ERRO IBARRA

Page 1

Erro Ibarra ERLIEBEA Mendebaldeko Pirinioetan kokaturik, Adi mendiaren (1.459 m) hegoaldeko magalean dugu Zilbeti herri erroibartarra. Halaber, aipatzekoak dira Sorogaingo ingurunea eta Kintoa izeneko pagadi ezaguna. Erro ibaiak harana sortu zuen eta inguruneari izena eman zion. Mugakide herri eta herrialde hauek ditu: Aldude eta Urepele (Nafarroa Beherea) eta Baztan iparraldean, Auritz eta Artzibar ekialdean, Lizoain hegoaldean eta Esteribar eta berriz Baztan mendebaldean. PAISAIA Erro Mendietan dago, mendiz beteta dago eta oso altuak 1000 baino gehiago. KLIMA Bi klima ezberdin daude, iparraldeko klima azpiatlantiarra, pagadi ugari eta urte osoko prezipitazioekin, eta hegoaldeko klima azpimediterraneoa, basa pinuekin eta uda garaiko bi hilabete idorrekin. Urteko batez besteko prezipitazioak 1.200mm dira hegoaldean, eta 2.000mm ibarraren iparraldean. Batez besteko tenperatura 7 eta 10 gradu bitartekoa da. Urteroko egun euritsuak 120 izaten dira ibarraren hegoaldean eta 140-150 egun iparraldean. Gunerik menditsuenetan egun euritsuak 150 baino gehiago izan daitezke. UDALAK Herri hauek osatzen dute udalerria: Aintzioa, Ardaitz, Aurizberri, Erro, Esnotz, Lintzoain (herriburua), Loizu, Mezkiritz, Orondritz, BizkarretaGerendiain eta Zilbeti Erroibarko biztanleria 1897 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1981 1991 2001 2006 2.355 2.323 2.527 2.508 2.467 2.225 2.006 1.747 1.094 906

761

775

745

Berezko euskalkia zeukaten, erroibarrera, hain zuzen ere. Gaur egun, ordea, ia galdutzat jo daiteke bertako euskara.


Euskara batuaren itzalean alfabetatutako hainbat euskaldun baden arren, erroibarreko mintzaira zaharra oso hiztun gutxik dakite. 2007ko udazkenean, 4 euskaldun behintzat baziren Zilbetin, Lintzoainen eta Uretan, baina horietako bat besterik ez zen 50 urtetik beherakoa. HISTORIA 1019an Antso III.a Nagusia erregeak Leireri Erroko jauregi bat eta beste jabetza batzuk eman zizkion. XI. mendean eta XII. mendearen hasieran Erroibarra Auritz, Orreaga eta Luzaideren jabetzakoa zen. 1248. urtean Teobaldo I.a erregeak foru propioa eman zion, eta mende erdi geroago, Karlos III.ak Erroko Bizkonderria osatu zuen, 1408. urtean alegia. Gaztelak Nafarroa inbaditzean, erreinua defendatzen azken herrietako bat izan zen 1512an. Ondorengo mendeetan gerrateek eta izurriteek eragin handia izan zuten ibarreko biztanleengan. Kintoa mendiaren jabetzaren ingurukoak izan ziren gerrate haietatik gatazkatsuenak, hala nola, Frantziaren aurkako Konbentzio gerra. Ondoren, "Biskarrateko Guda" 1794. urteko urriaren 16an, 200 hildakotik gora utzi zuena. Eta azkenik,XIX. mendeko Gerrate Karlistak EKONOMIA Erron gehienak nekazariak eta gasta egilea. Gero bakarrik apaindegi bat, gero bi ostal eta mediku bat. KULTURA Euskera eta gastelera itzegiten dute. Eraikin zarrak dituste.


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.