Materialenkennis
Plaatmaterialen
Technische werkzaamheden Hout 1 en 2 Studiegebied Bouw Polyvalent Onderhoudsmedewerker Gebouwen
Plaatmaterialen
Schooljaar :
20….. / 20…..
Naam :
……………………………………………………………………
Volwassenonderwijs voor jou, overdag en ’s avonds. Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 1
Materialenkennis
Plaatmaterialen
Plaatmaterialen Bij veel klussen gebruik je platen om grotere oppervlakken af te werken. Afhankelijk van de vorm, de omstandigheden (natte/droge ruimte, buiten/binnen) en je smaak, zal je moeten bepalen welk plaatmateriaal het meest geschikt is voor de klus.
Materiaal ► ► ► ► ► ► ► ►
Gipskartonplaten, Triplex/Multiplex, MDF, OSB, Spaanplaat, Meubelplaat, Hardboard & Zachtboard Betonplex. Celroosterplaten, Volkernplaten, laminaat, Melamine.
1. Gipskartonplaten
Vochtbestendig (groene gipskartonplaten)
Plaatsing
Verstraeten
Plat stapelen
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 2
Materialenkennis
Plaatmaterialen
Plaatsing van gipskartonplaten
Gipskartonplaat op de wand lijmen
(Akoestisch) isoleren met gipskartonplaten
Opschroeven op minstens 25 cm afstand
Gipsplaatplug
Opvoegen van gipskartonplaten met voegband en voegpasta.
Gipskartonplaten op plafonds Verstraeten
Onder (houten) dakconstructies
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 3
Materialenkennis
Plaatmaterialen
1.1. Gebruik Gipskartonplaten zijn de meest gebruikte bouwplaten voor woningen. ► Voorzetwanden, ► scheidingswanden, ► plafonds 1.2. Standaardafmetingen ► Plafonds 260x120cm ► Voor plafonds 120x60 zijn praktischer. ► De dikte varieert van 9,5 tot 18 mm ► Platen van 9,5 mm zijn goedkoper. → voor plafonds ► Platen van 12,5 mm zijn duurder maar steviger. → voor wanden of badkamers (als ze vochtwerend zijn). Regelwerk bevestiging. ► dikkere platen 12,5 mm ► dunnere platen 9,5 mm
Afstand regelwerk Afstand regelwerk
40 cm 60 cm
1.3. Eigenschappen van gipskartonplaten
Vochtwerende : De beste keuze bij vochtige ruimtes. Te herkennen aan de groene kleur. ► ►
badkamers, keuken,
Brandwerende gipsplaten : Kunnen in geval van brand de hitte en het vuur langer weerstaan. ►
traphal
Dampwerend : Aan één zijde bekleed met een dampwerende laag. ► ►
Plafonds van de bovenverdieping, Afwerking zolderwanden van een zadeldak.
Schokbestendig : Gipsplaat met extra sterke eigenschappen. ► ►
Wanden van fuifzalen, Wanden van voetbalkantines…
Kanttype : De kanttype is belangrijk voor de afwerking. ► ► ► ►
Meest gebruikte platen hebben twee afgeschuinde kanten, De naad tussen twee platen met voegband en voegpasta afwerken. Platen met afgeronde kanten worden niet afgewerkt. Platen met halfronde, afgeschuinde kant met voegpasta afwerken.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 4
Materialenkennis
Plaatmaterialen
Voordelen van gipsplaten : ► ► ► ► ► ►
Snelle en eenvoudige verwerking. Glad oppervlak. Hoge geluidsisolatie (Akoestisch isoleren met gipskartonplaten) Bij brede formaten gaat het werk snel vooruit en zijn er minder voegen. Smalle formaten zijn gemakkelijker te verwerken. Klussen : Gipsplaten lenen zich goed tot doe-het-zelfwerk.
Bewerkingsvolgorde : ► ►
Het op maat maken kan gemakkelijk met een breekmes of zaag. Meestal worden gipskartonplaten op een houten of een metalen onder structuur geschroefd. Soms worden de platen rechtstreeks tegen de wand gekleefd met lijm.
