Maguza 81 - Juli 2010 by Jansen & Janssen

maguza Afgiftekantoor Antwerpen X, Maguza 81, Tijdschrift – kwartaalblad, jul – aug – sep 2010, v.u. Johnny Van der Straeten, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem

ZORGMAGAZINE VAN HET UZA – JULI 2010 – #81

longkanker Kleine stapjes vooruit

goed gezien! Draag zorg voor je ogen

medische informatie Hoe betrouwbaar is dr. Google?

Dossier Dementie

Verdwalen in je eigen geest WWW.MAGUZA.BE

advertentie

ORTHOPEDIST - BANDAG IST

O R T H O PED I E

O R T H O PED ISCH E SCH O EN EN

COM FO R T SCH O EN EN

BAN DAG IS T ER I E

I N VALI D E WAG ENS

T H U IS V ER ZO R G I N G

Bezoek onze ruime toonzaal Discrete pasruimte Studiedienst Goed uitgeruste werkplaatsen

Bij aankoop van 1 paar diabetische schoenen

Traditioneel maatwerk

GRATIS

Moderne technologieën en technieken

1 paar diabetische kousen

Grote keuze artikelen van hoogstaande kwaliteit

(tot eind september)

Comfort en mobiliteit

Met deskundig advies

Speciaalzaak leefcomfort RIZIV 1/6/10422/96/100 - 1/6/27017/88/200

Turnhoutsebaan 92-94 • 2100 Deurne • Tel: 03/326 11 30 • fax: 03/326 06 79 • info@schaeps.be • www.schaeps.be Maandag 10 - 18 u, Dinsdag tot vrijdag 9 - 18 u, zaterdag 9 - 13 u • Tram 10, bus 33, 410, 411 en 412 • GRATIS PARKING O R T H O P E D I E • B A N DAG I S T E R I E • S C H O E N E N • I N VA L I D E N WAG E N S • H O M E C A R E • R E VA L I DAT I E

www.schaeps.be

de nieuWe ministeR

Gekneld tussen budgettaire druk en gevraagde zorg.

Actie leidt tot bevrijding...

en onvoorziene neveneffecten. Gedelegeerd bestuurder Johnny Van der Straeten liet zich deze keer door de politieke actualiteit inspireren voor een rake cartoon. Een beeld zegt meer dan woorden, zeker in de gezondheidszorg... maguza 003

advertentie

ThyssenKrupp Monolift

Nirwana verwent u en uw rug.

Comfort voor nu en later Trapliften

Platformliften

Reeds meer dan twintig jaar selecteert en adviseert Nirwana op onafhanke lijke en transparante wijze oplossingen voor gezond liggen, zitten en gaan: van ergonomische slaapsystemen, stoelen, tafels en relaxzetels, tot en met kantoor- en kindermeubilair, babyproducten en schoenen. Nirwana verwent u en uw rug.

Open van dinsdag t.e.m. zaterdag van 10u00 tot 18u00. ONAFHANKELIJK ADVIES VAN ONZE KINESISTEN I DIENST NA VERKOOP

DC090202 © Dimitri Cools / foto: © Getty Images

Huisliften

Meer info?

BEL 0800 94 365 GRATIS www.thyssenkruppmonolift.be Wij adviseren u de ideale oplossing, geheel vrijblijvend!

www.nirwana.be I De Bruynlaan 127 2610 Antwerpen I 03-820 98 30

in dit nummeR

medisch

010

longkanker

010

Longkanker blijft een beenharde diagnose, maar dankzij nieuwe therapieën kunnen meer patiënten nog jaren een kwaliteitsvol leven leiden.

014

Vroegtijdige zaadlozing: niemand praat erover, maar toch komt het vaak voor. Het goede nieuws? Er bestaat ook een behandeling voor.

016

Nieuwe spelregels voor biobanken: lichaamsmateriaal noodzakelijk voor wetenschappelijk onderzoek.

017

Vruchtbaarheidsproblemen: zo vader, zo zoon?

gezond

017

Vruchtbaarheidsproblemen

029

Ogen zijn kwetsbaar, kijk er dus mee uit!

032

Sporten met een beperking: er zijn maar weinig ziektes of handicaps die sport onmogelijk maken.

zorg

029

oogzorg

034

UZA & engagement: van Antwerpen tot Chili, en verder

036

Medicatie in het ziekenhuis: mag ik u de huispil voorstellen?

042

Patiënten en internet: vraag het aan dr. Google!

Nu al lijden 165.000 Belgen aan dementie. Binnen 20 jaar dubbel zoveel. Prof. dr. Christine Van Broeckhoven

021

Medicatie en begeleiding kunnen het leven van een patiënt een stuk draaglijker maken.

dossier dementie

021

DOSSIER DEMENTIE en verder

040

015

U zegt? Longembolie

018

UZA 2020. Komt het gevaar uit de tropen?

040

Witjas: aan het hoofd van de schoonmaakploeg

Witjas maguza 005

dooRgelicht

006

fantoompijn ondeRdRukt

Een patiënt kreeg na de amputatie van een arm last van fantoompijn – pijn in een lichaamsdeel dat er niet meer is. Hij bood zich aan in het UZA en dankzij hersenstimulatie zag hij zijn levenskwaliteit weer toenemen. Op de foto ziet u onder de schedel van de patiënt sensoren zitten, ter hoogte van dat deel in de hersenschors waar de informatie uit het lichaam wordt verwerkt (somatosensorische hersenschors). Een batterij in de buik van de patiënt stuurt constant stroomstootjes naar de elektroden en dus naar het hersengebied in kwestie. ‘Na een amputatie ontvangen de hersenen geen informatie meer van het geamputeerde lichaamsdeel. De hersenen reageren daarop door zelf informatie aan te maken,’ legt neurochirurg prof. dr. Dirk De Ridder uit. ‘Juist die overactiviteit veroorzaakt fantoompijn. Met elektrische pulsen kunnen we de overactiviteit en dus de pijn onderdrukken. ’ De techniek wordt vandaag in het UZA gebruikt bij de bestrijding van pijn en oorsuizen, maar in het onderzoeks- en behandelcentrum voor neuromodulatie, BRAI²N, van het UZA wordt volop onderzoek gedaan naar andere toepassingsmogelijkheden.

maguza 007

koRt

Mijn longen zijn volgens de test 63 jaar. Dat is toch even schrikken. De 40-jarige Ange Demeutter liet haar longleeftijd testen in het UZA op de Werelddag tegen tabak op 31 mei. Het volledige artikel leest u in de nieuwssectie op www.maguza.be.

JOUW TEKENING

in maguza?

Wil jij jouw tekening in de volgende Maguza zien verschijnen? Neem dan zeker deel aan onze tekenwedstrijd. Het thema is Kinderen in het ziekenhuis. Alle kinderen en jongeren tot zestien jaar kunnen deelnemen. We kiezen drie winnaars uit, in drie leeftijdscategorieën: zij winnen elk twee tickets voor Plopsaland. Bovendien verschijnt hun tekening in de volgende Maguza. Dus: maak een mooie tekening over kinderen in het ziekenhuis en schrijf op de achterkant je naam, leeftijd, adres en telefoonnummer. Je mag je inzending afgeven op het secretariaat van de dienst pediatrie (route 113) in het UZA, doormailen naar pediatrie@uza.be of opsturen naar UZA, secretariaat dienst pediatrie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem. Opgelet: je tekening moet vóór 15 augustus 2010 bij ons zijn. Veel tekenplezier!

doe mee en Win plopsatickets!

008

VAATHEELKUNDE Deze zomer gaan prof. dr. Marianne De Maeseneer en ver pleegkundige Marina Roes van de dienst thorax en vaatheel kunde met een internationaal medisch team op missie naar Ecuador. Ze doen dat in het kader van het project Amigos de Salud y Amistad, dat zich inzet voor de inheemse bevolking in ZuidAmerika. Vaak heeft die groep weinig tot geen toegang tot gezondheidszorg. In juli strijken artsen en verpleegkundi gen uit tal van disciplines voor tien dagen neer in Riobamba, een stad op 2800m hoogte in het centrum van Ecuador. De Maeseneer en Roes zullen voornamelijk patiënten met spat aders en veneuze ulcera behandelen. Ze nemen de nodige uit rusting mee om ook foamsclerotherapie (schuimbehandeling onder echografie) te kunnen uitvoeren, een therapie die heel goede resultaten oplevert in de behandeling van spataders.

info www.amigosdesalud.org

uza blijft BABYVRIENDELIJK Het UZA zet al jaren in op een goed borstvoedingsbeleid en kwaliteitszorg voor moeder en kind. Die inspanningen werden in juni opnieuw beloond met de internationale erkenning als Baby Friendly Hospital van Unicef en de Wereldgezondheidsorganisatie. Dat betekent dat een baby in het UZA vanaf de geboorte de beste

420

in ecuador

16 september:

DAG TEGEN KANKER

in het uza

Donderdag 16 september staat volledig in het teken van kankerpatiënten en hun omgeving. De UZA-medewerkers dragen die dag een geel lintje uit solidariteit met de kankerpatiënten. Ook bezoekers kunnen een lintje krijgen aan de stand van de Vlaamse Liga tegen Kanker (VLK) in de inkomhal. U kunt er ook terecht voor een ondersteunend gesprek met de VLK-vrijwilligers of meer informatie over de VLK. Het UZA organiseert die dag voor alle kankerpatiënten, ex-kankerpatienten en hun naasten een speciale verwennamiddag. Er is immers leven tijdens en na kanker. Er zijn verschillende workshops: een kooksessie met een bekende kok, handmassagetechnieken, relaxatie-oefeningen, revalidatietips en make-uptechnieken. De toegang is gratis.

info Meer informatie en het volledige programma vindt u op http://verwendag.uza.be. Schrijf online in of bel naar T 03 821 44 58.

ziekenhuis kansen op een optimale gezondheid krijgt. Om dat waar te maken volgen we de Tien vuistregels voor het welslagen van borstvoeding en besteden we bijzondere aandacht aan de zorg voor zwangere vrouwen met de Mother Friendly Hospital Initiatives. Tot slot respecteert het UZA de internationale gedragscode rond kunstvoeding.

Zoveel warme maaltijden worden er elke dag in de UZAkeuken voor de patiënten bereid. Voor een deel gaat het om dieetmaaltijden, maar ook de gewone maaltijden worden samengesteld met aandacht voor gezonde vetten en correct zoutgebruik. Gevarieerd en gezond eten bevor dert immers het genezingsproces. Elke patiënt heeft bovendien de keuze, bijvoorbeeld als hij of zij iets niet lust of liever een vegetarische maal tijd of een maaltijd zonder varkensvlees eet.

INLOOPHUIS Vlaamse liga tegen kanker in antwerpen Sinds kort is er ook in Antwerpen een inloophuis van de Vlaamse Liga tegen Kanker. In dit open huis – een ontmoetingsplaats voor kankerpatiënten en hun partners, familie en vrienden – is iedereen welkom, in elk stadium van de ziekte. Het inloophuis wil opvang en steun bieden buiten het ziekenhuis, in een informele en warme sfeer. Tijdens de vaste openingsuren kun je er zonder afspraak terecht voor inlichtingen, een individueel gesprek of een bezoek aan de bibliotheek. Daarnaast worden er koffiemomenten, themanamiddagen, relaxatiesessies en andere groepsactiviteiten georganiseerd voor contact met lotgenoten.

info Inloophuis Antwerpen, Carnotstraat 136, 2060 Antwer pen, T 03 213 13 44, antwerpen.vliga@tegenkanker.be. Openingsuren: elke werkdag doorlopend van 9.30 tot 16.30 uur. De agenda van activiteiten vindt u op www. tegenkanker.be/antwerpen. maguza 009

medisch

Longkanker: het blijft een beenharde diagnose. Maar er is ook reden tot voorzichtig optimisme. Dankzij de nieuwe moleculaire therapieën kunnen sommige patiënten met een uitgezaaide tumor nog jaren een kwaliteitsvol leven leiden. Intussen wordt ook gezocht naar manieren om longkanker vroeger op te sporen.

long

kleine stapjes VooRuit p

… bRoodnodige steun Longkanker is altijd een zware dobber voor de patiënt en zijn familie. Sinds kort heeft elke kankerpatiënt recht op begeleiding door een psycholoog. Prof. dr. Paul Germonpré: ‘Wij hebben een vaste psychologe voor de longkankerpatienten. Zij kan de patiënt en zijn familie ondersteunen en helpen om beter met de ziekte om te gaan. De meesten gaan op dat aanbod in.’ Ook bij de maatschappelijk werker kunnen patiënten en hun familie terecht voor begeleiding. Die kan mensen wegwijs maken in het aanbod van sociale voorzieningen en tegemoetkomingen, en biedt ook emotionele opvang. ‘Er is ook een vaste verpleegkundige die bij de patiënten bloed prikt en ze opvangt. Ook dat is voor de patiënten een morele steun’, zegt dr. Annelies Janssens. Prof. dr. Paul Germonpré 010

atiënten bij wie een vlekje op de longen is ontdekt, staan voor een bange periode. Meestal moeten ze één tot twee weken wachten op de diagnose. ‘Dat is zwaar, maar we kunnen niet anders’, zegt pneumologe dr. Annelies Janssens. ‘Er moeten heel wat onderzoeken gebeuren voor we een antwoord hebben op belangrijke vragen: is het longkanker? En zo ja, welk type? In welk stadium bevindt de ziekte zich? Pas als we dat weten, kunnen we de patiënt precies zeggen hoe hij ervoor staat.’ Een exacte diagnose is essentieel doordat de behandeling meer dan ooit afhangt van het type kanker. ‘Lange tijd werd er alleen een onderscheid gemaakt tussen kleincellige en nietkleincellige longkankers’, verduidelijkt pneumoloog prof. dr. Paul Germonpré. ‘Bij de kleincellige varianten zijn de kankercellen, zoals de naam zegt, kleiner dan bij de niet-kleincellige longkankers. De laatste jaren maken we echter

kankeR ook binnen die laatste groep een verdere opdeling. Sinds een tweetal jaar is dat onderscheid ook bepalend voor de therapiekeuze.’ De behandelingen zijn de afgelopen jaren sterk geëvolueerd. Zo gebeurt het nog maar zelden dat een patiënt alleen een operatie ondergaat. Meestal krijgt hij nadien ook chemotherapie, omdat die de resultaten verbetert. Ook zijn er nieuwe soorten chemotherapie bijgekomen en krijgen meer patiënten met een uitgezaaide longtumor na hun eerste behandeling een onderhoudstherapie. kankercellen na vier weken uitgeroeid De kans op volledige genezing blijft klein. Slechts vijftien procent van de patiënten is vijf jaar na de diagnose nog in leven. Toch is er ook hoopgevend nieuws. Er wordt veel verwacht van de zogenaamde doelgerichte moleculaire therapieën. Het gaat om medicijnen die zich, afhankelijk van het type tumor, op

Kinderen van een longkankerpatiënt die zelf ook roken, hebben een kans van minstens 1 op 3 om longkanker te ontwikkelen.

specifieke eigenschappen van de kankercel richten. De belangrijkste zijn de EGFR-remmers, die vooralsnog alleen worden ingezet bij patiënten met een uitgezaaide kanker. Bij een specifieke subgroep met een bepaalde mutatie in de kankercellen – zo’n tien procent van alle longkankerpatiënten – heeft die therapie een spectaculair effect. ‘We hebben hier uitbehandelde patienten gezien bij wie de kankercellen na vier weken volledig verdwenen waren en die nu al jaren een goede levenskwaliteit hebben’, zegt Germonpré. ‘Die mensen zullen wellicht vroeg of laat hervallen, maar als je weet dat de prognose bij een uitgezaaide longkanker gemiddeld minder dan een jaar is, betekent dat een geweldige vooruitgang.’ Het is de bedoeling om de therapie ook te testen bij patiënten met minder ver gevorderde longkanker. Een ander medicijn waar onderzoek naar gebeurt, de zogenaamde ALKinhibitor crizotinib, zou bij zo’n drie

De behandeling hangt meer dan ooit af van het type kanker.

maguza 011

medisch

procent van de longkankerpatiënten effect kunnen hebben. Het gaat dan om patiënten met een wijziging in het ALK-gen. De kans is groot dat er op vrij korte termijn nog andere doelgerichte geneesmiddelen bijkomen. Nieuw is ook een vaccin tegen longkanker, dat wordt gegeven aan geopereerde patiënten. Ongeveer een derde van hen heeft een type longtumor die daar gevoelig voor zou zijn. Onderzoek moet uitwijzen of zo’n vaccin de kans op herval doet dalen.

