گهرمیان ..گۆڕانكاریهكانی یهكێتی ههڵوهشایهوه
بزان ه كێ رێگری كردووه
بهدواداچوونی :هێما ل��� ه م�����اوهی راب��������ردوودا ب��ڕی��اری گۆڕانكاری له پۆستهكانی یهكێتی ل�� ه گ �هرم��ی��ان درا و ت��ا ئێستاش گۆرانكارییهكان ئهنجام ن���هدراوه، سهرچاوهیهكی مهڵبهندی گهرمیانی ی �هك��ێ��ت��ی��ش دهڵ���ێ���ت «م���هس���هل���هی گ��ۆڕان��ك��اری��ی �هك��ان ب����راوهت����هو ه و كاندیدمان بۆ پۆسته حكومیهكانی پشكی یهكێتی دیاریكردوو ه و تهنیا ئهوهند ه ماو ه ل ه الیهن حكومهتهو ه ف �هرم��ان��ی دهس��ت��ب�هك��ارب��وون��ی��ان بۆ بكرێت» له دوای دروستبوونی حكومهتی 2
HEMA
خ��ۆج��ێ��ی سلێمانی و ه�هڵ�هب��ج�ه و گهرمیان و راپهڕین یهكێتی بریاریدا گۆڕانكاری ل ه پۆسته حكومیهكانی خ��ۆی��دا ل�� ه ن��اوچ��هك�� ه ب��ك��ات ،ل �هو بارهیهوه سهرچاوهیهك ل ه مهڵبهندی یهكێتی له گهرمیان به «هێما»ی راگ �هی��ان��د یهكێتی ب��ڕی��اری��داو ه ب ه ت���هواوی پۆستهكانی ل� ه گهرمیان ب �ه خهڵكی ن��وێ و ك���ادری بههێز پڕبكاتهو ه و بهرپرسانی ئێستا ل ه پۆستهكانیان البدات . سهرچاوهكهی مهڵبهندی گهرمیان ئ �هوهش��ی ئاشكرا ك��رد ب��ۆ پۆست ه ح��ك��وم��ی�هك��ان��ی ن��اوچ �هك �ه یهكێتی ژم��ارهی��هك كهسی ب� ه ه�هڵ��ب��ژاردن
ژماره (2015 /12/13 : )3
ی�هك�لاك��ردۆت�هو ه و ن��وس��راوی��ان بۆ كراوه تاوهكو پۆستهكان پڕبكهنهو ه ئ��هو س �هرچ��اوهی � ه وتیشی «تهنیا ئ �هوهن��د ه م��اوه حكومهت فهرمانی دهستبهكاربوون ب��ۆ ئ �هو ك��ادران� ه دهرب����ك����ات ت����اوهك����و ل��� ه پ��ۆس��ت � ه نوێیهكاندا دهستبهكاربن و ئێم ه وهك مهڵبهندی گهرمیانی یهكێتی ئهوهمان براندۆتهو ه ك ه ئهو پۆستان ه ب�� ه ك����ادری ن���وێ پ��ڕدهك��هی��ن��هوهو كاندیدهكانیشمان دهستنیشانكردوو ه و نوسراویشمان بۆ كردوون تهنیا ئ �هوهن��د ه م��اوه حكومهت فهرمانی دهستبهكاربوونیان بۆ دهربكات» به گوێرهی زانیاریهكانی «هێما»
«گۆڕانكاریی���هكان تهكهتولێكی ن���او یهكێتی پێی ههڵس���اوه ب ه ئامانجی شكاندنی باڵی بهرههم س���اڵهح و ههموو ئهو كهسانهی دانراون بۆ پۆس���تهكان س���هر ب ه خهت���ی گش���تی یهكێتی���ن بۆی��� ه ل��� ه الی���هن مهحم���ود س���هنگاوی و عهدنان���ی حهم���هی مین���اوه رهتكراوهتهوه». مهسهلهی گۆڕانكاری ل ه پۆست ه ح��ك��وم��ی�هك��ان��ی گ �هرم��ی��ان گرفتی ب��ۆ دروس����ت ب���وو ه و پ��رۆس�هك� ه وهس����ت����او ه ،ئ���هوی���ش ب��� ه ه��ۆی ن��ارهزای��ی دوو ب�هرپ��رس��ی ب��ااڵی یهكێتی ل ه سنورهك ه .لهوبارهیهو ه سهرچاوهیهكی تایبهت و نهێنی یهكێتی ب � ه «ه��ێ��م��ا»ی راگ�هی��ان��د «م���هڵ���ب���هن���دی گ���هرم���ی���ان ب���ه بێ وهرگ��رت��ن��ی ب��ۆچ��وون��ی مهحمود سهنگاوی و عهدنانی حهمهی مینا ئ �هن��دام��ان��ی مهكتهبی سیاسی و سهركردایهتی یهكێتی بریاریان ل ه گۆڕانكارییهكان داوه ،ئێستا ئهوان رێگری ل ه گۆڕانكارییهكان دهكهن» ئ������هو س�����هرچ�����اوهی�����ه وت��ی��ش��ی «گۆڕانكارییهكان تهكهتولێكی ناو یهكێتی پێی ههڵساو ه ب ه ئامانجی شكاندنی باڵی بهرههم ساڵهح و ههموو ئهو كهسانهی دان��راون بۆ پۆستهكان سهر ب ه خهتی گشتی یهكێتین بۆی ه ل� ه الی��هن مهحمود س �هن��گ��اوی و ع �هدن��ان��ی ح�هم�هی میناوه رهتكراوهتهوه»
«مهڵبهن���دی گهرمی���ان ب���ه بێ وهرگرتن���ی بۆچوون���ی مهحم���ود سهنگاوی و عهدنانی حهمهی مینا ئهندامان���ی مهكتهبی سیاس���ی و س���هركردایهتی یهكێتی بریاریان له گۆڕانكارییهكان داوه ،ئێس���تا ئهوان رێگری ل ه گۆڕانكارییهكان دهكهن». HEMA
3
س �هب��ارهت ب� ه ه��ۆك��اری راگرتنی گ��ۆڕان��ك��اری��ی�هك��ان ،س�هرچ��اوهك�هی ی�هك��ێ��ت��ی ن���هی���ش���اردهو ه گ��رف��ت ل ه پرۆسهی گۆڕانكارییهكان هاتۆت ه پێشهوه گۆڕانكارییهكان له ئێستادا راگ���ی���راو ه ،ل���هو ب���ارهی���هو ه وت��ی «بۆچونی جیاواز له سهر ئالیهتی گۆڕانكارییهكان و داهاتووی ئهو ب��هرپ��رس�� ه ح��ك��وم��ی��ان �هی یهكێتی كه ئێستا له پۆستهكاندان و ئهو ك��ان��دی��دان��هش دان������راون ه��هی�� ه و ئ�هوه یهكێكه ل ه هۆكاری راگرتنی گۆڕانكارییهكان» ئهو سهرچاوهیه ل ه درێ��ژهدا وتی یهكێكی ت��ر ل�ه ه��ۆك��اری راگرتنی گۆڕانكارییهكان ئهو دۆخه تازهی ه م�����اوهی 5م��ان��گ � ه ك��وردس��ت��ان��ی گرتۆتهو ه و یارمهتی ئ�هو ه نادات یهكێتی گۆڕانكاری بكات و ئێستا ك��اری گهورهتر ههی ه ك ه پێویست ه رێكخستنهكانی یهكێتی ئهنجامی بدهن .
«ئهوان���هی ب���ۆ ئ���هو پۆس���تان ه دهستنیشانكراون بهشێكیان كادری ب���اش و تێكۆش���هری یهكێتی���ن و گلهیی���ان ل��� ه س���هر نی��� ه بهڵكو قس��� ه ل���ه س���هر ئهوهی���ه رهنگ ه بهش���ێكیان ب���ۆ پۆس���تی حكوم���ی گونج���او نهب���ن و ههندێكیش���یان توان���ای بهرێوهبردنی���ان الوازه یان ب��� ه گهندهڵی ل���ه رابردوودا تۆمهتباركرابن». سهبارهت ب ه جیاوازی بۆچونهكان سهرچاوهك ه وتی «جیاوازییهكان زۆرن ،ههندێ بۆچونی وایه یهكێـتی ب ه هۆی بهشداری ئۆپۆزسیۆنهو ه ل ه ئیدارهی گهرمیان ژمارهیهك كادری یهكێـتی ك ه بهرپرسی حكومی بوون پۆستهكانیان دراوهت�� ه الیهنهكانی تر و ناكرێ ئێستا ئهوانی تریش البدرێن و چی لهم ههموو كادر ه بێ پۆسته بكرێت ،ههروهها بهشێك پێیان واب���وو ئالیهتی ه�هڵ��ب��ژاردن ب��ۆ ی�هك�لاك��ردن�هوهی ئ �هو پۆستان گونجا و نهبوو پێویست ه یهكێتی 4
HEMA
له رێگهی مهڵبهند و ناوهندهكانی ت���رهوه م�هرك�هزی�هن ئ �هو پۆستان ه ی �هك�لاب��ك��ات �هو ه چ��ون��ك�ه گ��ل�هی��ی ل ه شیوازی چهند پۆستێك ههبوو» س �هب��ارهت ب���هوهی ئ �هو كهسانهی پۆستهكانیان وهرگرتوو ه ئهوترێ ب � ه ش��ی��اوی پ��ۆس��ت�هك��ان ن��ازان��رێ��ن بۆی ه پۆستهكانیان پێنادرێت ئهو سهچاوهی ه وتی «ئهوانهی بۆ ئهو پۆستانه دهستنیشانكراون بهشێكیان كادری باش و تێكۆشهری یهكێتین و گلهییان له سهر نی ه بهڵكو قس ه ل ه س�هر ئهوهیه رهنگ ه بهشێكیان بۆ پۆستی حكومی گونجاو نهبن و ههندێكیشیان توانای بهرێوهبردنیان الوازه یان ب ه گهندهڵی ل ه رابردوودا تۆمهتباركرابن» «ه��ێ��م��ا» ب��ۆ پشتڕاستكردنهوهی زان��ی��اری��ی��هك��ان پ���هی���وهن���دی ك��رد ب��� ه س���هچ���اوهی���هك ل��� ه ن���اوهن���دی ب��ڕی��اری یهكێتی له گهرمیان ،ل ه ب���ارهی گ��ۆڕان��ك��اری��ی�هك��ان�هوه وتی «مهسهلهی گۆرانكاری له پۆست ه حكومی و تهنانهت حزبیهكانیش بۆ یهكێتی پرۆسهیهكی حهیاتییه و گۆڕانكاریش ئهنجام ئهدات» ئ �هو س �هرچ��اوهی �ه وتیشی «ئ �هو پرۆسهیهش گلهیی ل ه سهر بووه و نارهزایی لێكهوتۆتهو ه و دۆخێكی س��ی��اس��ی ن��اس��روش��ت��ی��ش ت���هواوی ك��وردس��ت��ان��ی گ��رت��ۆت �هوه ،ب��ۆی�ه تا ئێستا ن �هچ��ۆت �ه ب����واری جێبهجێ كردنهوه» س�����هب�����ارهت ب�������هوهی م��هح��م��ود سهنگاوی و عهدنانی حهمهی مینا ناڕازین و پرۆسهكهیان راگرتوو ه ئهو سهرچاوهیه بۆ «هێما» وتی «كاك مهحمود و كاك عهدنان دوو س �هرك��ردهی كاریگهر و بههێزی یهكێتین و سروشتییه بۆچونیان ل ه س�هر ه�هر پرسێكی تایبهت ب ه گ �هرم��ی��ان ه �هب��ێ و گوێشیان لێ ئهگیرێ و ئهم ستافهی مهڵبهندی گ���هرم���ی���ان���ی���ش ئ�������هوان ج���گ���ه ل� ه بهرپرسیارێتی ح��زب��ی ،وهك برا گ���هورهی خۆیان سهیر دهك��هن و ل ه دژی ئهو سهركردانه نه ئهتوانن كاربكهن و ن ه كاریش ئهكهن ،چونك ه
ژماره (2015 /12/13 : )3
ههم ئیلتزامی حزبی و ههم ئیلتزامی ئهخالقی و كۆمهاڵیهتیشیان ل ه گهڵ یهكتر ههیه» س���هبارهت ب���هوهی ب��� ه ه���ۆی تهكهتوالت���هو ه پرۆس���هك ه راگیراو ه س���هرچاوهكهی «هێم���ا» وهك كهس���ێكی نزیك له ناوهندی بڕیاری یهكێت���ی له گهرمی���ان وتی « ئهو ه قس���هی نهیارهكانی ئ���هم حزبهی ه و گلهی���ی ل ه پرۆس���هك ه ههب���ووه و تا ئێس���تا جێبهج���ێ نهكراوه ،س���تافی مهڵبهن���دی گهرمی���ان و س���هركرد ه گهرمیانییهكان���ی یهكێتی���ش وهك ی���هك تیم خزمهت به یهكێتی ئهكهن و سروش���تییه گلهی���ی كۆمهڵی���ك ههڤاڵی���ش ب��� ه ههن���د وهربگی���رێ و پرۆسهكه رابگیرێت» وتیشی « ئ��هم گ��ۆڕان��ك��اری��ان �ه ل ه ئێستاشدا جێبهجێ ن�هك��رێ ،ئهو ه ه��هم مهڵبهندی گ�هرم��ی��ان و ههم سهركرد ه گهرمیانیهكانیش ،كۆكن ل � ه س���هر ئ����هوهی گ��ۆڕان��ك��اری ب ه شێوهیهكی بهرنام ه بۆدارێژراو و باشتر بكرێت و رهنگه ب ه شێوازێكی ت��ر ئ��هو گ��ۆڕان��ك��اری��ی��ان�ه ب��ك�هن ب ه جۆرێك كه رهخنهی له سهر نهبێ و ببێت ه ه��ۆی ب���هرهو پێشچوونی یهكێتیش ل ه سنورهكه»
«ك��اك مهحمود و ك��اك عهدنان دوو سهركردهی كاریگهر و بههێزی یهكێتین و سروشتیی ه بۆچونیان له س �هر ه �هر پرسێكی تایبهت به گهرمیان ههبێ و گوێشیان ل��ێ ئ �هگ��ی��رێ و ئ���هم س��ت��اف�هی مهڵبهندی گهرمیانیش ئ �هوان جگه ل ه بهرپرسیارێتی حزبی، وهك ب��را گ��هورهی خۆیان سهیر دهكهن و ل ه دژی ئهو سهركردان ه نه ئهتوانن كاربكهن و ن ه كاریش ئهكهن ،چونك ه ههم ئیلتزامی حزبی و ههم ئیلتزامی ئهخالقی و كۆمهاڵیهتیشیان له گهڵ یهكتر ههیه».
( )10خاڵ بۆ مامۆستایانی ئهندام ل ه یهكێـتی مامۆستایان ئهژمار دهكرێت
«هێما» چهند نهێنیهك ل ه بارهی یهكهی نیشتهجێبوونی مامۆستایانی كهالر ئاشكرا دهكات هێما :تایبهت ب���ۆ دواج���ار ب��� ه پێ���ی لێدوان���ی لقی گهرمیان���ی یهكێت���ی مامۆس���تایانی كوردس���تان پ���رۆژهی یهك���هی مامۆس���تایانی نیش���تهجێبوونی دهچێت��� ه (ك���هالر – رزگاری) ب���واری جێبهجێكردن���هوه و ب���ۆ ئهو مهبهس���تهش كۆمپانیای جێبهجێكار لهگ���هڵ لق���ی گهرمیان���ی یهكێت���ی مامۆستایان واژوو لهسهر پرۆژهك ه دهكهن . ئهم ههنگاوهش لهالیهن مامۆستایانی گهرمیان���هو ه ب���ه ههنگاوێك���ی دڵخۆشكهره دهبینیرێت ,ئهگهر چی تائێس���تا نهزانراوه نرخی ئهو یهكان ه چهن���دهو ش���ێوازی وهرگرتن���هوهی قیستهكانه چۆنه؟ هێما ل ه بهدواداچونێكی رۆژنامهوانی دا كۆمهڵێ���ك زانی���اری و نهێن���ی لهبارهی پرۆژهكهوه دهخاته روو : پ���رۆژهی یهك���هی نیش���تهجێبوونی مامۆستایانی كهالر ك ه ژمارهكهی ب ه 1750یهك��� ه مهزهندهدهكرێت دوای چهندی���ن كۆبوون���هوهی هاوبهش���ی الیهن���ی پهیوهندی���دار و وهبهرهێنان دێت ,كه به جێبهجێكردنی بهش���ێك ل ه كێش���هی نیش���تهجێوون و گرفتی مامۆستایان چارهسهر دهبێت. «هێم���ا» ل��� ه س���هرچاوهكانی خۆی ل ه لق���ی گهرمی���ان زانیویهت���ی كهوا س���تافی لق س���هرقاڵی گهاڵڵهكردنی فۆرمێكن بۆ وهرگرتن���ی ئهو یهكان ه ك���ه تێدا رێژهیهكی زۆر خاڵ بۆ ئهو مامۆس���تایان ه دادهنرێت ك ه ئهندامن ل ه سنووری لقی ناوبراو . ههر بهپێ���ی زانیارییهكان���ی «هێما» ئ���ازاد حهس���هن س���هرۆكی لق���ی
گهرمیان���ی یهكێت���ی مامۆس���تایان ل ه وتهیهكیدا بۆ ژمارهیهك مامۆس���تای خوێندنی ئێوارانی زانكۆی گهرمیان رایدهگهنێ���ت «ك��� ه ب ه ئ���هو بێت 10 ئهژمار بكرێت بۆ ئهو مامۆستایانهی كهوا ئهندامن ل ه لقی گهرمیان» لهمباری���هو ه -دڵش���اد ئهن���وهر : مامۆس���تاو رۆژنامهن���ووس ئهوه ب ه ههوڵێك���ی شكس���خواردوو وهس���ف دهكات و دهڵێ���ت ب���اوهڕ ناك���هم لقی گهرمیان���ی یهكێت���ی مامۆس���تایان بتوان���ن دهس���ت ب���ۆ كارێك���ی ل���هو ج���ۆر ه بب���هن و ههمووالی���هك ل���هو پرس��� ه ئاگادار دهكهنهو ه و ش���هقام دهجوڵێن���ن ودهڵێت «ئهن���دام بوون ل���ه یهكێتی مامۆس���تایان ئ���ارهزوو مهندانهی ه و پاش���ان ئ���هو یهكان ه ب ه داهاتی یهكێتی مامۆستایان دروست ناكرێت و بهپێچهوانهو ه مامۆستایان خۆیان به پارهی خۆیان دهیكڕن» ئ���ازاد حهس���هن -س���هرۆكی لق���ی گهرمیان���ی یهكێت���ی مامۆس���تایانی كوردس���تان ب ه «هێم���ا»ی راگهیاند «ژمارهی خانووهكان 1750یهكهی نیش���تهجێبوون ب���ۆ ك���هالر و 1000 یهك���هش ب���ۆ ناحی���هی رزگاریی��� ه , رووبهرهی یهك���هكان 200مهتره ل ه ماوهی 8س���اڵدا ب ه قیست پارهكهی له مامۆستایان وهردهگیرێت» س���هبارهت به ئهندام و غهیر ه ئهندام ئ���ازاد حهس���هن وت���ی «یهك���هكان ب���ۆ س���هرجهم مامۆس���تایان ه ب���هاڵم مامۆس���تایانی ئهن���دام بهههن���د وهردهگیرێ���ن و خاڵیان ب���ۆ ئهژمار دهكهین». س���هبارهت ب���هوهی ئای���ا یهك���هكان تهنها بۆ مامۆس���تایانی كهالر ه ئازاد حهس���هن وت���ی « مامۆس���تایانی
شارهكانی تریش دهتوانن سودمهند ببن» پ���رۆژهی یهك���هی نیش���تهجێبوونی مامۆس���تایانی ك���هالر لهالی���هن كۆمپانی���ای خیمهالس�ل�ام ج���ێ بهجێدهكرێ���ت و 1000یهك���هی مامۆس���تایانی نیش���تهجێبوونی رزگاری���ش لهالی���هن كۆمپانی���ای كاردین���او ه ج���ێ بهجێدهكری���ت ب��� ه قیستی 8ساڵ .
«یهكهكان بۆ سهرجهم مامۆستایان بهاڵم مامۆستایانی ئهندام بهههند وهردهگیرێن و خاڵیان بۆ ئهژمار دهكهین».
«ژمارهی خانووهكان 1750 یهكهی نیشتهجێبوون بۆ كهالر و 1000یهكهش بۆ ناحیهی رزگاریی ه ,رووبهرهی یهكهكان 200مهتره ل ه ماوهی 8ساڵدا ب ه قیست ل ه مامۆستایان وهردهگیرێت پارهكهی». « ئهندام بوون ل ه یهكێتی مامۆستایان ئارهزوو مهندانهی ه و پاشان ئهو یهكانه ب ه داهاتی یهكێتی مامۆستایان دروست ناكرێت و بهپێچهوانهوه مامۆستایان خۆیان به پارهی خۆیان دهیكڕن». HEMA
5
لەسەر قسەى کێ «یوسف محمد» بووە سەرۆکى پەرلەمان ئا :جالل هۆرێنی 60ملیۆن دینارەکە چۆن بووە؟ رێگری كردن لە سەرۆکی پەرلەمانی ک���وردس���ت���ان دک���ت���ۆر ی��وس��ف محمد ل��ە خ��اڵ��ی پشکنینی ن��ێ��وان ک��ەرک��وک و هەولێر دەن��گ��دان��ەوەی سیاسی و ئ��اڵ��ۆزی نێوان دوو ق���ەوارەی یەکەم و دووەم�����ی ک��وردس��ت��ان��ی ب��ە دوای خۆیدا هێنا .رێگریگرتن لە سەرۆکی پەرلەمان بۆ ئ��ەوەی نەگەڕێتەوە بۆ هەولێر و لەسەر کورسی سەرۆکی پەلەمان دابنشێت ل��ەرووی یاسایەوە بە گەورەترین پێشێلکاری دادەنرێت کە هێزێکی سیاسی بە ئاشکرا رێز لە ئیرادەی خەڵک و یاساکانی هەرێم ناگرێت . ل��ەدوای ئهو رێگریكردنه ملمالنێەکان ئاڵۆزتر بوون هەنگاو بۆ دوو ئیدارەی ن��را ب��ەج��ۆرێ��ک س��ەرۆک��ی پ��ەرل��ەم��ان ل��ە نوسینگەی سلێمانی پ��ەرل��ەم��ان دادەن��ش��ێ��ت و ج��ێ��گ��رەک��ەی ل��ە بینای
6
پ��ەرل��ەم��ان ،ب��ەاڵم ئ���ەوەی سەرنجی ه��ەم��ووان��ی ب��ۆ الی خ��ۆی ڕاکێشاوە چۆنێتی دەس����ەاڵت و بەکارهێنانی دەس�����ەاڵت�����ە ل����ەالی����ەن س�������ەرۆک و جێگرەکەی . جەعفەر ئیمنیکی جێگری سەرۆکی پ���ەرل���ەم���ان ب��ەئ��اش��ک��را دەڵ���ێ���ت من ب��ەس��ەرۆک��ی پ��ەرل��ەم��ان ک��اک یوسفم ووتووە نەگەرێتەوە بۆ هەولێر ،ئەم لێدوانە نمونەی جیاوازی دەسەاڵتە کە لە جیهاندا شتی وا رووینەداوە جێگر بە سەرۆک بڵێت نەیەیتەوە بۆ هەولێر و تۆ سەرۆکی پەرلەمان نیت . جێگری سەرۆکی پەرلەمان جەعفەر ئیمنیکی کە لە هەمان ک��ات ئەندامی مەکتەبی سیاسی پارتی دیموکراتی کوردستانە لەدیدارو کۆبونەوەکانیدا لەپەرلەمان بە ئاشکرا چەندین جار ووت��وی��ەت��ی م��ن پ����ارەم ن�����اردووە بۆ نوسینگەی پەرلەمان لە سلێمانی بۆ س��ەرۆک��ی پ��ەرل��ەم��ان ب��ۆ س��ەرف��ی��ات . بەپێ زانیاریەکان جەعفەر ئیمنیکی
HEMAژماره (2015 /12/13 : )3
بە دوو جار پ��ارەی ن��اردووە جارێک بەبڕی 50ملیۆن دینار جارێکی تر بە بڕی 10ملیۆن دینار . بەاڵم نوسیگەی راگەیاندنی سەرۆکی پەرلەمان ئەو هەوااڵنەی خستە درۆەو رای��گ��ەی��ان��د س��ەرۆک��ی پ��ەرل��ەم��ان هیچ بڕە پارەیەکی بۆ نەهاتووە و داوای ن��ەک��ردووە تەنها 60ملیۆن دینار لە سەر حسابی بانکی سەرۆکی پەرلەمان ب��ووە لەکاتی هاتنەوەی بۆ سلێمانی لەگەڵ خۆمان هێناومانە . لەسەر قسەی کێ دکتۆر یوسف کرا بەسەرۆکی پەرلەمان؟ لەدوای بەدوادا چوونی وورد لەسەر پێکهێنانی حکومەتی 5قۆڵی نێوان (پارتی و گۆڕان و یەکێتی و یەکگرتوو و کۆمەڵی ئیسالمی ) بەپێ رێکەوتنەکانی ن��ێ��وان��ی��ان ئ���ەوە ئ��اش��ک��را ب���ووە .کە بززوتنەوەی گۆڕان دوو کاندیدی بۆ سەرۆکی پەرلەمان هەبووە ئەوانیش (دکتۆ یوسف محمد و عمر عینایەیت)
بوون نەوشیروان مستەفا ناوی ئەو دووکەسەی داوە بە پارتی بە تایبەتی مسعود بارزانی یەکێکیان هەڵبژێرن بۆ پۆستی سەرۆکی پەرلەمان .بەپێ زانیاریەکان سەالحدین محمد بهادین س��ک��ۆت��ێ��ری پ��ێ��ش��ووی ی��ەک��گ��رت��ووی ئ��ب��س�لام��ی ک���وردس���ت���ان ل���ەو ک��ات��ەدا س��ەردان��ی مسعود ب��ارزان��ی ک��ردووە دواوای لێکردووە کە دکتۆر یوسف محمد دابنێت ه��ەروەه��ا سەالحەدین بهادین ووتویەتی بە بارزانی یوسف محمد لە خانوادەیەکی ئاینین لەگەڵ ئەوەشدا بنەماڵەکەیان یەکگرتوون بۆ ئێمە وەکو یەکرتوو باشە دڵنیایی داوە بە بارزانی کە یوسف کورێکی هێمن و راستگۆیە .الی خۆشیەوە بارزانی بەداواکەی سەالحەدین بهادین رازی بووە .
