Mechanics in Suriname by Jannes H Mulder

Jannes H. Mulder

De 0rde der Mechanics in Suriname

uriname kent vele genootschappen, waaronder die van de vrijmetgeheime selaars, Foresters, druÏden en Odd Fellows'l Door hun ontstaansgeschiedenis. hun van weinig heel we karakter weten

DatgeldtookvoordeordederMechanics(werktuigkundigen)'een g.h.i; genootschap van Afro-Surinaamse broeders en zusters die in Sinds ziin Ipeciale Iog., .r, .h"pt.rs (vrouwenafdelingen) bijeenkomen'2

veredeoprichting"is het doei van deze ruim honderd jaar oude orde 'de van burgers ling ,ran àa -.n, en het vormen van fondsen''3 De meeste paiamaribo kennen de Mechanics uitsluitend van hun sobere processies van op weg naar een begraafplaats en van de meer kleurrijke stoeten analyseert jubileum. artikel Dit een van bro.d.i, en zusrers bij de viering de Mechanics de ontstaansgeschiedenis en het hedendaagse karakter van stil bii de kort ik ook sta band in suriname. vanwege de onderlinge sterke en Antillen Nederlandse geschiedenis van de surinaamse Mechanics op de i"n

Nederland. Het artikel sluit af met een beknopte toekomstverkenning'

VANUIT ENGELAND Naar verluidt, is de Orde der Mechanics opgericht

1'7 57

in het Engelse

graafschapLancashireviaeenafsplitsingvandevrijmetselarii(Vassal

\ge+l.vanuit Lancashire verspreidden

de Mechanics zich over Engeland

orde varianten die en schotland en ontstonden binnen de oorspronkeliike

in de naamgeving en werkwiize van onder de orde in Suriname.4 veruit de meeste Mechanics zijn te vinden

tvvee eeuwen later nog doorwerken

t -z

I I

de Ancient 0rder oÍ Foresters in Eerder verscheen in oso een biidrage van mijn hand over

Suriname (Mulder 2006). paramaribo, en broeder R. Dissels, te itr dant< de broeders c.R. Julen en J.B. Uden, te te staan. Het commentaar en de aanvulte woord zaandam, voor hun bereidwilligheid mii ik zeer gewaardeerd. íngàn run Jan snoek, te Heiielberg,'op een eerdere versie heb en de ontwikalgemeen in het Mechanics der oiden de naar snoek verricht onderzoek De inhoud van dit artikel en kelingsgeschiedenis van hun ritus en ritualen in het bijzonder' ,u.nirÀ1, Íouten daarin bliiven mijn verantwoordelijkheid' oudste statuut óe omsctrri;ving van de doelstelÍing van de Mechanics vond ik in het gepubliceerd in het G.ouvernenents dat ik kon achterhalen: van Loge volharding No. 6, gemoderniseerde statuten van idvenentie-Btad (GAB) 1 928 nt z. GnB 1 954 nr. 77 bevat de de Volharding. zich lang geleden in Engevolgens de m,-ondelinge overlevering scheidde broeder Preston hieraan verbonden loges De richten. Unityopte Preston de om lanà afvan de Mechànics omdat broeder k,nn,n u.,.o,pelingen in de hogere graden, maar niet in de allerhoogste het woord 'Preston' in de naam met Loges kende. niet die zich aÍscheidde, hii toen Éieston, streng in de leer' Zie ook ziln relaiieÍ libeiaal. Loges die zich 'scottish' noemen, zijn relatief voetnoot 6. Jannes H. Mulder De OÍde dGÍ MBchanics in Surinsme

ook de verhalen over de Russische Revolutie, richt in 1922 zijn eigen Surinaamse Sjouwersbond op, die prompt de Koninklijke §7est-Indische Maildienst platlegt. ln deze periode ontmoet Louiszoon de oudere en vooral meer behoudende Nelius Bruma, die lid is van verschillende geheime genootschappen en ook al eens op bezoek is geweest bij de loge van de Mechanics in Georgetown. Bruma, Leo Kamperveen en Louiszoon zetten zích vervolgens in voor een herstart van deze orde in Suriname, wat leidt tot de oprichting van Loge Volharding No. 6. Omdat Chrichlow waarschijnlijk geen echte officier (bestuurslid) der