Roken blijft boosdoener nummer één In het begin van de 20e eeuw was longkanker een uiterst zeldzame ziekte. Nu is het een van de meest voorkomende kankers. Alleen al in België krijgen jaarlijks 7.000 mensen een longtumor. Die opmars komt grotendeels door het roken. ‘Mocht er niet meer worden gerookt, zou longkanker over twintig of dertig jaar opnieuw een zeldzame ziekte zijn’, zegt prof. dr. Paul Germonpré. 85 tot 90 procent van de longkankerpatiënten zijn rokers of ex-rokers. Een gemiddelde roker heeft ongeveer 1 kans op 9 om ooit longkanker te ontwikkelen. Bij kinderen van een longkankerpatiënt die zelf ook roken, stijgt die kans zelfs naar 1 op 3 of zelfs 1 op 2. ‘Die mensen spelen in feite Russische roulette’, zegt Germonpré.

info

De dienst pneumologie biedt een rookstopprogramma aan: T 03 821 35 37 of rookstop@uza.be.

012

Knopen doorhakken In vergelijking met pakweg tien jaar geleden krijgen patiënten nu veel meer een behandeling op maat. Een multidisciplinaire aanpak is daardoor meer dan ooit cruciaal. Germonpré: ‘Wekelijks is er bij ons een patiëntenbespreking met de pneumoloog-oncoloog, de chirurg, de radiotherapeut, de patholoog-anatoom en de arts van de nucleaire geneeskunde. We bespreken dan nieuwe patiënten en hakken knopen door. Waar nemen we een stukje weefsel weg voor de diagnose? Gaan we opereren of bestralen? En opereren we meteen of geven we eerst chemotherapie?’ Bij patiënten die worden geopereerd, wordt een stuk longweefsel, soms zelfs een volledige long, weggenomen. Toch is de levenskwaliteit na de behandeling doorgaans vrij goed. Germonpré: ‘We gaan uiteraard niet over één nacht ijs. Als we van oordeel zijn dat een operatie de levenskwaliteit te zeer zou aantasten, kiezen we voor radiotherapie.’ Wordt longkanker een chronische ziekte? Alle behandelingen ten spijt valt de grootste vooruitgang nog altijd te verwachten van vroegtijdige opsporing. Hoe vroeger de tumor wordt ontdekt,

hoe groter de kans op volledige genezing. De meeste patiënten krijgen echter pas klachten als de ziekte al verder gevorderd is. Bij ongeveer de helft is de kanker bij de diagnose al uitgezaaid. Germonpré: ‘Ook screenen ligt niet voor de hand. Het probleem is dat je op een scan moeilijk het onderscheid kunt maken tussen een beginnende longtumor en bijvoorbeeld een goedaardig gezwel. En je kunt moeilijk tientallen patiënten opereren van wie er maar één longkanker heeft. Een alternatief zou kunnen zijn om het gezwelletje nauwgezet op te volgen, zodat je meteen kunt ingrijpen als het zou groeien.’ De tijd dat er aan longkanker niets te doen was, is alleszins voorbij. ‘De meeste patiënten kunnen we niet definitief genezen, maar we kunnen wel proberen om ze zo lang mogelijk in een

info

De tijd dat er aan longkanker niets te doen was, is alleszins voorbij.

goede conditie te houden’, zegt Germonpré. ‘We behandelen dan niet meer de kanker, maar de patiënt, en zullen bijvoorbeeld niet doorgaan met een therapie als die te veel nevenwerkingen heeft.’ ‘Patiënten grijpen elke kans op een betere prognose en meer levenskwaliteit met beide handen aan’, zegt Janssens. Germonpré is voorzichtig hoopvol voor de toekomst. ‘Nu al zijn er patiënten die tot vijf jaar overleven met een uitgezaaide longtumor. Dat zag je vroeger zo goed als nooit. Ik zeg niet dat longkanker op korte termijn naar een chronische ziekte zal evolueren, maar voor een kleine groep zal het wellicht wel zo zijn.’

Dr. Annelies Janssens

Dienst longziekten, T 03 821 35 39 – Tabak Stop Lijn: 0800 111 00 of tabakstop@kanker.be – www.kanker.be

advertentie

Geniet van het lage zwaartekracht gevoel • Ergonomische lighouding Een genot voor elke ruglijder • Vermindert of voorkomt rugpijn • Stimuleert de bloedsomloop • Enz...

Ruime keuze leder of stoffen Manueel of elektrisch verstelbaar Optie: 1 of 2 motors • Lift systeem • Verwarming

Ergonomische... Relaxzetels - Massagezetels - Zero-gravity relaxen - Slaapcomfort - Bureaustoelen - enz.. en dit voor ieders budget. OPEN: woe t.e.m. zat 10 - 18 u en elke eerste zondag van de maand Overige dagen en feestdagen gesloten of welkom na afspraak

Kasteeldreef 149 - 2970 Schilde Tel.: 03-354 43 88 - info@ergoform.be

Mogelijkheid tot vrijblijvende presentatie aan huis www.ergoform.be

medisch

Vroegtijdige zaadlozing Naast erectiestoornissen is vroegtijdige zaadlozing (ook wel premature ejaculatie of PE) de meest voorkomende seksuele stoornis bij mannen. Mannen die er last van hebben, zoeken echter niet snel hulp. En dat is jammer, want er bestaat wel degelijk een behandeling voor.

oor de medische wereld is een zaadlozing vroegtijdig als ze optreedt binnen de twee minuten na penetratie. Een subgroep ejaculeert binnen de minuut. De verklaring daarvoor ligt in de hersenen. ‘Vroeger beschouwde men het als een louter psychologische, tot zelfs psychiatrische aandoening,’ vertelt uroloog dr. Benny Verheyden. ‘Vanaf de jaren 70 dachten artsen dat het ging om een overgevoeligheid van de eikel en probeerden ze daar iets aan te doen. Vandaag gaan we echter uit van een 014

info

Dienst urologie T 03 821 33 68

7/10

neurobiologische oorzaak, met name een onevenwicht tussen twee belangrijke neurotransmitters, serotonine en dopamine, in de middenhersenen. Dat is ook het aanknopingspunt voor de ontwikkeling van medicijnen.’ Behandeling op 3 sporen Mannen of koppels die zich met PE aanbieden bij de dienst urologie in het UZA, volgen een drievoudige behandeling: met medicijnen, kinesitherapie en sekstherapie. De behandeling duurt een half jaar tot een jaar. ‘Bepaalde medicijnen, met name paroxetine en dapoxetine, leveren goede resultaten op’, zegt Verheyden. ‘Uit een studie met paroxetine blijkt echter dat het probleem in ongeveer de helft van de gevallen opnieuw opduikt zodra met het medicijn wordt gestopt.’ Vandaar dat de behandeling in het UZA ruimer is dan medicatie alleen. Het kan immers niet de bedoeling zijn om de medicijnen levenslang te nemen. Bij de bekkenbodemtherapeut leren

de mannen om hun bekkenbodem te gebruiken. Bij de seksuoloog leren ze die nieuwe kennis toepassen in hun seksualiteit. ‘Mannen met PE gaan vaak allerlei trucjes toepassen om hun zaadlozing uit te stellen, zoals het opspannen van de bekkenbodem. Dat heeft echter juist een averechts effect. Ze moeten hun bekkenbodem leren controleren en ontspannen. Tijdens de behandeling is de patiënt onder invloed van de medicatie bij machte zijn ejaculatie uit te stellen. Op dat moment kan hij leren zijn bekkenbodem goed te gebruiken, waardoor hij na verloop van tijd ook zonder medicatie zijn zaadlozing kan uitstellen.’ De drievoudige therapie van medicijnen, kinesitherapie en sekstherapie wordt al een aantal jaar met succes toegepast in het UZA. De therapie geeft in 70 % van de gevallen goede resultaten op lange termijn (meer dan 2 jaar). Met enkel paroxetine is dat 50 %. Overigens kunnen ook mannen zonder partner zich laten behandelen.

u zegt?

met succes behandeld

long em

Wat is een longembolie?

Bij een longembolie raakt een bloedvat in de longen

verstopt door een bloedklonter, meestal aangevoerd vanuit de benen. De bloedklonter is het gevolg van

een trombose. Een trombose kan ontstaan door langdurig stilliggen of stilzitten, bijvoorbeeld na een operatie, tijdens een lange vliegtuigreis of als

iemand een hele tijd in het gips moet. Meestal is er echter geen duidelijke oorzaak. Aangekomen in

de longen vormt de aangevoerde bloedprop een

bolie

nieuw medicijn veelbelovend De medicijnen die vandaag in het UZA worden gebruikt, zorgen voor een beter evenwicht tussen serotonine en dopamine in de hersenen. ‘Paroxetine wordt al enige tijd gebruikt, maar is in oorsprong een antidepressivum. Een nieuwer product is dapoxetine, dat specifiek is uitgewerkt voor PE. Ook dat medicijn werkt in op die neurotransmitters. Dapoxetine is kortwerkend en je neemt het on demand, enkele uren voor het seksueel contact. Wij hebben het middel enkele jaren geleden uitgetest in een studie. In een aantal Europese landen is het intussen al op de markt. België volgt waarschijnlijk ook.’ Dapoxetine wordt nu in een klinische studie ook uitgetest bij mannen met een combinatie van erectiestoornissen en PE. ‘Dat zie je vaak: mannen die PE heb-

obstructie, waardoor de bloeddoorstroming van het hart naar de longen wordt belemmerd.

Welke symptomen zijn er bij een longembolie?

De patiënt is kortademig en kan nog maar amper inspanningen doen. Minder vaak voorkomende

klachten zijn pijn in de borst en bloed ophoesten. Meestal treedt een longembolie acuut op, maar af

en toe bouwen de klachten zich ook heel geleidelijk op, soms zelfs in de loop van maanden.

WaaRuit bestaat de behandeling?

Patiënten die met een embolie worden opgeno-

ben als ze jong zijn en tegen middelbare leeftijd erectieproblemen ontwikkelen. Als je zo’n man vervolgens behandelt met de klassieke erectiepillen, leidt dat weer tot PE. We hopen dat dapoxetine ook voor die groep een uitkomst biedt.’

men, krijgen gedurende een vijftal dagen inspuitingen met een geneesmiddel dat het bloed ontstolt. Daarna schakelen ze over op pillen. Die moeten

ze, afhankelijk van hun toestand, drie maanden tot een jaar blijven nemen. Wie al eerder een embolie heeft gehad of een erfelijke aanleg heeft

voor de ziekte, moet de medicatie levenslang nemen. De dienst pneumologie neemt momenteel

deel aan een studie rond een nieuwe pil die de

In het UZA lopen momenteel twee medicijnenstudies rond vroegtijdige zaadlozing of premature ejaculatie (PE). › In een studie met dapoxetine wordt nagegaan of het medicijn ook een oplossing biedt voor mannen met een combinatie van PE en erectieproblemen. › In de PACE-studie wordt bij mannen met PE het effect nagegaan van het medicijn trazodone. Wilt u meer weten of deelnemen aan een van beide studies? Neem contact op met studieverpleegkundige Ingrid Van Neyghen, T 03 821 47 34.

inspuitingen overbodig zou maken. Dat zou de behandeling minder omslachtig maken. Sommige patiënten moeten op intensieve zorg worden opgenomen om klonteroplossende middelen te krijgen.

hoe ernstig is een longembolie?

Als patiënten met een acute longembolie zich

meteen laten behandelen, kan het tij meestal nog worden gekeerd. Maar soms is een longembolie

ook fataal. Als de bloedklonter heel groot is of als er meerdere zijn, kan de bloeddoorstroming van-

uit het hart volledig geblokkeerd raken. Daarom moeten mensen een trombose in het been altijd zo snel mogelijk laten behandelen. Meestal gaat zo’n trombose gepaard met pijn en krampen, soms ook met roodheid en zwelling.

info

Dienst pneumologie, T 03 821 35 39 maguza 015

medisch

In ziekenhuizen zoals het UZA wordt heel wat menselijk materiaal opgeslagen, dat ook voor wetenschappelijk onderzoek wordt gebruikt. In 2008 kwam er een nieuwe wettelijke regeling en zowel de Vlaamse als de federale overheid stimuleren een eﬃciënter gebruik van het materiaal, om wetenschappelijke innovatie te bevorderen.

nieuWe spelRegels VooR

biobanken d

e wet van 19 december 2008 op het menselijk lichaamsmateriaal bepaalt dat lichaamsmateriaal dat bij een patiënt wordt weggenomen en overblijft (‘residuair lichaamsmateriaal’) mag worden opgeslagen in een biobank en gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Een patiënt kan daartegen echter altijd verzet aantekenen. Het ethisch comité van het ziekenhuis waakt over het correcte gebruik van het materiaal. Lichaamsmateriaal, bijvoorbeeld een weggenomen tumor, wordt eerst en vooral gebruikt voor de diagnose en behandeling van de patiënt. Restweefsel is echter van onschatbare waarde voor onderzoekers. ‘Door het beschikbaar te stellen, helpen patiënten ook andere patiënten met dezelfde ziekte,’ zegt Elke Smits, wetenschappelijk projectmanager in het UZA. Biobanken zijn vooral belangrijk voor het translationeel onderzoek, dat de resultaten van het basisonderzoek vertaalt naar medische en klinische toepassingen, zoals 016

nieuwe behandelingen of medicijnen. eén grote Vlaamse biobank Het lichaamsmateriaal zit momenteel verspreid over verschillende ziekenhuizen en kennisinstituten. Geen ideale situatie. ‘Voor onderzoek naar een bepaalde kanker heb je al snel zo’n 500 stalen nodig,’ bevestigt Elke Smits. ‘Onderzoekers verliezen nu soms veel tijd met het zoeken naar materiaal.’ De Vlaamse overheid wil de bestaande biobanken daarom bundelen tot één Vlaamse biobank en heeft daarvoor het Centrum voor Medische Innovatie (CMI) opgericht. Bedoeling is om de bestaande activiteiten van onderzoeksinstellingen, ziekenhuizen en bedrijven beter op elkaar te laten aansluiten en de schaalgrootte te creëren die nodig is om statistisch relevant onderzoek te kunnen doen. Het CMI wil ook een eenvormige informaticastructuur opzetten voor de data in de diverse biobanken en

tot eenvormige procedures komen op het vlak van dataverwerking, kwaliteitszorg en ethische afspraken. Elke Smits: ‘Nieuw is onder meer dat de fysieke stalen worden gekoppeld aan gecodeerde patiëntgegevens. Omdat je beschikt over een ruim aantal patiënten over een langere tijd, kunnen chronische ziekten zoals kanker of obesitas worden opgevolgd in de tijd.’ tumorbank als proefproject In het UZA is een project gestart om de opslag van menselijk materiaal binnen het UZA centraliseren, om zo tot één grote biobank te komen, met bloed, tumorweefsel enzovoort. Vervolgens wordt de koppeling gemaakt naar patientendossiers, weliswaar gecodeerd en geanonimiseerd. De eerste realisatie wordt een tumorbank met tumorweefsel en serummateriaal. Het UZA ontvangt daarvoor een subsidie in het kader van het Nationaal Kankerplan van de federale overheid.

medisch

Vruchtbaarheidsproblemen

zo vader, zo zoon? Creëren vruchtbaarheids technieken nieuwe vrucht baarheidsproblemen? Volgens recent onderzoek zou via ICSI, een s pecifieke vorm van proefbuis bevruchting, verminderde vruchtbaarheid worden doorgegeven van vader op zoon.

ij ICSI wordt één enkele zaadcel tot in de eicel gebracht. De techniek wordt onder meer toegepast bij sterk verminderde zaadkwaliteit. Brits-Duits onderzoek zou er echter op wijzen dat ICSI-zonen zelf een grotere kans hebben om verminderd vruchtbaar te zijn. ‘Een sterk verminderde zaadproductie kan inderdaad erfelijk zijn’, zegt UZA-uroloog dr. Benny Verheyden, gespecialiseerd in mannelijke vruchtbaarheidsproblemen. ‘Het is dus mogelijk dat sommige ICSI-jongens de problemen van hun vader zullen erven. Maar de genetische oorzaken zijn nog maar nauwelijks gekend. Bovendien staat vast dat er nog andere factoren meespelen, waaronder het milieu en eventuele fysieke problemen, zoals niet-ingedaalde teelballen.’ Bij zo’n 40 % van de ICSI-bevruchtin-

info

gen heeft alleen de vrouw vruchtbaarheidsproblemen en is er uiteraard geen probleem voor de jongens. Samen sterk In het centrum voor reproductieve geneeskunde van het UZA wijzen artsen het koppel altijd op het risico van overerving van vruchtbaarheidsproblemen. ‘Maar we mogen dat risico zeker niet overdrijven’, aldus Verheyden. ‘Daarvoor zijn er te veel factoren bij betrokken. Het zou mij dan ook heel sterk verbazen als we over twintig jaar met een groot probleem zaten bij de mannelijke ICSI-generatie. Je mag trouwens niet vergeten dat veel van de partner afhangt. Een man met lichte vruchtbaarheidsproblemen die een normaal vruchtbare vrouw treft, kan perfect via de natuurlijke weg een kind verwekken.’

