Ontdek ons Kempens Erfgoed!
Activiteitengids April t.e.m. juli
Gr
Bro
ati
s ur e
ch
Kom naar Erfgoeddag - 24 april Feest mee met de ‘Vaart Verjaart’ - 19 t.e.m. 24 april Beleef onze tradities en feesten Bezoek onze expo’s, musea en kerken
1
2
De volgende maanden kun je iedere week wel ergens in de k.ERF-regio een stukje uniek erfgoed ontdekken. Daarom bundelden we alle activiteiten in 1 handige brochure.
1 | De Vaart Verjaart – pagina 3 2 | Erfgoeddag – pagina 21 3 | Kunst in de Kempen – pagina 26 4 | Tradities om te koesteren – pagina 32 5 | Fietsen en wandelen langs erfgoed - pagina 37 6 | Bezoek onze kerken en abdijen - pagina 40
3
De Vaart Verjaart 150/170 jaar Kanaal Dessel-Schoten 19 april t.e.m. 24 april - Erfgoeddag tussen SAS 4 (Dessel) en Brug 2 (Retie)
In 2016 is het 170 jaar geleden dat het eerste deel van het kanaal Dessel-TurnhoutSchoten werd geopend. Deel 2, tot aan St.Lenaarts, opende 150 jaar geleden. Het grote openingsfeest van toen doen we nog eens over. Met concerten, humor, een lichtvloot, marktjes, een volkskermis en ook enkele interessante tentoonstellingen op en naast het water! In ieder van de 10 gemeentes langs de vaart vieren ze van einde april tot aan de zomer om de beurt feest. Dessel en Retie mogen deze feestelijke tournee starten!
www.devaartverjaart.be Volg De Vaart Verjaart ook op Facebook!
de
4
De Vaart verjaart
de
Feestprogramma ‘De Vaart Verjaart’ Dinsdag 19 april
13u Café De Vaart en expo open! – Feestboot SAS 4 18u30 Workshop zeefdrukken – Feestboot SAS 4 Woensdag 20 april
14u en 15u30 ‘Verteltheater met Pol’ – Feestboot SAS 4 20u15 Cabaret ‘In m’n sas’ door Koen Cools en Dagmar Feyen Trio Feestboot SAS 4 Donderdag 21 april
13u Café De Vaart en expo open! – Feestboot SAS 4 20u Bootfestival met The Baboons – Feestboot SAS 4 Vrijdag 22 april
20u Comedy op ’t water met Arnout Van den Bossche en Bram Vanden Broecke Feestboot SAS 4 19u30 Folkconcert ‘Er zit vaart in’ door VRHOeM! – GC Den Dries Zaterdag 23 april
13u Café De Vaart en expo open! – Feestboot SAS 4 13u Kinderrommelmarkt met BBQ – Fietsers- en voetgangersbrug Zanddijk/ Grensstraat 20u Feestelijke Lichtvloot van Brug 2 naar SAS 4 20u SAS 4 Kermis fuif – Tent aan Sas4-toren Zondag 24 april – Groot feest tussen Brug 2 en SAS 4
Erfgoeddag! en Opening Toeristisch Seizoen Van 10u tot 18u. Expo’s, marktjes, demonstratie vaartketsen, historische boten, muziek, eten en drinken. Vanaf 13u30 Vervoer via taxiboten en treintje de Zilverlijn
de
De Vaart verjaart
5
dinsdag 19 april tem 24 april
Een duik in het verleden
Rondvarende expo ‘De Vaart Verjaart’ en Bootbar ‘Café De Vaart’ Open op: Dinsdag 19 april - donderdag 21 april - zaterdag 23 april van 13u tot 17u - zondag 24 april open van 10u tot 18u Locatie: Feestboot aan SAS 4 Prijs: Gratis Organisator: De Vaart Verjaart koepel Meer weten? www.devaartverjaart.be - www.erfgoedcelkerf.be Om goederen over de Kempense kanalen te transporteren werd een speciaal vrachtschip ontwikkeld, een ‘Kempenaar’. Zo’n Kempenaar meert tijdens de feestweek van de Vaart Verjaart aan in Dessel. In het schip vind je een expo over de geschiedenis van het kanaal Dessel-Schoten. Waarom werd het gegraven? Wie voerde de werken uit? Hoe was leven op de vaart? Extra troef: als de expo open is, opent erfgoedcel k.ERF samen met de heemkringen ook de bar. Welkom in ‘Café De Vaart’!
