Geschiedenis van ERP by Jelle Koning

Geschiedenis van ERP En een klein beetje toekomst

Drs ing Jelle Koning

Geschiedenis van ERP

ÂŠ Kleynenborgh â&#x20AC;&#x201C; Kennis van Ondernemen Dit e-book mag in de huidige vorm gratis en zonder overleg doorgestuurd worden, op voorwaarde dat het e-book niet wordt aangepast en er niets voor in rekening wordt gebracht. Het is niet toegestaan om dit ebook op een weblog of website te publiceren zonder overleg met Kleynenborgh. Mocht je dat toch willen: neem dan even contact op. De teksten en inhoud mogen niet in een andere vorm dan in dit ebook worden gedupliceerd of gepubliceerd. Alle rechten van de tekst in dit e-book behoren toe aan Kleynenborgh. Bottomline: Stuur dit e-book toe aan iedereen waarvan jij denkt dat die er iets aan heeft. Met dank aan Bart van den Belt voor deze copyright. Het gebruikte beeldmateriaal is afkomstig van freeimages.com en het copyright ligt dientengevolge bij HAAP Media Ltd.

INLEIDING

DE GESCHIEDENIS VAN DE COMPUTER

DE EERSTE COMPUTER

ELEKTRISCHE COMPUTERS

ERP SOFTWARE

VOOR DE JAREN ZESTIG

1960’S: INVENTORY CONTROL

1970’S: MATERIAL REQUIREMENT PLANNING (MRP I)

1980’S: MANUFACTURING RESOURCE PLANNING (MRP II)

1990’S: ENTERPRISE RESOURCE PLANNING (ERP)

2000’S: EXTENDED ERP (ERP II)

2010’S: SOCIAL, LEAN AND MOBILE?

DE TOEKOMST

INDUSTRY 4.0

CLOUD

INTERNET OF THINGS

BIG DATA

ARTIFICIAL INTELLIGENCE

WENDBAARHEID

GEVOLGEN VOOR ERP

POSTMODERN ERP

TOT BESLUIT

Geschiedenis van ERP

Inleiding Enterprise Resource Planning, oftewel ERP, is binnen het bedrijfsleven een aardig ingeburgerd begrip. Alhoewel de term ERP pas in de jaren 90 zijn intrede doet kunnen we verder terug in de geschiedenis voor het ontstaan ervan. Zonder de computer was er geen ERP. Op enig moment werden de computer systemen geschikt ter ondersteuning van de processen binnen organisaties. In de jaren zestig beginnen de eerste ERP achtige systemen. De introductie van de Personal Computer (PC) bracht het gebruik van ERP in een enorme stroomversnelling. De computer op de werkplek werd betaalbaar en de bedrijven zagen in dat er geld verdiend kon worden met computer systemen door efficiĂŤnter te werken. Op dit moment zijn ERP systemen niet meer weg te denken uit het (bedrijfs)leven. In dit boekje wil ik je graag meenemen in de geschiedenis van de computer en van de ERP systemen. Het is geschreven voor iedereen die geĂŻnteresseerd is in ERP. Ik pretendeer op geen enkele wijze volledig te zijn. Als besluit wil ik je graag mee nemen in mijn toekomstvisie op ERP. Jelle Koning

De geschiedenis van de computer De eerste computer Voor de eerste computer kunnen we heel ver terug in de tijd gaan. Als oermodel wordt vaak het ontwerp van de differentie machine (1821) van Charles Babbage gezien. Het betrof het ontwerp van een mechanische automatische rekenmachine om wiskundige tabellen te genereren. De machine is echter nooit gebouwd. Vanaf 1834 tot aan zijn dood in 1871 is Charles bezig geweest met de ontwikkeling van een andere machine, de “analytische machine”. Dit betrof een programmeerbare rekenmachine en is als een waardige voorloper van de latere electronische computer. De in 1837 voor het eerst beschreven analytische machine of “algemene computer” is eveneens nooit gerealiseerd, omdat de financiering er van niet lukte. Ada Augusta (Lady Lovelace, 1815-1852) borduurde voort op Babbage’s idee van de analytische machine en ontwikkelde een algoritme dat door de machine uitgevoerd zou kunnen worden. Ada Augusta wordt hierdoor gezien als de grondlegster van programmeertalen. Het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft haar “geëerd” door een in 1979 ontwikkelde programmeertaal naar haar te vernoemen (“ADA”) en de “British Computer Society” looft sinds 1988 jaarlijks de “Lovelace medaille” uit. Aan het eind van de 19e eeuw bouwde Herman Hollerith die een mechanisch telraam. Het telraam kon met behulp van ponskaarten eenvoudige bewerkingen uitvoeren. De ponskaart gebruikte het binaire stelsel gelegd, een gat is een 1 en geen gat een 0. En hiermee wordt de basis van de huidige computers gelegd. Elektrische Computers Vlak na deze mechanische rekenaars ontstonden de eerste elektronische computers. Deze maakten gebruik van elektronenbuizen. De allereerste was de “Colossus” die in 1943 in gebruik genomen werd. De colossus werd in het verenigd koninkrijk gebruikt om de door de Duitsers op een “Lorentz-codeermachine” gecodeerde berichten met complexe berekeningen te kraken. Omdat dit allemaal in het geheim was wordt de Colossus niet vaak genoemd als de eerste computer.