«بەپێ زانیاریەکان جەعفەر ئیمنیکى بە دوو جار پارەى ناردووە جارێک بەبڕى 50 ملیۆن دینار جارێکى تر بە بڕى 10ملیۆن دینار» .
دووساڵ بەهێمنی : ل���ەدوو س��اڵ��ی س��ەرۆک��ای��ەت��ی دکتۆر ی��وس��ف محمد ه��ەم��و الی��ەن��ەک��ان لە ئ����ەدای س���ەرۆک���ی پ��ەرل��ەم��ان رازی ب���وون ت��ەن��ان��ەت پ��ارت��ی دی��م��وک��رات��ی کوردستانیش لەدانیشتنەکانی نێوان بارزانی و نەوشیروان مستەفا و پارتی و گ��ۆڕان بە باشی باس لە سەرۆکی پەرلەمان کراوە .بەاڵم ئەم مامەڵەیە ل����ەالی ب��ەش��ێ��ک ل���ە ه��ەڵ��س��واڕاوان��ی بزووتنەوەی گۆڕان گومانی لەسەربوو بۆیە هەموو هەوڵەکان بۆ ئ��ەوە بوو ئ��اڵ��ۆزی��ەک��ان ت��ون��د ب��ک��رێ��ت��ەوە ئ��ەدای دک��ت��ۆر ی��وس��ف م��ح��م��د ب��گ��ۆڕن ل��ەم کارەشیاندا سەرکەوتووبوون .بەاڵم ئ����ەوەی گ��وم��ان��ی دروس����ت ک���ردووە ب��ێ دەن��گ��ی ن��ەوش��ی��روان مستەفایە لەبەرامبەر رووداوەک��ان بۆیە گومان ل��ەوەه��ەی��ە ه��ەم��وو رووداوەک������ان بە ئاگاداری نەوشیروان مستەفا کراوە .زان��ی��اری��ەک��ان ئ��ەوە ئاشکرا دەک��ەن بزووتنەوەی گۆڕان بەنیازن لەجیاتی دکتۆر یوسف محمد عومەر عینایەیت بکەنە س��ەرۆک��ی پ��ەرل��ەم��ان و پارتی دیموکراتی کوردستانیش بەم داوایە ئەرەنی بووە.
«جەعفەر ئیمنیکى جێگرى سەرۆکى پەرلەمان بەئاشکرا دەڵێت من بەسەرۆکى پەرلەمان کاک یوسفم ووتووە نەگەرێتەوە بۆ هەولێر ،ئەم لێدوانە نمونەى جیاوازى دەسەاڵتە کە لە جیهاندا شتى وا رووینەداوە جێگر بە سەرۆک بڵێت نەیەيتەوە بۆ هەولێر و تۆ سەرۆکى پەرلەمان نیت».
HEMA
7
نانۆ
كۆمپانیای نانۆ ریكالم (دیزاین -چاپ -ریكالم ) يهكهمین چاپخانهو تاك ه كۆمپانیای ریكالمی ل ه كهرمیان /بازرگانی گشتی سنووردار 07480138588-07708646288كهالر -بازاری زانكۆ -نهۆمی دووهم
بهرزترین كۆالێتی ..خێراترین كات كۆمپانیای نانۆ چاپ .دیزاین .ریكالم و كاری هونهری كۆمپانیای نانۆ ئێستا خاوهنی پێشكهوتوو ترین ئامێری چاپكردنی فلێكسه ل ه كهالر
88
HEMA HEMA
ژماره (2015 /12/13 : )3
«دادگای تێههڵچونهوهی ههرێمی كوردستان سزای بكوژی كاوه گهرمیانی دهگۆڕێت» ێ لهبارهی دۆسیهی پارێزهر «كاو ه لهتیف» زانیاری نو تیرۆر كردنی كاو ه گهرمیانی دهخات ه ڕوو هێما :دلێر عهبدولڕهحمان ل��ه م �هراس��ی��م��ی دووهم���ی���ن س��اڵ��ی��ادی ت��ی��رۆرك��ردن��ی رۆژن���ام���هن���ووس ك��او ه گهرمیانی دا ( كاوه لهتیف) پارێزهری خۆبهخشتی كهیسی ت��ی��رۆر كردنی رۆژنامهنووس كاو ه گهرمیانی دواین پێشهات و ئاستهكانی كهیسی كاو ه گ�هرم��ی��ان��ی ئ��اش��ك��راك��رد و راگ�هی��ان��د «س�������هرهڕای ت���ان���هدان ل �هب��ڕی��ارێ��ك��ی دادگای تاوانهكانی كهركوك /گهرمیان، بهسزادانی مهحمود سهنگاوی ئهندامی مهكتهبی سیاسی یهكێتی نیشتمانی كوردستان ب ه ملیۆنێكو 500ههزار دینار لهبهرامبهر ههڕهشهكردن لهكاو ه گهرمیانی ،دواج��ار دادگ��ا بڕیارهكهی بهوشێوهیه پهسندكرد». ههروهها گوتی «دادگای تێههڵچونهوهی ه �هرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان��ی��ش ب�هب��ی��ان��وی ن�هب��ون��ی پێشینهی خ��راپ��هو ه ب��ڕی��اری لهسێدارهدانی (ت.خ.ح) بكوژی كاو ه گهرمیانی سوككردوه بۆ سزای زیندانی ههمیشهیی». ئ�هوهش��ی ئاشكراكرد ك ه «س���هرهڕای تێپهڕبونی 4ساڵ بهسهر سكااڵیهكی ك����او ه گ �هرم��ی��ان��ی��دا ل���هس���هر ج �هم��ال عهبدوڵاڵ سهرنوسهری گۆڤاری بهڵگهو چهندین دانیشتنی دادگا لهو بارهیهوه، تاز ه دادگ��ای كهتن بڕیاری دهرك��ردو ه ب��ه س��هرل��هن��وێ دهس��ت��پ��ێ��ك��ردن �هوهی دانیشتنهكانی دادگا لهوبارهیهوه» ك���او ه ئ �هح��م �هد م��ح �هم �هد ن��اس��راو ب ه (ك���اوه گهرمیانی) رۆژی 1978/7/1 لهئاوارهییدا لهشارۆچكهی (ڕهشت) ی باكوری رۆژئ���اوای پارێزگای گهیالن لهواڵتی ئێران لهدایكبوه. گ�هرم��ی��ان��ی رۆژن��ام�هن��وس��ێ��ك��ی بوێرو دی������اری گ���هرم���ی���ان ب�����وو ،ئ��هن��دام��ی ك���ارای سهندیكای رۆژن��ام�هن��وس��ان��ی ك���وردس���ت���انو ئ��هن��دام��ی س�هن��دی��ك��ای رۆژنامهنووسانی نێودهوڵهتی بووه، پهیامنێری رۆژنامهی (ئاوێنه) و رادیۆی (ئ�����ازادی) ب��و ه ل �هگ �هرم��ی��ان ،ه��اوك��ات سهرنوسهری گۆڤاری (رایهڵ) بوو ه ك ه گۆڤارێكی سیاسی ،كۆمهاڵیهتی ،گشتیه، مانگی جارێك لهگهرمیان دهردهچێتو
یهكهمین ژم����ارهی ل � ه 2012/9/9دا دهرچووه ،خاوهنی كتێبێكیش ه بهناوی (گهرمیان لهنێو بهڵگهنامه رهشهكاندا) گ�هرم��ی��ان��ی ل �هژی��ان��ی پیشهیی خۆیدا چ �هن��دی��ن ج���ار رووب������هڕووی گ��رت�نو ئهشكهنجهدانو ههڕهشهی راستهوخۆو
ن��اڕاس��ت��هوخ��ۆی ب��هرپ��رس�� ه ح��زب �یو ئهمنیهكان بۆتهوه. كاتژمێر 9,2خ��ول�هك��ی ش���هوی پێنج شهم ه ،2013/12/5لهنێو ماڵی باوكیو لهئامێزی دایكیدا لهگهڕهكی سهركهوتنی شاری كهالر تیرۆركرا.
( كاوه لهتیف) پارێزهری خۆبهخشتی كهیسی رۆژنامهنووس كاوه گهرمیانی
HEMA
9
هێرۆ خان باڵی دهست رۆشتووی ناو یهكێتی
سلێمان عەبدواڵ یونس :ئەم دوو جەمسەربوونەی یەكێتی هەم یەكێتی الواز كردووە و هەم هەرێمەكەش دیداری : سهیوان عومهر سلێمان عەبدواڵ یونس نووسهر و روناكبیر و كادری بااڵی یهكێتی لهم دیمان ه تایبهتهی گۆڤاری «هێما» تیشك دهخاته سهر قهیران ه ئابوری و سیاسیهكانی ههرێمی كوردستان دهڵێت « قەیرانی سیاسی ئیمڕۆ لەئێستادا ،تەنها بەسازان چارەسەر دەبێت و لەدوورمەداشدا ،بەگۆڕینی ئ���ەم ن��ەه��ج و م��ی��ت��ۆد و ع��ەق��ڵ��ەی كەستایلی ئێستای ح��زب��ی ك��ورد لەمێژوودا بەرهەم هێناوە». سلێمان ع��ەب��دواڵ ل��ە س��ەر دۆخ��ی ن����اوخ����ۆی ی��ەك��ی��ت��ی ن��ی��ش��ت��م��ان��ی كوردستانیش دهڵێت « لەڕاستیدا ئەم دوو جەمسەربوونەی یەكێتی هەم یەكێتی الواز ك��ردووە و هەم هەرێمەكەش».
10
HEMA
هێما ت��ی��رِوان��ی��ن��ت ب��ۆ ق��ەی��ران��ە ( سیاسی -ئابوری ) یەكانی ئیستای ه��ەری��م ,ئ��ای��ە ئ��اس��ۆی چ��ارەس��ەر بەدی دەكەی ,ئەگەر نا بۆ؟ س��ل��ێ��م��ان ع����ەب����دواڵ :ق���ەی���ران���ی سیاسی ئیمڕۆ لەئێستادا ،تەنها ب���ەس���ازان چ���ارەس���ەر دەب���ێ���ت و ل���ەدوورم���ەداش���دا ،بەگۆڕینی ئەم نەهج و میتۆد و عەقڵەی كەستایلی ئێستای حزبی ك��ورد ل��ەم��ێ��ژوودا بەرهەم هێناوە .چونكە بڕوام وایە لەریشەوە چارەكردنی سیاسیانەی ئ��ەم قەیرانە سیاسیانەی ئیمڕۆی ه���ەرێ���م ب��ەدەس��ت��ی��ان��ەو گ��ی��رۆدە ب����ووە ،ب��ەڕەه��ای��ی پ��ەی��وەن��دی��دارە ب��ەت��ەرح��ك��ردن��ی فۆڕمێكی دیكەی ج���ی���اواز ل��ەح��زب��ای��ەت��ی .ف��ۆڕم��ێ��ك كەلەسەر نەهج و میتۆد و عەقڵێكی جیاواز رۆنرابێت. هەرچی چارەی قەیرانە ئابوریەكانە،
ژماره (2015 /12/13 : )3
ئەوە پەیوەندیدارە ،بەهێنانە ئارای دوو پالنی كاریگەرەوە كەهەردوو ئ����ەم پ�ل�ان���ەش ه����ەم پ��ێ��وی��س��ت��ی��ان بەئیرادەیە و هەمیش پێویستیان بەپڕۆفێشناڵێتییە .پ�لان��ی یەكەم گۆڕین و هەڵتەكاندن و بەجێهێاڵنی ئ���ەم ج���ۆرە ح��زب��ۆك��ڕات��ی��ەت��ەی��ە بۆ حوكمڕانیەكی تەندروست .پالنی دووهەمیش ،پەیوەستە بەبنیاتنانی سیاسەتێكی ئ��اب��وری ك��اری��گ��ەر، سیاسەتێك ،كەهەر پشت ئەستور نەبێت بە پیشەسازی نەوت ،بەڵكو پشت ئەستوریش بێت ،بەبنیاتنانی پیشەسازی كشتوكاڵی . بەاڵم لێرەدا گرفتەكە ئەوەیە ،ئەم چارە سیاسی و ئابوریانە ،لەئەقڵ و توانای ئەم نوخبە پیر و كالسیكەی شاخ و شۆڕشدایە كەهەموو جومگە و كایەكانی ناو ژیانی سیاسی و ئابوری و حوكمداریمانی كۆنتڕۆڵ
كردووە؟!. هێما :هەریمی كوردستان لە گوێی م��ان��ۆرە سیاسی و ئالۆزیەكانی ئیستای توركیاو روسیاییە ...كورد چی بكات باشە؟ سلێمان عەبدواڵ :بوونی كورد لەناو ئ��ەو ب��ەرە ج��ی��اواز و ڕك��اب��ەران��ەدا بوونێكی الوازە .چونكە ئ��ەوەی زی���ات���رب���ەدی دەك���رێ���ت ،بونێكی حزبییە ،كەبەگوێرەی بەرژەوەندیە حزبی و گروهی و بنەماڵەییەكان، بەسەر ب��ەرە ناكۆكەكاندا داب��ەش ب���ووە .ب��ەم��ەش ڕەن��گ��ە ئ��ەم حزب بەڕێژەیەك س��ودەن��د ببێت و ئەو حزبیش زیانمەند ،ب��ەاڵم لەهەموو حاڵەتەكاندا ئاسۆی بەرژەوەندیە نەتەوایەتیەكانی كورد بەم دۆخ و
سلێمان عەبدواڵ یونس
حاڵەی ئێستایەوە،ئاسۆیەكی ڕوون و دڵخۆشكەری نییە. لەم ڕوەوە سەردارانی كوردەواری، پ��ێ��وی��س��ت��ە زوو ب�������ەزوو ،ق��ۆڵ��ی هاوكاری و هەماهەنگی و سازان و بەیەكەوە كاردنێكی نیشتیمانیانەی لێ هەڵماڵن! هێما :تیڕوانینی ئێستات لە سەر دۆخی ناوخۆی یهكێتی نیشتمانی ك��وردس��ت��ان ,ی�هك��ێ��ت��ی ب���ەو ف��رە جەمسەریەوە دەتوانێت چی بكات بۆ ئاسایی بوونەوەی ئالۆزیەكانی هەریم؟ ,باوەڕت بە پەیوەندیەكانی یهكێتی و گۆران هەیە؟ چۆن؟ سلێمان عەبدواڵ :لەڕاستیدا ئەم دوو ج��ەم��س��ەرب��وون��ەی یەكێتی هەم یەكێتی الواز ك��ردووە و هەم
ه��ەرێ��م��ەك��ەش .بۆیە ل��ێ��رەدا خاڵی گرنگ و خاڵی دەسپێك و خاڵی ح��ەی��ات��ی پ��ەی��وەس��ت��ە ب��ەئ��ای��ن��دەی یەكێتی و ب��ەئ��ای��ن��دەی ی��ەك��ب��وون ی���ان دووك���ەرت���ب���وون���ی ئ���ەو دوو جەمسەرانەوە لەناو یەكێتیدا . یەكێتی ب��ۆئ��ەوەی بتوانێت لەگەڵ گۆڕان یان هەر الیەنێكی تر ڕێكەوتن یا هاوپەیمانێتی ی��ان یەكگرتنەوە بكات پێویستە پێش هەرشتێك ئەم پڕۆسانە لەناوخۆی خۆیدا ،لەناو باڵ و جەمسەرەكانی خۆیدا بكات، ئایا ڕێبەرانی جەمسەربەندی ناو یەكێتی ئامادەگی وەه��ا كارێكیان تێدایە؟ ئایا دەتوانن خاونی ئیرادە و ئ��ەق��ڵ و ب��ی��رك��ردن��ەوەی��ەك��ی لەم چەشنەبن؟! هێما :چۆن پهرلهمان ل ه سێبهری حزب رزگاری بێت؟ س��ل��ێ��م��ان ع���ەب���دواڵ :پ��ارل��ەم��ان دووکانی حزب نیە ،هەتا هەرکاتێک سەردارانی حزبی کوردی بیانەوێت قفڵ و کلیلی لێ بدەن و بەخواستی خۆیان دایبخەن و بیکەنەوە! لەمێژووی ئەم گاڵتەجاڕیەدا ،ئەوە سێ ج��ارە پارلەمانی کوردستان ل��ەس��ۆن��گ��ەی ح��زب��ۆک��ڕات��ی��ەت��ێ��ک��ی ک��وردی کەم شێوەوە ،سوکایەتی پێ دەکرێت و داگیر دەکرێت!. دواج���اری���ش ئێستایە (ک��ەڕەن��گ��ە دواجاریش نەبێت) پارتی جارێکی ت��ر ب��ەه��ۆی ئ��اڵ��ۆزب��ون��ی ق��ەی��ران��ی سەرۆکایەتی هەرێمەوە ،پارلەمانی وەک�����و ب���ااڵت���ری���ن دام��������ەزراوەی دیموکراسی هەرێم ،گەڕاندەوە بۆ سێبەری حزبۆکراتیەتی خ��ۆی و، قفڵ و کلیلی داخستن و کردنەوەشی بۆکاتێکی ن��ادی��ار ،خستە گیرفانی خۆیەوە. ل��ەڕاس��ت��ی��دا،درێ��ژە کێشانی دۆخ��ی م���ەوج���ودی پ��ارل��ەم��ان لەئێستادا ب���ەرل���ەوەی ت��ەن��گ��ژەی��ەک ب��ێ��ت ،بۆ دکتۆر یوسفی سەرۆکی پارلەمان، ئیحراجیەکی گ��ەورەی��ە لەئاستە میللییە کوردستانیەکەدا ،بۆ بەڕێز بارزانی ،کەلەسەر ئاستە جیهانی و ناوچەیەکاندا ،نەک وەک سەرۆکی ه��ەرێ��م ،بەڵکو وەک���و س���ەرۆک و پادشای واڵتێکی خودان شکۆمەندی HEMA
11 11
«بههۆی زیادبوونی ئاوارهكانهوه ل ه گهرمیان حاڵهتهكانی توندوتیژی دژ ب ه ژنان زیادیان كردووه» ڕاپۆرتی: مهریوان علی لهمیع��� ه محهم���هد بهڕێوهب���هری بهڕێوهبهرایهت���ی توندوتیژی دژ ب ه ژنان ل ه گهرمیان بههۆی ساڵڕۆژی بهرهنگاربونهوهی توندوتیژی دژ ب ه ئافرهتانهوه :ڕۆژی 25ی نۆڤهمبهر ڕۆژێك���ی مێژویی��� ه ب���ۆ ئافرهت���ان ویادێكی جیهانیی��� ه كه ماوهی دوو ههفته دهخایهنێت. ئ���هو بهڕێوهب���هر ه وتیش���ی « ل��� ه ماوهی ئهم دوو ههفتهیهدا چهندین كۆڕ و س���یمینار دهبهستین ل ه پێناو هۆش���یاركردنهوهی هاواڵتی���ان و كهمكردن���هوهی توندوتیژیهكان دژ ب ه ژنان» . بهپێی ئامارهكان���ی بهڕێوهبهرایهتی 12
HEMA
توندوتیژی دژ ب ه ژنان له گهرمیان له نی���وهی یهكهمی ئهمس���اڵدا 475 حاڵهت���ی توندوتی���ژی تۆماركراون ك ه 6حاڵهتی كوش���تن و 7سووتان و 12دهس���تدرێژی سێكس���ی تۆمار كراو ه ب���ه بۆچونی لهمیع ه محهمهد «جیاوازی ڕهگهزی و داب ونهریتی كۆن هۆكاری سهرهكی توندوتیژی دژ ب ه ژنانن» . بێخاڵی تهمهن 24ساڵ یهكێكه لهو ئافرهتانهی ك ه لهالیهن مێردهكهیهو ه بهرامبهركراب���وو توندوتی���ژی دهیویست سكااڵ لهسهر مێردهكهی تۆماربكات ،ئهو ك���ه لهگهڵ دایكیدا لهس���هر كورس���ییهك دانش���تبوو دهی���ووت مێردهك���هم دڵی پیس���هو ههمیش��� ه گومانی خراپ���ی ههی ه لێم لهبهرئهوه «زۆرجار لێم دهدات» .