Mechanics in Demerara is, treedt Grand Master Hoyte van Corinth loge in Georgetown volgens de iegels bij de Mechanics op als sponsor van Volharding No. 6. Naam en nummer van de nieuwe loge verwijzentaaÍ de opgeheven Loge Perseverance No. 5. Vanuit het hoofdkantoor in Engeland verleent Grand Master Pearson de dispensatie waarmee de procedure van oprichting van de nieuwe loge in Suriname in gang mag worden gezet. In het vroege voorjaar van'1.922 komen de broeders uit Georgetown naar Paramaribo om in hoog tempo zeven Surinaamse aspirant-broeders op te leiden tot officieren. Loge Volharding No. 6 opent zijn deuren op 1.7 maart 1.922 (Baarn & Julen 1.987). Van het oorspronkelijke trio zou Kamperveen de leiding yan deze loge op zich nemen; maar door zijn overlijden, eind 1.921,, worden Bruma voorzitter en Louiszoon secretaris van de loge.8 De oorspronkelijke leden van Volharding zijn 'eenvoudige sjouwers en kleine luyden'. AI snel ontstaat een vruchtbare samenwerking met de 'sjouwman vrijmetselaren', die zich in 1921 hebben verenigd in Loge Obadiah No. 1255 van de vrijmetselarij. Deze loge huist aan de Keizerstraat in een pand van een ander geheim genootschap, de Foresters. Na de opheffing van Obadiah h L928 keren sommige leden terug naar de moederloge der vrijmetselarij, anderen sluiten zich aan bij de Mechanics. Loge Volharding No. 6 heeft van'1.928 tot 1940 dankbaar gebruikgemaakt van het gebouw waarin Obadiah was gehuisvest. Ook de antieke stoelen en de katheder die nog steeds in de loge staan, komen van Obadiah. De huisvesting van Loge Volharding No. 6 kent een lange geschiedenis. In 1922 is de loge gehuisvest aan de Gonggrijpstraat in Paramaribo, om datzelfde jaar nog te verhuizen naar de Keizerstraat tussen de Malebatrumstraat en de Zwarthovenbrugstraa\ en ín 1923 naar de Hogestraat. De Mechanics zitten daarna, van 1925 tot 1,928, in Court Charity van de Ancient Order of Foresters aan de Burenstraat. De zwerftocht komt ten einde als de Volharding op 16 maart 1,940 zijn eigen pand kan betrekken

Een document in Suriname toont aan dat het startkapitaal van de Mechanics in 1922 bestond uit het resterende kapitaal van 56 gulden van Perseverance No. 5.

Jannes H. Mulder Do orde der Mechanics in Suriname

aan de Steenbakkersgracht, de huidige Dr. Sophie Redmond-

straat.g De loge en zijn tempel zetelen in een modern gebouw (afbeelding

locatie

1) en

inmiddels uitgebreid van m. 52 ín 1.922 tot de nrs. 48

tlm 54 ín 2007. De orde is zich in de loop der jaren meer naar buiten gaan richten. Dit blijkt onder Foto 1. Het moderne gebouw van Loge Volharding No. 6 aan de Dr. Sophie Hedmondstraat

meer uit de ontwikke-

ling van het ook voor

niet-leden bestemde recreatie-oord Tama-

rinde, de oprichting van een noodfonds en donaties aan maatschappelijk relevante stichtingen.lo

r---*

ïurasaö;ïn

ï946ïí4ffin

samen rnet een zuster-Mechanic uit Trinidad bij Loge Volharding No. 6 met de vraag waaÍom er nog steeds geen chapter in Suriname is. Haar verzoek valt in onvruchtbare aarde. Eerder, ín 1939, was al een poging