Gipskartonplaat snijden
uitzagen
Afwerken randen na snijden
Opschroeven
Opvoegen
Verstraeten
Latten 40 op 40 cm plaatsen
Opvoegen
Bescherm gipswanden tegen intrekken van vocht.
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 5
Materialenkennis
Plaatmaterialen
Platen op basis van hout Het aantal bouwplaten met hout als hoofdbestanddeel is enorm groot. Sommige platen zijn goed voor constructieklussen, andere eerder geschikt als afwerkingsmateriaal. Een overzicht van de meest gebruikte bouwplaten op basis van hout.
2. Triplex/Multiplex
Multiplex (5 lagen)
Met een melamine laag belegd.
2.1. Constructie van triplex en multiplex ► Dit zijn platen bestaande uit drie (triplex) lagen hout.
of meer (multiplex)
De platen hebben altijd een oneven aantal lagen → Triplex
3
→ Multiplex 5-7-9…
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 6
Materialenkennis ►
Plaatmaterialen
De lagen worden kruisgewijs op elkaar gelijmd met de houtnerf van de ene laag haaks op de houtnerf van de andere laag.
Het maakt de plaat sterker.
De lagen worden Kruisgewijs op elkaar gelijmd. Aantal lagen : 5 → Altijd oneven. Multiplex
Aantal lagen : 7 → Altijd oneven
Triplex Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 7
Materialenkennis ► ► ►
Plaatmaterialen
Hoe dikker de plaat, hoe sterker. Het materiaal wordt veelal met schroeven bevestigd. Afmetingen van multiplexplaten
Akoestische platen (geperforeerd) 1.2. Voordelen van Triplex/Multiplex ► ►
Sterker dan massief hout met dezelfde afmetingen
Het trekt VEEL MINDER KROM dan massief hout.
kromtrekken van massief hout
Multiplex
Waarom hebben de platen oneven aantal lagen ? Reden : Omdat de vezelrichting aan beide zijden van de plaat in dezelfde richting zou lopen. Je kan dan ook de gezaagde stukken omdraaien wanneer het nodig is.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 8
Materialenkennis
Plaatmaterialen
3. MDF ►
Functie Hygiënisch, vochtbestendig (bij lakwerk). Toepassing decor-/standenbouw, kantoren, living, school,
►
kinderdagverblijven, zorg fris & licht, high-tech, modern
3.1. ►
Sfeer
Acryl wit / mat
2.2.
Meubels
Platen in verschillende diktes.
Gebruik : MDF of medium density fibreboard ►
MDF bestaat uit samengeperste houtvezels en lijm.
Houtvezels
2.3
Lijm
Toepassing ►
MDF is vooral bekend als afwerkingsmateriaal voor → keukenkasten, badkamerkasten, … → deuren,
→ planken, →
wanden, plinten, maar ook als constructie-element
MDF is ideaal om te fineren Verstraeten
MDF heeft een groot gewicht.
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 9
Materialenkennis
Plaatmaterialen
3.4. MDF-platen zijn verkrijgbaar met verschillende eigenschappen.
→ vochtwerende, → → →
brandwerende, voor buitentoepassingen, als vloerbedekking, …
MDF kan niet tegen water.
Gebruik vochtbestendige platen voor in de badkamer.
Draag een masker bij het bewerken van MDF
Badkamerkast
Verstraeten
Keukenkast
Deur
Allerhande kasten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 10
Materialenkennis
► ►
Plaatmaterialen
Bevestig MDF met schroeven. Boor gaten voor om splijten te voorkomen. Afwerken met lak of verf, maar gebruik eerst een primer.
Voorboren is aangeraden.
3.5.
Voordelen MDF ► ► ► ►
Makkelijk te bewerken. Slijtvast. Goed te verzagen in complexe vormen (nette zaagrand). MDF leent zich goed voor freesbewerkingen.
