11-12_EA21 Ingurumen Txostena Larramendi

Page 1

1

2011 – 2012 Eskolako Agenda21 LARRAMENDI IKASTOLA – MUNGIA Ingurumen arloan egindako lan batzuk


2

Nola lagun genezake ingurumenaren egoera hobetzen?

Eredu magikorik ez dago. Denon eskuetan, eguneroko tresna oso baliotsuak daude

Zaindu daukaguna, bestela: MOMENTU BAT LASKITZEKO, MILAKA URTE KONPONTZEKO‌


3

.

AURKIBIDEA

Arrautzatik txitara………………………………………

4. orrialdea

Ekoarautegiaren jarraipen grafikak………………….

5.

Elikadura. Janarien jatorria…………………………...

6.

Erreka eguna…………………………………………... 12. Eskola baratza…………………………………………. 13. Garbigunea………………………………….…………. 14. Hozberoaren kontrola…………………………………. 15. Irteera hezigarriak……………………………………..

18.

Konposta……………………………………………….. 19. Oinezbusa……………………………………………… 20. Txori kaiolak……………………………………………. 21. Perretxiko eguna………………………………………. 22. Udal foroa………………………………………………

24.

Zabor bereizketa……………………………………….

25.

Zuhaitz eguna………………………………………….

26.


4

1 / 1. 2011-2012

ARRAUTZATIK TXITARA

HH eta LH taldetan arrautzatik txitara dagoen tranformazio liluragarria bizi izan genuen. Ingurune batzordeko gurasoetariko baten laguntzaz inkubagailu bat lortu genuen. Bertan arrautzak nola jarri eta zer gertatuko zen urrengo egunetan azaldu zigun.

Urrengorako eta beste talde batzuei informazioa zabaltzeko “arrautzatik txitara� azalpena sortu genuen arrautzan hasi eta gero oilo/oilasko izango dena nola burutzen den pausoz pauso zehaztuta

Beste guraso batek oilo bat eta txitak ekarri zituen oiloak bere txikiak nola zaintzen dituen ikusteko. Inkubagailuan sortutako txitak berari erantsi genizkion


5

1 / 1. 2011-2012

EKOARAUTEGIAREN JARRAIPEN EMAITZAK

2011 – 2012 ikastaroan ikastolan zehar ekoarautegiaren jaraipena egin eta lortutako emaitzak


6

ELIKADURA JANARIEN JATORRIA 6/1. .

Aurtengo Eskolako Agenda 21eko gai nagusia ELIKADURA izan da. Gai hau hainbat ikuspuntu desberdinetik hartu liteke, esate baterako (beste askoren artean): • Zein da elikadura egokia adin bakoitzerako? • Zelako elikagaiak eta zenbat bakoitzeko hartu behar da elikadura egoki eta osasuntsu bat izateko? • Zelako elikagaiak hartu behar dira kontuz edo murriztuta? Guk aurtengoz, janarien komenentzia eta zenbateko kopurua hartu behar den utzita, beste alde bat aztertu dugu: Orain, janari gehienak saltokian erosten dira. Sarri, saltokietara erostera joan behar izaten gara eta han elikagai guztiak garbi garbi eta ondo babestuta aurkitzen ditugu: • • • • •

Ogia paperezko edo plastikozko poltsetan Arrautzak kartoizko arrautz-ontzi berezietan Haragia, arraina eta barazki batzuk : erretilu hagun zurietan, plastikoz batuta. Oliba eta zainzuriak kristalezko ontzietan. Esnea tetrabriketan

Saltokian ikusitakoaren ondoren galdera batzuk egin dizkiogu geure buruari. Galderak eta erantzunak beheho laburpanean ematen dira (galdera bakoitzak bere aparteko galdetegia eta emaitzak ditu hurrengo horrialdeetan) Galdera

Erantzuna ELIKADURA OHITUREN BILAKAERA.

Gure aitona-amonak lehenago eta gurasoak gero, zelako elikadura ohiturak izan zituzten?

Nondik datoz saltokietara gaur eguneko elikagaiak?

Elikagai horiek nola ematen dira naturan? Badago oraindik bertoko produktuak lortu eta saltzen dituztenik?

Bertoko produktuak azokan saltzeaz gainera, ba dago beste intenbiderik?