ondernomen om vrouwen tot de orde toe te laten. Er was zelfs een comité opgericht onder leiding van de zusters Uckman, Gunning en Valstein om dit vraagstuk onder de aandacht te brengen. In 1958, ruim tien jaar na haar eerste poging, lukt het Aksel om de toelating van vrouwen tot de orde opnieuw op de agenda te krijgen, echter zonder veel resultaat. De echte doorbraak komt pas wanneer vele Afro-Surinaamse Mechaniczusters van Chapter Excelsior Flower No. 1 in 1.968 varuit Curaqao definitief naar Paramaribo terugkeren. De victorie is op 15 februari 1.969, met de oprichting van Chapter Queen Esther No. 10 in Paramaribo. Dit chapter wordt ondergebracht in Loge Volharding No. 6 en zuster Aksel is met gepaste trots de eerste Illustrative Matron van Suriname (afbeelding 2). De belangstelling onder vrouwen blijkt groot - met tegenwoordig zes vrouwenchapters naast de elf mannenloges. Op Loge Volharding No. 6 na zijn alle zeventien afdelingen tussen 1960

en 1,990 ontstaan, de bloeiperiode in de ontstaansgeschiedenis van de Mechanics in Suriname. Anno 2008 bedraagt het totale aantal leden van de orde in Suriname circa 750.

ZUSTERSCHAP

Na een moeizame ontstaansgeschiedenis van vrouwenloges of chapters is het na ruim twintig jaar strijd in 1969 gelukt om het eerste vrouwenchapter der Mechanics op te richten. Annie Aksel speelt daarbij een belangrijke rol. Op jonge leeftijd verhuist zlj van Paramaribo naar'§íillemstad,

ln 1967 koopt de loge het pand op nr. 54. Met behulp van een lening van het pensioenfonds van de Surinaamse Waterleiding Maatschappij wordt het oude pand op nr. 52 gesloopt en het huidige logecomplex gebouwd. De bouw kost 84.000 gulden en ieder lid draagt 100 gulden bij. ln l9S4verkrijgtde orde via erfpachtvan Erven Lie Kon Fong hetaanpalende terrein van de nrs. 48-50 en wordt het recreatieoord Tamarinde op locatie gebouwd. ln 1986 zijn diverse veranderingen (danszaal, bar, overkapping) aangebracht ten behoeve van een sociaal-cultureel centrum voor zowel Mechanics als buitenstaanders. 10 Er zijn vele voorbeelden van de naar buiten gerichte blik. Zo opende de loge in 1972uakantie- en recreatieoord Tamarinde aan de Carolinakreek, ook voor niet-leden. Volharding No. 6 heeft een koor gehad met als dirigent SijpenhoÍ. Nadat dit koor was uiteengevallen, zorgde B.L. van Gennip in 1980 met koorleider/dirigent L. Tjon A Kon voor een nieuw koor - dit keer een Gemengd Mechanic Koor, opgebouwd vanuit alle loges en chapters in Suriname - dat ook buiten de muren van de orde optreedt. De kredietcoöperatie De Mechanic van 1981 is bestemd voor leden van alle loges en chapters in Suriname maar ook voor buitenstaanders. Ter gelegenheid van hettiende lustrum van Volharding No.6 werd de Stichting Bejaarden Centrum Volharding No. 6 opgericht - een initiatief dat al spoedig werd verbreed tot Bejaarden Centrum Volharding der Mechanics, ook open voor nietMechanics. Het centrum zou gebouwd worden op een terrein aan de Coppenamestraat maar ging uiteindelijk niet door. Een meer maatschappelijke gerichtheid van de orde blijkt ook uit de donaties naar aanleiding van het 65-jarig lustrum van Volharding No. 6 aan S0S Kinderdorp, het Nationale Blindencentrum en Stichting Bersaba.

