Groene stroom in Vlaanderen by jan bosteels

ECONOMIE&FINANCIEN WEEKEND ZATERDAG/ZONDAG 13/14-DECEMBER-2008

STANDAARD.biz NIEUWS

ACHTERGROND

DE NIEUWE

UW GELD

stroomproducenten van België Blz. E8-E9

AUTO

WONEN

FORTISARREST slaat in als bom Blz. E3

INTERVIEW ERIC DE KEULENEER

‘Financiële crisis is het gevolg van corruptie’ Blz. E4-E6

WONEN TRANSITIESTAD

Gent bereidt zich voor op samenleving zonder olie Blz. E20-E21

AUTO MOTOREN

Crisis speelt in kaart van tweewielers Blz. E18-E19

Wie loodst uw vermogen door deze crisis heen ?

Uw vermogen vraagt om een persoonlijk antwoord. Contacteer ons via info@vanlanschot.be of www.vanlanschot.be Antwerpen I Brussel I Gent I Hasselt I Kortrijk I Lanaken I Turnhout

WWW.STANDAARD.BIZ

E8 ACHTERGROND

ZATERDAG 13, ZONDAG 14 DECEMBER 2008

DOSSIER

DE NIEUWE STROOMPRODUCENTEN Electrabel van zijn troon stoten? Dat zit er niet in, maar de kleinschalige elektriciteitsproductie her en der in ons land zit wel sterk in de lift. Dat komt doordat zelf groene

STROOM komt van alle kanten Zelf schone energie produceren behoort tegenwoordig tot de rendabelste investeringen. Hoe vergaat het bedrijven en particulieren die deze stap doen? En hoe reageert het stroomnet op de toenemende input van groene stroom? VA N O N Z E M E D E W E R K E R

JAN BOSTEELS KRUIBEKE Steeds

meer grote en kleine producenten zorgen voor een toename van groene stroom op het Vlaamse stroomnet. Chris Derde is een van de pioniers in Vlaanderen. Hij richtte met vrienden de coöperatieve vennootschap Wase Wind op, die de windturbines van Fortech medefinancierde. Wase Wind levert groene stroom aan de consumenten in het Waasland. De investering in windturbines van 7,5 miljoen euro (voornamelijk betaald met bankleningen) zou binnen tien jaar moeten zijn terugverdiend. ‘Het is zoals met iedere machine’, zegt Derde. ‘De precieze onderhoudskosten kennen we pas achteraf.’ Maar hij is optimistisch gestemd. De stroomproductie loopt volgens plan. ‘Het eerste jaar viel het rendement wat tegen doordat het minder waaide. Het kan gemiddeld tot 20% minder waaien in een jaar, weten we uit de statistieken. Het tweede jaar was het wat meer dan gepland, en voor het derde jaar zaten we op het gemiddelde.’ Afgelopen week waarschuwde de netbeheerder Eandis — niet voor het eerst — dat de toevloed van groene stroom op termijn de stabiliteit van het stroomnetwerk in gevaar brengt. Chris Derde relativeert dat. ‘Bij ons in Melsele en Kruibeke is er voldoende capaciteit. We gaan binnenkort zelfs naar 10 MW in plaats van de huidi-

ge 6 MW. De netbeheerder geeft af en toe een signaal om de stijgende nettarieven te verantwoorden. Eandis heeft veel kosten en beperkte middelen, het is dan gemakkelijk om op de nieuwe decentrale eenheden te schieten. De netbeheerder staat voor de uitdaging om een net van de toekomst uit te bouwen waarin de stroom in twee richtingen kan vloeien. Eandis is trouwens wettelijk verplicht om producenten van hernieuwbare stroom aan te sluiten, wat het ook mag kosten.’ ‘Wij hebben het beste netwerk ter wereld’, zegt woordvoerder Simon Van Wijmeersch van Eandis. ‘En dat willen we graag zo houden. In Vlaanderen zitten we gemiddeld minder dan 25 minuten per jaar zonder stroom en daarmee scoren we heel goed. De jongste maanden zien we een sterke toename van decentrale productie. We krijgen 800 aanvragen per maand binnen voor de aansluiting van zonnepanelen, terwijl er momenteel zo’n 11.000 installaties actief zijn. We slagen er altijd in om die stroom op het net te zetten, er zijn nog geen grote structurele problemen. We zien bovendien een toename van warmtekrachtcentrales, windturbines en biogasinstallaties, dankzij de stimuli van de overheid. Op zich is dat een goede zaak. Maar onze netten zijn momenteel geconcipieerd volgens het watervalprincipe: we brengen de elektriciteit stroomafwaarts tot bij de klant. Het is duidelijk dat we in de toekomst moeten evolueren

naar een bidirectioneel, slim netwerk.’ De vraag is wie dat zal betalen. Eandis berekende dat het dit jaar 15 miljoen euro uitgaf alleen aan netaanpassingen om decentrale stroomproductie aan te sluiten, kosten die worden doorgerekend aan de grote en kleine consumenten. Ingenieur Karel Derveaux van Ecopower heeft zich verdiept in de werking van decentrale netwerken. ‘Het Belgische stroomnet is