Centrum voor reproductieve geneeskunde, T 03 821 36 84, dienst urologie, T 03 821 33 68 maguza 017

uza 2020

Valt Europa door de klimaatverandering ten prooi aan malaria? Brengen we uit verre oorden dodelijke tropische

komt het

virussen en parasieten mee? Prof. dr. Jef Van den Ende, verbonden aan het UZA en aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde, ziet geen reden tot paniek, al moeten we

moeten we ons bedreigd voelen door tropische ziekten?

meebrengen en die we in de gaten

door onze huidige reislust wel

Van een echte bedreiging is geen

overdracht mogelijk is. Zo was er

waakzaam blijven.

ten die we uit de tropen kunnen

018

sprake. Er zijn wel een aantal ziek-

moeten houden omdat er hier ook in 2007 in Noord-ItaliĂŤ een uitbraak

van chikungunya, een virusziekte

info

Dienst tropische geneeskunde, T 03 821 51 59 â&#x20AC;&#x201C;

gevaar

uit de tropen? die wordt doorgegeven via muggen.

men we dat. Mensen die zelf nooit

verspreid door een zandvlieg die

ervan uit dat het in België niet kan,

malaria krijgen. Meestal is er dan

en in Zuid- en Midden-Amerika. Ook

Dat was totaal onverwacht. We gaan

omdat het al erg warm moet zijn om die muggen in leven te houden. Den-

gue is een gelijkaardige ziekte die ook buiten de tropen zou kunnen

uitbreken. Dengue komt wereldwijd steeds meer voor, zodat steeds meer mensen de ziekte ook meebrengen,

vooral vanuit Zuidoost-Azië en het Caraïbisch gebied. Zowel chikun-

gunya als dengue zijn echter niet bijzonder gevaarlijk. Alleen in uitzonderlijke gevallen zijn ze dodelijk.

in de tropen zijn geweest, en toch

ergens een onrechtstreekse link met iemand die op reis is geweest. Mala-

ria dooft gelukkig uit als het kouder

wordt. Wereldwijd neemt het aantal malariabesmettingen ook af, dankzij preventieve maatregelen, een betere

een

uitbraak

zorgen.

een hele hete zomer hebben we al eens een alarm

uitgestuurd om huisartsen

alert te maken. Er is ook

al eens een kleine epidemie

geweest in Zaventem. Een aantal

douaniers, maar ook mensen die

echter goed behandelbaar.

Als de temperatuur hier met 1 of 2°C

nemen. Bij terugkeer moet je oplet-

zijn. Hier bij ons speelt het toegeno-

dan kunnen die hier voor

uitslag geeft. Ook die ziekten zijn

Wie vertrekt, moet degelijk reisad-

Het risico op een malaria-uitbraak

in de laadruimte van een vliegtuig,

Zuid-Afrika die heel typische huid-

de klimaatverandering zou een grote rol spelen bij de verspreiding van tropische ziekten?

weinig invloed hebben. Op andere

zijn muggen met malaria meegereisd

van rickettsia, een tekenziekte uit

Wat kunnen mensen doen om zich te beschermen?

stijgt, zal dat op het vlak van ziekten

een lange periode heel warm is en er

is er een toename van de gevallen

behandeling en betere medicijnen.

een andere veelgenoemde ziekte is malaria. komt malaria naar europa? is er altijd al geweest. Als het hier

voorkomt aan de Middellandse Zee

plaatsen in de wereld kan dat anders

men internationale verkeer een veel

grotere rol. Er is een onwaarschijnlijke toename van het aantal verre

reizen. Zo zijn we al eens ontsnapt aan een pestepidemie uit India. Hoewel er maatregelen genomen waren

op de Indische luchthaven, is er

toch iemand ziek op het vliegtuig kunnen stappen. Gelukkig bleek die geen pest te hebben, maar het had

wel gekund en dan hadden we een enorm probleem gehad.

vies inwinnen. Dat houdt inentingen in, maar ook informatie over de

voorzorgen die je ter plaatse moet

tend zijn. Als je ziek wordt, moet je ervoor zorgen dat je arts denkt

aan een tropische ziekte. Malaria

wordt zeker niet altijd herkend en zo belanden mensen zelfs op inten-

sieve. We hebben eens berekend dat de gemiddelde huisarts één keer

op een eeuw een geval van malaria

ziet … Wie koorts krijgt en net naar

een gebied met malaria op reis is geweest, moet zijn huisarts erop

attent maken dat zijn bloed meteen moet worden getest op malaria.

samengevat is er eigenlijk geen reden tot paniek? Nee. Wij vrezen geen epidemieën

op de luchthaven, zijn toen besmet

van tropische ziekten. Al zal veel

geraakt en erg ziek geworden, met

ziet u evoluties in de ziekten waar reizigers mee naar huis komen?

zelfs een dodelijk slachtoﬀer. Zo zijn er ook onuitgelegde gevallen

Naast dengue en chikungunya zien

nieuwe virussen opduiken, zoals hiv

van

we ook steeds meer mensen thuis-

komen met leishmania, een parasiet

gewoon iemand hadden uitgewuifd

malaria:

valiesmalaria

noe-

Prof. dr. Jef Van den Ende, diensthoofd tropische geneeskunde

afhangen van de evolutie van het

klimaat. Natuurlijk kunnen er altijd indertijd. Dat is jammer genoeg niet te voorspellen.

Reisadvies: Instituut voor Tropische Geneeskunde – www.itg.be – FOD Buitenlandse Zaken – http://diplomatie.belgium.be

maguza 019

advertentie

Ontslag uit het ziekenhuis? Landelijke Thuiszorg helpt gezinnen en bejaarden thuis Bel 070/22 88 78 of kijk op www.landelijkethuiszorg.be

advertentie

vacat

vacat jobkrant van UZA verschijnt driewekelijks a.u.b. are weg gooien

Medewerker schoonmaak

Administratief medewerker ICT - 50%

Vanaf oktober 2009 neemt het UZA de schoonmaak in eigen beheer. Hiervoor gaat men over tot de aanwerving van een grote groep medewerkers schoonmaak.

Je verleent administratieve ondersteuning aan de ICT afdeling op het vlak van bestellingen en leveringen (logistiek), opleidingen aan de eindgebruiker, postverwerking, communicatie en personeelsadministratie.

vacat

UZA Topbedrijf

Omdat je voor meerdere diensten werkt, is vergaderen, overleggen en samenwerken met artsen en collega’s vereist. Hiervoor zoeken we iemand met zin voor initiatief, tact, assertiviteit en de nodige teamspirit.

“Teamspirit doet wonderen” lees verder >

Vacatures

Medewerker debiteuren voor administra tief of tec - 75% (tijdelijk)

jobkrant van UZ

Niet op de openbare weg gooien a.u.b.

Edegem

Ziekenhuis Antwe rpen, Wilrijks traat 10, 2650

‘Mijn blik verruimen. Werken en studeren combineren’

van de analy ses behoort ook tot je takenpakk et. Je staat in voor de ontvangst en registratie van monsters. Je bent verantwoo rdelijk voor de regis tratie en het behandelen van klachten.

Ken jij een toekomstige UZA-medewerker?

Evi geniet van de opleidingskansen. ‘Nadat ik mijn bachelor verpleegkunde had behaald, ben ik onmiddellijk een banaba spoed en intensieve zorgen gaan volgen. Ik kreeg de kans hier deeltijds te werken zodat ik de twee perfect kon combineren.’ Uiteindelijk zwaaide Evi af als één van de eerste mentorcoaches van het UZA.

Evi, verpleegkundige:

Op het ogenblik van verschijning van deze vacatUZA waren er geen paramedische vacatures. Surf voor een laatste stand van zaken naar www.uzatrektaan.be.

Vacatures voor paramedici

30/11/09 10:04

Ambitie Wat is het toch dat getalenteerde medewerkers zo aantrekt inom hetverder te gaan op de inspireert als topbedrijf erkenning De die UZA? Misschien is het wel eigen cultuur van wetenschappelijk Op alle niveaus wil het UZA een ambitieuze onderzoek, innovatieveingeslagen methodenweg. en aandacht voor zorgkwaliteit. inspiratie zodat ambitieuze medewerkers voldoende organisatie zijn, Ze zullen ook de extra opleidingen en de persoonlijke groeikansen thuis te voelen. er zichsfeer omwarme wel interessant vinden, vinden net als de onder enthousiaste collega’s.

svoorwaard

score. Daarnaast Ontdek watmum jou aantrekt Promotiekansen en Bedrijfscultuur. in het UZA

ij en eter evalueren “Ik hoop na mijn .” opleiding aan pediatrie.” “Sam de slag te kunn en en met gaan enkele andere op Hogeschool, stagiaires van ga ik de Kare l de Grote clinic. Studente op donderdag 26 nove mber naar n verp legin UZa g comedy optredens van kunn en die avond verschille gratis genieten nde stan Hyfte, the Luna van tics, ...) en kunn d-up comedians (o.a. Joos maken met de t Van en na afloop een informee medewerkers l praatje Info en insch van het UZA .” rijvingen UZA Comedy Clini c: www.uzat rektaan.be

n- en arbeid

svoorwaard

Training en Werksfee

Gunstige loo

.: Hildegard Hermans, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem

Maar wat het ook is, één ding staat vast: aan de aantrekkingskracht In het UZA van het UZA valt niet te weerstaan. Tijd dus om te ontdekken wat zijn de arbe ids voo van de priv rwaarden van joù aantrekt in het UZA! éziekenhuiz het paritair 004.indd 1 en het uitg comité medisch pers angspunt voo 08530_vacatUZA Surf naar www.uzatrektaan.be voor meer details over onze oneel. r het nietvacatures lees er de verhalen van onze medewerkers. Vacofatu res voor Daarnaast zijn er vergoedi param ngen ed Zo wordt er voor ici onregelm voor 100% toegeken prestaties op zonen feest atige prestaties. dagen een toes d, voor zond pathologisc agprestaties nachtprestatie lag van he anatom een toeslag s een toeslag ie van 26%, Je onth van 35% toes voor lag aalt van en en lab regis voor 10%. Ook een treert bezoekers avonjobkrant tori dprestaties umde dan door of laat hem ofora haar naar website wachtverg Geef deze tech dienstver . een nicusurfen:Je voert aanvragen oedi lenin s ng en g resul (indi (50 hoor taten en wacht bij %) t) en een opro www.uzatrektaan.be in. Je verzorgt de de analyses epvergoe And ere finan ding in funct ciële voordele zijn ie van de werk voorzien. n die het UZA planning en zijn o.a. de een optimale eind aan ejaar de medewerkers premie en de dienstverlening. voordelen zoals toekent geschenkench uitvoeren van Het een leven aanvullenen eque d onderzoek bedrijfscultuur, opleiding Samen één team i.v.m. kwalitatiev verbeteringen training de andere edeelnemende ziekenhuizen achter zich laat.

Alle vacatures op een rij voor

n- en arbeid

Hermans, Univer sitair

V.U.: Hildegard

Ambitie

behaalt het UZA ook een mooie score

op Interne

Niet op de openbare weg gooien a.u

Ontdek wat jou aantrekt in het UZA

voor

Gunstige loo

Elk jaar zijn er opnieuw heel wat UZAmedewerkers die met steun van het ziekenhuis en de collega’s met succes een studie afronden. Evi, verpleegkundige op intensieve zorg, is één van hen: ‘Het zal mijn blik als verpleegkundige alleen maar verruimen’..

Vacature in de kijker Preventieadviseur arbeidsveiligheid

003

Alle vacatu res op een rij

. Extralegale sverzekering, inkomen en een verzekerin een hospitalis UZAg gewaarborgd atieverzekerin g zijn standaar d. Topbedrijf

‘Wat me mete en opviel, wa s dat de collega-ve rpleegkundig en graa UZA g de puntjesEvi, verpleegkundige: op de ‘i’ zette TOPBEDRIJF n.’ ‘Mijn blik verruimen. Werken 2010 en studeren combineren’

Ken jij een toekomstige UZA-medewerker?

UZATopbedrijf

26 novemb er

004

Stage

Naast kansen voor verdere vorming en gunstige loonen arbeidsvoorwaarden geven we ook aandacht aan extra service zoals kinderopvang. Ook niet onbelangrijk is de open, joviale en vriendschappelijke sfeer onder collega’s. Teamspirit doet hier wonderen!

Ze combineerde de opleiding met de master verpleeg- en vroedkunde. ‘Vooral uit eigen interesse. Het zal mijn blik als verpleegkundige alleen maar verruimen. Ik volg de opleiding voltijds wat betekent dat ik twee dagen per week in de les zit. Ik ben dan ook bewust minder gaan werken. Zo’n opleiding vraagt veel investering. Maar gelukkig zit je hier in een omgeving met een schat aan informatie. Je hoeft nooit ver te zoeken.’

Ziekenhuis Antwerpen, Wilrijkstraat 10,

De erkenning als topbedrijf inspireert ons om verder te gaan op de ingeslagen weg. Op alle niveau’s van ons personeelsbeleid willen we een ambitieuze organisatie zijn, zodat ambitieuze medewerkers bij ons voldoende inspiratie vinden om zich thuis te voelen en aangetrokken te worden tot het UZA.

Ontdek wat jou aantrekt in het UZA op www.uzatrektaan.be

of kijk op onze jobsite www.uzatrektaan.be.

UZA: ‘Topbedrijf om voor te werken’

004

Als universitair ziekenhuis investeert het UZA niet alleen in innovatie en onderzoek, maar ook in medewerkers. Als je in het UZA aan de slag gaat, kom je terecht in een topbedrijf dat je uitdaagt om je talenten verder te ontwikkelen. Niet voor niets is het UZA de aantrekkingspool voor talent uit de wijde omgeving.

Ontdek wat jou aantrekt in het UZA

uit de displays in het ziekenhuis

V.U.: Hildegard Hermans, Universitair

Alle vacatures op een rij voor

vacat

Het UZA sleepte dit jaar voor de vierde keer op rij het label “Topbedrijf om voor te werken” in de wacht. Het UZA krijgt dat label na onderzoek van de Corporate Research Federation (CRF), een onafhankelijke organisatie die bedrijven en organisaties kritisch doorlicht. Opmerkelijk is dat het UZA met maximumscores op arbeidsvoorwaarden,

04/09/09 10:49 V.U.: Hildegard Hermans, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem

Neem ons vacaturekrantje mee

003

Vacature in de kijker Projectleid er ICT

07989_vacatUZA01.indd 1

Geïnteresseerd in een job bij het UZA? Niet op de openbare weg gooien a.u.b.

