is alleen offline in vakbladen geadverteerd. Binnen de trade markt zijn er vakbladen die gelezen worden door verschillende type organisaties, zoals specifieke groepen, busondernemers en algehele reisbranche, zoals bijvoorbeeld te TravMagazine van Nederland. De focus lag op Duitsland en Groot-Brittannië. Doelstelling/kpi’s - Trade; - Scherzer Touristik - Duitsland; - Group Leisure - Groot-Brittannië; - Coach Group - Groot-Brittannië; Scherzer Touristik - Duitsland Deze organisatie creëert jaarlijks club magazines die informatie verschaffen voor de bus ondernemers van Duitsland, maar ook verscheidene verenigingen. - Nationaal: • Groei aantal contacten: 22%; • 50 nieuwe contacten; - Aantal reisorganisaties dat Den Haag opneemt in aanbod: 4 (doel behaald) ; - Participatie Haagse partners: • Deelname activiteiten: onderstaand overzicht geeft weer dat participatie doelstelling behaald is. Naar aanleiding van de gestelde doelstellingen zijn onderstaande activiteiten ondernomen: Citypas In tegenstelling tot de FIT (free international traveler) markt is de promotie van Den Haag als hoofd thema ingezet en de Citypas *

Leads zijn opgedane contacten tijdens de verschillende activiteiten die (een grote) potentie hebben

Doelstelling Awareness creëren binnen de onafhankelijke reisorganisaties binnen Duitsland voor de bestemming Den Haag met als hoofdactiviteit het kopen/bestellen van de City Pass Den Haag Delft (conversie): - Zichtbaarheid bij 8.200 busondernemingen; - Zichtbaarheid bij de verscheidene type verenigingen met een spreiding van 25.000 kopieën; - Zichtbaarheid bij de reisbureaus zowel onafhankelijk als ketenorganisaties met een spreiding van 2.500 kopieën. Realisatie - De advertentie is verstuurd exact volgens bovenstaande doelstellingen qua aantallen en type uitingen. Het is geldig voor het gehele jaar 2015;

Jaarverslag 2014

City Pass pagina weergave (impressies): 39 (87% beneden gestelde doel).

Group Leisure - Groot-Brittannië Binnen GB is Group Leisure specifiek gericht op alle organisaties die te maken hebben met het organiseren van groepsreizen. Doelstelling Awareness creëren binnen de kleinere reisorganisaties binnen Groot-Brittannië voor de bestemming Den Haag met als hoofdactiviteit het kopen/bestellen van de City Pass Den Haag Delft -

Zichtbaarheid bij 5.000 busondernemingen, verenigingen.

Realisatie - De advertentie is 3 keer opgenomen in het maandelijkse tijdschrift (behaald resultaatl onbekend). Coach Touring Binnen GB is Coach Touring een maandelijkse tijdschrift dat naar de beslissingsmakers van touroperators en andere groepsreizen organisaties gaat. Het is tevens het grootste maandblad met betaalde abonnees. Doelstelling - Zichtbaarheid bij 3.500 individuele binnen touroperators als productmanager, eigenaar, programma maker etc. Realisatie - De advertentie is 3 keer opgenomen in het maandelijkse tijdschrift (behaalde doel onbekend). Conclusie Het doel van bovengenoemde advertenties was voornamelijk awareness creeëren. Net zoals op de FIT markt geldt ook hier dat een beklijving ook voor een groot deel gevoed wordt door een herhaling van dergelijke advertenties. Groot- Brittannië Travel Weekly Travel Weekly is een wekelijks uitgebracht vaktijdschrift binnen de reisbranche. In Nederland te vergelijken met TravMagazine en Pro Travel bijvoorbeeld. Het is bedoeld voor de algemene reisindustrie die graag op de hoogte gehouden wil worden van elkaars activiteiten. Het bevat nieuwsitems over de status van touroperators maar ook over nieuwe bezienswaardigheden. Naast een wekelijks magazine versturen zij ook twee maal per week een nieuwsbrief uit, uiteraard onderhouden ze hun online webpagina travelweekly.co.uk, en tevens gazetteers.com. Dit laatste is een gesloten website speciaal voor de reisagenten die zich hiervoor inschrijven en op de hoogte gehouden willen worden. Het idee is om een actie te starten met het e-learning programma. Een prijzenpakket zal opgesteld worden waarbij de hoofdprijs een verblijf in Den Haag zal zijn. Bij iedere ingevulde quiz zal DHM de contactgegevens ontvangen. Hierdoor kan het trade database uitgebreid worden. Doelstelling Door middel van het inzetten van de verschillende kanalen zoals, advertentie in wekelijks magazine, online benoeming op

gazetteers.com en herhaling van de actie op de travelweekly. co.uk is het doel om meer awareness voor Den Haag te creëren met als tip om de Citypas aan te schaffen. - Zichtbaarheid in het wekelijks tijdschrift naar 15.500 contacten binnen de reisbranche; - Uitbreiden van de trade contacten uit Engeland; - Doelstelling is om de Engelse e-learning 100 keer te laten invullen; - Stijging naar 400 impressies thehaguetraveltrade.com vanuit VK gericht op de pagina van de Citypas. Resultaat De resultaten worden in de loop van 2015 bekend. Conclusie Het “jaar van de conversie” heeft zich bewezen. De internationale doelstellingen waren na 6 maanden al bijna gehaald en nu na 12 maanden verdriedubbeld. Helaas is niet het aantal nieuwe internationale contacten behaald zoals verwacht. Er zijn echter in 2012/2013 veel nieuwe contacten opgedaan die nu Den Haag in het programma hebben opgenomen. Verder is met de Haagse partners nog een sterker Haags front gecreëerd richting deze markt. De deelname neemt zelfs toe door verschillende ‘nieuwe’ Haagse partijen. In 2015 zal de tevredenheid van de partners nog actiever gemeten worden per activiteit. Tevens krijgt de conversie aan de touroperator kant meer aandacht. Het Den Haag programma moet daadwerkelijk geboekt worden. Hiervoor is een e-learning programma uitgerold. Te weinig touroperators zijn met dit programma nog bekend. Doelstelling is om inzicht te verkrijgen in en sturing te geven aan de kennis over Den Haag van de reisagent. Ook het aantal keren dat Den Haag door de touroperator wordt genoemd in de richting van de klant moet gemeten worden. In januari 2015 zal een presentatie worden gegeven aan het hele boekingsteam van één van de grote pakketreisaanbieders van Duitsland Service Reisen uit Giessen. China Marketing Het project China Marketing is zijn derde jaar ingegaan. Op Museum Beelden aan Zee na, continueren alle partners uit de stad (musea, attracties, hotels en de WFIA) hun bijdrage. Met het Louwman Museum, De Porceleyne Fles, Ibis Hotel Centre en de gemeente Delft hebben zich zelfs meer partners aangesloten. Het project ligt op schema. Via de krant China Times en de Chinese website Gogodutch.com is de promotie gericht op Chinezen in Nederland optimaal. Met de steden Hangzhou en Qingdao zijn samenwerkingsovereenkomsten getekend. Met de stad Shenzhen is een overeenkomst in voorbereiding. De contacten met touroperators worden intensiever. In 2013 bezochten 225.000 Chinese bezoekers Nederland. Een derde kwam naar Den Haag. Een stijging van ca. 25%. Doelstelling 1. Samenwerkingsovereenkomst met Shenzhen; 2. 3 à 5 Fam/journalisten - trips naar Den Haag; 3. Opname destinatie stad Den Haag in 4 TO programma’s Realisatie 1. In November is een Haagse delegatie onderleiding van

wethouder Karsten Klein naar Shenzhen gereisd. De wet houder heeft met Shenzhen een samenwerkingsovereen komst getekend op de gebieden toerisme, economie, business acquisitie, cultuur en onderwijs; 2. De volgende bezoeken hebben plaatsgevonden: - 5 april: Televisieploeg (4 programmamakers) van Fujian TV maakt opnamen in o.a. Panorama Mesdag, Binnen stad Den Haag en De Keukenhof; - 19 juni: 5 journalisten van reismagazines bezoeken Den Haag in kader heropening Mauritshuis; - 11 september: 14 TO’s vanuit Singapore/Indonesië via Fam-trip KLM Airfrance Indonesië; - 15/16 oktober: 12 TO’s krijgen rondtour in Den Haag Fam-trip NBTC China; - 19 oktober: 7 Media Bedrijven via Fam-trip NBTC China; - 12 december: 9 TO’s via Fam-trip van TO Linkday en KLM Xiamen. 3. Tour Operator Linkday heeft Den Haag in zijn programma opgenomen. Linkday is wholesaler en verkoopt reizen aan btoc touroperators oa. Hangzhou en Beijing. In de loop van het jaar zijn face to face contacten gelegd met 50 tourope rators. Het totale bestand van TO’s is 150. Conclusie De afgelopen periode is veel energie besteed om de bekendheid van Den Haag in China te vergroten. Veelvuldig is gebruik gemaakt van Weibo (Chinese Twitter), Daibu (Chinese U tube) en Wechat (combinatie Twitter en Facebook). Ook ging de Chinese website www.denhaag.com.cn online. De site wordt in China gehost. Via het NBTC is Den Haag opgenomen in veel publicaties gericht op tour operators. De Chinese gemeenschap in de Benelux en Nord Rhein Westfalen werd benaderd via het Chinese platform gogodutch.com en de Chinese krant China Times. De laatste wordt ook gedistribueerd in de business class van KLM Airfrance en China Southern. Ook werd deelgenomen aan een salesmissie in Mei georganiseerd door het NBTC gericht op de steden Chengdu, Beijing en Hangzhou. Per stad is Den Haag gepresenteerd aan 150 à 200 TO’s. In 2014 is Nederland bezocht door 250.000 Chinese bezoekers. Een stijging van 13% ten opzichte van 2013. De overnachtingen in Den Haag stegen met 25% naar 10.000. Ook uit de retailsector komen geluiden dat van de hogere aantallen Chinese bezoekers geprofiteerd wordt. Duidelijk is dat de komende periode moet worden gebruikt om de contacten met touroperators te verstevigen. Het netwerk is ontwikkeld en nu moet het doel zijn om Den Haag in de breedte in de reisprogramma’s te krijgen en Chinese bezoekers een 1-, 2-of 3-daagse stop in Den Haag te laten maken. Internationale persbewerking Samenwerking met het NBTC gericht op het informeren van journalisten en bloggers, zodat zij te allen tijde weten wat Den Haag op toeristisch gebied te bieden heeft en op termijn een artikel, blog of radio- en tv item hieraan wijden. De focuslanden zijn Frankrijk, België, Duitsland en het Groot-Brittannië. De groeimarkten zijn Spanje en Italië. Doelgroepen in deze landen zijn (met name) Paul (upper class) en Nora (postmodern). Jaarverslag 2014

Doelstelling (Positieve) naamsbekendheid van Den Haag (Marketing) vergroten door het communiceren van nieuwswaardige resultaten, projecten en activiteiten naar de media. Zoveel mogelijk positieve (print) artikelen, digitale vermeldingen en radio- en tv items en bekendheid creëren onder journalisten, zodat Den Haag (Marketing) bij hen goed in hun geheugen gegrift staat. Tevens de bekendheid vergroten bij stakeholders, partners en publiek. - Minimaal hetzelfde aantal journalisten (148) verwelkomen in Den Haag als in 2013; - 12 nieuwsbrieven versturen aan de buitenlandkantoren van het NBTC, zodat zij op de hoogte blijven van het toeristische aanbod in Den Haag en dit verder kunnen verspreiden on der journalisten en bloggers in onze focus- en groeimarkten; - Promotie van Den Haag op minimaal drie internationale beurzen. Realisatie - In 2014 hebben 184 journalisten de stad Den Haag bezocht (24% boven het gestelde doel); - In totaal zijn 12 nieuwsbrieven verstuurd aan het NBTC (doel behaald); - Er zijn drie internationale beurzen zijn in 2014 bezocht (doel behaald). Journalisten Het afgelopen jaar was een echt Den Haag jaar met vele grote internationale evenementen en tentoonstellingen. Door onder andere de heropening van het Mauritshuis in juni, Rothko in het Gemeentemuseum, The Hague Festivals, de thema’s Stad en Strand en Koninklijk , de Nuclear Security Summit en het WK Hockey wisten journalisten Den Haag eenvoudig te vinden. De meeste persverzoeken kwamen uit de focuslanden, waarbij het Groot-Brittannië en Italië op respectievelijk nummer een en twee staan. Een ander zeer belangrijk onderwerp voor een bezoek aan Den Haag was het hoogstaande culturele aanbod. De meeste persaanvragen waren op individuele basis, maar groepspersreizen vonden plaats rond Mondriaan en De Stijl, Rothko en de heropening van het Mauritshuis. Tijdens The Hague Festivals kwamen vijf kwalitatieve bloggers in het kader van #mustlovefestivals naar Den Haag om het festivalaanbod te ervaren (Parkpop, Tong Tong Fair en Vlaggetjesdag). Enkele grote titels die het afgelopen jaar over Den Haag hebben geschreven, zijn: ARD, The Daily Mail, BBC, Toronto Star, Rai 3, Grand Reportages, Suddeutsche Zeitung, Viaje Mais, Evening Standard, Il Messagero, Le Monde, Le Parisien, The Times en La Stampa. Nieuwsbrieven Naast de persreizen die georganiseerd zijn (en ‘direct’ resulteren in een publicatie) zijn er 12 nieuwsbrieven verstuurd naar de buitenlandkantoren van het NBTC. Hierdoor blijven zij op de hoogte wat betreft het aanbod in Den Haag en zijn zij in staat actuele onderwerpen via hun kanalen weg te zetten. Dit heeft meerdere malen tot een bericht geleid in bv. de Duitse NBTC nieuwsbrief, die naar ruim 2.000 kwalitatieve Duitse perscontacten gaat, en diverse toeristische media. De NBTC nieuwsbrief

Jaarverslag 2014

wordt door de kantoren gezien als een effectief middel om op de hoogte te blijven en journalisten te verleiden tot een persbezoek aan Den Haag.

een artikel, te weten de tone of voice, kernboodschap, branding en doelgroep.

4.1.2 Nationaal Beursbezoek Het afgelopen jaar is Den Haag vertegenwoordigd op de ITB Berlijn, de IMEX Frankfurt en de WTM Londen. Toeristisch gezien is het van groot belang dat Den Haag fysiek aanwezig is om de awareness te verbeteren en bestaande en nieuwe mediacontacten te leggen. Deze beursbezoeken hebben geleid tot concrete aanvragen voor een persreis naar Den Haag en enkele media hebben wij later in de stad mogen verwelkomen. Tevens zijn concurrerende steden (Amsterdam, Rotterdam en Utrecht) ook op bovenstaande beurzen aanwezig, dus het is geen optie hier niet aan deel te nemen. In verband met de NSS in 2014 hebben wij op de IMEX Frankfurt een persconferentie gehouden samen met het World Forum om de zakelijke mogelijkheden in Den Haag extra onder de aandacht te brengen. Ook zijn de mediacontacten aangehaald en uitgebreid volgend op de persconferentie. Conclusie In 2014 is Den Haag zeer goed vertegenwoordigd geweest in de internationale media. Dit komt onder meer door een effectieve samenwerking met het NBTC. Wij houden elkaar op de hoogte en organiseren gezamenlijk persreizen naar Den Haag. Gezien de resultaten en positieve terugkoppeling van zowel het NBTC als journalisten die hier geweest zijn zullen wij ook komend jaar de NBTC nieuwsbrief en persreis als middel inzetten om partijen te informeren en/of overtuigen over toeristisch Den Haag te schrijven. Beurzen zijn een geschikt medium om journalisten, naast nieuwsbrieven en sociale media, persoonlijk te ontmoeten en informeren over het aanbod. Over het algemeen wordt dit als zeer prettig ervaren en meerdere malen leggen wij het eerste contact tijdens een beurs. Tevens is de concurrentie hier aanwezig, waardoor ook wij hier aanwezig moeten zijn. Aankomend jaar staan de ITB Berlijn en WTM Londen daarom weer op de agenda. Totale PR waarde internationaal was € 965.000, onderverdeeld naar land: - - - - - -

België Groot-Brittannië Italië Brazilië Scandinavië Overige

€ 78.000 € 141.000 € 205.000 € 170.000 € 350.000 € 21.000

Bovenstaande PR waarden zijn slechts een indicatie. De PR waarden in verband met de heropening van het Mauritshuis zijn nog niet binnen en meegenomen in de berekening. Naar verwachting gaat het om ± 50 artikelen met een PR waarde van € 1.000.000. De PR waarde wordt berekend op basis van de advertentiewaarde vermenigvuldigd met 1, 2, 3 of 4. De vermenigvuldigingsfactor staat gelijk aan het aantal aanwezige ‘kenmerken’ in

De nationale campagnes zijn gericht op de verschillende perioden in het jaar: voorjaar, zomer, herfst en winter.The Hague Festivals bestreek de periode van eind april tot eind juni. In de herfst en winter lag het accent op cultuur en shoppen. Wintercampagne 2013/2014 Deze campagne was gericht op het aantrekken van bezoekers aan Den Haag om te winkelen en lekker uit te waaien aan het strand. In de campagne is een tweedeling gemaakt qua focus: - De periode in de aanloop naar Kerst: kerstinkopen, feest maand (1-11 t/m 27-12) De boodschap was “Den Haag is de plek voor december feestmaand”. - Aankomst na 1 januari: rustige maanden januari en februari en sale. Insteek van de boodschap was: geef je lief of vriendin een origineel kerstcadeau: een heerlijk weekend Den Haag. Ideaal om de rustige januarimaand door te ko men. Voor beide momenten lag het zwaartepunt van de campagne echter in november en december: dat waren de maanden waarin de campagne live heeft gestaan. Doelstelling/kpi’s - 6.000 unieke bezoekers aan de landingspagina op denhaag.com (CTR ± 0,4%); - 10% van de bezoekers op de landingspagina klikt door naar een van de (overnachtings)partners. Realisatie - 9.475 unieke bezoekers aan de landingspagina op denhaag.com (= 158% dus doelstelling behaald); - 3% doorkliks van de landingspagina naar een van de overnachtingspartners: (= 33% doelstelling niet behaald); Conclusie Hoewel de nieuwe manier van het uitzetten van een online campagne met een extern bureau (real time bidding) als zeer positief is ervaren (zie bezoekersaantallen), laten de resultaten op de landingspagina’s wel zien dat de campagne niet altijd kwalitatief goed aansloot. We hadden te maken met een hoog bouncepercentage. De grootste verklaring hiervoor is de oude website. Die sloot onvoldoende aan bij de verwachting van de bezoeker als hij/zij op een banner klikt. Met de nieuwe website zal dit naar verwachting verbeteren, maar ook dan is het wel van belang dat er goed gekeken wordt naar de aansluiting tussen banner en de achterliggende pagina. Uit de Adwords-campagne is opnieuw naar voren gekomen (net als bij Prinsjesdag in 2013) dat het goed werkt als een campagne actueel is en aansluit bij het zoekgedrag. Omdat Adwords alleen uit tekst bestaat is het lastig om hier een gevoel weer te geven. Beter is om in te spelen op de actualiteit door die termen te kiezen die aanspreken op dat moment. Adwords kan daarmee veel beter ingezet worden voor conversie dan voor imago.

Binnenstadsimpuls Gezien de tegenvallende verkoopresultaten in de retailsector van de binnenstad in Den Haag is er eenmalig budget beschikbaar gesteld om hier een impuls aan te geven: de binnenstadsimpuls campagne. In deze campagne is onderscheid gemaakt tussen de nationale doelgroep, de (groot)regionale doelgroep en Vlaamstalig België (o.a. Brussel, Gent en Antwerpen). Voor de (groot)regionale doelgroep is enkel gekeken naar het trekken van bezoekers voor een dagje shoppen in de Haagse Binnenstad. Bij de nationale en Belgische doelgroep lag de primaire focus op een weekendje weg waarbij, naast shoppen, ook aandacht is geweest voor uitwaaien aan het strand. De aanwezigheid van het strand is immers een USP van Den Haag en maakt een bezoek aan de stad extra aantrekkelijk. Centraal binnen de campagne stond de landingspagina op denhaag.com. Hier stond al het aanbod van die periode verzameld vanuit de eerder genoemde wintercampagne. De landingspagina was vooral informatief ingestoken, maar de bezoeker kon er bijvoorbeeld ook concrete hotelarrangementen vinden. Het beeldgebruik was winters met een nadruk op shoppen en uitwaaien. De campagne is geheel online uitgevoerd om zo goed mogelijk te kunnen targeten op de vastgestelde doelgroepen. In de online campagne is een driedeling gemaakt in de focus qua boodschap: 1. 5 januari t/m 31 januari: sale (onderdeel van de winter campagne); 2. 31 januari t/m 14 februari: Valentijnsdag; 3. 31 januari t/m 7 maart: voorjaarsvakantie. Doelstelling/kpi’s - Creëren van awareness voor de stad en haar aanbod; - Daarbij was de doelstelling om met de online campagne 7,5 miljoen impressies te realiseren (in alle banners is het beeldmerk van Den Haag Beste Binnenstad 2013-2015 meegenomen). Realisatie - Voor de online campagne en Facebook geldt dat zij samen 20.426.349 impressies hebben gegenereerd (=172% boven gestelde doel); - Daarvan hebben 31.427 doorgeklikt naar de landingspagina of de Facebook pagina. CTR was 0.15%. Conclusie Overall gezien is de campagne als positief geëvalueerd. Naarmate de campagne vorderde werden meer impressies gegenereerd en ook het aantal clicks steeg evenredig mee. Dat geldt zowel voor Nederland als voor België. Voor Facebook geldt dat met name de salecampagne heel erg achter is gebleven in verhouding tot de andere twee campagnes. Het is lastig hier een verklaring voor te vinden. Mogelijk dat de Valentijnsdag- en voorjaarsvakantie campagne meer inspeelden op de actualiteit waardoor er meer op geklikt werd. Overall gezien zijn de acties als positief geëvalueerd. De acties hebben veel reacties gegenereerd en mensen waren enthousiast om mee te doen. De prijzen voor deze acties zijn aangeleverd door Stichting Marketing Haagse Binnenstad (SMHB), in nauwe afstemming met de binnenstadsondernemers. Jaarverslag 2014

Voorjaarscampagne Tijdens de voorjaarscampagne is Den Haag gepositioneerd als de plek voor een korte vakantie. Met als doelgroep gezinnen. Dit tijdens de vakanties en vrije dagen ingedeeld in drie perioden 1met per periode een passende landingspagina: 1. voorjaarsvakantie; 2. Pasen & Meivakantie; 3. Hemelvaart & Pinksteren. Deze werd aangejaagd door een online campagne (adwords, display advertising-Dagjeweg.nl, FB Advertising). Daarnaast hebben we een advertorial in de Villa d’Arte en een advertentie in de Flair geplaatst. Ook stonden de toeristische nieuwsbrieven in het teken van de leuke activiteiten in de vakantieperiodes. Binnen deze campagne wilden we de doelgroep tijdens hun bezoek ook hun ervaring laten delen door een selfie te maken, deze gratis te versturen en ook online te laten delen op Facebook en Twitter. Dit in samenwerking met een externe partij: Postify. Doelstelling/kpi’s - 16.500 unieke bezoekers totaal aan de drie landingspagina’s op denhaag.com; - 5% van de bezoekers op de landingspagina klikt door naar een van de (overnachtings)partners; - 5% van de bezoekers dat doorklikt boekt ook daadwerkelijk - pers/pr: • landelijke media aandacht voor het voorjaars- en vakantieaanbod; • elke geïnvesteerde euro levert € 100 aan pr waarde op. Realisatie - 18.284 unieke bezoekers (=111%, doelstelling behaald); - 3% klikt door naar de hotelarrangementen en 8% klikt door naar de attractie en museapagina (gestelde doel gemiddeld behaald); - In de huidige opzet is het niet te meten of bezoekers ook daadwerkelijk uitkomen op de website van de partner; - Reiskrant Telegraaf: spread Citybreak Den Haag, insteek budget weekend weg, wat kan er allemaal. Stad/strand/ shoppen/Koninklijk/Mauritshuis. Oplage 582.582, pr waarde: 350.000; • Flair: reisreportage 4 pgn’s: stad/strand/tips. Oplage: 58.861, pr waarde: 160.000; - Reisreportage Persgroep en doorplaatsing gehele versprei dingsgebied, spread: high lights Den Haag; Beste Binnen stad, hotspots, fietsen met Rene Bom, Van Kleef en strand: Totaal bereik: 489.000, pr waarde 525.000. Conclusie De hoofddoelstelling van het aantal bezoekers op de verschillende landingspagina’s is ruimschoots gehaald. Dit door een goede combinatie van inzet van de middelen, die specifiek ingezet zijn op de doelgroep in de juiste fase van de customer journey. De online campagne is geslaagd in de doelstelling om een groot bereik te creëren. Den Haag is vaak onder de aandacht gekomen en heeft de doelgroep in de oriëntatiefase kunnen beïnvloeden. Google Adwords hebben we in de 3 verschillende perioden, heel targetgericht op doelgroep, regio en tijdstippen

Jaarverslag 2014

ingezet op het moment dat de relevantie het grootst was. In de toekomst gaan we de vakantieperioden in het voorjaar weer gebruiken als thema om Den Haag onder de aandacht te brengen. Volgend jaar wordt echter bekeken of deze insteek wellicht voor een bredere doelgroep inzetbaar is (bijvoorbeeld ook voor gezinnen uit de paarse, rode of blauwe doelgroepen).

