Sprawozdanie 2007 by Joanna Jarco

sprawozdanie za rok 2007

W przekonaniu, że wartości historyczne i kulturowe stworzone przez Polaków na ziemiach zachodnich po okresie wielkich cierpień i zniszczeń II wojny światowej miały ogromne znaczenie w historii Polski, kontynuowały najlepsze tradycje Rzeczpospolitej i wywarły istotny wpływ na przezwyciężenie podziału Europy... Z wiarą, że wartości te wciąż mają aktualną moc i znaczenie edukacyjne w zbliżeniu się narodów Europy i kształtowaniu sprawiedliwego ładu międzynarodowego… … tworzy się Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”

ze Statutu Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”

wstęp Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” to państwowa instytucja kultury, która powstała 11 marca 2007 roku. Jej celem, zgodnie z zapisami statutu, jest upowszechnianie znajomości powojennej historii i dziedzictwa kulturowego stworzonego przez Polaków po II wojnie światowej na ziemiach zachodnich, prowadzenie działalności edukacyjnej służącej szacunkowi dla prawdy historycznej oraz promowanie polskiego dziedzictwa narodowego jako ważnego elementu europejskiego dziedzictwa kulturowego.

Cele te realizowane są między innymi poprzez inicjowanie, prowadzenie i wspieranie projektów badawczych, edukacyjnych, szkoleniowych i kulturalnych; zbieranie, opracowywanie oraz prezentowanie dokumentów, pamiątek oraz świadectw dziedzictwa historycznego, materialnego, duchowego i kulturowego; animowanie refleksji i debaty publicznej; budowanie stałych i czasowych programów wystawienniczych oraz prowadzenie akcji promocyjnych, społecznych i informacyjnych. W przyszłości planuje się także prowadzenie działalności wydawniczej. Ośrodek podjął się również misji stworzenia Muzeum Ziem Zachodnich – nowoczesnej placówki muzealnej prezentującej historię tych terenów przy użyciu nowoczesnych rozwiązań. Placówka ta ma pełnić rolę miejsca, w którym oprócz zdobycia rzetelnej wiedzy historycznej, odbiorca ciekawie i miło spędzi swój czas. Nauka poprzez zabawę, zabawa niosąca naukę – to najogólniejszy zarys pomysłu na stworzenie Muzeum Ziem Zachodnich. Ekspozycje, projekcje multimedialne, kino na świeżym powietrzu, animacja projektów kulturalnych i naukowych – to tylko kilka z atrakcji mających urozmaicać ofertę muzeum.

W związku z projektem budowy Muzeum Ziem Zachodnich Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego 24 września br. zawarł z miastem Wrocław umowę w sprawie prowadzenia Ośrodka jako wspólnej instytucji kultury. Zawarta umowa wprowadziła nowy status prawny placówki – Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” stał się odtąd instytucją współprowadzoną przez dwóch organizatorów, pozostając jednocześnie w rejestrze państwowych instytucji kultury prowadzonym przez Ministra. Umowa pozwala na zapewnienie dodatkowego finansowania działalności Ośrodka ze strony Wrocławia oraz, co najważniejsze, otwiera drogę do przekazania przez miasto budynku i terenu inwestycji przyszłego Muzeum Ziem Zachodnich. Równocześnie projekt budowy muzeum został wpisany na podstawie decyzji rządowej na listę indykatywną Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. W ten sposób podpisanie umowy otworzyło realną możliwość wybudowania w ciągu kilku lat Muzeum Ziem Zachodnich.

Przedkładane sprawozdanie z działalności Ośrodka w 2007 roku obejmuje najważniejsze zrealizowane projekty oraz opis procesów związanych z organizacją instytucji i jej zarządzaniem w pierwszym okresie działalności.

podstawowe informacje o instytucji

Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” jest instytucją kultury wpisaną do Rejestru Instytucji Kultury prowadzonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w księdze rejestrowej RNIK 78/07. Od września Ośrodek jest prowadzony wspólnie przez Ministra i gminę Wrocław. Umowa w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” została między nimi zawarta 24 września 2007 r. Statut Ośrodka wprowadza Zarządzenie nr 6 Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 9 marca 2007 r. w sprawie utworzenia i nadania statutu państwowej instytucji kultury Ośrodkowi „Pamięć i Przyszłość”. Statut został zmieniony zarządzeniem Nr 32 Ministra z dnia 28 września wydanym na podstawie postanowień wspomnianej umowy. Siedziba Ośrodka mieści się we Wrocławiu. Stan zatrudnienia na koniec 2007 roku wynosi 14 pracowników. Budżet Ośrodka w 2007 roku po zmianach wynosił 3 580 000 PLN. W kolejnych latach budżet Ośrodka ma być kształtowany w oparciu o postanowienia umowy pomiędzy Ministrem a Miastem. W planie na 2008 rok przewiduje się min. 5 000 000 PLN.