Etxean egindako galdera sorta: Orain 80 urte hasi eta gaur egunera dagoen aldea elikatzeko ohituretan JANARIEN JATORRIA . Hipermerkatura irteera: Produktuen etiketatik datuak hartu. Nondik datoz saltokira barazkiak, fruta, haragia, arraina? AZOKAKO GALDETEGIA. Mungiako azokara irteera.Azokan, bertoko produktuen saltzaileei egiteko galdetegia GARAIARA BISITALDIA. Garaiako galdetegia prestatu eta bertako azalpenak hartu


7

ELIKADURA JANARIEN JATORRIA 6/2. .

2

1 3 ELIKADURA: Janarien jatorria jorratzeko egindako lanak

1. Lehengo eta gaurko elikadura ohiturak. Etxean egindako galderen erantzunak. 2. 5urteko (HH) ikasleak egindako barazki erakusketa. 3. Hipermerkatura bisitan aurkitu genituen janarien jatorria adierazten duten etiketak. 4. Azokara bisita: elkarrizketa bertoko produktuen saltzaileekin 5. GARAIAra bisita: bertoko inguruko produktuen biltegi eta banatzailea.

4 5


8

ELIKADURA JANARIEN JATORRIA 6/3. .

Elikadura ohituren inkestan partaide izan diren ikasleen etxeetatik lortutako erantzunak kontutan hartuta, emaitza hauek jaso ditugu:

ORAIN 80 URTE Orain 80 urte baserrian eta hirian baserrietan lortutako jakiak ziran elikaduraren oinarri: baratzekoak, haragi-txarriki, esneki eta fruta GOSARIA Talo eta esnea, morokila, arrautza eta urdaia, sartenekoa, ogia olioarekin

BAZKARIA

AFARIA

Barazkiak, indabak, lekak, aza egosia,uraza, lapikoko gauzak (plater bakarra), porrusalda, txarrikia: txorizoa, urdaia, baserrian beraiek hasitako animaliak (oiloki, untxi, ahuntz, txerri, etab)

Baratzenan lortutakoak, porrusalda, patatak saltsa berdean, azalorea, arrautzak, sartenekoa (txerrikia), Talo eta esnea, arraina (txitxarroa), ogia olioarekin, esnea,

ORAIN 50 - 60 URTE Orain 50 urte baserrian eta hirian baserrietan lortutako jakiak ziren oraindino ere elikaduraren oinarri. Baserritik kanpoko jeneroak agertzen hasi ziren. GOSARIA

BAZKARIA

AFARIA

Talo eta esnea, esne sopak , esnea, morokila, ogia, gailetak eta mermelada, kafea

Barazkiak, indabak, porrusalda, dilistak, patatak saltsa berdean, garbantzuak, haragia, txerrikia, urdaiazpikoa, txorizoa, makailoa eta piper gorriak, oilokia, sagar errea fruta

Porrusalda, berekatz sopa, barazkiak, oilokia, sardina zaharrak taloagaz, arrautza gordinak zurrut, arrautza frijituak, patata tortila, entsalada, arraina, esnea

ORAIN 30 URTE Orain 30 urte baserrietan lortutato jakiez aparte, hainbat jenero kanpotik ekarritakoak ziren. GOSARIA

BAZKARIA

AFARIA

Esnea eta ogia, colacao, galletak, zumoa, erroskak, txokolatea, kafea eta galletak, fruta

Indabak, dilistak, sopa, arroza paellan, purea, arraina, barazkiak, makarroiak, entsalada, haragia, txerrikiak, fruta, yogurta, Garbantzua eta gisadua (igande eta jaietan)

Porrusalda, entsalada, sopa, saltxitxak, kroketak, arraina, haragia, enbutidoak, tortila, makarroiak, esnea, arrautza prijituak, arraina, pure, fruta.

GAUR EGUN Gaur egun, nahiz eta oraindino baserritik lortutako jenero batzuk erosteko aukera badagoen, gehiena kanpotik dator. GOSARIA BAZKARIA AFARIA Esnekiak, gurina, zerealak, zumoa Colacao, galletak, txokolatea, fruta, kafeznea, yogurta, ogia

Makarroiak, barazkiak, garbantzuak, arraina, haragia, hanburgesa, indabak, dilistak, arroza, sopa, purea, oilokiak, oilasko-bularkiak, arroza, pasta, pizza, gisatua, txistorra taloagaz (jaietan), itsaskiak (ganbak etab.), ensaladilla, gaztaia, yogurta, izozkiak