© Heemkring ‘Zeven Neten Retie’
6
De Vaart verjaart
de
Dinsdag 19 april
Expo en Cafe De Vaart open, 13-17u
kunst op de dijk
Workshop zeefdrukken Uur: 18u30 Locatie: Feestboot aan SAS 4, Nieuwedijk 72z, 2480 Dessel Prijs: 50 euro pp Organisator: Boothuis Brauhaus Inschrijven: Sms naar 0499 40 24 47 (vermeld ‘workshop zeefdrukken Dessel + je naam) Meer weten? www.devaartverjaart.be – Facebookpagina ‘Cappi’s little sweatshop’ De feestboot aan de Sas4-toren herbergt een zeefdrukkerij. Schipper Tom Dries kent alles van zeefdrukken. Hij stelt zijn atelier op dinsdag 19 april open en geeft een workshop zeefdrukken. Ontwerp en creëer je eigen t-shirt, tote-bag, …!
woensdag 20 april
Cultuur op het water
De verhalenboot – Verteltheater met Pol Aanvangsuur: 14u en 15u30 Locatie: Feestboot aan SAS 4-toren, Dessel Prijs: Gratis Organisatie: Bibliotheken van Dessel en Retie Meer weten? www.erfgoedcelkerf.be – www.devaartverjaart.be Schip ahoi! Op woensdagnamiddag 20 april wordt de feestboot van de ‘Vaart Verjaart’ een verhalenboot. In het ruim wordt er een verteltheater georganiseerd voor kinderen van het eerste, tweede en derde leerjaar. Er is een vertelsessie om 14u en eentje om 15u30. Het verteltheater gaat over Pol, een zandmannetje dat bij de witzandontginning woont.
de
De Vaart verjaart
7
woensdag 20 april
Cultuur op het water
Cabaret ‘In m’n sas!’ Koen Cools en het Dagmar Feyen Trio
Aanvangsuur: 20u15 Locatie: Feestboot aan SAS 4-toren, Dessel Prijs: 8 euro VVK – 10 euro Kassa Tickets: Gemeentehuis Dessel – Gemeentehuis Retie – Bibliotheken Retie en Dessel Organisatie: Koen Cools & het Dagmar Feyen Trio Meer weten? www.erfgoedcelkerf.be – www.devaartverjaart.be Koen Cools brengt samen met het Dagmar Feyen Trio een muzikaal cabaretprogramma dat weleens in ’t water zou kunnen vallen… Tekst en zang: Koen Cools, Piano: Dagmar Feyen, Sax: Koen Dries, Contrabas: Catharina Feyen.
© Joke Melis
8
De Vaart verjaart
de
Donderdag 21 april
Expo en Cafe De Vaart open, 13-17u
Cultuur op het water
Bootfestival met The Baboons Aanvangsuur: 20u Locatie: Feestboot aan Sas 4-toren, Dessel Prijs: 7 euro Tickets: Gemeentehuis Dessel – Gemeentehuis Retie – Bibliotheken Retie en Dessel Organisatie: Gemeente Dessel en Retie i.s.m. scouts Retie Meer weten? www.devaartverjaart.be The Baboons zijn vijf jongemannen uit Turnhout. En waar houden gezonde jongemannen van? Rock-’n-roll! Rauwe rhythm and blues, rockabilly en soul, daar gaan ze voor. Live creëren The Baboons een eigenzinnige sound.
©The Baboons
de
De Vaart verjaart
9
vrijdag 22 april
Een duik in het verleden
Evocatie met folkmuziek ‘Er zit vaart in!’ Een kanaal sluisde de Kempen mee in een veranderende wereld.
Aanvagsuur: 19u30 Locatie: Gemeenschapscentrum Den Dries, Kerkhofstraat 37, Retie Prijs: 10 euro VVK – 13 euro Kassa Tickets: Gemeentehuis Retie, Gemeentehuis Dessel, Bibliotheken Retie en Dessel RETIE: Café Folia, Café Gildenhuis, café Bazaar, Sporthal Retie, Beenhouwer Geert en Wendy DESSEL: Café De Campina, via VRHOeM! : 0498 36 38 52 (Eddy Van Gestel) Organisatie: VRHOeM! Vzw, i.s.m. Bluewire, Galley Head, Jes en Lief Proost Meer weten? www.erfgoedcelkerf.be – www.devaartverjaart.be – Facebookpagina VRHOeM! Evocatie in woord, beeld en vooral hedendaagse zelf-reizende folk, Americana en Bluegrass vol verhalen met als draad: “De Kempen is een wildernis en Kempenaren zijn halve wilden”, schreef een Brits reiziger in 1840. Het was er stil en de heide schoon. Hard labeur ook! De VAART kwam, wie vroeg er om? Wit zand en klei werden gevonden, ons goud! Vandaag horen we bij de rest van de wereld? De wildernis is weg en de stilte ook? Wordt dat nu net niet het goud van de toekomst naar wat de dennen fluisteren?