muzeum ziem zachodnich – strategiczny projekt ośrodka opis projektu Najważniejszym projektem służącym realizacji misji Ośrodka jest realizacja we Wrocławiu Muzeum Ziem Zachodnich. Inwestycja ma być zlokalizowana we Wrocławiu przy ul. Księcia Witolda w odrestaurowanym w tym celu zabytkowym obiekcie – starej piekarni wybudowanej na przełomie XIX i XX wieku. Muzeum ma powstać do 2013 roku, możliwa jest jednak jego szybsza realizacja. Muzeum Ziem Zachodnich ma być miejscem, gdzie w nowoczesnych formach prezentowana będzie najnowsza historia zachodnich regionów Polski. Muzeum będzie operowało nowoczesnymi technikami, multimediami, będzie miało charakter narracyjny i przedstawiało ofertę kierowaną do szerokiej publiczności. Będzie to równocześnie miejsce rozmaitych wydarzeń kulturalnych, edukacyjnych i społecznych. Szczegółowy zakres ekspozycji zostanie określony w trakcie prac przygotowawczych. Ogólne założenia Muzeum są wyszczególnione w załączniku do sprawozdania. Wypada zaznaczyć, że program ekspozycyjny powinien być skonstruowany po przeprowadzeniu debaty społecznej.

ński

zcza

ies ost M

giełły

Żiż

cia

stow a

lda

wic

Wi to

o aszk

Ks ię

Władysława Ja

a an

azM dram Zyn

Dmowskiego

ńsk

cza

sz Mie

zadania zrealizowane w 2007 roku: Zostały stworzone założenia koncepcyjne Muzeum Ziem Zachodnich. Projekt został wpisany na listę indykatywną Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Oznacza to, że środki europejskie będą mogły być przekazane pod warunkiem zrealizowania prac przygotowawczych w terminach i na zasadach określonych w preumowie zawartej przez beneficjenta z Instytucją Pośredniczącą. Wybrano lokalizację inwestycji. Ośrodek zorganizował kadrę do obsługi inwestycji oraz pozyskał zbiór dokumentów i wiedzę niezbędną do planowania i realizacji tego przedsięwzięcia. W wyniku umowy zawartej 24 września 2007 r. pomiędzy Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego a gminą Wrocław w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”, budynek wraz z terenem inwestycji będzie przekazany Ośrodkowi – wszczęto postępowanie w tej sprawie. Przeprowadzono wpis do rejestru zabytków budynku, który będzie przedmiotem inwestycji. Był to wymóg konieczny do podpisania preumowy na środki europejskie. Przygotowano harmonogram prac związanych z inwestycją. Wynegocjowano i podpisano z Instytucją Pośredniczącą preumowę na środki przyznane w ramach POIiŚ. Preumowa określa podstawowe założenia i sposób prowadzenia prac przygotowawczych inwestycji do momentu złożenia wniosku i wypłaty środków wspólnotowych. Przystąpiono do realizacji programu funkcjonalno-użytkowego Muzeum. Równocześnie rozpoczęto prace nad regulaminem konkursu architektonicznego. Przystąpiono do sporządzania wybranych elementów studium wykonalności inwestycji. Sporządzono program kulturowy Muzeum Ziem Zachodnich oraz analizę działalności podobnych placówek na świecie. Zrealizowano cykl podróży studyjnych do kilku nowoczesnych muzeów w Europie w celu zapoznania się z rozwiązaniami tam funkcjonującymi i pozyskania doświadczeń.

podróżująca wystawa opis projektu: „Pociąg do historii” to projekt pierwszej w Polsce wystawy multimedialnej ulokowanej w wagonach historycznego składu kolejowego ciągniętego przez zabytkową lokomotywę parową (parowóz Ok1-359 z 1918 r.). Celem ekspozycji jest prezentacja „kamieni milowych” w powojennych losach ziem zachodnich. Historyczny i kulturowy dorobek społeczności tych terenów ukazany został za pomocą nowoczesnych i ciekawych form, jak np. prezentacje multimedialne, gra komputerowa, quiz, zabytkowe eksponaty, kopie autentycznych dokumentów, prasy i plakatów z danego okresu itp. Skład pociągu stanowi pięć wagonów ekspozycyjnych, wagon – punkt zbierania świadectw i pamiątek oraz dwa wagony techniczne. Szczegółowy opis składu znajduje się w załączniku do sprawozdania. Pociąg przyjeżdża do wybranych miejscowości na okres kilku dni. Podczas tego postoju wystawa jest otwarta dla zwiedzających, którzy mogą również uczestniczyć w towarzyszącym jej programie edukacyjnym i kulturalnym (np. lekcje „żywej historii” dla szkół, pokazy filmów, wieczory wspomnień dla okolicznej ludności). Do specjalnie przystosowanego wagonu można również przynosić i skanować własne pamiątki (zdjęcia, dokumenty itp.), które następnie trafią do archiwum Ośrodka. W 2007 roku zorganizowanie wystawy było priorytetem działalności Ośrodka. Wystawę przygotowano w okresie od kwietnia do października, a na przełomie października i listopada zorganizowano jej pilotażową edycję obejmującą pokaz na czterech stacjach. W 2008 roku planuje się przeprowadzić co najmniej 20 takich pokazów.