Geschiedenis van ERP

De meest bekende “eerste” computer stond in de Verenigde Staten, de “Electronic NUmerical Integrator And Calculator “ (ENIAC). De bouw startte in 1943 en de ENIAC zag op 14 februari 1946 het levenslicht. Ondertussen had IBM onderzoeker Howard Aiken op 7 augustus 1944 de eerste programmeerbare rekenmachine aan Harvard afgeleverd: een machine van 5.000 kilo, 15.24 meter lang en 2.43 meter hoog. Deze computer heette oorspronkelijk de “Automatic Sequence Controlled Calculator” (ASCC) maar werd later herdoopt naar Harvard Mark 1. “De meest bekende operator / programmeur van de eerste (invloedrijke) digitale computer, de Harvard Mark I, was Grace Hopper. Hopper gebruikte de term computer bug voor het eerst, toen een mot landde op de Mark I en een kortsluiting veroorzaakte op een bord.” (Bron: wikipedia)

Afbeelding 1 Harvard Mark 1

Het was eveneens IBM die in 1945 kwam met een “Magnetic Drum”, de voorloper van de harde schijf, die de mogelijkheid bood documenten en informatie “niet sequentieel” te doorzoeken. In 1965 introduceerde IBM de RAMAC (Random Access Memory Accounting Machine) ’s werelds eerste disk- opslag systeem. Deze machine werd in de markt gezet als machine voor boekhoud applicaties. Met de uitvinding van de transistor in 1947 konden de grote elektronen buizen vervangen worden en ontstond de mogelijkheid om kleinere en snellere computers te bouwen. In de jaren ‘70 werden de transistors geïntegreerd in Integrated Circuits (IC’s), wat later weer uitgroeide tot chips. Door deze minimalisering van de computers ontstonden eind zeventiger jaren de computers voor thuis gebruik zoals de Apple 1 van Apple. Op 12 augustus 1981 presenteerde IBM hun Personal Computer (PC) met daarop het besturingssysteem van Microsoft, het Disk Operating System (MS-DOS). Met de introductie van de PC door IBM werd de computer steeds meer gemeengoed op het bureau van de werknemer. De IBM PC mocht en kon eenvoudig nagemaakt worden (“gekloond”). Door de kracht van IBM en de beschikbaarheid van de goedkopere klonen Afbeelding 2 Eerste IBM PC werd de MS-DOS of IBM compatible PC de marktleider. De steeds lagere prijzen zorgden ervoor dat ook het midden en klein bedrijf de PC gingen gebruiken. Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw hebben de ontwikkelingen niet stilgestaan. Nog steeds worden computers sneller, kleiner en goedkoper. Er zijn laptops, tablets, mobiele telefoons, smartphones en smart watches gekomen. Wist je dat een huidige smartphone meer rekenkracht heeft dan de supercomputer uit de vorige eeuw?

Geschiedenis van ERP

ERP software De eerste computers werden vooral door defensie en voor de wetenschap gebruikt. Al snel volgden de (grote) banken. Dit waren de grote computers (main frames) voor grote berekeningen zonder monitor of toetsenbord, invoer ging door middel van ponskaarten. De ontwikkeling van de bedrijfstoepassingen op de computer tot de huidige ERP systemen heb ik in decennia opgedeeld. Voordat de term ERP officieel geĂŻntroduceerd wordt spreken we nog over â&#x20AC;&#x153;Material Planning and Control Systemsâ&#x20AC;?. Uiteraard is het niet telkens bij een decennium wisseling plotseling anders geworden. Het is altijd een evolutionaire ontwikkeling geweest. Voor de jaren zestig Het was Frod Whitman Harris (1877-1962) die in 1913 een mathematisch model ontwikkelde om de optimale seriegrootte te bepalen: Economic Order Quantity (EOQ). Het model werd in de jaren 30 van de vorige eeuw door Wilson uitgebreid om naast de optimale seriegrootte ook te kijken naar wanneer er besteld moet worden, het zogenaamde â&#x20AC;&#x153;Re Order Pointâ&#x20AC;?. In nederland wordt het EOQ berekening meestal de â&#x20AC;&#x153;Formule van Campâ&#x20AC;? genoemd, naar Camp die er in 1922 over publiceerde. De formule van Camp is begin van de twintigste eeuw ontwikkeld om de Economic Order Quantity (EOQ) te berekenen:

đ?&#x2018;&#x201E;=#

2đ??ˇđ??ť â&#x201E;&#x17D;đ?&#x2018;&#x192;

Q = seriegrootte (Quantity) D = de jaarvraag van het product (Demand) F = bestel-/omstelkosten (Fixed Costst) h = kosten van voorraadhouden als percentage van de prijs P = prijs van het product (Price)

1960’s: Inventory Control Vanaf de jaren 60 ontdekte het bedrijfsleven de computer. De kaartenbak voor het voorraadbeheer werd vervangen door een systeem voor “inventory control”. Het louter bijhouden van een voorraad in een computer levert al voordelen op boven een kaartenbak. Een computer kan bijvoorbeeld berekeningen uitvoeren om tot besteladviezen te komen of de formule van Camp toe passen om het optimale bestel aantal te berekenen. Zo konden bedrijven na een initiële investering in een computersysteem veel geld besparen. Een van de eerste systemen voor voorraad beheer was PICS, Production Inventory and Control System, van IBM. In de loop van de jaren zestig werden de voorraadbeheer systemen verder uitgebreid, bijvoorbeeld met het gebruik van stuklijsten voor samengestelde artikelen.