Decentrale stroomproductie maakt aanpassing aan netwerk noodzakelijk van hoge kwaliteit en wordt door zeer capabele mensen gerund. Nu al zeggen dat het net de input van groene stroom niet aankan, is prematuur. Maar er zijn op termijn wel aanpassingen in de netwerkstructuur nodig. In de voorbije vijftig jaar is het stroomnet uitgebouwd met de kerncentrales als de spin in het web. Naar buiten toe worden de vertakkingen van het web steeds dunner. Als op de uiteinden van het web veel stroom wordt toegevoegd, is het net plaat-

selijk niet sterk genoeg.’ Die plaatselijke versterking van het net kan worden opgenomen in de investeringen die hoe dan ook noodzakelijk zijn, legt Derveaux uit. ‘Kernenergie heeft haar beste tijd gehad. Nu moet energie geproduceerd worden waar en wanneer ze nodig is. De grootste energie-efficiëntie wordt bereikt als stroom zo dicht mogelijk bij de verbruiker wordt opgewekt. Dan is er geen verlies en veroorzaak je geen congestie op het net.’ En de groenestroomproducenten, zij produceerden voort. De witloofproducent Johan Magnus in Merchtem rustte eind vorig jaar de daken van twee grote loodsen uit met zonnepanelen. ‘Ons stroomverbruik ligt erg hoog’; zegt hij. We hebben grote koelinstallaties en gebruiken stroom om het witloof te forceren. Wij verbruiken zo’n 450.000 kW per jaar.’ Met zijn installatie dekt Magnus ongeveer 20% van zijn verbruik. De keuze voor groenestroomproductie was weloverwogen. ‘Het is een interessante investering. Op twaalf jaar zou de installatie zichzelf moeten terugverdienen. De groenestroomcertificaten zijn voor twintig jaar gegarandeerd. Op de panelen zelf heb ik 25 jaar garantie, de fabrikant belooft dat ze niet meer dan 1% rendement verliezen per jaar. Er is ook geen onderhoudswerk aan de panelen en de zon schijnt elk jaar ongeveer even veel.’ Johan Magnus overwoog eerder om (goedkopere) windenergie op te wekken, maar durfde geen vergunning aan te vragen. ‘Windenergie is veel interessanter, ons bedrijf is hoog gelegen en niets houdt de wind tegen. Maar we liggen in een waardevol agrarisch gebied en ik kan me voorstellen dat er tegenkanting zou komen tegen het plaatsen van een windturbine.’ Voor wie zelf geen geld wil of kan investeren in zonnepanelen, is er ook een oplossing: het leasen van het dak. De cvba BeauVent, gegroeid uit een groep West-Vlaamse huismannen die samen groene stroom wilden produceren, heeft twee windturbines van 800 kW in bedrijf. De initiatiefnemers moedigen hun vennoten aan om hun energieverbruik te reduceren, hun huizen te isoleren en indien mogelijk voor zonnestroom te opteren. De zonnepanelen worden enkel geplaatst bij mensen die niet overdreven veel stroom gebruiken, legt Niko Deprez uit. ‘Mensen weten vaak niet eens hoeveel ze verbruiken.’ Wie zonnepanelen op zijn dak laat installeren door BeauVent, krijgt voor twintig jaar een lage vaste stroomprijs. Na twintig jaar word je zelf eigenaar van de panelen op je dak. Wat tegenviel, was dat

WWW.STANDAARD.BIZ

ACHTERGROND E9

ZATERDAG 13, ZONDAG 14 DECEMBER 2008

VAN BELGIE stroom maken vooral dankzij royale subsidiëring een heel rendabele investering geworden is. Kmo’s en particulieren zijn de nieuwe stroomproducenten van ons land aan het

worden. Die omschakeling verloopt niet altijd altijd even vlot. Er wordt zelfs gewaarschuwd dat het stroomnet in gevaar komt.

Vijf stroomboeren ●

WASE WIND / FORTECH Wie? Groepje mannen uit het Waasland, later uitgegroeid tot een coöperatieve met 800 gezinnen. Wanneer? Project begonnen in 2000, sinds half 2005 operationeel. Wat? Drie windturbines in bedrijf langs de E17 in Kruibeke, twee nieuwe in aanbouw in Beveren. Vermogen: 2 Megawatt per turbine, 3.850.000 kWh per turbine per jaar. Investering: 7,5 miljoen euro voor de eerste drie turbines samen. Subsidie: 15% op de investering voor de eerste turbines, 2% voor de bijkomende (Fortech). Wase Wind ontvangt geen subsidies. Terugverdientijd: tien jaar.