MDF is gemakkelijk te bewerken Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 11
Materialenkennis
Plaatmaterialen
4. OSB
4.1. OSB : Oriented Strand Board Bestaat uit verschillende lagen gerichte houtschilfers en kan zowel voor decoratieve als voor constructiedoeleinden gebruikt worden. Het is een veelzijdige bouwplaat. 4.2. Gebruik
► ► ► ► ►
Ondervloeren voor betegeling of laminaat, muren, vloeren, scheidingswanden, plafonds, Meubels…
4.3. Voordelen van OSB
► ► ►
Sterk, Milieuvriendelijke productie, Ruim inzetbaar.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 12
Materialenkennis
Plaatmaterialen
4.4. OSB vind je in verschillende kwaliteiten ► OSB/1 : voor algemeen gebruik in droge omstandigheden, vooral voor decoratieve toepassingen. ► OSB/2 : Voor last dragende constructies in droge omstandigheden. ► OSB/3 : Voor last dragende constructies in vochtige omstandigheden. ► OSB/4 : Voor zware last dragende constructies in droge en vochtige omstandigheden.
Altijd schroefgaten voorboren om splijten te voorkomen.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 13
Materialenkennis
Plaatmaterialen
Verwerking van houtschilfers tot OSB
Tand en groef
OSB platen met verschillende diktes en afmetingen.
Zwart geverfde OSB platen Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 14
Materialenkennis
Plaatmaterialen
5. Spaanplaat (vezelplaat)
Afvalhout voor het maken van spaanderplaten. 5.1. Structuur van de spaanderplaten
Spaanderplaten bestaan uit kleine stukjes hout (houtvezels) met toevoeging van een bindmiddel. → (LIJM) ► Structuur is grof. Spaanplaat is geen verfijnd afwerkingslaag. ►
► Houtspanen komen vooral van → dunningshout uit de bossen, → afval van zagerijen, → fineer verwerkende bedrijven, → timmerfabrieken…
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 15
Materialenkennis
Geperste stro met bindmiddel
Plaatmaterialen
Houtvezels
5.2. Toepassingen van spaanderplaten ► Ondervloer, werkblad voor een werktafel, opbergkast in garage… ► Splintert gemakkelijk. ► Niet geschikt in vochtige ruimtes.
Spaanplaten zuigen water en zwellen op. ► ►
Werkblad keuken
Moeilijk te verven. Heeft verschillende lagen nodig om te dekken. De spaanplaten kunnen met een fineerlaag bedekt zijn.
5.3. Voordelen spaanplaat ► Goedkoop, ► Diverse afmetingen.
Spaanplaat met eiken fineer Verstraeten
Een kamer uit gefineerd spaanplaat.
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 16
Materialenkennis
Plaatmaterialen
Spaanderplaten met toevoeging van polymeer.
5 features van AirMaxx AirMaxx® heeft de volgende belangrijke voordelen:
Tot 30% besparing in gewicht in vergelijking met een standaard spaanderplaat Het kan identiek verwerkt worden zoals spaanderplaat, De vele mogelijkheden in afwerking(verkrijgbaar als brute plaat, als werkblad, als vlakverlijmde plaat, als maatwerk volgens uw specificaties, …), diktes en afmetingen. Vele mogelijke toepassingen door zijn lichtgewicht (400 à 450 kg/m³) En natuurlijk niet te vergeten de ruime mogelijkheden in kleur (print HPL) Mogelijkheden in verband met diktes en afmetingen Airmaxx® lichtgewicht panelen ►diktes en afmetingen:
16, 18, 19, 22, 25 mm (450 kg/m³) 28, 32, 38, 49, 54, 56, 59 mm (400 kg/m³) 3050 x 1280 mm 4200 x 1280 mm 3300 x 2100 mm 2550 x 2070 mm
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 17
Materialenkennis
Plaatmaterialen
6. Meubelplaat
De meubelplaat is
6.1.
► ►
qua kwaliteit nagenoeg vergelijkbaar met triplex/multiplex. De plaat bestaat uit twee dunne buitenlagen met daartussen een dikkere plank. ► De meubelplaat wordt uiteraard vaak gebruikt voor meubels. 6.2.
Voordelen meubelplaat
► ► ► ►
Stevig Duurzaam Relatief goedkoop Ruim inzetbaar
DRIELAGIG MASSIEF VUREN/LARIKS Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 18
Materialenkennis
6.3.