1970’s: Material Requirement Planning (MRP I) In de jaren 70 ontstonden de Material Requirements Planning (MRP of later MRP I) systemen. Het principe van MRP is in 1964 ontwikkeld door Joseph Orlicky en werd dat jaar voor het eerst toegepast bij de firma Black & Decker.

Afbeelding 3: Material Requirements Planning (MRP) schematisch (Slack, Chambers, Johnsten, & Betts 2009)

Geschiedenis van ERP

MRP begint bij de voorspelling van de verwachte vraag naar eindproducten (forecast demand). Een deel van die voorspelling is reeds uitgekomen en daarom worden de verkooporders (ook) meegenomen (customer orders). Stel je bijvoorbeeld voor dat er inmiddels al meer verkocht is dan voorspeld, dan moet je wel uitgaan van de werkelijke orders in plaats van de voorspelling. Deze voorspelling gecorrigeerd met verkooporders vormt het Master Production Schedule (MPS), datgene wat gemaakt, of ingekocht, moet worden. Als de eindproducten samengestelde artikelen zijn, wordt aan de hand van de stuklijst (de Bill of Materials, oftewel BoM) bekeken welke onderdelen nodig zijn en hoeveel (doorloop) tijd er voor nodig is om de onderdelen te bestellen en het eindproduct samen te stellen. Bepaalde onderdelen kunnen natuurlijk op voorraad (Inventory records) zijn en het kan zelfs gewenst zijn dat er een bepaalde minimum voorraad aanwezig is (om onverwachte vraag op te kunnen vangen). Ook kan het voorkomen dat bepaalde leveranciers onderdelen alleen in bepaalde hoeveelheden leveren. De uitkomst van de Material Requirements berekening is een overzicht van welke onderdelen wanneer besteld of geproduceerd moeten worden (Purchase orders). Bij MRP wordt vooruitgekeken naar de toekomstige vraag en heet daarom ook wel een “push systeem”. Om zaken behapbaar te maken wordt er gewerkt in “buckets”, een indeling van de tijd in gelijke perioden (bijvoorbeeld dag, week, maand). Alle behoefte van de periode wordt dan op een moment binnen die periode gepland of geprojecteerd. In de jaren zeventig bracht IBM haar Manufacturing Management and Accounting System (MMAS) uit, wat later uitmonde in Manufacturing Accounting and Production Information and Control System (MAPICS). Een naam die in ERP land nog steeds erg bekend is. In diezelfde periode ontstonden alle latere grote ERP leveranciers zoals SAP, Lawson, JD Edwards, Oracle en Baan. 1980’s: Manufacturing Resource Planning (MRP II) Daar waar MRP beperkt blijft tot de materiaalstroom, houdt Manufacturing Resouce Planning (afgekort tot MRP II, om onderscheid te maken met het voorgaande MRP) zich ook bezig met de operationele- en planningsprocessen. De prognose wordt via het computersysteem getoetst aan de beschikbare bedrijfsmiddelen (het budget): is er bijvoorbeeld genoeg geld om de noodzakelijke inkoop te realiseren?

Tegelijkertijd wordt het productieplan getoetst aan het globale capaciteitsplan (gross capacity check). Het kan immers best zijn dat we 1000 stuks willen verkopen, maar als er slechts ruimte is om er 800 te maken, dan hoeven we ook niet in te kopen voor 1000 stuks. Vervolgens zal telkens voor de order vrijgave gekeken worden naar de beschikbare capaciteit.

Afbeelding 4 Manufacturing Resource Planning (MRP II) schematisch

Bij MRPII speelt, in tegenstelling tot MRPI, de feedback loop een belangrijke rol. Door continue berekeningen is op alle niveaus de juiste (actuele) informatie beschikbaar om de juiste keuzes te kunnen maken. De informatie systemen werden voornamelijk gebaseerd op MRPII. In de logistiek ontstonden ook andere management filosofien zoals Total Quality Management (TQM) en Just In Time (JIT). Vaak werden de bestaande systemen door slim in te richten geschikt gemaakt voor deze stromingen.