CULTUUR

WEEKEND IN DEN HAAG Festival classiQue

18 – 22 Juni

Gemeentemuseum Bekijk de unieke collectie werken van Mondriaan

TI P 2

Den HaaG sculptuur

12% van de bezoekers geeft aan dat festivalbezoek een bezoekreden is voor Den Haag (6% onder het gestelde doel); 10% meer overnachtingen in mei en juni (7% boven het gestelde doel).

Conclusie Op basis van de resultaten van The Hague Festivals 2014 en de voorgaande edities is aangetoond dat festivals goede trekkers zijn voor een bezoek aan Den Haag. Daarnaast blijkt dat door weliswaar het festival als trekker in te zetten bij de relevante doelgroep, maar tevens ook ander passend Haags aanbod hierin mee te nemen, de kans groter is dat meer bezoekers van buiten Den Haag komen. Tevens bezoekt men meer dan alleen het evenement en blijft vaak langer. Hierdoor wordt de totale economische spin off aanzienlijk vergroot. Gezien deze succesvolle strategie is het voor 2015 de insteek om jaarrond evenementen en festivals in te zetten als trekkers. Deze dienen uniek en onderscheidend te zijn en een groot publiek aan te spreken om op die manier de maximale economische spin off te genereren. Daarbij wordt opnieuw bestaand aanbod aan deze evenementen gekoppeld.

Vier Haagse tips! TI P 1

- -

TI P 3

Festivalplein Optreden en muziek tot in de kleine uurtjes

TI P 4

eten in De Haven Proef de verse vis, zo uit de zee

Bijzondere beeldententoonstelling op het Lange Voorhout

Kijk voor de gehele festivalkalender op thehaguefestivals.com

The Hague Festivals The Hague Festivals: de campagne gericht op de festivalperiode die dit jaar startte op 25 april en eindigde op 29 juni. Leading festivals waren: Tong Tong Fair, WK Hockey (in de stad), Vlaggetjesdag, Festival Classique, Nederlandse Veteranendag en Parkpop. Doelstelling/kpi’s - Bezoekers/doelgroepen THF koppelen aan musea/attracties binnen Den Haag (multiplier effect). Wanneer succesvol: wanneer 50% van de bezoekers naast een bezoek van The Hague Festivals ook een andere betaalde activiteit (musea, attractie, overnachting) heeft ondernomen (was 43% in 2013, resultaten Marble Research); - Festivals een belangrijker bezoekreden zijn voor Den Haag. Succesvol wanneer: 18% aangeeft voor een specifiek festival te komen naar Den Haag (was 14% in 2013, resultaten Blauw marktonderzoek bureau); - 3% meer overnachtingen gedurende de festivalperiode (25 april - 29 juni) in 2014 ten opzichte van dezelfde periode in 2013 (meting o.b.v. cijfers CBS). Realisatie - 53% van de bezoekers onderneemt een andere betaalde activiteit (=103% doelstelling behaald);

Zomercampagne Met de propositie “Hou je vakantiegevoel vast in Den Haag” of ‘Kom alvast in de Vakantiestemming én je heb je vrije tijd verdient” hebben we ingespeeld op de behoefte van de blauwe doelgroep (stijlvol en luxe, 18-34 jaar, geen kinderen). Hiermee werd Den Haag gepositioneerd als dé zomerbestemming van 26 mei t/m 22 september. We hebben hen bereikt met Google Adwords, display campagne obv RTB via Yieldr, banner op ov9292. nl en Facebookadvertising. Doelstellingen en KPI’s - Bereik van 5 miljoen impressies van 26 mei t/m 22 september; - 15.000 unieke bezoekers totaal aan de landingspagina op denhaag.com; - Deze bezoekers hebben minimaal 2 pagina’s bekeken; - 5% van de bezoekers op de landingspagina klikt door naar een van de partners; - pers/pr: • landelijke media aandacht; • elke geïnvesteerde euro levert € 100 aan pr waarde op. Realisatie - Bereik van 14 miljoen impressies van 26 mei t/m 22 septem ber (= 280% KPI ruimschoots gehaald); - 1.108 unieke bezoekers op Scheveningendenhaag.com; - 30.970 unieke bezoekers op denhaag.com/nl/zomer; - Totaal 32.078 unieke bezoekers op de campagnepagina’s ( =214% KPI ruimschoots gehaald); - Door het grote volume is de gemiddelde tijdsduur tijdens de hele campagne iets lager dan gemiddeld. 51 sec tov 59 sec.; - Het doorclickpercentage naar partners is meer dan 60%. In de huidige opzet is het niet te meten of deze ook daadwer kelijk op de website van de partner terecht komt; - Reisreportage Spoor van NS: stad en strand, oplage 1,3 miljoen aan pr-waarde xxxxxx; - Spread Scheveningen en Den Haag in VROUW van de Tele graaf. Oplage 100.000, pr waarde € 310.000.

Conclusie De campagne is zeer succesvol geweest. Dit met een groot bereik en een meer dan verdubbeling van het aantal bezoekers op de campagnepagina op basis van de KPI. Dit te meer omdat we de campagne low profile zijn gestart vanwege de vertraging in livegang van de nieuwe denhaag.com. De mooie resultaten zijn te danken aan een goede mix van inzet van online middelen en de keuze om het Vuurwerkfestival als grote trekker in de spotlights te zetten. Learnings voor toekomstige campagnes: - Het Vuurwerkfestival als grote trekker volgende zomer weer in de spotlight zetten; - Met de juiste boodschap werken Facebookadvertenties heel goed; - Pers/pr: Er is met dit seizoen meer te behalen op pr gebied door meer in te spelen op de actualiteit. De eerste zomerdag bijvoorbeeld en daar zelf de regie op voeren. Cultuurcampagne Najaar De insteek van de campagne was om de paarse doelgroep te inspireren met culturele activiteiten in Den Haag. Dit in de periode van 25 augustus t/m 31 oktober. Opgesplitst in 3 delen, de opening van het culturele seizoen ( 48 uur Den Haag), het weekend voor Prinsjesdag en het Vredesweekend. De NS was een grote samenwerkingspartner tijdens deze campagne. We hebben ondernemend paars ( 35-45) bereikt middels een online en printcampagne. Print: Advertentie in de cultuurbijlage van de Volkskrant, een advertentie in de uitkrant van Rotterdam en Amsterdam en een cultuuritem in Hollands Glorie (free publicity). Tijdens 48 uur Den Haag is een flyer verspreid om herhalingsbezoek te stimuleren. De NS heeft voor de campagne “Den Haag, stad van de maand” een landingspagina ingericht die werd aangejaagd met een printcampagne en een radiospot. De online media inzet: Google Adwords, display campagne via Yieldr, Facebookadvertising, banners en items in de Uitburonieuwsbrief van Utrecht, Amsterdam en Rotterdam. Doelstelling/kpi’s - Bereik van 2 miljoen impressies van 16 augustus t/m 31 oktober; - 10.000 unieke bezoekers aan de Cultuurtips-landingspagina; - 5.000 unieke bezoekers aan de Mijndenhaag-landings pagina; - 5% van de bezoekers op de landingspagina klikt door naar een van de partners; - 350 verkochte Prinsjesdagkaarten; - 2 samenwerkingspartners met als resultaat gezamenlijke publicatie / actie of delen van doelgroep inzicht; - pers/pr: • landelijke media aandacht; • elke geïnvesteerde euro levert € 100 aan pr waarde op. Realisatie - Bereik van 9.6 miljoen impressies van 16 augustus t/m 31 oktober. (= 480% KPI behaald); - 12.566 unieke bezoekers op de cultuurtipspagina (= 126% KPI behaald); - 6.302 unieke bezoekers op de mijndenhaagpagina (= 126% KPI behaald) - In de huidige opzet is het niet te meten of bezoekers ook Jaarverslag 2014

- - - - - - -

daadwerkelijk uitkomen op de website van de partner; 279 aantal kaarten verkocht. (= 80% KPI niet behaald); 1 grote samenwerkingspartner; Goede samenwerking met de NS, door samen de “Stad van de Maand” op te zetten hebben we een groot mediabereik gecreëerd; Er is met name met de persbewerking ingezet op Prinsjesdag en het koninklijke thema; de andere activiteiten werden ruimschoots gecovered door andere pr bureaus, zoals Publicity Company en Winkelman en van Hessen; Vorsten; tip. Oplage 38.000, pr waarde € 5.000; Oranje Boven: spread over Koninklijk Den Haag; oplage 450.000, pr waarde onbekend; Royalz: tips: oplage 45.000, pr waarde € 7.500; Een Vandaag; radio interview gids Remco Dörr op Prinsjesdag zelf.

Conclusie De campagne is succesvol geweest, aangezien de KPI’s ruimschoots zijn gehaald. Cultureel Den Haag heeft in het najaar van 2014 extra op de kaart gestaan o.a. door de samenwerking met NS als stad van de maand. Op de campagne zijn veel positieve reacties gekomen van de partners in de stad. Dit was een goede basis om de campagne in november en december voort te zetten. Pers/pr Hoewel heel succesvol en voldoende media aandacht, lag er dit jaar een risico in het aanstellen van verschillende pr bureaus voor de grote evenementen in deze periode. Een versnipperde aanpak kan leiden tot versnipperde en verwarrende boodschap. Als er volgend jaar wederom pr bureaus voor alle evenementen worden ingezet, is het belangrijk dat de regie voor het overkoepelende ‘ Den Haag’ verhaal bij Den Haag Marketing ligt. Verkennende gesprekken staan voor 2015 op de agenda met de gemeente. Cultuurcampagne Winter Deze campagne was een voortzetting van de cultuurcampagne in het najaar. Voor dezelfde paarse doelgroep met dezelfde boodschap. Wel werden actuele trekkers ingezet en zijn de bezoekers getipt over de campagnepagina “Ativiteiten van Koning Winter Den Haag”. Dit in de periode 1 november t/m 31 december. De doelgroep werd benaderd met voornamelijk een online campagne. De online media inzet: Google Adwords, display campagne via Yieldr en Facebookadvertising. Daarnaast is een advertorial ingekocht in de cultuurbijlage van de Elsevier. Doelstelling/kpi’s - Bereik van 3 miljoen impressies van 1 november t/m 31 december; - 10.000 unieke bezoekers aan de Cultuurtips-landingspagina; - 5.000 unieke bezoekers aan de Mijndenhaag-landings pagina; - 5% van de bezoekers op de landingspagina klikt door naar een van de partners. Realisatie - Bereik van 9.1 miljoen impressies van 1 november t/m 31 december (= 303% KPI gehaald); - 18.484 unieke bezoekers op de cultuurtipspagina (=185% KPI gehaald);

Jaarverslag 2014

- -

10.061 unieke bezoekers op de mijndenhaagpagina (=101% KPI gehaald); In de huidige opzet is het niet te meten of bezoekers ook daadwerkelijk uitkomen op de website van de partner.

Conclusie De campagne kpi’s zijn ruimschoots gehaald. Deze goede resultaten zijn te danken aan een goede optimalisatie van de online campagne. Er is geprofiteerd van de doorzetting van de najaarscampagne, waardoor niet vanaf het nulniveau is gestart. Door de rijke historie, met name van de Adwordscampagne , zijn snel goede CTR’s en clicks opgebouwd. De KPI formulering van de doorklik van partnerpagina’s worden in 2015 anders opgesteld om deze ook daadwerkelijk te kunnen meten. Wintercampagne 2014/2015 In de periode t/m februari stonden shoppen en uitwaaien centraal in de wintercampagne. Daarbij is er een indeling gemaakt in drie verschillende perioden qua focus: - 1 november t/m 24 december: kerstshoppen & uitwaaien. Focus campagne op heel Nederland m.u.v. Den Haag. - 27 december t/m 16 januari: sale. Focus campagne op Zuid-Holland m.u.v. Den Haag; - 17 januari t/m 14 februari: (romantisch/ Valentijn) uitwaaien & shoppen. Focus campagne op heel Nederland m.u.v. Den Haag. In de eerste periode is daarnaast speciaal aandacht geweest voor Koning Winter Den Haag zowel op het vlak van promotie als op samenwerking (participatie in de werkgroep). Doelstelling/kpi’s - 5 miljoen mensen bereikt in de maanden november, december, januari & februari; - 5.000 unieke bezoekers op landingspagina denhaag.com/ nl/winter vanuit grootregionaal (Zuid-Holland); - 20.000 unieke bezoekers op landingspagina denhaag/com/ nl/winter (inclusief Zuid-Holland); - Gemiddelde bezoekduur aan de landingspagina van minstens 1 minuut; - 5% doorclicks naar partners: musea, events, overnachtings partners; - pers/pr: • landelijke media aandacht voor het winteraanbod, combinatie met Beste Binnenstad; • elke geïnvesteerde euro levert € 100 aan pr waarde op. Realisatie - Ruim 15 miljoen mensen bereikt. (=300% KPI gehaald); - 7.428 unieke gebruikers op de landingspagina uit Zuid-Holland: (=147%, KPI gehaald); - 24.231 unieke gebruikers op de landingspagina inclusief Zuid-Holland: (=121%, KPI gehaald; - Gemiddelde bezoekduur aan de website 00:56 minuten: KPI niet gehaald; - Doorkliks naar partners: resultaat is helaas niet meetbaar, website doelen zijn anders ingesteld; - Spread in de Reiskrant van de Telegraaf over de december maand (verschijning eerste weekend december). Bereik

582.582, Pr waarde: 610.000; - Landelijke Wegeneractie halve pagina met uitwaaien en shoppen. Bereik 2,5 miljoen, telefoontjes: 2263. Pr waarde: 60.000; - Mercedes Magazine: Kerstmarkt, bereik: 110.000, pr waarde: 27.500; - Libelle: kerstmarkt en TINK; oplage 356.000, pr waarde: 40.000. Conclusie De campagne is succesvol geweest. De online KPI’s zijn vrijwel allemaal gehaald. Alleen de gemiddelde bezoekduur op de website blijft achter (is 1:05 op denhaag.com), het is echter lastig hier een verklaring voor te vinden. In de campagne is een duidelijk verschil te zien in de boodschap in de verschillende periodes. Dit heeft ook effect gehad op het succes: de campagne in december en de campagne voor Valentijn scoorden aanzienlijk beter dan de sale campagne. Kennelijk is hier meer vraag naar. Daarnaast zien we dat het voor de januari maand sowieso lastig is om het aanbod goed in de markt te zetten. Het is een rustige maand, met weinig vraag. Wil deze maand volgende jaren echter wel succesvoller worden weggezet dan is het essentieel dat de markt met goede initiatieven komt: leuke en scherpe hotelaanbiedingen bijvoorbeeld. Is dat niet het geval, dan zou het beter zijn om de marketingeffort in te zetten op de maanden waar er meer vraag is. In het traject zijn diverse learnings benoemd, waar timing een heel belangrijke van is. In het traject rondom Koning Winter Den Haag duurde het erg lang voordat de definitieve programmering rond kwam (uiteindelijk half november). Hierdoor was er vrijwel geen tijd meer over voor de marketing waarmee de potentie niet geheel benut is. Voor volgend jaar is het een aandachtspunt dat de programmering eerder rond is, zodat er voldoende tijd over blijft om de promotie te doen. Daarbij is de doorgang van de Royal Christmas Fair een belangrijke voorwaarde om de Koning Winter campagne nationaal aantrekkelijk te maken. Wat betreft de pers/pr aandacht: de veelheid aan activiteiten maakte met name de decembermaand landelijk interessant voor de media. De Kerstmarkt en TINK in combinatie met de Beste Binnenstad waren de meest populaire ingrediënten voor redactionele aandacht. Onduidelijkheid over Koning Winter en de Kerstmarkt maakte het tegelijkertijd moeilijk om in de long lead media te komen. Libelle en Mercedes Magazine zijn dan ook met bluf gepitched, met het risico op een foute vermelding. Als er eerder meer bekend is, kan er meer uitgehaald worden. NB. Vanaf 2015 werkt Den Haag Marketing met Coosto en kunnen ook online knipsels en sentiment gemeten worden. Toeristische website denhaag.com Tot halverwege 2014 heeft de oude versie van denhaag.com on line gestaan. Vanaf juli was denhaag.com “nieuwe stijl” on line. Daarmee werd de wens van een zelfstandige toeristische website werkelijkheid. Doelstelling - 10% groei t.o.v. de vorige website.

Realisatie - 19,6% groei in aantal bezoekers t.o.v de vorige website; - Totale stijging van 146% in bezoekersaantallen t.o.v. 2013; De nieuwe website denhaag.com is in juli 2014 gelanceerd, bestaande uit een Nederlandse, Engelse, Duitse en Franse variant. De samenwerking tussen gemeente, Den Haag Marketing, marktpartijen en ontwikkelaars is door een ieder als buitengewoon positief ervaren. Het resultaat is dan ook erg goed ontvangen. Alhoewel cijfermatig lastig precies te vergelijken met het oude denhaag.nl, is er qua gebruikers een enorme stijging te constateren. Het nieuwe denhaag.com is qua bezoekersaantallen met 100% gegroeid ten opzichte van de oude omgeving in dezelfde periode van 2013. Een vergelijking van het eerste halve jaar 2014 (oude website) ten opzichte van het laatste halve jaar 2014 (nieuwe website) laat een stijging van 19,6% van unieke bezoekers zien. Daarbij komt 78% uit Nederland, 8 % uit België, 5% uit Duitsland, 2% uit de VS, 1% uit de UK en 1% uit Frankrijk. Naast bezoek vanuit Den Haag en regio, komt het bezoek voornamelijk uit Noord-Holland, Brabant, Gelderland en Utrecht. Bestbezochte pagina’s van de website zijn die over Scheveningen, winkelen, attracties, het Mauritshuis en Kijkduin, naast de campagnepagina’s over cultureel Den Haag, de zomer en de winter. Grote pieken waren er vanwege het Vuurwerkfestival Scheveningen en het Oudejaarsfeest op de Hofvijver. Eén van de doelstellingen was de mensen in andere stadia van de customer journey te bereiken, dat wil zeggen tijdens het gebruik van andere apparaten. Dat is duidelijk gelukt. Bij het gebruik van de nieuwe website spelen mobiel en tablet een veel grotere rol. Oude website 1. desktop 79,84% 2. mobile 11,57% 3. tablet 8,59%

Nieuwe website 1. desktop 52,56% 2. mobile 26,25% 3. tablet 21,19%

Het bezoek in het tweede halve jaar van 2014 is als volgt: - - - - - -

Bezoeken: 518.666; Unieke bezoekers: 400.909; Pageviews: 1.709.256; Gem. bezoeken per maand: 86.444; Gem. bezoekduur: 00:02:17; Gem. pagina’s per bezoek: 3,30.

Oude en nieuwe bij elkaar opgeteld geeft het volgende beeld: - - -

Bezoeken: 1.046.522; Unieke bezoekers: 736.129; Pageviews: 3.298.671.

lokale instellingen in zo’n groot project, over zo’n lange periode en met zo’n goed resultaat kan als een unicum binnen citymarketing bestempeld worden. De stijging van bezoekers zal naar verwachting doorzetten, indien a) de integratie van de nog bestaande andere online kanalen goed verloopt in 2015 en b) er net als in 2014 budgettair fors kan worden ingezet op online advertising. Nieuwsbrieven In 2014 is de leisure nieuwsbrief uitgegeven. Doelstelling - 10% stijging aantal abonnees t.o.v. 2013. Realisatie - Tegen de 1.000 nieuwe inschrijvingen in 2014. Conclusie De cijfers hadden hoger kunnen zijn, indien bij de ontwikkeling van de nieuwe website de nieuwsbrieffunctionaliteit in de prioritering niet gesneuveld was. Om de inschrijvingen in 2015 harder te laten stijgen zijn er plannen gemaakt om a) de nieuwsbriefinschrijving te implementeren op denhaag.com, b) de verschillende nieuwsbrieven samen te voegen in de stijl van de website en c) verdergaande automatisering en targetting te gaan toepassen.

4.2 Convention Bureau Congressen versterken het profiel en de positionering van de stad en leveren een bijdrage aan de plaatselijke economie en werkgelegenheid door middel van gegenereerde bestedingen. Het Convention Bureau houdt zich bezig met de promotie van Den Haag als internationaal aantrekkelijke congresbestemming en het werven van meerdaagse congressen. De strategie van het convention bureau is erop gericht om zoveel mogelijk direct, persoonlijk contact met meetingplanners te bewerkstelligen. Daartoe worden diverse internationale beurzen bezocht, worden er een aantal netwerkbijeenkomsten in de belangrijkste geografische markten georganiseerd en worden prospects individueel of in groepsverband uitgenodigd om Den Haag met eigen ogen te ervaren. Er wordt ook via nieuwsbrieven en in selecte print media geadverteerd. Dit doen wij door: - het creëren van een top-of-mind positie bij congresorga nisatoren; - identificatie van nieuwe leads en het uitbrengen van kandidaatstellingen; - sales support ten behoeve van partners door middel van het beschikbaar stellen van kennis, netwerken en onder steuning. In 2014 zijn daartoe volgende activiteiten verricht:

Conclusie Het nieuwe denhaag.com kan aan de hand van de cijfers een succes genoemd worden. Maar ook de stadsbrede samenwerking tussen gemeente, een destinatiemarketingorganisatie en Jaarverslag 2014

Marketing Ondersteunend aan deze activiteiten is er een nieuwe Meeting Planner’s Guide uitgebracht en is er met name voor de cor-

Jaarverslag 2014

Activiteit

Locatie

Marktsegment

Omschrijving

Client Dinner

Brussel

Gecombineerd

relatiebeheer

Meetings Space

Madrid

Corporate

workshop

M&IT Awards

London

Corporate

relatiebeheer

Associations Congress

Parijs

Associatie

congres

Kingsday Dinner

London

Corporate

relatiebeheer

ICCA Association Expert Seminar

Frankfurt

Associatie

workshop

IMEX Frankfurt

Frankfurt

Gecombineerd

beurs

M&I Forum

Istanbul

Associatie

workshop

Meetings Show

London

Gecombineerd

beurs

Famtrip UK

Den Haag

corporate

ontvangst

C&IT Awards

London

Corporate

Relatiebeheer

IMEX America

Las Vegas

Gecombineerd

beurs

Mauritshuis Dinner

Den Haag

Associatie

Relatiebeheer

ICCA Congress

Antalya

Associatie

Congres

UIA Roundtable

Dublin

Associatie

Workshop

EIBTM

Barcelona

gecombineerd

beurs

porate markt een awareness-campagne ontwikkeld (Golden Opportunity Campagne)

24 gewonnen rfp’s.

Realisatie - 53 gegenereerde leads; - 18 gewonnen rfp’s.

De Golden Opportunity campagne is in 2014 voor het eerst ingezet op de beurzen. Het betrof een 0-meting, zonder dat er vaste kpi’s waren geinstalleerd. Na een trage opstart heeft er mede door de gevoerde campagne beduidend meer traffic gezorgd op onze beursstanden afgekomen. In totaal hebben zijn er 300+ profielen gegenereerd waarvan er 120 relevant waren. In 2015 zullen wij de campagne verder ontwikkelen en kpi’s installeren in termen van gegenereerde awareness en traffic op de stand. Corporate marktbewerking Creëren van top-of-mind positie bij internationale meetingplanners om zo leads en RFP’s te genereren. Hiertoe werden ingezet activiteiten in de sfeer van relatiebeheer, beursdeelname en netwerksessies, alsmede persoonlijke verkoop. Doelstelling/kpi’s - 40 gegenereerde leads;

Als absolute highlight is Den Haag in 2014 in Londen verkozen tot beste conventionbureau buiten het Verenigd Koninkrijk, mede en met name door de inzet van de UK projectmanager. Op de UK corporate markt zijn er een behoorlijk aantal relatie-evenementen en activiteiten gerealiseerd om de top-of-mind positie te versterken en te behouden. Door de projectmanager zijn er 33 offertes uitgebracht en 6 evenementen gecontracteerd. Verder zijn de aanvragen die binnen kwamen krijgen voornamelijk medium sized meetings (50-250 pax), assistentie voor off site venues (galas, diners etc), meetcentives en een toenname in incentive aanvragen. Aantallen aanvragen die direct bij het CB binnenkomen zijn echter minimaal. Dit komt voornamelijk door de zeer krappe bezetting. De ervaring leert ook dat de corporate klant vaak direct naar de venues gaat om tijd te winnen. Goede samenwerking met de locaties is echt nodig, en dit wordt ook steeds beter. Den Haag blijft moeilijker te verkopen door secundaire locatie en gebrek aan juiste hotel venues voor groepen tot 500-600 pax. Corporates neigen meer naar een hotellocatie (alles onder een dak) dan naar een congrescentrum. Maar de markt trekt zeker aan dus voor 2015 zijn er genoeg kansen. Conclusie Al zijn in 2014 niet alle targets behaald op het corporate segment, gezien de aantrekkende markt en de voorgenomen uitbreiding van het Convention Bureau zijn er volop kansen. In 2015 wordt nog sterker met de locaties samengewerkt om de business binnen te halen. Ook zullen de samenwerkingsverbanden met het NBTC en partners uit andere steden aangehaald moeten worden en zal er gekeken worden naar pro actieve promotie bij de grotere agencies in Belgie, Duitsland en de UK. Verder moet het meetcentive product ontwikkeld worden, want ook dat segment biedt kansen.