O§O

TijdschriÍt voor Surinamistiek en het Caraïbisch gebied 2008.2

Foto 2. Enkele bestuursleden van Oueen Esther Chapter No. 'l 0 van het eerste bestuur tijdens een pÍoces-

sie (oktober 1969). Vierde van links Zuster Annie Aksel, de eerste lllustrative Matron van deze chapteÍ

IN DE DIASPORA In de loop van de geschiedenis verlaten vele mannen en vrouwen Suriname om later naar het moederland terug te keren. Onder hen bevinden zich broeders van Loge Volharding No. 6. Zo wordt ín 1,929 in §lillemstad Loge Victory No. 2 opgericht. Vele leden van deze loge keren later naar SuJannes H, Mulder De 0Íde deÍ Mechanics in SuÍiname

onderdak te hebben gevonden in het gebouw van Volharding No. 6 gaat de loge over naar een eigen gebouw aan de Verlengde Coppenamestraat. Vestigingen beperken zich overigens niet tot de stad Paramaribo. Broeders verhuizen bijvoorbeeld naar het district Marowijne om in de bauxietwinning van Suralco te gaan werken. Om vanuit de standplaats Moengo een loge in Paramaribo te bezoeken is niet eenvoudig: het betekent vier dagen buitengewoon verlof opnemen zonder doorbetaling. Om deze broeders tegemoet te komen, krijgen zrj van Loge Volharding No. 6 toestemming het zogenoemde Moengo Comité op te richten. Dit comité, zonder een 'staat binnen de staat te vormen', wordt zorgvuldig opgebouwd uit een gelijk aantal bestuursleden met een identieke functieverdeling als binnen

Nederland begint in 1966, met het bezoek van de in Nederland wonende broeder L. Jugwels, oud-lid van Loge Volharding No. 6, aan de Grand Secretary van de Londinium District Grand Lodge No. 1 in Engeland. Eenmaal terug legt hij contacten met andere broeders in de diaspora en na een intensieve periode van voorbereiding wordt in 1.973 met hulp vanuit Paramaribo en §íillemstad de eerste loge in Nederland opgericht: Loge lozua No. 8 IUOM te Rotterdam. Daarna gaat de ontwikkeling snel. Op dit ogenblik telt Nederland negen loges en/of chapters met in totaal circa 400 1eden.12 RITUETEN EN CEREMONIËN

de moederloge.

De Orde der Mechanics is een besloten inwijdingsgenootschap, in

Moengo heeft enige jaren comités van Mechanic-broeders gehad, maar gezien het toenemende aantal leden groeide de behoefte om op eigen benen te staan. Vanuit de moederloge Volharding No. 6 en met dispensatie van de Grand Lodge van Guyana werd in 1966 ín Moengo Loge Perseverance No. 7 opgericht. De naam Perseverance (van 1,877) en de aansluitende nummering onderstrepen de continuïteit van de loges in Suriname. Vanwege de binnenlandse oorlog in de tweede helft van de jaren tachtig zljn de attributen en het meubilair van de tempel in Moengo naar

riname te vergelijken met die van de vrijmetselaren, Foresters (Mulder 2006), druïden en Odd Fellows (Voorn 1995). Het gemeenschappelijke uitgangspunt is de erkenning van het bestaan van een Hogere Macht. De orde is echter geen geloofsgemeenschap. Het verkondigen van een geloofsovertuiging is onder broeders en zusters zelfs taboe. Zoals gezegd, ligt de nadruk op 'de veredeling van de mens', via gemeenschapszin, persoonlijke lering, hulp bij nood en gedisciplineerd gedrag. Sommige leden zien de loge als een permanente leerschool voor volwassenen. Belangrijk is de navolging van voorgeschreven rituelen tijdens de ceremoniële bijeenkomsten in de tempel. Aanvankelijk bestonden er diverse boetes voor overtredingen, zoals afwezigheid zonder kennisgeving, onhebbelijk gedrag tijdens een bijeenkomst of verzuimen om een zieke broeder te bezoeken. Naast de jaarlijkse contributie door de leden vormden deze boetes een belangrijke inkomstenbron voor de diverse fondsen ter onderlinge steunverlening. Tijdens bijeenkomsten hecht men grote waarde aan correcte procedures en aanspreektitels. Broeders spreken van voorzittend meester ('Illustrative Grand' of ''§Torshipful Master'), gedeputeerd meester, eerste en tweede diaken, secretaris en assistent-secretaris, penningmeester en binnen- en buitendeurwachter (tylers). Tijdens de rituele bijeenkomsten zijn de broeders in het zwart of donker gekleed. Alleen de Grand Master mag een hoed of hoofddeksel dragen. Aan de lange zijden van de tempel staan stoelen gerangschikt naar de kleuren van de eerste zes graden, respectievelijk roze, scharlakenrood, groen, blauw, rood en wit.Í3 Aan de andere kant van de tempel, tegen-