editie sept 2009

A verschijnt maa hnisch talen ndelijks t Je werkt op de debiteurendewerk administratie. Jeme beheert de er schoon Medisch secretaris maak bent verantwo dossiers inzakeJe verzekerings(-esse) voor het centraal orde lijk voor de uitvo van de scho editie nov 200 aspecten, mutualiteit, opvolging ering onmaak in het medisch secretariaat 9 ziekenhuis. Je volgfacturen, van niet-betaalde ens vastg...eleg werkt de Als medisch secretaris (-esse) sta de hygi Je staat één keer per week in voor procedures en respecteert ënevoors chriften nauw je in voor het typen, verbeteren gezet. Je word de kassa in deinge inkomhal. staat zet voorJeande t ook re werkzaam Binnen de Infra en verwerken van medische aanvullentevan heden, zoals patiënten telefonisch woord structuurgroep sanitaire beno het infrastructuurp leid je ICTverslagen van verschillende digdheden. mbt facturatie. Je zorgt voor de rojecten ten tea verzending beho de verschillen specialismen. Om dit centraal te ider schoon geautomatiseerdemle de diensten binn eve van maak Je rapportee en het UZA. kunnen beheren, is opvolging van facturen.Je stuurt de schoonm rt aan aakploeg aan, Je leidt ICT-infras de ICT-manager Infrastruc en rapportering in verschillende en personee stelt de take lsplanning op Verpleegkundigen truct uurp n/ tuur. / Artsen / Paramedici rojecten en bent en stuurt die verantwoordelij computerprogramma’s belangrijk. nodig. Je cont bij waar k voor het opst roleert en bew realis ellen en uitvo aakt de kwal het werk, stelt tische impleme ofvan Technisch talent eren van iteit verslagen op Administratief ntatietrajecte en rapporteert van leidinggevend n de bijhorend Surf naar www.uzatrektaan.be e documentatie en het opmaken aan je e. Je geeft ople van infrastruc . met drie colle iding en werk Het signalisere tuurbehoeften t samen en verbetertrajec n de organisatie voor meer details over onze vacatures.ga-teamleiders. beho Surfort naar in meer details over onze vacatures. ookwww.uzatrektaan.be preventieadvi tot je takenpakk tenvoor seur arbeid et. sveiligheid Je zorgt er voor dat medewerker UZA Comedy wetgeving betre het UZA de bestaande afvalbehee Clinic ffende arbe r Je staat in voor (Codex,jobkran UZA iligheid nale Arab, Vlarem,t vanidsve het ophalen eft AREI , ...). Je volgt van afval en in het ziekenhui bestaand maandelijks verschijnt de e en nieu vuil linne s. Je zorgt voor we regelgev van het afval het correct sorte n arbeidsveiligh ing betreffend (papier, risico eid op de voet e ren houd afval voor s op. het end , vuilzakken, Vacature Je rapporteert hoofd van de medisch ...). Het proper Interne Dien containerpark houden van st voor Preventie aan en het reinigen het administratief of technisch talent Wat is het toch dat getalenteerde medewerkers zo aantrekt in het . de afvalbakk en behoort tot en ontsmetten van lees verder > editie dec 2009 UZA? Misschien is het wel die eigen cultuur van wetenschappelijk je takenpakket. bereid om wee ker schoonmaak Medewer Je bent kendwerk te onderzoek, innovatieve methoden en aandacht voor zorgkwaliteit. Communicatiemedewerker/ redactie verrichten (in beurtrolsystee de uitvoering voor elijk een m). Je bent verantwoord Ze zullen ook de extra opleidingen en de persoonlijke groeikansen (60 of 70%) Je werkt ziekenhuis. maak in het schoon de van wel interessant vinden, net als de warme sfeer onder enthousiaste van de Je hoofdtaak bestaat uit het herschrijven vastgelegde procedures en respecteert volgens collega’s. in opdracht teksten voor de patiëntenbrochures schriften nauwgezet. Je wordt ook Verpleegkun de hygiënevoor Maar wat hetwerkzaamhe ook is, één ding het UZA. Surf naar ww het aan de aantrekkingskracht zoals vast: den, staat digen / Artsen van de diverse medische diensten in andere ingezet voor w.uzatrektaa tekst van het UZA valt niet te weerstaan. Tijd dus om te ontdekken wat / Paramedici Administratie n.be voor meer det Je kneedt hun teksten tot een begrijpbare van sanitaire benodigdheden. aanvullen / f of Technisc joù aantrekt in het UZA! werk, ails over onz voor de patiënt. Naast het redactionele h talent e vacatures. grafische ak externe en schoonma r interne de aan Teamleide Surf naar www.uzatrektaan.be voor meer details over onze input je geef Vacatures voor Je werkt nauw takenstelt devan aan, ploeg vacatures of lees er de verhalen onze medewerkers. ontwerpers over layout en fotografie. schoonmaak de stuurt Je te paramedici planning op en stuurt die bij waar met hen samen om tot een mooi eindproduct personeels en Surf naar www , kwaliteit van .uzatrektaan.b komen dat als einddoel heeft: een transparante nodig. Je controleert en bewaakt de e voor meer ie naar de aan je details over Op het ogenblik van verschijning van deze vacatUZA waren er geen paramedische vacatures. duidelijke en eenvormige communicat onze vacatures het werk, stelt verslagen op en rapporteert . productie werkt samen Surf voor een laatste stand van zaken naar www.uzatrektaan.be. patiënten. Daarnaast coördineer je de leidinggevende. Je geeft opleiding en van deze drukwerken met diverse drukkers. met drie collega-teamleiders. van de naald Heet Geef deze opvolging jobkrant dan door of laat hem of haar naar de website surfen: Elke 3 maanden sta je mee in voor de l en onthaa opname ker gazine: Medewer www.uzatrektaan.be van het driemaandelijkse patiëntenma patiënten, van n, onthaal het onderwerpe voor Je staat in Maguza. Je bedenkt nieuwe woordelijk fotografie Evi geniet van de opleidingskansen. Of er nu iem familieleden en bezoekers. Je bent verant woont de redactie bij, coördineert de and arts ie‘Nadat ik mijn bachelor verpleegvan patiënten en de opvolging inschrijving bedrijfscultuur, opleiding en, één team verpleegkun voor deSamen Joyce Wouters, en verzorgt in overleg met de communicat dige of tweedejaars kunde had behaald, ben ik ve formaliteiten. training administratie eerstekansen de andere deelnemende van deNaast verpleegkund stage in het boekho verantwoordelijke de eindredactie. voor verdere uder is, UZA. “In het ige, doet voor onmiddellijk een banaba spoed iede reen leeshet > begin was ik ziekenhuizen achter zich laat. het van verder inatie eerst hee eerst projectcoörd vorming en gunstige loonen de voor ft in zenu werk het vak ooit Je staat en intensieve zorgen gaan volgen. wachtig” beke en met echt moeten en de e patiënten, nt ze. “Voor school, vond arbeidsvoorwaarden geven we leren. Dagelijk Ik kreeg de kans hier deeltijds te en eenmalige publicaties zoals het jaarverslag Elk jaar zijn er opnieuw heel wat UZAniet ik heel spannend met poppen s tref je elijk verslag. collega-verple zoals op ”. Wat me mete Ambitie werken zodat ik de twee perfect ook aandacht aan extra service op de UZA-wer jaarrekening en het wetenschapp egku medewerkers die met steun van het en opviel, was dat ndigen graa Als universitair ziekenhuis kvloer je een kleine g de puntjes kon combineren.’ Uiteindelijk de zoals kinderopvang. Ook niet mee fout, De erkenning als topbedrijf op rder ziekenhuis en de collega’s met succes een zoals de e stagiaires “i” zetten. Maa het beletlich investeert het UZA niet alleen daar meteen zwaaide Evi af als één van de eerste k onbelangrijk is de open, joviale tje niet aand op gewezen / Paramed inspireert om verder aan te die één ons / ici oen, studie afronden. Evi, verpleegkundige doe dan . Dat is wel goed l voor ogen gkundig in innovatie en onderzoek, mentorcoaches van het UZA. word je mijn foute / Artsen enn leren en vriendschappelijke sfeer Verplee , wan gaan de ingeslagen weg. hebop . ” t ik ben wil op intensieve zorg, is één van hen: : graa hun “Op de afdeling g uit maar ook in medewerkers. Ze combineerde de opleiding met onder collega’s. Teamspirit doet omstige Op alleep niveau’s toek van ons talent zelf heefh bero Technisc of t tratief ‘Het zal mijn blik als verpleegkundige elke ond Adminis coac de master verpleeg- en vroedkunde. stag er de Als je in het UZA aan de slag h. Hij/zij neem iaire een hierv hier wonderen! kniewe personeelsbeleid willen t je mee opalleen oor opge krijgen. Arab, ‘Vooral uit eigen interesse. Het zal (Codex, maar verruimen’ . . leide kan naleeft eid rond je arbeidsveiligh op gaat,de kom je terecht in een e, volg het einde ook een ambitieuze organisatie zijn, UZA bestaande wetgeving betreffende beter evalueren t je van nabij en mijn blik als verpleegkundige Je zorgt er voor dat hettopbedrijf eid op de voet op. “Ik vacatures. onze hoop arbeidsveiligh over ende details betreff meer na dat je uitdaagt voor .” mijn opleidingSurf naar www.uzatrek taan.be zodat ambitieuze medewerkers en nieuwe regelgevingUZA: ‘Topbedrijf om voor te alleen maar verruimen. Ik volg de aan de slag te Vlarem, AREI, ...). Je volgt de bestaande pediatrie.” “Sam preventie. voor om je talenten verder te kunn dienst bij ons voldoende inspiratie werken’ en met enke en gaan op opleiding voltijds wat betekent dat le andere stagi Je rapporteert aan het hoofd van de interne Hogeschool, aires van de Kare ga ik op dond vinden om zich thuis te voelen ontwikkelen. Niet voor niets is Het UZA sleepte dit jaar voor ik twee dagen per week in de les erdag 26 nove l de Grote clinic. Studente mbe en aangetrokken te worden tot zit. Ik ben dan ook bewust minder n r het UZA de aantrekkingspool verp naar de vierde keer op rij het label leging kunnen UZa comedy optredens van die avond grati gaan werken. Zo’n opleiding vraagt het UZA. verschillende voor talent uit de wijde “Topbedrijf om voor te werken” in s genieten van stan Hyfte, the Luna veel investering. Maar gelukkig zit je tics, ...) en kunn d-up comedians (o.a. Joos de wacht. Het UZA krijgt dat label omgeving. maken met de t Van en na afloop hier in een omgeving met een schat een informee medewerkers na onderzoek van de Corporate l praatje Info en insch van het UZA aan informatie. Je hoeft nooit ver te .” rijvingen UZA Research Federation (CRF), een Comedy Clini zoeken.’ c: www.uzat onafhankelijke organisatie die rektaan.be zo aantrekt in het bedrijven eenmedewerker organisatiesskritisch Wat is het toch dat getalenteerd cultuur van doorlicht. Opmerkelijk is datwetenschappelijk die eigen UZA? Misschien is het wel . zorgkwaliteit Ontdek wat jou aantrekt in voor aandacht UZA met en maximumscores methoden In het UZA onderzoek, innovatievehet zijn de arbe het UZA op www.uzatrektaan.be en de persoonlijke groeikansen arbeidsvoorwaarden, idsvoorwaa opleidingen van d Ze zullen ook de extra op Je bent verantwoordelijk voor de uitvoering van de schoonmaak in het ziekenhuis. Je werkt volgens vastgelegde procedures en respecteert de hygiënevoorschriften nauwgezet. Je wordt ingezet voor aanvullende werkzaamheden, zoals het aanvullen van sanitaire benodigdheden.

2650 Edegem

001

Niet op de openb

Vacatures voor administratief of technisch talent

RubRiek

dossieR dementie

In België lijden 165.000 mensen aan dementie. Tegen 2020

200.000. Wat vroeger werd afgedaan als een normaal ouderdomsverschijnsel, is vandaag uitgegroeid tot een enorm maatschappelijk probleem. Genezing is niet mogelijk, al kunnen medicatie en begeleiding het leven van de patiënt en zijn familie een stuk draaglijker maken.

VeRdWalen

in eigen

zijn dat er waarschijnlijk

geest maguza

ZORGMAGAZINE VAN HET UZA – JULI 2010 – #81 maguza 0021

dossieR dementie

ensen die de weg niet meer vinden in hun eigen huis, hun familie niet meer herkennen of ’s nachts op pantoffels de straat op trekken: voor wie regelmatig met dementiepatiënten in contact komt, zijn het herkenbare verhalen. Dementie betekent letterlijk: je geest verliezen. De helft tot drie kwart van de dementerenden heeft de ziekte van Alzheimer. In dat geval sterven de zenuwcellen van de hersenen geleidelijk af. De oorzaak daarvan is de opeenstapeling van het eiwit amyloïd tussen de zenuwcellen. Naast die zogenaamde seniele plakken ontstaan er ook afwijkingen in de zenuwcellen zelf, die bestaan uit kluwens van eiwitten van het skelet van de cel. De eerste tekenen doen zich gemiddeld voor rond 65 jaar. Heel uitzonderlijk komt dementie al voor op jonge leeftijd, soms zelfs al bij dertigers. Meestal gaat het dan om een erfelijke vorm van de ziekte. ‘Het eerste symptoom is doorgaans geheugenverlies’, zegt prof. dr. Patrick Cras, diensthoofd neurologie. ‘Vooral het kortetermijngeheugen wordt aangetast. Mensen herinneren zich bijvoorbeeld nog precies een telefoonnummer van vroeger, maar vergeten wat iemand een minuut geleden heeft gezegd. Andere symptomen zijn taalproblemen, een toenemende onhandigheid en plaatsen of voorwerpen niet meer herkennen.’ Bij de meerderheid 022

heRsenen heRpRogRammeRen? treden er ook gedragsstoornissen op, zoals sociale ongeremdheid, agressie of een verlies van betrokkenheid. Voor de partner is het vaak heel moeilijk te aanvaarden dat de patiënt een totaal andere persoon is geworden. In de laatste fase van de ziekte wordt de patiënt helemaal hulpeloos. Hij is volledig in de war, heeft geen benul meer van wat er om zich heen gebeurt en herkent zijn naaste familie niet meer. Op de duur kunnen patiënten zich niet meer aankleden, zelfstandig eten of zelfs lopen. meer dan één soort dementie Behalve de ziekte van Alzheimer zijn er nog veel andere vormen van dementie. Dit zijn de belangrijkste: » Fronto-temporale dementie: een verzamelnaam voor verschillende vormen. Bij één groep zijn er vooral taalproblemen, een andere subgroep vertoont voornamelijk gedragsstoornissen.

Een behandeling die dementie geneest of vertraagt is er op dit moment niet.

» Vasculaire dementie: een relatief frequente vorm die het gevolg is van een gebrekkige doorbloeding. Het gaat om patiënten die bijvoorbeeld werden gereanimeerd na een hartstilstand of die een herseninfarct doormaakten. » Diffuse Lewy Body Disease (DLBD): een ziekte die het midden houdt tussen de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson. Voor de diagnosestelling is het verhaal van de patiënt en zijn omgeving doorslaggevend. Scans en andere beeldvorming zijn vooral nuttig als bijkomende informatiebron. ‘Soms nemen we ook ruggenmergvocht af. De concentratie van bepaalde eiwitten daarin kan een sleutel zijn tot de diagnose. Ook gaan we vaak na of er verminderde doorbloeding is in de hersenen, wat kan wijzen op een herseninfarct als oorzaak’, legt Cras uit. afgeschreven? Een behandeling die dementie geneest of het ziekteproces vertraagt, is er op dit moment niet. Voor alzheimerpatiënten zijn er wel medicijnen die de symptomen vooral de eerste jaren in zekere mate onderdrukken. Zogenaamde cholinesteraseremmers werken in op geheugen, alertheid en gedrag. Maar naarmate de ziekte vordert, is het effect kleiner. Ook zijn er geneesmiddelen die specifiek de gedragsproblemen aan-

In de zoektocht naar een behandeling van dementie denken sommige wetenschappers voorzichtig in de richting van neuromodulatie. Met die techniek worden bepaalde kernen in de hersenen gestimuleerd of onderdrukt, al dan niet door elektrodes in de hersenen in te planten. Neuromodulatie wordt nu al succesvol toegepast in de behandeling van onder meer de ziekte van Parkinson. ‘Naar het effect van neuromodulatie op dementie is nog maar weinig onderzoek gebeurd’, zegt prof. dr. Dirk De Ridder, hoofd van het neuromodulatiecentrum BRAI²N. ‘Binnen BRAI²N hopen we op termijn met zo’n onderzoek te starten. Uit de weinige studies die nu al zijn gedaan, is onder meer gebleken dat het in theorie mogelijk is om iemands visuele herkenningsvermogen te verhogen en om het geheugen van gezonde personen te stimuleren. Neuromodulatie kan de aftakeling van de hersenencellen niet tegengaan, maar in de toekomst kan het misschien wel het gebruik van de resterende hersencapaciteit optimaliseren en dus de ziekte vertragen.’

info BRAI²N, T 03 821 45 38

maguza 023

dossieR dementie

pakken, zoals antidepressiva. In het UZA worden patiënten met dementie opgevangen in de geheugenkliniek van de dienst neurologie. Nadat de diagnose is gesteld, komen ze regelmatig op raadpleging om het effect van de medicatie te evalueren en voor verdere begeleiding. De patiënt en zijn familie krijgen advies over hoe ze met de ziekte kunnen omgaan. Familieleden zijn soms zo beschermend dat ze, zonder het zelf te beseffen, de patiënt niet meer laten meetellen. ‘Je ziet soms dat een patiënt een nobody wordt, iemand die zogezegd niks meer zelf kan. Dat is niet zo. Zeker in het beginstadium kunnen alzheimerpatiënten nog belangrijke beslissingen voor zichzelf nemen’, beklemtoont Cras. Voor de mantelzorgers, en dan vooral de partner, bete-

info

Je ziet soms dat een patiënt een nobody wordt. Dat is niet zo.

kent de ziekte een enorme belasting. Het is heel belangrijk dat hij of zij steun krijgt en tijdig aan de alarmbel trekt als het niet meer lukt. leeftijd grootste risicofactor Intussen gebeurt er volop onderzoek naar nieuwe medicatie. Zo worden geneesmiddelen getest die de vorming van de amyloïdplakken voorkomen. Ook zijn er vaccins ontworpen die het teveel aan amyloïd moeten opruimen, maar het effect van die nieuwe middelen moet nog worden aangetoond. Het wetenschappelijk onderzoek boekt alleszins vooruitgang. In vergelijking met twintig jaar geleden is er nu veel meer inzicht in de verschillende soorten dementie. Dat is nodig om tot een goede behandeling te komen. Ook over preventie is stilaan meer gewe-

ten. ‘Er zijn bepaalde risicofactoren’, aldus Cras. ‘Zo staat vast dat mensen met een te hoge bloeddruk of een verhoogd cholesterolgehalte meer risico lopen. Maar uiteindelijk is leeftijd veruit de grootste risicofactor, en daar kun je natuurlijk niets tegen beginnen. Ook genetische aanleg heb je niet in de hand. Een actief en gezond leven leiden, is de beste manier om je risico te verkleinen.’