zadania zrealizowane w 2007 roku: I. przygotowania wystawy

[kwiecień – październik 2007] Zaprojektowano programową, wizualną, komunikacyjno-graficzną i wizerunkową koncepcję wystawy, oraz system wdrożenia projektu i zarządzania nim. Przeprowadzono konsultacje historyczne i sformułowano ostateczny program ekspozycyjny. Uzyskano patronat Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podpisano umowę z głównym partnerem wystawy – PKP Cargo SA. Dzięki tej umowie pozyskano nieodpłatnie do celów zorganizowania wystawy wagony kolejowe wraz z możliwością ich przystosowania.

Uzyskano patronat medialny ze strony Telewizji Polskiej – Oddział we Wrocławiu oraz Polskiego Radia Wrocław.

Pozyskano materiały zdjęciowe i dokumenty do celów ekspozycyjnych. W ramach realizacji tego zadania nawiązano współpracę z wieloma instytucjami oraz osobami prywatnymi.

Przygotowano szereg konferencji prasowych i wydarzeń promujących wystawę. Efekty przeprowadzonej promocji znajdują odzwierciedlenie w relacjach prasowych, z których najważniejsze znalazły się w załączniku do sprawozdania. W ramach promocji wystawy opublikowano reklamy w prasie lokalnej i dodatkach lokalnych do gazet ogólnopolskich („Dziennik”, „Fakt”). Przeprowadzono także akcje promocyjne w miejscowościach, do których dotarła wystawa (plakaty, ulotki, spotkania z przedstawicielami społeczności zapowiadające przyjazd wystawy). [DSC _ 3031] Konferencja prasowa zapowiadająca otwarcie wystawy „Pociąg do historii”. Na podstawie wypracowanych koncepcji stworzono i wdrożono nowoczesny, multimedialny system prezentacji informacji historycznej z wykorzystaniem filmu, pokazu slajdów, dźwięków i muzyki z różnych okresów historycznych, gry i quizu komputerowego. Zlecono produkcję sześciu krótkich filmów o Świadkach Historii. Przedstawiają one ważne aspekty historii ziem zachodnich widziane oczami konkretnych bohaterów. Dodatkowo po zakończeniu edycji pilotażowej, z uwagi na wysokie zainteresowanie publiczności filmami, zlecono wykonanie następnych trzech produkcji. Wykonano ponadto efekty dźwiękowe oraz gry komputerowe. Zorganizowano infrastrukturę wystawy (przystosowanie wagonów kolejowych do celów ekspozycyjnych). Wagony zostały wyposażone w specjalne trapy wejściowe (przystosowane także do podjazdu wózków). W środku wykonano specjalne izolacje, wyłożono sufity, podłogi i ściany odpowiednimi materiałami, zaprojektowano i położono sieć elektryczną, zabezpieczono rezerwowe źródła zasilania (agregaty), zainstalowano systemy alarmowe. Wykonano prezentery filmowe z ekranami dotykowymi, system nagłośnieniowy do efektów dźwiękowych, system oświetleniowy, prezentery z grami i quizami.

Zgromadzono i zaaranżowano scenografię wystawy, w skład której wchodzą eksponaty z kilkudziesięciu ostatnich lat, tablice ekspozycyjne i sprzęt multimedialny. Przygotowano i wdrożono program kulturalno-edukacyjny towarzyszący wystawie: Przygotowano przenośne kino (ekran, projektor) oraz niezbędną infrastrukturę. Pozyskano prawa do emisji kilku filmów, które były przedmiotem prezentacji „Kina Pociąg” („Sami swoi”, „Nie ma mocnych”, „Nikt nie woła”, „Kronika wrocławskiej powodzi”). Prezentacje „Kina Pociąg” odbyły się w Malczycach i Wałbrzychu. Zaproponowano lokalnym domom kultury i stowarzyszeniom możliwość współpracy przy zorganizowaniu projektów okołowystawowych aktywizujących społeczność i zachęcających do zainteresowania historią własnej miejscowości. W ten sposób uruchomiono kilka projektów (Malczyce, Wałbrzych) angażujących wiele osób na miejscu. Zorganizowano specjalne zajęcia edukacyjne dla dzieci. Zajęcia obejmowały warsztaty artystyczne (np. malowanie dużoformatowego obrazu, układanie suchych bukietów, rzeźbienie w dyniach) oraz rozmaite konkursy o tematyce związanej z wystawą. W ramach zajęć dostępna była czytelnia z książkami i komiksami historycznymi. Dla uczestniczących w zajęciach grup szkolnych dostępny był gorący posiłek i napoje. Zajęcia edukacyjne cieszyły się wielkim powodzeniem i wysokimi ocenami ze strony opiekunów grup. Były przeprowadzone w Malczycach, Jelczu-Laskowicach i Wałbrzychu.