© Inhuldiging van het kanaal te Turnhout’ Frans Loyens_1847_Taxandriamuseum – TRAM 41
10
De Vaart verjaart
de
vrijdag 22 april
Cultuur op het water
Comedy op het water Met Arnout van den Bossche en Bram Vanden Broecke
© Bram van den Broecke
© Arnout van den Bossche
Aanvangsuur: 20u Locatie: Feestboot aan SAS 4-toren, Dessel Prijs: 7 euro Tickets: Gemeentehuis Retie - Gemeentehuis Dessel - Bibliotheken Retie en Dessel Organisatie: Gemeente Retie en Dessel i.s.m. Club Kwaremont. Meer weten? www.erfgoedcelkerf.be – www.devaartverjaart.be In 2009 liet de jury van Humo’s Comedy Cup zich overtuigen door de subtiele en originele observatiehumor van Arnout Van den Bossche en kroonde hem tot winnaar. Zijn voorstelling ‘De Relatiefluisteraar’ speelde meer dan 200 keer in België en Nederland en werd al in primetime uitgezonden op Eén. Vandaag brengt Arnout splinternieuw werk. Je maakt kennis met Arnouts verleden op de werkvloer waar hij naar eigen zeggen “meer komedie moest spelen dan op het podium”. Vijftien jaar lang vervolmaakte Arnout zich in de kunst van werk uitstellen, papieren goed leggen, bazen paaien en koffiedrinken. Zijn belangrijkste taak was het tijdig bezorgen van een zakje paaseitjes aan de collega’s. Omdat hij toch niets nuttigs te doen had, is hij maar begonnen met zijn echte specialiteit: mensen observeren. Met zijn onafscheidelijke bord en stiften geeft hij je zijn eigen tips voor het overleven in deze plezante mensenjungle. Een Comedy Night is niet compleet zonder een Master of Ceremony. Niemand minder dan Bram Vanden Broecke zorgt voor de opwarming. In de loop der jaren is geen enkele professionele komiek in België nog niet aangekondigd geweest door Bram. In december 2015 was hij al eens te gast in Retie. “Voor herhaling vatbaar” was toen de consensus. En dus bij deze…
de
De Vaart verjaart
11
Zaterdag 23 april
Expo en Cafe De Vaart open, 13-17u
Feest langs de vaart!
Kinderrommelmarkt en BBQ hap Uur: 13u tot 18u Locatie: Fietsers- en voetgangersbrug, Grensstraat 70, Retie Prijs: Gratis Organisatie: VRHOeM! vzw Standje op de markt? Inschrijven is verplicht! 0498 36 38 52 eddy_Vangestel@hotmail.com. Meer weten? www.devaartverjaart.be Een gezellige rommelmarkt met speelgoed langs de vaart, aan de fiets- en voetgangersbrug in de Grensstraat. TIP: Eerst lekker eten op de BBQ langs de vaart en daarna genieten van de Lichtvloot! Feest langs de vaart!
Unieke lichtvloot - verlichte bruggen Aanvangsuur: Start om 20u30 aan Brug 2, Retie Locatie: Van Brug 2 tot aan SAS 4 Prijs: Gratis Organisatie: Gemeentelijke sportraad Dessel i.s.m. Port-Aventura, Molski, Molse Kajakclub en Windsurfclub, Vissersclub De Snoekbaars, Drum- en percussieband Euphonia Meer weten? www.devaartverjaart.be Het is in 2016 150 jaar geleden dat het kanaal Dessel-Schoten werd ingehuldigd. Op het openingsfeest in Turnhout sierden tientallen verlichte bootjes de vaart. Verschillende watersportclubs uit de regio doen deze stunt nog eens over. Een vloot van verlichte boten zal van Brug 2 in Retie tot aan SAS 4 in Dessel varen. Ook de 4 bruggen op het traject worden verlicht. Drum- en percussieband Euphonia leiden aan de Brug 2 de lichtvloot met zwier in! Ontdek de vaart by night! Aansluitend kun je gaan dansen op de SAS 4-kermis fuif! 12
De Vaart verjaart
de
de
De Vaart verjaart
13
zondag 24 april - Groot feest!!