Geschiedenis van ERP

De drijfveer om vergaand te automatiseren werd ook aangejaagd door de globalisering en wereldwijde competitie. Bedrijven moesten hun processen steeds efficiënter in richten om de concurrentie voor te blijven. 1990’s: Enterprise Resource Planning (ERP) Wellicht mede doordat de PC’s zo toegankelijk en betaalbaar werden, worden in de jaren negentig van de vorige eeuw steeds meer functies binnen bedrijven in het alles omvattende computer systeem gegoten. Zo worden de niet “primaire bedrijfsprocessen”, zoals Perzoneelszaken (PZ of HRM), Productontwikkeling of Engineering en IT zelf, ook onderdeel van het ERP proces. Door de lagere kosten van de PC kwamen de ERP systemen ook voor de kleine(re) bedrijven binnen handbereik. De term “ERP” is dan ook begin van dit decennium door de Gartner Group “bedacht” als: “the ability to deliver an integrated suite of business applications. ERP tools share a common process and data model, covering broad and deep operational end-to-end processes, such as those found in finance, HR, distribution, manufacturing, service and the supply chain.” Vrij vertaald: “Het leveren van een geïntegreerde set van bedrijfsapplicaties met een gezamenlijk proces en data model. ERP dekt een breed en diep operationeel proces van begin tot het eind af, processen zoals binnen financiële-, PZ-, transport-, productie-, service- en logistieke afdelingen” ERP betrekt dus het hele bedrijf, inclusief de administratieve stromen (orderverwerking, facturatie, etc) en ondersteunende processen (financiën, HR en dergelijke). Terwijl MRP zich beperkt tot de materiaalstromen, en MRP II slechts de operationele en planningsprocessen erbij betrekt. In deze jaren ontstond er een heuze “ERP hype”. Alles kreeg het etiket ERP, iedereen deed ERP en de ERP consultant was de held. De veelal MRP gebaseerde systemen werden iets aangepast en hernoemd naar ERP. Nu was de software toepasbaar binnen iedere bedrijfstak zoals de (financiële) dienstverlening, gezondheidszorg, overheden, onderwijs etc. Richting het einde van de jaren ‘90 was er sprake van een ware “run” op nieuwe ERP systemen. De millennium bug (zie kader) zorgde ervoor dat

veel bedrijven hun oude computersystemen, waarvan de leverancier niet kon garanderen dat het systeem “millenium proof” was, gingen vervangen of laten aanpassen. De millennium bug, ook wel Y2K bug genoemd, is ontstaan omdat in de begintijd van de computer opslagruimte kostbaar was. Door bij elke datum de eeuw aanduiding weg te laten scheelde het 2 karakters. De datum 7 juni 1969 werd dus opgeslagen als 07-06-69 (of eigenlijk 070669 of 690607 voor makkelijker sorteren) in plaats van 07-06-1969. De problemen die verwacht werden waren legio: producten houdbaar tot na het jaar 2000 lijken ineens bijna 100 jaar over datum en rente berekeningen gaan onderuit. Maar ook energie centrales zouden kunnen stilvallen en defensiesystemen op hol slaan. Het grootste probleem was eigenlijk dat men niet zeker wist of het probleem zich zou voordoen, omdat de gebruikte systemen vaak “black boxes” waren. Niemand wist precies wat er zou gebeuren en hoe het getest kon worden. Mede hierom gaven vele leveranciers, al dan niet gedwongen, “Jaar 2000 verklaringen” af (zie afbeelding hieronder). De snelste oplossing, die de meeste zekerheid bood was overgaan op een nieuwe, millennium proof, versie van de software of overstappen op een heel nieuw systeem van dezelfde of een andere leverancier.

Afbeelding 5 Voorbeeld online Y2K proof verklaring

Geschiedenis van ERP

2000â&#x20AC;&#x2122;s: Extended ERP (ERP II) Crisis in ERP-land Het (angst voor het) Y2K probleem leidde tot enorme investeringen in IT-systemen bij organisaties. ICT bedrijven groeiden daarom als kool. Het leidde tot een enorme stijging op de aandelen beurs, vooral van de aandelen van technologiebedrijven. Van alle aandelen die met ICT te maken hadden, stegen de koersen tot onvoorstelbare hoogten. Op 10 maart 2000 bereikte de Amerikaanse technologie beurs NASDAQ haar hoogtepunt op 5048.62 punten. Een deel van de groei kwam voort uit de Y2K angst waardoor bedrijven investeringen vervroegden. Hierdoor hoefden bedrijven na 2000 minder te investeren en maakten technologiebedrijven hun winstverwachtingen in de jaren daarna niet waar. Het tij begon te keren.

Afbeelding 6 koersverloop Nasdaq (bron: https://news.gcase.org)

Bedrijven bleken ERP moe door de eindsprint in de jaren negentig. Tel daarbij op dat de economie flink tegen zat. Dit alles leidde er toe dat er fors minder geïnvesteerd werd in ERP software. Iedereen had al ERP dus de term ERP bood ook geen onderscheidend vermogen meer voor de leveranciers. Er kwamen steeds meer voorbeelden aan het licht waarbij bedrijven ondanks grote investeringen de nieuwe (ERP) software niet succesvol aan de praat kregen. ERP was ineens niet meer louter positief maar werd als een noodzakelijk kwaad beschouwd. Leveranciers begonnen hun software om te dopen tot business suites of business software in plaats van ERP software, om zich zo te kunnen onderscheiden in de markt. Uitbreiding van het ERP concept ERP concentreerde zich in de jaren negentig op de zogenaamde backoffice functies, zoals productie en voorraad, om een concurrentie voordeel te behalen. In het decennium na de eeuwwisseling wordt klantgerichtheid een belangrijk onderscheidend vermogen. Daarvoor worden de “front offices” betrokken bij het ERP domein en wordt CRM (Customer Relationship Management) een belangrijk onderdeel. Om deze beweging te beschrijven is het opnieuw Gartner die met een nieuwe term komt: ERPII of “Extended ERP”. Gartner definieert Extended ERP in 2000 als: “a business stategy and a set of industrydomain-specific applications that build customer and shareholder value by enabling and optimizing enterprise and inter-enterprise, collaborational-operational and financial processes.” Vrij vertaald: “Een bedrijfsstrategie en een reeks bedrijfstakdomeinspecifieke applicaties die klanten aandeelhouderswaarde opbouwen door het mogelijk maken en optimaliseren van collaboratie, -operationele en financiële processen binnen een bedrijf en tussen bedrijven.” Daar waar ERP het nog vooral heeft over de techniek (applicaties, data-model, etc) wordt bij extended ERP gesproken over een strategie om aandeelhouderswaarde op te bouwen. Ook wordt het ERP domein tot voorbij de bedrijfsmuren verlegd: “binnen en tussen bedrijven”.