Przygotowano i wydano publikacje towarzyszące wystawie: • Przewodnik „Pociąg do historii”, w którym przedstawiono historię ziem zachodnich od 1939 r. do 2007 r. Otrzymał go każdy zwiedzający. Jest to bogato ilustrowana publikacja o 112 stronach i nakładzie 10 000 egz. (w 2007 r.);

Zorganizowano podczas każdego postoju pociągu program specjalnych pokazów wystawy dla szkół (tzw. lekcje żywej historii). Zorganizowano wagon – punkt zbierania świadectw i pamiątek. Wyposażony został w komputery, dyktafony oraz skaner. Przeszkolono obsługę, która przeprowadzała wywiady z zainteresowanymi świadkami historii, nagrywała na dyktafony i służyła zwiedzającym swą wiedzą i pomocą .

• Książeczkę dla dzieci z kolorowankami, zagadkami i różnego rodzaju zadaniami, której tematem są ważne wydarzenia historyczne z ostatnich 55 lat z historii Polski i ziem zachodnich. (16 stron, 3.500 egz.); • Materiały promocyjne: kilkadziesiąt wersji kartek pocztowych „Pociąg do historii” ze zdjęciami z różnych wydarzeń historycznych; serię ulotek i plakatów zapraszających na wystawę; serię plakatów zapraszających na seanse „Kina Pociąg”; • Album z podróży wystawy „Pociąg do historii”.

II. pilotażowy kurs podróżującej wystawy W roku 2007 pociąg wyruszył w pilotażowy kurs do trzech miejscowości: Malczyc, Jelcza-Laskowic oraz Wałbrzycha. Tegoroczna edycja została zakończona pokazem pociągu na Dworcu Głównym we Wrocławiu.

W dniach 27–31 października wystawa odwiedziła Malczyce; w ciągu pięciu dni zwiedziło ją około 4 000 osób, z czego 1 500 osób to dzieci z okolicznych szkół gminnych i powiatowych. Oprócz uroczystego sobotniego otwarcia, w którym uczestniczyli przedstawiciele lokalnych władz, w niedzielę na dworcu PKP odbył się festyn z udziałem 12 regionalnych zespołów. Frekwencja podczas pokazów „Kina Pociąg” każdego dnia wynosiła ponad 60 osób. Wystawa była czynna w sobotę i niedzielę w godzinach 9.00–21.00, w poniedziałek i wtorek w godzinach 8.00–21.00, a w środę w godzinach 8.00–14.00, o 16.00 pociąg wyjechał z Malczyc. W dniach 3–7 listopada „Pociąg do historii” został zaprezentowany w Jelczu-Laskowicach; w ciągu pięciu dni zwiedziło go 3 000 osób, w tym 1 700 osób to dzieci z okolicznych szkół. Odbył się także pokaz filmów. Wystawa w sobotę i niedzielę była czynna w godzinach 9.00–21.00, a w poniedziałek i wtorek w godzinach 8.00–21.00. W środę zamknięto wystawę o godzinie 14.00, a pociąg odjechał o 16.00.

W dniach 11–14 listopada wystawa była otwarta dla zwiedzających w Wałbrzychu; frekwencja wynosiła 2 000 osób, w tym 1 000 to uczniowie okolicznych szkół. Niższa frekwencja w tym przypadku wynikała z ciężkich warunków pogodowych – w Wałbrzychu spadło 15 cm śniegu. Wystawę można było zwiedzać w godzinach 8.00–20.00. W dniach 28–29 listopada 2007 r. wystawa dostępna była dla wrocławskich zwiedzających. Na uroczystość otwarcia przybyło kilkadziesiąt osób, a podczas 2 dni ekspozycję zobaczyło około 1500 zwiedzających. Wystawa otwarta była w godzinach 12.00-19.00.

opis projektu:

zadania zrealizowane w 2007 roku:

Podstawowym zadaniem Ośrodka jest gromadzenie tzw. świadectw historycznych. Ośrodek ma na celu dotarcie do jak największej liczby osób, które były świadkami lub uczestniczyły w historycznych momentach ostatnich dziesięcioleci, i uzyskanie od nich relacji na temat tych wydarzeń. W obrębie zainteresowań Ośrodka znajdują się zarówno wspomnienia osób, które przybyły na ziemie zachodnie po 1945 roku, brały udział w odbudowie nowych terenów, mieszkały pod jednym dachem z rodzinami niemieckimi, jak i tych, które doświadczyły represji komunistycznych, brały udział w działalności „Solidarności” na terenach ziem zachodnich czy też uczestniczyły w spotkaniach z wielkimi postaciami. Zbieranie relacji odbywa się: bezpośrednio w siedzibie Ośrodka; przy pomocy współpracujących wolontariuszy, którzy odwiedzają świadków; poprzez akcję mailingową (w skutek której chętni świadkowie przysyłają samodzielnie spisane świadectwa) oraz pośrednio, poprzez organizację konkursu dla szkół ponadpodstawowych.

