Bestaat de Kondratieff-golf echt? De grote schokken in het koersverloop van vooral aandelen doen ook de belangstelling voor een in 1938 door Stalin vermoorde econoom Kondratieff weer in belangstelling toenemen. De geschiedenis en vooral de economische geschiedenis zal nooit een directe voorspelling mogelijk maken maar kennis van de geschiedenis helpt wel bepaalde parallellen te herkennen en kan daarmee wel, enige hulp bieden bij het voorspellen van de toekomst. Een van de vele problemen bij het herkennen van een lange golf is dat er vele kleine golven dwars doorheen lopen. Zo zijn er volgens de theorie 3, 7 en 11 jarige golven met een eigen dynamiek. Het duidelijkst is de lange golf ook pas 20-30 jaar later te herkennen zodat het zogenaamde bewijs lang op zich laat wachten. Tijdens mijn studie aan de Erasmus Universiteit in de jaren 1968 – 1974 ben ik voor het eerst met de theorie van Kondratieff in aanraking gekomen. Wie kon in 1968 weten dat wij in dat jaar een sociale en politieke trendbreak meemaakten? Het besef daarvan kwam pas in latere jaren toen het zicht op de recente geschiedenis duidelijker werd. Het interessante bij een discussie over deze lange golf is dat velen, net als in geloofskwesties, een andere eigen interpretatie ervan zullen hebben en waarschijnlijk houden. Deze inleiding dient om met geïnteresseerden de discussie aan te gaan en zo de kennis van de economische geschiedenis een kader te geven. Ontstaan golf. Kijkend naar de economische geschiedenis vanaf rond 1780 kan men met enige fantasie ook vaststellen dat de versnellingsfase iedere keer met een doorbraak te maken heeft op transportgebied. Ofwel het dichter bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Ook het politieke en sociale leven krijgt in de versnellingsfase een positieve impuls. Men heeft het gevoel dat er sprake is van een “Aufbruch”. Misschien is dat ook de reden dat in deze fase vaak ook weer de kiem wordt gelegd voor de aanjager van de volgende versnellingsfase. Lengte golf. In een aantal artikelen wordt aangegeven dat deze golf een lengte heeft van ongeveer 45 jaar. De toppen en de dalen zijn meestal (achteraf) duidelijk te herkennen. Dat kan niet altijd gezegd worden van de perioden daartussen. De versnellingsfase en de vertragingsfase zijn meestal ook redelijk duidelijk te herkennen maar vlak voor of na de top is het herkennen uiterst moeilijk mede door de al eerder aangegeven andere cycli. Vanaf 1750 zijn er min of meer betrouwbare economische data bekend zodat een onderbouwing enigszins mogelijk is. Ook wordt er vaak op gewezen dat alleen in een geïndustrialiseerde samenleving een golf als deze voorkomt.
Figuur 2.1 Opbouw Kondratieff-cyclus
1