Geschiedenis van ERP

Internet Die uitbreiding van ERP buiten de muren werd makkelijker gemaakt door de opkomst van het internet. Rechtstreeks communiceren met leveranciers of afnemers, samenwerking in ontwerp of engineering. Steeds meer ERP systemen integreren met of hebben hun eigen “webshop module” voor de online verkoop. Nederland was wereldwijd, na de Verenigde Staten, het tweede land dat werd aangesloten op het NSFnet , een vooloper van het huidige internet. Het was Piet Beertema die in 1988 als allereerste Nederlander die toegang kreeg tot internet. In eerste instantie communiceerden alleen hogescholen, universiteiten, academische ziekenhuizen en onderzoeksinstituten met elkaar. Commerciële bedrijven en particulieren moesten wachten tot 1993.

Consolidatie Het decennium 2000-2010 wordt ook gekenmerkt door de vele overnames (consolidaties) in de markt van de makers van de ERP software. De consolidatie slag werd ingeluid door de overname van het Nederlandse Baan door Invensys in 2000. Baan was voor Nederland een “showcase” van succes en had in de jaren negentig een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. Opgericht door Jan en Paul Baan en opererend vanuit Barneveld behoorde het samen met SAP, Oracle en Peoplesoft op dat moment tot de top 4 ERP spelers van de wereld. Door (vermeende) boekhoudschandalen stortte de beurskoers van het aandeel eind jaren negentig in, waarna Baan overgenomen werd door Invensys. Invensys werd op haar beurt opgekocht door SSA. Welke vervolgens weer opgekocht werd door INFOR. Deze laatste is een wereld speler met vele (grote) ERP namen waaronder Lily, Mapics en Lawson.

De opkomst en ondergaan van het software bedrijf Baan heeft als inspiratie gediend voor de Nederlandse Telefilm “De Uitverkorene” (2006) uitgezonden door de VPRO.

Ook Oracle is in deze jaren actief op overnamepad. Zij neemt onder andere Peoplesoft en Siebel over. Microsoft betreedt in 2001 de ERP-markt door de overname van het Amerikaanse Great Plaines, in 2002 gevolgd door Damgaard. Deze laatste is op zijn beurt eigenaar van de ERP systemen Navision en Axapta. Later zullen deze herdoopt worden naar respectievelijk Microsoft Dynamics NAV en Microsoft Dynamics AX. Van SAP, een andere grote speler op de ERP markt, zijn minder grote ERP overnames bekend. SAP neemt voornamelijk bedrijven over die bepaalde technologie toevoegen zoals Business Objects (data warehousing) en het Israëlische Toptier (information portals). 2010’s: Social, lean and mobile? Wat we later, in retrospectief, gaan vertellen over de ontwikkelingen in dit decenium is lastig. Voorzichtig kan gesteld worden dat “lean manufacturing” of “Quick Response Manufacturing” de (logistieke) ontwikkelingen zijn die door ERP worden opgepikt. ERP Leveranciers spelen hier met veel marketing op in, maar dit levert niet direct grote verandering in de systemen op. De focus lijkt te liggen op het beter toepassen of inrichten van de bestaande ERP-systemen en het zorgen voor de juiste output, zoals rapportages met betrekking tot verspilling of inefficiëntie. Ook zien we dat aanvullende producten (add-on’s) worden ontwikkeld om lean principes te ondersteunen. Software programma’s die bijvoorbeeld kanban principes toevoegen of ERP terug brengen tot een transactie en opslag systeem. Volgens vele critici gaan ERP en lean niet goed samen. “A prime conflict between lean and ERP lies in materials planning and production scheduling. ERP, with its top-down approach, depends on sales forecasts for materials planning. Conversely, lean adheres to a pull-based production-scheduling mantra, with inventory kept to a minimum via an in-plant kanban system that replenishes materials and parts as needed. In effect, it's the classic clash of "push" vs. "pull" manufacturing.” Bron: http://www.industryweek.com/systems-integration/can-lean-and-erp-worktogether (2012) Vrij vertaald: “Een belangrijk spanningsveld tussen lean en ERP zit in de materiaal en productieplanning. ERP ken een top-down benadering die afhankelijk is van een verkoopprognose. Lean daarentegen gaat juist uit van een vraag vanuit productie waarbij voorraad zo laag moeten blijven door middels een intern kanban systeem. Het is de klassieke strijd tussen “push” en “pull” -productie