TIP: Kom met de fiets! Kom je met de auto? Parkeer die op het Meiplein (Witgoor) en neem vanaf 13u de Zilverlijn naar de vaart. Gedurende de dag varen er taxiboten op de vaart, vanaf 13u30. Een duik in het verleden
Openlucht expo ‘Het verhaal van de Vaart’ Te bezichtigen: Van zondag 24 april t.e.m. eind augustus Locatie: Op locaties tussen SAS 4 en Brug 2 Prijs: Gratis Organisator: Erfgoedcel k.ERF, Heemkring ‘Zeven Neten’ Retie, Heemkring De Griffioen Dessel, Werkgroep Cultuur en Geschiedenis Rauw, De Molse Kamer voor Heemkunde Meer weten? www.devaartverjaart.be - www.erfgoedcelkerf.be Aan Brug 2 lag ooit een strand. De dodendraad van de Eerste Wereldoorlog liep pal langs het kanaal, maar dat hield de Desselaars niet tegen om te smokkelen. In 1939 bezochten koning Leopold III en koningin Elisabeth Brug 2 in Retie. De erfgoedverenigingen uit de regio bundelden hun kennis van de vaart in één expo. De expopanelen vind je op het traject tussen SAS 4 en Brug 2, verankerd naast de vaart. TIP! Bezoek op zondag 24 april ook gans de dag de toeristische markt en erfgoedmarkt aan de Sas 4-toren!
Een duik in het verleden
Expo ‘De vaart in postzegels’ Datum: Van 19 april t.e.m. 2 mei – tijdens openingsuren bezoekersruimte Sas 4-toren. Op 24 april van 10u tot 18u. Locatie: Sas 4-toren, Nieuwedijk 72z, 2480 Dessel Prijs: Gratis Organisator: Filatelie De Kempen, i.s.m. Gemeente Dessel Meer weten? www.devaartverjaart.be - www.erfgoedcelkerf.be De Desselse club Filatelie De Kempen dook de eigen collectie in op zoek naar de mooiste postzegels van Dessel en de vaart in al zijn aspecten. In een overzichtsexpo tonen ze deze wonderlijke postzegels waarvan sommige echte kunstwerkjes zijn! Een duik in het verleden
Gegidste bunkerwandeling door Dries Majewski
Datum: Zondag 24 april om 10u (wandeling 1) en om 13u30 (wandeling 2) Locatie: Start aan Sas 4-toren, Nieuwedijk 72z, 2480 Dessel Prijs: Gratis Organisator: Molse Gidsenkring i.s.m. Vereniging Vaderlandslievende Groeperingen (VVG) Meer weten? www.devaartverjaart.be en www.erfgoedcelkerf.be Reserveren: mol1940@hotmail.be of 0495 44 52 62 Langsheen de oevers van de kanalen vinden we verschillende bunkers. Het zijn stille en laatste getuigen van de oorlogsjaren in onze streek. Als onderdeel van de Vooruitgeschoven Stelling werden de bunkers bewust gebouwd. Herbeleef tijdens de wandelingen de meidagen van 1940 en breng, onder begeleiding van gidsen Dries Majewski en Gil Geerings, een bezoek aan een bunker.
Erfgoeddag
15
Een duik in het verleden
Fietsbrochure ‘Vaartketsersroute’ Te verkrijgen vanaf: Zondag 24 april Locatie: Op de toeristische markt aan SAS 4, Nieuwedijk 72z, 2480 Dessel Prijs: Gratis Ontwikkelaars: Diensten toerisme Retie, Mol en Dessel i.s.m. erfgoedcel k.ERF, de heemkringen van Dessel, Retie, Mol en Rauw en het gemeentearchief van Mol. Met dank aan SCR-Sibelco nv Meer weten? www.erfgoedcelkerf.be – Toeristische infopunten Vroeger werden de boten op de Kempense kanalen met de hand getrokken door mannen en vrouwen, soms met behulp van een paard. Deze schuittrekkers noemen we in het lokale dialect ‘Vaartketsers’. De fietsbrochure ‘Vaartketsersroute’ neemt je mee langsheen de jaagpaden van de vaart, dwars door de geschiedenis van de Kempense kanalen die Dessel, Retie en Mol doorkruisen. Een boekje vol weetjes over de vaart en de meren langs de kanalen. De mooiste fietstocht langs het water!