ژماره (2015 /12/13 : )3
بێخ���اڵ ك���ه جهس���تهیهكی الوازی ههبوو ب ه غهمبارییهو ه دهیوت ئهو زۆرداری و دڵپیسیهی پیاو خهتای كۆمهڵگهی���ه چونك���ه كۆمهڵگهیهكی پیاوساالرمان ههیه. دوای ئهوهی ك ه زانی ههموو ساڵێك ل ه 11/ 25یادی بهرهنگاربونهوهی توندوتیژی دژ ب��� ه ئافرهتانه بێخاڵ ب ه دهنگێك���ی نزمهوه وتی «جا ئهم ڕۆژ ه ب���ه من چی خۆ له خهمی من كهمناكاتهوه» . سهبارهت ب ه ئامارهكانی توندوتیژی ل���ه ئهمس���اڵدا لهمیع���ه محهم���هد بهڕێوهبهرایهت���ی بهڕێوهب���هری توندوتیژی دژ ب ه ژنان له گهرمیان ئاماژهی بۆ ئهوه ك���رد ،ههرچهند ه م���اوهی مانگێك���ی ماوه ب���ۆ ئهوهی ئامارهكانی ئهمساڵ ڕابگهیهنین
لهمیع ه محمد بهڕێوهبهری بهڕێوهبهرایهتی توندوتیژی دژ ب ه ژنان ل ه گهرمیان ئاماژه بۆ ئهوه دهكات بههۆی زیادبوونی ئاوارهكانهوه حاڵهتهكانی توندوتیژی زیادیان كردووه .ئهفسهرێكی یاساناسیش دهڵێت زۆرترین ڕێژهی توندوتیژیهكان لهشاری كهالره» . بهاڵم بهش���ێوهیهكی گش���تی توندوتیژیهكان بهپێی حاڵهت���هكان زیادو كهمی���ان كردووه، ههروهها وتیشی «ل ه ساڵی 2014دا كهمترین ڕێژهی توندوتیژی تۆماركراوه» . ئ���هو بهڕێوهب���هره ئهوهش���ی خس���تهڕوو «بهه���ۆی زیادبون���ی ڕێ���ژهی ئاوارهكانهو ه حاڵهتهكانی توندوتیژی ل ه گهرمیان زیادیان كردووه» . محهم���هد عهل���ی مالزمی دووی یاس���ایی ل ه بهڕێوهبهرایهتی توندوتی���ژی دژ به ژنان ل ه گهرمیان :یهكێك لهو ش���وێنانهی زۆرترین ڕێ���ژهی توندوتی���ژی دژ ب���ه ئافرهت���ان تێدا تۆم���ار كراو ه « ش���اری ك���هالر» ه ئهوهش جگ��� ه ل��� ه زۆری ژم���ارهی دانیش���توانهكهی بههۆی كراوهیی ئافرهتهكان و هۆشیارییان بهرامبهر به ڕێكخراوهكانی ژنانهوهیه. ئ���هو یاساناس���ه ڕهخن��� ه ل���ه سیس���تهمی پ���هروهرد ه دهگرێ���ت و دهڵێ���ت «ئێم��� ه ب���ۆ جوگرافیای هیندو ئوس���ترالیا بخوێنین بهاڵم یاس���ای واڵت���ی خۆمان و یاس���اكانی بواری ژنان نهخوێنین كه زۆر لهوانه باشتره» . ڕۆژی بهرهنگاربون���هوهی توندوتی���ژی دژ به ئافرهتان دهگهڕێتهوه بۆ س���اڵی 1960ل ه ویالیهت��� ه یهكگرتووهكان���ی ئهمریكا كه تێیدا لهالیهن س���هرۆكی ئهمریكاوه دهس���تدرێژی كرای ه سهر سێ كچی چاالكوانی مهدهنی ،ل ه دوای ئهو ڕووداوهش خۆپیش���اندان لهالیهن ئافرهتانی ئهو واڵتهو ه دهستی پێكرد ،دواتر ب��� ه پێش���نیازی ئافرهتان���ی ئهمری���كا ڕۆژی 11/25ك���را ب���ه ڕۆژی بهرهنگاربوونهوهی توندوتی���ژی دژ ب���ه ئافرهت���ان ،لهالی���هن وواڵتانی جیهانیشهوه وهكو بهرگرییهك لهو ئافرهتانهی ك ه توندوتیژییان بهرامبهركراو ه ههموو ساڵێك ئهم یاده دهكرێتهوه . بێخاڵ /ناوێكی خوازراوه
2
خانمی زیوین گۆشهیهكه :نزا محهمهد .دهینووسێت
ناسنامــه!
؛ ئــهگهر ڕێگایهك جوان بوو پێویستــه بپرســی ئهم ڕێگــا بۆ كوێ دهڕوات بهاڵم ئهگهر ئهو شوێنــهی بۆی دهچیت جوان بوو پێویستـــه به بێدهنگــی بهردهوام بــی لــ ه ڕۆشتن ؛ كــه ل ه ماڵ دهچینــه دهر لــ ه خۆمان ئهپرسین ئایا ناسنامهمــان لهگهڵ خۆمان ههڵگرتوو ه یـان نـا ,بهاڵم لهبیرمان كردوو ه بــۆ سـهفهره توالنییــهكهی ژیــان ناسنامه لهگهڵ خۆمــان ههڵگرین! لهبیرمانكردوو ه ئـهوهی ئهم ســهفهره توالنییـــه بــهبێ ناسنامه بكات وێستگهكانـــی ژیــان لــه میژوودا ناوی ئهسڕنـــهو ه و لـــ ه ئهرشیفـــی فهرامۆشكراواندا ناوی تۆمارهكــهن! مۆدێرنــه وهك بـــا یهك هات و ناسنــامهی زۆرێكــی لهگهڵ خــۆی بــرد! تهنهـــا ئهوان ه نهبــێ ك ه شوناســی خۆیــان ههبوو. هیچ كـهس ناتوانێت بـهبێ ناسنامه بگاتــ ه ئهوبــهری ژیـان چ جــا ئهو خاتوونــهی ك ه قوتابخانهی بهخشینـــی ناسنامــهیه بــ ه نهتهوهیهك! خانــم ئــهو دهمــهی تـۆ خۆت ئهناســی و ئهبیتــ ه خاوهنــی شوناسـی خـۆت ,ئهبیتــ ه ههوێنـی رۆشنگــهری نهتهوهیهك . HEMA HEMA
13 13
شیرین ئهمین هاوسهری كاوه گهرمیانی :هێرۆ خان به تهلهفۆنی تایبهتی خۆی بهڵێنی پێدام بكهری تیرۆركردنی كاوه گهرمیانی به سزا بگهیهنێت پهیامی شیرین ئهمین ل ه دوومین ساڵیادی تیرۆركردنی رۆژنامهنووس «كاوه گهرمیانی» ل��ه دووهم���ی���ن س��اڵ��ی��ادی شههید ك�����ردن�����ی رۆژن������ام������هن������ووس ( ك��اوهگ �هرم��ی��ان��ی) شیرین ئهمین خ��ێ��زان��ی رۆژن��ام �هن��ووس��ی تیرۆر ك����راو ه پ �هی��ام��ێ��ك ب�ڵ�اودهك���ات���هو ه ،ل �ه پ �هی��ام �هك �هی��دا كهوێنهیهكی ب��ۆ گ���ۆڤ���اری «ه��ێ��م��ا» ن���ێ���ردراو ه ش��ی��ری��ن ئ�هم��ی��ن ه���اوس���هری ك��او ه 14
HEMA
گهرمیانی دهنووسیت «دیسانهو ه سات وكات دهمان باتهوه بۆیادی قهڵهمێك لهبری مهرهكهب خوێنی ێ دهچ���ۆری���ت ,خ��وێ��ن رژان��ێ��ك ل�� پڕاوپڕلهناههقی دوور لهویژدانی مرۆڤایهتی بهدرندانهترین شێوه, رۆڵ���هی���هك ل�هس�هرس��ن��گ��ی دای��ك��ی��دا خهڵتانی خوین دهكرێت ئهم وهحشی
ژماره (2015 /12/13 : )3
گهریی ه پێمان دهڵێت ,حكومڕانی ئهم واڵت ه دوژمنی قهڵهم و وشهی ههقن ئهو مافیایانهن كهب ه نۆشینی خوێنی رۆل �هك��ان��ی واڵت نهبێت ناتوانن ب��ژی��ن ,ئ �هم زهنگهترسناكه پێمان دهڵێت بهڵێ ئێمهی خ��اوهن حزب و حكومهت ودهس���هاڵت هیچ كات باكمان بهخوینی ئێوه نیه ,ههركات
فۆتۆ :دلێر عهبدولڕهحمان ئێوه دژی ناعهدالهتی و نهبوونی س���هروهری و ئ���ازادی و نهبوونی ماف و بوونی گهندهڵی وخواست ه ش�هخ��س��ی و ت��ای��ب�هت��ی�هك��ان��ی ئێم ه وهستانهوه لوللهی تفهنگهكانمان لهسهرسنگ و دڵتان نهبێت نای چركێنیین ,ههرچی وشهی ههقی ناختان ههیه لهنێو خوێنتان دهی گهوزێنین ..»!.. ش���ی���ری���ن ئ���هم���ی���ن -ی��هك��ێ��ت��ی ێ ل� ه رشتنی بهبهرپرسیار دهزان��� خوێنی هاوسهرهكهی و دهڵیت « یهكیتی حزبه سۆشیال دیموكراتهك ه ب �هرپ��رس��ی��ار ه ل � ه ڕش��ت��ن��ی خوێنی ك�����اوه گ���هرم���ی���ان���ی و ه ب��ۆچ��او
ب �هس��ت��ن��ی خ��هل��ك ب �هك��رێ��گ��ی��راوی رۆبۆتهك ه تهسلیمی دادگا دهكهن و تاوانباری راستهقینهی پشت پهرد ه داخ��راوهك��ان ی��اری بهخوێنی كاو ه گهرمیانیهكان و تهنانهت بی ریزی ب ه یاساش دهكهن». ش��ی��ری��ن ئ �هم��ی��ن ل�� ه پ �هی��ام �هك �هی��دا بهڵێنی ئ���هو ب �هرپ��رس��ان � ه ب�� ه بیر دێنێتهو ه كه پێشتر بهڵێنی بهسزا گهیاندنی بكهری تیرۆر كردنی كاو ه گهرمیانیان داب��وو ب ه خێزانهكهی و دهن��ووس��ێ��ت « الی ه �هم��وان زۆر روون���� ه ك��هك��اوه گهرمیانی لهژیرئاسمانی حكومڕانی یهكێتی تیرۆركراو ه وه یهكێتی بهگشتی و بهرپرسانی ئهمنی و حزبی ویاسای دهڤهرهكهش بهتایبهت بهر پرسیارن لهخوێنی بهناههق ڕژاوی ك��او ه گهرمیانی ,وهه�هر لهسهرو بهندی كهیسهكهدا بهر پرسه جیاوازهكانی نێو ئهم حزب ه هاتن ه سهر خهت و هوتافی بهسزا گهیاندنی بكهری ت��ی��رۆرك��ردن��ی ك���او ه گهرمیانیان بهخانهوادهی شههید كاوهو ئازادی خ��وازان دهوت���هوه ,ب �هاڵم ل �هدووهم س���اڵ���ی���ادی ت���ی���رۆرك���ردن���ی ك���او ه گهرمیانی دا جارێكی ت��ر بهڵێنی س�هرج�هم بهرپرسان و كادیرانی ئ���هم ح��زب��ه دهخ���هی���ن���هو ه ی��ادی��ان پیان دهڵ��ێ��ن ب�هدهق��ی��ق ئهم ه وت�هو بهڵێنهكانی ئێوهیه تائیستا چیتان بۆخوێنی شههید كاو ه و سهلماندنی سهروهری یاساكردووه ؟». شیرین ئهمین بهم شێوهی ه بهڵێنی بهرپرسان دهخات ه روو : ی�هك�هم :مهڵبهندی 11ی گهرمیان ی�هك��ێ��ت��ی ن��ی��ش��ت��م��ان��ی ك��وردس��ت��ان داوا ل��هدام و دهزگ��ا ئهمنیهكانی س���ن���وورهك���ه دهك����هی����ن ه��هرچ��ی زووه ههوڵهكانیان چ��ر بكهنهو ه ب��ۆ دۆزی���ن���هوهی ئ �هن��ج��ام��دهران و ه �هر دهس��ت و بیانویهك لهپشت ت��ی��رۆرك��ردن��ی ك���او ه گهرمیانیهو ه بێت ئێم ه ت �هواوی پاڵپشتیمان بۆ دهزگا ئهمنیهكان دهردهبڕین بۆئهم م�هب�هس��ت�هش ب �هڕهس��م��ی قسهمان لهگهل ئیدارهی سنورهك ه كردوو ه
و ه ه �هم��وو ههوڵێكمان دهخهین ه گهڕ بۆدۆزینهوهی ئهنجام دهرانی تاوانی تیرۆركردنی كاو ه گهرمیانی دووهم :ك��ۆب��وون��هوهی مهكتهبی س��ی��اس��ی ی.ن.ك .ك �هك��ۆس��رهت رهسول جێگری یهكهمی سكرتێری گشتی یهكێتی رای گهیاند ك ه ل��ه ح��ك��وم�هت��ی ه��هرێ��م لیژنهیهك پ��ێ��ك��ه��ێ��ن��راو ه ع��ی��م��اد ئ �هح��م �هد ج��ێ��گ��ری س����هرۆك����ی ح��ك��وم �هت��ی ه�هری��م لهنزیكهو ه ب��هدواداچ��وون بۆكهیسهك ه دهكات . س��ی��ی��ی �هم :ع��ی��م��اد ئ��هح��م��هد پێی وای �ه چی وهك��و جێگری س �هرۆك وهزی������ران چ��ی وهك����و ئ�هن��دام��ی مهكتهبی سیاسی یهكێتی خۆی به بهرپرسیار دهزانیت كهرۆلی خۆی لهكهیسهكه ببینێت و ئهنجامدارهنی ئاشكرا بكرێن و رووب�هری دادگا بكرێنهوه. چ���وارهم :قوباد تاڵهبانی جێگری ێ شهرمان ه ئهنجوومهنی وهزیران ب بهكۆمهڵێك بهڵێنی پر بریقهدارهو ه خۆی خزانده نێو ئهو ماڵ ه پیرۆزهی ك ه ك��او ه گهرمیانی تێدا بهدهستی مافیاكان تیرۆرركرا وتی ههرگیز ئێمه پینهو پ �هڕۆم��ان پێ قهبووڵ ن��اك��رێ��ت ئ �هو دهس��ت �ه دهب��رێ��ن�هو ه ل���هپ���ش���ت ت����ی����رۆرك����ردن����ی ك����او ه گهرمیانیهوه بێت . پینجهم :ه��ێ��زی یهكهمی ئێستای ی �هك��ێ��ت��ی ه��ی��رۆ ئ��ی��ب��راه��ی��م وهك فریشتهیهك بهتهلهفۆنی تایبهتی خ����ۆی پ���هی���وهن���دی ب �هش �هخ��س��ی خ���ۆم���هو ه ك���رد ك��هوت��ه ب�هڵ��ێ��ن��دان بهخوێنی شههید كاوهوبهسزادنی بكهری خوینی كاو ه گهرمیانی . رۆژن���ام���هن���ووس ك��اوهگ �هرم��ی��ان��ی س�هرن��ووس�هری گۆڤاری رای �هڵ و پهیامنێری رۆژنامهی ئاوێن ه شهوی 2013-12-5ل�هب�هردهم ماڵهكهیدا درای����� ه ب��هرگ��ول��ل��ه و ت��ی��رۆرك��را ل � ه ئ��ێ��س��ت��ادا ك�هس��ێ��ك ب �ه تۆمهتی ت��ی��رۆرك��ردن��ی ل �ه الی���هن دادگ����او ه فهرمانی زیندانی ههتاههتایی بۆ دهرچوو ه . راپۆرتی :هێما HEMA
15
گۆ
شهی هكه ه ه م و و جارێ ك مهال ت ه ح س ین گ هرمیان ی د ه ی ن ووسێت
كورد ل ه پاشكۆی ڕووداوهكاندا به پێی بارودۆخی سیاسی باشوری كوردستان ل ه دوای راپهڕینی 1991وه تا ئهمڕۆكه ههر چۆن لێكدانهوهی بۆ بكهیت ئهوه دهسهلمێنی ,كه ل ه سهدهكانی پێشوویش ب ه تایبهت س �هدهی بیستهم ,دهك��روێ��ت ل ه دابهشكردن و لهت و پهتكردنی خاكی كوردستان تاوانی هیچ كهس و دهوڵهتان نهبێت ,چونك ه ب ه پێی كاركتهری حزب و الیهنی سیاسی ئهم سهردهم ه پێشكهوتووهش بێت كه ل ه دونیادا پهیڕهو دهكرێت ,هێشتا كورد ل ه ئاستێكی ناوچهییدا خۆی ێ ههنگاوی دڵخۆشكهر ههی ه دهبینێتهوه ,ئێستاش ههند ئهوا گۆڕانكاری سیاسی و ئابوری و بهرژهوهندیی ه نێو دهوڵهتیهكان و ناوچهك ه هاتووهت ه پێش نهك پێشكهوتنی كورد واتا عهقڵیهتی كورد ل ه قاوخ و شوێن و چوار چێو ه چهقبهستووهكانی قۆناغ و سهرهدهمهكانی پێشودایه ,ب ه ب��ڕوای من حزبی ئێستای باشووری كوردستان ههمان عهقڵیهتی خێڵ و عهشیرهت و ناوچهگهرێتی ه تهنها ناوهك ه گۆڕانی بهسهردا هاتوو ه له ئاغاكانی پێشوو ههر پهلێكیان به دهست واڵتێكی داگیركهرهو ه بوون ,ئێستاش ههمان مێژوو ه ههر حزبهو بهدهستی دهوڵهتێكی تورك و فارس و عهرهبهوهی ه ,بۆی ه ك��ورد لهم سهردهمهشدا نهبووهت ه خاوهنی كارهكتهر و یاریزانێكی سیاسی ك ه بتوانێ ل ه گهڵ ێ له ب �هرژهوهن��دی كورد پێشهات و دهرفهتهكاندا بتوان شتێك بكات. بۆی ه ب ه پێچهوانهو ه كورد ههمیشه قوربانی گوران خوارد بووه ك ه تاوانهكهش خودی بهرپرسانی نابهرپرس بوو ه ,پاشهكشهی كورد هۆكارهكهی پاشكۆیهتی بوونێتی ب ه داگیركهرانهوه ,چونك ه كورد نهیتوانیوو ه ل ه عهقڵیهتی خێڵ و ناوچهگهرێـی خۆی تێپهڕێنی و به بچوكیهو ه كهوتوونهت ه بهر پاشكۆیهتیهو ه ,بۆیه لهم ئان و دهرفهتی ئێستاشدا دهبینین كورد ئهوهند ه خهریكی یهكتر خۆری و شكاندن و یهكتر بڕینن بۆ رازیكردنی داگیركهران نیو ئهوهند ه له خهمی میللهت و خاك و خهڵدا نین ,ئ �هوهی دهیبین ب ه ئاشكرا دووب��اره مێژووی سهرهدهمهكانی عوسمانی و سهفهوییهكان ه و حزبی ك��وردی بووهته داشی دامهی دهستیان و ب ه پێی پێویستی خۆیان یاریمان پێدهكهن ,من وای دهبینم گۆڕانكاری ل ه ناوچهك ه روودهدات و جارێكی تر ك��ورد دهكهوێت ه پ�هراوێ��زی رووداوهك��ان��هو ه ئهم ه بۆ 16
HEMA
ژماره (2015 /12/13 : )3
باشووری كوردستان ه ,باشورێك خاوهنی پهرلهمان و حكومهته بهاڵم ل ه ئاستی كورد كوشتنی كوردانی باكوور كهڕو الڵه ل ه ئاستی پهتی سێداره ل ه رۆژههاڵتی كوردستان كهڕو الڵه ! ئهی چی لهو تاوانه گهورهتره رشتنی خوێنی كورد ل ه رۆژئاوا بێت یان ل ه رۆژههاڵت یان باكوور چی جیاوازییهكی ههیه؟ یهكێـی بوونی نهتهو ه یی له كوێدای ه ێ ئهرزشی نێو كوردایهتی له كوێدای ه ههموو قسهی بَ هۆڵ و بهردهم مایكهكانه ,تاونبارترین كهس ئهوانهن ك ه ێ وشهی درۆزنان ه و رۆژان ه خۆیان كردۆت ه خاوهن كۆمهڵ ب ه خهڵكی دهفرۆشنهو ه تا وهه��ا عهقڵیهتێك ك ه ئێستا تێوهگالون ب ه بازرگانی نهوتهوهو بانكهكانی داگیركهرانیان پڕ له پار ه ك��ردوو ه و بۆشایی ه ئابوریهكانی دوژمنانیات ێ ناكرێت بۆ داهاتووی خاك و پڕكردۆتهوهو هیچیان پ نیشتمان و بهڵكو بوونهت ه شهریك ه بهشی چهوساندنهوهی میللهت لهگهڵ داگیركهران ,بۆی ه كورد ههمیشه دهكهوێت ه پاشكۆی رووداوهك��ان �هوه ,چونك ه جارێكی تر دهیڵێمهو ه نهسهركردهمان ههی ه و نهسیاسهتمهدار. .
مةال تةحسين طةرمياني نورنبيرك
ناكۆكیهكانی مهكۆی كهالری بزوتنهوهی گۆڕان پهرهدهسێنێت یهكێتی :گۆڕان تا ئێستاش وهك باڵێكی ئێمهی ه و كادیرهكانیان ئههێنینهوه ناو یهكێتی
هێما :تایبهت بهپێی زانیارییهكانی گۆڤاری هێما ل ه ئێستا ناكۆكی و كێشهی قووڵ ل ه نێوان ههردوو كوتلهی ( یهكێتهی ه كۆنهكان كه به كوتلهی (عوسمانی حاجی مهحمود )ناسراوهو و ( كوتلهی گهنجهكانی نێو مهكۆ ) ,پهرهی س �هن��دووهو گهیشتووهته ئاستی یهكتر قبوڵنهكردن. له دوای��ن ك��ۆب��وون�هوهی مهكۆی ك�هالری ب���زووت���ن���هوهی گ����ۆڕان����دا ل��� ه ك���ۆی 20 بازن ه تهنها 2ب��ازن�هی ل ه كۆبوونهوهك ه ئ��ام��ادهب��وون � ه ئ �هم �هش ب�هپ��رس��ی مهكۆی كهالری نێگهران و توڕ ه كردووه. س�هرچ��اوهی�هك ل ه مهكۆی ك �هالر كێشهو ناكۆكیهكانی نێوان باڵهكانی مهكۆی كهالری پشت ڕاس��ت ك���ردهو ه وت��ی « (محهمهد عهبولڕهحمان) بهرپرسی مهكۆی كهالر ك ه ل ه باڵی كۆن ه یهكێتیهكان ه ل ه كارهكانیدا شهفاف نییهو زۆر جار نووسراوێك ل ه ێ گ��ردهك �هو ه دێ��ت بۆ ك �هالر ب��رادهران��ی ل ئاگادار ناكاتهوه» س�هرچ��اوهك� ه وتیشی« بهپێی پ�هی��ڕهوی ناوخۆی بزووتنهوهی گ��ۆڕان بهرپرسی مهكۆ ل ه 2ساڵ زیاتر بۆی نییه بهرپرسی مهكۆی بێـت كهچی(محهمهد عهبولڕهحمان)
دهستبهرداری پۆستهكهی نابێت» ئ���هم ن��اك��ۆك��ی��ان� ه وای ك����ردووه ل �هالی �هن بزووتنهوهكهوه گرنگی به مهكۆی كهالر نهدرێت و تائێستاش نهتوانراوه كۆنفرانس بكرێت ك ه ئهمهش ب ه هۆێهك ل ه هۆیهكانی ههڵوهرینی گۆڕان ل ه گهرمیان دادهنرێت. رۆژن��ام �هن��ووس��ێ��ك��ی ن��زی��ك ل � ه ن��اوهن��دی ب���ڕی���اری ی �هك��ێ��ت��ی ل��� ه گ���هرم���ی���ان ب��اس ل�هوهدهك��ات یهكێتی بهو ناكۆكیانهی نێو م �هك��ۆی ك���هالری ب��زووت��ن �هوهی گ��ۆڕان��ی زان��ی��وهو له ئێستا ك��ار لهسهر گهڕانهو ه ژمارهیهك كهسی دیاری نێو بزووتنهوهك ه دهكات بۆ ریزهكانی یهكێتی. رۆژنامهنوسهكهی یهكێتی وتیشی « وهك یهكێتی ترسمان لهو ه ههی ه ئهو خهڵكانهی گۆڕان دوای بێ ئومێدبوونیان له گۆڕان پارتی ههوڵی راكێشانی ئ �هو ك��ادران�هی بزوتنهوهكه بدات» وتیشی « بۆیه ئێم ه وهك یهكێتی خۆمان ب ه خاوهنی گۆران دهزانین و تا ئێستاش وهك باڵێكی یهكێتی لێی دهروانین و كادر و ئهندامهكانیان ئهگهڕێنینهوه بۆ ماڵ ه گهورهكه» بهبۆچوونی ئهو رۆژنامهنووسه « گۆڕان ههر باڵێكی یهكێتییه» ب�هپ��ێ��ی زان��ی��اری��ی �هك��ان��ی هێما ل��هم��اوهی
رابردوو دا خهڵك لهبهر 3هۆكار دهنگیان به بزووتنهوهی گۆڕان داو ه : یهكهم :جهماوهری یهكێتی ب ه هۆی تهسلیم بوونی حزبهكهیان ب ه پارتی دهنگیان ب ه گۆڕان داو ه . دووهم :دهن��گ دان ب�ه گ���ۆڕان ب��ۆ ئ�هو ه بوو گۆڕان دژایهتی گهندهڵێ ك��ردوو ه ل ه رابردوودا . ێ یهم :بۆ بهرگرتن ل ه ههژموونی پارتی . س ئێستا هۆكاری یهكهم یهكێتی ئهو كارتهی له دهس��ت گ��ۆران سهندۆتهوه دووره ل ه پارتیه. دووهم :گ���ۆران ل�ه حكومهت نهیتوانی گ�����ۆران�����ك�����اری ب����ك����ات و وهزی���������ر و كاربهدهستهكانی هیچیان پێنهكرا و وهك ئهوانی تر بوون . سێیهم :دوای دهرك���ردن���ی ل �ه حكومهت و پ�هرل�هم��ان خهڵك ئومێدی ب�ه گ��ۆڕان نهماوه.. ئ �هم ه��ۆك��اران� ه ك��اری��گ�هری راستهخۆیان لهسهر جهماوهری گۆڕان ل ه كوردستان ب ه گشتی و گهرمیان ب ه تایبهتی ههی ه ,قهیران و دژایهتی باڵهكانی گۆڕنیش له سنوورهك ه هێندهی تر ئهم كێشان ه قوولتر دهكات و جهماوهری گۆڕان پشت لهم بزووتنهوهی ه دهكهن .