Sopa, purea, tortila, entsalada, haragia, hanburgesak, pasta, enpanadillak, arraina, arrautza prijituak, kroketak, yogurta, fruta

AIPAMEN BEREZIAK - Lehen baserrian lortukoa jaten zen. Ez zen erosten ia ezer. Gero baserriko gauzak saldu eta beste janari batzuk erosten ziren eta orain ia dena erosi egiten da. - Oraintsuarte, baserri inguruan sotzen ziren zaborrak bertan birziklatzen ziren ia denak zabor organikoak zirelako. - Gaur egun jenero guztiak, barazki, haragi edo arrain plastikoz batuta saltzen dira eta zabortegi izugarria egiten dugu denon artean.


9

ELIKADURA JANARIEN JATORRIA 6/4. .

Elikadura ohituren inkesta aztertu eta gero, orain urte batzuk arte baserria zela janari gehien iturria ikusi genuen. Gero, janari asko kanpotik datozela ere bai. Hori dela eta merkataritza-gune batetara joan ginen oraingo janarien jatorria ikustera eta honako hau aurkitu genuen: Janari mota:

HARAGIA

Behi buztana

JATORRIA Alemania

---

---

---

---

Saihetsartekoa, entrekota

---

---

---

Irlanda

Polonia

Haragi-xerra

---

Galitzia

---

---

Hegal-xerra (falda)

---

Espainia

---

---

---

Eskalope

---

---

---

---

Portugal

Txahala

---

---

Bizkaia (euskal okela)

---

---

Alemania

---

---

---

Holanda

Txahal solomilloa Txuletila

---

Espainia (Arag贸n)

---

---

---

Bildotsa

---

Espainia (Zamora)

Gipuzkoa

---

---

Txerri solomo

---

Espainia (Burgos)

Gipuzkoa, Nafarroa

---

---

Saltxitxa

---

---

Bizkaia

---

---

Urdaia

---

Espainia (Burgos)

---

---

---

Txorizoa

---

Espainia (Madril)

Bizkaia

---

---

Antxumea

---

---

Bizkaia

---

---

Ahate-bularki (magret)

---

---

Nafarroa

---

---

Ahatea, indioilarra

---

---

---

Frantzia

---

Oilaskoa

---

Galitzia

Bizkaia (lumagorri)

---

---

Untxia

---

Espainia (Albacete)

---

---

---

Janari mota:

ARRAINA

Urraburu (dorada)

JATORRIA ---

---

Mediterraneo

---

---

Hego atlantikoa

---

Cantabria

---

---

Perka

---

---

---

---

Tanzania

Lupia (lubina)

---

---

Mediterraneo

---

---

Bakailaoa

---

---

---

Noruega

---

Izokina, ikokin ketua

---

---

---

Noruega

---

Ipar atlantikoa

---

---

---

---

Panga

---

---

---

---

Vietnam

Sepia

---

---

---

---

India

Antxoa

---

Kantauri itsasoa

---

---

---

Atlantikoa

---

---

Ekuador

---

Indiako ozeanoa

---

---

Hego atlantikoa

---

Muskuiluak

---

---

Galitzia

---

---

Olagarroa

Ozeano barea

---

---

---

---

Ostra

---

---

Galitzia

---

---

Txirla, muxila

---

Getaria

---

---

---

Erreboilo (rodaballo)

---

---

---

---

Portugal

Txitxarro

---

Kantauri itsasoa

Mediterraneo

---

---

Bisigua

---

Kantauri itsasoa

---

---

---

Hegaluzea

---

Kantauri itsasoa

---

---

---

Sardina

---

Kantauri itsasoa

---

---

---

Legatza

Itsas aingira (kongrio)

Itsaskiak: ganba, nekora Txibia


10

ELIKADURA JANARIEN JATORRIA 6/5. .