Plaatmaterialen
Blokplaat Kern → 20 mm / Staafjesplaat → Kern 8 mm ►
Een meubelplaat is opgebouwd uit een kern van een reeks latten van → Blokplaat → vanaf 20 mm breedte. latten van → Staafjesplaat → 8 mm dikte. met twee buitenlagen uit fineer. De fineerlagen zijn haaks op de vezelrichting (lengterichting) van de kern gelijmd. Eventueel kan daar haaks bovenop een edelfineer gelijmd worden.
►
De platen zijn niet waterbestendig.
Blokplaat
Staafjesplaat
Blokplaat : latjes van ± 20 mm
Staafjesplaat : latjes van ± 8 mm
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 19
Materialenkennis
Plaatmaterialen
Er bestaan minstens 30 verschillende soorten bamboe platen.
Blokplaten
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 20
Materialenkennis 6.4.
Plaatmaterialen
Plaatmaterialen met een fineerlaag als toplaag
Toplaag :
Dekfineer, dekblad of deklaag Eventueel heeft de toplaag een fineerlaag van
→ Edelfineer → duurdere houtsoort Kern :
Keuze uit Spaanplaat, MDF, Blokplaat, Staafjesplaat of Multiplex in verschillende afmetingen en diktes.
Tegenfineer : Uw gefineerde plaat moet steeds van een tegenfineer voorzien zijn. Zo blijft uw plaat stabiel en trekt niet krom
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 21
Materialenkennis
Plaatmaterialen
7. HARDBOARD en ZACHTBOARD Hardboard wordt onder hoge druk geperst Zacht board wordt wat minder hard geperst
Hardboard paneeldeur
Achterkant kasten 7.1.
hardboard is ► ► ► ►
7.2.
Bedbodem
Dit is een dunne plaat van samengeperste houtvezels Hardboard bestaat in verschillende diktes Hardboard heeft een zachte en een ruwe kant. De meubelplaat wordt uiteraard vaak gebruikt voor meubels.
Voordelen Hardboard platen ► ► ►
Stevig. Gemakkelijk te verwerken. Goed te schilderen.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 22
Materialenkennis 7.3.
Plaatmaterialen
Toepassing hardboard en zachtboard platen : ► ► ► ► ►
Als ondervloer. Bekledingsmateriaal, bedbodem Achterwand van kasten. Als je hardboard vochtig maakt kan je die in gebogen vorm bevestigen Zachtboard als prikbord of ondervloer (te zacht voor constructie-plaat)
.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 23
Materialenkennis
Plaatmaterialen
8. Betonplex
Hondenhok
Keuken in betonplex vervaardigd
8.1. Betonplex ► is een multiplex of spaanplaat met een toplaag van epoxy. Deze bovenlaag zorgt voor een slijtvaste, waterdichte afwerking.
► Het gladde oppervlak maakt betonplex geschikt om bekistingen te vervaardigen. De bovenlaag zorgt ervoor dat de beton gemakkelijk loskomt van de platen. ► Verkrijgbaar in diverse formaten en de toplaag in verschillende laagdikten. 8.2.Toepassingen
► Bekleden van aanhangwagens en bedrijfswagens. ► Afwerking hondenhokken en glijbanen in speeltuinen. 8.3.
► ► ► ► ►
Voordelen betonplex Sterker dan massief hout met dezelfde afmetingen. Het werkt minder dan massief hout. Verkrijgbaar in uiteenlopende afmetingen. Waterdichte toplaag. Gladde afwerking.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 24
Materialenkennis
Plaatmaterialen
9. Celroosterplaten
Celrooster met honinggraatstructuur
Tubespaan
Honinggraat in aluminium
Volspaan
9.1. Celroosterplaten worden gemaakt van platen met een
honinggraatstructuur en zijn licht van gewicht. 9.2.
De kern bestaat uit ► ►
9.3.
Gerecycleerd papier, Kunsthars of metaal met daarop een toplaag.
De toplaag is een ► ► ►
spaanplaat , MDF of hardboard plaat van 3 tot 8 mm dik. Al dan niet voorzien van een afwerkingslaag. Geluidswerende toplagen zijn mogelijk. Volumieke massa (gewicht) bedraagt 150 tot 450 kg/ m³
9.4.Toepassingen
► ► ►
Interieurbouw, Deuren, Demonteerbare meubelen.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 25
Materialenkennis
Plaatmaterialen
10. 10.1.