HEMA
17
18
HEMA
2015 ژمارهه ()3 ژمار 2015 /12/13 (/10/1 :: )1
سۆران عومهر سهرۆكی لیژنهی مافی مرۆڤ ل ه پهرلهمانی كوردستان:
بهڵێ لهههرێمی كوردستان زیندانی نهێنی ههیه دیداری : تانیای كفری س��ۆران عومهر سهرۆكی لیژنهی م���اف���ی م������رۆڤ ل����ه پ���هرل���هم���ان���ی ك��وردس��ت��ان ل � ه دی����داری گ��ۆڤ��اری هێمادا تیشك دهخات ه سهر رهوشی م��اف��ی م����رۆڤ ل��� ه ك���وردس���ت���ان و دهڵێت» ڕهوش��ی مافهكانی مرۆڤ لهئاستێكی باشدا نیه ،پێشێلكاری مافهكانی مرۆڤ ههڵكشاوه» لهبارهی تاوانهكانی داعشیش دهڵێت « ئ���هوهی داع���ش ئهنجامی داو ه بهرامبهر ههموو پێكهات ه ئاینی و نهتهوهییهكان تاوانی نێودهوڵهتیه، واته جینۆسایده». ل���� ه ت����������هوهری دووهم����������ی ئ���هم دی��دارهش��دا س��وران عومهر تیشك دهخات ه س�هر ب��ارودۆخ��ی سیاسی ههرێم و دهڵێت « ئ��هوهی ئێستا لهههرێمی كوردستان دهگ��وزهرێ دۆخ��ێ��ك��ی زۆر خ���راپ���ه ،چ��ون��ك� ه لهنێوخۆ تاڕادهیهك لێكترازاوین و لهدهرهوهش دۆخێكی نوێی ئیقلیمی و نیودهوڵهتی لهئارادایه كهپێویست دهكات نێوماڵی خۆمان باشتر ڕێك بخهینهوهو پێك بێین لهسهر پرسی س�هرۆك��ای�هت��ی ه�هرێ��م كهپرسێكی یاساییهو دۆخهك ه بگهڕێنینهوه بۆ پێش 12یئۆكتۆبهر». تهوهری یهكهم ..مافی مرۆڤ ل ه كوردستان هێما :كاك سۆران ئهگهر بهكورتی پێمان بڵێت رهوش��ی مافی مرۆڤ ل���ه ه �هرێ��م��ی ك���وردس���ت���ان ل��� ه چ ئاستَكدای ه ؟ سۆران عومهر :ڕهوشی مافهكانی م����رۆڤ ل�هئ��اس��ت��ێ��ك��ی ب��اش��دا نیه، پ��ێ��ش��ێ��ل��ك��اری م��اف��هك��ان��ی م���رۆڤ ه��هڵ��ك��ش��اوه ،ل �هه �هن��دێ��ك ب����واردا زیادی كردووه ،بهتایبهت ههبوونی ئهشكهنجهدان و گرتنی نایاسایی و ڕفاندن و هێشتنهوهی ڕاگیراو
لهدهرهوهی ماوهی یاسایی و ڕێگری لهكاری میدیای ئازادو پێشێلكاری بهرامبهر ڕۆژنامهنوسان و ڕفاندن و ئازاردانی چاالكوانانی مهدهنی و سزای سیاسی تائێست ه بونی ههی ه لهههرێمی كوردستان.
«ڕهوشی مافهكانی مرۆڤ لهئاستێكی باشدا نیه، پێشێلكاری مافهكانی مرۆڤ ههڵكشاوه». ێ هێما :ئهو راپۆرتانهی لێرهو و لهو ل ه سهر مافی مرۆڤ له كوردستان دهوترێت تاچهند راست و دهقیقن ب ه تایبهت ئهوانهی «هیومن رایتس ووتش» س����ۆران ع��وم��هر :ڕاپ��ۆرت �هك��ان��ی دهرهوهی ه �هرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ل����هس����هر ڕهوش��������ی م���اف���هك���ان���ی م��رۆڤ زۆری��ن�ه تۆماركردنی ئهو پ��ێ��ش��ێ��ل��ك��اری��ان �هی � ه ك �هل �هه �هرێ��م��ی ك���وردس���ت���ان ب���هدهس���ت���ی دهزگ����ا ئهمینهكان ئهنجامدراون ،بهشێكی باش لهڕاستی ڕوداوهكانیان تێدایه.
لهگهڵ ئاسایش ههولێر ئهو كێشهمان ههیه، كهڕێگری لهوه دهكهن سهردانی زیندانیهكان بكهین ،هۆكاری ئهوهش ڕێزنهگرتنیانه لهمافی زیندانیهكان» ێ جار باس له ل ه زیندانی هێما :ههند نهێنی دهكرێت ئێوه لهو رووهوه ب ه چ دهر ئهنجامێك گهیشتوون ؟ س��ۆران عومهر :بهڵێ لهههرێمی كوردستان ئهنجومهنی ئاسایشی
ه���هرێ���م زی���ن���دان���ی ن��ه��ێ��ن��ی ه �هی �ه، كۆمهڵێك ك �هس كهڕفێنراون لهو زیندان ه نهێنیانهدان ،بهاڵم بهداخهو ه ل��هخ��ول��ی س��ێ��ی �هم��ی پ �هرل �هم��ان��ی ك��وردس��ت��ان ك��ات��ێ��ك ی��اس��ای ئ�هو ئ��هن��ج��وم��هن�� ه دهرچ������و ه ی��اس��اك � ه وادان�����راو ه ئهنجومهنی ئاسایش س��هرب��هس��هرۆك��ای��هت��ی ه �هرێ��م �هو خ���راوهت��� ه دهرهوهی چ���اودێ���ری پهرلهمانی.
«دورخستنهوهی وهزیرهكانی گۆڕان كارێكی تهواو نایاسایی بوو ،دور بوو لهههموو عورفێكی یاسایی و سیاسی و هیچ بههانهیهكی نهبوو» هێما :ل ه بهدواداچوونی زیندانهكان هیچ گیر و گفت یان رێگرییهك دێت ه پێشتان ؟ س��ۆران عومهر :بۆ بهدواداچونی ڕهوش���������ی زی����ن����دان����ی����هك����ان ل � ه چاكسازیهكان هیچ كێشهیهكمان نیه ،لهگهڵ ئاسایش ههولێر ئهو كێشهمان ه �هی �ه ،ك�هڕێ��گ��ری ل �هو ه دهكهن سهردانی زیندانیهكان بكهین، ه��ۆك��اری ئ���هوهش ڕێزنهگرتنیان ه لهمافی زیندانیهكان. هێما :بۆچوونت لهسهر داعش و ئهو تاوانانهی ل ه دژی خهلكی مهدهنی و بهتایبهت ئیزیدی و مهسیحی و پێشمهرگه دیلهكان دهیكهن ؟ س���ۆران ع��وم �هر :ئ���هوهی داع��ش ئهنجامی داو ه ب�هرام��ب�هر ههموو پێكهاته ئاینی و ن�هت�هوهی��ی�هك��ان تاوانی نێودهوڵهتیه ،وات ه جینۆساید ه ههر بۆیه وهك سهرۆكی لیژنهی مافهكانی م��رۆڤ چومهت ه دادگ��ای اله���ای و س��ك��ااڵم��ان ل�هس�هر ئهو HEMA
19
تاوانان ه ت��ۆم��ارك��ردووه ،ئهوهشی ب�هرام��ب�هر پێشمهرگ ه دیلهكانمان ئهنجامیان داوه وهحشیگهرییهكی كهم وێنهیه.
«ڕێگری لهسهرۆكی پهرلهمان سهلمێنهری ئهوهبوو هێزی چهكدار لهههرێم هێزی هاونیشتمانیان نین ،هێزی حزبین و ئهمهش مهترسی ه لهسهر ئایندهمان». تهوهری دووهم :ڕهوشی سیاسی ههرێمی كوردستان ێ هێما :ئ����هوهی ئێستا دهگ����وزهر چۆن دهبینن ؟ س����ۆران ع��وم �هر :ئ����هوهی ئێستا لهههرێمی كوردستان دهگ��وزهرێ دۆخ��ێ��ك��ی زۆر خ���راپ���ه ،چ��ون��ك� ه لهنێوخۆ تاڕادهیهك لێكترازاوین و لهدهرهوهش دۆخێكی نوێی ئیقلیمی و نیودهوڵهتی لهئارادای ه كهپێویست دهكات نێوماڵی خۆمان باشتر ڕێك بخهینهوهو پێك بێین لهسهر پرسی س�هرۆك��ای�هت��ی ه�هرێ��م كهپرسێكی یاساییهو دۆخهكه بگهڕێنینهوه بۆ پێش 12یئۆكتۆبهر.
«بهڵێ پێم وایه ئهم دۆخهش تێدهپهڕێنین و دهگهڕێینهوه سهر مێزی گفتوگۆ بۆ چارهسهری قهیرانهكان ،لهبهر ئهوهی خهڵكی كوردستان لهدۆخێكی زۆر خراپدان و پێویستیان بهوهی ه داخوازیهكانیان وهاڵم بدرێتهوه نهك قهیرانی دیكهیان بۆ دروست بكرێ». 20
HEMA
«كارێكی زۆر نهشیاو بوو ئهوهی بهرامبهر سهرۆكی پهرلهمانی كوردستان ئهنجام درا». هێما :بۆ دهرباز بوون لهم قهیرانان ه ب ه بڕوای ئێوه چارسهر چیی ه ؟ س��ۆران عومهر :چارهسهر ئهوهی ه پارتی دیموكرات چهند ههنگاوێك بێت ه پێش ب��ۆ چ��ارهس��هر كردنی یاساییانهی پرسی سهرۆكایهتی ههرێم ،پاشان دهست بهچاكسازی كردهیی بكرێت. ه���ێ���م���ا :دوورخ�����س�����ت�����ن�����هوهی وهزیرهكانی گۆڕان له ل ه حكومهت تاچهند كارێكی یاسایی ب��وو ك ه پارتی كردی ؟ س��ۆران عومهر :دورخستنهوهی وهزیرهكانی گۆڕان كارێكی تهواو نایاسایی بوو ،دور بوو لهههموو عورفێكی یاسایی و سیاسی و هیچ بههانهیهكی نهبوو. ه��ێ��م��ا :ئ����هی رێ���گ���ری ك����ردن ل ه سهرۆكی پهرلهمان ؟ سۆران عومهر :ڕێگری لهسهرۆكی پ �هرل �هم��ان سهلمێنهری ئ �هوهب��وو ه��ێ��زی چ���هك���دار ل �هه �هرێ��م هێزی هاونیشتمانیان نین ،هێزی حزبین و ئهمهش مهترسیه لهسهر ئایندهمان، كارێكی زۆر نهشیاو بوو ئهوهی ب �هرام��ب �هر س��هرۆك��ی پ�هرل�هم��ان��ی كوردستان ئهنجام درا. ه��ێ��م��ا :پ��ێ��ت��ان وای����ه ج��ارێ��ك��ی تر پهرلهمان ئیعتبار و پێگه سیاسی و یاساییهكهی بۆ بگهڕێتهوه؟ سۆران عومهر :بهڵێ پێم وای ه ئهم دۆخهش تێدهپهڕێنین و دهگهڕێینهو ه سهر مێزی گفتوگۆ بۆ چارهسهری قهیرانهكان ،لهبهر ئ �هوهی خهڵكی ك���وردس���ت���ان ل���هدۆخ���ێ���ك���ی زۆر خ���راپ���دان و پێویستیان ب �هوهی � ه داخ��وازی�هك��ان��ی��ان وهاڵم بدرێتهو ه نهك قهیرانی دیكهیان بۆ دروست بكرێ ك �هدواج��ار باجی ههمووی دهكهوێته سهر ئهوان.
ژماره (2015 /12/13 : )3
Civil Free Magazine
2121
HEMA HEMA
HEMA
Civil Free Magazine 2015 /12/13 : )3( ژماره
HEMA
22
هونهرمهند مژدین بۆ گۆڤاری هێما : دهنگی من بۆ خۆبادان نییە. ئەگەر کارێک پارەی تێدا سەرف نەکرێ ئەوە کارێکی پڕ کەم و کوڕی دەبێ
دیداری :هۆرێنی كچە گۆرانیبێژی كورد (مژدین ساڵح) لهم دیمان ه تایبهتهی گۆڤاری «هێما»دا ب��اس له هونهركهی دهك��ات و دهڵێت « من خۆم به كهسێكی ماركه دهزانم و دهن��گ و گ��ۆران��ی وتنی م��ن ب��ۆ خۆ بادان نیی ه و زۆر كۆنسێرتی ئهوروپا و كوردستانم رهت كردۆتهوه ,مژدین ب��اس ل�هو گیرو گرفتانهش دهك��ات ك ه هونهرمهندانی ك��ورد پێوی دهناڵێن و ئێژێت « هیچ هونهرمهندێك هونهرهكهی نایژێنی و تا ئێستاش بهرههمی نوێی نییه هۆكارهكهی بێ پارهییه. هێما :مژدین چۆن خۆی دەناسێنێت بە خوێنەرانی گۆڤاری هێما؟ م��ژدی��ن :م���ن م��ژدێ��ن کەسایەتیەکی زی���رەک و ل��ەس��ەرخ��ۆو بیر ک���راوەی پڕ هەست و کەمێک جوانی ,خ��اوەن دەنگێکی باش لەبەهرەیەکی سروشتی و بەهرەداری دەروون ناسی و مرۆڤ دۆستێکی پلەیەکی خەمخۆری مرۆڤ ل��ەه��ەم��وو ج��ی��ه��ان ب��ەت��ای��ب��ەت س��ۆزو هەست بۆکوردو مرۆڤ دۆستی و دژی چ��ەک ب��ەت��ون��دی و لەپێش س��ەردەم��ی ئێستام کەلهگەڵ جەنگن بەچەک ئەگەر کێشەکان چارەسەریان نەبوو ،یەکەم شتیش کەبێگومان خەیاڵیان بۆی بچێ هەرچەکیشە ب��ۆی��ە ک��ۆت��ای بەڕێگەی سەربازی کێشەکان چارەسەردەکرێت لەهەموو جیهان!من ل��ەگ��ەڵ ئ���ەوەدام ئەگەرکێشەکان چ��ارەس��ەری��ان نەبوو بەگفتوگۆ جەنگاوەرەکە دوژم��ن بێت ی���ان دۆس����ت ب��درێ��ت��ە دەس دادگ����او لەوێشەوە کەحکومدرا بدرێتە دەس
نەخۆشخانەیەکی تایبەت ب���ەدەروون ناسی و مامەڵەی بەدەرمان و قسەکردن ک��ەت��ەرب��ی��ەی ل��ەگ��ەڵ ب��ک��رێ��ت ن���ەوەک بکوژرێیت تەنانەت ئەگەر کوشتنیشی ئەنجام دابوو. هێما :کەم دەردەکەوێت بەرهەمی نوێت نیە هۆکارەکەی بۆچی دەگەرێتەوە؟ م��ژدی��ن :ه��ۆک��ارەک��ەی ب��ێ پ��ارەی��ی��ە با ڕاستگۆبم هیچ هونەرمەندێکی کورد ه��ون��ەرەک��ەی نایژێنێ و ه��ون��ەری پێ دروس��ت بکات ،بەڵکو هەموو ئیشێکی البەال دەکەین و هونەری پێ دروست دەکەین،منیش تا ئێستا کەس هاوکاری مادی نەکردووم. هێما :ت��ۆ ل��ەت��ۆڕی کۆمەاڵیەتی زیاتر نوسینی دەروون����ی و فەلسەفی باڵو دەک��ەێ��ت��ەوە دەت���ەوێ���ت چ��ی پەیامێک بگەیەنێت؟ م��ژدی��ن :پ��ەی��ام��ی م��ن مەبەستێکەلە گۆڕانکاری پەروەردەی تاک لەکۆمەڵگە لەسەر بنەمای هەست بەڵێ بەاڵم زیاتر لەسەربنەمای زانستی کەدەروون ناسیە و وات��ە بچۆ هەستی ب��ەرام��ب��ەرەک��ەت پ��اش��ان ب��ڕی��ار ل��ەس��ەر ه��ەس��ت��ی ئ��ەو بدە هەست بەچی دەک��ات ،دژی لێدان و چ��ەک و کوشتن ب��ەه��ەر ڕێگایەکم ،پشتیوانی درووست کاری کەسایەتی مرۆڤم لەسەر بنەمای سۆز واتە عەتف هێما :هیچ كهناڵێك داوای لێنهكردویت ببیتە بێژەری کەناڵە ئاسمانیەکان؟ مژدین . :با زۆرجار داوام لێکراوە بەاڵم گروپەکە جیهانی و ک��ورد نەبوون و پارەیان کەم بووە ،منیش بەڵێ بەسۆزم نەک ماددی بەاڵم ئەگەر کارێک پارەی تێدا س��ەرف نەکرێ ئ��ەوە کارێکی پڕ کەم و کوڕی دەبێ لەڕووی میکیاژوو جل و بەرگی سەردەمیەوەچونکە پارەی دەوێ وەهەروەها سەرجەم کارەکانی کامێراو ووردەکاریەکان ،نواندنم ڕەت کردۆتەوە چونکە من بااڵیەکی بەرزم هەیەو خەپۆکەم لەگەڵ ئەکتەرەکە یان گۆرانی بێژەکە جیازی بااڵم هەبووە. هێما :داوات ل��ێ ن��ەک��راوە ب��ەش��داری سینەما بکەیت ؟ مژدین ،:م��ن چەند ساڵێک پێش ئێستا
خ���اوەن���ی پ��رۆگ��رام��ی ئ��ەڤ��ی��ن��ا ه��ون��ەر بووم لەکوردستان تیڤی و ستایلیشم بوێرانەبوو پرسیاری هونەری و گشتی و سەقافی بوو لەوێ لەئەرشیف ماوە. هێما :جوانی عەشق الی تۆ چیە؟ م��ژدی��ن :ج��وان��ی ع��ەش��ق وات���ە وەف��ا کەواتە ڕاستگۆی پێش هەموو شتێکەو ل��ەخ��ۆب��وردوی��ی��ە ئ��ەب��ێ��ت زوو زوو ئاگاداری یەکتربن لێ پرسین لەهەستی یەکتر . هێما :بۆ هونەرمەندانی کورد ناتوانن بە بەرهەمەکانیان ببنە خاوەن پارە و هونەر بکەنە پیشە؟ مژدین :چونک ه بەداوای لێ بوردنەوەو بێ هیچ هەڵچونێک ئەبێ دان ب��ەوەدا بنێین کەکورد پ���ەروەردەی قوتابی و مناڵ بکات لەسەرئەوەی هونەر واته ناسنامەی گەل کەئەبێت گەورەبووین کۆمپانیا دابنێین ل��ەگ��ەڵ هونەرمەند بەڕەسمی کاربۆ هونەرمەند بکەین و بەبەرانبەر داواک��اری لەهونەرمەندەکە بکەین لەداهاتی سی دی و کۆنسێرت بەشێکی بۆ هونەرمەندەکە بێت بەم شێوەیەش ئەتوانین ببینە خاوەن هەستی هونەر کەفێرت ئەکات بەرپرسیاربی لەبواری هونەرداو ببێتە پیشەیەک وەک هونەری واڵتانی دەوروب��ەر پشتگیری کوردو هەموو جیهان . هێما :ل���ەدەرەوەی واڵت کۆنسێرتت ئەنجامداوە پالنت بۆ ساڵی ئایندە بۆ کۆنسێرت چیە؟ مژدین :هەتا ئێستا من ڕەزامەندیم نیشان ن����ەداوە لەئاهەنگی ئ��ەوروپ��ا بەشداربم بەغەیری تی ڤی لەکوردستان ت���ی ڤ���ی .م��ی��ن��ی ک��ۆن��س��ێ��رت��ێ��ک��م وات���ە کۆنسێرتی بچوک کرد.پاشان ل��ەڕۆژ تیڤی بەشداربووم لەکۆنسێرتەکەیان ب��ێ��ج��گ��ەل��ەوە م��س��ت��ەوای کۆنسێرتی ئ��ەوروپ��ی ی��ان ک��وردی��م ال ن��زم ب��ووە کامێرای تیڤی لێ نەبووە بۆیە ڕەفزم کردوە کەتەنها بۆهەڵپەڕین بووە ،منیش مارکەم و زۆر زمانی وەک تورکی و عەرەبی و ئینگلیزی و هۆڵەندی دەتوانم گۆرانی بەو زمانانە بڵێم و دەنگی من بۆ خۆبادان نیە.