Janari mota:

BARAZKIAK

Porrua

JATORRIA Espainia

---

---

---

---

---

Peru

---

---

---

Patata

Gasteiz

---

Frantzia

---

---

Batata (boniato)

Espainia

---

---

---

---

Tipula

Espainia

---

Frantzia, Holanda

---

---

Berakatza

Espania

---

---

---

Txina

Azalorea

Espainia

---

---

---

---

Berenjena

Espainia

---

---

---

---

Txanpiñoi

Espainia

---

---

---

---

Piperra

Espainia

---

---

Maroko

---

Lekak

Espainia

---

---

Maroko

---

Azenarioa

Espainia

---

---

---

---

Bizkaia

---

---

---

---

Uraza

Espainia

---

---

---

---

Pepino

Espainia

---

---

---

---

Endibia

Nafarroa

---

---

---

---

Zainzuri berdea

Tomate

Janari mota:

FRUTA

Limoia

JATORRIA Murtzia

---

---

---

---

Mandarina

Valentzia

---

---

---

---

Laranja

Alikante

---

---

---

---

---

Maroko

---

---

---

Kanariak

---

Ekuador

---

---

Ahabia (arándano)

---

---

Uruguai

---

---

Mugurdi (frambuesa)

---

Maroko

---

---

---

Mahatsa

---

---

Brasil

---

---

Gereziak

---

---

Txile

---

---

Espainia

---

---

---

---

Albertxikoa

---

Hegoafrika

---

---

---

Ahuakate

---

Hegoafrika

---

---

---

Espainia

---

---

---

---

Koko

---

---

---

---

India

Meloia

---

---

Brasil

---

---

Okaran gorria

---

Hegoafrika

---

---

---

Marrubiak Banana

Mahats morea

Irasagar (membrillo)

Mango

---

---

Peru

---

---

Bizkaia

---

---

Italia

---

Madaria

Espainia

---

---

---

---

Sagarra

Espainia

---

---

Frantzia

---

Anana (piña)

---

---

Costa Rica

---

---

Intxaurra

---

Malawi

Estatu Batuak

Frantzia

---

Kakahuete

---

---

---

---

Txina

Espainia

---

---

---

---

---

Tunez

---

---

---

Kiwi

Gaztaina Datil


11

ELIKADURA JANARIEN JATORRIA 6/6. .

Larramendi ikastolako ingurugiro batzordeko ikasleak egindako galdetegiaren erantzunak Mungiako azokan 12 saltzaille elkarrizketatu ondorren Salgai dauden produktuak: Arrautzak, arto irina, barazkiak, barazki landarak, esnekiak, fruta, indabak, landara apaingarriak (lora ebakia), piper sikuak, txarrikiak Nondik datorren saltzailea (herria) : Arrieta, Butroi,Errigoiti, Gamiz, Gasteiz, Gatika, Jatabe, Larrauri, Mungia: Birle, Atxuri , Urdaibai, Urduliz. Andrazkoa ala gizonezkoa da saltzailea? : 9 andrazko eta 3 gizonezko Saltzaileak berak lortutako produktuak dira ala beste batzuei erositakoak gero saltzeko? Etxean lortutako produktuak dira Zenbat urte dira azokara saltzera zatozena? Urte gehien datorrena: 50 urte. Gutxiena urte bat. Gehienak 25 urtetik 40 urtera Zenbat pertsonen artean egiten duzue lan hau? Gehienetan bakarrik, eta etxeko bi pertsonen laguntza beste batzutan Zergatik egiten duzue lan hau? Saltzailearen lanbidea delako; etxeko bizimoduan laguntzeko; betirik etxean lan hau egin delako Baratzean ala negutegian lortutako produktuak dira? Gehienetan baratzean nahiz eta negutegia ere erabiltzen da. Zelako erremintak erabiltzen dira produktu hauek lortzeko? Aitzurra, kakoa, sardea, traktora Salgai dauden barazkien landarak etxean lortutakoak ala erositakoak dira? Gehienetan etxean lortutako landarak dira. Zelako lurra erabiltzen da haziak ereiteko? Etxeko lur satsa, turba Zelako ongarriak erabiltzen dira, kimikoak (abonoak) edo organikoak (satsa) ? Gehienetan ongarri organikoak erabiltzen dira: satsa Urtean zehar saltzen dituen produktuen zerrenda: Alberjinia, arto irina, azak, azaloreak, azenarioak, babak, esnea, erremolatxa, illarra, indabak, kalabaza, kalabazina, lekak, patatak, pepinoak, perrexila, piperrak (berdeak, erretakoak eta sikatutakoak), porruak, tipulak, tomateak, txerrikiak: txorizoa, urdaia, uraza, zerbak Larramendi ikastolako ingurugiro batzordeko ikasleak Data: 12/04/27


12

1 / 1. 2011-2012

ERREKA EGUNA

Joan dan 2011.eko azaroan ERREKA EGUNA LH – 6. mailak ospatu zuen, Torrebillela parkearen inguruan Butroi ibaiaren egoera aztertuz.