• Przeprowadzono rekrutację wolontariuszy, w czasie której od czerwca do lipca odbyły się cztery szkolenia dla grupy 30 osób (w tym również wyjazdowe). Na podstawie szkoleń wyselekcjonowano współpracujących z Ośrodkiem wolontariuszy z Wrocławia, Karpacza, Szczecina, Koszalina oraz Jeleniej Góry. • Nawiązano kontakt ze Związkami Harcerstwa Rzeczypospolitej w Szczecnie, Koszalinie i Wrocławiu oraz ze Związkiem Harcerstwa Polskiego w Gorzowie Wielkopolskim w celu rozpropagowania idei programu zbierania świadectw i pozyskania kolejnych wolontariuszy. • Przeprowadzono akcje mailingową, podczas której do 500 tysięcy losowo wybranych gospodarstw domowych na Dolnym Śląsku wysłano listy przedstawiające działalność instytucji i zachęcające do zgłaszania się do Ośrodka chętnych świadków historii i wolontariuszy.

• W wyniku programu, akcji mailingowej, akcji zbierania świadectw w czasie trwania wystawy „Pociąg do historii” oraz promocji mającej na celu rozpowszechnienie informacji na temat prowadzonych przez Ośrodek programów przy pomocy wolontariuszy i w wyniku pracy Ośrodka przeprowadzonych zostało ponad 90 wywiadów i stworzono bazę 35 świadków czekających na udzielnie wywiadu. Drogą pocztową otrzymano około 40 świadectw. • Nawiązano owocne rozmowy w sprawie przekazania przez wrocławski oddział Związku Sybiraków części swego archiwum na rzecz Ośrodka, w wyniku których zbiory Ośrodka wzbogacone zostały o wartościowe wspomnienia członków Związku Sybiraków.

program świadkowie historii

• Biblioteki (50 egzemplarzy periodyków i książek) • Dokumentali (ok. 225 jednostek archiwalnych – różnego typu dokumenty pozyskane od świadków, ok. 200 dokumentów pochodzących z daru, z wystawy dotyczącej „Solidarności” i stanu wojennego będącej pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego); • Muzealiów (15 eksponatów z wyżej wspomnianej wystawy, 30 rzeźb będących pracami konkursowymi na projekt pomnika kardynała Kominka).

• Zdygitalizowano 80% pozyskanych relacji i dokumentów oraz sporządzono projekt archiwum internetowego, w którym zostaną one umieszczone. • W 900 ponadpodstawowych szkołach dolnośląskich ogłoszono konkurs historyczny pt. „Życie nasze i naszej miejscowości tuż po wojnie. Świadectwa historyczne 1945–1956”, na który zgłosiło się 150 uczniów z 42 szkół. Nagrodzonym uczniom rozdano laptopy, aparaty cyfrowe i dyktafony. Nauczyciele najbardziej zaangażowani w pomoc swym podopiecznym otrzymali zestawy książek. Na potrzeby konkursu przygotowano i wydrukowano książeczkę konkursowo-instruktarzową opisującą, jak znaleźć i opracować świadectwo – pierwsze wydanie liczące 16 stron wyszło w nakładzie 500 egzemplarzy; wydanie drugie posiada 32 strony, nakład wynosi 800 egzemplarzy.

zadania zrealizowane w 2007 roku: • Przeprowadzono rekrutację wolontariuszy, w czasie której od czerwca do lipca odbyły się cztery szkolenia dla grupy 30 osób (w tym również wyjazdowe). Na podstawie szkoleń wyselekcjonowano współpracujących z Ośrodkiem wolontariuszy z Wrocławia, Karpacza, Szczecina, Koszalina oraz Jeleniej Góry. • Nawiązano kontakt ze Związkami Harcerstwa Rzeczypospolitej w Szczecnie, Koszalinie i Wrocławiu oraz ze Związkiem Harcerstwa Polskiego w Gorzowie Wielkopolskim w celu rozpropagowania idei programu zbierania świadectw i pozyskania kolejnych wolontariuszy. • Przeprowadzono akcje mailingową, podczas której do 500 tysięcy losowo wybranych gospodarstw domowych na Dolnym Śląsku wysłano listy przedstawiające działalność instytucji i zachęcające do zgłaszania się do Ośrodka chętnych świadków historii i wolontariuszy.