Paramaribo overgebracht. Mechanics uit Suriname waren niet alleen op de Nederlandse Antillen maar ook in Frans Guiana en in Nederland actief.ll De loges en chapters in Nederland zouden er niet geweest zijn zonder de noeste arbeid van de 11 Het Gouvernements Advertentie-Blad IGABI was mijn enige exacte bron voor gegevens over de Mechanics. De registers van De Ware fijd en De Westomvatten geen rubrieken die direct en/of indirect verwiizen naar de Mechanics. Chronologisch geeÍ ik per logei chapter de GAB-reÍerentie (laartal en nummer): Volharding 6 lU0M (1928-2 en 1954-77), Wijsheid Tempel 2 lU0M FS Preston (1956-78), Victory 3 lU0M (1961-3), Moraal 14 lOM (1961-5), Chapter Oueen Esther 10 (niet gevonden maar moet circa 1965 in een GAB hebben gestaan), Chapter Pride of Moral 15 l0M (1965-81, Perseverance 7 lU0M (1968-66), Tempel van Vertrouwen 2 lOM Preston (1969-76), Uni§ 18 lOM FS Preston (1976-38), Volharding I lUOMI1978-11), Fidelity g l0M Preston (1982-8), Chapter Ruth I tU0M (198410/18), Chapter 0ueen of Sheba 2 lU0M (1986-41), Perseverance I lU0M (1987-2), Sunrise lU0M Scottish 138 (1987-24), Chapter Deborah lU0M Scottish 29 (1987-241, Volharding 10 lU0M te Lelydorp(1987-53). Loge Jafta is de enige loge van de Mechanics die ooit is opgeheven (circa 1995). De Mechanics kennen een piramidale organisatiestructuur. De District Grand Lodge No. 1 van 1966 is in Suriname ontstaan op basis van vier bestaande loges/ chapters met behulp van het Guyana District Grand Lodge plus de dispensatie uit New York. Een District Grand Lodge,'de nobele orde voor de oudere broeders', houdttoezicht op alle loges, chapters en encampments (afdelingen waar alleen leden met de hoogste graad worden toegelaten) en organiseert iedere twee jaar een nationale conventie. De voorzitter is tevens lid van de internationale Grand Council te New York. De Grand Council heeft een Uitvoerend Orgaan dat onder meer eretitels aan Past District Masters toekent. Het District Grand Lodge No. 2 in Suriname is van 1990. ln 1989 had Suriname de eer om als gastland op te treden voor de Driejaarlijkse lnternationale Conventie van de lU0M. Loge Félix Ebouó van 1988 in Frans Guiana is vanuit Moengo opgericht.

O§O

TiidschriÍtvoor Surinamistiek en het Caraïbisch qebied 2008.2

Su-

Persoonlijke mededeling Jan Snoek, Heidelberg.