Egun honetako programazioa hauxe izan genuen: 1. Errekatik ura hartu eta analizatu: Nitritoak, gogortasuna, azidotasuna. 2. Ibaiaren bazterrak behatu, inguruko kutsadura aztertzeko: metalezko hondakinak, latak, trapuak‌ 3. Kutsagarriak banatu eta mota bakoitza bere berziklatzeko ontzietara banatu. 4. Arrainkume txikiak ibaian askatu inguruko arrain populazioa hobetzeko.


13

2011-2012

ESKOLA BARATZA 1/1. Ikasturte honetan ere prestatu dugu Eskola Baratza. Guztion laguntzarako landarak nola zaindu behar diran azaltzen duten fitxak banatu ditugu.

PARTE HARTZAILEAK: •

HHko 3,4,5 urteko mailetako ikasle eta irakasleak

LH 1.mailatik 6. mailararteko ikasle eta irakasleak

LANEN ANTOLAKETA: Burututako aldiak hauek izan dira: 1. Lurzorua prestatu: lurra landu eta ongarritu 2. Baratza lursailetan banatu, talde bakoitzarentzak zein den bere zatia zehaztuz. 3. Landarak lortu eta partaide izan diren talde guztien artean banatu: •

HH: o

3 – 4 – 5 urte: Urazak, piperrak, alberjiniak, zerbak, tomateak eta kalabazinak

o

1. maila: Artoa eta indabak (arto landarak indaba ondoan zurkaitz lana egiten du)

o

2. maila: Lekak eta alberjiniak

o

3. maila: Zerbak eta urazak

o

4. maila: Piperrak: txorizeroak eta lodiak

o

5. maila: Patatak, kalabazinak eta kakahueteak

o

6. maila: Tomateak.

LH:

4. Talde bakoitzak bere lur zatian landarak lurrean jarri eta ureztatu 5. Landarak zaindu: Urestatu eta bitarteko belarrak kendu (talde bakoitzak bere zatian) 6. Landaren fruitua helduta dagoenean batu eta taldekoen artean banatu 7. Landarak ximeltzen direnean lurzorua garbitu eta landara zaharrak konposta egiteko ontzira batu.


14

2011-2012

GARBIGUNE 1 / 1.

LH - 2.maila, Mungiako garbigunera bisita: • zaborren sailkapena ikusi • nolako zabor motak batzen diran garbigunean

EZ

BAI

Zaborrak sailkatu, eta bakoitza bere kontenedorera eraman, gero zabor mota bakoitza aparte berziklatzeko


15

GELATAKO HOZBEROAREN KONTROLA Haur Hezkuntza eta Lehen Heziketako 5. eta 6. Maila Froga pilotua

Aspalditik ekoarautegiaren eraginez berogailua martxan dagoenean, ateak eta lehioak itxita dauden kontrolatzen da gelaz gela patrulla berdearen bidez. Lortutako datuak grafika baten finkatzen dira emaitzen bilakaera irudikatzeko ikasturtearen zehar. Kasu gehienetan helburua soberan betetzen da baina ala eta guztiz badaude gelaren batzuk normala baino hotz zein bero gehiago asmatzen zutenak. Hori dela eta Haur Hezkuntzan eta Lehen Heziketako 5. eta 6. mailan froga pilotu bat egin dugu gela hauetako hozberoa neurtuz 2012.ko otsailean eta martxoan. Lan honen helburua: โ ข Datu objektiboak lortu gelatako hozberoaren azterketa egoki bat egiteko. o Gela guztietan hozbero erosoena sentitzeko (ez hotz ez bero) o Beroegi sentizen den gelatako tenperatura larregia alperriko energia kontsumoa delako Hozbero erosotzat 18 ยบC tik 21ยบCra tartea hartu da. Neurgailutzat merkuriozko termometroak erabili dira. Gela bakoitzak bere datuak egunero 3 aldiz hartu ditu 09:00tan, 11:00tan eta 15:00tan. Batera, kanpoko hozberoa ere neurtu da gela barruan dagoenagaz konparatzeko. Emaitza hauek ondoko grafikoetan irudikatzen dira.