stworzono archiwum, które składa się z: • Archiwum Historii Mówionej (180 teczek ze świadectwami); • Zbiorów Oddziału Sybiraków we Wrocławiu (107 dokumentów różnego typu, 57 egzemplarzy periodyków, 45 książek); • Biblioteki (50 egzemplarzy periodyków i książek) • Dokumentali (ok. 225 jednostek archiwalnych – różnego typu dokumenty pozyskane od świadków, ok. 200 dokumentów pochodzących z daru, z wystawy dotyczącej „Solidarności” i stanu wojennego będącej pod patronatem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego); • Muzealiów (15 eksponatów z wyżej wspomnianej wystawy, 30 rzeźb będących pracami konkursowymi na projekt pomnika kardynała Kominka).

spotkania ze świadkami historii: koncert zespołu pieśni i tańca „śląsk”, spotkanie z kazimierą kamińską-jakowenko, wigilia świadków historii W ramach prowadzonej działalności Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” zorganizował trzy projekty adresowane do osób starszych. Celem owych projektów było społeczne zakorzenianie Ośrodka oraz budowanie zaufania w środowiskach seniorów, którzy są najważniejszą grupą z punktu widzenia procesu zbierania świadectw historycznych. Wydarzenia zaaranżowane przez Ośrodek stanowiły też okazję do podziękowania za już przekazane świadectwa i były miejscem ponownej promocji programu zbierania świadectw. W ramach spotkań ze świadkami historii przygotowano następujące przedsięwzięcia: Zorganizowano spotkanie dla seniorów w Ośrodku Działań Społeczno-Kulturalnych „Piast” na Pilczycach. Głównym gościem spotkania była pani Kazimiera Kamińska-Jakowenko – bohaterka wystawy „Pociąg do historii”. Spotkanie odbyło się 12 listopada 2007 r. Jego głównym celem było uczczenie rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę, ukazanie różnych rodzajów patriotyzmu, a także wywołanie dyskusji na ten temat. W przedsięwzięciu wzięło udział około 200 osób, głównie ze środowisk kombatanckich, dawni więźniowie polityczni i osoby represjonowane. Przedsięwzięcie spotkało się z dużym zainteresowaniem, a jego uczestnicy zaznaczyli potrzebę takich inicjatyw. Wspólnie z Katolickim Radiem Rodzina Rozgłośnią Archidiecezji Wrocławskiej i z Wydziałem Katolickich Programów Katolickich i Patriotycznych PSE Polest zorganizowano koncert zaduszkowo-patriotyczny pt. „Jak długo sercach naszych” w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. Koncert odbył się 29 października 2007 r. w Kościele Garnizonowym pw. św. Elżbiety. Został zarejestrowany i w wybranych fragmentach wyemitowany przez Radio Rodzina. W koncercie uczestniczyło ok. 2 000 osób i 120 000 słuchaczy radiowych. W czasie trwania koncertu i po nim pracownicy Ośrodka zbierali świadectwa historyczne wśród zgromadzonych widzów. 19 grudnia 2007 r. zorganizowano uroczystą wieczerzę wigilijną w podzięce dla 190 osób, które przekazały Ośrodkowi swoje relacje. Dla licznie przybyłych świadków historii oprócz świątecznej wieczerzy przygotowane zostały takie atrakcje, jak występy artystyczne, projekcje filmów wyprodukowanych przez Ośrodek na potrzeby wystawy „Pociąg do historii” oraz prezentacja wybranych elementów tejże wystawy. To wspominkowo-świąteczne spotkanie spotkało się z dużą sympatią zaproszonych gości, którzy mieli dzięki niemu szansę podzielenia się swymi wspomnieniami z innymi osobami, które przeżyły podobne wydarzenia.

wystawa naf dementi

wydawnictwo „tu przyszła polska”

Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” uczestniczył jako partner Fundacji Niezależnej Agencji Fotograficznej Dementi w organizacji wystawy fotografii pt. „31 sierpnia 1982. NAF Dementi – 25 lat”. W skład wystawy wchodziła prezentacja plenerowa około 90 zdjęć wykonanych przez NAF Dementi w latach 1982-1991 r. Umieszczono je na tablicach wystawowych ustawionych na wrocławskim rynku oraz powiększono do dużych formatów i zawieszono w tych samych miejscach, w których w przeszłości rozegrały się zdarzenia przedstawione na fotografiach. W Ratuszu odbyła się prezentacja unikatowego filmu przedstawiającego tragiczne wydarzenie – przejechanie przez ciężarówkę ZOMO Jarosława Hyka. Celem wystawy było budowanie pamięci zbiorowej społeczności Wrocławia i Dolnego Śląska – a zwłaszcza młodszego pokolenia – o najnowszej historii miasta, regionu, Polski. Wystawa odbyła się w dniach 30 sierpnia – 30 września 2007 r. Usytuowana w tak atrakcyjnym miejscu jak Rynek była dostępna dla bardzo szerokiego grona odbiorców.