© Collectie Woestijnpaleis Rauw
16
Erfgoeddag
Š Heemkring De Griffioen Dessel - Bewerking Woestijnpaleis Rauw
Een duik in het verleden
Showcase vaartketsen Datum: Zondag 24 april om 13u30 Locatie: Vaartketsen start aan de brug van Den Diel (nabij Sas 4) tot aan de fietsers- en voetgangersbrug en terug. Boot Marinekadetten ligt aan de fietsers- en voetgangersbrug (nabij Brug 2) Prijs: Gratis Organisatie: Gemeentelijke sportraad Dessel, i.s.m. Desselina, La Muze, touwtrekkersclub Familie Janssens uit Retie, Luc Honsia Meer weten? www.erfgoedcelkerf.be – www.devaartverjaart.be We kunnen het ons moeilijk voorstellen dat de mensen hier vroeger de boten met de hand trokken. Daarom laten we het voor een keertje nog eens zien! Op Erfgoeddag trekt touwtrekkersclub Familie Janssens een oude trekschuit over de vaart. Ze worden aangemoedigd door zangkoor La Muze en accordeonclub Desselina. Erfgoeddag
17
Feest langs de vaart!
SAS 4 volkskermis en toeristische markt Datum: Zondag 24 april Uur: 10u tot 18u Locatie: SAS 4, Dessel Prijs: Gratis Organisatie: Cultuurraad Dessel en de diensten toerisme en VVV’s van Balen, Dessel, Geel, Meerhout, Mol, Laakdal en Retie – archieven en heemkringen van de regio. Meer weten? www.devaartverjaart.be Waar is de tijd dat ze op SAS 4 nog een kermis organiseerden… Ondertussen is het al eventjes geleden, maar op Erfgoeddag blaast de cultuurraad deze traditie opnieuw leven in. Er zullen drank, Kempense hapjes en rijstpap zijn. En natuurlijk ook volksspelen zoals caviarace, sjoelen, dubbel dobbel, enz. De groep Opgeweckt zorgt voor de muzikale noot. De diensten toerisme, VVV’s en erfgoedorganisaties sluiten zich bij de markt aan en brengen op een speelse manier hun aanbod aan de man. Laat zien waar de Kempenaren zo in uitblinken: feesten!
© Heemkring De Griffioen Dessel
18
Erfgoeddag
Feest langs de vaart!
Workshop Marinekadetten Datum: Zondag 24 april Uur: 10u tot 18u Locatie: Fietsers- en voetgangersbrug nabij Brug 2 Prijs: Gratis Organisatie: Gemeentelijke Sportraad Dessel i.s.m. Koninklijke Marine Kadetten Geel Meer weten? www.devaartverjaart.be De Koninklijke Marinekadetten van Geel meren nabij Brug 2 aan. Ze tonen hoe je zeemansknopen maakt en wat zij allemaal kunnen met hun marineschip.
Š Marinekadetten Geel
Neem de Taxiboot! Datum: Zondag 24 april Uur: Vanaf 13u30 Locatie: Kanaal Organisatie: Gemeentelijke Sportraad Dessel i.s.m. Port-Aventura, Molski Meer weten? www.devaartverjaart.be Pendel tussen de verschillende activiteiten per taxiboot. Op- en afstapplaatsen: Sas 4-toren, Fietsers- en voetgangersbrug en Brug 2.
Erfgoeddag
19
kunst op de dijk
Kunsten- en ambachtenmarkt Er zit vaart in!
Datum: Zondag 24 april Uur: 10u tot 18u Locatie: Fietsers- en voetgangersbrug, Grensstraat 70, Retie Prijs: Gratis Organisatie: VRHOeM! vzw i.s.m. verschillende kunstenaars Wil je graag deelnemen aan de markt? Inschrijven is verplicht via eddy_vangestel@hotmail.com – 0498 36 38 52 Meer weten? www.devaartverjaart.be De vaart is niet enkel handig voor transport, het is een wonderlijk mooie plek. Op deze inspiratievolle plaats organiseert VRHOeM! een kunsten- en ambachtenmarkt waar kunst wordt gecreëerd en verkocht. Met muziek en drankstandjes!
© Kempisch Jaagpad, tekening Jakob Smits, collectie Jakob Smitsmuseum
20
Erfgoeddag