Larramendi ikastolako Ingurugiro Batzordea


16 Goiko muga: Beheko muga:

Berogailuen kontrola - Gelatako hozberoa

21 ºC 18 ºC 123

5D - HH

Taldea:

2012

Urtea:

Merkuriozko termometroa

Neurgailua:

20

21

20

20

20

6

7

20

20

4

4

18 = 21 =

0,0% 0,0% Gela barrukoa

% ºC >

28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4

21

18

/0 2

5

10

/2 09

/2

/2 07

/2 06

/2 05

/2 04

/2 03

02

/2 01

/1 31

30

6

4

/2

4

08

6

Kanpokoa

11

/1

Hozberoa ( ºC )

% ºC <

9:00

Hozberoaren kontrola:

Data

22

21

22

20

21

21

20

6

6

6

22

22

5

4

18 = 21 =

0,0% 44,4% Gela barrukoa

% ºC >

28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4

12 10

/0 2

5

10

/2 09

/2 08

/2 07

/2 06

/2 05

04

/2 03

/2 02

/2 01

/1 31

30

/2

4

Kanpokoa

8

/1

Hozberoa ( ºC )

% ºC <

12:00

Hozberoaren kontrola:

Data % ºC <

14:30

28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4

21

22

21

22

22

22

22

16 11

Kanpokoa /0 2

10

09

/2 08

/2 07

/2 06

/2 05

/2 04

/2 03

/2 02

/2 01

/1 31

5

/2

5

4

/1

71,4%

9

7

Data

0,0%

11

10

9

18 = 21 =

Gela barrukoa

% ºC >

30

Hozberoa ( ºC )

Hozberoaren kontrola:


17

Berogailuen kontrola - Gelatako hozberoa

Goiko muga: Beheko muga:

21 ºC 18 ºC 123

5B - LH

Taldea:

2012

Urtea:

Merkuriozko termometroa

Neurgailua:

9:00

% ºC <

21 20

20 20 20 20 20 18

21 19

12 10

10 9

8 7 6

20 20 17 18 18

0,0%

12

11

10 10

5,9%

8 9

8 6

Kanpokoa

19 20

18 = 21 =

Gela barrukoa

% ºC >

28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4

6

3

4

5

6

7

8

3/

3/

3/

3/

3/

9 10 3/ 11 3/ 12 3/ 13 3/ 14 3/ 15 3/ 16 3/ 17 3/ 18 3/ 19 3/ 20 3/ 21 3/ 22 3/ 23 3/ 24 3/ 25 3/ 26 3/ 27 3/ 28 3/ 29 3/ 30 3/ 31

2

3/

3/

3/

1

3/

-2

3/

Hozberoa ( ºC )

Hozberoaren kontrola:

Data

12:00

% ºC <

21 22 22 21 21

22 23 21

13

12 10

12 12

10 11

20 20 20 20 19

16

15 11

22 20

13

4

5

6

7

8

9

3/

3/

3/

3/

3/

3/

10 3/ 11 3/ 12 3/ 13 3/ 14 3/ 15 3/ 16 3/ 17 3/ 18 3/ 19 3/ 20 3/ 21 3/ 22 3/ 23 3/ 24 3/ 25 3/ 26 3/ 27 3/ 28 3/ 29 3/ 30 3/ 31

3 3/

3/

2 3/

8

1

29,4%

13 12

11 12

8

0,0%

Kanpokoa

21 21

18 = 21 =

Gela barrukoa

% ºC >

28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4 3/

Hozberoa ( ºC )

Hozberoaren kontrola:

Data % ºC <

22 21

21

23 24 23 22

18

23

22 22 21 20 20 20 20

22 20

18 = 21 =

22 22 20

17

16

15 13

64,7%

12 10

10

4

5

6

7

8

3/

3/

3/

3/

3/

9 10 3/ 11 3/ 12 3/ 13 3/ 14 3/ 15 3/ 16 3/ 17 3/ 18 3/ 19 3/ 20 3/ 21 3/ 22 3/ 23 3/ 24 3/ 25 3/ 26 3/ 27 3/ 28 3/ 29 3/ 30 3/ 31

3 3/

3/

2 3/

3/

1

Kanpokoa

11 10

15 15 13 12

11

Gela barrukoa

14:30

% ºC >

28 26 24 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4 3/

Hozberoa ( ºC )

Hozberoaren kontrola:

Data


18

2011-2012

IRTEERA HEZIGARRIAK 2011-2012 IKASTURTEAN EGINDAKO IRTEERAK Taldea

Irteerak nora izan diran

Zein gaiarekin lotuta

Gatika: animaliak ikustera

Etxe-abereak ezagutzera

Gorliz: Hondartzara

Kostaldea ezagutzera

Gorliz: Hondartzara

Kostaldea ezagutzera

Mungia: Olentzeroren etxera

Euskal mitologia

Gorliz: Hondartzara

Kostaldea ezagutzera

El Carpin: Karrantza

Dinosaurioak

Ikastola ingurura: Iñigo Zuberogoitiaren azalpena

Naturaren ezagutza

Pakea Bizkaia: Getxo

Balearen ehiza

Garbigune: Mungia

Berziklapena

HH – 3 URTE

HH – 4 URTE

HH – 5 URTE

LH – 1. Maila

LH – 2. Maila

Pozalagua: Karrantza LH – 3. Maila

LH – 4. Maila

Euskal herriko meatzarien museoa: Gallarta

Lurzorua

Zientziaren kutxagunea: Donostia

Unibertsoa

Museo etnologikoa: Bilbo

Euskal herriko historia

Labasua: ikastolan

Euskadiko tradizioa

Madariaga dorretxea: Busturia

Biodibertsitatea

Guggenheim: Bilbo

Plastika / kultura

Planetarium: Iruñea

Lurra eta astroak

Uriguen parkea: Mungia

Landareak

Uriguen parkea: Mungia

Biodibertsitatea

Eureka eletrizitate T.

Energia

Energia 3D

Energia

LH – 5. Maila

LH – 6. Maila

1 / 1.


19

1 / 1. 2011-2012

KONPOSTA

LH – 4.maila zabor organikoak, konpostagailuaren bidez transformazio jasangarria burutu dute:

Konpostagailua

HONDAKINAK, ONGARRI PROBETXUZKO BIHURTU DITU


20

2011-2012

OINEZ-BUSA 1 / 1.

OINEZ BUSA KOTXE GABEKO EGUNA

Denok

dakigu

kutsakorrak kutsatu,

direla.

zarata

energia

kotxeak Airea

egin

eta

ez-jasangarria

erretzen du. Kotxea

erabiltzearen

ohitura

gainditzeko,

Mungiako ikasleak ginen

ikastetxetako plazan bakoitza

elkartu bere

eskolara oinez bueltatzeko

Mungiako plazan, ikastolara oinez bueltatzeko


21

TXORI KABIAK 1 / 1.

Txori kabien eta txori jantokien berrikustea Urtero bezala 2011-2012 ikastaroko udaberria hasi aurretik, orain dela urte mordo bat ikastolako zuhaiz batzutan jarrikako txori kaiolen berrikustea egin dugu.

Zuhaitzetatik kaiolak jaitsi eta beraien barruan aurkitutakoak astertzen ditugu: •

Kabirik dagoen. Nolako baliagarriak erabiltzen dituzten kabiak egiteko (lumak, bekarrak,…)

Lumatatik: nolako txoriak erabili duten

Aurkitutako hondakinetatik: ugalgu eta txoritxo berriak izan dituzten.

Janari hondakin arrastoetatik: zertaz elikatzen diran.

Kailola beraien egoera ere astertzen dugu eta aurkitutako akatsak konpontzen ditugu.

Emaitzak

gelarik

gela

erakutsi

eta

ondoren

EA21/Ingurugiro paneletan jartzen ditugu.

Gero berriz zuhaitzetan jartzen ditugu berriro txoriak erabil ditzaten.

Ikastolako Agenda 21ko Batzordea.


22

2011-2012

ONDDO eta PERRETXIKOAK 2 / 1.

Joan dan azaroaren 4an ONDDO eta PERRETXIKO EGUNA ospatu genuen Larramendi Ikastolako Haur Hezkuntzatik hasita seigarren mailarartekoak.

Onddo

eta

perretxikoen

nondik

norakoa

esplikatzeko, ordenagailuz emandako azalpena erabili genuen

baita

perretxiko

erakusketa bat ere.

Ekitaldia

antolatzen

eta

azaltzen

irakasle

batzuren gainera bertako ikasleak parte hartu

Perretxiko erakusketa

zuten

Han ikusitako eta esandakoetan, ahul itxurako begetal txikion

garrantzia

nabari gelditu zen. Bere

funtzioak

hainbat

dira:

jaki

gozo,

botiketarako eta kosmetikarako lehengai, eta beste batzuk.