Associatiemarktbewerking Identificeren potentiële congresorganisatoren, kandidaatstellingen uitbrengen en deze ondersteunen. Hiertoe werden ingezet activiteiten in de sfeer van onderzoek, persoonlijke acquisitie, beursdeelname en relatiebeheer. Doelstelling/kpi’s - 15 gegenereerde leads; - 9 RFP’s/kandidaatstellingen. Realisatie - 45 leads; - 28 RFP’s/kandidaatstellingen. Op de associatiemarkt is er geinvesteerd in uitbreiding van het digitale bidbook en zijn er testimonials van congresorganisatoren gefilmd tijdens congressen in Den Haag. Tevens heeft er met een select aantal partners een workshop plaatsgevonden hoe succesvol kandidaatstellingen te verrichten. Er zijn door de projectmanager op de associatiemarkt een tiental offertes en bids uitgebracht. Hiervan zijn er in 2014 3 omgezet in concrete boekingen. De exacte redenen waarom bids/ offertes worden verloren, zijn niet altijd duidelijk. Hier wordt wel altijd navraag naar gedaan, soms is de internationale organisatie niet open geweest in het aangeven van hun exacte wensen en eisen, soms voldoen we niet (te groot, te klein, te duur). Wat wel opvalt is dat er diverse malen na het verliezen van een internationaal congres, een aanvraag werd gedaan voor nationale bijeenkomsten. Deze trend lijkt zich in 2015 voort te zetten. Conclusie Op de associatiemarkt zijn de targets behaald. Er zit nog veel meer potentie in Den Haag als internationale congresstad. In 2015 zal de projectmanager naast het onderhouden en verder uitwerken van het in het verleden opgebouwde netwerk, vooral werken aan het verder in kaart brengen en opbouwen van relaties in het (para)medisch cluster in Den Haag. Hier liggen aantoonbaar kansen in samenwerking tussen Den Haag, Delft en de Medical Delta. Zo zal er ook - na de beoogde personele uitbreiding van het CB - extra saleskracht worden gezet op de diverse andere clusters waar Den Haag sterk in is.

4.3 Collectieve cultuurmarketing en Haags Uitburo Collectieve cultuurmarketing Voor de collectieve cultuurmarketing wordt uitgegaan van de strategienota “Collectieve Cultuurmarketing Den Haag” van LAgroup (2010). Het advies hierin was om het Haagse cultuuraanbod te presenteren middels één geïntregreerde en kwalitatief hoogwaardige website, waarbij de combinatie gemaakt wordt met het complete vrijetijdsaanbod. Vanaf 2012 hebben de Haagse culturele sector, de gemeente Den Haag en Den Haag Marketing hieraan gewerkt. Resultaat was in 2014 het denhaag.com-platform. Met denhaag.com is het mogelijk geworden cultuur als relevant(er) onderdeel mee te nemen in onze overall destinaJaarverslag 2014

tiemarketing. (Den Haag Marketing voert immers geen campagnes voor afzonderlijke sectoren, maar zet de stad als geheel in de markt). Naast het gegeven dat het culturele aanbod via landingspagina’s (bv. 48 uur), op organische wijze (Google) én via social media (m.n. Twitter en Facebook) de inwoners van Den Haag bereikt, wordt cultuur ook expliciet meegenomen in campagnes gericht op nationale en internationale bezoekers. De 2014-campagne http://denhaag.com/nl/cultuurtips was zelfs gecentréérd rond het cultuuraanbod. Daarmee is haagsuitburo.nl redundant geworden. Ook omdat dit kanaal, ondanks succes in de afgelopen jaren, inmiddels tegen technische beperkingen oploopt, een gedecimeerde landelijke branding en financiële dekking heeft. Het voorstel is dan ook om in 2015 de Uitburo-kanalen te integreren binnen denhaag.com. Overeind blijft daarbij de doelstelling van cultuurparticipatie door het complete culturele aanbod, van klein tot groot, onafhankelijk en breed onder de aandacht te brengen bij de inwoners van Den Haag en regio. denhaag.com voor inwoners Dat denhaag.com zich qua cultureel aanbod op bezoekers én inwoners richt, zoals ook als uitgangspunt bij het platform is gedefinieerd, blijkt uit de cijfers: - 22,5% van het totale sitebezoek kwam in 2014 uit Den Haag, en 45,5% uit Zuid-Holland; - 40% van het aantal bekeken pagina’s op denhaag.com is cultuurgerelateerd; - In de tweede helft van 2014 is de Nederlandse vandaag- agenda 14.660 keer bekeken (dit is één van de agenda vormen). De herkomst van deze bezoekers is organisch via Google én via door ons geplaatste berichten op social media; - 42% van de bezoekers kwam naar de website via Google. Het grootste aandeel hierbij heeft Zuid-Holland en binnen de provincie Den Haag. Door te investeren in goede tech niek én goede content vinden mensen dus vanzelf wat ze zoeken op denhaag.com; - denhaag.com wordt in tegenstelling tot haagsuitburo.nl veel meer ter plekke gebruikt, wat blijkt uit de cijfers van de apparaten: op mobiel 27% en op tablet 22%; - Indien haagsuitburo.nl wordt geïntegreerd binnen de nieuwe website, worden alle relevante pagina’s direct geleid naar identieke pagina’s op denhaag.com. Hierdoor ontstaat er geen tot nauwelijks verlies van bezoekers die voorheen hun cultuurinformatie bij het Haags Uitburo vonden. VVV Uitburo VVV Uitburo Spui ontving in 2014 10% meer bezoekers. Hieronder de verschillende herkomst landen of gebieden. lokaal regionaal rest nationaal totaal Nederland Duitsland België GB/Ierland

2014 2013 verschil % 30.726 29.745 3% 4.432 5.021 -12% 25.376 23.315 9% 60.534 58.081 4% 17.785 14.004 27% 4.899 3.718 32% 10.122 8.369 21%

Jaarverslag 2014

Frankrijk Spanje Italië Europa overig Totaal Europa Totaal buiten Europa Totaal

3.933 6.138 1.719 2.806 47.402 10.932 118.868

2.971 32% 6.435 -5% 1.518 13% 2.741 2% 39.755 12% 9.943 9% 107.779 10%

Behalve regionaal (-12%) laten alle onderscheiden gebieden een stijging in bezoekers zien: Lokaal Rest nationaal Totaal Nederland Totaal Europa Buiten Europa Totaal

3% 9% 4% 12% 9% 10%

Meer dan 20% van de vragen van bezoekers betreffen direct musea en theaters. Op het Spui en decentraal (VVV Informatiepunten, congressen, beurzen en evenementen) zijn van de cultuur partners respectievelijk circa 90.000 en bijna 80.000 folders en brochures verspreid. De functie van VVV Uitburo Spui voor het culturele veld wordt in 2015 versterkt door de komst per augustus van de dagkassa van het Zuiderstrandtheater. Vooruitblik Vooruitkijkend naar 2015 is er een aantal ontwikkelingen dat denhaag.com veel beter positioneert dan haagsuitburo.nl. Allereerst willen de bestaande en nieuwe koepelinitiatieven Den Haag Danst! en Jazz070 graag voor hun online presentie opgaan in denhaag.com. Verwachting is dat meer partijen hier gebruik van willen gaan maken, dan wel van de denhaag.com-API, zoals JIP Den Haag. Daarnaast biedt denhaag.com voor collectieve cultuurcampagnes hét ideale platform, omdat hier samenkomt en te combineren valt. Op eigen initiatief is hier in 2014 http:// denhaag.com/nl/48-uur voor gemaakt. In 2015 hebben De Appel en het NT hun collectieve campagne “Geloof, Hoop & Den Haag” laten landen op denhaag.com. Haags Uitburo - website Op haagsuitburo.nl is altijd de meest actuele culturele en toeristische agenda van de regio te vinden plus tips van de redactie, nieuws, kortingen en acties.

komt tegen de 39%. Daarmee bedient de website van het Uitburo op organische wijze de behoefte van mensen in de regio, die op zoek naar leuke activiteiten. Conclusie Na jarenlange forse stijgingen is het verkeer in 2014 gedaald op de website van het Haags Uitburo. Dit is echter geenszins verwonderlijk: met de ontwikkeling van de nieuwe website denhaag.com was er a) significant minder redactionele kracht beschikbaar voor de Uitburo-website, b) ontstond er met denhaag.com een beter platform waar mensen cultuurinformatie kunnen vinden, c) werd er meer verkeer geleid naar denhaag. com in plaats van haagsuitburo.nl. Plan voor 2015 is om de Uitburo-website compleet te integreren in denhaag.com, en daardoor het culturele aanbod beter te combineren met het andere vrijetijdsaanbod. De culturele sector zelf is hier een groot voorstander van. Haags Uitburo - Uitmail De Uitmail biedt vrijetijdstips en -aanbiedingen op maat en wordt standaard eenmaal per maand verstuurd. Extra mails worden verstuurd voor festivals en vakantieperiodes. In totaal zijn in 2014 net als het jaar ervoor 31 nieuwsbrieven verzonden. Doelstelling 2014 - 12.000 actieve Uitmail-abonnees Realisatie Eind 2014 waren er 11.624 actieve abonnees (waarbij alle uitschrijvingen, dubbele en inactieve mailadressen er uitgefilterd zijn). Conclusie Het aantal Uitmail-abonnees is weliswaar gestegen, maar de doelstelling is niet gehaald. Ook hier speelt met name de verminderde redactionele capaciteit door de ontwikkeling van denhaag.com een rol. Plan is om de Uitmail in 2015 samen te voegen met andere nieuwsbrieven en de eenduidige stijl van de website over te nemen. Haags Uitburo - Uit-app De gratis Uit-app is een gezamenlijk product van de Uitburo’s en biedt de complete uitgaansagenda aan. Doelstelling 2014 - 160.000 downloads totaal voor beide apps aan het einde van 2014.

Doelstelling 2014 - bezoeken: 310.000; - unieke bezoekers: 210.000; - pageviews: 1.425.000.

Realisatie - de Uit-app was in 2014 in totaal meer dan 180.000 keer gedownload; - de Uit-apps worden na Amsterdam nog steeds het meeste in Den Haag gebruikt.

Realisatie - bezoeken: 282.776 (354.098 in 2013); - unieke bezoekers: 198.886 (236.177 in 2013); - pageviews: 1.395.345 (1.550.554 in 2013). Daarbij komt het meeste verkeer uit Zuid-Holland (67%), NoordHolland (14%), Brabant (4%) en Utrecht (3%). Uit Den Haag zelf

Conclusie De Uit-app blijft met z’n hoge aantal installaties en z’n goede beoordelingen een buitengewoon succesvolle mobiele app. Desalniettemin is a) de propositie afgezwakt en b) het onderhoud vrij prijzig nu er nog maar weinig Uitburo’s over zijn, en c) zet Den Haag Marketing nu vol in op de responsive nieuwe

website denhaag.com. Plan zal daarom zijn om de gebruikers van de Uit-app zo veel mogelijk te wijzen op die website en in 2015 het beheer van de app stop te zetten. Haags Uitburo - UITpas Doelstelling - 5.500 (110% van resultaat 2013) passen.

4.5 The Hague Online Media Center Het The Hague Online Media Center (OMC) is gratis beschikbaar voor vertegenwoordigers van de binnen- en buitenlandse media, de binnen- en buitenlandse reisindustrie en andere zakelijk geïnteresseerden. Deze kunnen rechtenvrije bestanden downloaden om deze vervolgens in hun communicatie over de stad Den Haag en de badplaatsen Scheveningen en Kijkduin te gebruiken. Het OMC is te bereiken via www.thehagueomc.com.

Realisatie 2014 - 4.450, waarvan 2902 uit Den Haag en 1548 uit de regio. Conclusie Terugblikkend op 2014 zien we na de forse daling van het aantal UITpassen in 2012 en 2013 een iets minder sterke daling in 2014. Inmiddels is een voorstel over de UITpas uitgegaan naar de podia met voorstellen ter verbetering van het noodzakelijke commitment vanuit de podiumsector en de propositie. Zonder hernieuwde afspraken en een duidelijk commitment vanuit de sector is het voorstel de UITpas uit te faseren in de aankomende jaren.

4.4 Evenementendesk De evenementendesk opereert tussen de gemeente, de evenementensector en het publiek. Een ondersteunende afdeling waarvan de vraag is of de activiteiten thuishoren bij Den Haag Marketing. De rol en meest logische plek voor de evenementendesk wordt meegenomen in de door de gemeente nieuw op te stellen evenementenvisie. Doelstellingen - Regievoering evenementenkalender Den Haag; - Advisering evenementenorganisatoren; - Secretariaatvoering onafhankelijke Adviescommissie grootschalige publieksevenementen. Realisatie - De evenementenkalender wordt actief bijgehouden en gepubliceerd op www.denhaagmarketing.com . - Op adviesgebied over evenementen heeft de evenemen tendesk in 2014 25 organisaties advies gegeven met betrekking tot de realisatie van hoofdzakelijk nieuwe evenementen; - Secretariaatvoering heeft plaatsgevonden en het advies is aangeboden en overgenomen door de wethouder. Conclusie De taken die behoren bij de evenementendesk zijn met goed gevolg uitgevoerd in 2014. Voor de toekomst moet opnieuw worden gekeken naar de organisatorische inbedding van de taken , rollen en verantwoordelijkheden van de evenementendesk van DHM, waarbij de voorkeur er naar uit gaat om deze weer over te dragen aan de gemeente. DHM spreekt de wens uit voor één bureau bij de gemeente die alles van aanvraag tot evaluatie verzorgt Eén evenementenbureau waar alle disciplines in vertegenwoordigd zijn die nodig zijn om tot de besluitvorming over een evenement te komen (adviesfunctie richting organisatoren, vergunningen, subsidieloket etc.). Jaarverslag 2014

Doelstelling - 20% stijging in het overall gebruik t.o.v. 2013. Realisatie Per 31 december 2014 hebben in totaal 2.741 unieke gebruikers zich voor het OMC geregistreerd. In totaal bezochten zij in 2014 in totaal 14.484 keer het OMC en bekeken zij gezamenlijk meer dan 160.466 pagina’s. Het totale aantal bezoeken steeg met 6% en het aantal downloads (in Mb) steeg met 3%. Het aantal bezochte pagina’s en het aantal hits vertoonden een lichte daling to.v. dezelfde periode in 2014. De definitieve statistieken van het gebruik van het The Hague Online Media Center in 2014 laten ten opzichte van 2013 de volgende cijfers zien: - - - - -

unieke bezoekers: + 69%; aantal bezoeken: + 6%; pagina’s: -11%; hits: -8%; downloads in MB: + 3%.

Conclusie Het aantal unieke bezoekers van het OMC steeg in 2014 met bijna 70% t.o.v. 2013. De overige gebruikscijfers vertonen een lichte stijging dan wel daling in vergelijking met een jaar eerder. Het OMC voorziet duidelijk nog in een behoefte. Een regelmatige aanvulling c.q. verversing van het aanbod van het materiaal op het OMC is echter van groot belang om het gebruik te stimuleren.

foto: Jazzy Hartog

Jaarverslag 2014

foto: Wilmar Dik

Jaarverslag 2014

5. VVV Den Haag Wat maakt een bezoek aan Den Haag tot een succes? Bezoekers willen goed geïnformeerd worden, bezoekers willen vriendelijk behandeld worden en bezoekers willen hun bezoek “meenemen” naar huis. VVV Den Haag maakt zich sterk om deze voorwaarden goed in te vullen en werkt permanent aan de verbetering van de kwaliteit. Het doel van VVV Den Haag is om bezoekers meer in de stad te laten doen dan zij aanvankelijk van plan waren.

Partners van Den Haag Marketing kunnen hun promotieboodschap op de schermen boven de VVV-balie laten vertonen. Een beeld duurt 12 seconden en komt gemiddeld 134 maal tijdens de openingstijden per dag voorbij. Het betreft een veelheid aan beelden van algemene informatie tot info over concerten, tentoonstellingen, excursies, etc. Hier een overzicht per sector van het aantal beelden (vanaf juni 2014):

De drie belangrijkste werkvelden van VVV Den Haag zijn: informatievoorziening, verkoop producten & diensten en city hospitality. In het volgende wordt verslag gedaan van de stand van zaken van de uitvoering na het eerste halfjaar van 2014.

- - - - - - -

5.1 Versterken informatievoorziening Het uitgangspunt is nog steeds “Zoek de bezoekers op”, probeer het bereik van de bezoeker te vergroten en zorg dat de kwaliteit van de informatie optimaal is. Goede informatie die breed toegankelijk is verhoogt ook het gevoel van gastvrijheid bij de bezoeker. De hieronder genoemde maatregelen richten zich op de dagbezoeker en de verblijfsbezoeker (zakelijk en leisure). Bezoekersstijging 5% De verplaatsing van VVV Haags UITburo naar de bibliotheek in 2011 moest meer bezoekers opleveren. Het uitgangspunt “Zoek de bezoeker op” heeft in de voorafgaande drie jaar tot veel activiteiten geleid: city hosts bij evenementen, hospitality desks bij internationale congressen en zes decentrale VVV Informatiepunten in de stad. Het effect van deze maatregelen werd neergelegd in een ambitieuze doelstelling voor 2014. Doelstelling - Stijging bezoekersaantal VVV HUB Spui met 5%; - Bezoekersaantal decentrale activiteiten 50.000. Realisatie - Het aantal klantcontacten van VVV HUB Spui is ten opzichte van 2013 met 10% gestegen naar 118.868, bovenregionaal 9% stijging en internationaal 17%. Duitsland, Groot-Brittan nië en Spanje zijn nummer 1, 2 en 3. Het gaat hier om bezoe kers waarmee daadwerkelijk contact is. Het totaal bezoek aan de VVV vestiging wordt niet geteld (via een deurteller) omdat ook bezoek voor de bibliotheek en de horeca binnen komt. Deze bezoekers nemen echter vaak een toeristische folder mee. Op het Spui zijn 157.948 folders (naar onder werp) gedistribueerd: - musea 41.963 - attracties 19.094 - excursies 20.419 - restaurants 2.549 - evenementen 29.517 - Gem. DH/DHM 39.976 - regio 4.030 - landelijk 400

22 musea 11 attracties 31 excursiepartners 15 theaters 7 regiopartners 20 ticketverkoop 22 DHM,DOB,Atrium

1.540.875 636.210 1.342.170 756.045 250.875 489.645 822.665

- Bijna 53.000 bezoekers werden bereikt met decentrale VVV activiteiten: de dienstverlening via de shop-in-shops en de aanwezigheid bij congressen en evenementen. Bij congres sen voeren Nederlanders de rij aan, gevolgd door Noord Amerika, Duitsland, Groot-Brittannië en Frankrijk. Ook bij de evenementen is Nederland eerste. Duitsland, Spanje, Australië, Zuid Afrika en Engeland zijn de volgers. De invloed van het WK Hockey is zichtbaar met een kleine 2.000 klant contacten.

Decentraal (VVV Informatiepunten, congressen, evenementen) werden in 2014 123.907 folders verspreid over de volgende categorieën:

Op een vijftal plaatsen in de stad bevindt zich een touchscreen met toeristische informatie. Het gebruik was in 2014 als volgt:

- - - - -

- Musea - Attracties - Excursies - Restaurants - Evenementen - Gem. DH/DHM - Regio

55.456 16.840 15.632 1.940 6.630 30.153 3.376

VVV Uitburo Spui 9.963 VVV Informatiepunt AKO Nieuws & Media* 4.070 VVV Informatiepunt NH Atlantic 12.002 VVV Informatiepunt City Mondial 193 NS Servicewinkel op CS** 2.919

vanaf april 2014; ** vanaf juli 2014

Ten opzichte van 2013 (gebruik ca. 22.000) is het touchscreengebruik gestegen tot 29.147 gebruikers waarbij twee screens in de loop van 2014 in gebruik zijn genomen. In de NS Servicewinkel op station CS is als proef een touchable versie van denhaag.com geïnstalleerd. Hier is ook het aantal pageviews (totaal 16.893) geïnventariseerd:

- Nederlands - Engels - Frans - Duits

8.442 4.965 1.773 1.713

Het WK Hockey (in juni) en het EK Beach Volleybal (in juli) moeten nog apart worden genoemd. Bij deze sportevenementen en op een aantal side toernooien (bij de hockeyclubs Klein Zwitserland en Rotterdam zij informatiestands ingericht. Ook hier zijn veel bezoekers van informatie over de stad voorzien, zijn duizenden folders van musea en attracties verspreid en zijn ook Den Haag producten verkocht. Conclusie De doelstellingen zowel voor centraal als decentraal zijn ruim gehaald. Bij VVV Spui komen meer bezoekers binnen. Bezoekers die een folder pakken zonder contact met de medewerkers worden echter niet geteld. Ook de fysieke klantcontacten op de decentrale informatiepunten worden niet geregistreerd. Touchscreen-gebruik en aantallen gedistribueerde folders geven echter een goed beeld van het bezoek decentraal. Wat opvalt is een sterk uiteenlopend gebruik van de touchscreens. Absoluut is het gebruik echter met 30% gestegen. Het aantal gebruikers en pageviews in de NS Servicewinkel op station CS biedt perspectief voor het gebruik van de touchable versie van denhaag.com. Voor de komende jaren blijft echter de opgave vanuit de VVV meer direct in contact te komen met bezoekers. Onderzoek geeft aan dat na contact met de VVV bezoekers meer in de stad doen en dus meer omzet genereren. Optimaliseren distributienetwerk In het partnerplan hebben recreatieve en zakelijke partners het recht op distributie van hun promotiefolders. Voor ca. 50 partners worden folders gedistribueerd in VVV-HUB Spui en in de diverse VVV Informatiepunten in de stad. Er heeft kwantitatieve monitoring plaats. Verder wordt de toeristische informatiegids Welkom in Den Haag op ruim 300 plaatsen in Den Haag gedistribueerd. De doelstelling is het distributienetwerk te optimaliseren door de beschikbaarheid van de folders en de informatiegids zeker te stellen. Voor ca.10- 15 druk bezochte plaatsen in Den Haag en omstreken (stations, RTHA, vakantieparken, etc.) wordt gezorgd dat altijd voldoende informatiemateriaal aanwezig is. Doelstelling - Actieve distributie naar 10 - 15 locaties.

toeristische informatiegids Welkom in Den Haag en/of folders voorzien: - - - - - -

VVV HUB Spui; VVV Informatiepunten NH Atlantic, City Mondial, Museumshop Den Haag, Kantoorboekhandel De Vulpen; Nieuw: VVV Informatiepunten AKO Scheveningen en Museum Rijswijk; Nieuw: Servicewinkel NS Station Den Haag Centraal; Informatiebalie Rotterdam The Hague Airport; Vakantiepark Kijkduin.

Kantoorboekhandel De Vulpen moest echter in de loop van 2014 haar deuren sluiten en de Museumshop Den Haag heeft de toeristische informatiefunctie afgestoten. Aanvulling is nog niet gerealiseerd. Conclusie Kwantitatief is de doelstelling niet gehaald. Twee distributiepunten (boekhandel De Vulpen en Museumshop Den Haag) vielen weg, dus de uitspraak halverwege het jaar dat de doelstelling gehaald zou worden werd geen realiteit. Zeventalig vouwfolder In 2013 is een vouwfolder in vijf talen (Frans, Duits, Spaans, Italiaans en Chinees) ontwikkeld. De belangrijkste attracties en musea worden in de folder genoemd. Lay out en informatiewaarde van de folder wordt verbeterd in 2014 en het streven is via gerichte distributie een stevige basis te leggen voor het bereiken van de internationale doelgroep. Overwogen wordt Engels, Portugees en Russisch als talen toe te voegen. Met deze uitbreiding in printversies wordt aangesloten bij het meervoudig taalgebruik op denhaag.com, touchscreens en e learning modulen voor touroperators. Doelstelling - Distributie 5.000 exemplaren anderstalige vouwfolder; - Toevoegen van Engelse, Portugese en Russische versie. Realisatie De Frans-, Duits-, Spaans-, Italiaans en Chineestalige folder is in verbeterde vorm verschenen. In het tweede halfjaar zagen ook een Russisch- en Engelstalige folder het licht. Gezien de lage bezoekerscijfers is het besluit om een Portugeestalige folder te maken aangehouden. Wel is de vouwfolder ook in het Nederlands verschenen, met name bedoeld om de bezoeker in de NS Service-winkel op station Den Haag Centraal van de eerste informatie te voorzien. Het aantal vouwfolders dat gedistribueerd is:

Realisatie De lente - zomereditie van de toeristische informatiegids Welkom in Den Haag is in een oplage van 75.000 in maart gedistribueerd naar 306 adressen in de stad of regio, naar 45 landelijke adressen en op 16 congressen, beurzen of evenementen. De herfst - wintereditie in september in een oplage van 50.000 naar het zelfde distributienetwerk en op ca. 10 congressen, beurzen of evenementen. De volgende locaties worden op een actieve manier van de Jaarverslag 2014

- Nederlands - Engels - Duits - Frans - Spaans - Italiaans - Russisch - Chinees

1.000 1.000 6.500 3.200 2.900 2.500 1.000 750

Jaarverslag 2014

Conclusie Op de Portugese folder na wordt deze doelstelling gerealiseerd. Hoewel “iedereen Engels spreekt” bestaat bij de markt (hotels, congresorganisatoren, travel trade en de VVV) toch sterk behoefte aan een compacte folder die meertalig beschikbaar is. Vaak is de mening dat de gastvrijheid met deze folders van de internationale stad Den Haag wordt bevorderd. Voor het eerste contact met de bezoeker op station Den Haag Centraal is een Nederlands-talige en Engelse folder beschikbaar. Welkom in Den Haag “nieuwe stijl” In 2014 verscheen de toeristische informatiegids Welkom in Den Haag “Nieuwe stijl”. Het in 2013 gehouden Blauw consumentenonderzoek is de basis voor de nieuwe stijl. Ook wordt een waarde aan de gids gekoppeld. De nieuwe stijl wordt met name bepaald door optimalisatie van de informatiewaarde en eisen vanuit de verkoopbaarheid. Doelstelling - Distributie/verkoop 125.000 exemplaren (bij 2 x per jaar verschijnen). Realisatie De nieuwe titel van de toeristische informatiegids is “This is The Hague”. Deze titel is voor het eerst te vinden op de Herfst-Winter editie 2014/2015 die in september 2014 is verschenen. De titel This is The Hague wordt ook als basistitel op de vernieuwde toeristische website denhaag.com gebruikt. In totaal verscheen Welkom in Den Haag/ This is The Hague in een oplage van 75.000 (lente-zomer editie) en 50.000 (herfstwinter editie), dus 125.000 in totaal. VVV Uitburo Spui verstrekt de meeste gidsen namelijk 31.200. Daarnaast wordt de informatiegids op ruim 300 plaatsen in de stad en de Haagse regio verspreid. De top 10 van deze distributiepunten in 2014 is: - 1. - 2. - 3. - 4. - 5. - 6. - 7. - 8. - 9. - 10.