Dienst neurologie, T 03 821 34 23, www.alzheimerliga.be, www.info-alzheimer.be

alzheimeR VRoeg opspoRen Met een PET-scan, een techniek die specifieke lichaamsprocessen in beeld brengt, is het mogelijk de ziekte van Alzheimer in het prille beginstadium op te sporen. ‘Alzheimerpatiënten ontwikkelen al heel vroeg amyloïdplaques in de hersenen’, zegt dr. Sarah Ceyssens van de dienst nucleaire geneeskunde. ‘Door bij mensen een radioactief gemarkeerde stof in te spuiten die zich bindt aan het eiwit amyloïd, krijgen

024

we een beeld van de verspreiding ervan in de hersenen. Bij alzheimerpatiënten komt amyloïd meer en in specifieke hersenregio’s voor.’ De techniek wordt nu vooral gebruikt in het kader van de diagnosestelling, voorlopig uitsluitend in studieverband. In de nabije toekomst wordt het mogelijk de ziekte op te sporen nog voor er klachten zijn. ‘Dat is vooral belangrijk in het kader van onderzoek naar nieuwe medi-

catie’, zegt prof. dr. Sigrid Stroobants, diensthoofd nucleaire geneeskunde. ‘Momenteel worden er geneesmiddelen ontwikkeld die bedoeld zijn om de plaques op te lossen. Als die er zijn, wordt het zinvol om de ziekte heel vroeg te detecteren.’

info Dienst nucleaire geneeskunde, T 03 821 35 68

Genetische kennis neemt snel toe De genetische puzzel rond de ziekte van Alzheimer is nog lang niet compleet, maar er worden almaar meer stukjes gevonden. ‘Binnen een tweetal jaar zullen we wellicht 65 % van iemands genetische risico op ouderdomsdementie kunnen bepalen’, zegt moleculair genetica prof. dr. Christine Van Broeckhoven.

hristine Van Broeckhoven is departementsdirecteur van het Departement voor Moleculaire Genetica van het VIB (vroeger Vlaams Instituut voor Biotechnologie), verbonden aan de Universiteit Antwerpen. Met haar baanbrekende genetisch onderzoek naar geheugenziekten kreeg ze internationale erkenning. Twee genetische vormen De afgelopen twintig jaar gaf de ziekte van Alzheimer heel wat genetische geheimen prijs. Er zijn nu drie causale genen voor de ziekte bekend. Dat wil zeggen dat wie een fout in een van die genen draagt, de ziekte bijna zeker krijgt. Het gaat in die gevallen om erfelijke vor-

info

men waarvan de symptomen op jongere leeftijd, tussen 30 en 60 jaar, hun intrede doen. Daarom wordt vandaag alleen bij patiënten met jongdementie op de aanwezigheid van erfelijke fouten getest. ‘Maar de grote meerderheid van de dementiepatiënten is ouder dan 65’, zegt Van Broeckhoven. ‘Ook over ouderdomsdementie is genetisch al meer geweten. In dit geval spreken we echter van een genetisch risicoprofiel. Dat wil zeggen dat wie een bepaalde combinatie van genetische risicovarianten draagt, meer kans heeft om de ziekte te krijgen. Daarnaast spelen er ook omgevingsfactoren mee. Dat samenspel van genetische en omgevingsfactoren is nog onvoldoende gekend.’

Dubbel zo veel patiënten over twintig jaar Vorig jaar werden drie bijkomende genetische risicofactoren voor alzheimerdementie ontdekt, via een internationale studie waaraan de onderzoeksgroep van Van Broeckhoven deelnam. Daarmee is nu naar schatting 35 % van het genetische risico gekend. Die kennis zal ongetwijfeld bijdragen tot meer inzicht in de oorzaken van de ziekte en later tot vroegtijdige opsporing van ouderen met een hoog risico. ‘Maar dat laatste heeft uiteraard alleen maar nut zodra preventieve of vroege behandeling van de ziekte mogelijk is’, onderstreept Van Broeckhoven. Van Broeckhoven hamert in dat kader op het belang van klinisch en fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. ‘Nu al telt België 165.000 personen met dementie, en over twintig jaar zijn dat er naar schatting dubbel zo veel. Als we onze maatschappij ook voor ouderen leefbaar willen houden, moeten we heel dringend meer investeren in het onderzoek naar dementie en andere neurologische hersenziekten.’

vragen.informatie@molgen.vib-ua.be maguza 025

Dossier dementie

‘Jij bent de volgende’, Sinds Jeannine (69) aan de ziekte van Alzheimer lijdt, zijn zij en haar man Paul (67) in alle betekenissen van het woord onafscheidelijk. Dankzij zijn steun en hun beider optimisme gaat het nog vrij goed. ‘Een geluk dat we zo goed overeenkomen’, zegt Paul.

en verrassing was het niet. ‘Mijn moeder en haar vier zussen zijn ook allemaal dement geworden’, vertelt Jeannine. ‘De dokter van mijn moeder zei het destijds nog: jij bent de volgende. Dus toen ik drie jaar geleden dezelfde diagnose kreeg, viel ik niet uit de lucht. Na verloop van tijd kwam er zelfs een zekere rust over mij. In de jaren voor de diagnose zat ik meer in spanning dan nu.’ Het begon tijdens een vakantie aan zee. Jeannine werd ’s nachts wakker en vond de badkamer niet meer. Er ging meteen een belletje rinkelen. ‘Kort daarna zaten we in het UZA op consultatie bij prof. Cras’, zegt Paul. ‘Jeannine heeft toen met tussenpozen allerlei psychologische tests afgelegd. Na ongeveer een half jaar kwam de diagnose alzheimer eruit. Ze lijdt bijna zeker aan een erfelijke vorm. Vanaf toen kreeg ze Aricept voorgeschreven. Dat houdt de symptomen een tijd tegen.’

info 026

In die periode werkte Paul nog en dat was niet gemakkelijk. Jeannine: ‘Mijn kortetermijngeheugen liet het toen al sterk afweten. Ik herinnerde me vaak niet wat ik moest doen en schreef de hele dag briefjes om dingen te kunnen onthouden. Belde er iemand, dan schreef ik dat op.’ ‘En soms schreef je het dan een tweede keer op, omdat je dat eerste briefje vergeten was’, lacht Paul. Waar zijn die papieren naartoe? Voor Jeannine was die periode zo zwaar dat ze in drie maanden tijd twaalf kilo afviel. Gelukkig ging Paul kort daarna met pensioen. ‘Dat was een groot geluk, omdat ik er vanaf toen altijd voor Jeannine kon zijn. Ze was meteen veel rustiger. Gaandeweg heb ik taken van haar overgenomen. Ik kook nu en betaal onze facturen. Ook documenten opbergen mag Jeannine niet meer doen, want dan vindt ze die niet terug.

www.dementiecafé.be, www.omgaanmetdementie.be, www.dementie.be

Maar ze klasseert nog wel de rekeninguittreksels. Wat ze nog zelf kan, kan ze beter blijven doen. Zo blijven haar hersenen getraind. Om die reden houdt ze ook een dagboek bij.’ Doordat Paul nog bestuurslid is in zijn vroegere bedrijf, moet hij af en toe een dag weg. Dan gaat Jeannine ook de deur uit. ‘Als ik alleen ben, voel ik me angstig. Maar onze buren en vrienden zijn op de hoogte en steunen ons spontaan. Op die dagen kan ik altijd een kop koffie gaan drinken bij een buurvrouw of ga ik naar een taverne in de buurt.’ Dat laatste zal ze in de loop van het gesprek nog vaak herhalen. ‘Sociaal contact is de beste manier om de ziekte te beteugelen. Ik stimuleer Jeannine regelmatig om mensen op te bellen’, zegt Paul.

‘liever euthanasie dan aftakelen’ Jeannine wil vooral niet eindigen als haar moeder en tantes. Daarvoor heeft ze te veel ellende gezien. Haar moeder die ’s nachts op straat ging zwerven, een tante die jarenlang wegkwijnde in een instelling … ‘Haar moeder en tante woonden in hetzelfde huis, maar op de duur herkende haar moeder haar zus niet meer en beschouwde ze die als een inbreekster. Die twee begonnen zelfs te vechten’, herinnert Paul zich. ‘Merkwaardig was ook dat ze op een bepaald moment allemaal Frans met elkaar begonnen te praten. Alle zussen hadden als kind op een Franstalig internaat gezeten. Dat kwam op de duur weer naar boven’, vertelt Jeannine. Het koppel merkt soms aan kleine

zei de dokteR De raadplegingen in het UZA, om de zoveel maanden, zijn voor de twee een houvast. ‘We kunnen goed praten met prof. Cras en hij heeft ons al heel wat nuttig advies gegeven’, zegt Paul. ‘Dankzij hem kon Jeannine ook in een studie stappen en nieuwe medicatie proberen. Om medische redenen is ze daar spijtig genoeg moeten uitstappen.’

Wat ze zelf nog kan, kan ze beter blijven doen. Zo blijven haar hersenen getraind.

dingen dat Jeannines toestand heel stilletjes achteruitgaat. Een jaar geleden kon ze nog een kort boodschappenlijstje onthouden, nu niet meer. Als ze Paul iets vraagt, is ze het antwoord vaak al na een minuutje vergeten. Ze hopen dat de ziekte niet te snel zal evolueren. In geen geval wil Jeannine helemaal aftakelen. ‘Als het echt niet meer gaat, wil ik euthanasie. We bekijken nu wat we daarvoor kunnen regelen. Evident is dat niet, want als je niet meer beslissingsbekwaam bent, kan het niet meer.’ Op dit moment kunnen de twee de situatie nog vrij goed de baas. Ze zijn heel actief en gaan veel op vakantie. Paul steunt zijn vrouw door dik en dun. ‘We zijn altijd samen en zo lukt het goed. Een beetje zoals in het klooster. Uit een recente Franse studie met nonnetjes is gebleken dat sommige van die kloosterzusters volledig dement zijn. Maar die helpen elkaar zozeer dat niemand dat merkt. Wel, zo doen wij dat in zekere zin ook.’

geWoon VeRstRooid of beginnende dementie? Veel oudere mensen zijn bang om dement te worden. Is het wel normaal dat ik zo vaak niet op mijn woorden kan komen? Omdat de ene persoon van nature vergeetachtiger is dan de andere, is het moeilijk om een algemene regel te stellen. ‘Ik raad mensen aan om zich bij twijfel zeker te laten onderzoeken’, zegt Sonny Smet van het Dementiecafé. ‘Is er niets aan de hand, dan zijn ze gerustgesteld. Is er wel sprake van dementie, dan kunnen mensen zich vroeg laten behandelen en weet ook de familie waar ze aan toe is. Soms voelen mantelzorgers zich naderhand schuldig omdat ze boos waren op hun familielid, terwijl die niets aan zijn gedrag kon doen.’ Zeker als de klachten een impact hebben op het normaal functioneren, is het beter een dokter te raadplegen. Een keer de draad van een uiteenzetting verliezen is normaal; systematisch geen gesprek meer kunnen volgen, is dat niet. ‘Vaak zien we dat de patient zijn omgeving bewust op een verkeerd spoor zet’, zegt Jurn Verschraegen van het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen. ‘Dat is een natuurlijk verdedigingsmechanisme. Meestal is het dan ook niet de patient zelf, maar de familie die uiteindelijk aan de alarmbel trekt.’ maguza 027

dossieR dementie « Leen Verbrugghe, maatschappelijk werkster, in gesprek met een patiënt.

Op een dag valt de diagnose alzheimer. En wat dan? Naast zorg en praktische hulp snakken patiënten en hun familie vaak naar begrip en contact met lotgenoten. Initiatieven als het Dementiecafé en inloophuizen zijn dan een hart onder de riem.

na de diagnose l

een Verbrugghe begeleidt als maatschappelijk werker regelmatig alzheimerpatiënten en hun familie. Ze maakt hen wegwijs in het aanbod van sociale voorzieningen en tegemoetkomingen. ‘Je ziet vaak schrijnende toestanden. Agressief of ongeremd gedrag bij de patiënt, financiële problemen, familieruzies, sociaal isolement … In de korte tijd dat de patiënt is opgenomen, probeer ik hem en zijn familie ook emotioneel te ondersteunen.’ ‘Het leven van een dementerende en zijn familie komt vaak op losse schroeven te staan. Ondersteuning is dan ook broodnodig’, zegt Patrick Gillis van de dienst patiëntenbegeleiding. Een houvast zijn de geheugenklinieken, vaak verbonden aan een ziekenhuis. In het UZA maakt de geheugenkliniek deel uit van de dienst neurologie. Patiënten en

info

hun omgeving kunnen er niet alleen terecht voor diagnose en behandeling, maar ook voor begeleiding. Sommige geheugenklinieken bieden “reality and orientation training” (ROT) aan, waarbij strategieën worden aangereikt om de symptomen beter te beheersen. eilandgevoel doorbreken Ook buiten het ziekenhuis is er begeleiding mogelijk. Zo telt Vlaanderen negen Regionale Expertisecentra Dementie, inloophuizen waar de betrokkenen langs kunnen gaan voor een gesprek of advies. In Antwerpen is er ook het Dementiecafé, in congrescentrum ’t Elzenveld in de Lange Gasthuisstraat: ‘Eén keer per maand is daar een bijeenkomst voor dementerenden en hun familie. Er is telkens een gesprek met een mantelzorger of een patiënt, een zaalgesprek en een

Dienst neurologie, T 03 821 34 23, dienst patiëntenbegeleiding, T 03 821 37 00 www.omgaanmetdementie.be, www.dementie.be, www.dementiecafe.be

028

interview met een deskundige. Bedoeling is vooral het eilandgevoel te doorbreken’, zegt psychologe Sonny Smet van het Dementiecafé. Sommige ziekenfondsen en woon- en zorgcentra organiseren ook gespreksrondes. ‘En er is ook de Vlaamse Alzheimer Liga, die de patiënt en zijn familie in contact kan brengen met zelfhulpgroepen’, vult Gillis aan. Ook in de thuissituatie is er hulp mogelijk. Via hun ziekenfonds kunnen patiënten en hun familie een beroep doen op bijvoorbeeld thuiszorg, dagof nachtopvang, opvang in kortverblijf, huishoudelijke hulp of een oppasdienst. De Provincie Antwerpen bracht een brochure voor dementiepatiënten en hun omgeving uit: Dementie, je staat er niet alleen voor. U kunt ze downloaden via www.provant.be.

kijk u i t m e t uW

ogen

Liefst tachtig procent van alle informatie om ons heen bereikt ons via onze ogen. We kunnen er dus maar beter zorg voor dragen. Maar hoe doet u dat? We vroegen het aan oogchirurg prof. dr.Â Veva De Groot.