Baina

funtzio guztien

gainetik

nabermendu nahi genuke:

beste hau

materia organiko

hildakoa ustelduz jaki-ongarri bihurtzen du eta beste landare batzuei bizteko aukera ematen die. Ekosistemarako egundoko lagungarriak dira. Irakaslea perretxikoetaz azaltzen


23

2011-2012

ONDDO eta PERRETXIKOAK 2 / 2.

Onddo barik zaborrak antzina mundua estalita zeukan eta oraingo ezer bizirik ez liteke izango.

Jasangarritasunaren eredutzat hartu behar dugu:

Bere

osteko

izaki

bizidunen

asetzearen oinarri da.

Aurrerago ere, naturarekin zerikusia duten beste ekitaldiren batzuk antolatuko ditugu. Ikasleak, txikien taldean azaltzen

Bitartean: Natura gogoan eta Euskara ahoan!!!

Ikastolako Agenda 21ko Batzordea.

Azalpenerako erabilitako tresnak


24

22001111--22001122

UDAL FOROA 1 / 1.

Ikastetxea: LARRAMENDI (HH+LH)

Ikastetxeak hartutako konpromisoak

1.- Ez zikindu hormarik ez eta hiri-altzaririk, inguru garbi eta itxurozo bat izateko eta ondo dagoena konpondu beharrik ez izateko.

2.- Zaborrik lurrera ez bota: zikintzen ez dena ez dago garbitu beharrik, dagoen moduak txukun dago eta. 3.- Pilak birziklatu: gure tresneriak (makinatxo eta jostailu elektronikoak) dituzten pilak ontzi egokietara batu.

4.- Ura behar den neurrian erabili: Behar den neurrian iriki eta sarratu txorrotak erabili eta gero.

Ikasturtea: 2011-2012

Udalari egindako proposamenak 1.-Argi publikoen kudeaketa egokia: o Amaitubako urbanizazioetan, etxebizitza gutxi batzuk baino ez daudenetan beharrezko diran argiak baino ez piztu, ez inguru guztikoak. o Kaleko faroletan dauden lorontziak gauaz itzala egiten dute eta argia ez da lurrera ondo iristen. 2.-Hondakinak: o Arropa erabilien kudeaketa egokia: gehienetan kontenedoreak betetu eta gero ez dira berehala hustutzen. Jendeak lurrean botata uzten ditu erropak ontzia beteta aurkitzen dutenean. Batzutan han egoten dira luzaro. o Etxeko olio erabilia batzeko kontenedore gehiago jarri, gure gurasoak etxeetako sukaltarrietatik behera bota beharra ez izateko. o Txakur gorotzen kontrol gehiago, herria garbi mantentzeko

Hauek dira 2011-2012 ikasturtean gure eskolan adostutako proposamenak eta eskaerak 2012ko ekainaren 1ean egingo den interforoan lantzeko eta udalforoan aurkezteko. Mungian, 2012ko ekainak 1


25

2011-2012

ZABOR BEREIZKETA 1 / 1.

2012-maiatza HH- 5 urte • Zabor motak azaldu • Sailkapena zabor motaren arabera • Kontenedore egokietara batu

Ikastolako Agenda 21ko Batzordea.


26

2011-2012

ZUHAITZ EGUNA 1 / 1.

2011-2012 ikasturtean ere ospatu dugu zuhaitz eguna.

Zuhaitz landaketan HH eta LHko ikasleak parte hartu dugu.

Aurten landatu ditugun zuhaizkak URKIAK izan dira.

Partaide izan diran guztiei ondoan ikusten diren fitxen bidez urkien ezaugarriak azaldu dizkiegu: • Nolako bereizgarriak dituzten, horriak eta emborra • zertarako erabilgarria izaten diran eta abar. Fitxaok txoko

berdeko zuhaitzak karpetan

aurkitu dezakegu aurrerago inork berrikusi nahi ba ditu baita ikastolako sare informatikoan ere.

Ikastolako Agenda 21ko Batzordea.


27

1 / 1. 2011-2012

ESKER ONEZ

Ingurune batzordeak denon ahalegina aintzat hartzen du eta eskerrak eman nahi dizkizuegu ingurugiro arloan partaide izan zareten guztioi. Datorren ikasturtean denontzako tokia izando dugu eguneroko jarduera arduratsuetan, bitartean ‌


28


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.