5.850 4.050 3.550 3.460 2.260 250 1.800 1.750 1.500 1.400

de Haagse Hotelschool. Deze modules zijn vooral ontwikkeld voor de vrijwilligers van het project De Ambassade van Den Haag. Vrijwilligers die bezoekers van het WK Hockey wegwijs maakten op allerlei plaatsen in de stad. Het streven dat in 2013 gestalte heeft gekregen om ook de toeristische kennis van externe front office medewerkers (hotels, attracties, musea en podia) te versterken werd in 2014 doorgezet. Doelstelling Bereik 300 front desk medewerkers Haagse toeristische, culturele en museale sector. Realisatie De modules kennen onderstaande aantalen gebruikers: - Basismodule toeristische informatie 86 - Excursiemodule 45 - Module 200 jaar Koninkrijk 44 - Module Vrede en Recht 44 - Module gastvrijheid (kort) 33 - Module gastvrijheid voor hosts (lang) 79 - Module gastvrijheid voor hosts (kort) 303 Conclusie E learning is in 2014 in algemene zin een succes geweest. Ruim 600 personen doorliepen een E learning module. Dit hoge aantal is ook te danken aan het inzetten van e learning voor het Ambassade van Den Haag project. Professioneel (intern Den Haag Marketing en front office medewerkers van de toeristische sector) hebben ca. 250 personen een e learning module gevolgd.

NS Servicewinkel Duinhorst AKO Scheveningen Kijkduinpark Hotel Crowne Plaza NH Hotel Atlantic Mövenpick Hotel Easy Hotel Duinrell Camping Delftse Hout

Conclusie Met het verspreiden van 75.000 informatiegidsen vanaf maart 2014 en 50.000 in vanaf september 2014 is de doelstelling gehaald. Brede inzet E learning In 2012 en 2013 zijn de E learning modules Basiskennis Toerisme, Excursieprogramma, Koninklijke Stad en Internationale Stad van Vrede en Recht ontwikkeld. Medewerkers van Den Haag Marketing (front office medewerkers van de VVV en van hotelrecepties in het bijzonder) doorliepen de modules. In 2014 is een uitgebreide en een kleine module met als onderwerp Gastvrijheid ontwikkeld door het lectoraat City Hospitality van

Nieuw VVV Informatiepunt Scheveningen Bad Na de sluiting in november 2013 van VVV Informatiepunt De Pier werd in Scheveningen Bad in april een nieuw VVV Informatiepunt geopend volgens de shop in shop constructie: VVV Informatiepunt Ako Nieuws & Media. Doelstelling - Realiseren van 30.000 klantcontacten. Realisatie VVV Informatiepunt AKO Media in Scheveningen Bad is in april 2014 gestart als alternatief voor het gesloten informatiepunt

VVV De Pier. Beide informatiepunten zijn andersoortig van aard: de een een zelfstandige unit met seizoensgebonden openingstijden, de ander een shop in shop het gehele jaar open. Voor 2014 werden de klantcontacten, het gebruik van het touchscreen en het aantal verstrekt folders geregistreerd. Deze meting is de 0-meting in relatie met de komende jaren. Voor 2014 waren de cijfers: - Touchscreen gebruik - Partnerfolders - Distributie This is The Hague - Klantcontacten (door VVV medewerker in 272 uur)

4.070 30.000* 3.550 2.019

Geschat. In totaal 125.000 gedistribueerd via VVV Informatiepunten, beurzen, congressen en evenementen. *

Conclusie Het klantbereik is in vergelijking met VVV Informatiepunt De Pier (nog) bescheiden. Een negatief punt is dat de totale fysieke klantcontacten (door exploitant) niet worden geregistreerd. Verbetering van de zichtbaarheid en meer gerichte inzet van de VVV-medewerker moeten het klantbereik versterken.

tion Den Haag Centraal is in de servicewinkel een touchscreen aangebracht waarop een applicatie van denhaag.com is te zien. Conclusie De doelstelling is in 2014 niet gerealiseerd. Op NS Station Den Haag Centraal is zoals gezegd in de nieuwe servicewinkel een touchscreen aangebracht, volledig in lijn met de nieuwe website denhaag.com. Bij positieve ervaring zal het touchscreenprogramma mogelijk opnieuw van start gaan. Versterken online informatie VVV UITburo Spui Twitter en facebook worden steeds meer ingezet als informatiemiddel. Met behulp van een webcare tool wordt actief op de netwerken van sociale media gezocht naar informatievragen over Haagse toeristische onderwerpen. Na signalering worden deze vragen pro actief beantwoord vanuit het VVV Call Centrum/receptie. Doelstelling - 5.000 casus behandelingen naar aanleiding van registratie webcare tool; - Stijging volgers VVV Twitter met 2.000. Realisatie In december was de webcare tool operationeel. Vanuit de front office is een team gevormd dat op werkdagen (9.00-17.00 uur) en in het weekend (zaterdag 10.00-17.00 uur, zondag 12.0017.00 uur) pro actief gebruikers benaderen die interesse in Den Haag hebben, op weg zijn naar Den Haag of in Den Haag op bezoek zijn en informatie willen. Ook worden exposities, tentoonstellingen, concerten en evenementen onder de aandacht gebracht. De VVV Twitter activiteiten kenden in totaliteit 6.397 volgers. Dit waren er 1.800 meer dan in 2013. Conclusie De resultaten van het gebruik van de webcare tool laten nog even op zich wachten. Eind van het jaar is een begin gemaakt met het gebruik. De doelstelling op Twitter gebied is bijna gehaald. In vergelijking met Utrecht (2.028), Rotterdam (3.857) en Delft (1.965) behoudt Den Haag zoals in de jaren voor 2014 haar koppositie.

Uitbreiden netwerk VVV I-punten De planning was om in 2014 in samenwerking met de gemeente Den Haag een uitbreiding van het aantal VVV I-punten voor te bereiden. Op deze informatiepunten zou een touchscreen met toeristische informatie worden geplaatst. Het gaat om locaties (hotels, attracties, musea, cafés) die grotere aantallen toeristische en zakelijke bezoekers trekken. Ook een variant voor het gebruik op beurzen en (sport)evenementen zou ontwikkeld worden. Doelstelling - Realiseren van 20 nieuwe VVV I-punten; - Ontwikkelen van I-puntvariant voor beurzen en (sport) evenementen. Voorwaarde: externe financiering investering Realisatie VVV Informatiepunt AKO Scheveningen en VVV Informatiepunt Museum Rijswijk zijn in het eerste halfjaar geopend. In beide informatiepunten is een touchscreen geïnstalleerd. Op NS staJaarverslag 2014

Participatie consumentenbeurzen De Libellebeurs, de 50 Plus Beurs en de Margriet Winterfair werden in 2013 door ruim 300.000 bezoekers bezocht. Den Haag was op deze drie beurzen met een informatiestand vertegenwoordigd. Deze beursparticipatie voldeed aan een wens van de partners van Den Haag Marketing en een belangrijk deel van de doelgroepen wordt bereikt (2% van de beursbezoekers). Daarom werd in 2014 deze activiteit gecontinueerd en het percentage voor bereikte bezoekers verhoogd. Doelstelling - Participatie op drie consumentenbeurzen; - Direct bereik 3% beursbezoekers (via klantcontact). Realisatie VVV Den Haag heeft op vier consumentenbeurzen gestaan. In eigen stad op de Tong Tong Fair. Daarnaast in augustus op de Zomerfair in Mariënwaerdt en de 50Plus Beurs (september) en Margriet Winter Fair (november) in de Jaarbeurs in Utrecht. Op de beurzen zijn in totaal 12.000 goody bags uitgedeeld. De

Jaarverslag 2014

een eindejaarsbestelling van circa €1.000.000. Dit werd enigszins gecompenseerd door het aantrekken van de bestellingen op de overige markt. De daling in omzet beperkte zich namelijk tot een kleine €600.000 . Er zijn tekenen dat door het algemeen economisch herstel de vooruitzichten voor de komende jaren gunstiger worden. De concurrentie op de cadeaubonnenmarkt wordt echter heviger. Gericht aan de verbetering van de eigen positie werken is dus het devies. Toch kan gezegd worden dat de opbrengsten uit verkoop ieder jaar weer een erg onzekere post zijn. De zakelijke markt van toeristische producten is moeilijk gebleken. Acquisitie bij hotels en het openen van de markt van representatie- en eindejaar geschenken (kerstpakket met een Haags tintje) heeft (nog) geen resultaat opgeleverd.

beurzen werden ongeveer door 350.000 mensen bezocht. Conclusie De doelstelling is voor 2014 gehaald. Ook voor 2015 zal de afweging voor participatie echter blijven hoe de effectiviteit van beursdeelname zich verhoudt tot het inzetten van andere on line en off line marketing tools.

5.2 Optimaliseren sales producten en dienstenpakket De kwaliteit van een bezoek aan Den Haag wordt positiever beleefd als leuke en interessante Den Haag-producten te koop zijn. In 2014 was ook voor de sales het uitgangspunt “Zoek de bezoekers op” meer praktijk. Veel Den Haag-producten kennen een lokale producent. Versterken van de sales betekent versterken van de lokale economie. En tenslotte maken de inkomsten uit verkoop het mede mogelijk dat Den Haag Marketing kan blijven vermarkten, promoten en informeren! Versterken sales zakelijke markt De verkoop van (VVV) cadeaubonnen op de zakelijke markt loopt de laatste jaren terug. Concurrentie van andere cadeaubonnen en de slechtere economie zijn de oorzaken. Doel is via intensievere acquisitie dit tij te keren. Daarnaast wordt de verkoop van toeristische Den Haag producten ook op de zakelijke markt gericht. De zakelijke markt en wederverkopers van cadeaubonnen, hotels en congresorganisatoren zijn de targetgroepen. Doelstelling - Cadeaubonnen: omzet 2014 = omzet 2013 + 10%; - Toeristische producten: rendement 2014: € 25.000. Realisatie De omzet cadeaubonnen op de zakelijke markt is met 13% gedaald ten opzichte van 2013. De omzet bedroeg in totaal € 3.991.749. De BtoB omzet voor toeristische producten bedroeg enige duizenden euro’s. Conclusie De daling is in hoofdzaak veroorzaakt door het wegvallen van

Excursiereservering on line Het Haagse excursieprogramma staat! Het voornemen was in 2014 een groter deel van de markt te bereiken door het inzetten van nieuw reserveringssysteem dat web-based is. Met een outlet kunnen receptiemedewerkers van hotels direct excursieplaatsen voor hun gasten reserveren. Daarnaast kunnen consumenten/potentiële bezoekers in het algemeen zelf on line een reservering doen. Doelstelling - Reserverings-outlet bij 5 hotels; - 200 directe on line reserveringen; - Rendement 2014 = rendement 2013 plus 15%. Realisatie De twee eerstgenoemde doelstellingen zijn niet gehaald. Over een pilot voor een reserverings outlet zijn begin 2015 besprekingen begonnen en on line reserveren werd pas in het 2de halfjaar mogelijk. Hiervan is enkele keren gebruik gemaakt. Ook doelstelling 3 is niet gehaald. Het rendement is met 30% gedaald tot bijna € 4.816. Conclusie Het niet halen van de doelstelling 1 en 2 is veroorzaakt doordat het nieuwe reserveringssysteem een half jaar later operationeel was dan gepland. Dit was ook de oorzaak van het achterblijven van het rendement. Hierbij speelt echter ook mee dat 2013 een heel gunstig jaar was door de eerste Prinsjesdag van Koning Willem-Alexander en de start van de viering van 200 jaar Koninkrijk op het Scheveningse strand. De kaartverkoop voor de tribuneplaatsen voor deze manifestaties heeft het resultaat gunstig beïnvloed. De vraag naar excursies is relatief groot en aanbieders maken graag gebruik van de mogelijkheid van kaartverkoop bij VVV Den Haag. Relatief geringe rendementsmarges en substantiële systeem- en arbeidskosten maken dat het “grote geld” niet met deze activiteit is te verdienen. De bezoeker verwacht echter dat een toeristische stad als Den Haag en goed excursie aanbod heeft. Vernieuwen/uitbreiden VVV productenpakket De lijn van vernieuwen en uitbreiden van het VVV productenpakket is in 2012 ingezet. De stijging van het rendement bewijst het succes. Ook 2014 kende vernieuwing en uitbreiding kennen. Dit was goed voor de dienstverlening bij VVV UITburo op het Spui, maar ook om succesvol op de zakelijke markt te kunnen acquireren.

Doelstelling - Streekproducten: 10 producten aan het assortiment toe voegen; - Openen ADO-fancorner; - Algemeen: 10 Haagse producten aan het assortiment toevoegen; - Rendement 2014 = rendement 2013 plus 10%. Realisatie - Er zijn geen streekproducten aan het assortiment toe gevoegd; - De ADO-fancorner is gerealiseerd. De verkoop loopt voor spoedig; - De Haagse Kakker is in 3 varianten aan het assortiment toegevoegd. Het Haags Jantje komt weer in de verkoop en er is een aantal koffietafelboeken met Haagse onderwerpen in de collectie opgenomen; - De retailomzet is met €48.000 gedaald ten opzichte van 2013 tot € 1.003.646. Dit werd volledig veroorzaakt door de daling van de omzet van cadeaubonnen met € 51.000. Het rendement is ongeveer gelijk gebleven.

De touchscreen applicatie in de winkel is geïntegreerd ont wikkeld met de vrijetijdsportal. VVV Den Haag verzorgt de levering van toeristische informatiegidsen en basis-platte gronden; - De ontwikkeling van VVV-I punten op de stations Den Haag CS en Den Haag HS is niet ter hand genomen. Conclusie In 2015 wordt de effectiviteit van de toeristische informatievoorziening onderzocht met het doel een plan voor de jaren 20152020 op te stellen. In dit kader zal ook de toeristische informatie op OV - knooppunten en stations aan bod komen.

Conclusie Net als overal staat ook de retailmarkt van de VVV onder druk. In die zin is een gelijk blijven van het rendement in feite niet ongunstig. Productvernieuwing en –uitbreiding ligt hieraan ten grondslag. Deze lijn zal de komende jaren gecontinueerd worden. Streek- en Haagse producten in de f&b sfeer, zoals Haags bier, biologische producten, etc.) zullen on line aangeboden worden indien over gegaan wordt tot vernieuwing van de webshop.

5.3 City Hospitality Via gerichte maatregelen op het gebied van city hospitality moeten de bezoekers Den Haag als gastvrije stad gaan ervaren. Informatievoorziening Den Haag CS en Den Haag HS Het gastvrijheidsgevoel van een bezoeker wordt enorm versterkt als de dienstverlening bij aankomst op een station goed is. Op de stations Den Haag Centraal en Hollands Spoor is in dit licht nog veel te verbeteren. Een duidelijke bewegwijzering, duidelijke informatie over het openbaar vervoer naar externe bestemmingen (vliegvelden,andere steden), toeristische informatie over de stad en schoon,heel en veilig zijn in dit kader onderwerpen die concreet verbetering behoeven. In samenwerking met de gemeente Den Haag, HTM, NS en RET wordt aan dit project gewerkt. Doelstelling - Optimale OV informatie op stations CS en HS i.s.m. HTM, NS en RET; - VVV-I punt op maat op stations CS en HS. Voorwaarde: externe financiering Realisatie - Op station Den Haag CS is een servicewinkel voor de reizigers ontwikkeld als co-productie van de NS en de HTM. Jaarverslag 2014

Uitbreiding congresparticipatie Congresdelegaties blijken een Hospitality desk te ervaren als een belangrijk teken van gastvrijheid van de stad. Praktische informatie over openbaar vervoer, restaurants en toeristische attracties wordt enorm op prijs gesteld. Zakelijke bezoekers zijn belangrijk voor de hotelbezetting én een goed gevoel over Den Haag maakt de kans op een toekomstige terugkeer groter, door henzelf maar ook door familieleden of bekenden. Het streven was om in 2014 op een tiental internationale congressen met een Hospitality desk aanwezig te zijn. Doelstelling - VVV Hospitality desk op 10 internationale congressen (groter dan 500 delegates). Realisatie In 2014 heeft VVV Den Haag op 20 internationale congressen (gemiddelde duur 3,5 dagen) gestaan in het World Forum, Worldhotel Bel Air, De Haagse Hogeschool en in het Vredespaleis. Aan de congressen namen circa 19.000 deelnemers uit de hele wereld deel. Ruim 8.500 deelnemers hadden contact met de medewerkers van VVV Den Haag. Naast vragen over openbaar vervoer en attracties/musea kwamen tussen de middag en aan het einde van een congresdag veel deelnemers vragen naar goede restaurants. Om deze vraag goed te beantwoorden, is een speciale restaurantplattegrond ontwikkeld.

Jaarverslag 2014

In totaal zijn bijna 11.000 Welkom in Den Haag gidsen uitgedeeld en bijna 7.000 Welcome to The Hague gidsen, die speciaal in samenwerking met de gemeente Den Haag voor de congresmarkt zijn ontwikkeld.

organisatoren is ook informatie ontwikkeld (in pdf-vorm) over hotels, restaurants en de top 10 van musea en attracties die Den Haag kent. Dit informatiepakket zal in 2015 met een evenementenkalender en excursiemogelijkheden worden uitgebreid.

Speciaal moet de Nuclear Security Summit genoemd worden. Wereldleiders en 2.000 journalisten namen in April deel aan deze wereldtopontmoeting. Na anderhalve maand voorbereiding met gemeente en ministerie van Buitenlandse Zaken zijn op de stations HS en CS gezamenlijk met de Ambassadeurs van Den Haag met Hospitality stands de deelnemers verwelkomd. In het Omniversum was een Hospitality stand ten dienste van de 2.000 journalisten ingericht.

Vrijwilligersorganisatie: Haagse Ambassadeurs! Het project De Ambassade van Den Haag is vanuit de gemeente Den Haag opgezet om vrijwilligers uit de Haagse bevolking te werven die als City Hosts bij het WK Hockey zouden kunnen optreden. VVV Den Haag was vertegenwoordigd in de stuurgroep van dit project.

Conclusie De Hospitality functie wordt gewaardeerd door deelnemers, organisatoren en venues. De vraag zal de komende jaren stijgen. Dit mede doordat de acquisitie in de internationale convention sector versterkt wordt via uitbreiding van het Convention Bureau. Een congresdeelnemer geeft gemiddeld €438 per dag uit. De Hospitality functie zorgt ervoor dat naast de hotelsector hiervan ook de restaurant, musea en attractiesector hiervan profiteerd. Optimaliseren informatievoorziening zakelijke markt Ook op steeds meer internationale congressen in het buitenland die het jaar daarop in Den Haag zullen plaatsvinden, staat een VVV Hospitality Desk. Via onderzoek is duidelijk geworden dat vroegtijdige informatievoorziening over Den Haag het zakelijk bezoek kan stimuleren. De customerjourney van internationale congresdelegates begint vaak op het congres dat een jaar eerder in een andere buitenlandse stad wordt gehouden. Participatie op beurzen in Gotenburg en Madrid (die in 2014 in Den Haag werden gehouden) heeft dit besef versterkt. In 2014 zal op basis van deze ervaringen een modelstructuur voor de informatievoorziening worden ontwikkeld. Doelstelling - Informatiestructuur pilots Gotenburg (Eucap-congres) en Madrid (ESGCT - congres ) ontwikkelen en uitvoeren in samenwerking met het Convention Bureau. Realisatie Het Eucap-congres is in april jl. in het World Forum gehouden. Het ESGST-congres vond oktober plaats. De organisatoren melden dat sprake is van een stijging van het aantal deelnemers. Volgens hen mede te danken aan de inspanningen van VVV Den Haag in Gotenburg en Madrid. VVV Den Haag heeft eind 2014 ook een Hospitality stand verzorgd op het IFHP (ziekenhuisbouw)-congres in Buenos Aires. In 2016 congresseert het IFHP in Den Haag. Het voornemen is om ook in 2015, als de tenten in Finland worden op geslagen, op het congres aanwezig te zijn. Conclusie Informatievoorziening in een vroegtijdig stadium van de customer journey is succesvol en noodzakelijk. Meer deelnemers worden overgehaald om ook weer aan het vervolg congres (in Den Haag) deel te nemen. Dit geldt ook voor sponsoren die hun producten aan de deelnemers presenteren. Speciaal voor congres-

Doelstelling - Opzetten project De Ambassade van Den Haag; - Borgen City Hosts vrijwilligersorganisatie. Realisatie - Door de projectorganisatie zijn 300 vrijwilligers uit de Haagse bevolking geworven om als cityhost op te treden tijdens het WK Hockey. Met behulp van de Haagse Hotel school hebben de vrijwilligers instructie gehad op het gebied van Gastvrijheid. Ook is door de hosts de door Den Haag Marketing ontwikkelde E learning module Basiskennis Toerisme gevolgd. Tijdens de Nuclear Security Summit en het WK Hockey hebben Ambassadeurs van Den Haag en VVV medewerkers gezamenlijk informatiestands bemand, respectievelijk op de stations CS en HS en bij het Kyocere Stadion. Duizenden bezoekers zijn te woord gestaan. Toe ristische informatiegidsen (“Welkom in Den Haag”), folders van attracties en musea en plattegronden zijn verspreid. - Borging van De Ambassade van Den Haag is in het tweede half jaar gestart. Een voorstel voor de organisatie en de bestuursstructuur is ontwikkeld. Begin 2015 is dit voorstel door de gemeente Den Haag goedgekeurd. Conclusie De Ambassade van Den Haag is een succes geworden. De city hosts hebben een goede functie tijdens de NSS en het WK Hockey gehad. De stad Den Haag heeft vanuit de bevolking 300 ambassadeurs erbij gekregen. Een voorstel voor de borging is ontwikkeld. De Ambassade van Den Haag gaat als zelfstandige stichting verder.

foto: Joyce Huis

Jaarverslag 2014

6. Den Haag Topsport Den Haag Topsport streeft naar een optimaal Haags topsportklimaat en helpt Haagse sporttalenten, topsporters, accommodaties en topsportverenigingen om hierin optimaal te presteren. Door deze ondersteuning en het aantrekken van internationale topsportevenementen wordt inspiratie geboden voor alle Hagenaars en wordt bijgedragen aan een hogere participatie van iedereen in de Haagse maatschappij en ”de Trots op ons Den Haag, als topsportstad aan zee”. Dagelijks heeft Den Haag Topsport zich in 2014 op basis van de volgende activiteiten ingezet; - 6.1 (Bijdragen aan) acquisitie en ondersteuning van top sportevenementen; - 6.2 Marketing & communicatie van en over topsport in Den Haag; - 6.3 Ondersteunen Talenten & Topsporters; - 6.4 Ondersteunen van accommodaties, topsportcentra en topsportverenigingen.