HEMA
23
«توركیا ل ه ههرێمی كوردستان جۆرێك رهفتار دهكات وهك ئهوهی ههرێمی كوردستانی ب� ه خ��اك و خهڵكهوه كڕیبێ» 24 24
HEMA HEMA
ژماره (2015 /12/13 : )3
قومارێكی خراپ لەتیف فاتیح فەرەج ت��ورك��ی��ا ل � ه ه �هرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان جۆرێك رهفتار دهكات وهك ئهوهی ههرێمی كوردستانی ب� ه خ��اك و خ�هڵ��ك�هو ه كڕیبێ ،ك��ات��ی خ��ۆی ل ه س �هردهم��ی ئ��ۆزال��دا پ���ڕۆژهی یهك دهدهی��ن سێ وهردهگ��ری��ن ،قسهو ب��اس��ی زۆر ل��هس��هر ك���را ،ئهم ه ت��ا س���هردهم���ی ت��ان��س��ۆ چیلهریش ه���هرواب���وو ،گ��وای �ه ت��ورك��ی��ا رازی دهب��ێ��ت ب���هوهی ك �هرك��وك بخرێت ه س���هر ه �هرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان و ل ه ب �هران��ب �هردا سلێمانی و ده��ۆك و ێ ،وهك ئهوهی ههولێر وهردهگ��ر ێ بێت له یاری منااڵن . ئهم ه جۆر ێ س����هردهم����ی ی����هك دهدهی������ن س وهردهگرین تهواو بوو ه ،بهاڵم النی ك�هم ل ه دوای 2003و ه توركیا وا مامهڵه ل ه گهڵ ههرێم یان ههولێر و دهۆك دهكات وهك دوو ئهیالهتی س �هر ب�هخ��ۆی ب��ن ،ل �هو ناوچهی ه چ�هن��دی��ن بنكهی س��هرب��ازی ههی ه ،ك � ه ههندێكیان دهگ �هڕێ��ن �هوه بۆ سهردهمی شهڕی پارتی و پهكهك ه ێ توركیا ، 1992دوات��ر 1997كات بۆ لێدانی یهكێتی هاوكاری پارتی كرد ،من ئهوهم ب ه چاوی خۆم ل ه دۆڵی بالیسان بینی ،كه فڕۆكهی توركی ل ه پێشمهرگهی یهكێتی ئهدا . ت��ورك��ی��ا ل � ه ه �هرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان ،زۆرت���ری���ن ك��ۆم��پ��ان��ی��ای ه �هی �ه ، رێكهوتنی ژێر ب ه ژێرو پهنجا ساڵهی بواری به تااڵنبردنی نهوتی ههی ه ، سهربازگهی ههیهو بڕیاریش ه ل ه م��اوهی داه��ات��ودا سهربازگهیهكی گ��هورهی 30ه �هزار سهربازی پڕ چهك ل ه باشیق ه بكاتهوه ،ئهمان ه ههمووی ب ه رێكهوتن ل ه گهڵ پارتی ،ل ه كاتێكا ههموو دهزان��ی��ن ئهم ه قومارێكی زۆر ترسناكهو ئێستا توركیا وهك خاوهن مامهڵ ه له گهڵ ههرێمی كوردستان النی كهم زۆنی بن دهستی پارتی دهك��ات ،تورك
به درێ��ژای مێژو جێی متمان ه نین ب ه تایبهت ل ه گهڵ كوردو ئهرمهن ،ئ�هم� ه م��ن نایڵێم ئ�هم� ه ت���هواوی ش��اع��ی��ران��ی ك���ورد دهی��ڵ��ێ��ن ،یهك شاعیری كوردم بۆ بدۆزنهوه دادو بێدادی ل ه دهست تورك نهكردبێ ، ئهو ه ئهحمهدی خانی ،ئهوه نالی و سالم ،ئهو ه حاجی ق��ادرو مامهند ێ قادری ههمهوهندو كهركوكی و فهق ێ هتد ،له نێو ههموو شاعیراندا تهن مهحوی ل ه یهك شوێندا به شان و ێ، باڵی سوڵتانی عوسمانی ههڵدهڵ ئهویش مهسهلهیهكی ئاینی تهواو ه . ت��ورك��ی��ای ع��وس��م��ان��ی ك��ه دهی���ان ج����ار ك���وش���ت و ب����ڕی ئ��ێ��زی��دی ك������وردی رهس���هن���ی���ان ك������ردو ه ، ئێستا س �هرب��ازگ �هی �هك ل �هب �هردهم ئازارهكانی ئهوان دهكهنهوه ،ئهو ئازارانهی پاش ههاڵتن ل ه شهنگال ت��وش��ی ئ��ێ��زدی �هك��ان ب���وو ،توركیا ه �هر ل� ه گ �هڵ ئ��ێ��زدی ن��ا ،ل�ه گهڵ تهواوی كورد بهو جۆر ه رهفتاری ك��ردو ه ،تهنانهت له گهڵ ماڵباتی بارزانیش ههر بهو ج��ۆر ه ب��ووه ، ئ�هو شیعرهی ه��هژاری موكریانی بۆ كۆچی مهالمستهفای بارزانی نووسیو ه ،به ئاشكرا ئ �هوه باس دهكات « نۆمانگه ل ه بهر مهمكانه – دایكی یهخسیری توركان ه ،ههرچی دهیبینێ یهخسیره – وهك دایكی مل به زنجیر ه « دهست تێكهڵ كردن ل ه گهڵ تورك جگه له دیلی و یهخسیری ێ. ێ س���هوز ن��اب� هیچی دی��ك �هی ل � ئ��ێ��س��ت��ا ك��� ه ن��اوچ��هك�� ه ل���هب���هردهم ههیهجان و گۆڕانكاریدای ه ،خۆ به خاوهنكردنی تورك ل ه ههرێمی كوردستان رهنگ ه دیسان ههرچی چ���ن���راو ه ب��ی��ك��ات �هو ه ب��� ه خ����وری ، ت��ورك��هك��ان ل��ه ك��ات��ێ��ك��ا ك����ورد بۆ ك����وردی چ���اك و ك����وردی خ��راپ داب���هش���دهك���هن ،ل���هو ك���ات���هدا ك ه داع���ش نزیكدهبێتهو ه ل � ه ههولێر ك ه بۆ ئ �هوان ك��وردی چاكن ،هێز ناجوڵێنێ و وهك كهڕهی شهربهت سهیر دهك��ات ،ب�هاڵم كاتێ داعش
گ��ڵ��ۆڵ�هی روول����ه غ��ل��ۆر ب��ون�هوهی� ه ئهو سوپایهكی سی ه�هزار كهسی دێنێته باشیك ،ئهم ه میدیاكانی ت���ورك دهیڵێن ك �ه س��ی ه���هزاره . ئێستا كهتورك حوكمی ئهم ناوچهی ه دهك��ات بێگهڕانهوه بۆ كهسی تر ، وهك ئهوهی ئهحمهد داودئۆغڵوش چ�هن��د ج��ارێ��ك ه��ات��وهت� ه ههولێرو تهنانهت هاته كهركوكیش ،ئێم ه ئهو ههقهمان نیه داوای هیچ ل ه بهغدا بكهین ،وهك چۆن ههقی ئهوهشمان نی ه وهزیرو گزیرمان ل ه بهغدا ههبن و داوای پشكی %17لهوان بكهین ، ما ب ه غدا دوژمن و نهیاری ئێم ه نی ه ،ئهنفال و كیمیا بارانی نهكردوین و توركیا ل ه ئامێزی نهگرتوین ، راستی مهسهلهكه ب�هو جۆرهیه ، تورك سیاسهتی هی خۆم ئهخۆم هی ت��ۆش بۆخۆم پیاده دهك��ات و ههرچی دهسكهوێ دهیماشێتهوه ، ل ه سااڵنی بهرێدا توركهكان زۆریان له سایهی ههرێمدا بوون ه ملیۆنێرو ملیاردێر ،زۆریشیان ئیشهكانیان ل �ه ن��ی��و ه رێ���دا ب �ه جێهێشت كهس ئ���ی���ل���ن���ور چ���هڤ���ی���ك���ی ل���� ه ب���ی���ره . من ل ه گهڵ ئهوه نیم كورد ههرچی ههیهتی و نیهتی بیخاته سهبهتهی ب���هغ���داو ه ،ل��هم��هش��دا ب�����ڕوام ب ه م��ل��م�لان �ێ و ی����اری درێ���ژخ���ای���هن ههی ه ،ب�هاڵم نهك لهسهر حسابی ق��وت و نانی خهڵك ،وهك چۆن ل�هگ�هڵ ئ �هو ق��وم��اره خ��راپ �هش نیم ،ك�� ه پ��ارت��ی ه��هم��وو س��ێ��وهك��ان��ی ف��ڕێ��داوهت � ه س�هب�هت�هی ت��ورك��ی��اوه. لێرهدا مهسهل ه ئهو ه نیه رێ��دان ب ه هێزی ت��ورك ل ه پهرلهمانهوه بێت یان ل ه الیهنی پارتیهو ه ،ئهسڵهن رێدان به هێزی تورك زهمینهی ئهو ه ێ ،واڵتانی دیكهش بۆ دهڕهخسێن نمونه تاران و بهغداش سهرچیغی بكهن ،ئای ه ئهم ه كردهیهكی باشه ، پاشتر توركێك پهكهكهو داعش ب ه یهك چاو تهماشا بكات شهرمهزاری نی ه م��ن رێ��گ �هی ب���دهم بێت ه سهر سینگ و بهرۆكی واڵتهكهم HEMA
25
شاناز ئیبراهیم ئهحمهد: گومانم نیه ئهو هێزهی سوپای توركیا بانگهێشت كراون شاناز ئیبراهیم ئهحمهد رایگهیاند « م��ن گ��وم��ان��م ل���هو ه ن��ی� ه ك�هئ�هو هێزهی سوپای توركیا بانگهێشت ك�������راون ،چ��ون��ك��ه ه��ی��چ ه��ێ��زێ��ك ن��ی � ه ب���هب���ێ پ����رس ب��چ��ێ��ت � ه خ��اك��ی وواڵت��ێ��ك��ی ت����رهوه ،ئ �هگ �هر پێشتر رهزام �هن��دی �هك��ی وهرن�هگ��رت��ب��ێ��ت». ل����هک����ات����ی ب������هش������داری ك���ردن���ی ل����هخ����ۆپ����ی����ش����ان����دان����ی ب���هش���ێ���ك
26
HEMA
لهرێكخراوهكانی كۆمهڵگهی مهدهنی وهاوواڵتیان لهدژی هاتنی هێزێكی توركیا ب��ۆ ن��او خاكی ع��ی��راق ،ک ه هێرۆ ئیبرایم ئهحمهدی ئهندامی مهکتهبی سیاسی یهکێتیش تێیدا ب���هش���دار ب����وو ،ش��ان��از ئیبراهیم ئ �هح��م �هد رای��گ �هی��ان��د «ئ��ێ��م� ه وهك یهكێتی بهههموو شێوهیهك لهدژی ه��ات��ن��ی ه��ێ��زهك��ان��ی ت��ورك��ی��ای��ن».
ژماره (2015 /12/13 : )3
ئهو کادر ه دیارهی یهکێتی ،وتیشی «دهبێت ههموو الیهنێك و حزبێك باش بزانن بهكوردو غهیره كورد ك�هئ�هو ه�هم��وو رووب���اره خوێنهی كهلهپێناو ئ�هم خ��اك�هدا رژاوه ،بۆ ئهو ه نهبوو هیچ هێزێك بهئاسانی بێته ناو ئهم خاكهوه ،رێگا نادهین ئ���هم خ��اك��ه پ���ی���رۆزه ب��چ��ێ��ت� ه ژێ��ر پۆستالێكی الیهنێكی بێگانهوه».
گەرمیان 14 :خێزان فێڵ لە حكومەت دەكەن و دەدرێنە دادگا «خێزانهكان هەرچەندە خاوەنی خانوو بوون ،لە پرۆژەی نیشتەجێبوونی كرێچی و كەمدەرامەتیش لە سنورەكەدا سودمەندبوون» ەرپ��رس��ێ��ك ل��ە س��ن��وری ئ��ی��دارەی گ���ەرم���ی���ان ئ���اش���ك���رای دەك������ات، ژم���ارەی���ەك ه��اواڵت��ی روب����ەڕووی دادگ��������ا ك�������ردوەت�������ەوە ب���ەه���ۆی فێڵكردنیان ل��ە ح��ك��وم��ەت ب��ەوەی هەرچەندە خاوەنی خانوو بوون، ل���ە پ�������رۆژەی ن��ی��ش��ت��ەج��ێ��ب��وون��ی ك��رێ��چ��ی و ك���ەم���دەرام���ەت���ی���ش لە س���ن���ورەك���ەدا س���ودم���ەن���دب���وون . ج������ەالل م���وس���ا ب����ەڕێ����وەب����ەری ئ����اوەدان����ك����ردن����ەوەی گ��ەرم��ی��ان ب��ەدوارۆژی راگەیاند « لە مساڵدا زی����ات����ر ل����ە 70ش���وق���ە ب���ەس���ەر
ئ���ەو خ��ێ��زان��ان��ەی ك���ە ك��رێ��چ��ی و بێخانوو ب��وون داب��ەش��ك��را ،دوات��ر لێكۆڵینەوە ل��ەو خ��ێ��زان��ان��ەك��را كە شوقەو خانووەكانیان وەرگرتووە، دەرك�����ەوت 18خ��ێ��زان خ��ان��ووی خۆیان هەیە و پێشتر سودمەندبونە ل��ە وەرگ��رت��ن��ی زەوی و ب��ۆج��اری دووەم سودمەند بوون و شوقەیان وەرگ��رت��وە و فێڵیان ل��ە حكومەت كردووە ،لەو 18خێزانەش چواریان ك��ل��ی��ل��ی خ��ان��وەك��ان��ی��ان رادەس���ت���ی ئێمەكردوە و 14دیكەیان دراونەتە دادگ����ا ب��ەه��ۆی رادەس��ت��ن��ەك��ردن��ی
ك���ل���ی���ل���ی خ�����ان�����ووەك�����ان�����ی�����ان». وتیشی «دوای ئ��ەوەی دادگ��ا ئەو دۆسیەیە یەكالی دەك��ات��ەوە ،ئەو ش��وق��ان��ەش داب�����ەش دەك��رێ��ن��ەوە ب������ەس������ەر ئ�������ەو خ����ێ����زان����ان����ەی ك�����ەم�����دەرام�����ەت و ك��رێ��چ��ی��ن». س����ەرەت����ای ئ��ەم��س��اڵ 72ش��وق��ە ب��ەس��ەر ك��ەم��درام��ەت و كرێچیانی ق���ەزای ك���ەالر داب��ەش��ك��را ،ئەویش ل��ە دوای س��زادان��ی كۆمپانیایەكی ت��ای��ب��ەت ب��ەدروس��ت��ك��ردن��ی یەكەی نیشتەجێ بوون كە كەمتەرخەمبوو «دواڕۆژ» لە كارەكەیدا.
گەرمیان :تابلۆیەکی ساڵی 1889دەستی بەسەر داگیرا باندێكی 8كەسی بە تۆمەتی مامەڵەی نایاسایی بەچەك و تەقەمەنی و شوێنەواری مێژووییەوە لە الیەن هێزەكانی ئاسایشی گەرمیانەوە دەس���ت���گ���ی���رك���ران و ژم����ارەی����ەك چ��ەك و پارچەی شوێنەوارییش دەس����ت����ی����ان ب������ەس������ەردا گ���ی���را. لە ڕاگ��ەی��ەن��دراوێ��ك��ی ئاسایشی گەرمیاندا ئاماژە بۆ ئ��ەوە ك��راوە:
هێزەكانیان توانیویانە باندێكی 8 كەسی دەستگیربكەن كە مامەڵەی نایاساییان بە چەك و تەقەمەنی و شوێنەواری مێژووییەوە كردووە. لەو هەڵمەتەی هێزەكانی ئاسایشدا توانراوە دەست بەسەر ژمارەیەك چ��ەك و تەقەمەنی و شوێنەواری مێژوویی وەك( 9پەیكەر4،مۆری ل���ول���ەی���ی���ی2،م���ۆری خ���ڕ2،پ���ارچ���ە
زن������رووت،م������ۆرێ������ك������ی ش����ەش پ��اڵ��وو،ت��اب��ل��ۆی��ەك ك��ە م��ێ��ژووەك��ەی دەگ���ەڕێ���ت���ەوە ب���ۆ س��اڵ��ی .1889 ل���ەو ڕاگ���ەی���ەن���دراوەی ئاسایشدا ج���ەخ���ت ل�����ەوەك�����راوەت�����ەوە :ئ��ەو ك��ەس��ان��ە ب��ە پ��ێ��ی م�����اددەی ()58 ی ش��وێ��ن��ەوار دەس��ت��گ��ی��رك��راون و ڕووب������ەڕووی ی��اس��ا دەك��رێ��ن��ەوە. «دواڕۆژ»
HEMA
27
پەخشان زەنگەنە :سەرۆکی ئەنجومەنی کاروباری خانمان لە هەرێمی کوردستان
پەخشان زەنگەنە سەرۆکی ئەنجومەنی کاروباری خانمان قەناعەتم بە هەندێک چاالکی ئافرەتان نیە «بەتەمەنم لەگەڵ هیچ بەرپرسێکدا وێنەم نەگرتووە» دیداری : گۆران هەڵەبجەیی
بەبۆنەی هەفتەی بەرەنگاربوونەوەی تووندووتیژی دژ بە مێینە کە لە ئێستادا لە هەموو جیهان بەڕێوە دەچیت ،بەم بۆنەیەوە پەخشان زەنگەنە سەرۆکی ئ��ەن��ج��وم��ەن��ی ک���اروب���اری خ��ان��م��ان لە ه��ەرێ��م��ی ک���وردس���ت���ان ،ل���ە ڕێ��گ��ەی
28
HEMA
بەرسیڤی چەند پرسیارێکەوە تیشک دەخ��ات��ە س��ەر ک��اروب��ار و چ��االک��ی و پێکهاتەی ئەنجومەنەکەیان .هاوکات بەرسیڤی ئ��ەو ڕەخ��ن��ان��ەش دەدات���ەوە ک��ە ل��ەالی��ەن ڕی��ک��خ��راوەک��ان��ی ژن��ان��ەوە ب��ەردەوام ئاراستەی ئەنجومەنەکەیان دەکرێن. ه��ێ��م��ا :ک������ەی ئ���ەن���ج���وم���ەن���ەک���ەت���ان دام��ەزراوە،م��ەب��ەس��ت لە دامەزراندنی چیبوو؟ پەخشان زەنگەنە :لە سەرەتای ساڵی 2011دا بریاری دامەزراندنی درا ،وە لە 2011/ 6/ 5دەستبەکار بوو ،لەو ب����ەروارەدا ئەنجومەنەکەمان یەکەم کۆبوونەوەی خۆی گرێدا .مەبەست لە
ژماره (2015 /12/13 : )3
دام��ەزران��دن ی ئەوبوو کە مەسەلەی ژن م��ەس��ەل��ەی��ەک��ە دەچ��ێ��ت��ە نیوکاری هەموو ب��وارەک��ان��ی حکومەتەوە .کەم و زۆ پ���ەی���وەن���دی ب���ەک���اری ه��ەم��وو وەزارەت��ەک��ان��ەوە هەیە.بۆیە بریاردرا دام����ەزراوەی����ەک����ی ف���ەرم���ی س��ەرب��ە ح��ک��وم��ەت دروس���ت ب��ێ��ت ک��ە مەعنی بیت بە ب��واری ژن��ان ،بۆ هەماهەنگی ل��ە گ���ەڵ دام���ودەزگ���ا ح��ک��وم��ی��ەک��ان��دا. ئ��ەم دەزگایە لەبری وەزی��ری هەریم ب��ۆ ک��اروب��اری ژن���ان ک��ار دەک���ات کە ج��اران ه��ەب��ووە،وە ناونرا ئەنجومەنی کاروباری خانمان.ئەنجومەنی خانمان دەزگایەکی جێبەجێکار نیە بەڵکو تەنها پێشکەشکردنی ڕاوێ���ژو ڕیکخستنی
کۆنفرانسات و هەندێک ک��اری دیکە دەکات.ئەو پێشنیارانەی ئیمە گەاڵلەی دەکەین کەتایبەتن بە ژنان بۆنمونە لە ب��واری خوێندەن یا پ���ەروەردە یا هەر بوارێکی دیکەدا ،دەچنە ب��ەردەم ئەنجومەنی وەزیران ،وە هەندێک جار ڕاستەوخۆ دەچنە ب��ەردەم وەزارەت��ی پ��ەی��وەن��دی��دار .پ��اش��ان ل��ە ئەنجومنی وەزی���ران دوای ئ��ەوەی گفتووگۆیان ل��ەب��ارەو دەک��رێ��ت ،دەب��ن��ە بەرنامەی ه��ەر وەزارەت��ێ��ک ک��ە پ��ەی��وەن��دی بەو مەسەلەیەوە هەیە. هێما :ئ��ەو ڕاوێ���ژو پێشنیارانەی کە ت��ا ئێستا پێشکەشتان ک����ردوون بە ئەنجومەنی وەزی��ران و وەزارەتەکان ،هیچ کاریگەری ئیجابی هەبووە لەسەر بارودۆخی ژنان؟ پەخشان زەنگەنە :م��ەس��ەل��ەی ک��اری کۆمەاڵیەتی وەک بینایەک نیە بلێم ئیمرۆ بناغەکەی دادەنێم و شەش مانگی دیکە کۆتایی دیت.کارێکی تەراکومیەو بە تێپەڕبوونی کات کاریگەریەکانی ل��ە س��ەرک��ۆم��ەڵ��گ��ا ب��ەدی��ار دەک��ەوێ��ت .ج��ا ئ��ەم ک���ارەی ئێمە و حکومەت و وەزارەت��ەک��ان و کۆمەڵگەی مەدەنی بەتایبەتی رێکخراوەکانی بواری ژنان ،پێکەوە ئەمانە کاریگەریان دەبێت نەک تەنها کاری الیەنێک یا ڕیکخراویک. ڕاستە ئێمە الیەنی جێبەجیکار نین بەالم زۆر جار لەگەل وەزارەتەکاندا پالنمان داناوە بۆ پێشوەچوونی دۆخی ژنبۆنمونە ئێمە بەرنامەیەکمان داڕشت س���ەب���ارەت ب��ە ب��ەرەن��گ��ارب��وون��ەوەی تووندووتیژی دەره��ەق بەژنان ،ئەم بەرنامەیە لە ئەنجومەنی وەزیران،بوو ب��ە ک���اری ف��ەرم��ی و ب��ڕی��اری لەسەر درا.ه����ەروه����ا ب��ە ه���اوک���اری ن��ەت��ەوە ی��ەک��گ��رت��وەک��ان چ��ەن��دی��ن پ�لان��م��ان داڕشتووە بۆ مەسەلەی ژنان . وە ئیستا پالنێکی ترمان بەدەستەوەیە و ه��ی��واداری��ن ئەنجومەنی وەزی���ران ب��ڕی��اری ل��ەس��ەر ب���دات ،کەپەیوەستە بە مەسەلەی گەشەکرنی تواناسازی ژن لە هەموو بوارەکاندا ،کە بێگومان کاریگەری خۆی دەبێت .گەر جێبەجی بکرێت. هێما :ئیوە چوار ساڵە دامەزراون ئایا بەم چوار ساڵە بەکارەکانتان توانیوتانە لە مەینەتی ژنی کورد کەم بکەنەو؟ وە ئایا خۆت ڕازیت لە کارەکانتان ؟ تکایە وەاڵمێکی کۆنکرێتیم بدەرەوە . پ���ەخ���ش���ان زەن���گ���ەن���ە :م���ەس���ەل���ەی م��ەی��ن��ەت��ی��ەک��ان��ی ژن م��ەس��ەل��ەی��ەک��ی کۆمەاڵیەتیەو پەیوەندی بەسەرجەم
ک��ۆم��ەڵ��گ��اوە ه��ەی��ە.ش��ت��ێ��ک ن��ی��ە خ��ۆی بەتەنها جیهانێکی تایبەتی هەبێت. بۆنمونە مەسەلەی کۆمەاڵیەتی ئابوری س��ی��اس��ی ف��ەره��ەن��گ��ی چ��ەن��د بچێتە پێشەەوە هێندەش دۆخ��ی��ژن دەچێتە پێشەوە ،کەواتە مەسەلەکان گرێدراوی یەکترن.سەبارەت ب��ەوەی من ڕازی��م ل��ە ک��ارەک��ان��م��ان ،م��ن ه��ەس��ت دەک��ەم مەسەلەی ژن لە هەندێک بواردا چوەتە پێشەوە.بەاڵم دەتوانم بڵێم مەسەلەی تووندووتیژی بەرامبەر بە ژن هەیەو لە هەندێک قۆناغدا کەم دەک��ات و لە هەندێک قۆناغی ت��ردا زی��اد دەک��ات. ب��ۆ نمونە ژن ئێستا ل��ە زۆر ب��واردا بوونی هەیە ،پەرلەمان ،وەزارەتەکان ،فەرمانگاکان ،سوپا ،ئاسایش پۆلیس ،زانکۆو زۆر بواری تر .بەرنامەمان هەیە کە ژن بخەینە ک��اری ئ��ازادەوە ،وات�����ە ک����اری س���ەرم���ای���ەگ���وزاری و خاوەنداریەتی کۆمپانیاو ئەم شتانە. هێما :بەرای تۆ بوونی ژن لەو بوارانەدا بە فشارو تێکۆشانی ئیوە بووە وەک ئەنجومەنی خانمان ی��ا ب���ەوەی ئەو دەزگایانە خۆیان پێوستیان بە ڕەگەزی مێینە هەبووە ؟ خۆ لە حەفتاکاندا ژنی پۆلیس ه��ەب��ووە و چەوساندنەوەش هێندەی ئێستا نەبووە؟ ئەوەی بەالی م��ن��ەوە گ��رن��گ��ە ،ب��زان��م دەس��ت��ی ئێوە ،ک��اری��گ��ەری ئ��ی��وە ل��ە ک��ەم��ک��ردن��ەوەی معاناتی ژندا هەبووە یا نا؟ پەخشان زەنگەنە :ئیمە بەرنامەیەکمان ه��ەی��ە ب��ۆ ب���ەش���داری ژن ل��ە ه��ەم��وو بوارێکدا.ئەمەش هەر قسە نیە ،بەڵکو پالنمان هەیە ،بۆ نمونە بە هاوکاری ڕێ��ک��خ��راوە ن��اوخ��ۆی��ی و بێگانەکان پالنمان دان��ا ،لەگەڵ وەزارەت��ەک��ان��دا خولمان کردوەتەوە کە چۆن هاوکاری ژن���ان بکەین ب��ۆ ئ���ەوەی زی��ات��ر بێنە دەرەوە. ه��ێ��م��ا :پ��ەخ��ش��ان خ���ان ب���ب���ورە پێت دەبڕم،تائێستاش وەاڵمی پرسیارەکەمت نەدایەوە و هەڵدێیت لێی .دووب��ارەی دەکەمەوە .ئێوە کاریگەریتان هەبووە لەسەر کەمکردنەوەی تووندووتیژی بەرامبەر بە مێینە یا نا؟ پەخشان زەنگەنە :منیش دووب��ارەی دەکەمەوە ،کەمکردنەوەی سوکایەتی و تووندوتیژی بەرامبەر بەژن کاری تەنها دەزگ���ای���ەک ن��ی��ە ،بەڵکو ک��اری دەس��ت��ەج��ەم��ع��ی ک��ۆم��ەڵ��گ��ەی��ە،ک��ەوات��ە ئ����ی����م����ە،وەزارەت����ەک����ان ،ح��ی��زب��ەک��ان ،ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی بە هیئافرەتانیشەوە ،چەند توانیبێتیان ئ��ەم ک��ەل��ت��وورە دواک���ەوت���وە ب��گ��ۆران
،هێندە ک��ار و مەسەلەی ژن چوەتە پێشەوە.ئەمەش ه��ەر بە قسە نابیت بە کاری پراکتیکی دەبێت.وە تموحی مرۆڤ ناوەستێت ،ئێمەش بەپێیی ئەو توانایەی لەبەردەستماندایە درێخیمان نەکردوە کارمان کردوە بۆ مەسەلەی ژن .بەرداوام ئێمە لەکارداین و خودی خۆم کاتێکی زۆری خۆم بۆ مەسەلەی ژن تەرخان کردوە هێما :چەند بارەگا و کارمەنتان هەیە، بودجەتان چەندە و کی دابینی دەکات ؟ پەخشان زەن��گ��ەن��ە :ی��ەک بینامان لە هەولێر ه��ەی��ە ،ب��ەن��ی��ازب��ووی��ن ب��ارەگ��ا لە هەندێک شاری تر بکەینەوە بەالم بارودۆخی دارایی یارمەتی نەداین. ه����ەش����ت ک����ەس����م����ان ب�����ە س��ف��ەت��ی ب��ەڕێ��وەب��ەری گشتی ک��اردەک��ەن،ک��ە ئەندامی ئەنجومەنی ب��ااڵی خانمانن. نزیکەی زیاتر لە ( )20کارمەندمان هەن ،هەندێک جار کەم و زیاد دەکەن ،وە هەندێکیان بە گرێبەست کار دەک��ەن. م��وچ��ەی ک��ارم��ەن��دو پ��اس��ەوان��ەک��ان ل��ە س��ەرۆک��ای��ەت��ی وەزی���ران���ەوە دابین دەکریت خۆشمان تا ئێستا بودجەمان نیە ،بەڵکو بە نەسریەیەک کاردەکەین کە سەرەتا ( )5ملیۆن دینارە بوو بۆ مانگێک .پاشان بۆیان زیاد کردین بۆ ( )25ملیۆن ،وە ئیستا بە هۆی قەیرانی داراییەوە کەم کراوەتەوە بە سێیەکی ئ��ەو بەبلەغە ،وات��ە نزیکەی()8ملیۆن دینار. هێما :مووچەی مانگانەی بەڕێزت چەندە ؟ پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە :ه������ەرزار ج��ار وت��ووم��ەوە کەمێکیش ل��ەب��ەرم گرانە باسی بکەم تا نەبیتە خۆهەڵکێشان ، نەمووچە نە دەرم��اڵ��ە نە هیچ شتێک وەرناگرم. هێما :ئ��ەی بە نانەسکی کاردەکەیت؟ کەسێک هەیە بە خۆڕایی کار بکات؟ پەخشان زەنگەنە :ئاخر من خانەنشینی پەرلەمان وەردەگرم. هێما :تۆ لێرە بەرپرسی دەزگایەکی مەزنیت چۆن بێ مووچە کار دەکەیت؟ پەخشان زەنگەنە :کە تەکلیف کرام بەم کارە ،بریارم دا لە خانەنشینیەکەی پەرلەمان زیاتر هیچ وەرنەگرم. وێرای ئەمە لەو دەرماڵەیەی هەمانە هیچم بۆخەرجی خۆم بەکار نەهێناوە. مەسەلەی دادپ���ەروەری کۆمەاڵیەتی، یەکسانی ژن و پ��ی��او الی م��ن زۆر لە مووچە گرنگترە .جگە ل��ەوە من کێشەی داری���م نیەو ب��ە خانەنشینی پەرلەمان دەژیم.