Geschiedenis van ERP

Op technologisch vlak zien we de opkomst van mobile devices. zoals de smartphone en de tablet. Het wordt steeds belangrijker dat het ERP systeem ook hierop draait. Daarin zijn twee mogelijkheden: het ERP systeem draait werkelijk op een tablet, al dan niet met een aangepaste interface óf er zijn “apps” verkrijgbaar, die specifieke onderdelen van het ERP systeem kunnen ontsluiten. Het zijn met name nieuwe ERP spelers die volledig web-based zijn en standaard op tablets draaien zoals Salesforce (Rootstock) en Odoo. Het is voor de traditionele spelers technisch niet haalbaar om alles web-based te leveren en kiezen vaak voor losse “apps” voor bepaalde toepassingen. De sociale media heeft een enorme invloed op de manier waarop mensen met informatie omgaan. Het lijkt opeens heel vanzelfsprekend om kennis te delen die voordien enkel binnen een bedrijf bekend was. Ook de betrokkenheid van de klant, de rechtstreekse invloed of minimaal beoordeling van de kwaliteit wordt steeds belangrijker. De klant verwacht van de leverancier dat deze flexibel in speelt op de behoefte, wat weer vraagt om flexibele of wendbare (agile) organisaties en dito informatie systemen. Inmiddels wordt er in deze context al gesproken over de derde generatie ERP, oftewel ERP III, waarbij “iedereen” betrokken wordt, zowel binnen als buiten het bedrijf . Je zou kunnen zeggen dat dit een toepassing is van co-creatie is.

De toekomst De wereld staat niet stil, technologische ontwikkelingen lijken harder te gaan dan ooit. Wat staat ons verder nog te wachten? Dat is natuurlijk moeilijk te zeggen. Een aantal ontwikkelingen zien we die zeker impact gaan hebben. Vrij centraal in dit alles staat “industry 4.0” Industry 4.0 Industrie 4.0 is de benaming voor de 4e industriele revolutie waarbij men ook wel spreekt over “smart factory”. Het is de combinatie van de Cyber Physical Systems (CPS), Internet of Things en cloud computing.

Afbeelding 7 Schematiesche weergave van de vier industriële revoluties (door Christoph Roser van AllAboutLean.com)

CPS integreren berekeningen (algoritmes), netwerktechnologie en fysieke processen. Geïntegreerde (embedded) computers besturen en beheren vervolgens deze processen, waarbij terugkoppeling naar de berekeningen plaats vindt om deze daarop aan te passen, te leren. Het zijn als het ware dus zelflerende systemen die autonoom en in samenhang kunnen opereren. (Bron: Cyberphysicalsystems.org).

Geschiedenis van ERP

Bij het Massachusetts Institute of Technology (MIT) heeft men een “distributed robot garden” ontwikkeld waarbij een team van robots autonoom een tuintje met tomatenplanten onderhoud. Iedere plant is uitgerust met een sensor die de vochtigheid van de grond meet en de kleur van de tomaten monitort. Door industrie 4.0 zullen wij ons leven op een andere manier gaan invullen. Kijken we naar twee voorbeelden. Als de jeugd een nieuwe sportschoen wil hebben, dan kunnen ze deze via internet bestellen. De betreffende schoen is dan enkele maanden geleden in een Aziatisch land geproduceerd. In het industrie 4.0 tijdperk bestelt de jongere via internet zijn sportschoen, die geheel volgens zijn eigen idee is vormgegeven, en binnen twee dagen bij hem wordt bezorgd. In de auto-industrie zal dit ook zo gaan. De keuze die de klant maakt op het gebied van bijvoorbeeld de versnellingsbak zal in toenemende mate een individuele keuze gaan worden. Componenten die samen de versnellingsbak van de auto vormen worden door verschillende toeleveranciers aangeleverd. Industrie 4.0 zorgt door de automatisering dat dit proces geheel automatisch zal gaan verlopen en start op het moment dat de klant bij de dealer zijn auto aan het configureren is. Alle componenten zijn met een zogenaamde RFID chip voorzien en het systeem weet dan exact wanneer wat ingebouwd moet worden. Hierdoor wordt het gehele productieproces transparant voor iedere participant in het geheel. (2016) (bron: https://piek.nl/industrie-4-0-en-de-invloed-op-ons-dagelijks-leven)

Cloud Al enige tijd wordt er gesproken over werken in de cloud waarbij (een groot deel van de) data ergens buiten het zicht wordt opgeslagen. Dit in tegenstelling tot de “oude” manier van lokaal bij een bedrijf software installeren (“on-premise”). Bij cloud computing wordt niet alleen de data maar ook de gebruikte software niet meer lokaal, binnen de bedrijfsmuren, geïnstalleerd maar ergens op een centrale server. De gebruiker logt via internet aan op het systeem. Hierin zijn vele gradaties denkbaar, zoals puur de bestaande software ergens “buiten” installeren en via internet ontsluiten tot aan een echte webbased oplossing waarbij de leverancier het hele platform onderhoud. Voor de klant is het grote voordeel van werken in de cloud dat hij echt een gebruiker is en zich geen enkele zorgen meer hoeft te maken over het beheer en de techniek. Vaak wordt met het werken in de cloud ook het betaalmodel anders; in plaats van software aanschaffen wordt per gebruik betaald.