Wraz ze Stowarzyszaniem Sympatyków Malczyc i Okolic zorganizowany został projekt wznowienia wydawnictwa książki pt. „Tu przyszła Polska” – złożonego ze wspomnień pierwszych powojennych mieszkańców Malczyc. Rozprowadzenie nowej edycji książki (200 egz.) towarzyszyło pobytowi wystawy „Pociąg do historii” w Malczycach (27–31 października 2007 r.).

wystawa „pamiętam. katyń 1940”

wystawa „ciągle widzę ich twarze”

Ośrodek wypożyczył i sprowadził do Wrocławia wystawę pt. „Pamiętam. Katyń 1940”, która została opracowana i stworzona przez Narodowe Centrum Kultury. Ekspozycja złożona z 18 tablic, na których ukazane są rodzinne zdjęcia i prywatne listy ofiar katyńskich (opisana jest też historia mordu i zakłamania prawdy o nim), stała w dniach 14–26 listopada 2007 r. na wrocławskim rynku. Dzięki tak dobrej lokalizacji dostępna była szerokiemu gronu odbiorców. Jej otwarciu towarzyszyła konferencja prasowa, dzięki której informacja o wystawie podawana była w lokalnych mediach. W wernisażu uczestniczył m.in. prezydent miasta – Rafał Dutkiewicz i przedstawiciel Związku Sybiraków i Rodziny Katyńskiej – Tadeusz Kaklin.

Stowarzyszenie Czas Przestrzeń Tożsamość ze Szczecina oraz miasto Szczecin, Gazeta Wyborcza i Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” zorganizowały w grudniu wystawę plenerową pt. „Ciągle widzę ich twarze”, nawiązującą do wydarzeń Grudnia’70. Zaprezentowane zostały sylwetki szesnastu ofiar, a także osób, które zostały ranne w tamtych wystąpieniach. Wystawie towarzyszyło również wydanie katalogu, w którym znalazły się zdjęcia z wystawy. Wydany w 1 000 egzemplarzy, dwujęzyczny (język polski i angielski), w ciekawej oprawie graficznej, stanowił wartościowy i ciekawy dodatek do ekspozycji, która cieszyła się dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców miasta.

ochrona dóbr kultury Ośrodek jako jedyna we Wrocławiu państwowa placówka kultury może pod swą opiekę przejmować przedmioty zabezpieczone na rzecz Skarbu Państwa, a uznane przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków za dobra kultury narodowej. Rozwiązuje to istotny problem w regionie, gdyż do tej pory brak było państwowej instytucji, która mogłaby przejmować tego typu obiekty. Ośrodek posiadając prawo do zarządzania takimi przedmiotami inwentaryzuje je oraz oddaje w depozyt konkretnym muzeom, by te wykorzystały je w celu wystawienniczym. Dzięki temu przedmioty pochodzące ze spadków lub przechwycone w punktach granicznych podczas nielegalnego wywozu nie będą już przez lata zajmowały magazynów urzędów skarbowych i zostaną zaprezentowane szerokiemu gronu odbiorców. W 2007 roku w związku z projektem przejmowania dóbr kultury wykonane zostały następujące działania: • przejęto zbiory ze spadku po Henryku Tomaszewskim oraz przekazano je jako depozyt do Muzeum Miejskiego Wrocławia. Przy tej okazji odbyła się również konferencja prasowa w siedzibie Ośrodka; • rozpoczęto proces przejmowana przez Ośrodek od Urzędu Skarbu Państwa przedmiotów pozyskanych przez policję w wyniku postępowań w sprawach o przemyt.

promocja Ponieważ Ośrodek dopiero niedawno rozpoczął swoją działalność, istniała potrzeba podjęcia kroków mających na celu utrwalenie w świadomości społecznej jego wizerunku i profilu działalności.