13 VeelgegevenszijntevindeninhetstatuutvanVolhardingNo.6(GABl928-2van9januari). Enkele zinnen hebben betrekking op de doelstelling (veredeling van de mens en ÍondsvormingI. De rest gaat overtoelatingsprocedures (twee zwarte ballen in de bus zijn gelijk aan deballotage), royement (op beuzelachtige gronden voorstellen de loge te ontbinden) en de financiële boekhouding (boete voor in de rede vallen is vijftig cent). ln dit eerste statuut zijn de contributies aan de Íondsen voor zieken, begrafenissen, weldadigheid en weduwen en wezen uitgebreid vastgelegd. Artikel 23 noemt de hoogten van de uitkeringen, die graad-

Jannes H. Mulder De 0rde der Ítlechanics in Suriname

over de voorzitter, zit de gedeputeerde meester en haaks daarop, op de zogeheten materiële as van de tempel, zit-

I t' 1

ten tegenover elkaar de penningmeester en de secretaris. Op het snij-

punt van beide assen ligt op een eenvoudige katheder de Bijbel. Bij de toegangsdeur tot de tempel staan de zwaarden van de deurwachters opgesteld. De afbeeldingen van symbolen en spreuken aan de

wanden en op het als hemel beschilderde plafond met ladder dragen

I ) J 1

bij aan een plechtige sfeer (afbeelding 3). De leden ontvangen ieder

halfjaar een

Foto 4. Portrettengalerij in de lectuurkamer van Loge Volharding No. 6 i

nieuw

geheim password om

i í

Foto 3. Tempel van de Loge Volharding No. 6 met katheter en bijbel,

tot de bijeenkomsten toegelaten te worden

alziend oog, spreuk aan de wand en een hemels plafond met ladder

en broeders die vanuit

Nederland

)

bezoek

komen, moeten het geheime traueller password kennen. Afbeelding 4 toont een gedeelte van de portrettengalerij in de lectuurkamer waar nieuw opgenomen broeders in de leer van de orde worden gerhstrueerd. De vergadering van een loge of chapter vindt plaats op vaste avonden, tweemaal per maand; kerstmis wordt gemeenschappelijk gevierd. Aanvankelijk stond de orde het concubinaat niet toe. Om lid te kunnen worden, moest de aspirant-broeder eerst in het huwelijk treden. Deze regel is inmiddels afgeschaft, evenals de verklaring van gezondheid van een nieuw lid en zíjn partner, afgegeven door de logegeneesheer.

aÍhankelijk zijn. De statuten van 1954 zijn veel globaler. Wel staat er bijvoorbeeld in dat voor hen die de hoogste graad in een'lagere'loge(subordinatedloge) hebben bereikt, de John Grand Christian Encampment No. 1 van 1954 is opgericht. Van latere datum zijn Ebenhaezer Grand Christian Encampment en JozeÍ van Armathea Grand Christian Encampmenl (Moengo).

O3O

;' I 1

In Suriname hebben de Mechanics een eigen begrafenisfonds, maar in tegenstelling tot de Foresters geen eigen begraafplaats.l4 De orde heeft wel een eigen afleggersvereniging (Van der Plil2007:270).In 1893 richt Henry Hennep, doodkistenmaker, de liikbewassersvereniging Liefde op, waarvan in de periode dat de Mechanic-broeder Johannes Uden voorzitter is, vele Mechanics gebruikmaken. Omgekeerd mag Liefde voor haar vergaderingen gebruikmaken van het gebouw van de Mechanics. Deze samenwerking, vanaf 194L, resulteert in 1975 in de eigen afleggersvereniging Emanuel. Na de aflegging houden de Mechanics hun begrafenisprocessie vanuit de loge van de overledene naar bijvoorbeeld begraafplaats Marius Rust. Dit met veel ceremonieel gepaard gaande gebeuren maakt op het publiek altijd veel indruk. Mechanics Day - traditioneel de tweede zondag in september - vindt plaats in alle landen waar Mechanics actief zijn' Vanuit Loge Volharding No. 6 vertrekken de broeders en zusters in processie naar de kerk en na afloop is er een gezellig samenzijn. In Suriname bestaat sinds enkele jaren

op de laatste zondagvan juli de Sinazade, de Dag van het Ordewezen. De

{

Tiidschrift voor Surinamistiek en het Caraïbisch gebied 2008.2

De relatie met de huidige bisschop is niet optimaal" Met individuele priesters kan de verstandhouding echter goed zijn, zodat een begrafenisceremonie van een Mechanic zonder problemen op het rooms-katholieke kerkhoÍ plaatsvindt. Veel Mechanics liggen begraven op Marius Rust (EBG). De relaties met de Hervormde Gemeente zijn goed, zoals ook blijkt uit de viering van het 65-jarig jubileum van Volharding No. 6 in de Centrumkerk.