Door het “huren” van de ERP oplossing ontstaan direct vragen over wie er nu eigenaar van de data is en wat er bijvoorbeeld gebeurt als je het abonnement opzegt. De meeste bedrijven op dit terrein hebben hier passende antwoorden op. In praktijk wordt het werken met een cloud ERP systeem nogal eens verward met het niet meer lokaal installeren van de ERP oplossing. Veel (traditionele) ERP leveranciers leveren technisch geen cloud oplossing maar bieden de “oude” software aan gehost op een externe server. Internet of Things Bij Internet of Things (IoT) oftewel het “Internet der dingen” is alles en iedereen met elkaar verbonden. Al in 1999 wordt er voor het eerst over gesproken door Kevin Ashton van MIT (Mattern, Friedemann and Floerkemeier (2010). De huidige definitie van IoT is volgens Oxford Dictionaries: “Een voorgestelde ontwikkeling van het internet, waarbij alledaagse voorwerpen zijn verbonden met het netwerk en gegevens kunnen uitwisselen.” Bij IoT zal een apparaat als een koelkast uit zich zelf de melk kunnen bestellen en kan een verwarming autonoom besluiten uit te gaan, omdat de bewoner een afspraak buiten de deur in de agenda heeft staan. In het bedrijfsleven kan IoT natuurlijk worden toegepast bij voorraadbeheer, waarbij de magazijnlocatie zelf gaat bestellen op het moment dat de minimale voorraad bereikt is, of terwijl de klant nog nadenkt over het plaatsen van een order. Ook kan bij IoT gedacht worden aan machines die zelf een onderhoudsmonteur bestellen of een vrachtwagen die zelf de optimale route plant op basis van de afleveradressen. Big Data Binnen bedrijven wordt al zeer lang data opgeslagen en geanalyseerd. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan historische voorraadgegevens en inkoopprijzen. Analyse van deze gegevens geeft de mogelijkheid om optimale voorraadhoogtes of inkoopaantallen nog beter te bepalen. Deze vorm van dataverzameling is gestructureerde dataverzameling: data wordt gestructureerd en bewust met een bepaald doel opgeslagen. Door de technische mogelijkheden, zoals grote opslag volumes voor datacollectie en snelle processoren voor berekeningen, wordt er tegenwoordig data verzameld zonder vooraf te weten waarom of waarvoor, de zogenaamde ongestructureerde data. In al die data zijn patronen te ontdekken. Zo slaat Facebook alle handelingen van een gebruiker op om achteraf patronen in te herkennen en eventueel hun algoritmes verbeteren om de gebruiker betere content (advertenties) te bieden.

Geschiedenis van ERP

Het ontdekken van patronen in ongestructureerde data wordt big data analyse genoemd. Door zo veel mogelijk informatie over haar klanten te verzamelen, en deze data te analyseren, kan een onderneming patronen in koopgedrag bij klanten ontdekken en op basis daarvan voorspellingen doen. Vervolgens kan het voorraadbeheer afgestemd worden of kunnen nieuwe configuraties van een product ontwikkeld. Als de ondernemer niet alleen zijn eigen gegevens gebruikt, maar ook van collegas of andere partijen zijn mogelijkheden van Big Data nog veel groter. Als bedrijven bereid zijn hun data te delen zijn zeer waardevolle analyses en benchmarks mogelijk. Artificial Intelligence Artificial Intelligence (AI), oftewel kunstmatige intelligentie is de intelligentie door machines in tegenstelling tot “natuurlijke intelligentie” zoals door mensen of dieren ten toon gespreid. In de computer wetenschappen wordt AI-onderzoek ook wel gedefinieerd als “de studie naar “intelligente agenten”: elke apparaat dat zijn omgeving waarneemt en acties onderneemt om de kans om zijn doelen te bereiken maximaliseert. Informeel zou je ook kunnen zeggen dat de term AI toegekend kan worden als een machine kenmerken van cognitieve functies zoals leren en problemen oplossen nabootst. (bron: wikipedia.org). Dus bij big data gaat het om patronen herkennen en op basis daarvan aanpassingen aan een systeem doen, bij AI is het eigenlijk het systeem zelf wat zich op basis van informatie aanpast. Wendbaarheid ERP systemen zijn berucht om hun starheid. Eenmaal ingevoerd moet je niet te veel willen veranderen. Wil je dat wel dan brengt deze “herimplementatie” hoge kosten met zich mee. De dynamiek in de wereld is echter groot en vereist dat bedrijven zich snel kunnen aanpassen: ze moeten wendbaar (agile) zijn. Snel in kunnen spelen op “disruptive innovaties” waarbij hele markten op de kop worden gezet. Denk hierbij aan Uber voor de taxi branche, Airbnb voor de hotelerie en 3D printers, waarbij stukproductie ineens rendabel op locatie kan (geen transportkosten). Als de markt om wendbare bedrijven vraagt, dan zullen die bedrijven op hun beurt ook van de ondersteunende systemen verwachten dat ze wendbaar zijn.