w tym celu w roku 2007: • podjęto działania nad identyfikacją wizerunkową Ośrodka – powstało logo, wizytówki, szyld, broszura informacyjna itp.; • powstała strona internetowa Ośrodka zawierająca wyszukiwarkę ułatwiającą odnajdywanie świadectw w zależności od konkretnej tematyki, daty itp.; • zorganizowano konferencje prasowe (11 marca – powstanie Ośrodka, 13 lipca – przekazanie przez Związek Sybiraków swojego archiwum, 30 sierpnia – na terenie bocznicy kolejowej, na której odbywały się prace remontowe pociągu, 4 września – przekazanie spadku po Henryku Tomaszewskim Muzeum Miejskiemu Wrocławia, 13 października – ogłoszenie terminu wernisażu wystawy „Pociąg do historii”, 6 listopada – promocja wystawy „Pociąg do historii” w Wałbrzychu, 14 listopada – otwarcie wystawy „Pamiętam. Katyń 1940” na wrocławskim rynku); • wielokrotna promocja Ośrodka w mediach (liczne wywiady i materiały o placówce w lokalnej telewizji TVP 3, TeDe, prasie polskiej i zagranicznej („Die Welt”) oraz w polskich i niemieckich stacjach radiowych – w sumie ukazało się 50 publikacji prasowych i około 25 relacji radiowych i telewizyjnych o działalności Ośrodka „Pamięci Przyszłość”); • przeprowadzono szereg spotkań z władzami lokalnymi, administracją oraz zainteresowanymi środowiskami w różnych miastach objętych działalnością Ośrodka (m.in. we Wrocławiu, Szczecinie, Wałbrzychu i Głogowie).

• W ramach nawiązywania kontaktów i współpracy ze środowiskami i instytucjami – potencjalnymi partnerami Ośrodka, podjęto rozmowy m.in. z Zakładem Narodowym im. Ossolińskich, Muzeum Miejskim Wrocławia, władzami kościelnymi, władzami Uniwersytetu Wrocławskiego, związkami kombatanckimi (ŚZŻAK, WiN), Związkami Sybiraków, władzami lokalnymi i przedstawicielami administracji państwowej i samorządowej we Wrocławiu (na poziomie Urzędu Marszałkowskiego, Prezydenta Miasta i Wojewody), Szczecinie (na poziomie Urzędu Miasta, Urzędu Marszałkowskiego i Wicewojewody), Wałbrzychu (na poziomie Wiceprezydenta Miasta). Rozwinięto kontakty z samorządami niektórych mniejszych gmin planowanych na pierwsze stacje podróżującej wystawy; • uzyskano patronat medialny TVP 3 i Polskiego Radia Wrocław nad wystawą „Pociąg do historii”; • przeprowadzono akcję mailingową – rozesłanie do 500 000 gospodarstw domowych listu informującego o powstaniu Ośrodka i jego celach oraz zachęcającego do współpracy; • przygotowano i wydano kalendarz na 2008 r. pt. „Życie codzienne”, zawierający fotografie prezentujące wydarzenia z życia codziennego ostatnich dekad.

organizacja i zarządzanie W pierwszych miesiącach pracy Ośrodka niezbędne było również podjęcie działań skupionych na organizacji pracy nowopowstałej placówki. Wtedy to między innymi: • Przystosowano budynek przy al. Jaworowej 9-11 do pracy Ośrodka (załatwienie spraw administracyjnych, wyposażenie biura w meble, sprzęt i artykuły biurowe). • Stworzono podstawy prawne do funkcjonowania Ośrodka – statut, zarządzenia, plan finansowy, rejestr, NIP, REGON itp. Dyrektor Ośrodka wydał niezbędne zarządzenia, m.in. regulamin organizacyjny.

• Wyrekrutowano i przeszkolono pracowników. • Dokonano niezbędnych prac planistycznych. • Przygotowano system zarządzania instytucją. Wdrożono wszelkie procedury (obieg dokumentów, procedury kontroli finansowej i inne). • Dyrektor Ośrodka złożył Ministrowi program działalności instytucji. • Dostosowano strukturę organizacyjną do potrzeb elastycznego zarządzania projektami. Podział na komórki organizacyjne oparto o dwa główne działy: Programowy, którego zadaniem jest kreowanie projektów, prowadzenie programu dokumentacyjnego oraz merytoryczne przygotowanie działań Ośrodka

oraz Wykonawczy, którego zadania obejmują wdrażanie przygotowanych projektów i kwestie organizacyjne Ośrodka. Wydzielony został Dział Księgowości i Kadr. Od jesieni powołana została Filia Ośrodka w Warszawie, której zadaniem będzie obsługa kontaktów z urzędami centralnymi w związku z projektem budowy Muzeum Ziem Zachodnich i jego rozliczaniem oraz promocja Ośrodka w mediach centralnych i współpraca z warszawskimi środowiskami naukowymi i społecznymi. • Wdrożono na koniec 2007 roku kontrolę wewnętrzną mającą dać obraz instytucji po zakończeniu fazy organizacyjnej oraz umożliwić naprawę ewentualnych braków.

ośrodek „pamięć i przyszłość” al. Jaworowa 9-11, 53-122 Wrocław tel.: 071 799 39 39, fax: 071 799 39 40 e-mail: biuro@pamieciprzyszlosc.pl www.pamieciprzyszlosc.pl [z końcem stycznia adres siedziby Ośrodka może ulec zmianie]