Jannes H. lvlulder De 0Íde deÍ Mechanics in Suriname

bedoeling is dat op die dag zo veel mogelijk genootschappen zich in het openbaa r presenteren.l5

I (

DE ORDE DER MECHANICS NOG VOLDOENDE VITAAL?

Volgens sommige buitenstaanders zijn de activiteiten van de Mechanics niet meer yan deze tijd. Ook het belang van hun fondsen van onderlinge solidariteit maakt op niet-leden weinig indruk. Er bestaat immers een Staatsziekenfonds en iedereen kan zich voor van alles en nog wat verzekeren. §í'at is tegenwoordig dan nog de relevantie van een orde als de Mechanics? Alvorens hierop in te gaan, vragen twee kwesties uit de geschiedenis van de Mechanics om aandacht. Ten eerste: waarom richtten Afro-Surinamers aan het einde van de negentiende eeuw een loge op? Het antwoord luidt dat na de afschaffing van de slavernij vermoedelijk onder de ex-slaven de behoefte bestond elkaar in groepsverband te ontmoeten en dan bij voorkeur op een eigen locatie. De nieuw verkregen vrijheid kan gepaard zíjn gegaan met een verlangen naar nieuwe structuren en eigen regels. Behalve samenkomen en vanuit een spirituele behoefte de nieuwe leefwereld mentaal het hoofd bieden, wilde men onder de nieuwe omstandigheden wellicht ook snel verzekerd zijn van materiële hulp in noodsituaties. Het eerste doel werd bereikt met streng georganiseerde bijeenkomsten en diensten op vaste dagen en tijdstippen. Van groot ondersteunend belang daarbij waren de rituelen die voorschreven hoe te handelen en de ceremoniën voor bepaalde gelegenheden, zoals bij de toelating tot de orde en het overlijden van een lid. Het tweede doel, financiële ondersteuning, kon alleen bereikt worden met de hulp van een gedisciplineerd opererende penningmeester, die bereid was op elk gewenst moment opening van zaken te geven. In de sociale context van ruim een eeuw geleden moeten genootschappen als die van de Foresters en Mechanics een belangrijke emancipatoire rol in het Surinaamse leven hebben vervuld. De zeer schaarse literatuur laat zien dat in het Caraïbisch gebied dergelijke fondsen voor onderlinge steunverlening dienden als belangrijk vangnet voor vele mensen in nood (\Welles &'§Telles 1953; Moya 2005). Een tweede vraag heeft betrekking op de periode L960-1,990: alle oprichtingsdata van de loges en chapters vallen binnen deze periode,

met uitzondering van Loge Perseverance No. 5 (circa 1900) en Loge Volharding No. 6 (1922). Na 1990 zljn er in Suriname geen loges meer bijgekomen; er is zelfs één loge opgehouden te bestaan. Hoe kunnen 15 Dit is inclusief loges en chapters van de Mechanics die bij de Preston Unity zijn aangesloten. ln 2007 zouden circa 400 broeders en zusters van diverse genootschappen hebben deelgenomen aan deze dag. Vanuit Court Charity van de Foresters trok de stoet naar de Rust en Vrede Kerk. Dit moet een indrukwekkend gebeuren zijn geweest want het televisiestation Apinti deed er uitgebreid verslag van.