Gevolgen voor ERP De verschillende geschetste ontwikkelingen hebben op allerlei manieren gevolgen voor de ERP systemen. De traditioneel gesloten ERP systemen moeten steeds meer integreren met andere systemen. Ook met systemen die heel anders van natuur zijn, zoals de besturingssoftware van een robot. Ook het “zelflerend” karakter zal meer en meer zijn intrede doen. Waarom zou het ERP systeem niet zelfstandig vraag patronen herkennen en aan de hand van weersvoorspellingen of beursberichten de optimale voorraad bepalen? De steeds meer benodigde flexibiliteit vraagt om ERP systemen die voortdurend kunnen wijzigen of continue van inrichting (en implementatie) kunnen veranderen. Een alternatief is dat er steeds meer delen van ERP los verkrijgbaar zijn en met elkaar kunnen communiceren. Op deze wijze kan een bedrijf de op dat moment best passende oplossing samenstellen en wijzigen als de situatie daarom vraagt. Ook de positie van een bedrijf in de waardeketen zal flexibel moeten worden (value chain agility). Is een bedrijf de ene keer de hoofdaannemer is hij de volgende keer “slechts” toeleverancier. Maakt een bedrijf de ene keer het hele product, op een ander moment voert het maar 1 bewerking uit. Tegelijkertijd zien we de ontwikkeling dat de ERP gebruiker steeds meer opgegroeid is met computers, mobile devices en internet bijvoorbeeld. Het gemak wat zij gewend zijn van deze tools verwachten ze ook van hun bedrijfssystemen. Zo is het voor de nieuwe generatie ERP gebruikers onbegrijpelijk dat verschillende systemen niet automatisch met elkaar samen werken of dat ze als een scherm niet bevalt ze niet eenvoudig een ander “appje” kunnen installeren. Postmodern ERP Gartner heeft in ieder geval al een nieuw term met bijbehorende definitie gevonden voor deze ontwikkelingen: Postmodern ERP. Volgens hun definitie uit 2014 is dat: “A technology strategy that automates and links administrative and operational business capabilities (such as finance, HR, purchasing, manufacturing and distribution) with appropriate levels of integration that balance the benefits of vendor-delivered integration against business flexibility and agility.”

Wederom vrij vertaald: Een technologiestrategie die administratieve en operationele zakelijke mogelijkheden automatiseert en koppelt (zoals financiën, HR, inkoop, productie en distributie) met

Geschiedenis van ERP

passende niveaus van integratie die de voordelen van door leveranciers geleverde integratie in evenwicht brengen met zakelijke flexibiliteit en wendbaarheid. Hierbij zegt Gartner dat niet langer het ERP een alles omvattend systeem moet zijn (monoliet) maar dat het een samenstelling is van applicaties die telkens voor hun functionaliteitsgebied het beste leveren maar wel zodanig samenwerken dat het proces er geen hinder van ondervindt dat het verschillende applicaties (en leveranciers) zijn. Vooralsnog is de verwachting dat de bestaande ERP spelers een belangrijke rol blijven vervullen in het leveren van de functionaliteit voor organisaties. De verwachting is echter ook dat het traditionele ERP domein steeds verder terug gedrongen wordt. Het ERP wordt een soort basis ruggengraat voor de organisatie voor die zaken die echt nooit zullen veranderen. Het onderstaande plaatje van gartner geeft deze â&#x20AC;&#x153;technologische ontwikkeling van ERPâ&#x20AC;? mooi weer.

Afbeelding 8 4 technologische tijdperken ERP (Bron: Gartner)

Tot besluit We leven in tijden waar bestaande business modellen telkens uitgedaagd worden. De nieuwkomers heten “disruptive” (ontwrichtend) en veroveren in korte tijd met onconventionele plannen de markt.

’s Werelds grootste taxi bedrijf bezit geen taxi’s Eén van ’s werelds grootste warenhuizen bezit geen voorraad ’s Wereld populairste media site genereert geen inhoud ’s Werelds grootste hotelketen bezit geen onroerend goed

Het is eigenlijk bijzonder dat de markt van ERP eentje is van langzame evolutie en nieuwe spelers die slechts in beperkte mate afwijken van de gevestigde orde. Wordt het niet tijd voor nieuwe spelers? Waarbij de data wellicht middels blockchain technologie niet meer centraal maar juist decentraal is opgeslagen? Waarbij tientallen app leveranciers per stuk slechts een fractie functionaliteit bieden en waarbij transacties op basis van AI en machine learning aangepast worden als nodig? Systemen waarbij de mens niet meer de invoer doet maar enkel op basis van de juiste realtime informatie de juiste beslissingen neemt? Wie wordt de grootste ERP leverancier zonder eigen software?

Geschiedenis van ERP

NOTITIEPAGINA voor eigen aantekeningen

Afbeelding 9 diverse leveranciers (bron http://erp-selectie.nl)

Geschiedenis van ERP

Geschiedenis van ERP En een klein beetje toekomst Enterprise Resource Planning, oftewel ERP, is inmiddels zo ingeburgerd dat we ons nauwelijks meer kunnen voorstellen dat het niet bestond. Toch bestaat de term ERP nog maar enkele decenia. In dit boekje wordt, zonder volledig te willen zijn, geschetst welke ontwikkelingen de ERP software heeft doorgemaakt. Ook wordt een voorzichtige blik op de toekomst geworpen. Het boek is geschreven voor iedereen die geĂŻnteresseerd is in ERP en waar het vandaan komt.

Over de auteur

Jelle Koning is afgestudeerd bedrijfswetenschapper aan de Rijks Universiteit Groningen en werktuigbouwkundige aan de Hanzehogeschool Groningen. Jelle is als consultant, projectmanager, sales, salesmanager en productmanager actief geweest in de markt van de Enterprise Resource Planning (ERP) software. In 2001 was hij (mede) oprichter van Trimergo International BV, een bedrijf dat ERP software ontwikkelt voor de projectmatige industrie. Trimergo groeide uit tot de Trivest Software Group wat, met 5 ERP oplossing, 2.500 klantne en bijna 300 werknemers, marktleider in de maakindustrie in de Benelux is. Hij is mede oprichter van het bedrijfskundig instituut Kleynenborgh.