6.1 (Bijdragen aan) acquisitie en ondersteuning van topsportevenementen Den Haag Topsport verzorgt het subsidietraject voor topsportevenementen in Den Haag, ondersteunt in de promotie van de evenementen (i.s.m. afdeling marketing), adviseert en ondersteunt Sportbeleid bij het binnenhalen van grote internationale evenementen en probeert samen met Sportsupport tot een betere topsport-breedtesport verbinding te komen bij evenementen en zo meer maatschappelijke spin-off te creëren. Daarnaast is Den Haag Topsport medeverantwoordelijk voor de kwaliteit van de programmering van het The Hague Beach Stadium (topsportprogrammering en nieuwe beachsporten laten plaatsvinden). Kerngegevens - De sportevenementenkalender telde in 2014 51 evenemen ten verdeeld over 158 evenementendagen (excl. 31 side events van het WK Hockey). (2013: 52 events/132 dagen); - Vanuit het topsportbudget zijn in 2014 in totaal 39 top sportevenementen financieel ondersteund naast de evene menten die rechtstreeks vanuit de gemeente financieel worden ondersteund zoals de CPC Loop, North Sea Regatta, Vredesloop en, het hoogtepunt van 2014, de Rabobank Hockey World Cup. (2013: 42 topsportevents); - Bij 10 evenementen ging het om topevents en officiële kampioenschappen: 3 topevents, waaronder 2 WK’s, (WK Hockey, WK Hockey Veteranen en Grand Slam Beachvol leybal) en 7 NK’s (Beachvolleybal, -tennis, -korfbal, aangepast badminton, hardlopen, T20 cricket en windsurf slalom). (2013: 3 topevents (waaronder 2 WK’s) en 8 NK’s); - 63% waren evenementen in de speerpuntsporten (16 beachsporten, 3 zeilen/surfen, 1 tennis, 6 hardlopen, 2 hockey en 2 schaatssport). (2013: 63%, 14 beachsport, 6 zeil/ surf, 1 tennis, 5 hardlopen, 4 schaatssport);

- - - - -

37 evenementen waren topsportevenementen, waarvan er 13 een combinatie van topsport en breedtesport waren. (2013: 39 topsport waarvan 16 combinatie); 31 evenementen hadden een internationaal deelnemersveld (2-26 nationaliteiten) met een gemiddelde van 8,5 nationaliteiten per evenement. (2013: 23 events (2-30 nationaliteiten), gemiddeld 12 nationaliteiten) De in totaal 101.700 deelnemende sporters aan de evenementen, waaronder 4025 teams, trokken in totaal 659.410 bezoekers en genereerden 10.372 hotelovernachtingen. (2013: 87.288 sporters, 3917 teams, 551173 bezoekers, 14.316 hotelovernachtingen) In The Hague Beach Stadium zijn 10 evenementen georganiseerd in 6 verschillende beachsporten (beachvolleybal, hockey, -korfbal, -rugby, -soccer, -tennis). (2013: 10 evenementen in 5 beachsporten); De 10 evenementen in THBS zorgden voor 2863 deelnemende sporters, waaronder 533 teams, 39.140 bezoekers en 1.733 hotelovernachtingen. (2013: 2143 sporters, 382 teams, 73.780 bezoekers, 2852 overnachtingen)

Doelstelling/kpi’s - In 2014 een aanwijsbare bijdrage leveren aan het naar Den Haag halen van twee aansprekende (voor Den Haag) nieuwe topsportevenementen (mogen na 2014 plaatsvinden); - Stimuleren van verbinding topsport-breedtesport bij eve nementen; side events naast het topsportevenement laten plaatsvinden ten behoeve van de activatie van het topsport evenement bij publiek/bezoekers; - Aangescherpte en gemoderniseerde kaders van subsidie procedure (aanvraag, toekenning en evaluatie) per 1 januari implementeren en strikt toezien op naleving ervan; - Bewaken en inzichtelijk maken van de Topsportkalender. Realisatie - Nieuwe evenementen in 2014 waren o.a. de Rabobank Hockey World Cup, The Hague Grand Prix (Zwemmen), NK Beachkorfbal, Urban Hero (Obstacle Run) en heeft, bij het wegvallen van de ondersteuning van beachsoccer door de KNVB, een nieuwe partij twee Eredivisie Beachsoccer evene menten inclusief een oefeninterland georganiseerd.

In 2015 zijn dé twee grote internationale topsportevenementen het WK Beachvolleybal en de pitstop van de Volvo Ocean Race. In samenwerking met het Watersportverbond is een bid uitgebracht op het WK Zeilen 2018. Helaas is in mei 2014 bekend geworden dat het evenement is toegekend aan Aarhus (Denemarken). Er blijven gesprekken plaatsvinden met het Watersportverbond om EK/WK in zeildisciplines binnen te halen.

Er is contact geweest met 2 verschillende organisatoren die extreme sport evenementen in Den Haag willen gaan organiseren. In 2015 zullen er dan ook 2 evenementen gaan plaatsvinden: The Hague Xtreme (strand en haven Scheveningen) en The Hague Pro Freestyle (centrum Den Haag).

Er vinden gesprekken plaats om een ITF Beachtennis naar Den Haag te halen. De komst van dit evenement in 2015 is nog niet definitief.

te kunnen samenwerken op het gebied van communicatie moeten organisatoren minimaal 3 maanden voorafgaand aan het evenement hun aanvraag indienen.

Daarnaast zijn er gesprekken met o.a. Judo Bond Nederland en de KNSB voor (inter)nationale evenementen in 2016/2017. Ook zien evenementen kansen hun evenementen te vergroten/verbeteren met de komst van Sportcampus Zuiderpark. Den Haag Topsport is i.s.m. Sportbeleid onderdeel van de netwerkorganisatie “Kracht van Sportevenementen” samen met de G5, VWS, NBTC en NOC*NSF om gezamenlijk aansprekende topsportevenementen binnen te halen, ze zo goed mogelijk te organiseren en spin off effecten te vergroten. Daarnaast is Den Haag Topsport aangesloten bij Sportaccord om kennis te delen en te vergaren over de organisatie van internationale topsportevenementen en de huidige trends en in contact te komen met evenementenorganisatoren en internationale sportfederaties.

De topsportkalender wordt op zowel www.denhaagtopsport.nl als www.denhaag.com up to date gehouden. Daarnaast zijn verschillende evenementen meegenomen in online en offline campagnes van Den Haag Topsport en Den Haag Marketing.

Sinds 2013 zet Den Haag Topsport zich samen met Sportsupport in voor een betere topsport-breedtesportverbinding bij topsportevenementen ter verhoging van de maatschappelijke spin-off en de zichtbaarheid van de evenementen onder de Haagse bevolking. Dit heeft in 2014 o.a. geresulteerd in 32 breedtesportactiviteiten naast de activiteiten op het Haags Hockey Plein en het WK Veteranen voorafgaand en tijdens het WK Hockey en een project voor basisschoolleerlingen gekoppeld aan de Challenge Cup (kunstrijden).

Tijdens de gesprekken die Den Haag Topsport met de organisatoren voert wordt de mogelijkheid om de topsportbreedtesportverbinding te verbeteren besproken en worden ze, indien van toepassing, in contact gebracht met Sportsupport en eventueel het Sportbureau ter ondersteuning van de organisatie van side events. In december 2014 heeft Den Haag Topsport een organisatorenbijeenkomst georganiseerd waar het Sportbureau een presentatie heeft gegeven over de mogelijkheden die zij bieden ter ondersteuning van topsportevenementen.

In 2014 hebben er met alle evenementenorganisatoren gesprekken plaatsgevonden over de evenementen. Hierbij is het subsidietraject besproken, de topsport-breedtesport koppeling, de mogelijkheden die er zijn hun evenementen te promoten en hoe Den Haag Topsport wordt meegenomen in hun communicatie en gepromoot tijdens het evenement. Deze nauwere samenwerking heeft geleid tot een betere promotie van het evenement, maar ook zeker van Den Haag Topsport zelf. Zie ook hoofdstuk 7.2 over hoe de evenementen zijn meegenomen in onze campagnes en online communicatiemiddelen. Uit de subsidieverantwoordingen werd de samenwerking op het gebied van zowel het subsidietraject en communicatie als goed geëvalueerd. Voor 2015 is de aanvraagprocedure nog iets aangescherpt. Om beter

Den Haag Topsport is, net als bij het WK Hockey, onderdeel van de projectgroep sportieve side events WK Beachvolleybal 2015 om ook bij dit evenement de maatschappelijke spin-off te vergroten. Het project bij de Challenge Cup 2015 wordt uitgebreid voor meer basisscholen.

Jaarverslag 2014

Conclusie Door het plaatsvinden van de terugkerende grote topsportevenementen, het WK Hockey en een aantal andere nieuwe evenementen, was 2014 op dit gebied zeer succesvol. De samenwerking met de organisatoren is verbeterd door met alle organisatoren afzonderlijk gesprekken te voeren. Dit heeft geleid tot een betere promotie van de evenementen, meer exposure voor Den Haag Topsport en een beter inzicht in de ambities van de verschillende organisatoren. Er zijn stappen gemaakt in de samenwerking met Sportsupport ter bevordering van maatschappelijke spin off van topsportevenementen en zichtbaarheid van de evenementen bij de Haagse bevolking. Aandachtspunt voor 2015 is het The Hague Beach Stadium. Met het wegvallen van de ondersteuning van de KNVB voor Beachsoccer missen we de grote internationale beachsoccer evenementen. Daarnaast vindt het WK Beachvolleybal op de Hofvijver plaats. Mede hierdoor zal het lastig worden om een vergelijkbare topsportprogrammering neer te zetten in The Hague Beach Stadium en ervoor te zorgen dat het stadion in 2015 een populaire plaats is voor het bezoeken van evenementen. Een belangrijk onderdeel hiervan is dat het The Hague Beachstadium de belangrijkste lokatie voor de side-events van het WK Beachvolleybal zal zijn. Gesprekken met verschillende organisatoren en sportbonden en de deelname aan Sportaccord en de netwerkorganisatie “Kracht van Sportevenementen” hebben geleid tot twee nieuwe extreme sport evenementen in Den Haag in 2015 en leads voor het hosten van (inter)nationale evenementen in de toekomst, waaronder evenementen in de toekomstige Sportcampus Zuiderpark, het Hofbad, The Hague Beach Stadium en De Uithof.

6.2 Marketingcommunicatie topsport in Den Haag Focus regionaal met eigen identiteit in marketing & communicatie Den Haag Topsport: - Doelgroep Den Haag Topsport in kaart brengen; - De ‘Hagenaar’ informeren en enthousiasmeren voor alles rondom topsport in Den Haag; - Start beeldmerk Den Haag Topsport. Geleidelijke afbouw Haags Goud; - Integratie keurmerk Haags Goud in activiteiten Den Haag Topsport omzetten naar integratie beeldmerk Den Haag Topsport; - Communicatiemix Den Haag Topsport versterkend aan elkaar inzetten;

Jaarverslag 2014

- - -

Doorontwikkeling in samen optrekken in marketing & communicatie van Den Haag Marketing; Advies tbv nieuwe Sportnota 2015-2018 schrijven; Nieuw format voor platform met bedrijfsleven ontwikkelen.

Doelstelling/kpi’s - Doelstelling 1: 50% van de inwoners van Den Haag die interesse in de Haagse topsport hebben (75% van de totale groep inwoners), omzetten naar bekend zijn met topsport in Den Haag; - Doelstelling 2: 70 % van de eigen fysieke en digitale uitingen Haags Goud vervangen met Den Haag Topsport in eerste half jaar 2014; - Doelstelling 3: Verhoging bereik digitale media (site, face book, twitter en nieuwsbrief ) d.m.v. zomercampagne Den Haag Topsport (duur 31 mei t/m 15 september 2014). KPI’s van de zomercampagne Den Haag Topsport: +2000 likes facebook en 25% meer bezoek aan de site; - Doelstelling 4: Een topsportevenement (mede) leidend in een nationale campagne van Den Haag Marketing eerste half jaar 2014; - Doelstelling 5; eind augustus is advies aan directeur sport voor nieuwe sportnota klaar; - Doelstelling 6; eind augustus ligt er advies voor verbinding bedrijfsleven aan DHT. Realisatie - Doelstelling 1: In 2014 is er middels een zomercampagne (mei tm sept) getracht de Haagse sportfan te informeren, enthousiasmeren en overhalen tot actie. Deze campagne is lokaal weggezet middels offline uitingen (trotters, frames, driehoeksborden, flyers) en online advertenties (Facebook, display advertising, mobile advertising). De campagne is enorm succesvol geweest (zie cijfers bij doelstelling 3). Daar naast is in gesprekken met partners, zoals organisatoren van topsportevenementen die subsidies krijgen van DHT, aangegeven dat hun communicatie ook lokaal weggezet moet worden.

Om de resultaten van doelstelling 1 echt te kunnen meten dient hetzelfde imago-onderzoek nogmaals uitgevoerd te worden. Er is daarin de weloverwogen keuze gemaakt (met namen om financiële redenen) om dit niet elk jaar te doen maar om de twee jaar). Wel zijn de aan de campagne gestelde kpi’s ruimschoots behaald (zie wederom uitwerking bij doelstelling 3). Daarnaast wordt er d.m.v. de evaluaties met de organisatoren geïnventariseerd hoeveel zij aan lokale marktbewerking doen om de inwoner van Den Haag daar als toeschouwer te krijgen. De cijfers omtrent de digitale media zijn bij de realisatie van doelstelling 3 terug te lezen;

- Doelstelling 2: Niet 70%, maar 90% van de eigen fysieke en digitale uitingen Haags Goud zijn vervangen met Den Haag Topsport. Alle digitale communicatiemiddelen (site, face book, twitter en nieuwsbrief ) zijn van Haags Goud, omgezet naar Den Haag Topsport. Alle fysiek uitingen (vlaggen, ba nieren, dranghekdoeken, beach flags, rolbanners en give aways) met Haags Goud zijn vervangen met Den Haag Top sport;

- Doelstelling 3: Realisatie van een verhoging in bereik van de digitale media is mede middels onze zomercampagne vroegtijdig ruimschoots bereikt. Focus lag hierbij op face book en de site: • Facebook: 1 januari : 2342 likes 31 december: 8625 likes Dit betekent een groei van 268% • Site: In 2013 vonden er ruim 8.000 sessies (unieke bezoeken aan de site, onafhankelijk van hoeveel pagi na’s de bezoeker heeft bekeken) plaats op denhaag topsport.nl. I.v.m. de omschakeling van Haags Goud naar Den Haag Topsport zijn de statistieken vanaf 9 mei 2014 beschikbaar. Gezien de tot nu toe geregistreerde gegevens, ziet het er teruggerekend er voor 2014 als volgt uit: sessies in 2014: 21.929 maal, wat een groei van 174% inhoudt; • Twitter: 1 januari 2014: 293 volgers 31 december 2014: 502 volgers Dit betekent een groei van 71.3 % • Nieuwsbrief: is stabiel met 1.682 leden. Voor het volgend jaar ligt nu een uitdaging een nieuwe doelstelling te formuleren voor de online communicatie. De insteek wordt een meer crossmediale aanpak op te zetten en zo twitter en de nieuwsbrief beter te integreren in de communicatiemix en zo het bereik van deze kanalen te vergroten. Daarnaast het starten met een Instagram account en zo een deel van onze communicatie via beeld versprei den. -

Doelstelling 4: De Rabobank Hockey World Cup was 1 van de 5 dragende evenementen van de nationale campagne The Hague Festivals. In de communicatie werd het event extra uitgelicht op de landingspagina thehaguefestivals.nl, in de nieuwsbrieven, in de berichtgeving op social media en als beeld op trotters ingezet in de stad.

Doelstelling 5; Samen met de afdeling topsport, leden van Denktank (externe klankbordgroep van DHT), MT DHM, Driftmakers en Marketing aan Zee is een eerste aanzet tot “Toekomstvisie Den Haag Topsport 2015-2018” gemaakt. Het advies hoefde echter niet klaar te zijn maar de gemeente wil middels gesprekken begin 2015 een weloverwogen sportnota schrijven die waarschijnlijk pas eind 2015 definitief af is.

Doelstelling 6; in de Toekomstvisie DHT 2015-2018 is een eerste voorzet gedaan voor plan verbinding bedrijfsleven aan DHT. De club van 100 is van start gegaan. In 2015 wordt hier gezicht aan gegeven. De huidige partners van Den Haag & partners zijn benaderd en omgezet naar de club van 100.

Conclusie Op de ingezette koers van Den Haag Topsport in 2012 en 2013, is doorgepakt in 2014. De ontwikkeling naar een eigen identiteit van DHT en een steeds verdere/nauwere samenwerking met de andere afdelingen van DHM schetsen een positief beeld over de groei die de afdeling doormaakt. Daarnaast is de bekendheid van topsport in Den Haag onder de eigen bewoners groeiende. De volgende stap is ruimte creëren deze groei te kunnen moni-

toren en daar de koers van de toekomst (continue) op te sturen. Natuurlijk geënt op de doelstellingen en het topsportbeleid. Met het opstellen van de Toekomstvisie Den Haag Topsport 2015-2018 willen wil Den Haag Topsport de mogelijkheid aangrijpen haar gewenste rol voor de komende jaren goed neer te zetten. Belangrijk hierin is de gewenste rol van topsport voor de stad. Samen optrekken met verschillende stakeholders in de stad, gewenste positionering van de organisatie en organisatiestructuur DHT en de link met het bedrijfsleven.

6.3 Ondersteunen talenten en topsporters Den Haag Topsport is als uitvoerend partner van het Olympisch Netwerk Zuid-Holland verantwoordelijk voor de individuele begeleiding van sporters met een NOC*NSF status uit de regio Haaglanden d.m.v. het inzetten van het faciliteitennetwerk, een gekwalificeerd netwerk van organisaties, bedrijven of individuen met professionele en vakkundige kennis. In totaal begeleidt Den Haag Topsport 533 sporters met een NOC*NSF status (44 topsporters, 481 talenten), waarvan er 229 (21 topsporters, 208 talenten) woonachtig zijn in Den Haag. Doelstelling/kpi’s - Met 80% van alle topsporters en nieuwe talenten zijn in 2014 gesproken zijn om ze te informeren over de te bieden facili teiten waarvan ze, op aanvraag, gebruik van kunnen maken; • Vernieuwen van het faciliteitennetwerk; • Uitvoeren taken Faciliteitenmanager (FM) Olympisch Netwerk Zuid-Holland/ RTO Metropoolregio. Realisatie Continu worden de door NOC*NSF nieuw toegevoegde talenten en topsporters geïnformeerd over hun status en de te bieden faciliteiten. Nieuwe sporters worden uitgenodigd voor een intakegesprek. In maart is de kick off geweest van het vernieuwde (para)medisch netwerk tijdens een goed bezochte bijeenkomst bij partner Health City (44 deelnemers). In oktober is er ook een tweede bijeenkomst georganiseerd bij onze partner Medisch Centrum Haaglanden. Ook hier was de opkomst goed (45 deelnemers). Als FM van het nieuwe Olympisch Netwerk Zuid-Holland/ de Regionale Topsport Organisatie Metropoolregio heeft Den Haag Topsport de taak de NOC*NSF bijeenkomsten te bezoeken en de overige partners in Zuid-Holland zo goed mogelijk te informeren over de landelijke ontwikkelingen. Dit is na meerdere bijeenkomsten ook uitvoerig gebeurd. Sinds 2014 wordt er samengewerkt met Rotterdam Topsport binnen het Olympisch Netwerk/RTO Metropool. Om de huidige samenwerking in kaart te brengen, de situatie te vergelijken met andere RTO’s en de mogelijkheden te onderzoeken de samenwerking te verbeteren is een kwartiermaker aangesteld. Den Haag Topsport is eerste aanspreekpunt voor NOC*NSF en de door Den Haag, Rotterdam en NOC*NSF gefinancierde kwartiermaker voor de RTO Metropoolregio. Eind 2014 is er een sportersbijeenkomst georganiseerd voor alle Jaarverslag 2014

aangesloten sporters en talenten in het Dakota Theater waar Randstad, Talentboek en Lobke Berkhout hebben gesproken met als gemeenschappelijk thema: “sponsorfinding en crowdfunding” Er heeft in 2014 één coachplatform plaatsgevonden, tijdens het Sport1 Open tennistoernooi met als onderwerp: “De kracht van een fysieke jeugdopleiding”. De bijeenkomst werd goed bezocht en ontvangen. Conclusie Alle nieuwe sporters in de lijst worden structureel geïnformeerd over de mogelijkheden die Den Haag Topsport ze kan bieden. Het bereiken van de overige topsporters is relatief eenvoudig te realiseren wanneer ze deelnemen aan een in Den Haag gevestigd NTC of RTC maar lastiger wanneer ze elders in het land in een fulltime trainingsprogramma programma zitten. Toch worden ook deze minimaal één maal per jaar aangeschreven. Na het (para)medische netwerk te hebben vernieuwd is de rest van het jaar gebruikt om het maatschappelijke en suppliers netwerk te vernieuwen en aan te vullen. Vooral huisvesting moet komende tijd prioriteit hebben. Het onderwijsnetwerk staat al naar tevredenheid maar zal voor 2015 kritisch bekeken worden langs de nationale lijn. In 2015 zullen net als in 2014 weer zo’n 10 bijeenkomsten plaatsvinden. Als aanspreekpunt voor NOC*NSF van het RTO Metropool Den Haag-Rotterdam is Den Haag Topsport wel verantwoordelijk voor de informatieoverdracht richting de overige front offices maar niet voor de werking van deze punten. Begin 2015 zal de werking hiervan worden geëvalueerd en eventuele stappen voor de toekomst worden ondernomen om de functionaliteit in de regio te stroomlijnen.

6.4 Ondersteunen van accommodaties, trainingscentra en topsportverenigingen Den Haag heeft vier topsportaccommodaties (De Uithof, Het Hofbad, Kyocera Stadion, The Hague Beachstadium) en daarnaast 2 Nationale Trainingscentra (NTC)(Beachvolleybal en Zeilen),13 Regionale Trainingscentra (RTC) (Beachvolleybal, Rugby, Honkbal, Badminton, Handbal, Zwemmen, Korfbal, Turnen, Schaatsen, Voetbal, Wielrennen, Kunstrijden en Golfsurfen) en 12 topsportverenigingen (TSV). Doelstelling/kpi’s - Zoveel mogelijk (nieuwe) topsport initiatieven/evenemen ten plaats laten vinden in de topsportaccommodaties; - Nieuwe topsportinitiatieven omarmen en gesprekken hier omtrent initiëren; - Toewerken naar de NOC*NSF normen voor trainingscentra en dus officiële erkenning; - Heldere afspraken met elk RTC en NTC over ondersteuning en vastleggen in afsprakenoverzicht; - Realiseren van 3 structurele samenwerkingsovereenkomsten tussen RTC’s en TSV-en; - Organiseren van bijeenkomsten die de samenwerking tussen TSV bevordert; - Faciliteiten netwerk inzetten om de TSV naar behoefte te

Jaarverslag 2014

ondersteunen; • TSV-en proactief ondersteunen om extra faciliteiten te creëren voor hun topteams en jeugdopleidingen. Afspraken vastleggen in een samenwerkingsovereenkomst; • Extra bijeenkomsten organiseren om aan topsport verwante expertise aan te dragen aan sporters en coaches;

NOC*NSF heeft criteria opgesteld waaraan RTC’s moeten voldoen om officieel erkend te kunnen worden (onder regie van de bond). Deze criteria zijn één op één door DHT overgenomen. De bestaande RTC’s zijn bekeken en beoordeeld n.a.v. deze criteria. De RTC’s die nog niet voldoen worden gesteund om komend jaar wel aan de gestelde criteria te voldoen.

Accommodaties Den Haag Topsport is (in nauw overleg met de exploitant) verantwoordelijk voor de topsportprogrammering van The Hague Beach Stadium. Hiernaast wordt er gekeken naar invulling van topsportprogramma’s in de, in september 2016, te realiseren Sportcampus Zuiderpark.

Er zijn verschillende gesprekken gevoerd over nieuwe trainingscentra die zich mogelijk willen vestigen in Den Haag. Concreet is er één RTC dat kan worden toegevoegd aan de lijst: Taekwondo. Met zelfs de mogelijkheid uit te groeien tot een NTC. Dit centrum zal in 2015 zijn start moeten gaan krijgen.

Realisatie In hoofdstuk 7.1 is alle informatie terug te vinden over de topsportprogrammering van The Hague Beach Stadium. Daarnaast is er door de gemeente een evaluatie geweest onder de gebruikers van The Hague Beach Stadium in verband met de afschrijving van deze accommodatie in 2015. De uitkomsten worden meegenomen in het plan “Van beachstadion naar Beach City”. Voor dit plan worden er gesprekken gevoerd met alle stakeholders van het toekomstige sportstrand, waarbij Den Haag Topsport is aangesloten.

Conclusie Met beide NTC’s is weer een samenwerkingsovereenkomst aangegaan voor 4 jaar. Er zal nog kritisch naar de huidige regionale trainingscentra moeten worden gekeken welke wel en niet kunnen voldoen aan de gestelde normen en criteria door NOC*NSF. Er zal dan wellicht ook afscheid genomen moeten worden van een aantal centra die nu wel worden ondersteund door DHT. In 2015 zullen de afspraken met de officieel erkende centra kunnen worden vastgelegd

Met verschillende bonden en trainingscentra wordt er gekeken naar de mogelijkheden voor topsportprogramma’s, talentenprogramma’s en evenementen in de Sportcampus Zuiderpark. Tot aan de realisatie van de Sportcampus zullen we hier actief in blijven. In maart 2015 wordt de eerste paal voor deze accommodatie geslagen en zal volgens planning in september 2016 geopend worden.

De officieel erkende trainingscentra moeten verplicht samenwerken met alle vereniging in de regio volgens de nieuwe criteria van NOC*NSF. Uiteraard vallen ook onze TSV’en hier onder. Automatisch krijgen we dus steeds meer structurele samenwerking tussen deze verenigingen en trainingscentra.

Er wordt samen met de gemeente en de KNZB gekeken naar de mogelijkheid van een RTC Zwemmen in het Hofbad. Daarnaast heeft in 2014 er voor het eerst in samenwerking met topsportvereniging Racing Club een internationaal zwemevenement plaatsgevonden.

Realisatie Er zijn 4 bijeenkomsten geweest met voorzitters van de TSV-en. Op bestuurlijk vlak wordt er veel meer onderling gesproken en weet men elkaar steeds beter te vinden. Men trekt nu gezamenlijk op om gemeenschappelijke belangen en doelstellingen te verdedigen en te realiseren wat geresulteerd heeft in het document Samenwerkende Haagse Sporttalentverenigingen. Bas Contant, voormalig voorzitter van AdoLakers neemt hierin het voortouw samen met Edwin van der Heijde (HDM) en Ryan Spencer (ADO Den Haag dames).