HEMA
29
هێما :خانەنشینیەکەت چەندە؟ پەخشان زەنگەنە :ئ��ەوە مەسەلەیەک ن��ی��ە ب���ۆ ب���اس���ک���ردن ،دەت�����وان�����ی لە پەرلەمانتارە خانەنشینەکان بپرسیت. هەروەها بۆ هاتوو چۆو هەندێک کاری تر سەیارەیەک بە بانزینەوە بۆم دابین کراوە. ه��ێ��م��ا :ئ�����ەی ب���اش���ە م���ن دەب��ی��س��ت��م ک���ە ئ���ەم ئ��ەن��ج��وم��ەن��ە ش��وێ��ن��ێ��ک��ە بۆ بەهەدردانی پارە و هیج کارو بەرهەم وکاریگەریەکیان نیە .تەنانەت زۆریش مەرغوب نین لە نیو خەڵکدا ،بەتایبەتی لە نیو رێکخراوەکانی ئافرەتاندا ،چی دەڵیت لەو بارەوە؟ پەخشان زەنگەنە :چ وەک خ��ۆم چ وەک ئەوانەی لە ئەنجومەنەکەدا لەگەڵم ک��اردەک��ەن ب���ەردەوام لە ئیشداین ، ج��ا پێویست ن��اک��ات ه��ەم��ووک��ات لە میدیاکانەوە خۆمان دەربخەین و بڵێن ئەوەمان کردو ئەوەمان کرد.بۆ نمونە ئیستا بە هاوکاری نەتەوەیەکگرتوەکان بەشی ئ��اف��ەرت ،پ��رۆژەی��ەک��م��ان هەیە ک��ە تایبەتە ب��ە ژن���ی الدێ ،ب��ۆ ئەم پ���رۆژەی���ە ل��ەه��ەر پ��ارێ��زگ��ای��ەک سێ گووندمان وەرگرتووە ،کەئەم پرۆژەی ت��ێ��دا ج��ێ��ب��ەج��ێ دەک���رێ���ت ک��ە بریتیە ل��ە ب��ەت��وان��اک��ردن��ی ژن��ان��ی الدێنشین. لەمپرۆژەیدا وەزارەتەکانی تەندروستی پەروەردە کشوکاڵ بەشدارن تێیدا. هێما :ناوەندە ئاینیەکان کێشەتان بۆ درووست ناکەن؟ وە ئایا هەموو دەزگا میریەکان هاویکاریتان دەکەن یا نا؟ پەخشان زەن��گ��ەن��ە :وەک وەزارەت���ی ئەوقاف هاوکارە و پەیوەندیمان باشە ،ب��ەاڵم دەش��ی هەندێک بۆچوونی ئەم ئەنجومەنە لەگەڵ کەسانێک یا بڕێک لە ن��اوەن��دە ئیسالمیەکان نەگونجێت ،ج��ا ئ��ەوان��ە کێشەمان ب��ۆدرووس��ت دەک�����ەن .ب����ەداخ����ەوە ئ����ەوە ڕەوت����ی کارکردنمانە،کێشەشمان دەبێت ،جا ئەوانەی کە دەڵێن تەنها پارە تەخشان و پەخشان دەکەن با بێن لێمان بپرسن ب��زان��ن چ���ۆن ک��اردەک��ەی��ن و چیمان ک��ردوە.ن��اک��رێ پێش دەس��ت پێکردنی کارەکانمان لە میدیاکاندا دەه��ۆڵ و زووڕنای بۆ لێبدەین ،هەروەها ناکریت هەرچیمان کرد بێینە سەر تەلەفزیۆن و باسی بکەین. هێما :پەخشان خ��ان ئیوە ئ��ەوە بۆ چ���وار س��اڵ دەب��ێ��ت دام�����ەزراون خۆ دەبێت جێدەستێکتان دیار بێت؟ پەخشان زەنگەنە :چ��ۆن نەمانکردوە ،پ��ڕۆژەم��ان زۆرە لەگەڵ زۆر الیەن
30
HEMA
،بۆنمونە جارێک لە ڕۆژنامەیەک بە مانشێت نووسرابوو(هیج بۆ ژنی الدێ نەکراوە)،جا گەر بهاتبانایەو لەئیمەیان بپرسیایە ئەو پرۆژەی خۆمان دەخستە بەردەستیان. هێما :هاوکاری و پەیوەندیتان چۆنە لەگەڵ ڕێکخراوەکانی ئافرەتان؟ پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە :پ��ەی��وەن��دی��م��ان لەگەڵ کۆمەڵێک ڕێکخراو هەیە .خۆت دەزانیت نزیکەی( )600ڕێکخراو هەن. پەیوەندیمان لەگەڵ کۆبەندو ڕێکخراو لەهەر چ��وار پارێزگاکە هەیە.سەڕای پەیوەندیمان لەگەڵ کۆمەڵێک ڕێکخراوی ن��ی��ودەوڵ��ەت��ی ،ل��ەگ��ەڵ ئ��اژان��س��ەک��ان��ی نەتەوەیەکگرتوەکانیش پەیوەندیمان ه��ەی��ە .ب����ۆ ن��م��ون��ە ک���ارەک���ان���م���ان لە کۆنفرانسات و وورکشۆپ و پرۆژەی ت��ردا خ��ۆی��ان دەبیننەوە .نمونەیەکی دیکەی کارەکانمان ،ڕاپرسیەک کرا س��ەب��ارەت ب��ە خ��ەت��ەن��ەی مێیینە ،وە لیژنەیەک پێکهێنرا ،لەو لیژنەیەدا ئێمە ئەندامێکمان بەشدار ب��وو )16(.هەزار خیزان لەناو ئەم ڕاپرسیەدا بوون. هێما :دڵ��ی��ن پەخشان زەن��گ��ەن��ە لەو ش���وێ���ن���ان���ەی پ��ێ��وس��ت��ە دەرک����ەوێ����ت ،دەرناکەویت ،بەاڵم لەو شوێنانەی کە پێویست نیە دەرکەوێت ،دەردەکەوێت ،ی��ا ح���ەزدەک���ات ل��ەگ��ەل ب��ەرپ��رس��ان��دا دەرک���ەوێ���ت ،ڕات چ��ی��ە ل��ەس��ەر ئ��ەم قسەیە؟ پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە :نمونەیەکم بۆ بنهێنەرەوە؟ هێما :بۆنمونە ب��ەردەوام سوکایەتی و بێڕێزی و تووندووتیژی بەرامبەر بە ژن دەکریت ،لە ئاکامدا ناڕەزایی وخۆپیشاندان ل��ە ب���ەردەم دادگ��اک��ان ،ک���ۆب���وون���ەوە ل��ەس��ەر گ��ۆڕس��ت��ان و ڕێپێوان دەکریت ،تا ئیستا تۆ لە هیچ یەکێک ل��ەم چاالکیانەدا نەبینراویت. لەمەسەلەی کووشتنی س��ن��ووردا کە ل��ەالی��ەن ب��اوک��ی��ەوە ک���ووژرا ،پاشان پ��ەردەپ��ۆش کردنی تاوانەکە لەالیەن ئاسایشی یەکێتەوە ،بەوەی ڕێگەی نەدا ڕێکخراوەکانی ژنان بەخاکی بسپێرن .تۆ لە کوێ بوویت؟ ئەنجومەنەکەتان لەکوێ ب��وو؟ ن��اڕەزای��ی و یاداشتتان کوا؟ پەخشان زەنگەنە :لەگەڵ چ بەرپرسێکدا وینەم گرتووە ؟بەتەمەنم لەگەڵ هیچ بەرپرسێکدا وێ��ن��ەم ن��ەگ��رت��ووە ،گ��ەر لە کاتی بۆنەیەکی ئەنجومەنەکەمان یا چاالکیەک میدیاکان وێنە دەگ��رن و من دەردەک���ەوم گوناهی منی تیدا
ژماره (2015 /12/13 : )3
نیە.ساڵی ی��ەک ج��ار رۆژی جیهانی بەرەنگاربوونەوەی توندووتیژی یاد دەکرێتەوە ،جا ئیشەکەم وام لێدەکات ک��ە ل���ەو ش��وێ��ن��ان��ەدا دەرب���ک���ەوم .وە هیوایەتیشم وێنەگرتن نیە. هێما :مەبەستم لە سنوورە و وەاڵمم وەرنەگرتەوە ؟ پەخشان زەنگەنە :لەکاتی بە خاک سپاردنیدا نوێنەری ئەنجومەنەکەمان ل���ەوێ ب���وو .ب��ەڕێ��وەب��ەرای��ەت��ی دژ بە تووندوو تیژی و ئەنجومنی خانمان جەستەکەیان وەرگرتەوەو بەخاکیان سپارت. هێما :ڕێکخراوەکان وتیان ئاسایش فێلی لێکردین و کاتژمیر ()11دی��اری ک��راب��وو ب��ۆ ب��ەخ��اک س��پ��اردن��ی،ب��ەالم ئەوان کاتژمیر()9بەخاکیان سپارد؟ پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە :ئ���ەوە بڕیارێکی ئاسایش بوو . هێما :بۆ ئاسایش ئەو بڕیارەی دا؟ پەخشان زەنگەنە :دەبێ بە هۆکاری ن��ال��ەب��اری دۆخ��ەک��ە ئ���ەو ب��ڕی��ارەی��ان دەرکردبێت. هێما :تۆ بڕوات بەو پاساوە هەیە؟ پەخشان زەنگەنە :وەاڵ ئیتر ب��ڕوام هەبێت یا نا نوێنەری ئیمە لەوێ بوو وە ڕۆڵ��ی خ��ۆی بینی .ب��ۆ مەسەلەی گۆڕینی کاتەکەش وتویانە با قرەباڵەغ نەبێت و خۆیان لەوێ بوون. هێما :کێ لەوێ بوو ؟ پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە :ڕون�����اک ف��ەرج ن���وێ���ن���ەری ئ��ەن��ج��وم��ەن .م���ن ب��اس��ی ئەنجومەن ناکەم باسی ئەو ڕێکخراوانە دەک�����ەم ک���ە ئ��اس��ای��س��ی س��ل��ی��م��ان��ی و ک����اک س���ەرک���ەوت���ی ب���ەڕێ���وەب���ەری (بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگار بوونەوەی ت��ون��دووت��ی��ژی) فێڵیان ک��رد لییان و بەخاکسپاردنەکەیان پێشخست. هێما :ئایا ئەمە سوکایەتی نیە بەو ژنە کرا هاوکات بەڕێکخراوەکانیش؟ پەخشان زەنگەنە :نانا سوکایەتی نیە. هێما :ئ��ەی چیتان ک���ردوە ب��ۆ گرتنی باوکی کە تا ئێستا دەسوڕێتەوە؟ پەخشان زەنگەنە :ئیمە موتابەعەمان کردوە. هێما :خەڵک چۆن بزانیت بەدواچوونتان کردوە؟ پەخشان زەنگەنە :تۆ چاوپێکەوتنەکەی ڕون�����اک ف���ەرج���ت دی؟ ئ���ەو ل��ەگ��ەڵ ک��اک س��ەرک��ەوت��ی ب��ەڕێ��وەب��ەر ڕۆڵ��ی ئەساسیان هەبووە لە متابەعەکردندا. ه��ێ��م��ا :ب���ۆ خ���ۆت ل���ەو چ��االک��ی��ان��ەدا دەرناکەویت؟
پەخشان زەنگەنە :دەمێک لە سلیمانی بووبم و چاالکیەک ئەنجام درابێت و قەناعەتم پێی بووبیت بەشداریم کردوە تێیدا، هێما :باشە تەنها نمونەیەکم بۆ باس بکە لەو چاالکیانەی کە لەم ماوەیەدا قەناعەتت پێی بووبێت و بەشداریت کردبێت تێیدا ؟ پەخشان زەنگەنە :وەاڵ ناتوانم نمونە بڵێم ،لە کوێ ئەتوانم هەمووی بیری خۆم بهێنمەوە .بۆنمونە گەر لە هەولێر شتێک کرابێت چووم. ه��ێ��م��ا :ب�����ەاڵم ک���ەس ت���ۆی ل���ە هیچ چاالکیەکدا لە هیچ شارێک نەدیوە؟ پەخشان زەن��گ��ەن��ە :ئ��اخ��ر ڕەن��گ��ە لە ڕاگەیاندنەکاندا نەیانبینیبم. هێما :منیش ب��ەردەوام لە میدیاکاندا متابەعەی ئەو چاالکیانە دەکەم لە هیچ کامیاندا نەمدیویت ،بٶ؟ پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە :ه��ەن��دێ��ک جار چ��االک��ی ل��ە دەرەوەی ک��ات��ی دەوام ڕودەدات( وەک خۆم )بەشداری دەکەم. ه��ێ��م��ا :ت����ۆ ک��ەس��ێ��ک��ی ن���اس���راوی���ت ،بەرپرسی ئەنجومەنێکی ئافرەتانیت ،ئ��ەن��دم��ی س��ەرک��ردای��ەت��ی حیزبێکی پێشکەوتووخوازیت ک��ە داک��ۆک��ی لە مافی ژن��ان دەک��ات ،جا ئەمەی تۆ بۆ منی باس دەکەیت لە چاو پۆست و پێگەو ناوەکەتدا ،وەک دڵۆپێک ئاو وایە لەدەریایەکدا .ئایا وای نابینیت کە دەبی بەردەوام حزووری شەخسیت هەبێت لەو نارەزاییانەدا ؟ پەخشان زەنگەنە :وەاڵ ئەگەر ڕێکەت ل��ەوێ بم ب��ەش��دار دەب��م یا گ��ەر کاتم هەبێت(وەک خ��ۆم)ب��ەش��داری دەک��ەم. جگە لەمە من ماوەیەک بۆ()4هەفتە مۆڵەتم وەرگرتبوو. هێما :بۆ لە کاتی مۆڵەتدا ناتوانیت وەک ئینسانێک ب��ەش��داری چاالکی بکەیت؟ پەخشان زەنگەنە :لێرە نەبووم. هێما :باشە ئەو م��اوەی مۆڵەتە واز لێبهێنەو بۆ تۆ .ئەی پێشتر ئەی دواتر؟ پەخشان زەنگەنە :ئەمە شوێنی ئەوە نیە تۆ مەحکەمەی من بکەیت کە بۆ بەشداریم نەکردوە .شتێک قەناعەتم پ��ێ��ی��ی ن��ەب��ێ��ت ب���ەش���داری ن��اک��ەم.م��ن مەحکەمەت ناکەم بەڵکو تەنها پرسیار دەکەم ،تۆ دەڵێت قەناعەتم بە چاالکیەک نەبێت بەشداری ناکەم. هێما :باشە قەناعەتت ب��ەوە نیە کە ژنێک ل��ەالی��ەن م��ێ��ردی��ەوە ،باوکیەوە ،ب��رای��ەوە ب��ە ن��اه��ەق ک����وژراوە ،وەک
ئەرکێکی ئینسانی ن��اک��رێ دژی ئەو تاوانە بەشداری نارەزایەتی بکەیت؟ پەخشان زەنگەنە :ئاخر تۆ ڕێگەم بدە با وەاڵمت بدەمەوە لێم بوویت بە فاڵن کەس. هێما :فەرموو پەخشان زەنگەنە :ئاخر چۆن دەبێت من کە سیفەتێکی حکومیم هەیە بچم ئیحتجاج لەسەر حکومەت بکەم؟ بەاڵم من لە ڕێگەی ئوسوڵی ڕەسمی ،ئەم پۆستەم ڕێگەم پی دەدات کە لەگەڵ وەزارەتەکاندا موتابەعەی ئەو جۆرە ک���اران���ە ب��ک��ەم.ب��ەن��س��ب��ەت م��ەس��ەل��ەی کووشتن و ت��وون��دووت��ی��ژی ،لەگەڵ ئەنجومەنی دادوەری ،لەگەڵ وەزارەتی ن��اوخ��ۆ ،ل��ەگ��ەڵ ه��ەم��وو وەزارەت����ە پەیوەندیدارەکان ،متابەعەی مەسەلەی شەڵتەرەکان دەک��ەی��ن .بۆ زانیاریت( س��ن��ور)پ��ێ��ش ئ����ەوەی ب��ک��وژرێ��ت ،بە فشاری ئەنجومەنیخانمان ئیشێکی بۆ دۆزرای���ەوە.ب���ەاڵم ب��ەداخ��ەوە وادی��ارە هەندێ شت نابینری یا باس ناکریت ،جا گەر وابێت لەمەودوا چوومە هەر شوێنێک میدیاکاران بانگ دەک��ەم تا لێدوانم لی وەربگرن. هێما :پەخشان خ��ان تۆ خ��ۆت باش دەزان��ی��ت ه��ەر دام���ەزراوەی���ەک پالنی سااڵنەی هەیە لەسەری دەڕوات ،پاشان بەشی ڕاگەیاندەن یا وتەبێژیان هەیە کە باسی ئەو کارانە دەکات کە ئەنجام دراون .ئ��ەم��ەش ب��ۆ ئ����ەوەی خەڵک بازنێت ئەم دامەزراوە چۆن کاردەکات و چی کردوە .گەر ڕاستەو کارتان بۆ ژنان کردوە بۆ باسی ناکەن ؟ پەخشان زەنگەنە :ئیمە فەیسبووکمان هەیە. هێما :لیتی ناشارمەوە هەندێک کەس دەڵین ئیوە بوونتان زیادەیەو بوون بە بار بەسەر کۆمەڵگاوە .چونکە دەڵێن هیچ کارێکی کاریگەرتان نەکردوە ،جگە لەمە دەبوو تۆ کاراترین کەس بوویتایە ل��ەو ئەنجومەنەدا.ئەمە دەمگەیەنێتە ئ��ەو ق��ەن��اع��ەت��ەی ب��ەه��ۆی ئ���ەوەی کە ت��ۆ ب��ەرپ��رس��ی دەزگ��ای��ەک��ی فەرمیت بۆت نیە یا جوان نیە یا ناوێریت یا پۆستەکەت ڕێگەت پێ ن��ادات کە لەو جۆرە چاالکیانەدا بەشداربیت .وەاڵمت چیە بۆ ئەو بۆچوونە؟ پەخشان زەنگەنە :هەمووکەس بڵیت ناوێریت هەق نیە تۆ ئەو قسەیە بکەیت .تەمەنێکم لە ژی��ان��دا بەسەر ب��ردوە ئێستا ت��ەج��اوزی ئەوێرم یا ناوێرمم کردوە .