1. eet gezond Eens onze jonge jaren voorbij zijn, neemt ons gezichtsvermogen langzaam maar zeker af. Onvermijdelijk sterven er elk jaar cellen van ons netvlies af. Door heel uw leven gezond te eten, houdt u uw gezichtsvermogen langer in goede conditie. Groenten, fruit en vis zitten boordevol vitaminen, mineralen en goede vetten, en die helpen onder meer macula-degeneratie te voorkomen of te vertragen. Die oogaandoening zorgt ervoor dat uw focuspunt niet

langer scherp is, zelfs met een goede bril. Dat vooral wortels onze ogen in superconditie houden, is een fabeltje. Het klopt wel dat wortels boordevol bĂ¨tacaroteen zitten, een provitamine die in ons lichaam wordt omgezet in vitamine A. Een chronisch tekort daaraan kan leiden tot onder meer nachtblindheid. Als u gezond eet, hebben vitaminesupplementen echter geen zin. Integendeel, een overdreven inname van onder meer vitamine A kan zelfs schadelijk zijn. maguza 029

gezond

2. Draag een zonnebril Onze ogen zijn van nature niet beschermd tegen ultraviolette zonnestralen. Die zijn onzichtbaar maar schadelijk. Zet daarom in de zon altijd een zonnebril met UV-filter op. Het gevaar is het grootst rond het middaguur en zeker in combinatie met sneeuw. Extreme blootstelling aan UV kan ervoor zorgen dat cataract en maculadegeneratie sneller optreden. Donkerbruin, zwart, paars, roze of groen: niet de kleur of lichtdoorlaatbaarheid van uw zonnebrilglazen doet ertoe, wel het filtereffect. Dat u alleen goed beschermd bent met heel donkere glazen, is dus een misverstand. 3. Ga op controle Omdat de lens in onze ogen met de jaren dikker en harder wordt, wordt scherpstellen moeilijker vanaf 45 jaar. Heel wat mensen krijgen dan behoefte aan een leesbril. Het is ook verstandig om vanaf uw veertigste tweejaarlijks uw ogen te laten testen op glaucoom, een sluipende en onomkeerbare oogziekte die pas in een gevorderd stadium klachten geeft. Bij glaucoom sterft de oogzenuw langzaam af. Een te hoge druk in de oogbol speelt doorgaans een belangrijke rol bij het ontstaan van de aandoening. Precies die oogdruk moet dus gecontroleerd worden. De oogarts kijkt ook zorgvuldig naar de oogzenuw.

info 030

Lijdt iemand in uw familie aan glaucoom, dan heeft u iets meer risico om die aandoening ook te ontwikkelen. 4. Bewaar afstand Dat tv en pc stralen verspreiden die de ogen beschadigen, klopt niet. Wel raken uw ogen vermoeid als u er te dicht bij zit, omdat dichtbij focussen meer inspanning vergt. Ga daarom nooit met uw neus op een scherm zitten of boven een boek hangen. Zorg ook altijd voor voldoende licht. Zit u van negen tot vijf voor de pc, laat dan uw ogen geregeld even ontspannen door eens naar buiten te kijken. Door u te concentreren gaat u onbewust ook minder knipperen, zodat uw ogen sneller uitdrogen, met prikkende of branderige ogen tot gevolg. Droge lucht of airconditioning werken dat nog meer in de hand. U kunt preventief op regelmatige tijdstippen een kunsttraan of een gel indruppelen. 5. Hou uw lenzen netjes Draagt u contactlenzen, neem dan zeker een aantal hygiënemaatregelen in acht. Zorg voor propere handen en ontsmet de lenzen dagelijks in hun houder. Overschrijd de voorgeschreven draagtijd niet en respecteer altijd het vervangschema. De lenzen langer dan twaalf uur inhouden is belastend voor het hoornvlies. Wissel geregeld – bij-

Dienst oogheelkunde, T 03 821 44 28

voorbeeld ’s avonds na het werk – uw lenzen af met uw bril. Draag uw lenzen niet als uw ogen een dagje rood zien. Laat jaarlijks uw hoornvlies nakijken door de oogarts. 6. Bescherm uw ogen U zou ervan versteld staan hoeveel ogen er jaarlijks verloren gaan door vermijdbare ongevallen. Het oog is kwetsbaar. Als een voorwerp met kracht tegen een oog aanvliegt, dringt

Laat vanaf uw veertigste om de twee jaar uw ogen testen op glaucoom. het er zeer makkelijk in, met onherroepelijke beschadigingen, littekens en vaak blindheid tot gevolg. Zelfs een harde slag op het oog – bv. van een tennisbal, champagnestop, vuist … – kan de oogbol doen barsten. De zwaarste ongevallen gebeuren tijdens het werken met slijpschijven, boren en chemische producten. Draag dus altijd een veiligheidsbril. Zelfs werken in de tuin is veiliger met een lichte zonnebril op.

advertentie

spectRumlezingenReeks SPECTRUM LEZINGENCYCLUS 2010-2011 In september sart een nieuwe lezingenreeks (23 lezingen) georganiseerd door ActUA vzw (Actie Universiteit Antwerpen). Het programma kan u vinden op www.ua.ac.be/ActUA. openingslezing 16 september ’10 Prof. dr. Alain Verschoren, rector Universiteit Antwerpen: In een sfeer van verdraagzaamheid studeren, lesgeven en onderzoeken... dat is de Antwerpse Universiteit!

Speelvogel kinderopvang

gratis professionele kinderopvang tot 12 jaar alle werkdagen open van 8.00 tot 17.30 uur

meer info aan het onthaal

De heer Pascal Smet (onder voorbehoud van toezegging), Alumnus UA Fac. Rechten, Minister Onderwijs Vlaamse Regering: Samen grenzen verleggen voor elk talent De openingslezing is gratis en is een kennismaking met ActUA vzw – Spectrum cyclus.

Dit is een organisatie van Alechia samen met de studenten EKA en CDS en VVE (Vereniging voor Economie). Alleen ActUA-leden kunnen deelnemen. dinsdag 23 november ’10 20u00: Concert: Baylor University Waco Texas USA – School of Music – (Chamber Orchestra of the Baylor University) o.l.v. Stephen Heyde, dirigent, symphonic band en koor met solist uit Vlaanderen: Nikolaas Kende (piano) – programma: werken van Mendelssohn, Beethoven, Swerts en Copland Locatie: AMUZ – Kammenstraat 81, 2000 Antwerpen Kaarten: ActUA-leden: € 10,00 / niet-leden: € 12,00 / personeel en studenten AUHA, UA en UZA: € 8,00 Woensdag 15 december ’10 20u00: Bis-concert: Universitair Orkest o.l.v. prof. dr. Joost Weyler

Het lidmaatschap is niet verplicht om deel te nemen, iedereen is van harte welkom.

Locatie: Sint-Antoniuskerk Edegem

SPECTRUM PLUS VIE CYCLUS – NAJAAR 2011

Kaarten: ActUA-leden: € 10,00 / niet-leden: € 12,00 / personeel en studenten AUHA, UA en UZA: € 8,00

maandag 11 oktober ’10 20u00-22u00: Alechia ontvangt Herman Van Rompuy op de Stadscampus. Hij komt vertellen over zijn ervaringen in zijn eerste jaar als Europees president.

Inschrijven kan voor alle lezingen en activiteiten via secretariaat ActUA, Tel. 03 265 34 22, e-mail: actua@ua.ac.be of via www.ua.ac.be/ActUA

gezond

Sp rten met Sporten met een zwakke rug, een hartkwaal of een motorische handicap: het is absoluut mogelijk. ‘Er zijn maar heel weinig ziektes of handicaps die sport blijvend in de weg staan’, zegt prof. dr. Gaëtane Stassijns, waarnemend diensthoofd fysische geneeskunde.

032

« Hoewel Jan Wachters sinds 10 jaar in een rolstoel zit, doet hij toch veel aan sport.

hindernissen V

lak na een ongeval of in de acute fase van een ziekte is sport niet aan de orde, maar dat verandert tijdens de revalidatie. ‘We moedigen patiënten altijd aan om de draad van hun leven weer op te pikken’, zegt Stassijns. ‘Daar hoort sport zeker bij. Het is gewoon goed: het versterkt de spieren, brengt hart en vaten in een betere conditie en verhoogt de beweeglijkheid en lenigheid.’ ‘Ook psychisch heeft sport een bewezen positief effect’, vult dr. Thierry De Vroey aan. ‘En als patiënten mentaal sterker staan, verandert dat vaak ook hun pijnbeleving.’ Zelf leren vliegen Sommige patiënten staan voor een lange weg terug. Wie lang immobiel is geweest, heeft immers verzwakte spieren, pezen en kraakbeen. Begeleiding in een revalidatiecentrum of door een kinesitherapeut is vaak een must. Oefentherapie is immers een beetje als koorddansen. Doe je te weinig, dan bereik je niets. Doe je te veel of maak je de verkeerde bewegingen, dan raak je overbelast. Sommige pijn is in het begin normaal, andere niet. ‘Om al die redenen is begeleiding nodig. De bedoeling is echter wel dat de patiënt uiteindelijk zelf leert vliegen’, zegt Stassijns. ‘Belangrijk is vooral dat hij weer een sport kan doen die hij graag doet. We zien trouwens regelmatig patiënten die na hun ongeval of ziekte juist sportiever worden’, voegt collega dr. Henk Dijs eraan toe. Ziektes of handicaps die sport definitief van het lijstje schrappen, zijn er nauwelijks. Voor bijvoorbeeld rolstoelpatiënten zijn er tal van sportverenigingen. Van zwemmen en badminton tot volleybal en basketbal: het aanbod is groot, al is het soms wat zoeken. Stassijns: ‘Voor rugpatiënten is tennis bijvoorbeeld vrij belastend, maar dubbelspel kan meestal nog wel. We tonen ook hoe de patiënt zijn techniek kan aanpassen.’

info

Sport na hartinfarct: het moet Ook patiënten met hartproblemen worden vandaag meer dan ooit aangemoedigd om volop te bewegen. Uit een studie blijkt dat hartpatiënten die na hun revalidatie blijvend regelmatig sporten, tot 38 % langer leven. Met andere woorden: sporten na een hart infarct of hartoperatie mag niet, het moet. Topprestaties zijn niet nodig, wel regelmatig bewegen, liefst elke dag. Of er beperkingen zijn? ‘Dat hangt af van patiënt tot patiënt’, zegt Paul Beckers, coördinator van de hartrevalidatie in het UZA. ‘Een patiënt die perfect is hersteld na een hartinfarct of een bypassoperatie, kan in principe onbeperkt sporten. Mensen met blijvende hartschade moeten wel bepaalde grenzen respecteren. Zo moeten sommigen piekinspanningen vermijden.’ Trainen met een hartslagmeter kan nuttig zijn, maar hoeft niet. ‘Er is een eenvoudige regel’, zegt Beckers. ‘Als je tijdens het sporten niet meer kunt praten, ga je in het rood en moet je het rustiger aan doen. Pijn op de borst of het gevoel dat je flauwvalt, zijn uiteraard regelrechte alarmsignalen.’ Idealiter zou elke patiënt na zijn ingreep of hospitalisatie een revalidatieprogramma moeten volgen in een multidisciplinair revalidatiecentrum of bij een kinesitherapeut. ‘Als de patiënt zijn revalidatie goed heeft doorstaan en het sportadvies van zijn arts of kinesitherapeut opvolgt, mag hij weer op eigen houtje sporten. Dan kan er niks gebeuren’, zegt cardiologe prof. dr. Viviane Conraads. Overmoedige patiënten afremmen is zeker niet de hoofdbekommernis van een cardioloog, beklemtoont ze. ‘Mensen die teveel doen en zo problemen krijgen, vormen een uiterst kleine minderheid. Daar tegenover staat een massa patiënten die je een schop onder hun **** zou moeten geven omdat ze niets doen. Want die ondermijnen pas echt hun gezondheid.’

Rolstoelgebruiker Jan Wachters (48) wandelt en zwemt

‘Het liefst deed ik de Dodentocht mee’ ‘Ik heb een erfelijke spierziekte, waardoor ik sinds een tiental jaar in een rolstoel zit. Vooral de laatste jaren doe ik veel aan sport. Ik heb al van alles geprobeerd: fitness, wheelen (koersen met de rolstoel), handbike (een soort manueel aangedreven fiets), badminton, basket … Een aantal sporten heb ik moeten opgeven wegens blessures. Momenteel hou ik het vooral bij zwemmen en wandelen langs de dijken en rivieren van de Rupelstreek. Als ik het bordje met Baksteenroute 49 km zie, moet ik mij inhouden om niet de hele afstand te doen. Het liefst zou ik eens de Dodentocht in Bornem meedoen, maar daarmee zou ik mijn lichaam geweld aandoen. Marc Herremans, die als rolstoelgebruiker triatlons doet, vind ik een ongelooflijke gast, en een heel joviale kerel bovendien. Sport is echt belangrijk voor mij. Door te sporten voel ik me fysiek en mentaal beter.’ Mohamed Benyahia (32) voetbalt weer na rugschool

‘Op termijn wil ik weer competitie spelen’ ‘Tot voor enkele jaren speelde ik voetbal op competitieniveau. Het was mijn leven: twee keer per week trainen en match op zondag. Maar na een auto-ongeluk sukkelde ik twee jaar lang met nek- en rugpijn. Of ik nu stond, zat of lag, ik had altijd pijn. Ik zat in die periode echt in de put. In het UZA werd vastgesteld dat ik twee beginnende hernia’s had. Dr. Dijs beloofde me dat ik na een paar maanden rugschool weer zou kunnen voetballen. Bijna vier maanden ben ik twee keer per week naar het ziekenhuis gegaan voor aangepaste oefeningen en ergotherapie. En ik moet zeggen: mijn arts heeft gelijk gekregen. Mijn rugpijn is zeker met de helft verminderd en ik speel weer voetbal met vrienden. Ik ga minstens twee keer per week fitnessen om de opgebouwde rugspieren te onderhouden. En op termijn wil ik zeker weer competitie spelen.’

Dienst fysische geneeskunde, T 03 821 31 96 – Cardiale revalidatie, T 03 821 39 73 – Vlaamse Liga Gehandicaptensport, www.vlg.be. maguza 033

zorg

Heel wat UZA-medewerkers zetten zich ook buiten het

ziekenhuis in voor het welzijn van andere mensen. Zowel heel dicht bij huis als aan de andere kant van de aardbol zijn ze actief. Maak kennis met enkele bijzondere projecten.

UZA-medewerkers over hun engagement

‘Het mooiste

1 Jean-Jacques Wyndaele en Handicap International Al meer dan twintig jaar stelt uroloog prof. dr. Wyndaele zijn kennis ten dienste van Handicap International, dat in Zuidoost-Azië een aantal centra voor behandeling en revalidatie van ruggenmergletsels heeft uitgebouwd. Bij die problematiek komen ook blaas- en seksuele problemen kijken. Aanvankelijk trokken Wyndaele en zijn collega’s zelf naar Azië om er lokale artsen op te leiden. Drie jaar geleden ging het teach-the-teacherproject van start, waarbij Vietnamese dokters en verpleegkundigen in het UZA de nodige knowhow verwerven, die ze op hun op hun beurt doorgeven aan hun collega’s in Vietnam. ‘Ik vind het belangrijk om hulp te bieden in regio’s die het veel minder goed hebben. Het is een kwestie van teruggeven van wat je krijgt. Het geeft veel 034

voldoening om die mensen te leren op eigen benen staan. Het brengt je ook steeds weer in contact met nieuwe mensen en je doet nog voortdurend nieuwe kennis op. Als mens geeft het ook veel vreugde om te zien hoe patiënten de draad van hun leven weer oppikken.’ www.handicapinternational.be

2 Jan De Cock voor een beter gevangenis leven In 1987 ging pastoraal medewerker Jan De Cock voor het eerst aan de slag als vrijwilliger. In de krottenwijken van Chili hielp hij straatkinderen, die vaak achter de tralies waren beland. Sinds die ervaring, die hem erg diep raakte, breken De Cock en zijn vzw Within Without Walls een lans voor betere levensomstandigheden voor gevangenen. Zo ging hij helpen in Haïti, Mexico en Madagascar, en liet hij zich vrijwillig opsluiten in een van Congo’s erbar-

melijkste gevangenissen. Hij werkte er mee aan de bouw van een menswaardige gevangenis en doet momenteel hetzelfde voor een jeugdgevangenis in La Paz, Bolivië. ‘Voorheen was er in Bolivië geen instelling voor jongeren, waardoor ze gewoon tussen de volwassenen achter de tralies belandden. Op de terugweg hebben we ook Chili aangedaan, waar net een tsunami had toegeslagen. Het menselijk leed was enorm en op zo’n moment vallen gevangenen extra uit de boot. Ik tracht altijd op zoek te gaan naar het mooiste in een mens. Als je je echt probeert in te leven in de leefwereld van de gedetineerden, dan ontdek je in ieder van hen iets moois. Je ziet ook vaak een enorme gastvrijheid, creativiteit, humor en vooral: een wil om elkaar te helpen. Ik vind het ook fantastisch hoeveel solidariteit ik ervaar van het UZA en van mijn naaste collega’s.’ www.prisoninfo.org