Conclusie Er zijn goede stappen gemaakt nieuwe initiatieven plaats te laten vinden in de topsportaccomodaties. Er is contact met bonden over gebruik van Sportcampus Zuiderpark en er lopen gesprekken met de KNZB voor een RTC Zwemmen in het Hofbad. Daarnaast heeft dit jaar het eerste internationale zwemevenement in het Hofbad plaatsgevonden. In The Hague Beach Stadium heeft dit jaar voor het eerst een NK Beachkorfbal plaatsgevonden. Het wegvallen van de internationale beachsoccerevenementen en het feit dat in 2015 het WK Beachvolleybal op de Hofvijver zal plaatsvinden, zorgt echter wel een aandachtspunt voor de topsportprogrammering in 2015. Daarnaast is het belangrijk om aangesloten te blijven bij de ontwikkelingen met het sportstrand om hier een locatie te creëren waar topsportinitiatieven kunnen plaatsvinden.

Topsportverenigingen

TSV-en hebben een uitgebreid pakket aan faciliteiten ter beschikking voor hun sporters en werken in vele gevallen samen met partners uit het faciliteitennetwerk. TSV-en hebben hun ondersteuningsaanvragen voor 2014 ingediend en kregen uiterlijk eind juli hun beschikking. Met elke TSV is een samenwerkingsoverkomst getekend waarin afspraken en wederzijdse diensten vastgelegd zijn.

Trainingscentra

Van maart tot mei zijn er 2 cursussen sportpsychologie georganiseerd voor talentvolle sporters. Hieraan hebben 12 zwemmers, 5 taekwondoka’s, 3 handballers en 1 judoka deelgenomen.

Realisatie Beide NTC overeenkomsten zijn geëvalueerd en geüpdate naar beider tevredenheid.

TSV-en hebben weer uitstekende resultaten geboekt in hun respectievelijke takken van sport, getuige ook de 5e plaats in de verkiezing “topsportgemeente van het jaar 2013”. Van de grote

steden in Nederland is Den Haag hiermee veruit de best presterende op verenigingsgebied en kent het vooral concurrentie van gemeenten met hechte dorpskernen. Conclusie TSV-en hebben het overleg dat ze al hadden structureel voortgezet en dit begint nu ook echt tot acties te leiden die in de (nabije) toekomst hun vruchten zullen afwerpen ten faveure van het lokale topsportklimaat en de Haagse talentvolle sporter. Den Haag Topsport ondersteunt de TSV-en met een passend aanbod van faciliteiten en diensten die ter beschikking staan van de verenigingen en zijn sporters en coaches. Deze sluit steeds beter aan op het aanbod vanuit het faciliteitennetwerk. TSV- en presteren goed in landelijke competities en blijven hiermee een kweekvijver voor Haags sporttalent.

Jaarverslag 2014

foto: Valerie Kuypers

Jaarverslag 2014 49

foto: Arjan de Jager

Jaarverslag 2014

7. Projecten 2014 was echt een Den Haag jaar. Met een drietal grote evenementen is Den Haag internationaal op de wereldkaart gezet: de Nucleair Security Summit, het WK Hockey en de heropening van het Mauritshuis. Om hierop goed te kunnen kapitaliseren werd de toeristisch-culturele website denhaag.com gebouwd, een lang gekoesterde wens. Bij al deze zaken vervulde Den Haag Marketing een rol en werden - naast het reguliere werk - verschillende werkzaamheden uitgevoerd. In dit hoofdstuk belichten we de verschillende projecten.

- een nieuwe business brochure voor de zakelijke en congres markt; - een persmap (met daarin de business brochure, de menu kaart en een Vrede & Recht brochure; - een horeca plattegrond voor het World Forum gebied; - diverse landingspagina’s over de NSS, op denhaag.com en haagsuitburo.nl; - business case artikel; - Ontvangst en informatie verstrekken van VVV hosts op strategische plekken; Den Haag Centraal/ Hollands Spoor en in het Mediacentre in het congresgebied. De business brochure, Vrede en recht brochure en de horecaplattegrond zijn bovendien duurzame producten die vaker ingezet zullen worden.

Activiteiten Maandenlange samenwerking binnen de communicatie werkgroep van Buitenlandse Zaken om alle verschillende activiteiten, wensen en behoeften op elkaar af stemmen.

Realisatie - een goede en constructieve samenwerking met de gemeen te; - de persmap met menukaart, business brochure en Vrede & Recht brochure lag op ruim 4000 hotelkamers, ook buiten Den Haag; - de menukaart werd goed ontvangen en werd daarom ook integraal op de NSS app gezet; - de verschillende landingspagina’s hebben het als volgt gedaan: • op denhaag.com: totale site 24.903 (18.024 uniek) en in bezoekers gedeelte: 1.176 pageviews (993 uniek); • NSS time out: totale site: 1.537 (1.326 uniek) en in bezoe kers gedeelte: 1.247 (1.061 uniek); • op haagsuitburo.nl: 488. - persberichten na de NSS (met de link naar congresstad Den Haag) naar de zakelijke pers hebben artikelen in onder meer NL, de USA en de UK opgeleverd; - de VVV stand met hosts hebben in totaal 1787 contactmo menten gehad; - het Business case artikel wordt gebruikt op de site, in sales gesprekken en kan ook als informatie dienen bij bid books om zo nieuwe congressen binnen te halen. Onder het mom van: als we deze top kunnen organiseren, kunnen we alles aan; - de NSS is verder vermarkt tijdens de IMEX Frankfurt in mei. Niet alleen de achterwand en beursmateriaal waren voor zien van de NSS, maar ook de persconferentie van Marco Esser en Michiel Middendorf (World Forum) had dit onder werp; - na de NSS verschenen verschillende case studies in Neder landse vakbladen; - na de NSS zijn verschillende advertenties ingezet (zoals in het belangrijkste Britse vakblad Head Quarters).

Ontwikkelen van: - Menukaart waarin de highlights van de stad stonden, de aankomende evenementen en de profilering van de stad. Deze lag op alle hotelkamers, binnen en buiten Den Haag en werd uitgedeeld tijdens de top;

Conclusie Bovenop de vlekkeloze organisatie en het succesvolle inhoudelijke verloop van de NSS, maakten de gastvrije ontvangst, de informatievoorziening op de hotelkamers en de city dressing in de stad (waardoor de stad bijna blauw kleurde) het totale plaatje af.

Nuclear Security Summit (NSS) De grootste internationaal bestuurlijke top ooit in Nederland gehouden vond in maart in Den Haag plaats; de Nuclear Security Summit. Ruim 5000 delegatieleden en 3000 journalisten verbleven enkele dagen in en om de stad. Een uitgelezen kans voor Den Haag om zich te profileren en van haar beste kant te laten zien. Den Haag Marketing trok dan ook maandenlang nauw op met de gemeente en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Doelstellingen - De rode loper moest uitgerold worden voor deelnemers van de NSS. De stad was trots deze top te mogen hosten. Deel nemers moesten zich dan ook welkom voelen, vanaf aan komst tot vertrek; - Profileren van Den Haag als stad van Vrede, Recht en Veilig heid; - De NSS aangrijpen als ultieme kans om toekomstige con gressen van wereldniveau binnen te halen.

Obama gaf niet voor niets aan dat de organisatie ‘flawless was en de top truly gezellig’. Deze activiteiten en de samenwerking tussen de verschillende partijen kunnen een blauwdruk zijn voor aankomende grote conferenties.

Het WK Hockey werd een groot succes voor de stad Den Haag. Het evenement verliep perfect. Iedere dag een uit verkocht stadion. En met goud voor de dames en zilver voor de heren werden er ook op sportief gebied resultaten ge boekt. Heropening Mauritshuis De heropening van het Mauritshuis was één van de drie highlights en grote events van 2014 voor Den Haag. Deze opening was aanleiding om gezamenlijk met het Mauritshuis en het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen een subsidieaanvraag te doen bij de gemeente. Hiermee werd mogelijk gemaakt dat de heropening een haakje werd voor het verleiden tot bezoek aan de stad. Via pers, marketingcampagne en trade activiteiten en de link met bestaande campagne (denk aan de city break en focuslanden). De extra subsidie (toegekend aan het Mauritshuis) werd gebruikt voor extra activiteiten bovenop de reguliere activiteiten waarin de opening van het Mauritshuis werd meegenomen.

WK Hockey De hele organisatie van DHM was betrokken bij het WK Hockey. De navolgende activiteiten met als doel meewerken aan het behalen van de geraamde 8,7 miljoen spin-off zijn uitgevoerd. Per afdeling: - Topsport: Overleg met gemeente Den Haag (en KNHB) in af stemming van behoeften in evenement, koppeling evene ment en de stad, Haags Hockey Plein en citydressing. Daar naast was DHT de spreekbuis van DHM in de verschillende overleggen, maar sloot, waar nodig, soms een collega van een andere afdeling aan. - Marketing: Om de week overleg met DHT voor afstemming marketing activiteiten zoals integratie in campagnes (The Hague Festivals en de Beach Break campagne) en koppelin gen leggen met acties van partners Den Haag Marketing zoals Madurodam en Crazy Piano’s; - Communicatie: Ondersteunen in verzorging pers WK Hockey door faciliteren van een digitale perskit op de Online Media Centre, organiseren van een perstrip (inclusief het maken van een programma), het schrijven en uitzetten diverse artikelen in communicatiemiddelen van de gemeente Den Haag en de KNHB zoals de dagelijkse hockeykrant op het evenemententerrein en een toeristische landingspagina gebouwd met het WK Hockey als thema; - VVV/Distributie: Drie stands op de volgende locaties: • Het Kyocera Stadion, Den Haag (hét WK Hockey); • Hockeyclub Klein Zwitserland, Den Haag (WK Veteranen 60-90 jaar); • Hockeyclub Rotterdam, Rotterdam (WK Veteranen 40-65 jaar)

Hier werd informatie, al dan niet gezamenlijk met de Haagse Ambassade, verstrekt over Den Haag en wat er allemaal te doen is in de stad. Focus lag op excursies. Daarnaast is er op kleine schaal merchandise verkocht. De plekken op de locaties in Den Haag zijn in overleg gegaan met DHT.

Jaarverslag 2014

Doelstelling De heropening was aanleiding om Den Haag in breder perspectief onder de aandacht te brengen van zowel internationale journalisten als de reisindustrie en de individuele bezoeker. Door een combinatie van deze doelgroepen te bewerken kreeg de opening een duurzaam karakter. Activiteiten - organiseren van een Den Haag persreis voor een grote dele gatie internationale journalisten uit met name onze focus landen, aangevuld met Brazilië, Japan, China en de VS. Bin nen dit programma kwam de stad in de breedte aan bod; - ontwikkelen van een persmap met uitgebreide menukaart met highlights van de stad en een persbadge; - schrijven van persbericht over het bezoek van de delegatie aan de stad; - opzetten van een marketingcampagne, grotendeels binnen de city break campagne van het NBTC; - ontwikkelen van een speciale themapagina op denhaag.com; - Den Haag reportage in I Fly magazine van KLM en een internationale winactie; - Libelle-actie.

Jaarverslag 2014

NB: de trade actviteiten (een nationale en internationale fam trip) vinden in het najaar plaats. Resultaten - ruim 90 journalisten vanuit NBTC deden mee aan de pers reis. Circa 30 journalisten van een extern pr bureau haakten bovendien aan bij de verschillende programmaonderdelen; - de persmap werd door alle journalisten goed ontvangen; - het persbericht: ‘de wereldpers richt de ogen op Den Haag’ leverde publicaties op in de Telegraaf, AD/HC en de Volks krant; - I Fly: bereik nog niet bekend; - Sweepstake actie van I Fly; - De Libelle actie trok ruim 4000 deelnemers en leverde tal loze telefoontjes op (deze zijn niet meer geteld, het waren er teveel). Daarmee was de actie een absoluut succes, voor beide partijen. Conclusie De activiteiten die plaats hebben gevonden, hebben absoluut het beoogde resultaat gehad. Bij alles is het Mauritshuis dé kapstok geweest om Den Haag breder weg te zetten. De persreis was een succes en verliep soepel. De journalisten waren erg te spreken over Den Haag en het Mauritshuis en waren blij met het gastvrije welkom. De publicaties druppelen langzaam binnen en zijn positief. Zoals een stuk in de Daily Telegraph waar gesteld wordt dat Den Haag op weg is Amsterdam naar de kroon te steken als het gaat om culturele hoofdstad. Ontwikkeling denhaag.com en dataplatform In de eerste helft van 2014 is de oplevering van denhaag.com gerealiseerd. Dit grote digitale project kende vanaf 2012-2013 een voorbereidingsperiode waarin er in eerste instantie een haalbaarheidsstudie gedaan is naar de randvoorwaarden en de businesscase van een nieuwe digitale portal ter vervanging van het bezoekersdeel op denhaag.nl. Na deze studie bleek dat een nieuwe digitale omgeving nodig en haalbaar was voor het behalen van de marketingdoelstellingen en het realiseren van de ambities. In de eerste helft van 2014 is samen met de gemeente en opdrachtnemende partijen Fabrique en Q42 uit Den Haag intensief gewerkt aan de ontwikkeling van zowel een nieuwe toeristischculturele website voor bezoekers en bewoners, alsmede aan een dataplatform dat andere digitale kanalen (waaronder de eveneens in deze periode gerealiseerde touchscreeninterface) van gegevens kan voorzien. Tijdens de realisatie zijn stakeholders voortdurend en op verschillende manieren op de hoogte gehouden en om input gevraagd. Resultaat is een prikkelende wegwijzer die het actuele toeristisch-culturele aanbod van onze stad en haar beide badplaatsen etaleert. Zoals geen andere website in Nederland ontsluit denhaag.com statische en dynamische vrijetijdsinformatie met een dergelijke breedte en diepte: attracties, kunst en cultuur, winkelen, overnachten, restaurants, uitgaan, festivals, evenementen, jeugdactiviteiten, excursies, strand, et cetera. De website is in vier talen beschikbaar en werkt op elke computer, tablet en smartphone. Het nieuwe denhaag.com inspireert en verleidt bezoekers - veel meer dan voorheen - om naar de stad

te komen. Voor bewoners biedt de vrijetijdsportal een uitgebreid overzicht van wat er dagelijks in de stad op recreatiefcultureel gebied te doen is. Daarmee is denhaag.com hét adres van Den Haag.

Jaarverslag 2014

8. Sociaal Jaarverslag 2014 In 2014 is het aantal medewerkers wederom gelijk gebleven t.o.v. 2013 en 2012. Er zijn alleen qua opbouw kleine verschuivingen geweest. Het aantal FTE is iets gegroeid vanwege urenuitbreiding i.v.m. een aantal grote projecten zoals het WK Hockey en NSS in 2014. Aantal en opbouw medewerkersbestand Op 31 december 2014 telde Den Haag Marketing: 62 medewerkers (inclusief oproepkrachten en stagiaires) waarvan 39 vrouwen (63%) en 23 mannen (37%). Dit is als volgt opgebouwd: - - -

46,17 FTE met een regulier dienstverband (dus exclusief stagiaires en oproepkrachten). Hiervan hadden 35 medewerkers (62%) een deeltijd dienstverband (minder dan 40 uur) en 21 een voltijd dienstverband (38%). Het aantal medewerkers met een deeltijd dienstverband is met 4% gestegen t.o.v. 2013. Daarentegen is het aantal FTE wel gestegen, dit wordt veroorzaakt doordat bij een aantal medewerkers met een deeltijd dienstverband hun parttime percentage is verhoogd en het aantal oproepkrachten is verminderd; Twee medewerkers met een oproepovereenkomst; Vier stagiaires.

Gemiddelde leeftijd De groep van medewerkers tussen de 35- 44 jaar en 55- 64 jaar is licht gestegen in 2014 t.o.v. 2013.

Leeftijdsopbouw Categorie 15-24

Categorie 25-34

Categorie 35-44

Categorie 45-54

Categorie 55-64

Categorie 65+ 0

Tabel 2: leeftijdsopbouw

Stagiair(e)s In totaal hebben 18 stagiaires ervaring opgedaan bij diverse afdelingen. In- en uitdienst In 2014 zijn er in totaal 11 nieuwe medewerkers in dienst getreden en gingen 10 medewerkers uit dienst (hierin zijn geen stagiaires meegenomen, maar wel seizoenskrachten en vervanging van medewerksters die met zwangerschapsverlof waren in 2014). Verzuim Het ziekteverzuimpercentage (de procentuele weergave van het totaal aan kalenderdagen dat door verzuim niet is gewerkt) was in 2014 4,2 % (in 2013 was dit 3,7 %) met een gemiddelde

verzuimduur van 7,71 dagen (in 2013 was dit 10,5 dagen). In bovenstaande cijfers zijn ook langlopende ziektegevallen opgenomen. Opleidingen Den Haag Marketing hecht veel waarde aan het opleidingsniveau van haar medewerkers. In 2014 is door meerdere medewerkers met een bijdrage van het bedrijf een opleiding gevolgd. Voorbeelden hiervan zijn (Online)marketing, trainingen op het gebied van de sociale media, Prince 2, diverse talencursussen en een aantal trainingen op het gebied van communicatie, een aantal op het gebied van persoonlijke ontwikkeling en loopbaanbegeleiding en een vervolg op de online opleidingtool ‘E-Learning”. Tevens hebben diverse medewerkers deelgenomen aan seminars en workshops in binnen -en buitenland. Vanaf 2014 zijn er 9 medewerkers verdeeld over onze twee vestigingen bedrijfshulpverlener. Tevens is de BHV dit jaar uitgebreid met een coördinator BHV. Door verschillende medewerkers uit deze groep is deelgenomen aan de cursus bedrijfshulpverlening of aan de jaarlijkse herhalingscursus.

foto: Arjan de Jager

Jaarverslag 2014

9. Organisatie Organisatiestructuur Den Haag Marketing is een stichting. De directie is verantwoordelijk voor het beleid en het geheel van activiteiten van Den Haag Marketing. De directie legt verantwoording af aan de Raad van Toezicht. Den Haag Marketing is via een quasi-inhouse inbesteding verbonden aan de Gemeente Den Haag. De Raad van Toezicht bestaat uit vijf leden. Naast de onafhankelijk voorzitter en de vertegenwoordiger namens de participanten bestaat de Raad van Toezicht uit drie leden die worden benoemd door Gemeente Den Haag. In het College van Participanten zijn representanten van de “stakeholders” vertegenwoordigd, waardoor er direct contact is met de sectoren waar Den Haag Marketing mee samenwerkt. De Raad van Toezicht wordt voorgezeten door mevrouw Marleen Zuijderhoudt. Het College van Participanten wordt voorgezeten door een onafhankelijk voorzitter, de heer Hans van Eenennaam. De directie wordt gevormd door de directeur van Den Haag Marketing, de heer Marco Esser. Het managementteam (MT) wordt voorgezeten door de directeur en bestaat verder uit: manager Marketing mevrouw Mariëtte de Wijs, manager Distributie de heer Hans Doets en manager Den Haag Topsport mevrouw Nienke Nijenhuis. Raad van Toezicht De Raad van Toezicht bestond in 2014 uit: - Mevrouw M. Zuijderhoudt - De heer J.J. Visser - Mevrouw M. Sijmons - Mevrouw A. Lombarts - m.i.v. 24/06/14 - De heer J. Ravoo - m.i.v. 24/06/14 In 2014 is de Raad van Toezicht vier keer bijeen geweest. In de vergaderingen is met de directie gesproken over de lopende zaken op basis van het directieverslag en de (financiële en inhoudelijke) rapportages. Daarnaast is gesproken over de lange termijn visie van Den Haag Marketing, in relatie tot de plannen van het nieuwe college van B&W. Veel aandacht is geschonken aan de (plannen voor) uitbreiding van het The Hague Convention Bureau. Op het gebied van de organisatie heeft de Raad van Toezicht grote waardering voor wat de medewerkers in 2014 voor elkaar hebben gekregen. Zeker in een jaar waarin sprake was van een (geslaagde) terugverhuizing van het kantoor naar de Grote Marktstraat. Naast de reguliere taken zorgden een viertal projecten voor extra werkdruk. De Raad van Toezicht constateert dat de werkzaamheden rond de NSS, het WK Hockey en de heropening van het Mauritshuis succesvol zijn geweest. Dat geldt evenzo voor de nieuwe website denhaag.com. De Raad van Toezicht heeft in 2014 kennis gemaakt met de

voorzitter van de (compleet vernieuwde en op sterkte zijnde) Ondernemingsraad. Met de directeur is een beoordelingsgesprek gevoerd, waarbij de Raad van Toezicht zijn waardering heeft uitgesproken voor het functioneren van de directie. Op reguliere basis hebben de drie door de gemeente benoemde leden van de Raad overleg met de wethouder. Onder verwijzing naar wat hierover gemeld is in de verklaring van de Raad van Toezicht bij de jaarrekening, zal in 2015 met wethouder Klein onder meer worden gesproken over het geringe weerstandsvermogen van de stichting en de wenselijkheid van meerjarenfinanciering. College van Participanten Het College van Participanten bestond in 2014 uit: - - - - - - - - - - - - - -

De heer H. van Eenennaam (onafhankelijk voorzitter) De heer F.J. Wetters (bestemmingsgebied Binnenstad) De heer P. Corten (bestemmingsgebied Binnenstad) De heer H. Walbroek (bestemmingsgebied Scheveningen) De heer W. Louwerens (bestemmingsgebied Kijkduin) De heer M.A. Middendorf (congressector) De heer P. Poort (sector zakelijke markt) De heer J. van Dijk (sector dagattracties) Mevrouw C. Bertels (sector horeca De heer G. Zandsteeg (sector evenementenorganisatoren) Dhr. V. Pahlplatz (sector hotellerie) Mevrouw K. Lucet (sector podiumkunsten) De heer B. van Nooten (sector musea) Mevrouw M. Mesker (sector topsport)

Het College van Participanten is in 2014 vier keer bijeen geweest. Ondernemingsraad De ondernemingsraad (OR) is een overlegorgaan dat participeert in de besluitvorming van Den Haag Marketing. De ondernemingsraad heeft een tweeledige doelstelling: - behartigen van de personeelsbelangen; - behartigen van de doelstellingen van de onderneming (ondernemingsorgaan). De OR en directie vergaderen op reguliere basis, de ene maand formeel, de andere maand informeel. In september 2014 zijn de nieuwe leden gekozen en geïnstalleerd: - - - - -

De heer Edgar Vermaas - voorzitter Mevrouw Marije ‘t Hart - secretaris Mevrouw Mijke Braam Mevrouw Mieke Smid Mevrouw Veerle Witteveen

In november zijn alle leden op tweedaagse cursus geweest. “De OR in de organisatie” van Sabor BV. De OR-leden scholen zich, gezamenlijk of per gespecialiseerd OR-lid, jaarlijks bij op diverse

(actuele) onderwerpen en thema’s. In eerste instantie heeft de nieuwe OR twee documenten opgesteld: “De Strategie Ondernemingsraad Den Haag Marketing”, een document dat verspreid is onder alle medewerkers van DHM en “Het Convenant” voor de samenwerking tussen de directie en de OR van DHM. De OR is voornemens om commissies in te stellen. Op die manier hebben de OR-leden de mogelijkheid om zich te specialiseren. Tevens is het mogelijk om collega´s (naast de ORleden) te betrekken bij commissie. Op die manier wordt de kennis breder gedeeld met de organisatie. De commissies (onderwerpen en leden) zullen in 2015 verder worden ingevuld. Onderwerpen die de OR in 2014 heeft behandeld: de verhuizing (inclusief het nieuwe werken), de uitbreiding van het Convention Bureau, Thuiswerkbeleid, Werkkostenregeling en de verbreding openingstijden VVV. Organisatieontwikkeling Het afgelopen jaar was voor Den Haag een jaar waarin de stad door een aantal grote evenementen op de wereldkaart werd gezet: de NSS, het WK Hockey, en de heropening van het Mauritshuis. Hier is door medewerkers van verschillende afdelingen (in projectteams) aan gewerkt om de baten van deze gebeurtenissen voor de stad zo groot mogelijk te laten zijn. Een ander groot project in 2014 was de ontwikkeling van de toeristisch-culturele website denhaag.com. Nadat het besluit over de knip met denhaag.nl was gevallen, is in verschillende ‘sprints’ samen met de gemeente en de bouwers Q42 en Fabrique gewerkt aan een compleet nieuwe (mobile First) website, waarmee Den Haag in Nederland voorloper is geworden in de toeristisch-recreatieve wereld. Ook dit project heeft veel van de medewerkers van Den Haag Marketing gevraagd. Het afgelopen jaar zijn de inspanningen van het Convention Bureau om draagvlak te verwerven voor extra investeringen in mankracht en activiteiten beloond. Al in 2013 was het initiatief genomen om tot een onderzoek te komen naar de potentie van Den Haag als congresstad. Dit rapport van het internationale bureau Gaining Edge – in opdracht van de gemeente Den Haag – liet op basis van een benchmark zien dat er in Den Haag volop potentie is voor meer congressen en zakelijke bijeenkomsten onder voorwaarde van uitbreiding van het Convention Bureau met mensen en middelen. Deze conclusie is uiteindelijk 1-op-1 overgenomen in het collegeprogramma van B&W. Dat betekent dat er voor de komende vier jaar 2 miljoen extra beschikbaar is voor de acquisitie van congressen en 5 miljoen euro extra voor de uitbreiding van het Convention Bureau. In 2014 zijn vele (ambtelijke en politieke) voorbereiding getroffen om het Convention Bureau daadwerkelijk te kunnen uitbreiden. In 2015 krijgt dit zijn beslag. Ondertussen hebben de huidige 2,7 fte medewerkers in 2014 erg hard gewerkt om – ondanks het tekort aan mankracht – de service van het Convention Bureau toch op peil te houden. Dit is uiteindelijk beloond met een Silver Award voor ‘best overseas convention bureau’ van MI&T. Jaarverslag 2014

In de continue zoektocht om zo efficiënt mogelijk te werken, is gekeken hoe de administratieve handelingen ten behoeve van accounteigenaren zoveel mogelijk gecentraliseerd konden worden. Na een pilotperiode heeft de zogeheten Backoffice in 2014 een definitieve vorm gekregen. Het Backofficeteam bestaat uit 5 leden, afkomstig uit diverse units in de organisatie, die enkele uren per week naast hun gewone werkzaamheden hier tijd aan besteden. Door de administratie centraal te voeren worden de accounteigenaren ontlast en hebben hierdoor meer tijd om contacten met onze partners te hebben. Door de centrale verwerking is er een duidelijker beeld ontstaan van de sales activiteiten en klantcontacten. Door de centrale verwerking van informatie/ wijzigingen komt dit ook de correcte vermeldingen van partners in bijvoorbeeld de toeristische gids This is The Hague, en de website www.denhaag.com ten goede. We hebben de intentie om in 2015 alle administratieve handeling door de Backoffice te laten verzorgen. Contacten met partners Voor de rol van centrale toeristische marketing organisatie van Den Haag Marketing is een goede samenwerking met de partners in de stad onontbeerlijk. Twee aspecten zijn daarbij cruciaal, de communicatie met de partners moet goed zijn en in geval van dienstverlening aan de partners moet Den Haag Marketing leveren wat zij belooft. Communicatie met de partners heeft op een aantal niveaus plaats: - De directie van Den Haag Marketing overlegt twee maan delijks met het College van Participanten. In dit forum zijn alle toeristische sectoren van de stad vertegenwoordigd. In het overleg informeren partijen elkaar over de relevante ontwikkelingen in het werkveld. - Aan het eind van het jaar (november) wordt een Meet & Share georganiseerd. De partners worden tijdens deze bijeenkomst geïnformeerd over de plannen van Den Haag Marketing voor het komend jaar. Ook worden belangrijke toeristische evenementen en activiteiten door de organise rende partij gepresenteerd - Binnen Den Haag Marketing zijn accountmanagers aange wezen die als primair contact persoon functioneren voor de verschillende partners. Partner en contactpersoon bespre ken met name welke activiteiten het komend jaar gezamen lijk worden opgepakt. Het bezoeken van beurzen en het gezamenlijk uitvoeren van campagnes zijn hier voorbeelden van. Centraal in dit alles staat het Partnerplan van Den Haag Marketing dat onder de titel “Samen is meer” sinds een aantal jaren wordt uitgebracht. Ten eerste geeft het plan alle marketing en communicatieactiviteiten aan die het komend jaar gaan plaatsvinden. De partners krijgen zo 1 op 1 voorgeschoteld waar zij kunnen participeren. Daarnaast geeft het partnerplan een overzicht van de dienstverlening waar de partners recht op hebben. Het gaat om presentatie op de website denhaag.com, vermelding in de toeristische informatiegids “This is The Hague”, kortingen bij advertenties, presentatie op beeldschermen in VVV Spui, het verspreiden van folders en het meenemen van partners in acquisitie- en promotieactiviteiten.