هێما :ئ��اخ��ر ت��ۆ پێشتر وت��ت گەر پۆستەکەم ڕێگەم پێبدات بەشداری دەک����ەم ،ه��ەت��ا ئ���ەوەش���ت وت ،گ��ەر قەناعەتم بە چاالکیەک هەبێت وەک خ��ۆم(پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە) ب��ەش��داری دەک�������ەم ،ن������ەک وەک ب���ەرپ���رس���ی ئەنجومەن.،وانیە؟ پەخشان زەنگەنە :ن��ا من نەمگووت گ��ەر شوێنەکەم ڕێ��گ��ەم پێبدات .وتم من لە مەوقعێکی حکومیم بە گوێرەی سەالحیات و یاسا متابەعەی هەموو شتەکانمان کردوە . ه��ێ��م��ا :پ���ەخ���ش���ان خ����ان م���ن ب��اس��ی موتابەعە ن��اک��ەم ،ب��ەری��زت ه��ەر زوو زوو باسی موتابەعەم ب��ۆ دەک��ەی��ت. من باسی بەشداری شەخسی خۆت دەکەم لەو چاالکیانەدا. پەخشان زەنگەنە :بەداخەوە کووشتنی ژنان زۆرە و لەهەموو شوێنێک هەیە، جا دەکری من بۆ هەموو کووشتنێک بچمە سەرجادەو بڵێم بۆ کوژرا؟ یا بە باوکی بڵێم بۆ کووشتت؟ رێکخراوەکان مافی خۆیانە دەنگ بەرزبکەنەوە کە دەبێتە فشار لەسەر حکومەت ،لەسەر پەرلەمان ،لەسەر دەزگای دادوەری . هێما :ب��اش��ە ب��ۆ ن��اخ��وازی��ت ت��ۆش بەشێک بیت ل��ەو ف��ش��ارە؟ئ��ای��ا ئ��ەوە بەکەم سەیرکردنی ناڕەزاییەکان نیەکە دەڵێیت ( خۆ ناچم بە باوکی بڵێم بۆ کووشتت؟ ) پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە :گ���ەر ک��ات��م بۆ رەخسابیت بەشداریم لەو ناڕەزاییانەدا ک���ردوە ،گ���ەر ن��ا ئ���ەوە ع���وزرم هەیە ،هەوڵەدەم لەمەودوا چاالک بم ،لەگەڵ ئەوەشدا خۆ دەرخستنم پێ ناخۆشە. ب����رۆ س���ەی���ری ف��ەی��س��ب��ووک��ەک��ەم��ان بکە ل���ەوێ چالکیەکانمان دەبینیت. س��ەب��ارەت ب���ەوەش ک��ە دەڵێیت ب��ارن ب��ەس��ەر خ��ەڵ��ک��ەوە ،ئیمە س��ێ چ��وار فەرمانبەرمان هەیە کە بە گرێبەست کاردەکەن ئیدی ئەوانی دیکە خۆیان پێشتر کارمەندبوون لە شوینکانی دیکە و ئیستا گ��وازراون��ەت��ەە ب��ۆالی ئیمە. هیوادارم کە هاتیتەوە بۆ کوردستان س��ەردان��ێ��ک��م��ان بکەیت ت��ا ب��ە چ��اوی خ��ۆت ک��ارەک��ان��م��ان ببینیت.بڕێک لە فەرمانبەرەکانمان بە پلەی مودیر عام دام���ەزراون وات��ە تا لەم ئەنجومەنەن پلەیان مودیر عامە .وەگەر لێرە نەمان دەگ��ەڕی��ن��ەوە س��ەر ک��ارە کۆنەکانیان. ئەوەشت پی بڵێم ،کە هەندێکیان بەر لە هاتنیان بۆ ئیرە بەڕیوەبەری گشتی بوون.
HEMA
31
هێما :ب��ا واز ل���ەوە بهێنین ک��ە تۆ س���ەرۆک���ی ئ����ەو ئ��ەن��ج��وم��ەن��ەی��ت.ت��ۆ وەک ژنێکی شیوعی ئ��ای��ا ل��ە ڕۆڵ��ی خۆت ڕازی��ت سەبارەت بە چاالکی و کارەکانت وەک شیوعیەک لە بواری ژناندا؟ پەخشان زەنگەنە :من شانازی بە شیوعی ب��وون��ی خ��ۆم��ەوە دەک���ەم و کارم کردوە، هێما :ب���ورە پێت دەب���ڕم ب��ا ڕونتر پ��رس��ی��ارەک��ەم ب��ک��ەم .ب��اش��ە گ��ەر لەو ب��ارەوە نمونەیەکی زیندوو بهێنمەوە. هاوڕێ عوسمان زیندانی لە سلیمانی وێ��رای ئ��ەوەی س��ەرۆک��ی سەندیکای کرێکارانە وە لەو ب��وارەدا جێدەستی دی����ارە .ه��اوک��ات ه��ەر چ��االک��ی��ەک لە سلیمانی ئەنجام دراب��ی��ت کە تایبەت بووبێت بە دۆزی ئافرەتان ،ئەو وەک ش��وع��ی��ەک ب��ەش��داری ک���ردوە قسەی ک��ردوە ڕۆڵ��ی بینیوە .ک��ەس ناتوانیت نکولی لە کارەکانی بکات .خۆ ئەو ژن نیە ،ب��ەاڵم تۆ ژنێکی شيوعیت ،ئایا ناتوانیت زۆر زۆر کەمتر لە هاوڕێ عوسمان بکەیت بۆ دۆزی ژن؟ پەخشان زەنگەنە :وای��ە وای��ە ئاخر پ��ێ��گ��ەی وەزی��ف��ی م���ن وەک ه���اوڕی عوسمان نیە .ه���اوڕێ عوسمان لە سەندیکایەو پێگەیەکی فەرمی نیە. هێما :یانی پێگە فەرمیەکەت ڕێگەت لێدەگرێت؟ پەخشان زەنگەنە :نا ڕێگەم لێناگرێت ،ب����ەاڵم ن��اک��ری و ن��ات��وان��م ل��ەه��ەم��وو چاالکیەکدا بەشداربم.من فەرمانبەرێکی حکومیم. هێما :یانی فەمانبەرێکی میری بۆی نیە بەشداری لە چاالکیدا بکات؟ پەخشان زەنگەنە :نا وانیەو وتم پێت بەشداریشم ک���ردوە ب��ڕۆ بپرسە لە برادەران بزانە بەشداریم کردوە یا نا؟ هێما :ئێ خۆت ئیستا وات گووت ،وتت ه��اوڕێ عوسمان پێگەیەکی حكومی نیە بەاڵم من هەمە .خۆتێگەشتن لەم وشەیە ئاسانە .یانی تۆ بەهۆی پۆستە حکومیەکەتەوە ب��ۆت نیەو ناتوانیت بەشداری چاالکی بکەیت؟ پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە :ه���ی���وادارم لێم تێبگەیت ه��اوڕی گ���ۆران ،من پێگەی ف��ەرم��ی��م ڕێ��گ��ەم ل��ی ن��اگ��رێ��ت ب��ەاڵم ه����اوڕێ ع��وس��م��ان ک����اری س��ەن��دی��ک دەکات بۆیە چاالکە. هێما :ب����ەاڵم ن��ات��وان��م ق��ەن��اع��ەت بە قسەکانت بهێنم؟ پ��ەخ��ش��ان زەن��گ��ەن��ە :دووب������ارەی دەک���ەم���ەوە ک���ەس ڕێ��گ��ەم لێناگرێت
32
HEMA
بەاڵم گەر شتێک قەناعەتم پیێ هەبوو بەشداری تێدا دەکەم. هێما :ک���ەوات���ە ئ���ەو چ��االک��ی��ان��ەی لە سلیمانی ئ��ەن��ج��ام دەدرێ����ن جێگەی قەناعەتی تۆنین؟ پەخشان زەنگەنە :هەموویان نا بەڵکو ه��ەن��دێ��ک��ی��ان.ئ��ەو ژن��ان��ەی ب��ۆداک��ۆک��ی
ژماره (2015 /12/13 : )3
ل��ە کەیسی ژن��ان دەچنە س��ەر جادە ،م��ن ڕێزیان لێدەگرم و زۆر ج��ار لە ئەنجومەن پێشوازیان لێدەکەین وە ک��ارەک��ان��ی��ان ب���ەرز دەن��رخ��ێ��ن��م .ه��ەر کاریگەری ئەو ڕێکخراوانەیە کە کاری باش دەکرێت بۆ ژن ،کە من پێشتریش وتوومە.
"ئازادی یاخود مهرگ" ب ه چ مافێك خهڵكیتان كردوو ه ب ه كۆیل ه ل ه كاتێكدا ب ه ئازادی ل ه دایكبوون .عومهری كوڕی خهتتاب ئاشكرای ه گهلی ك��ورد ب ه درێژایی مێژوو ل� ه ژێ��ر چهپۆكی زۆرداری نهتهوهكانی ت��ردا ن��ااڵن��دوی�هت��ی ،ل�هب�هرام��ب�هر ئهمهشدا دهس��هاڵت��داران��ی ك���ورد ب����هردهوام داوای ماف و ئازادییان كردوو ه وهك دروشمێك ب��ۆ ژی���ان ك����ردن ،ههمیش ه دیموكراسی وبهتایبهت بابهتی (ئ��ازادی)ی��ان بهتهواوی الیهنهكانییهو ه ب� ه ڕۆح��ێ��ك��ی ف��راوان �هو ه وهرگرتووه ،كهچی دوای بوون ب ه ههرێم و دامهزراندنێكی حكومهتێكی سهربهخۆ ئهم خهونان ه جگ ه لهوهی سڕانهوه ،تایپێكی دیسپۆتی هاوشێوهی واڵتانی دهوروبهرمان وهرگرت ،ئێستا ئهوهی داوای ماف و ئازادی دهك��ا خ��ودی تاكهكانی ژێر ئهم دهسهاڵت ه ك��وردی��ی�هی� ه ك � ه س��ااڵن��ی زۆر ه ب�هدهس��ت ئهم ههگب ه پوچهی ب ه ناو دیموكراسی و ئازادییهو ه دهناڵێنن ،تاكی ك��ورد دهك��رێ ێ ك ه تاكێكی لهم قۆناغهدا بهو ه پێناس ه بكر ماندوونهناس ه ل ه پرسیاركردن ،تینووی ڕاستیی ه ش��اردراوهك��ان �ه ،ئ�هو ڕاستیانهی ك ه ل ه ناو ئیمپراتۆرێكی گ �هورهی درۆ و پێچ لێداندا ون��ك��راوه .دهس �هاڵت��ی ك��وردی ههر بهمانهو ه نهوهستاوه ،بهڵكو دهستی ك���ردوو ه ب� ه كوشتنی نوخب ه ئ��ازادهك��ان��ی ئهم كۆمهڵگایه ،ههمیش ه ڕۆڵ ه بوێرهكانی ئ�هم گهلهیان بۆخۆیان كردۆت ه قوربانی، ل ه ڕاِستیدا ئهوهی لهم ههرێمهدا تێبینی دهكرێ ئهوهی ه ك ه ههندێك ل ه دهسهاڵتدارانی ئێم ه بهداخهو ه ههمیش ه وهك بونێكی جیاواز دهرك �هوت��وون ،ب��هردهوام وهك كهسانێكی ن��ام��ۆو ناسروشتی خ��ۆی��ان نیشان داوه، مرۆڤانێكن جگ ه ل ه خۆیان كهسی دیكهیان وهك م��رۆڤ پێ قبوڵ نیه ،بۆی ه ناسینی مرۆڤ و جیاكردنهوهی ل ه بونهوهرهكانی دیك ه ئهستهم ه بۆیان ،ئهم كهسان ه بهناو (دهس���هاڵت���دار) ن � ه خ��ۆی��ان��ی��ان ب��ۆ پێناس ه دهك����رێ و ن � ه ئ���هو ژی��ن��گ�هی�هش دهن��اس��ن ك ه تێیدان! تهنانهت ل �هوهش نهگهشتوون ك� ه م��رۆڤ چییه؟! ههرگیز ل� ه خۆیانیان نهپرسیو ه ب��ۆ دهب���ێ تهنها ئێم ه ههست ب ه م��رۆڤ ب��وون بكهین؟ ی��ان ب ه دیوێكی تردا بۆ دهبێ مرۆڤهكانی تر ب ه نا مرۆڤ یان ب ه بونهوهرێكی جیاو نامۆ ل ه خۆیان ببینن؟ وهك بڵێی بێ ههست و بێ ئاگابن لهو خاڵ ه هاوبهشانهی كهل ه نێوان خۆیان و دهوروبهریاندا ههیه ،ل ه خودی خۆیان ناپرسن دهب��ێ خاڵی ج��ی��اوازی نێوانیان چیبێ ؟ بهاڵم نا...نابێ ئهوهمان لهبیر بچێ ك ه ئهمان ه كهسانێكن ن ه ڕاستییهكان دهبینن و نهڕادهمێنن ،چون ههر یهك لهمان ه وهك مهترسییهك بۆ خۆیان و بهرژهوهندیی ه بۆگهنهكانیان دهبیننهوه ،بۆی ه ناتوانن ب ه
ئاسانی ههزمی بكهن ،و ه ههوڵدهدهن ئهوهی پێیان دهكرێ ل ه ڕێگهی ئهو دهسهاڵتهی ك ه ههیان ه دهس��ت بۆ ههموو شت ه دهس��ت بۆ نهبراوو سنور بۆ دان��راوهك��ان بهرن كهل ه بنهڕهتدا بۆیان نیی ه دهستی تێوهربدهن ،بهاڵم زۆرجار حهز ه ئاژهڵییهكهیان وایان لێدهكات دهست بۆ چهپهڵترین كار ببهن ك ه مرۆڤ توانای بینین یان بیستنیانی نییه ،ل ه ڕاستیدا ئهمهش دهركهوتهی ئهو پلهو دهسهاڵتهی ه ك ه پێیدراو ه یان بهدهستی هێناوه ،دواجار ب ه پشت بهستن بهم ئههریمهن ه دهتوانێ نهفرهت ل ه ههر كهسێ بكات ك ه بییهوێت، ئ��ی��دی دهس����هاڵت و بهرپرسیارێتی جگ ه ل� ه گ �هورهك��ردن��ی ئ �هو ئههریمهنهی كهل ه ویژدانیاندای ه هیچ ماناو دهاللهتێكی دیكهی نی ه بۆیان ،ه�هروهه��ا ب��ۆئ �هوهی بگهن ب ه دوا پلهی ئاژهڵبون یان بۆئهوهی بتوانن لهژێر سایهی ئهو ئههریمهنهی كهداگیری ك���ردوون چییان ب��وێ بیكهن؛ دهس��ت بۆ ه �هم��وو ك��ارێ��ك دهب����هن ،وات��� ه مكیاڤیلی ئاسایان ه ههموو كارێك دهكهن تهنها ل ه پێناو بهدیهێنانی ئامانجدا ،یهكهمین كارێكیش ك ه دهستی بۆ دهب�هن؛ بریتیی ه ل ه كوشتنی زمان ،چونك ه زمان مرۆڤ پێناس ه دهكات و دهبێت ه خودی بیركردنهوهش ،ئهمهش بۆ ئهوان گهورهترین بهربهسته ،بۆی ه بهههموو شێوهیهك ههوڵ دهدهن یان ویژدانیان بكڕن ك ه ب �هداخ �هو ه ژمارهیهكی زۆر ڕوو لهو فرۆشگهی ه دهكات یان دواجار ناچار دهست ببهن بۆ ڕۆحیان ك ه ئهمانهی دوایش دهكرێ وهك سیمبولی ئازادی ناویان ببرێ ،چونكه پێشتر تێگهشتبوون تهنها ئازادی تینوێتی م���رۆڤ دهش��ك��ێ��ن��ێ ,دهب��ی��ن��ی ن��ات��وان��ن لهو ژینگهیهدا بژین ك ه زمانی وهرچهرخان و زیندوی تێدا كارایه ،بهواتایهكی تر مرۆڤێكی جهستێنراویان دهوێ؛ ك ه بێدهنگ بێ ل ه ئاست ئهو تاوانانهی ك ه ئهنجامی دهدهن، مرۆڤێكیان دهوێ م��ۆس��ۆل��ۆن��ی ئاسایی (باوهڕبكهن-پهیڕهو بكهن-جهنگ بكهن)، مرۆڤێكی بێ زم��ان و وی��ژدان مردوویان دهوێ تهنها وشهی بهڵێ بزانێ ،مرۆڤێكیان ناوێ بیربكاتهوهو پرسیار بكا؛ تا نهكهون ه ژێ��ر پ��رس��ی��ارهوه ،ب� ه ج��ۆرێ��ك دهی��ان �هوێ كۆیلهبوون بسازێنن و بونێتی ل ه مرۆڤ بسهننهوه؛ ل� ه كاتێكدا م��رۆڤ مهحكوم ه ب ه ئ���ازادی ،دهی��ان�هوێ م��رۆڤ دهستهمۆو چاوترس بكهن ،مرۆڤ ل ه قهفهسێكدا دابێن و پێی بڵین ئێر ه ئازادترین شوێنی دنیایه، ههرگیز ڕێگ ه بهو ه نادهن ئازادی وهك خۆی دهرك����هوێ ،ئ���ازادی ڕۆحێكی موفلیس و دادوهرێكی بێ بهزهیی ه دهبێ بۆ ههمیش ه ل ه زینداندا بێت ،ئازادی لێر ه دیلێكی تاوانبارهو دهچهوسێنرێتهوه ,مهحاڵ ه ڕێگ ه بهو ه بدهن هیچ كهسێك بۆن بهو ئازادییهو ه بكات ،نا ههرگیز نایهڵن ،تهنانهت گهر پێویست ب ه خوێن ڕشتنیش بكات ،لهبهرئهوهی ناتوانن قبوڵی شكان و كهمبونهو ه بكهن .كوشتن و خوێنڕشتن ك��ارێ��ك��ی ئێجگار ئ��اس��ان
كردهی ه لهم بهندیخانهی ئازادییهدا ،پرسی ویژدانیش ال ئ�هوان یا بونی نهبوو ه یان دهمێك ه م����ردووه ،ب��ۆی� ه بینینی خ��وێ��ن و ڕشتنی خوێنی كهسانی تر ئهمان خۆشحاڵ و ئاسود ه دهكا ،ب ه جۆرێك ك ه دهیسهلمێنن كهسایهتییهكی تا دوا پلهی ڕۆح (سادیزم) یان ههیه ،چونك ه ههرگیز تینوێتیان ب ه خوێن ناشكێ؛ ئهزموونیش ئ�هوهم��ان بهڕوونی پێدهڵێ ،دهبینی خوێن ڕشتن وهك تلیاكی لێهاتوو ه بۆیان؛ بهڕژانی ئ��ارام دهبنهوه، چون ئهگهر تلیاكییهك ب ه كێشانی تلیاك ئارام ببێتهوه؛ ئهوا ئهمان تهنها شتێك ك ه پێیانوای ه ئارامییان دهكاتهو ه ڕشتنی خوێنه، و ه ئهمهش ب ه چارهسهری كۆتای دهزانن؛ ب��ۆی� ه ه��هر ك � ه ب��ێ��زارب��وون و نهیانتوانی بهرگهی ئ��ازارهك�هی بگرن دهس��ت دهكهن ب � ه كێشانی ،ل �هب �هرئ �هو ه پێیانوای ه تهنها چ��ارهس �هر ه خۆیانی پێ كۆنترۆڵ بكهن، ئیدی بۆیان گرنگ نی ه چ جۆر ه بونهوهرێكه! گرنگ نی ه مرۆڤ ه یان ئاژهڵه! ئهوهی گرنگ ه نههێشتنی ئهو مهترسیی ه ك ه گیانی ئهمانی تهنیوه ،مهترسییهك تهنها ئهمان ههستی پێدهكهن ،ههر خۆشیا ئهم ناوهیان لێناوه, كهسی دیك ه جگ ه ل ه هاوشێوهكانی خۆیان ئهم ناوهی ن ه بیستوهو ناناسێ. ئیدی لهم رێگهیهوهی ه ناڕاستهوخۆ پێمان دهڵێن ڕقمان ل ه ئازادی و ئازادبوونه ،ڕقمان ل ه سهربهخۆی و ڕادهربڕینه ،لهبهرئهو ه نایانهوێ سهربهست بین -تا ههمیش ه ل ه خزمهتیاندا بین ،نایانهوێ ئازاد بین تا بۆ ههمیش ه پارێزگاری ل ه بهرژهوهندیی ه بێ كۆتاییهكانیان بكهین. بۆ بهدیهێنانی ئهمانهش دهست بۆ نابودكردن و كوشتنی موقهدهسترین جۆری بونهوهر دهبهن ك ه مرۆڤه ،بهاڵم ئهوان پێیانوای ه هیچ شتێك نیی ه شایهنی ب��وون و ڕێ��ز بێت تا دهستی بۆ نهبرێت. لهئهنجامدا دهبینی ئ��هم ج���ۆر ه دهردهو ئ�هم كهس ه نهخۆشان ه ئهستهم ه بتوانرێ كۆنتڕۆڵ و چ��ارهس �هر بكرێن لهسایهی ی��اس��او دهس �هاڵت��ێ��ك��ی ن �هخ��ۆش��دا ،چونك ه دواجار كهسانێك ئهم یاسای ه دادهڕێژن و بهرگری لێدهكهن ك ه ل ه بنهڕهتدا خۆیان پێویستیان ب ه چارهسهره.... ه �هم��وان دهزان��ی��ن دهب��ێ��ت ل�هس��ای�هی ئهم دهس �هاڵت � ه ن�هخ��ۆش�هدا ب��ۆ بهدهسهێانانی ئازادی قوربانی بدهین ،دهبێ مهرگ بكهین ب ه دروشممان ،مهرگ هاورێ و هاودهممان بێت ....ئاخر ئهمهی ه وامان لێدهكات بهدهنگی ب���هرز ه����اوار ب��ك�هی��ن ئ��ازادی��م��ان دهوێ، بهمانایهكی تر دهب��ێ پێش وهخت ه مهرگ قبووڵ بكهین ،م �هرگ ل ه ناخماندا جێگیر بێت ..تا بتوانین بڵین یان ئازادیمان دهوێ وهك مافێكی ههمیشهیی مرۆڤ یان مهرگ ل ه پێناو بهدیهێنانی ئهم مافهدا. ت��ێ��ب��ی��ن��ی/ئ �هم وت�����ار ه ل��� ه پ���اش كوشتنی ڕۆژن���ام���هن���ووس (ك����او ه گ�هرم��ی��ان)ی��ی�هو ه نوسراو ه ب ه كهمێك دهستكارییهوه.