Jan De Cock voor een beter gevangenisleven

3 8 4 7 6

nog Veel meeR engagement

in de mens’ 3 pieRRe Van damme en het gezondheidshuis VooR antWeRpse pRostitutie Van Damme stond in 1999 mee aan de wieg van Gh@pro, het Gezondheidshuis voor Antwerpse Prostitutie. Prostituees kunnen er terecht voor een medisch onderzoek, gezondheidsinformatie en behandeling indien ze een geslachtsziekte hebben opgelopen. Intussen biedt het huis ook sociale hulpverlening, met name juridisch advies en hulp bij administratie. In totaal helpt Gh@pro nu 1138 prostituees, waarvan er 200 à 300 ook sociaal worden begeleid. In 2009 waren er 3500 medische consultaties. Pierre Van Damme is onbezoldigd voorzitter van de vzw Gh@pro en van de raad van bestuur. ‘Klinisch werk zoals in de beginjaren, doe ik nu niet meer. Mijn taak bestaat er nu in om

te zorgen dat GH@pro blijft draaien: opportuniteiten voor financiering zoeken, het beleid volgen en coachen, er zijn als het team ons nodig heeft, een luisterend oor bieden … Ik doe het met plezier. Ons werk is noodzakelijk, want prostituees zijn een groep die vaak in de kou blijft staan. Veelal hebben ze geen huisdokter ofwel vertellen ze niet dat ze prostituee zijn. Door anoniem, gratis en met een lage drempel dienstverlening aan te bieden, helpen we mensen die het echt nodig hebben.’ www.ghapro.be

4 thieRy chapelle en het naf-pRoject in aRmeniË Al in 1988 gingen de eerste UZA-medewerkers naar Armenië, om er na een zware aardbeving slachtoffers met nierbeschadiging te behandelen. Die acute hulp mondde uit in de vzw Nephrology Armenia Flanders. Jarenlang kregen

› 5 Hoofdorthoptiste Daisy Godts trok in 2009 naar arme wijken in de Dominicaanse Republiek om te helpen bij oogscreenings en -operaties. Ze bracht er ook brillen naartoe die in het UZA werden ingezameld. › 6 Diensthoofd gynaecologie Yves Jacquemyn is net als 600 andere artsen en verpleegkundigen lid van Artsen Zonder Vakantie en trok vorig jaar naar Monsango in Congo. › 7 Prof. dr. Wiebren Tjalma ging vorig jaar in de Arabische wereld lezingen geven over borst-, baarmoederhals- en eierstokkanker en hielp er mee aan een degelijk preventiebeleid. › 8 Prof. dr. Marcel Vercauteren en dr. Luc Sermeus van de dienst anesthesie deelden hun kennis in Moldavië en Roemenië. › 9 Pediatrisch interventiecardioloog Bert Suys trok in november 2009 voor de tweede keer naar Kigali om er hartkatheterisaties uit te voeren bij kinderen.

plaatselijke artsen en verpleegkundigen opleiding op het vlak van nierdialyse en werd materiaal uit het UZA doorgegeven. Vanaf eind jaren 90 gaan transplantatiechirurgen, waaronder dr. Thiery Chapelle, geregeld ter plaatse om niertransplantaties uit te voeren en aan te leren. Intussen komt ook leverchirurgie aan bod. ‘In november heb ik nog met eigen ogen vastgesteld dat de lokale artsen de niertransplantaties onder de knie hebben. Zo’n project helpt je relativeren en beseffen dat wij met onze omkadering in een enorme luxepositie zitten. En dat we met ons budget in andere landen nog veel meer mensen zouden kunnen helpen. In een land als Armenië, zonder sociale zekerheid, is ziek worden voor heel wat mensen echt nog een kwestie van leven of dood. Het was mijn jeugddroom om met Artsen zonder Grenzen in de derde wereld te gaan werken. Met dit project maak ik die droom toch een beetje waar.’ maguza 035

zoRg

medicatie in het ziekenhuis

mag ik u onze huispil VooRstellen? In het ziekenhuis krijg je niet altijd dezelfde medicatie als thuis. Niet zelden wordt je vertrouwde pil vervangen door een alternatief van een ander merk. Vanwaar dat verschil? We vragen het aan hoofdapotheker Jo Swartenbroekx en verpleegkundig afdelingshoofd Benito Vander Mast.

o Swartenbroekx kijkt het even na: van Zocor, een bekende cholesterolverlager, bestaan er maar liefst negen generische varianten. Dat wil zeggen: kopieën van het originele product met precies dezelfde samenstelling, op de markt gebracht nadat het patent op het oorspronkelijke medicijn was vervallen. Meteen is duidelijk waarom het voor een ziekenhuisapo036

theek niet interessant is om alle merken van eenzelfde geneesmiddel in huis te nemen. ‘We kiezen er één merk uit’, zegt Swartenbroekx. ‘Hetzij omdat dat het goedkoopst is, hetzij om praktische redenen. Bijvoorbeeld omdat je de pilletjes van één strip gemakkelijk afzonderlijk kunt geven, doordat telkens naam en vervaldatum staan vermeld. Want de patiënt krijgt maar zo veel pillen als hij nodig heeft. Soms is een bepaald merk ook interessanter omdat het een breder gamma aanbiedt, bijvoorbeeld een tablet, siroop en zetpil van hetzelfde product.’ Ziekenhuizen zijn in principe vrij in hun keuze, maar onrechtstreeks oefent de overheid druk uit om voor het goedkoopste product te kiezen. Sinds 2006 is er namelijk een forfait ingevoerd voor medicatie voor gehospitaliseerde patiënten. Dan gaat de keuze algauw naar het goedkoopste product. Swartenbroekx: ‘Dat een generische variant altijd goedkoper zou zijn, is overigens achterhaald. Om te kunnen concurreren met de nagemaakte producten,

laten farmaceutische firma’s de prijs van een oorspronkelijk product meestal zakken tot het niveau van het generische medicijn.’

bReng je medicijnen mee De tijd dat een patiënt in een ziekenhuis per definitie werd betutteld, is voorbij. ‘Onze verpleegkundigen stimuleren zelfzorg’, zegt Benito Vander Mast. ‘We moeten af van het idee dat een patiënt in een ziekenhuis geen verantwoordelijkheid meer voor zichzelf kan dragen. Een patiënt die bij volle bewustzijn en verstand is, is waarschijnlijk perfect in staat om de medicatie die hij thuis al nam, ook in het ziekenhuis zelf verder te nemen. In dat geval kan worden afgesproken dat hij die medicatie gewoon bij zich houdt.’ Vander Mast beklemtoont dat patiënten bij opname het best hun medicatie van thuis

info

Apotheek, T 03 821 31 39, Dienst patiënten

column

Bart Paepen is verpleegkundige op de dienst intensieve zorg. Elke nieuwe werkdag brengt hij Anders en toch hetzelfde Artsen die medicatie voorschrijven voor een opgenomen patiënt, doen dat in het UZA elektronisch. Als het gevraagde product niet in de ziekenhuisapotheek wordt aangeboden, stelt het systeem automatisch een alternatief voor. Swartenbroekx: ‘Zo’n alternatief heeft altijd dezelfde bestanddelen en dosis als het geneesmiddel van thuis. Ook de toedieningsvorm, bijvoorbeeld tablet of siroop, is dezelfde.’ Toch kan het verschil voor patiënten verwarrend zijn. Waarom thuis een geel pilletje en in het ziekenhuis een rood? Een foutje is snel gemaakt. Wat als de patiënt het niet meer weet en thuis zowel het gele als het rode pilletje neemt? ‘Om dat soort vergissingen te voorkomen, is vooral een goede communicatie belangrijk’, zegt verpleegkundig afdelingshoofd Benito Vander Mast. ‘Ook geven we zo weinig mogelijk medicatie mee naar huis. De patiënt krijgt net genoeg om toe te komen tot hij naar de huisarts kan. Bedoeling is dat die opnieuw de medicatie voorschrijft. Zo kan de patiënt snel weer aanknopen met zijn vertrouwde medicatieschema. ’

de zorg voor patiënten in de praktijk. Een kijk van binnenuit op het reilen en zeilen in het UZA.

Leve België De timing kon niet slechter. Uitgerekend op de dag dat onze communautaire crisis eind april met het ontslag van de regering zijn orgelpunt bereikte, werden in

Brussel twee promotiefilmpjes voor België voorgesteld. Met bitter toepasselijke baseline: ‘Belgium … Beyond expectations’. Speech, hapjes, deejay, vuurwerk … alle-

maal afgebeld. ‘It’s my party and I cry if I want to’ moet

Yves Leterme gedacht hebben, niet geheel onterecht.

Maar ze zijn er dus: twee kortfilms die ons land

moeten promoten in het buitenland. De ene gericht

op de zakenwereld, de andere op het grote publiek. Viewmaster-gewijs zie ik wat ik verwacht: België in al

zijn clichés, gesublimeerd met een paar wist-je-datjes.

Pralines, frieten en bier. De Waterloose Leeuw en

Manneke Pis. Clijsters & Henin. Laagwater aan zee,

hoogtij in onderzoek, wetenschap en technologie. Historisch erfgoed naast hedendaagse kunst en zo ver je

kunt kijken, zonder één uitzondering, immer stralende

mensen, van diverse culturele makelij, die de vaderlandsliefde scanderen in een eenstemmig: ‘Wat is het fijn om in België te zijn!’.

Oké, ik beken: dat laatste heb ik erbij verzonnen.

Maar de eigen lof was waarlijk groots, zoals het promotiefilmpjes betaamt. Dat behoudens een kort

screenshot van een CT-scan geen aandacht werd

gegeven aan onze gezondheidszorg, lijkt mij een jam-

meebrengen. ‘Mensen denken dikwijls: in het ziekenhuis hebben ze toch alles. Maar zo eenvoudig ligt dat niet. Als de ziekenhuisapotheek het geneesmiddel niet in huis heeft, moet het van buitenaf worden geleverd. En als de apotheek gesloten is, kunnen we ook niet zomaar elk geneesmiddel uit het rek halen.’ De patiënt mag trouwens gerust zijn: medicatie van thuis wordt nooit per ongeluk aangerekend op de ziekenhuisfactuur. Jo Swartenbroekx: ‘We registreren die geneesmiddelen wel om ze te kunnen vermelden in het medisch dossier maar de patiënt moet er uiteraard nooit voor betalen.’ zorg, T 03 821 31 86

merlijk gemiste kans. Sociale zekerheid, betaalbare geneeskunde, geen lange wachtlijsten en vrije keuze

van arts en ziekenhuis: troeven waar we niet weinig

trots op mogen zijn, toch? Dat ik mezelf op mijn eigen afdeling soms in Nederland waan, moge dat bewijzen.

En voor zij die mij niet geloven, citeer ik graag uit

een interview met een Belgische Pool of een Poolse Belg (whatever): ‘Ik hoef hier niet bang te zijn om ziek te worden: ik weet dat ik door de beste specialisten

zou worden verzorgd.’ Zo hoort u het ook eens van

een ander. Een uitspraak die ik in weinig buitenland zou durven herhalen. Een mens zou al bang worden

om op vakantie te vertrekken. Waarom ook, als je

thuis bent in een land met zulk een klinkende baseline, vol immer stralende gezichten en een gezondheidszorg waarover je best onbescheiden mag zijn?

Bart Paepen, verpleegkundige intensieve zorg

bart.paepen@uza.be

maguza 037

advertentie

D www.amcogroup.be

DE BESTE K WALITEIT Infr ArooDcABInES - vAn 1 ToT 5 pErSonEn

“ In een gewone sauna krijg je me niet meer in!” Getuigenis van Katrien Pauwels (43) uit Wondelgem Katrien pauwels is 9-voudig Belgisch kampioene kunstschaatsen en nam in de jaren ’80 twee keer deel aan de olympische Winterspelen. competities doet ze niet meer, maar ze geeft nog wel les aan gevorderde schaatsers. “Ik ging vroeger wel eens naar een gewone sauna, maar dat was toch niet hetzelfde. Je moest de verplaatsing maken, je afspraak respecteren... Sinds we thuis zelf zo’n Health Mate infraroodcabine hebben, is er een nieuwe wereld opengegaan. Je kiest zelf je saunamoment, je neemt je

favoriete muziek mee en je kunt je écht ontspannen. De infraroodstralen doen enorm deugd aan je spieren – als schaatser gebruik je ze allemaal! – en ook mentaal kom je tot rust. Het is tegelijk een moment van afzondering en bezinning. De warmte in een gewone sauna is bijna ondraaglijk, het is ‘afzien’. Mij krijg je er alleszins niet meer in. In een Health Mate cabine is het ‘genieten’. Ik neem er 2 à 3 keer per week de tijd voor. Liefst ’s avonds. Als een ritueel voor het slapen gaan. En geloof me, je bent zo rustig en

Meer info? Surf naar www.healthmate.be of bel je dichtstbijzijnde dealer voor een gratis brochure.

ontspannen na zo’n saunabeurt dat ook de kwaliteit van je slaap veel beter is. Je recupereert dus ook veel sneller!”

Worldleader in the Infrared Sauna Industry since 1979

UMME EN

Heilzaam relaxen bij je thuis met een Health Mate® infraroodcabine Een Health Mate® infraroodsessie kan bijzonder heilzaam zijn bij tal van ongemakken: verbetert je algemene conditie verzacht spieren gewrichtspijnen verlicht nek- en rugklachten vermindert hoofdpijn en verjaagt stress verdrijft afvalstoffen uit je lichaam verlicht astma en bronchitis verbrandt calorieën vermindert cellulitis Een klassieke sauna kan deugd doen, maar is lang niet zo efficiënt als een infraroodcabine van Health Mate®. De temperatuur in een Health Mate® infraroodcabine is comfortabel en het effect is groter omdat de infraroodstralen direct op je lichaam

inwerken. Je verliest niet alleen gifstoffen maar je verbrandt ook calorieën. Je lichaam komt tot rust, je spieren ontspannen en al na één beurt voel je je herboren. Geen wonder dat ook topsporters er graag gebruik van maken.

verbetert de bloeddoorstroming verhelpt diverse huidproblemen verbetert je algemene weerstand vergroot je immuniteit Opgelet: raadpleeg steeds je (huis)arts als je een infraroodcabine om medische redenen wilt gebruiken.

“Zeg nooit gewoon ‘sauna’ tegen een Health Mate®!” Dat een regelmatige infraroodbeurt heilzaam is, wist je al. Maar dat er een hemelsbreed verschil is tussen merken en types, wist je misschien niet. Daarom, àls je voor een infraroodcabine gaat, kies dan voor de enige, echte Health Mate®. • Uniek aan een Health Mate® is het gepatenteerd M-type incoloy stralingselement, met een veilige golflengte van precies 7.080 nm. Een bereik dat veel hoger ligt dan dat van andere stralingselementen. • De Health Mate® cabines zijn gemaakt van Western red Cedar.

Een mooi, geurig hout met een natuurlijk oliegehalte waardoor het perfect weerstaat aan zweet. Bovendien weerkaatst dit hout de infraroodstraling. Het blijft ook vormvast bij grote vocht- en temperatuurverschillen. • Health Mate® heeft meer dan 30 jaar ervaring en biedt levenslange garantie (behalve op de radio/cdspeler). • De nieuwste cabines hebben extra stralingselementen ter hoogte van de lage rug én vloerverwarming, voor nog meer comfort.

Meer info? Surf naar www.healthmate.be of bel ons voor een brochure: 03 295 50 25

• Health Mate® is het enige merk dat in haar gamma een cabine met zitbanken op twee niveaus heeft en een cabine voor mindervaliden. • Elke cabine heeft standaard een Blaupunkt radio/cd-speler en een sterrenhemel voor kleurentherapie. • Health Mate® is het enige merk dat het FSC-certificaat kan voorleggen.

Worldleader in the Infrared Sauna Industry since 1979

Witjas

Jeannine Stesmans, destijds zelf gestart als poetsvrouw, heeft vandaag als hoofd van de schoonmaak een

een schone job enthousiast team van

130 mensen onder zich.

smans, Jeannine Ste oonmaak e sch hoofd van d

ijna 28 jaar werkte Jeannine

werk heel graag met mensen’, vertelt

poetsvrouw en klom geleidelijk op

oor. Schoonmaaksters staan hier aan

in de horeca. Ze begon als

Wat We zelf doen … Sinds vorig najaar organiseert het UZA zijn schoonmaak zelf. Bij die omschakeling kwam veel kijken, zoals de aanwerving van meer dan honderd schoonmaakkrachten. ‘We hebben wel honderd toestellen gekocht en alle producten en materiaal uitvoerig getest’, vertelt Jeannine Stesmans. ‘We hebben ook werkmappen opgesteld, waarbij we voor elke ruimte apart de werktijd hebben bepaald. Dat deden we ’s avonds en zelfs ’s nachts, om de werknemers niet te storen. In die werkmappen is ook exact aangegeven wat er waar moet gebeuren.’ In het begin was het voor iedereen aanpassen. ‘De schoonmaakploeg heeft moeten leren om in een welbepaalde volgorde te werken en de werkmappen correct in te vullen. In vergelijking met vroeger plannen we ook veel meer. Even bellen om een grote schoonmaak te laten doen, is er dus niet meer bij. Maar intussen loopt dat systeem goed.’

tot

schoonmaakverantwoordelijke

van twee hotels. Daarna werkte ze twee jaar in een groot ziekenhuis. Begin vorig jaar werd ze door het UZA aangenomen om er, na dertig

jaar uitbesteding, de schoonmaak in eigen beheer op te starten.

mijn bureau als er problemen zijn thuis of op het werk en dan probeer ik in de mate van het mogelijke te

helpen. Dicht bij je medewerkers staan, is de beste manier om ze te motiveren.’