- ONLINE www.fortech.be www.wasewind.be ●

WITLOOFTELER JOHAN MAGNUS Wie? Een landbouwbedrijf uit Merchtem. Wanneer? Sinds eind 2007 operationeel. Wat? 670 m2 fotovoltaïsche zonnepanelen op de zuidelijk gerichte daken van twee loodsen. Vermogen: 93 kW piek, 80.000 kWh op jaarbasis Investering: circa 4.500 euro per kW piek. Subsidie: Rentetussenkomst van de staat voor landbouwbedrijven: 30%. Terugverdientijd: twaalf jaar. ●

BEAUVENT Wie? Een cvba opgericht door een aantal milieubewuste huismannen. Wanneer? Operationeel sinds 2000. Wat? Produceren groene stroom voor 1400 gezinnen met twee windturbines en (weldra) via 90 PV-installaties. Vermogen: 4 miljoen kWh (wind) en 475.000 kWh (zon) per jaar. Investering: 1,9 miljoen euro voor de windturbines, 300.000 euro voor de zonnepanelen. Terugverdientijd: tien jaar voor de windturbines, twintig voor de zonnepanelen.

- ONLINE www.beauvent.be ●

BeauVent 75.000 euro aan subsidie aan zijn neus voorbij zag gaan, omdat het systeem van de ecologiepremies met terugwerkende kracht werd gewijzigd, een klacht die je wel vaker hoort bij groenestroomproducenten. ‘Wij vragen al jaren stabiliteit’, zegt Deprez. ‘Onzekerheid over premies en wispelturigheid van de overheid bevorderen het investeringsklimaat niet.’ De toekomst is aan de kleinschaligheid, vindt de stroomproducent Ecopower, die in Eeklo een proefproject heeft lopen met decentrale warmtekrachtkoppeling (wkk), de gecombineerde productie van warmte en energie. De kleine centrale draait op koolzaadolie en levert energie en warmte voor een technische ruimte van de gemeente en de kringloopwinkel. ‘Het ethisch aspect van biomassa

ligt moeilijk’, zegt Jim Williame. ‘Maar net daarom moeten we erover nadenken. In Eeklo vinden we dat het plaatje klopt. Om te beginnen moet biomassa maximaal gebruikt worden, ook de warmte die vrijkomt bij verbranding. De afstanden waarover biomassa wordt getransporteerd, moeten zo klein mogelijk zijn. Biomassa voor stroomproductie mag niet in concurrentie treden met voedselproductie of leiden tot het kappen van oerbossen, zoals voor palmolie gebeurt.’ Het koolzaad in Eeklo wordt geteeld door boeren uit de buurt en zal in de toekomst geperst worden via een mobiele pers, om transport te vermijden. Wat overblijft, wordt ter plaatse gebruikt als veevoer. ‘We hebben de installatie bewust klein gehouden, maar we zien grote mogelijkheden voor de toe-

komst,’ zegt Williame. ‘Het is een goed kopieerbaar systeem. Er zijn weinig of geen problemen om een vergunning te krijgen. Je zou zo’n centrale bij elk zwembad, ziekenhuis of rusthuis kunnen gebruiken.’ In Brecht bij Antwerpen bouwde Igean een vergistingsinstallatie waarin al het ingezameld GFT+ (GFT, luiers en composteerbaar papier) uit het arrondissement Antwerpen wordt omgezet in compost, biogas en loosbaar water. Het biogas drijft vier biogasmotoren aan die de compostfabriek van stroom en warmte voorzien en daarnaast groene stroom leveren aan 3.200 gezinnen. Het is een perfecte groene kringloop. ‘De installatie rendeert optimaal via de inzameling van GFT+ in de gemeenten’, zegt woordvoerder Wouter Meersmans. ‘Er is geen

ECOPOWER EEKLO Wie? De groenste van de groenestroomproducenten, een coöperatieve die projecten met hernieuwbare energie en rationeel energiegebruik financiert. Wanneer? In testfase sinds 2007. Wat? Kleinschalige warmtekrachtcentrale op biomassa (koolzaadolie). Vermogen: 250 kW elektriciteit, 275 kW warmte. Investering: 300.000 euro. Subsidie: Europese subsidie voor regionale ontwikkeling. Terugverdientijd: tien jaar.

●

IGEAN Wie? De intergemeentelijke afvalverwerker waarvan alle 30 steden en gemeenten van het arrondissement Antwerpen lid zijn. Wanneer? Gestart in 1992, tweede en grotere installatie operationeel sinds juli 2000. Wat? Vergistingsinstallatie gekoppeld aan vier biogasmotoren. Vermogen: 11.320 MWh per jaar. Investering: 25 miljoen euro. Subsidie: 30% betaald door Ovam.

geurhinder omdat het een anaeroob proces is dat zich volledig in de productietoren afspeelt.’ De geproduceerde compost wordt gratis ter beschikking gesteld aan de aangesloten gemeentediensten en

voor vijf euro per m3 aan particulieren verkocht. De rest komt voor 2,5 euro per ton bij land- en tuinbouwers terecht, die er hun groenten op kunnen kweken die later GFT-afval zullen opleveren.