HEMA HEMA
33 33
34
HEMA
ژماره (2015 /12/13 : )3 ژماره (2015 /10/1 :)1
مامۆستایهك ل ه ڕووسیا ب ه پلهی (نایاب) ماجستێر وهردهگرێت ئا :هێما مامۆستا (ئامانج نازم بیجان) ,یهكێك ه له مامۆستایانی ئامادهیی (كوردستانی ێ نوێ) ل ه گهرمیان .ئهوه ماوهی ( )3س ساڵه ,له وواڵتی ڕووسیادا ,سهرقاڵی خوێندنه .ساڵی ی�هك�هم��ی ,سهرقاڵی خوێندنی (زمانی ڕووس��ی) ب��ووه ,ل ه زان��ك��ۆی حكومی (ك��ورس��ك) ,ك �ه ب ه پلهیهكی بااڵ ,توانیوویهتی بڕوانامهی زم��ان��ی ڕووس���ی ب �ه دهس���ت بهێنێت. وه ئ�هم� ه م���اوهی ( )2دوو ساڵیشه, سهرقاڵی خوێندنی ماجستێر ه ل ه ههمان زانكۆ .ل ه ڕێككهوتی ()2015-6-15ی ئهم ساڵ دا ,توانی ب ه سهركهوتوویی بهرگریی ل ه ماستهرنامهكهی بكات ,ل ه زانكۆی حكومی كورسك -كۆلێجی مێژوو -بهشی (مێژووی ڕووسیا). ش��ای��ان��ی ب��اس �ه ,ل��ی��ژن�هی گفتوگۆكه, لهم بهرێزانه پێك هاتبوون( :ڕاگ��ری كۆلێجی م��ێ��ژوو – س �هرۆك��ی بهشی مێژووی ڕووسیا – سهرۆكی بهشی م��ێ��ژووی گشتی – سهرپهرشتیار), كه ههر ههموویان پڕۆفیسۆرن .پاش گفتوگۆكردنی ن��ام�ه زانستییهكهی, لیژنهی نێوبراوو ,بڕیاری دا نامهك ه به پلهی (نایاب) وهربگیرێت و ,وهك ێ هیچ دهستكاری و, و خۆی و ,بهب تێبینییهك .شیاوی باسه ,ئاسان نیی ه بۆ كهسێكی بیانی ,ك ه لهو ماوه كهمهدا, بتوانێت به زمانێكی بێگانه ,ئهو پلهی ه ب�ه دهس��ت بهێنێت .چونكی لیژنهك ه زیاتر جهخت لهسهر توانستی زمانی ڕووسی و ,ئاستی زانستی خوێندكار دهك����هن����هوه .ن��ێ��وب��راو پ��س��پ��ۆڕی ل ه مێژوودا ههی ه و ,ههڵگری بڕوانامهی بهكالۆریۆس و ,ماجستێره ل ه ههمان پسپۆڕی دا .شیاوی باس لێوهكردنه, ئامانج نازم بیجان ههتاوهك و ئێستا, ( )4چ��وار لێكۆڵینهوهی زانستی ,ب ه زمانی ڕووس��ی ب�ڵاو ك��ردۆت �هوه .ك ه ( )2دوو لێكۆڵینهوهیان ,ل �ه ب��ارهی شۆڕشی ساڵی 1917ی زایینیی ه ل ه ڕووس��ی��ادا و )2( ,دوو لێكۆڵینهوهی تریشی ,ل�هم�هڕ كێشهی ك���ورد ,باڵو ك��ردۆت��هوه .و ه ه �هروهه��ا ن��ێ��وب��راوو, بهشداری چهند كۆنفڕانسێكی زانستی و ,نێودهوڵهتیشی ك��ردووه ,له شار ه جیاجیاكانی وواڵتی ڕووسیا ,وه لهو ب��ارهی �هش �هوه ,ب��ڕوان��ام�هی ڕێزلێنانی پێ بهخشراوه .ئهمهش كورتهیهكه ل ه
ماجستێرنامهكهی ,ل ه ژێر ناونیشانی (ش��ۆڕش��ی ش��وب��ات��ی س��اڵ��ی 1917ی زایینی ل� ه پایتهختی پیترۆگراد) دا, وهك و بهشێك له پێداویستییهكانی, بهدهستهێنانی بڕوانامهی ماجستێر. كه پڕۆفیسۆر (ئهلێكسهندهر نیكهاڵێڤیج ك��ورت��س��ێ��ڤ) -پ��ڕۆف��ی��س��ۆری بهشی م���ێ���ژووی ڕووس���ی���ا ,س �هرپ �هرش��ت��ی كردووه .ئهم ماجستێرنامهیه ,ل ه ()80 الپ�هڕ ه پێك هاتووه .جگ ه ل ه پێشهكی و ,گووتهی كۆتایی و ,دۆكۆمێنت و وێنهكان و ,پهراوێز و ژێدهرهكان و, لیستی سهرچاوهكان .لێكۆڵینهوهكه ,ل ه ( )2دوو بهشی سهرهكی پێك دێت .ل ه پێشهكی دا ,باس لهم بابهتان ه كراوه, وهك و :گرنگی لێكۆڵینهوهك ه و ,بابهت و ,پڕۆژهی لێكۆڵینهوهك ه و ,ڕووداو ه یهك ب ه دوای یهكهكان و ,جوگرافیایی لێكۆڵینهوهكه و ,كتێب و سهرچاوهی مێژوونووسان و ,ئامانج و مهبهستی لێكۆڵینهوهكه و ,م��ێ��ژوون��ووس��ان و ێ بینراو ه ل ه كارهكانیان ,ك ه سوودیان ل لێكۆڵینهوهكهدا و ,نرخی لێكۆڵینهوهك ه و ,بههای زانستی و ,دهرئهنجامهكان و ,كۆڵهك ه و پێكهاتهی لێكۆڵینهوهكه. و ه ل ه بهشی یهكهم دا ,ك ه بریتی یه, له ( )2دوو تهوهره ,بهم ناونیشانهوه, دهست پێدهكات :پێشینه و مهرجهكانی ش���ۆڕش .ت����هوهرهی ی �هك �هم ,ب��اس ل ه ن��اڕهزای��ی گشتی دهك��ات بهرامبهر ب ه ف �هرم��ان��ڕهوای��ی پ��اش��ای�هت��ی ,ك �ه وهك و ه��ۆك��ارێ��ك��ی س���هرهك���ی ب����ووه ,بۆ ش��ۆڕش��ی ش��وب��ات��ی س��اڵ��ی 1917ی زایینی .و ه ل�هم ت �هوهرهی �هدا ,ب��اس ل ه شۆڕشی ساڵی 1905ی زایینی كراو ه ل� ه ڕووس��ی��ادا ,ل�هگ�هل ڕووداوهك��ان��ی جهنگی یهكهمی جیهانی و ,بارودۆخی ڕووسیا .و ه له ت �هوهرهی دووهمیش دا ,ب���اس ل�� ه ڕووداوهك����ان����ی ڕۆژی ( )14ی ش��وب��ات ك���راوه ,ك�ه وهك و زهمینهسازی و ئامادهباشی بوو ه بۆ ش��ۆڕش .و ه ل�هم ت���هوهرهش دا ,باس ل ه ڕووداوهكانی ساڵی 1917ی زایینی ك��راوه ل ه ڕووس��ی��ادا ,وه ب ه تایبهتی ڕووداوی ڕۆژی ( )14ی شوبات ,ك ه ڕۆڵێكی گرنگی بینیووه ,لهو شۆڕشهدا. وه بهشی دووهمیش ,بهم ناونیشان ه دهست پێدهكات ,گهشهكردنی شۆڕش. ك � ه دی��س��ان �هو ه ل � ه ( )2دوو ت���هوهر ه پێك دێ��ت .ت����هوهرهی ی�هك�هم��ی ,باس له پهرهسهندن و پێشكهوتنی گشتیی ب��زوت��ن �هوهی ی��اخ��ی��ب��ووان دهك���ات ,و ه
وهاڵمدانهوهیان له الیهن دهسهاڵتهوه. كه تێیدا باس له ڕۆڵ��ی شۆڕشگێڕان ئهكات ,و ه مامهڵهی خراپی دهسهاڵت بهرامبهر ب ه هاواڵتییان و شۆڕشگێڕان. و ه ت�������هوهرهی دووهم���ی���ش���ی ,ب��اس ل�ه ڕاپ�هڕی��ن��ی پیترۆگراد و ,كهوتنی پاشایهتی دهك��ات .ك ه ئهویش كۆتایی دهسهاڵتی پادشا (نیكۆاڵی دووهم) ه, لهسهر تهختی دهسهاڵت دا .وه پاشان لێكۆڵهر ,دێته س �هر باسی گووتهی ك��ۆت��ای��ی ,ك �ه بریتی ی��ه ,ل �ه پوختهی باسهكهی و ,ئهو ڕووداو ه گرنگانهی, ك ه ڕۆڵییان گێڕاوه ,لهو شۆڕش ه دا. شیاووی باسه ,ئهم گووتهی كۆتاییه, ب��ۆخ��ۆی لێكۆڵینهوهیهكی زانستییه, كه ب ه سهرپهرشتی ,سهرپهرشتیاری نێوبراو ن��ووس��راوه ,و ه ن��ێ��ردراوه بۆ كۆنفڕانسێك ,ك ه ل ه زانكۆی حكومی كورسك بهستراوه ,و ه ئێستا ئامادهی ه بۆ چ��اپ .پاشان لێكۆڵهر ,پهراوێز و ژێدهرهكانی تۆمار كردووه .و ه دواتر كۆمهڵێك وێن ه و دۆكۆمێنتی ,ل ه شێوهی وێنه ب�ڵاو ك��ردۆت��هوه ,ك� ه ژم��ارهی��ان ( )20وێنه دهبێت .ك ه زیاتر گوزارشت له ب��ارودۆخ��ی ڕووس��ی��ا دهك���هن ,لهو ق��ۆن��اغ �ه م��ێ��ژووی��ی �هدا .دوات���ری���ش ل ه لیستی س �هرچ��اوهك��ان دا ,لێكۆڵهر, ن����اوی ت�����هواوی ئ���هو س��هرچ��اوان��هی تۆمار ك��ردووه ,ك ه ل ه لێكۆڵینهوهكهی دا ,س��وودی لێ بینیوو ه و ,ژمارهیان ( )62س�هرچ��اوهی�ه .شیاوی باسه ,چ له لیستی پهراوێز و ژێدهرهكان دا و, چ ل ه لیستی سهرچاوهكان دا ,ناوی ئهو لێكۆڵینهو ه زانستییانه نووسراوه, ك��ه ن���ووس���هر ب�ڵ�اوی���ان ك���ردۆت���هوه. و ه ت����هواوی ئ��هو س��هرچ��اوان��هی ,ك ه ل���هم ل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن �هوهی �هدا س�����وودی لێ وهرگ����ی����راوه ,ب��ه زم��ان��ی ڕووس��ی��ی �ه. چ��ون��ك��ی ل��ێ��ك��ۆڵ��ی��ن�هوهك�ه ,ب��ۆخ��ۆی ل ه ب���ارهی قۆناغێكی م��ێ��ژووی��ی وواڵت��ی ڕووسیایه ,بۆیه باشترین سهرچاو ه بۆ ئهم بابهته,ئهو سهرچاوانهیه ,ك ه ب ه زمانی ڕووسی نووسراون .ههرچهند ه لێكۆڵهر ,زۆر ههوڵی داوه ,سهرچاو ه به زمانی ك��وردی و ,عهرهبی بهكار بهێنێت ,بهاڵم دیار ه جێگهی ڕهزامهندی سهرپهرشتیارهكهی نهبووه .شیاوی ب��اس �ه ,ه��هر ل � ه پ��اش بهدهستهێنانی ماجستێرنامهكهی ,نێوبراوو له الیهن ڕاگرایهتی كۆلێجی مێژووهوه ,داوای لێكراو ه ك ه بگهڕێتهوه ,بۆ تهواوكردنی خوێندنی دكتۆراكهی.
HEMA
35
ههمهڕهنگ
ئهو میوانهی توێكڵهكانیان سودی ههی ه كامانهن؟
-1ت������وێ������ك������ڵ������ی پ������رت������هق������اڵ خواردنی توێكڵی پرتهقاڵ یارمهتی ك���هم���ك���ردن���هوهی ك��ۆل��ی��س��ت��رۆڵ��ی ل �هش دهدات ،ه �هروهه��ا مهترسی توشبوون ب ه گیرانی خوێنبهرهكانی دڵ كهمدهكاتهوه ،بههۆی بوونی رێژهیهكی زۆر پێكهاتهی ریشاڵی یارمهتی نههێشتنی قهبزی و غازاتی س��ك دهدات ب�هت��ای��ب�هت��ی ب��ۆ ئ�هو كهسانهی نهخۆشی كۆڵۆنیان ههیه. -2ت���������وێ���������ك���������ڵ���������ی ل����ی����م����ۆ توێكڵی لیمۆ سودێكی تهندروستی باشی ههیه ،رۆڵێكی سهرهكی ههی ه ل ه دهركردنی ژههری لهش دهبینێت و ل���هش ل���ه داخ������وران دهپ��ارێ��زێ��ت و دژی ن�هخ��ۆش��ی شێرپهنجهیه،
ه��هروهه��ا توێكڵی لیمۆ یارمهتی كهمكردنهوهی كۆلیسترۆڵی لهش دهدات و دڵ ل ه نهخۆشی دهپارێزێت. -3ت��������وێ��������ك��������ڵ��������ی ش������وت������ی توێكڵی شوتی یارمهتی چاالكردنی س��وران��ی خوێن دهدات ،ههروهها بهرزی پهستانی خوێن كهمدهكاتهو ه رای�����دهگ�����رێ�����ت ب���هی���هك���س���ان���ی. -4ت������وێ������ك������ڵ������ی ئ������هن������هن������اس خواردنی توێكڵی ئهنهناس سودی زۆری ه �هی � ه ب����هالَم م�هب�هس��ت ل���هم���ه ت��وێ��ك��ڵ��ی ن����اوهوهی���� ه ن��هك دهرهك���ی ،بههۆی ترشی ئۆمیگای 3ی��ارم �هت��ی ه �هرس��ك��ردن��ی گ��هد ه دهدات و خ��ێ��رای دهك���ات ،ب��ۆ ئهو ك��هس��ان��هی دهی���ان���هوێ���ت كێشیان
ونبوون :
ناسنامهیهكی پهروهردهی كهالر ب ه ناوی ( الوان ئهحمهد خدر) ون بووه ههر كهسێك دهیدۆزێتهوه پهیوهندی بهم ژماره تهلهفۆنهوه بكات 07708922484 36
HEMA
ژماره (2015 /12/13 : )3
داب��هزێ��ت س��ودێ��ك��ی ب��اش��ی ههیه. -5ت��������وێ��������ك��������ڵ��������ی ك�������ی�������وی: خ�������واردن�������ی ت���وێ���ك���ڵ���ی ك���ی���وی چ���ارهس���هرێ���ك���ی ب���اش���ه ب���ۆ ئ��هو كهسانهی توشی ههوكردن بوون ی���ان ت��وش��ی ح �هس��اس��ی �هت ب��وون ب���ۆ ئ�����هوهی دژی ب��وهس��ت��ێ��ت �هوه، ن��اه��ێ��ل��ێ��ی��ت زی���ات���ر گ��هش��ه ب��ك��ات. -6ت����������وێ����������ك����������ڵ����������ی م���������ۆز توێكڵی م��ۆز پێكهاتهیهكی باش ه بۆ ئهو كهسانهی توشی خهمۆكی دهب��ن ،چونك ه ئارامیان دهكاتهوه، ه����هرهه����ا پ����ارێ����زگ����اری ل���ه چ��او دهك��ات دژی دروستبوونی ئاوی سپی ،جگ ه لهوهی توێكڵی مۆز ددان سپی دهكاتهو ه و پاكی دهكاتهوه.
شمشاڵه غهمگينهك ه دیار ڕهشید قاميشێك ل ه بن تهروويهكى دوور ه دهس��ت��ى گ��وێ��ى چ���هم ,عهيامێك بوو دهستى كهسى پێنهگهيشتبوو بۆ سوتاندن ,ت��اك ب��ووب��وهو ه ل ه هاوبنج و دهس��ت�ه خوشكهكانى , هێند ه دهردهسهرى سهر ئهو ئاو و چهمهى ديبوو ووشك ههڵگهڕابوو ,چ����وار ك���ون ل��ه س���هر ت��ا پاينى دروس��ت ب��وو ب��وو ,ئ �هو ههميش ه ب �ه دهم شنه و ه���اژهى چ �هم �هو ه دهيفيكاندو ئ����اوازى ب��ۆ دار ژاڵ � ه
ك��ان��ى ئ �هو دهوروب�����هر ه دهژهن���د و گوڵ ه پهمهييهكانى دار ژالهكانيش بهدهم ئاوازهو ه به تاقهت سهمايان دهك��رد ,چ��ۆن ئ��اوازێ��ك ..ڕهس��هن و ب��ێ گ��هرد پ��ڕ ب� ه ق��وڕگ��ى شنهى ئاو ,ئهم ه بهزمى رۆژانهيان بوو . زۆرى پێ ناچێت راوچييهكى بهد ,پ��اش ئ �هوهى ب ه دهستى بهتاڵهو ه ملى حيز دهك���ات ب���هرهو م��اڵ ,ل ه ڕێگهدا گوێى لهم شايى و لۆغانهى قاميش و ژاڵهكان دهبێت ,پهنج ه ل ه سهر بهلهفيتكهى ساچمهزهنهكهى توند دهكات و ب ه كورپه كورپ بۆيان
دهچێته پێشهوه ,هيچ نێچيرێك بهدى ناكات ,خۆى قيت دهكاتهو ه و چهكهكهى دهك��ات�هو ه شان و ب ه ههردوو دهستى قاميش ه ژهنيارهك ه له بنجهكهى ههڵدهكهنێ ,ههر چى تهفرنجهى دهدات ,ل ه شمشاڵێكى ق���ودرهت���ى ئ �هچ��ێ ,,چ��هن��د ج��ارێ��ك ف��وو ب�ه گ���هروى ووشكيدا دهك��ات ,ب��ۆ ه �هرج��ارێ��ك و ب �ه ئ��اوازێ��ك شمشاڵ دهدات� ه قوڵپهى گريان ..... ئيدى لهو ڕۆژهب ه دواوه ئهم شمشاڵ ه جگ ه ل �ه ئ���اوازى گ��ري��ان ,ههموو ئاوازهكانى ترى بيردهچێتهو ه
خهیار تازهترین ڕێگا بۆ چارهسهركردنی سهرئێشه
ئهنجامهكانی نوێترین توێژینهوهی زانستی دهریان خستوو ه شهربهتی خ���هی���ار ب��اش��ت��ری��ن چ����ارهس����هر ه ب���ۆ ڕزگ����ارب����وون ل��� ه س �هرئ��ێ��ش �ه. ل��� ه ت���وێ���ژی���ن���هوهك��� ه ك��� ه ل���هالی���هن سهنتهری توێژنهوهی كالیفۆرناو ه
ئهنجامدراو ه خ��واردن��ی شهربهتی خ���هی���ار ك��� ه پ��ێ��ك��دێ��ت ل���ه گ��ی��راوی ئاوی یهك خهیار و یهك كهوچكی چ���ا ش��هك��ر ب��اش��ت��ری��ن چ���ارهس���هر ب���ۆ ڕزگ����ارب����وون ل��� ه س �هرئ��ێ��ش �ه. ل ه توێژینهوهكهدا ئهوهش خراوهت ه
ڕوو ل ه كاتی ههرست كردن ب ه ئازار پێویست ه ئهم شهربهت ه بخورێتهو ه و پاش نیو كاتژمێر ل ه خواردنهوهشی ب��� ه ت����هواوهت����ی ك��اری��گ��هری��هك��هی دهردهكهوێت. HEMA
37
رێكخراوی ژیان بۆ فریاكهوتن و گهشهپێدان
ZH.O.E.D 38 38
HEMA HEMA
ژماره (2015 /12/13 : )3
پرۆژهیهكی نیشتمانی ل ه خهڵكهو ه بۆ خهڵك 07701924409
07701368954
رێكخراوی ژیان بۆ فریاكهوتن و گهشهپێدان پهنایهك بۆ ب ێ نهوایان .. دهستێك بۆ بوژانهوهی ژیانی ههژاران
HEMA HEMA
39 39
دوا ستوونی
دەست پێشخەری شەفافیەت ک��ۆم��ەڵ��ێ��ک واڵت و ک��ۆم��پ��ان��ی��ا و رێ��ک��خ��راوەی کۆمەڵگەی م��ەدەن��ی جۆراوجۆر لە کۆنگرەی (النکاستر ه��اوس) لەساڵی 2003لە لەندەن ئامادەبوون کە لە الیەن حکومەتی شانشینی یەکگرتوو رێکخرابوو، ئ���ام���ادەب���وان ل���ەس���ەر ک��ۆم��ەڵ��ێ��ک پ��رەن��س��ی��پ رێ���ک���ەوت���ن ل���ە پ��ێ��ن��او شەفافیەتی زی��ات��ر ل��ە پ����ارەدان و ئیراداتەکانی کەرتی پیشەسازی وەدەرهێنراو. ئ��ەم بەڵگەنامەیە ل��ە دوات����ردا بە پ��رەن��س��ی��پ��ەک��ان��ی��دەس��ت��پ��ێ��ش��خ��ەری شەفافیەت ناسرا. بارەگای ئەم رێکخراوە ئێستا لە ئۆسلۆیە چەند واڵتێک پابەندن بەم رێکخراوە ,عێراقیش لە ساڵی 2010 بەڵێنی پابەند بوونی داوە . دەس��ت پێشخەری شەفافیەت بۆ وەدەرهێنان و کانزاکان بە تایبەتی نەوت و گاز سااڵنە ڕاپۆرتی خۆی باڵو دەکاتەوە و کە چاودێری داتاو ژمارەکانی فرۆشتن و دەرهێنان دەک���ات لە نێوان کۆمپانیاکان و حکومەت . م����اوەی چ��ەن��د س��اڵ��ێ��ک��ە ل��ەع��ێ��راق رێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنی دەس���ت پێشخەرێ شەفافیەتیان دامەزراندووە و حکومەتیش پابەندە بە بنەماکانی . ئ��ەوەی گرنگە باسی بکەم رۆڵی رێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنیە ل���ەب���واری ش��ەف��اف��ی��ەت ل��ەس��ام��ان��ە سروشتیەکان . لەم رۆژان��ەی راب��ردوو رێکخراوی 40
HEMA
ئاشتی و ئازادی لە هەولێر خولێکی راهێنانی ل��ەب��واری ن���ەوت و گاز کردوە بەنیازە لە ناوەڕاستی مانگی دوانزە کۆنفرانسی دەستپیشخەری شەفافیەت لە کوردستان ببەستێت . ئەمە بۆ یەکەم جارە لەکوردستان بەو شێوە کار لە سەر شەفافیەتی نەوت و گاز بکرێت . ئەمە هەنگاوێکی گرنگە بۆ ئەوەی چ����اودێ����ری وەزارەت��������ی س��ام��ان��ە سروشتیەکان بکرێت و ب��ەوردی ڕاپ���ۆرت���ەک���ان���ی ئ����ەو وەزارەت�������ە هەڵسەنگاندنی بۆ بکەن و بەراوردی بکەن بە ڕاپ��ۆرت��ی کۆمپانیاکان و کڕیارەکان . ه��ەرچ��ەن��دە ک��وردس��ت��ان خ���اوەن ق��ەوارەی��ەک��ی س��ەرب��ەخ��ۆی خۆی ن��ی��ە ن��ات��وان��ێ��ت ب���ەش���دارب���ێ���ت لە دەستپێشخەری شەفافیەتی جیهانی بەاڵم دەتوانێت لەرێگای عێراقەوە کاربکات. لەم هەنگاوە رۆڵی ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگای م��ەدەن��ی گرنگی خۆی ه��ەی��ە ب��ەڕاپ��ۆرت��ەک��ان��ی��ان دەت��وان��ن ژمارەکان بگۆڕن. دەس����ت پ��ێ��ش��خ��ەری ش��ەف��اف��ی��ەت کۆمەڵێک یاساو پێوەر و پرنسیبی خۆی هەیە بۆ کار کردن کە بایەخی تایبەتی لە ئاستی نیودەوڵەتی هەیە بۆ متمانە پێکردنی واڵتانی جیهان ئ��ام��ان��ج ل����ەم ک����ارە ش��ەف��اف��ی��ەت��ی زی��ات��ری ل��ە ب���واری ن���ەوت و گاز ک���ە ه���ەم خ��ەڵ��ک��ی ک���وردس���ت���ان و حزبە سیاسیەکان متمانەیان بە ڕاپۆرتەکان و ژمارەکان نیە بگرە
ژماره (2015 /12/13 : )3
دات��او نرخەکان هەمیشە گومانی پەرلەمانتار و سیاسیەکانی لەسەر بوو ،بەجۆرێک گرژی وئاڵۆزیەکانی هەرێمی کوردستان هۆکارەکانی دەس���ت ت��ێ��وەردان��ی ح��زب��ەک��ان��ە لە سامانی سروشتی . بەشێکی تری نەبوونی کۆمپانیای ن��ی��ش��ت��م��ان��ی ب��ۆ وەدەره���ێ���ن���ان و ف��رۆش��ت��ن و پ���ااڵوت���ن ک���ە زی��ات��ر کێشەکانی گ���ەورە ت��ر ک���ردووە ، ب��ۆ چ��ارەس��ەرک��ردن��ی ئ��ەم کێشانە دەستپێشخەری شەفافیەت دەتوانێت ه��ەن��گ��اوێ��ک��ی ج���دی ب��ن��ێ��ت ئ��ەگ��ەر حزب و حکومەت هەنگاو بنێن بۆ شەفافیەت لە وەدەهێنراوەکان .
جهالل هۆرێنی