Het enthousiasme van de ploeg

Vandaag bestaat het schoonmaak-

geeft haar veel voldoening. ‘Maar

vrouwen en -mannen en een ploeg

zeg ik het ook.’ Jeannine doet het

team uit vijf teamleiders, 120 poets-

van vijf man voor afvalverwerking. Er wordt zeven dagen op zeven dagen gepoetst, 24 uur per dag. ’s Nachts worden onder meer de

inkomhal en de gangen aangepakt. Jeannine heeft intussen de han-

den vol met werkschema’s opstel-

len, bestellingen doen, opleidingen plannen, mensen rekruteren, stages organiseren …

‘ik ben vaak een luisterend oor’ Na een half jaar loopt alles zo goed

als op wieltjes. De resultaten van een recente

externe

kwaliteitscontrole

waren heel goed en dat doet deugd. ‘De verdienste van het hele team’, beklemtoont Jeannine. Naast smetteloze gangen vindt ze ook tevreden medewerkers heel belangrijk. Ze gaat er prat op iedereen bij naam én voornaam te kennen. ‘Ik

040

ze. ‘Dag na dag ben ik een luisterend

als het eens wat minder goed is,

werk met hart en ziel. Ze gaat pas naar huis als alles onder controle

is. ‘Maandag en dinsdag begon er telkens een lading jobstudenten en

toen was ik hier van zes uur ‘s mor-

gens tot half elf ‘s avonds. Het moet gewoon goed zijn.’

puzzel

puzzel & Win! 1

1 2

4 5

12 tabaksgebruiker – gravure – slaapziekte 13 nummer – chemische vloeistof – Turkse titel – Italiaans eiland 14 loofboom – Griekse letter – Europese munt – Oud Testament 15 afsprakenboekje – plezier – rolsteen 16 grootouder – kunst van het lekker eten en drinken

7 8

9 10

12 13

16 1

horizontaal 1 microbe – krampachtige samentrekking 2 kunsttaal – cederkamfer – cirkel 3 kleur – afwas – straat 4 getroffen – zoogster – vruchtje – Romanum Imperium 5 in memoriam – muzieknoot – dokter – gedachte 6 springstof – geneeskrachtig drankje – vernauwing van het strottenhoofd 7 dienstbode – Spaanse edelvrouw – kus 8 loofboom – aantrekkelijk – brievenpost – mineraalwater 9 ibidem – grondtoon – lang aangehouden – Ecuador (op auto’s) 10 duivels – berg op Kreta – meterkast – pleisterkalk 11 bedpan – mohammedaanse mansnaam 1

doe mee en Win! Heb je het letterwoord ontdekt? Mail het dan voor 10 augustus 2010 naar maguza@uza.be of stuur een briefkaart naar Maguza, UZA – afdeling Communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem en maak kans op één van de vijf Vivaboxes-cadeaubonnen.

1 2 3 4 5 6 7

k o m p R e s

8 9 10 11 12 13 14 15 16

c o n d o o m

u u R o o R k a o n t u R e t t V R a 11 e d5 a m m e a e e g m u n t e l a a t u b1 a a R c o l R a l t m n i R7 o s e o e m i a m n e s

R d j e R b o k9 a l ij k o s R R l2 i a d e a l V e l e n o n e p s i d k a e R u e s p l d a i e s

o g g s 8 V t a a e R o o3 k p o o o m R p o R m s a e4 u s m t k R i t u o c a n

Verticaal 1 inwendige klok – uitstulping van een tussenwervelschijf 2 a dato – geheugenverlies – tuinkruid 3 bewusteloosheid – titanium – stuk hout – doping 4 zware bijl – Denemarken (op auto’s) – vogelsnavel – achter 5 voormalige Europese munt – opsporingsteam – thans – vezel 6 maatregelen die tot genezing leiden – klap 7 hetzelfde – zeepwater – weg met bomen 8 daar – hemellichaam – tafelgast – wanneer 9 koop – aansporing – etage 10 groente – overdreven – berooid mens – reuk 11 antiblokkeersysteem – ambulance 12 deel van een toneelstuk – maalstroom – boksterm – snelle loop 13 senior – majesteit – tenslotte – nieuw 14 verkeerd – zachtste veren – spreekklank – kilometer 15 inkomgeld – doosvrucht – baken 16 inenting tegen een infectieziekte

e n a a g R e l p z i o m 2 n e e d e c h R e b u8 i R d o e s k i l n e R d6 e n e R

oplossing maguza 80 Bloeddruk – A. D’Heldt, K. Kouba, M. Liang, W. Van Calsteren en G. Van de Sande winnen elk een Vivabox-cadeaubon. De winnaars krijgen hun Vivaboxcadeaubon binnenkort in de bus!

maguza 041

zoRg

VRaag het aan

dr.

Rent u na een doktersbezoek ook onmiddellijk naar de computer om meer informatie op te zoeken over wat er met u aan de hand is? Het internet barst van de medische informatie, maar hoe betrouwbaar is dr. Google?

inds de komst van het internet beschikken patiënten over een gemakkelijk instrument om informatie in te winnen. ‘Je hoort het steeds vaker: patiënten die met hele stapels papier bij de dokter aankomen,’ zegt Geert Smits, directeur ICT van het UZA. Het internet maakt medische informatie op een laagdrempelige manier beschikbaar voor iedereen. Het grote voordeel voor patiënten is dat ze op die manier beter op de hoogte zijn van wat er met hen aan de hand is. ‘Wie verstandig met het internet overweg kan, kan op die manier zijn gezondheidstoestand beter begrijpen’, bevestigt dr. Léon Luyten, hoofd medische informatie. En dat is een goede zaak, want uit studies blijkt dat goed geïnformeerd zijn het genezingsproces vaak ten goede komt. Ook online contact met lotgenoten kan positieve effecten hebben. Geert Smits: ‘Door contact met anderen zijn patiën-

info 042

ten gemotiveerder om een behandeling aan te vatten of te verwerken.’ denk aan uw privacy Het is echter voor een leek niet makkelijk om een onderscheid te maken tussen correcte informatie en foutieve of zelfs misleidende informatie. Vaak is het ook moeilijk om medische informatie juist te interpreteren. Dat kan vervelende gevolgen hebben. ‘Zo maken patiënten zich soms onnodig druk om wat ze online hebben gelezen’, zegt Paul Vanden Broucke van de dienst informatica. ‘En soms moeten dokters tijdens een consultatie heel wat tijd spenderen om foutieve informatie te ontkrachten.’ Bovendien zijn er ook risico’s met betrekking tot de privacy van de patiënt zelf. Geert Smits: ‘Sommigen gooien zonder erbij na te denken gedetailleerde persoonlijke informatie te grabbel op het net. Zo word je zeer kwetsbaar voor misbruik.’ op zoek naar de bron Als u medische informatie opzoekt, moet u eerst en vooral nagaan van wie de informatie afkomstig is. Op websites van ziekenhuizen, medische professionals, beroepsverenigingen of patientenverenigingen hebt u de grootste

www.uza.be, www.maguza.be, www.betrouwbarebron.be

kans om correcte en uitgebalanceerde informatie aan te treffen. Bij websites die door gebruikers zelf worden voorzien van teksten, zoals blogs en fora, is er minder controle op de juistheid van de informatie. Wees ook kritisch voor medische informatie afkomstig uit commerciële hoek, bijvoorbeeld van farmaceutische bedrijven. Vraag gerust aan uw eigen arts of de informatie die u hebt gevonden, betrouwbaar is. Een interessante website is alvast www.betrouwbarebron.be. en het uza? Ook het UZA levert online heel wat inspanningen. Op de UZA-websites uza.be en maguza.be vindt u een schat aan informatie. De websites worden bovendien voortdurend aangevuld met nieuwe informatie. Zet ze alvast in uw favorieten!

Patiënten maken zich soms onnodig druk om wat ze online hebben gelezen.

column

info

tot uw dienst Nuttige Telefoonnummers » algemeen nummer UZA: T 03 821 30 00 » onthaal en opname: T 03 821 31 01 » patiëntenbegeleiding: T 03 821 37 00 (maatschappelijk werk, vrijwilligers, intercultureel bemiddelaar, transfercoördinator, levenbeschouwelijke begeleiding, tolken en tolken Vlaamse gebarentaal) » ombudsdienst: T 03 821 31 60 » inlichtingen facturen: T 03 821 31 28 » mobiele medische urgentiegroep: T 03 821 38 06 » school in het UZA: T 03 821 58 86 Kinderopvang De Speelvogel In de kinderopvang zijn kinderen van patiënten en bezoekers van harte welkom. U vindt De Speelvogel in de rechtervleugel op het gelijkvloers. Pijlen vanop de parking wijzen de weg. Meer info: T 03 821 38 87 Gastenkamers Ter Weyde Wilt u in de buurt van het ziekenhuis overnachten, dan kunt u terecht in onthaaltehuis Ter Weyde. Vrijwilligers bieden er een eenvoudig maar warm onthaal aan een billijke prijs. Ter Weyde bevindt zich op 200 meter van het UZA (Edegemsesteenweg 240, 2610 Wilrijk). Voor meer info: T 03 440 48 18. Let op: Ter Weyde zal gesloten zijn tussen 01/09/2010 en 06/12/2010 wegens verbouwingen. Winkelgalerij In de inkomhal vindt u: » de cafetaria, in de week open van 8.30 tot 20 uur en in het weekend van 12 tot 20 uur » een broodjeszaak, in de week open van 9.30 tot 14.30 uur » enkele shops (bloemen, geschenken, voeding, lectuur enz.) in de week open van 8 tot 20 uur, zaterdag van 10 tot 19 uur, zondag van 13.30 tot 19 uur » een bankautomaat Restaurant Het restaurant vindt u op -1 op het einde van de bezoekersgang. Het is elke dag open van 12 tot 14 uur.

colofon Maguza – driemaandelijks tijdschrift van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen – jaargang 22, juli 2010 – Redactieadres: UZA, afdeling Communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem, communicatie@uza. be – Verantwoordelijke uitgever: Johnny Van der Straeten – Hoofdredacteur: Ann Segers – Redactiesecretariaat: Françoise Lippevelt – Redactieraad: Patrick Cras, Annick Deckers, Anneleen De Vos, Bart Paepen, Geert Roeyen, Ann Segers, Elke Smits, Kris Thieren, Paul Van Aken, Miranda Van De Wiele – Redactie & realisatie: Jansen & Janssen Customer Media, www.jaja.be – Fotografie: Eric De Mildt – Illustratie: p. 18 Debora Lauwers, p. 22 t.e.m. 28 Gudrun Makelberge – Kruiswoordraadsel: Freddy Roegiest – Reclameregie: Little Joe, www.littlejoe.be – De inhoud van de advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZA www.maguza.be

Mentale verademing 100 vierkante meter, groter is hij niet, onze

stadstuin. Toen we drie jaar geleden het huis

kochten van een oud mevrouwtje dat naar het rusthuis vertrok, oogde het tuintje een beetje

kneuterig-ouderwets, maar wel gezellig, met

véél groen, bloemen, klimop en een hoekje plaveien waarop je net twee tuinstoelen kon zetten. Ik dacht: we verbouwen eerst het huis

en dan pakken we dat tuintje aan. Ik had een

strak terras in gedachten, waarvoor het groen dan wel zou moeten wijken. Zo’n terras zoals je in de boekjes ziet, waarop je met de hele

familie kunt buiten eten. Dat is goed voor de mentale rust na hectische dagen.

Annemie Peeters is radiojournaliste en columnist, maar ook mama, partner, dochter, vrien din. Met twee voeten stevig in het leven heeft ze het in haar column over gezond heid, ziekte, lief en leed.

Maar tussen droom en daad staan in deze

vooral veel praktische bezwaren in de weg. Hoofdbezwaar is geld. Want wie verbouwt,

moet prioriteiten stellen, en vóór de mentale rust komen fysieke belangrijkheden. Een mens heeft warmte nodig, en dus investeerden we in centrale verwarming, en in dubbel glas, een dak en isolatie. En toen waren de centen op.

Het keurige tuintje van weleer was intussen

verworden tot een soort tropisch regenwoudje,

met uitgeschoten boompjes, uitpuilende bloemenperkjes en plaveien die je moest gaan zoe-

ken tussen het groen. Groen heeft nu eenmaal de neiging om te groeien. Het strakke terras was verder weg dan ooit.

Geld daarentegen groeit niet zomaar. Een

snoeischaar kost echter niet veel. Deze lente hebben we het groen gesnoeid tot het ook iets

straks had. Bloemen weer binnen de perken

gedwongen. Er pasten weer stoelen op de plaveien. En terwijl we daar zaten, in de eerste zon, zagen we hoe twee koolmezen, eerst

voorzichtig het terrein verkenden, tevreden bleken met al dat groen (en al die insecten)

en toen hun definitieve intrek namen in het vogelhuisje tegen de tuinmuur.

Sinds kort hebben ze kindjes. Fin, koolmees-

jes dus. Ze vliegen nu af en aan met lekkers in

hun bekjes, en als wij in het hoekje in de stoe-

len zitten, horen we de kleintjes tsjilpen. Dat is fantastisch. Je kunt er uren zitten kijken en luisteren. Geen betere mentale verademing.

Dat onze tuin werd uitverkoren, ontroert me

ook. De droom van het terras heb ik geschrapt. Ik wil de mezen terug, volgende zomer.

Annemie maguza 043

geholpen?

‘mijn leesbril? geen idee waar die ligt’

Toen Clement Mertens (88) aan cataract (ook ‘staar’ genoemd) moest worden geopereerd, liet

ezeten in zijn veranda, die

ik op een artikel over prof. Tassignon

een volgebouwd stukje Liedekerke,

operatietechniek uit waarvoor ze

uitkijkt op zijn grote tuin en

toont Clement met veel plezier

hoe scherp hij kan zien. ‘Zie je de

van het UZA. Zij vond een nieuwe internationaal erkenning heeft gekregen. Dat stond mij wel aan. En toen

hij dat bewust in het UZA doen.

blaadjes aan die boom daar? De

Met succes. ‘Het woord mirakel

antennes op die politiewagen? Wel,

gebruik ik niet graag, maar ik

ik het allemaal perfect.’

hier laten behandelen. Bij de eerste

jaar geleden ﬂink achteruit te gaan

hoe professioneel het er allemaal aan

had niet verwacht dat mijn zicht weer bijna 100 % zou zijn.’

haan ginder op de kerktoren? De vroeger zag ik daar niks van, nu zie

Clements zicht begon een aantal

door voortschrijdende cataract. ‘Als

hij hier zat te lezen bij twee grote lampen, zei hij nog het is hier don-

ker. Op de duur stak ik dan maar de algemene verlichting aan’, vertelt zijn echtgenote Andrea. Clement: ‘Het ergste was dat ik op de duur niet meer kon lezen of televisie kijken. In de krant kon ik alleen nog maar de grote titels ontcijferen. Ik werkte nog wel in mijn tuin, maar de tekst op de zakjes met zaad moest Andrea voor mij lezen. Ik moest dikwijls hulp vragen.’

net als koning albert ‘De plaatselijke oogarts stelde voor te opereren en zei dat ik zo 80 % van

mijn zicht zou herwinnen. Dat vond

ik te weinig. Op het internet stuitte

opRoep!

ik dan ook nog hoorde dat ze de koning had geopereerd, stond mijn

besluit vast: ik ga naar het UZA.

Zo’n twee jaar geleden heb ik mij

consultatie stond ik ervan te kijken toe gaat. Vier verschillende dokters

kwamen de voorbereidende onder-

zoeken doen. Pas op het laatst kreeg ik prof. Tassignon te zien en die besliste wat er moest gebeuren. Niet

lang na die eerste consultatie werd

ik aan een eerste oog geopereerd. Nog eens een maand later, toen was gebleken dat die eerste ingreep goed was gelukt, kwam mijn tweede oog aan de beurt. De operatie zelf valt geweldig mee. Ze duurt maar een kwartiertje en doet geen pijn.

Uit de controle achteraf is gebleken

dat mijn zicht bijna 100 % is. Dat is toch buitengewoon? Het is alsof er een nieuwe wereld voor mij is open-

gegaan. Mijn leesbril heb ik niet meer nodig. Ik weet niet eens meer waar hij ligt.’

Hebt u ook iets bijzonders meegemaakt in het UZA? Laat het ons weten via maguza@uza.be