Jaarverslag 2014

Den Haag Marketing maakt een onderscheid in het VVV Partnerschap (gericht op restaurants, winkeliers,organisatoren van excursies, B&B’s, hostels), het Marketing Partnerschap (gericht op musea en attracties) en het Marketing Plus Partnerschap (waarbij partners in de convention marketing worden betrokken). De grotere toeristische partijen in de stad (zoals musea, attracties en hotels) zijn nagenoeg allemaal partner van Den Haag Marketing. Ook veel restaurants en winkeliers zijn VVV Partners. Gezien de grootte van deze sector wordt permanent acquisitie gedaan om dit aantal uit te breiden. Om te zien hoe de partners de communicatie met Den Haag Marketing ervaren is in 2014 een onderzoek uitgevoerd naar de partner tevredenheid. In z’n algemeen was de tevredenheid goed. Een aantal communicatie aspecten dient echter verbeterd te worden. Dit zal in 2015 zijn beslag krijgen. In 2014 heeft Den Haag Marketing tevens een platform geboden (Den Haag & Partners)aan Haagse bedrijven (breder dan de toeristisch-recreatieve sector) om tijdens bijzondere bijeenkomsten relaties te onderhouden en nieuwe relaties te ontmoeten. Er is in 2014 ingezet op het behoud van partners. In totaal hebben 14 partners en 1 mediapartner geparticipeerd in Den Haag & Partners. Het aanwezigheidspercentage bij de activiteiten lag op 48,5%. Er is in 2014 niet op acquisitie van nieuwe partners ingezet, omdat in 2015 Den Haag & Partners verder zal gaan als ‘club van 100’ van Den Haag Topsport. Via dat (laagdrempelige) platform hopen we meer Haagse bedrijven aan ons te binden, die vervolgens rechtstreeks (en niet meer via Den Haag Marketing) de topsport kunnen ondersteunen, op welke manier dan ook.

foto: Arjan de Jager

Jaarverslag 2014

10. Verklaring Raad van Toezicht

Jaarverslag 2014

foto: Arjan de Jager

Jaarverslag 2014

11. Jaarrekening 2014

Den Haag Marketing

Jaarrekening 2014

Statutaire vestigingsplaats: Adres:

Den Haag Grote Marktstraat 43c 2511 BH Den Haag

Balans per 31 december 2014 In Euro

ACTIVA VASTE ACTIVA Materiële vaste actvia (1)

2014

2013

78.925

33.203 78.925

33.203

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden (2)

585.018

541.404

Vorderingen (3)

975.897

1.509.184

89.177

4.078

9.678

Omzetbelasting (9) Waarborg & Garantiesommen (4) Liquide middelen (5)

2.231.570

TOTAAL ACTIVA

1.314.267 3.796.562

3.463.710

3.875.488

3.496.913

87.124

86.096

230.628

237.177

PASSIVA EIGEN VERMOGEN (6) VOORZIENINGEN (7) KORTLOPENDE SCHULDEN Schulden (8) Omzetbelasting (9)

TOTAAL PASSIVA

Jaarverslag 2014

3.541.266 16.470

3.173.639 0 3.557.735

3.173.639

3.875.488

3.496.913

Jaarverslag 2014

Rekening van baten en lasten over 2014 in euro Budget 2014 304.000

2014 189.409

2013 240.693

440.000 4.885.000 525.614

390.374 5.008.967 780.099

405.801 5.249.000 826.903

6.154.614

6.368.849

6.722.397

2.756.014 2.774.600

2.971.544 2.865.414

3.255.720 2.814.398

576.000 48.000

509.364 39.196

648.909 21.907

6.154.614

6.385.518

6.740.935

Exploitatieresultaat excl. rente

-16.669

-18.536

Financiële baten en lasten (16)

17.697

27.354

Resultaat

1.028

8.818

Netto opbrengst verkoop waardepapieren/VVV artikelen Bruto opbr. verkoop waardepapieren/VVV

4.954.143

Kostprijs verkopen waardepapieren/VVV art.

4.764.734 189.409

Opbrengst overige activiteiten (10) Bijdragen overheden (11) Bijdragen bedrijfsleven (12) Totale opbrengsten Kosten activiteiten (13) Personeelskosten (14) Overige lasten (15) Afschrijvingskosten Totale kosten

Resultaat bestemming De toevoeging aan de algemene reserve is € 1.028 waardoor deze in totaal € 87.124 is.

Kasstroom overzicht over 2014 in euro 2014 Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat (excl. Interest) Aanpassingen voor: - Afschrijvingen Veranderingen in het werkkapitaal - Afname van debiteuren - Afname overlopende activa - Toename voorraden - Toename van crediteuren - Toename van belastingen en sociale lasten - Afname overlopende passiva

-16.669

-18.536

39.196

21.907

126.432 412.454 -43.614 787.340 103.495 -424.111

-142.537 129.297 -94.221 226.767 -14.923 -575.592

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest

984.523 17.729 -32

Kasstroom uit operationele activiteiten Investeringen in materiĂŤle vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten

Toename geldmiddelen

Jaarverslag 2014

2013

-467.840 27.469 -115

1.002.220 -84.918

-440.486 -1.299

-84.918

-1.299

917.303

-441.787

Jaarverslag 2014

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling in de jaarrekening Statutaire doelstelling Stichting Den Haag Marketing heeft conform de statuten als doel om het toeristisch verkeer naar Den Haag en omstreken te bevorderen en begeleiden alsmede het stimuleren van het gebruik van ontspannings- en recreatiemogelijkheden in Den Haag. Algemeen De stichting heeft de jaarrekening opgesteld volgens de richtlijnen voor de jaarverslaggeving 640 "Organisatieszonder-winststreven". De jaarrekening is opgemaakt op 29-04-2015. Continuïteit De jaarrekening van Den Haag Marketing is gebaseerd op het continuïteitsuitgangspunt. De continuïteit van Den Haag Marketing hangt af van het budget dat zij ontvangt van de gemeente Den Haag. Op basis van in het verleden verkregen budget verwacht de Stichting geen continuïteitsprobleem in de toekomst. Toekomstige besluiten door de gemeente Den Haag kunnen dit uitgangspunt in gevaar brengen wanneer toekomstig budget ontoereikend is voor de vaste lasten van de Stichting. Materiële vaste activa De materiële vaste activa in eigen gebruik worden gewaardeerd tegen de kostprijs (verkrijgingsprijs of vervaardigingsprijs), verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingsverliezen. In deze kostprijs worden de kosten van groot onderhoud opgenomen zodra deze kosten zich voordoen en aan de activeringscriteria is voldaan. Alle overige onderhoudskosten worden direct in de winst-en-verliesrekening verwerkt. De afschrijving is lineair en gebaseerd op de verwachte gebruiksduur rekening houdend met de restwaarde. Een materieel vast actief wordt niet langer in de balans opgenomen na vervreemding of wanneer geen toekomstige prestatie-eenheden van het gebruik of de vervreemding worden verwacht. Voorraden De voorraad wordt gewaardeerd tegen de kostprijs of lagere marktwaarde. Vorderingen De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van de voorzieningen voor oninbaarheid. Overige activa en passiva De overige activa en passiva zijn gewaardeerd tegen nominale waarde. Voorzieningen Een voorziening wordt gevormd voor verplichtingen waarvan het waarschijnlijk is dat zij zullen moeten worden afgewikkeld en waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten. De omvang van de voorziening wordt bepaald door de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen en verliezen per balansdatum af te wikkelen. Voorzieningen worden gewaardeerd tegen contante waarde. Financiële instrumenten De in deze toelichting opgenomen gegevens verschaffen informatie die behulpzaam is bij het schatten van de omvang van risico’s die verbonden zijn aan zowel de in de balans opgenomen als de niet in de balans opgenomen financiële instrumenten. De primaire financiële instrumenten van de stichting dienen ter financiering van de operationele activiteiten van de stichting of vloeien direct uit deze activiteiten voort. Het beleid van de stichting is om niet te handelen in financiële instrumenten. De belangrijkste risico’s uit hoofde van de financiële instrumenten van de stichting zijn het kredietrisico en het liquiditeitsrisico. Het beleid van de groep om deze risico’s te beperken, luidt als volgt: Kredietrisico De stichting handelt enkel met kredietwaardige partijen en heeft procedures opgesteld om de kredietwaardigheid te bepalen. Tevens heeft de stichting richtlijnen opgesteld om de omvang van het kredietrisico bij elke partij te beperken. Bovendien bewaakt de stichting voortdurend haar vorderingen en hanteert de stichting een strikte aanmaningsprocedure. Door de bovenstaande maatregelen is het kredietrisico voor de stichting minimaal. Verder zijn er geen belangrijke concentraties van kredietrisico binnen de stichting. Liquiditeitsrisico Het risico voor de stichting dat toekomstige kasstromen verbonden aan een monetair financieel instrument fluctueren in omvang is minimaal.

Rekening van baten en lasten Algemeen De kosten en opbrengsten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen voor waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. (Voorzienbare) verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het boekjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden en overigens wordt voldaan aan de voorwaarden voor het opnemen van voorzieningen. Opbrengsten Den Haag Marketing kent een projectmatige financieringsstructuur. De integraal berekende kostprijs van projecten wordt in beginsel gedekt door de aan die projecten verbonden gemeentelijke bijdragen en marktinkomsten. De opbrengsten van de diverse activiteiten dienen ter dekking van de kosten van het project of projecten waaraan de activiteiten zijn verbonden. Ondanks het feit dat een behoorlijk deel van de financiering wordt gerealiseerd door marktinkomsten en directe opbrengsten, vormen de (gemeentelijke) bijdragen de financiĂŤle basis voor de projecten. De kosten van de activiteiten worden integraal berekend en rekening houdend met de eerder genoemde financieringscomponenten opgenomen in een jaarlijkse aanvraag voor een bijdrage van de gemeente Den Haag. In het kader van de vraaggerichte werkwijze van de organisatie bepaalt Den Haag Marketing aan welke activiteiten een budget wordt toegekend. Hierbij wordt rekening gehouden met de continuĂŻteit van de organisatie. Onder de opbrengsten is het saldo opgenomen van de inkomsten en uitgaven van de VVV activiteiten. Rente Renteopbrengsten worden tijdsevenredig in de winst-en-verliesrekening verwerkt. Pensioen Stichting Den Haag Marketing is sinds 1 januari 2011 aangesloten bij het pensioenfonds Zorg & Welzijn. De door Zorg & Welzijn verzorgde pensioenregeling is een middelloonregeling voor alle werknemers.

Jaarverslag 2014

Toelichting op de balans Materiële vaste activa (1) Inventarissen en automatisering

De mutaties in de materiële vaste activa worden als volgt weergegeven:

Stand per 1 januari 2014 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijving

Totaal Inventaris en automatisering 310.531 277.328

Boekwaarde

33.203

Mutaties (Des)investeringen Afschrijvingen

84.918 39.196

Stand per 31 december 2014 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijving Boekwaarde Afschrijvingspercentages zijn van 20-33%

Zie bijlage IV voor een gedetailleerd mutatieoverzicht van de materiële vaste activa

395.449 316.524 78.925

2014

2013

78.925

33.203

78.925

33.203

Voorraden (2) Waardepapieren souvenirs/drukwerken VVV Overige kaarten Totaal:

2014 533.223 39.439 12.356 585.018

2013 499.190 33.344 8.871 541.404

De waardepapieren bestaan uit te verkopen VVVcadeau-, diner- en bioscoopbonnen en podiumkaarten. De voorraad is toegenomen t.o.v. de stand per einde 2013 doordat de verkopen van geschenkbonnen in december hoger waren dan in de laatste jaren. Om aan die vraag te kunnen voldoen, is een hogere voorraadpositie ingenomen. Vorderingen (3)

2014

2013

Debiteuren Overige vorderingen en transitorische kosten

780.079 195.818 975.897

906.511 602.672 1.509.184

Debiteuren Overige debiteuren Debiteuren waardepapieren

2014 141.877 638.202 780.079

2013 143.076 763.436 906.511

De afname van de debiteuren waardepapieren wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een flinke vordering op het Ministerie van VWS die in 2013 pas na de jaarwisseling werd voldaan. Dit jaar werd er voor de jaarafsluiting betaald. De mutaties in de voorziening dubieuze debiteuren luiden als volgt: Stand per 1 januari Onttrekkingen als gevolg van definitieve afboekingen Dotaties ten laste van de exploitatie Stand per 31 december Overige vorderingen en transitorische posten De overige vorderingen betreffen vooruitbetaalde en te ontvangen posten inzake: Operationele activiteiten Nog te ontvangen subsidies/bijdragen van de gemeente Den Haag

2014 9.176 0 23.733 32.909

2013 24.689 322 -15.835 9.176

2014

2013

56.284 139.534 195.818

88.516 514.156 602.672

De vordering op de gemeente betreft hoofdzakelijk een voorschot dat DHM heeft verstrekt aan de Volvo Ocean Race (VOR) t.w.v. 130k en niet de gebruikelijke restantbijdrage aan de activiteiten omdat voor het jaareinde de restantbijdrage van 2014 al volledig is voldaan. Het voorschot dat DHM namens de gemeente (OCW-sport) in 2014 heeft verstrekt aan de VOR wordt in 2015 door de gemeente Den Haag ,terugbetaald aan DHM. De belangrijkste posten van de operationele activiteiten zijn vooruitbetaalde kosten voor seminars in februari (CB), nog te factureren omzet websiteplaatsingen en nog te ontvangen rente.

Jaarverslag 2014

Waarborg & garantiesommen (4) Deze post bestaat uit borgsommen t.b.v. de huur van de parkeerplaatsen in de Herderstraat (€ 2.200) en twee borgsommen t.b.v. PostNL ( €1.450) en Greenwheels (€ 450) Liquide Middelen (5) De liquide middelen staan ter vrije beschikking met uitzondering van een afgegeven bankgarantie voor de huur van het pand aan de Grote Marktstraat t.w.v. € 50.000. Ter financiering van liquiditeitstekorten welke in de loop van een boekjaar kunnen ontstaan als gevolg van timingverschillen tussen de bevoorschotting door de Gemeente Den Haag en de projectkosten beschikt Den Haag Marketing over een Rekening Courant Kredietfaciliteit met een limiet van € 300.000 bij de ING bank. Deze kredietfaciliteit is in 2014 niet aangewend (2013: idem). De toename van de liquide middelen wordt met name veroorzaakt door de late incasso van twee facturen (bij elkaar 780k) voor ingekochte VVV bonnen. Normaal worden deze na een maand geïncasseerd, nu zijn ze pas eind januari betaald a.g.v. incassoproblemen bij de leverancier.

Eigen Vermogen (6) 2014 Per 1-01-2014

2013

86.096

77.280

Exploitatiesaldo

1.028

8.816

Overige mutaties

87.124

86.096

Totaal per 31-12-2014

Voorzieningen (7) Voorziening pensioenverplichting

2014 230.628

2013 237.177

Voorziening ter dekking van de verwachte kosten a.g.v. in 2011 vernieuwde pensioenafspraken met de medewerkers die voorheen in de eindloonregeling waren ondergebracht bij het oude pensioenfonds. Voor de bepaling van de hoogte van de voorziening is een schatting gemaakt, gebaseerd op de volgende uitgangs punten: een disconteringsvoet van 2%, een verwachte salarisstijging van 2% en een uitredingskans van 4,5%. Kortlopende schulden (8) Crediteuren Overige schulden en transitorische posten Sociale lasten/werknemersverzekeringen

2014 2.171.434 1.280.303 89.529 3.541.266

2013 1.384.094 1.697.865 91.681 3.173.639

Belastingen (9) De post belastingen omvat te betalen BTW en wijkt af van de eindstand van 2013 omdat er toen een te vorderen bedrag stond. De reden dat er nu een te betalen bedrag staat, is dat we in 2014 het restant van de gemeentelijke bijdrage 2014 al in december hebben gefactureerd i.p.v. na indienen van de jaarrekening in mei 2015. Crediteuren Onder deze post zijn de kortlopende schulden voortvloeiend uit activiteiten van de Stichting opgenomen. Het saldo crediteuren is hoger a.g.v. twee niet geĂŻncasseerde facturen (samen 780k) voor VVV geschenkbonnen. Normaal zouden deze voor de balansdatum zijn geĂŻncasseerd maar a.g.v. problemen bij de leverancier zijn ze pas in januari betaald. Dit effect is ook zichtbaar in de liquide middelen. Overige Schulden en Transitorische Posten De overige schulden betreffen vooruitontvangen en te betalen posten inzake: Operationele activiteiten

Marketing Distributie Topsport Algemeen Subsidies t.b.v. derden Vakantierechten Totaal:

2014

2013

1.280.303

1.697.865

1.280.303

1.697.865

2014 96.400 31.900 150.000 701.300 134.600 166.100 1.280.300

2013 163.000 77.100 33.500 742.463 531.600 150.200 1.697.865

De overige schulden en transitoria uit operationele activiteiten bestaan uit jaaroverlopende verplichtingen richting stakeholders en marktpartijen. De post Subsidies t.b.v. derden is behoorlijk afgenomen doordat we vorig jaar nog een flinke post voor de externe stichtingen (SMS en Binnenstad, totaal 240k) stond. Sinds 2014 lopen de financiĂŤn van deze stichtingen niet meer via DHM. Daarnaast zijn er substantieel minder overlopende posten van Topsport omdat deze in 2014 al voor het jaareinde zijn opgevraagd in tegenstelling tot eerdere jaren. In de overige schulden van Topsport zit wel een bedrag van 130k wat door DHM als voorschot aan de Volvo Ocean race is betaald. De gemeente heeft in 2015 het voorschot terugbetaald, maar DHM is verplicht deze gelden in 2015 te besteden aan specifieke taken van Topsport. In de overige schulden is in de post Algemeen een bedrag opgenomen van 68k ter dekking van de kosten van een langdurig zieke medewerker. Sinds 2012 heeft DHM geen verzekering voor langdurig zieke medewerkers meer, waarna DHM de kosten pas verantwoordt wanneer zich dergelijke gevallen voordoen. Deze post was in 2013 al opgenomen (voor twee jaar) en wordt maandelijks afgeboekt tegen de kosten van deze medewerker. In 2015 loopt de volledige reservering weg in het resultaat. Sociale lasten/werknemersverzekeringen De post Sociale lasten betreft de af te dragen premies van december.

Jaarverslag 2014

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Lease verplichtingen Door Den Haag Marketing is per einde verslagjaar een leaseverplichting aangegegaan voor een bedrag van € 16.650. De verplichting voor het volgende boekjaar 2015 bedraagt € 3.842. Deze leaseverplichting betreft de companycar t.b.v. de expeditie. Het leasecontract is voor 60 maanden aangegaan, per 31-12-2014 resteren er daar nog 52 van. Huurverplichtingen De Stichting heeft een aantal huurcontracten t.w: het pand aan het Spui (looptijd tot 31 mei 2016, € 130.000 in 2015), het pand aan de Grote Marktstraat (looptijd tot 30-11-2018 € 157.000 in 2015) Naast deze huisvestingslasten zijn er ook parkeerplaatsen gehuurd in de Herderstraat (looptijd onbepaald, opzegtermijn 6 maanden € 9.300 in 2015) en bij de Q-park (looptijd tot 1 februari 2017, € 9.100 in 2015). Kredietfaciliteit Stichting Den Haag Marketing geniet een Rekening Courant Kredietfaciliteit met een limiet van € 300.000 bij de ING bank. De gestelde zekerheden betreffen verpanding van bedrijfsuitrusting, voorraden en boekvorderingen. Pensioenverplichting De pensioentoezeggingen van Den Haag Marketing zijn sinds 1 januari 2011 ondergebracht bij het bedrijfstakpensioenfonds Stichting Pensioenfonds Zorg en Welzijn. De Pensioenaanspraken zijn gebaseerd op leeftijd, diensttijd en salaris en kwalificeren op grond van Richtlijn voor de jaarverslaggeving 271 (RJ) als een toegezegde pensioenregeling op basis van een (voorwaardelijk) geïndexeerd middelloon. Indexatie van de pensioenrechten is afhankelijk van de financiële positie waarin het pensioenfonds zich bevindt. Ingeval van een tekort bij Zorg & Welzijn heeft de stichting geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen, anders dan hogere toekomstige premies. Op grond hiervan is de pensioenregeling door de stichting verwerkt als een toegezegde bijdrageregeling, waarbij alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening zijn verantwoord. Voor de gewijzigde pensioenafspraken in 2011 is aanvullend een voorziening getroffen ten behoeve van de hoger verwachte toekomstige kosten. Ziektekosten Sinds 2012 heeft Den Haag Marketing geen verzekering meer ter dekking van het risico van (langdurig) zieke medewerkers. In de voorgaande jaren overstegen de kosten hiervan ruimschoots de uitkeringen en dus is indertijd besloten deze verzekering te beëindigen. Als gevolg daarvan komen eventuele ziektekosten derhalve direct ten laste van het resultaat en dus van het eigen vermogen. Gezien de geringe hoogte hiervan is dit een risico voor de stichting.

