Layla Aerts BELGISCHE BEELDEN
Foto’s met een doel Layla Aerts ging voor ons op zoek naar haar belangrijkste foto. “Idealiter zijn mijn foto’s commercieel genoeg om in een magazine te verschijnen en mooi genoeg om in een museum te hangen.”
Het is een beladen beeld, de in een zwarte chador gehulde vrouw die door de mistroostige Iraanse hoofdstad Teheran loopt met een kleurrijk muurschilderij op de achtergrond. Teheran is de plek waar fotografe Layla Aerts in de zomer van 2008 samen met haar vriend en een vriendin naartoe fietste. “Het was een fietstocht van in totaal 6.000 kilometer, van Halle (bij Brussel, red.) naar Teheran en terug. We zijn geen van alleen echte fietsers: in het begin haalden we maar veertig km per dag en op het einde honderd. Fietsen en fotograferen is niet zo’n bijzonder goede combinatie, zeker in die hitte. Je geraakt totaal vermoeid en dan moet je nog aan je foto’s beginnen. In Teheran hebben we de fietsen achtergelaten om per bus door Iran te reizen. Het verkeer was er te gevaarlijk en het was er echt te heet.” Waarom koos Layla voor deze foto? ‘Waar ik bij dit beeld van hou, is het contrast tussen de vrolijke kleuren op de achtergrond en de in het zwart geklede vrouw op de grauwe straat. Ik vind er achteraf ook een symboliek in terug die ik na de reis in een artikel verwoordde: dat mensen in Iran gedoemd zijn om in twee gescheiden werelden te leven. Aan de ene kant is er de publieke ruimte van de chadors, de vuile straten, de koude stilte, het fast food en veel te veel politie. Aan de andere kant is er de privé-ruimte waarin je van muziek, dans, alcohol en heerlijk traditioneel eten kunt genieten, waar je kunt aantrekken wat je wil en zeggen wat je denkt. Het zijn twee werelden die elkaar bestrijden en toch onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Een hypocriete toestand eigenlijk.”
Twee soorten Met een grove veralgemening zou je kunnen zeggen dat Layla Aerts twee soorten foto’s maakt: beelden waarbij de sfeer belangrijk is en mensen niet prominent in beeld aanwezig zijn of hoogstens zijdelings, en meer klassieke portretten. Deze foto behoort tot de eerste categorie. Hoe komt dat? “Het hangt van het onderwerp af”, zegt Aerts. “Bij sociale fotografie probeer ik oogcontact met de mensen te maken. Zeker als ik voor NGO’s werk is dat belangrijk, omdat je daardoor mensen betrekt en engageert. Een beeld als dit heeft iets surrealistisch, het zet je aan het denken over hoe iemand kijkt.” Hoe kwam deze foto tot stand? “Tegen mijn gewoonte in ben ik pal voor die muur gaan postvatten en wachten tot er iemand voorbij kwam. Ik doe dat niet vaak omdat je dan de kans loopt dat je foto’s allemaal een beetje hetzelfde worden. Met de mevrouw op deze foto heb ik achteraf even gepraat, ik vraag achteraf altijd of mensen het zien zitten om op de foto te staan. Het bleek een bijzonder mooie vrouw te zijn, die er zoals veel Iraniërs op uit is om het beeld dat wij hebben van Iran bij te stellen. De Iraniërs die ik ontmoet heb, zijn helemaal niet anti-Westers. Ze zijn goed op de hoogte van wat er in de wereld gebeurt. Ze zijn bijzonder vriendelijk, maar ze mogen niets. Iran is geen vrolijk land. Een deel van de generatie van deze vrouw, die enthousiast meeliep in de revolutie tegen de shah,
voelt zich schuldig tegenover hun kinderen, die de vrijheid nooit gekend hebben.”
Bloemekenswijk Layla Aerts gaat altijd op zoek naar gewone mensen, niet alleen tijdens haar reportages in Iran, Polen, Oekraïne, Turkije, Japan, China, Vietnam, Tunesië, Roemenië, Kosovo, Congo en Benin, maar ook in eigen land. Voor een reportage in de volkse Gentse Bloemekenswijk fotografeerde ze interieurs met een verhaal. Aerts drong ongehinderd binnen in de intimiteit van de mensen. De ene foto vormt een stilleven met zalf, zwachtels en een kunstgebit. Een andere toont een keurig, symmetrisch interieur, nog een andere een schoorsteen met een spaarvarkentje van het Vlaams Belang en een souvenir uit Ghana. Andere muren pronken met een of andere collectie, familieherinneringen of krabsporen van een overleden kat. Nog andere zijn gesierd met blootfoto’s of een kruisbeeld (en sommige zelfs met een combinatie van beide). “Het ging supervlot om bij de mensen binnen te geraken”, zegt Aerts. “Het is een bijzonder arme wijk. De foto’s worden daar ter plaatse tentoongesteld, wat ik erg belangrijk vind. Mijn werk heeft er een sociale functie: er heerst veel achterklap en racisme in de Bloemekenswijk, en door de mensen met elkaars interieur te confronteren, hopen we meer communicatie tussen de bewoners te krijgen.”
Bereik Layla Aerts genoot een artistieke foto-opleiding aan Hogeschool Sint-Lukas in Brussel. Voelt ze zich eerder fotograaf of kunstenaar? “Ik voel me vooral journalist en reiziger”, antwoordt ze. “Ik heb niet de ambitie om kustenaar te zijn: ik stel graag tentoon in musea, maar in de toekomst wil ik steeds meer in openbare ruimtes exposeren. Daar kan iedereen je werk zien. Ik wil iets bereiken met mijn foto’s. Idealiter zijn mijn foto’s commercieel genoeg om in een magazine te verschijnen, en mooi genoeg om in een museum te hangen.” JAN BOSTEELS
UIT HET GEHEUGEN - OVER WETEN EN VERGETEN TOT 2 MEI 2010, DI-VR 9-17 UUR, ZA-ZO 13-17 UUR €6,-/€4,-/€1,- (-26 JR), GRATIS (-12 JR) MUSEUM DR. GUISLAIN; JOZEF GUISLAINSTRAAT 43, GENT TEL: +32 (0) 9 - 2163595 INFO@MUSEUMDRGUISLAIN.BE WWW.MUSEUMDRGUISLAIN.BE WWW.LAYLAAERTS.BE
FOCUS 12 I DECEMBER 2009
19
BELGISCHE BEELDEN Layla Aerts
TEHERAN, IRAN, JULI 2008 (VOOR MO* MAGAZINE).
20
FOCUS 12 I DECEMBER 2009
HONDERD JAAR BLOEMEKENSWIJK, GENT (IN OPDRACHT VAN DE WIJK EN HET MUSEUM DR. GUISLAIN).
FOCUS 12 I DECEMBER 2009
21
BELGISCHE BEELDEN Layla Aerts
CURE SALÉE VAN DE PEUL-NOMADEN IN NIGER.
22
FOCUS 12 I DECEMBER 2009
ROMA-ZIGEUNER KINDEREN, ROEMENIË.
FOCUS 12 I DECEMBER 2009
23