Volkernplaten
Volkernplaten worden gemaakt uit een materiaal van
thermohardende harsen die homogeen versterkt zijn met cellulosevezels en vervaardigd worden bij een hoge druk en temperatuur. De oppervlakken van de plaat worden voorzien van een decoratieve laag van papier geïmpregneerd met melaminehars. 10.2.
Gewicht
► De volumieke massa bedraagt 1350 tot 1400 kg/ m³ Ze zijn zwaar. 10.3.
► ► ► ► ► ► ► ►
Eigenschappen
Ze zijn uitzonderlijk kras- en slijtvast. Ze zijn ongevoelig voor inwerking van vocht. ongevoelig voor chemische schoonmaakmiddelen. Hebben een hoge weerstand tegen stoten. Hebben een hoge brandweerstand. Ze worden zowel binnenshuis als buitenshuis gebruikt. Verzagen met hardmetaal of diamantzagen Volkernplaten zijn zeer duur.
10.4.
Gebruik
► ► ►
Projectmeubilair, receptiebalies,meubilair, tafels en bedden. Hygiëne → gezondheidsinstellingen, zwembaden. Douches, badkamers, Openbare instellingen…
Zwembadkluisjes
Meubilair Verstraeten
Volkern
Hygiëne → Zorg
Toiletruimtes Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 26
Materialenkennis
Plaatmaterialen
11.
Laminaat
11.1. Laminaat HPL → High Pressure Laminate
Bestaat uit cellulosevezels die geïmpregneerd zijn met verharde synthetische harsen die bij een hoge druk samengeperst worden. ► HPL wordt verlijmd op plaatmateriaal, zoals → MDF, spaanderplaat, multiplex.
11.2. Eigenschappen
► Hoge weerstand tegen chemische en mechanische inwerking. ► Alle kleuren en tekeningen zijn mogelijk.
Laminaat ondervloer
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 27
Materialenkennis
Plaatmaterialen
12.
Melamine- platen
12.1. Melamine -platen is een spaanderplaat afgewerkt met een folie. ► ►
Melamine is sterk, licht, hard en bestand tegen zuren. Melamineformaldehyde is het hoofdbestanddeel van de toplaag van hardplastics en laminaatvloeren. ► Het wordt ook gebruikt bij de fabricage van formica. 12.2. Toxiciteit
► Melamine is schadelijk wanneer het wordt ingeslikt, ingeademd of opgenomen door de huid. ► Inname van melamine kan leiden tot problemen met de voortplanting, of blaaskanker- of nierstenen geven. 12.3. Melamineschandaal In september 2008 kregen 53 000 Chinese baby’s nierstenen door het consumeren van melkpoeder dat melamine bevatte. De stof werd toegevoegd om het eiwitgehalte hoger te doen lijken. Routineanalyses kijken naar de hoeveelheid organisch stikstof en dat zit zowel in melamine als in eiwitten. Uiteindelijk zijn 6 baby’s overleden en werden meer dan 300 000 kinderen ziek.
Melamine lagen
Melamine platen
Verstraeten
Allerhande kleuren
Melamine servies
Melamine op multiplex
Zwart melamine toetsen
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 28
Materialenkennis
Plaatmaterialen
13.
Opslag van plaatmaterialen
Plaatmaterialen worden bij voorkeur liggend opgeslagen op een droge en vlakke ondergrond. ►
De platen kunnen per pakket gestapeld worden. Als er meerdere pakketten op elkaar opgestapeld worden, moet je de tussenbalken recht boven elkaar leggen, zodat de platen niet kunnen doorbuigen.
►
Aan de zijkanten moeten de platen dan weer gelijk liggen, want anders kunnen de randen beschadigd raken.
► Er wordt aanbevolen om de temperatuur en de vochtigheid in alle ruimtes constant te houden.
Verstraeten
Volwassenenonderwijs DE VLAAMSE ARDENNEN
Pagina 29