Toelichting op de rekening van baten en lasten Financieringsstructuur Budget Opbrengsten activiteiten: - Haags Uitburo/UITpas - Ticketshop Haags Uitburo - VVV kantoren en Dagtochten Bruto opbrengst VVV

4.954.143

Kostprijs verkopen VVV

4.764.734 189.409

- Overig Totaal opbrengsten activiteiten (11) Bijdragen Overheden: - Service/overhead - Marketing - Topsport - Distributie Totaal overheidsbijdragen (12) Bijdragen bedrijfsleven - Marketing - Topsport - Distributie - Overig Totaal Bijdragen Bedrijfsleven (13) Totaal

2014

2013

20.000 100.000

27.413 74.053

0,4 1,2

34.956 99.023

0,5 1,5

304.000 320.000 744.000

189.409 306.605 597.480

3,0 4,8 9,4

240.693 299.176 673.848

3,6 4,4 10,0

412.120 2.375.480 1.455.000 642.400 4.885.000

412.120 2.499.447 1.455.000 642.400 5.008.967

6,5 39,1 22,8 10,1 78,3

461.796 2.578.704 1.455.000 753.500 5.249.000

6,8 38,2 21,6 11,2 77,8

391.645 65.219 0 68.750 525.614

571.579 111.938 55.332 41.250 780.099

8,9 1,8 0,9 0,6 12,2

614.370 102.160 25.243 85.130 826.903

9,1 1,5 0,4 1,3 12,3

6.154.614

6.386.546

100

6.749.751

100

De bijdragen vanuit het bedrijfsleven vormen 12,2 % en de gesaldeerde opbrengsten van activiteiten 9,3% van de totale financiering. DHM genereert hiermee in totaal 21,6% van de financiering van haar activiteiten. Het activiteitenpakket wordt voor 78,4% gefinancierd door de gemeente Den Haag. De lagere opbrengsten van activiteiten (78k t.o.v. 2013) is met name veroorzaakt door het wegvallen van de inkomsten van de grootste VVV bonnenklant in 2014. Deze klant (Ministerie van Justitie) had medio 2014 al aangegeven dat de eindejaarsbestellingen in 2014 niet zouden worden gedaan omdat zij voor een alternatief Kerstgeschenk hadden gekozen. Hierdoor liepen we ca. 1 miljoen aan omzet en 50k aan marge opbrengsten mis. De teruglopende opbrengsten van activiteiten vormen wel steeds meer een probleem. Enerzijds door de steeds groter worden afhankelijkheid van de gemeentelijke bijdrage (er zijn minder middelen ter beschikking) Anderzijds is bijna de enige mogelijkheid om tegenvallers in deze opbrengsten op te vangen, het snijden in de outof-pocketgelden van de afdeling Marketing. Een(veel) groter eigen vermogen zou die laatste oplossing minder opportuun maken en is dus feitelijk ook een noodzaak.

Jaarverslag 2014

Bijdrage gemeente: Opdrachtbrief DSO_SO/2014.3124

bedrag: 4.885.000

basisopdracht 2014

4.885.000 OCW/2012.10087 DSO/16 december 2013

subsidie (culturele) vrijetijdsportal subsidie Wintercampagne Binnenstadsimpuls

Totaal overheidsbijdragen (12)

82.645 41.322 5.008.967

Deze beide bedragen zijn hier excl. BTW opgenomen omdat deze subsidies in tegenstelling tot de basisopdracht inclusief BTW zijn verstrekt. Voor de Vrijetijdsportal is bruto â&#x201A;Ź 100.000 beschikt en voor de Wintercampagne bruto â&#x201A;Ź 50.000. Kosten activiteiten (13) Budget

2014

2013

Activiteiten - Marketing - Topsport - Distributie Algemeen/Ticketshop - Overig Totaal

1.351.825 1.165.919 100.000 138.270 2.756.014

1.630.124 1.202.959 74.520 63.941 2.971.544

26 19 1 1 47

1.877.134 1.230.408 99.539 48.640 3.255.721

28 18 1 1 48

Directe Lasten - Personeelslasten - Huisvestingslasten - Algemene lasten Totaal

2.213.700 324.700 197.600 2.736.000

2.304.386 280.492 181.756 2.766.635

36 4 3 43

2.189.796 390.705 160.485 2.740.987

32 6 2 41

560.900 53.300 48.400 662.600

561.028 40.974 45.338 647.340

9 1 1 10

624.602 77.220 42.407 744.229

9 1 1 11

6.154.614

6.385.519

100

6.740.935

100

Indirecte Lasten (overhead) - Personeelslasten - Huisvestingslasten - Algemene lasten Totaal Totaal

Aan de uitgavenzijde wordt 47% besteed aan de out of pocket kosten van de activiteiten, 43% wordt besteed aan direct met de activiteiten verbonden personeels-, huisvestings- en algemene kosten. De indirecte kosten (overheadkosten, inclusief niet projectgebonden managementkosten) vormen 10% van het totaal. De out-of-pocketkosten zijn hoger (211k) dan begroot. Bij Marketing en Topsport kon meer worden uitgegeven doordat de inkomsten hoger waren (zie ook de vorige pagina). Bij Distributie is de daling te verklaren door de verdere terugloop van de ticketverkoop doordat steeds meer klanten gebruik maken van andere (m.n. digitale) kanalen buiten onze organisatie.

Personeelskosten (14) Salarissen Sociale Lasten Pensioenpremies Overige personeelskosten

Budget 2014 2.095.100 201.500 385.500 92.500

2014 2.216.904 203.714 346.141 98.654

2013 2.151.705 176.182 385.134 101.377

2.774.600

2.865.414

2.814.398

De personeelskosten waren 51k hoger dan in 2013 en zijn uiteindelijk in 2014 90k boven begroting uitgekomen. Deze verhoging wordt met name veroorzaakt bij Distributie (54k) a.g.v. extra inzet voor beurzen en congressen (gedekt vanuit de out of pocket) en extra personeel in de VVV-winkel. WNT (Wet Normering Topinkomens) Met de weergave van het inkomen van topfunctionarissen wordt voldaan aan de uitgangspunten van de Wet Normering Topinkomens (hierna WNT) en bijbehorende Memorie van Toelichting welke wet vanaf 2013 van kracht is. Voor 2014 bedroeg deze norm € 230.474. Functie:

Dhr. M.J.W. Esser

Directeur

Mw. M. Zuijderhoudt

Voorzitter Raad van Toezicht

Dhr. J.J. Visser

Beloning

Werkgeverslasten

Belastbare vaste en variabele vergoedingen

Voorziening t.b.v. beloningen op termijn

Duur/omvang dienstverband in boekjaar

112.548 0

9.550

20.154

gehele jaar

Lid Raad van Toezicht

gehele jaar

Dhr. H.B.J. In het Veld

Lid Raad van Toezicht

tot 25-02

Dhr. M.J. Varekamp

Lid Raad van Toezicht

tot 25-02

Mw. M. Sijmons

Lid Raad van Toezicht

gehele jaar

Mw. A. Lombarts

Lid Raad van Toezicht

m.i.v. 24-06

Dhr. J. Ravoo

Lid Raad van Toezicht

m.i.v. 24-06

De bezoldiging van de algemeen directeur volgt, net als de bezoldiging van de overige medewerkers van Den Haag Marketing, de CAO voor VVV-medewerkers. De salariëring van de directeur van Den Haag Marketing valt in schaal 18 van deze CAO. Overige lasten (15) Huur Gas, water en electra Schoonmaakkosten Onderhoudskosten pand Overige kosten huisvesting Kantoorbenodigdheden en drukwerk Telefonie Copier en automatisering Porti (Juridische) advies kosten en verzekeringen Overige kosten algemeen

Budget 2014 267.000 55.000 20.000 3.000 9.000 10.000 34.500 79.000 12.000 41.000 45.500

2014 256.002 25.899 16.196 73 10.754 7.608 43.527 65.312 13.927 31.571 38.494

2013 367.991 51.167 18.861 125 13.864 7.121 35.287 66.076 13.553 40.226 34.638

576.000

509.364

648.909

2014

2013

39.196

21.907

Budget 2014 Afschrijvingskosten

48.000

De huisvestingskosten betreffen de kosten van twee lokaties, te weten Grote Marktstraat en Spui (VVV Den Haag) De kosten voor huur waren in 2014 substantieel lager dan in 2013 omdat m.i.v. december 2013 het nieuwe huurcontract is ingegaan waarin minder meters worden gehuurd tegen een lagere meterprijs. Bovendien is er een jaar huurvrije periode afgesproken, welk bedrag gedurende 5 jaar als kostenverlaging wordt afgeboekt. Ook de servicekosten waren fors lager. De afschrijvingskosten zijn in 2014 toegenomen (en zullen dat in 2015 nog verder) a.g.v. investeringen in de ICT en telefonie. De kosten voor afschrijvingen waren in 2013 byzonder laag omdat de ICT investeringen toen nagenoeg volledig waren afgeschreven en er is gewacht met investeringen tot in de vernieuwde huisvesting van het hoofdkantoor, begin 2015. Financiële baten en lasten (16) Ontvangen/betaalde rente

Budget 2014

2014

2013

20.000

17.697

27.354

20.000

17.697

27.354

De ontvangen rente is wederom (ca. 10k) lager dan in 2013 omdat ook vorig jaar de gemeente haar bijdrage pas in februari (ca. 50%) en mei (ca.40%) heeft betaald. Hierdoor liepen we evenals in 2012 flink wat rente inkomsten mis.

Jaarverslag 2014

Overige gegevens Statutaire winstbestemmingregeling De winstbestemming vindt plaats overeenkomstig artikel 17 van de statuten. Het resultaat ad â&#x201A;Ź 1.028 positief is conform de statuten toegevoegd aan het eigen vermogen. Gebeurtenissen na balansdatum Er zijn geen relevante gebeurtenissen na balansdatum. Controleverklaring De controleverklaring is opgenomen op de volgende pagina.

Jaarverslag 2014

Bijlagen bij de Jaarrekening

BIJLAGE I Exploitatierekening 2014 op basis van Collegebesluit RIS272280 en de extra subsidies voor de vrijetijdsportal en winterimpuls: DSO/Collectieve toeristische marketing

Budget

1.464.450

-1.651

Marketing Nationaal

23.774

16.125

34.850

9.000

43.850

16.125

20.076

209.636 340.801 0 145.000 180.000 0 80.365 4.746.734 -42.120 0 -207.800 0 106.061

0 0 0 5.000 20.000 100.000 0 871.809 647.341 -59.000 0 -80.000 0

209.636 340.801 0 150.000 200.000 100.000 80.365 5.618.543 605.221 -59.000 -207.800 -80.000 106.061

144.500 378.050 -100.000 150.000 200.000 100.000 65.000 6.966.700 662.600 -59.000 -207.800 -80.000 138.270

97.686 105.032 117.025 0 0 0 48.988 55.332 0 0 0 0 41.250

0 0 0 0 0 0 0 4.954.143 17.697 0 0 0 288.908

144.500 239.550 -100.000 150.000 200.000 100.000 30.000 510.700 632.600 -59.000 -207.800 -80.000 -220.480

242.186 344.582 17.025 150.000 200.000 100.000 78.988 5.520.175 650.297 -59.000 -207.800 -80.000 109.678

144.500 378.050 -100.000 150.000 200.000 100.000 65.000 6.966.700 662.600 -59.000 -207.800 -80.000 138.270

32.550 3.781 17.025 0 0 0 -1.377 -98.368 45.076 0 0 0 3.617

5.714.896

2.749.858

8.464.754

9.838.895

540.045

5.260.748

2.684.690

8.485.483

9.838.895

20.729

OCW/Cultuur HUB Algemeen/backoffice Ticketshop Haags Uitburo Bijdrage overhead OCW Bijd. OCW Cultuur aan Marketing

Variabel 55.306 74.520 0 207.800

Totaal OCW/Cultuur

337.626

OCW/Sport: sportmarketing Vaste lasten Topsport Activiteitenplan Topsport Bijdrage overhead Topsport Totaal Topsport

Variabel 0 1.202.959 0 1.202.959

DSO/Citymarketing The Hague Festivals

Variabel 197.756

Totaal Citymarketing

197.756

Integrale kosten&opbrengsten

Kosten Vast 0 106.799 59.000 0

165.799 Kosten Vast 365.817 0 80.000 445.817 Kosten Vast 52.500 52.500

Budget Totaal 55.306 181.319 59.000 207.800 0

69.500 208.700 59.000 207.800

Bijdr. Bedr. 3.340 0 0 0

503.425

545.000

3.340

Totaal 365.817 1.202.959 80.000

354.300 1.169.962 80.000

Bijdr. Bedr. 0 111.938 0

1.648.776

1.604.262

111.938

Budget

545.000

16.381

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 0 354.300 0 1.100.700 0 80.000

Totaal 354.300 1.212.638 80.000

354.300 1.169.962 80.000

-11.517 9.679 0

1.535.000

1.646.938

1.604.262

-1.838

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 0 250.000

Totaal 250.000

250.000

-256

250.000

-256

Budget

Resultaat

12.238.157

Opbrengsten Budget Aktiviteiten. Gem.bijdrage Totaal 5.362.214 4.884.690 10.902.227 12.238.157

Resultaat

Bijdr. Bedr. 655.323

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 0 82.955 0 41.322

Resultaat

OCW/2012.10087 Vrijetijdsportal DSO/Wintercampagne Binnenstad

20.000 0

Bijdr. Bedr. 124.776 0

Totaal extra toekenningen:

283.041

20.000

124.776

12.258.157

Bijdr. Bedr. 780.099

Totaal generaal

519.806

Totaal 241.719 41.322

Kosten Vast 3.413.974

415.000

101.466

250.000

Kosten Vast 0 0

Variabel 7.736.278

14.947 1.434 0 0 0

250.256

Variabel 241.719 41.322

Totalen

69.500 208.700 59.000 207.800 0

250.000

Totaal 10.867.211

Resultaat

Bijdr. Bedr. 0

Kosten Vast 3.413.974

Extra subsidies:

Budget Totaal 70.253 182.753 59.000 207.800 0

Totaal 250.256

Variabel 7.453.237

Totaal producten DHM

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 27.413 39.500 74.053 108.700 0 59.000 0 207.800

Totaal 1.375.502

Resultaat

Marketing algemeen

Totaal Marketing

Totaal 1.377.153

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 0 1.335.620

Bijdr. Bedr. 39.882

Marketing Internationaal Convention Bureau Partnerplan basisbijdrage Bijdrage Stad & strand Amendement VVD -online Vermindering bezuiniging China Marketing VVV/informeren Kosten overhead Bijdrage overhead OCW Bijd. OCW Cultuur aan Marketing Bijdrage overhead Topsport Kermissen/nissen/DH & Partners

Jaarverslag 2014

Kosten Vast 1.244.708

Variabel 132.445

Budget

Budget Totaal 11.150.252

250.000

124.277

Budget

35.016

Totaal 207.731 41.322

20.000 0

-33.988 0

249.053

20.000

-33.988

Opbrengsten Budget Aktiviteiten. Gem.bijdrage Totaal 5.362.214 5.008.967 11.151.280 12.258.157

Resultaat 1.028

Jaarverslag 2014

versie 30-04-2014

BIJLAGE II Exploitatierekening 2014 op projectbasis Marketing Leisure en Zakelijk Variabel Marketing Algemeen 140.445 Marketing Nationaal 168.774 Marketing Internationaal 293.636 Partnerplan 0 The Hague Festivals 197.756 Vrijetijdsportal Denhaag.com 288.719 Wintercampagne Binnenstad 41.322 China Marketing 80.365 Convention Bureau 363.801 Totaal Marketing

1.574.818

Haags Uitburo

Kosten Vast 1.364.708 0 0 0 52.500 0 0 0 0 1.417.208

HUB Algemeen/backoffice

Variabel 55.306

Totaal CultuurMarketing

55.306

Kosten Vast 0 0 0

Variabel 0 1.202.959

Kosten Vast 365.817 0

Topsport Vaste lasten Topsport Activiteitenplan Topsport Totaal Topsport

1.202.959

Distributie VVV/informeren Ticketshop Haags Uitburo Totaal Distributie

Variabel 4.764.734 74.520

Totaal indirectie kosten

Kostprijs verkopen VVV Totaal excl. KP verkopen VVV

2.992.026

2.665.125

568.239

Budget Totaal 55.306 0 55.306

69.500

Bijdr. Bedr. 3.340

69.500

3.340

Totaal 365.817 1.202.959

354.300 1.169.962

Bijdr. Bedr. 0 111.938

1.568.776

1.524.262

111.938

Budget

Budget Totaal 5.641.543 181.319

6.989.700 208.700

Bijdr. Bedr. 55.332 0

7.198.400

55.332

5.822.862

Variabel 7.672.337

Kosten Vast 2.766.633

Totaal 10.438.970

Variabel -42.120 77.231 28.830

Kosten Vast 647.341 0 0

Totaal 605.221 77.231 28.830 711.282

63.941

Totalen Totaal generaal

Bijdr. Bedr. 39.882 34.850 97.686 117.025 0 124.776 0 48.988 105.032

983.608

Indirecte kosten Kosten overhead Kermissen/nissen Businessclub Den Haag & Partners

Kosten Vast 876.809 106.799

1.492.450 161.125 228.500 0 250.000 67.000 0 65.000 401.050

4.839.254

Integrale kosten&opbrengsten Totaal producten DHM

365.817

Budget Totaal 1.505.153 168.774 293.636 0 250.256 288.719 41.322 80.365 363.801

647.341

Variabel 7.736.278

Kosten Vast 3.413.974

4.764.734 2.971.544

0 3.413.974

Budget

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 0 1.463.620 0 154.000 0 228.500 0 -100.000 0 250.000 0 129.955 0 41.322 0 30.000 0 262.550 0

2.459.947

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 27.413 39.500

Budget

Resultaat

Totaal 1.503.502 188.850 326.186 17.025 250.000 254.731 41.322 78.988 367.582

1.492.450 161.125 228.500 0 250.000 67.000 0 65.000 401.050

-1.651 20.076 32.550 17.025 -256 -33.988 0 -1.377 3.781

3.028.186

2.665.125

36.160

Budget

Resultaat

39.500

Totaal 70.253 0 70.253

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 0 354.300 0 1.100.700

Totaal 354.300 1.212.638

354.300 1.169.962

-11.517 9.679

1.455.000

1.566.938

1.524.262

-1.838

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 4.954.143 533.700 74.053 108.700

Totaal 5.543.175 182.753

6.989.700 208.700

-98.368 1.434

5.725.928

7.198.400

-96.934

27.413

5.028.196

642.400

69.500 69.500 Budget

Budget

14.947 0 14.947 Resultaat

Resultaat

Opbrengsten Budget Aktiviteiten. Gem.bijdrage Totaal 5.055.609 4.596.847 10.391.305 11.457.287

Resultaat

Bijdr. Bedr. 738.849

662.600 83.000 55.270

Opbrengsten Aktiviteiten. Gem.bijdrage 17.697 632.600 288.908 -207.000 0 -13.480

Resultaat

Bijdr. Bedr. 0 0 41.250

800.870

41.250

Totaal 11.150.252

12.258.157

Bijdr. Bedr. 780.099

4.764.734 6.385.518

12.258.157

0 780.099

11.457.287 Budget

Budget

306.605

412.120

Budget Totaal 650.297 81.908 27.770

662.600 83.000 55.270

45.076 4.677 -1.060

759.975

800.870

48.693

Opbrengsten Budget Aktiviteiten. Gem.bijdrage Totaal 5.362.214 5.008.967 11.151.280 12.258.157 4.764.734 597.480

0 5.008.967

-47.665

4.764.734 6.386.546

0 12.258.157

Resultaat 1.028 0 1.028

BIJLAGE III Toelichting op de exploitatierekening BU

Bedrag x 1.000

Overschrijding / Onderschrijding

Marketing leisure en zakelijk

Vanaf medio 2014 is er gestuurd op een klein overschot ter dekking van het te verwachten tekort bij Distributie.

Marketing Cultuur

Klein overschot dat met name extra is ingezet bij de culturele vrijetijdsportal.

Topsport (regulier)

-2

geen belangrijke afwijkingen

Topsport (VOR)

Vanuit het budget Topsport is een bedrag van 130k toegekend aan de Volvo Ocean Race. Na de jaarafsluiting werd duidelijk dat dit een voorschot betrof dat DHM namens de gemeente heeft verstrekt. Dit bedrag is door de gemeente in 2015 aan DHM terugbetaald en zal in 2015 extra worden ingezet in het budget van Den Haag Topsport

Distributie VVV

-98

Fors tekort a.g.v. het wegvallen van de grootste VVV bonnenklant. Hierdoor misten we ca. 1 miljoen omzet en 50k bruto marge. Daarnaast bleven de opbrengsten van de excursies achter bij de verwachtingen mede veroorzaakt door de latere start van het nieuwe excursiesysteem.

Directie en Service Unit

Het positieve resultaat bij de overhead wordt veroorzaakt door (een deel van) de lagere algemene en huisvestingskosten. Daarnaast waren er een paar oude reserveringen die vrijvielen na 5 jaar en was er de vrijval van het restant van de herhuisvestingskosten.

Jaarverslag 2014

Omschrijving

Afschrijvingspercentages

Boekwaarde

Stand per 31 december 2014 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijving

Mutaties (Des)investeringen Afschrijvingen Terugname volledig afgeschreven activa

Boekwaarde

Stand per 1 januari 2014 Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijving

Mutatieoverzicht materiele vaste activa

BIJLAGE IV

20%

1.669

48.761 47.091

2.211

3.881

48.761 44.880

Kantoor Grote Marktstraat

62.019

292.550 230.531

84.918 26.654

3.755

207.632 203.877

20% 33%/20%

15.237

54.138 38.901

10.330

25.567

54.138 28.571

VVV Centrum

78.925

395.449 316.524

84.918 39.196 0

33.203

310.531 277.328

0 0

Totaal Inventaris Automatis en Kantoor automatiser Grote eringsing systeem Marktstraat

0 0

Kantoor Schevenin Kantoor gen VVV

0 0

0 0 0

0 0

78.925

395.449 316.524

84.918 39.196 0

33.203

310.531 277.328

Totaal verbouwing Totaal en en investeringe onderhoud n

Jaarverslag 2014 83

BIJLAGE V

Campagnes/activiteiten

Personeels kosten begroot

Vaste lasten Directie en Service Unit Nissen/3-hoeksborden Kermissen Businessclub Den Haag & Partners Vaste lasten Marketing Marketing algemeen Marketing Nationaal Marketing Internationaal DHM partnerplan The Hague Festivals Vrijetijdsportal Denhaag.com Wintercampagne Binnenstad

560.900

Huisvestings kosten

realisatie 561.028

begroot 53.300

Algemene kosten Out of pocket kosten

realisatie begroot 40.974

48.400

realisatie

83.000 55.270 1.150.700 1.167.736

52.500

121.700

93.556

110.400

52.500

Producten Haags Uitburo/backoffice Vaste lasten Topsport Activiteitenplan Topsport

300.000

VVV/informeren Ticketshop

660.500 50.000

Jaarverslag 2014

319.740

28.500

21.909

25.800

realisatie -42.120 77.231 28.830

103.416

China Marketing Convention Bureau

Totalen

begroot

45.338

109.650 161.125 228.500 197.500 149.645 41.322

140.445 168.774 293.636

65.000 401.050

80.365 363.801

69.500

55.306

1.165.919

1.202.959

6.152.000 100.000

4.764.734 74.520

197.756 288.719 41.322

24.168

713.706 50.705

126.800 47.700

118.089 46.937

50.400 11.000

45.014 9.158

2.774.600 2.865.415

378.000

321.465

246.000

227.094

8.979.481

Totaal begroot lasten 662.600 83.000 55.270 1.382.800 109.650 161.125 228.500 250.000 149.645 41.322 65.000 401.050 69.500 354.300 1.165.919 6.989.700 208.700

7.736.278 12.378.081

Jaarverslag 2014

et kosten

Totaal Totaal begroot realisatie lasten Marktbijdragen lasten

ealisatie -42.120 77.231 28.830

140.445 168.774 293.636 197.756 288.719 41.322 80.365 363.801 55.306

1.202.959 4.764.734 74.520

begroot 662.600 83.000 55.270 -

605.220 77.231 28.830 -

1.382.800 109.650 161.125 228.500 250.000 149.645 41.322 65.000 401.050 69.500 -

1.364.708 140.445 168.774 293.636 250.256 288.719 41.322 80.365 363.801 55.306 -

354.300 1.165.919 6.989.700 208.700

365.817 1.202.959 5.641.543 181.320

7.736.278 12.378.081

11.150.252

realisatie

begroot 30.000 120.000 170.000

68.750

28.830 7.125

Gem. Bijdrage

Opbrengst activiteiten

100.000 19.690

124.776

35.000 138.500

48.988 105.032

10.000

3.340

65.219

111.938

52.500

55.332

525.614

780.099

Totaal realisatie baten

realisatie 17.697 118.908 170.000

632.600 37.000170.00013.480-

662.600 83.000 55.270 -

1.382.800 80.820 154.000 228.500 100.000250.000 129.955 41.322

1.382.800 109.650 161.125 228.500 250.000 149.645 41.322 65.000 401.050 69.500 -

650.297 81.908 27.770 -1.382.800 120.702 188.850 326.186 17.025 250.000 254.731 41.322 78.988 367.582 70.253 --

354.300 1.100.700

354.300 1.165.919

354.300 1.212.638

533.700 108.700

6.989.700 208.700

5.543.175 182.753-

5.362.214

5.008.967

12.378.081

11.151.280

Gemeentelijke bijdragen:

2.235.000 100.000 150.000 200.000 415.000 250.000 1.535.000 4.885.000 82.645 41.322 5.008.967

41.250

39.882 34.850 97.686 117.025

Totaal begroot baten

30.000 262.550 20.000

6.403.500 100.000 6.843.500

27.413

4.954.143 74.053

39.500

DSO DSO vermindering bezuiniging DSO Stad en Strand DSO amendement VVD/online OCW City Marketing Sport basis bijdrage gemeente totaal subsidie Vrijetijdsportal subsidie Winterimpuls Binnenstad Totaal

Den Haag Marketing Postbus 85456 2508 CD Den Haag

T (070) 361 88 88 E info@denhaag.com I www.denhaagmarketing.com Jaarverslag 2014