O§O

Tijdschrift voor Surinamistiek en het Caraïbisch gebied 2008.2

i iI I

we deze kortstondige bloeiperiode verklarenl Mogeliik hangt dit samen rnet cle politieke emancipatie van Afro-Surinamers in de periode rond de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 (afbeelding 5). De oprichting van nieuwe organisaties in de context van 'collectieÍ verzet' tegen andere sociale groeperingen versterkte wellicht de onderlinge solidariteit en de ontwikkeling van een eigen identiteit. Ongetwijfeld speelt bij het lidmaatschap van een geheime orde ook een statuselement mee (Vuijsje 1974). Bovendien biedt het lidmaatschap van een dergelijk sociaal netwerk, net als bij politieke partijen of sportverenigingen, vele mogelijkheden.

{

i I t t)

Foto 5. Preston Unity op de naamborden van loge Unity en loge Fidelity

Als de sinds 1990 opgetreden stagnatie doorzet, dreigt onherroepelijk vergrijzing, met als uiterste consequentie het uitsterven van de orde. Het fenomeen van vergrljzíng is ook bij de Foresters geconstateerd (zie Mulder 2006). De toekomst van de orde der Mechanics hangt af van eventuele nieuwe aspiraties van leden van de Afro-Surinaamse gemeenschap op het gebied van identiteitsvorming en interactie. Er zí1n aanwijzingen dat onder jonge intellectuelen in Suriname de behoefte bestaat aan meer mogelijkheden voor een serieuze uitwisseling van gedachten en interculturele dialoog. De broeders en zusters die tussen 1960 en 1990 hun loges en chapters oprichtten, zouden wellicht in deze behoefte kunnen voorzien

tiid hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. Als een proces van verjonging op de behoeften van jonge Afro-Surinamers inhaakt, is het en op

voor de orde nog niet te laat. De vroegere bloeiperiode van de Mechanics kan dan zelfs als inspiratiebron dienen voor de nabije toekomst. Jannes H. lvlulder De orde der Mechanics in §urinamo

TITERAÏIUH Baarn, C. &

Julen,

]' 1987

'W.H.Inc. Paramaribo: lubileumboek Loge Volharding No 6 der LU.O.M. IUOM Suriname. Bruijning,

C.F.A.

Voorhoeve,

1977

Ency clopedie uan Suriname, Amsterdam: Elsevier.

Moya, J.C., 2005

'Immigrants and associations; A global and historical peÍspective.' Journal of Ethnic and Migration Studies 31(5): 833-864. Mulder, J.H.,2006

'De Ancient Order of Foresters in Suriname.' Oso, Ti'idschrift uoor Surinamis-

tiek 25(2\ 42-s5. Pijl,Y.van der,2007

Leuende-doden; Afrikaans-Surinaamse percepties, praktiik"en en rituelen rondom dood en rouu. Lmsterdam: IBSlRozenberg Publishers. [Bronnen voor de Studie van Suriname, deel 27.1 Rustenberg,1.J.,

1980

Beknopte uitgaue uan de ontwikkeling uan het Mechanisme. Amsterdam: 2,1, Vassal, W.F., 1964

Historical notes on Mecltanism, Independent United Order of Mechanics, fzc., New York: z.n. Voorn, J.G., 1995

Tbe grand lodge of the Independent Order of Odd Fellows; Genese uan het

Odd Fellowscbap. Alkmaar z.n. Vuijsie, H., 1974

Onwikkelingsfuncties uan religieuze organisaties in Suriname; Onderzoek'

proiect sociale ontu.tikkelingsstrategie Suriname 1969, deelrapport nr.

Amsterdam: Sociografisch Instituut, Universiteit van Amsterdam. Welles, A.F. & D. Welles,

1953

Friendly societies in the West Indies; Report on a suruey. Londen: Her Maiesry's Stationary Office.

H. Mulder (1940) was internist-oncoloog en promoveerde op muÈ zenonderzoek. Later werkte hii op het ministerie van Volksgezondheid, §Telzijn en Sport te Den Haag en op het ministerie van Volksgezondheid te Paramaribo. Sinds 2005 verricht hij onderzoek naar rituelen (www.iannesmulder.nl).

Jannes

O3O ÍiidschriÍtvoor

Surinamistiek en het Caraïbisch gebied 2008.2