JELONEK pismo mieszkańców osiedla Przyjaźń nr 2 by Jelonek

JELONEK PI S M O M I E SZ K A Ń CÓW O S I E D L A PR Z Y JA Ź Ń ISSN: 2450-7113

kwartalnik

Nr 1(2)/2016

Egzemplarz bezpłatny

nakład: 1000 egz.

2 |

JELONEK #1(2)/2016

Witajcie Państwo po niewielkiej przerwie! Choć mogłoby się tak wydawać – nie zapadliśmy w sen zimowy. Przez ostatnie kilka tygodni pilnie pracowaliśmy nad publikacją, którą trzymają Państwo w dłoniach, aby była jak najciekawsza i poczytna. W tym momencie, miło mi pisać te słowa, najnowszym numerem „Jelonka” powoli otwieramy sezon wiosenny, nie tylko w pogodzie, ale również w sercach. W obecnym numerze przygotowaliśmy dla Państwa garść bieżących informacji dotyczących Osiedla Przyjaźń – m.in. podziału planu zagospodarowania przestrzennego obszaru Jelonki. Piszemy o zwycięskim projekcie alternatywnej wizji planu miejscowego osiedla w konkursie „re:Utopie”, rozmawiamy z osiedlowymi artystami, przedstawiamy plany na przyszły rok różnych inicjatyw związanych z tym miejscem i dzielimy się swoimi pasjami.

Oliwia Kujawa Redaktor naczelna „Jelonka”

| RE:UTOPIE 4 Alternatywna wizja planu miejscowego, czyli kodeks dobrych praktyk | LUDZIE OSIEDLA 6 Peace, Love and Osiedle Przyjaźń | CO DALEJ? 8 Ciągle projektują... W osiedlowych inicjatywach praca wre! | PASJE 10 Przyjaźń z książką, czyli opowieść o czytających Jelonkach 12 Monety- pasja i inwestycja 12 KONKURS | POLECAMY 13 MY–ONI. Współczesne linie podziałów

Kończąc już, chciałabym ogromnie podziękować całemu jego zespołowi za wsparcie w wydaniu drugiego (ale pierwszego w tym roku) numeru pisma mieszkańców Osiedla Przyjaźń – „Jelonka”. Dziękuję również wszystkim innym podmiotom, na których pomoc zawsze możemy liczyć. Zapraszam Państwa do lektury najświeższego numeru! Oliwia Kujawa

Przy okazji już teraz zapraszam Państwa do udziału w „Przedwiosennej wymianie książek” w Klubie Karuzela, organizowanej przez Biblioteczkę Plenerową na Osiedlu Przyjaźń, Słoneczny Klub Czytających Rodzin oraz Be-

SPIS TREŚCI | AKTUALNOŚCI 3 Rok osiedlowej burzy. Co czeka mieszkańców domków i dworków?

mowskie Centrum Kultury. Partnerem medialnym imprezy będzie m.in. „Jelonek”. Ponadto zachęcam do wzięcia udziału w towarzyszącym tej imprezie konkursie na najlepszą recenzję wybranej książki. Jego szczegóły znajdą Państwo na kolejnych stronach tego numeru „Jelonka”.

RACICZKA:

| CHOROBA NUMERU 13 Ziarnoskórnik purpurowy | KUCHNIA 15 Tajemniczy farsz z domku 143 | ROZRYWKA 15 Rozwiązania z krzyżówki nr 1 16 Alfabet Osiedla Przyjaźń

redaktor naczelna – Oliwia Kujawa; redakcja językowa – Beata Dąbrowska; zespół – Paulina Deszcz, Jacek Gdaniec, Ola Krugły, Gosia Leszko, Magda Leszko, Marta Makarewicz, Magda Niedźwiecka, Olga Rusinek, Patrycja Wiśniewska; współpraca – Czesław Zamorski, Koło Naukowe Socjologii 2%; skład – Katarzyna Brania; zdjęcie z okładki – Kara Trout; wydawca – Bemowskie Centrum Kultury w Dzielnicy Bemowo m.st. Warszawa Ul. Górczewska 201 01-459 Warszawa www.bemowskie.pl Znajdź nas: facebook.com/jelonekprzyjazn Czytaj w Internecie: issuu.com/jelonekosiedleprzyjazn

3 AKTUALNOŚCI |

ROK OSIEDLOWEJ BURZY CO CZEKA MIESZKAŃCÓW DOMKÓW I DWORKÓW? Rok 2015 upłynął pod hasłem zwracania uwagi na Osiedle Przyjaźń i jego mieszkańców. Działania animacyjne, apele do mediów i władz miały wywołać debatę na temat przyszłości osiedla. Wygląda na to, że skutecznie, i rok 2016 będzie dla mieszkańców czasem dialogu i burzy mózgów. 28 stycznia był pierwszą próbą takiego dialogu – w Bemowskim Centrum Kultury burmistrz Bemowa zorganizował otwarte spotkanie ws. Osiedla Przyjaźń. Dzięki burzliwej dyskusji między mieszkańcami w czasie spotkania udało się uspójnić nazewnictwo osiedlowe. Problematyczne domki „wielorodzinne” (często nazywane też akademikami lub blokami) ochrzczono mianem „dworków”.

oczywiście zachowano (jak przekonywała nas projektantka Urszula Potapowicz-Trębacz na dyskusji publicznej – nie tylko dzięki ujęciu w gminnej ewidencji zabytków, sami projektanci zakładali ochronę osiedla). Mieszkańcy zwrócili jednak uwagę po pierwsze na przeznaczenie domków (czy będą tam akademiki, czy mieszkania), ale także na konkretne rozwiązania techniczne na terenie osiedla profesorskiego (m.in. układ traktów pieszo-jezdnych, odmienny na planie i w rzeczywistości). Uwagi są w tej chwili rozpatrywane – ustawowy termin 21 dni już minął, mieszkańcy z niecierpliwością czekają więc na efekt. Po rozpatrzeniu nastąpi tzw. drugie wyłożenie, czyli udostępnienie planu do wglądu publicznego, które będzie jednocześnie kolejną okazją do złożenia uwag (jeżeli mieszkańców nadal będą niepokoić niektóre zapisy).

Spotkanie dotyczyło jednak nie tylko kwestii terminologicznych – tematem przewodnim była przyszłość samych budynków osiedlowych i ich mieszkańców. Konkretnie: kwestia planu zagospodarowania przestrzennego oraz konsultacji społecznych. Na wydarzenie przyszło ponad 100 osób, które miały okazję zadać pytania projektantom planu, burmistrzowi oraz przedstawicielce Centrum Komunikacji Społecznej – Martynie Leciak. Było o co pytać, bo od wydania poprzedniego numeru „Jelonka” zmieniło się sporo. PLANUJEMY PLANY Przez cały listopad mieszkańcy składali uwagi do planu zagospodarowania przestrzennego obszaru Jelonki. Według Naczelnika Wydziału Architektury i Budownictwa dla Dzielnicy Bemowo Andrzeja Marczaka do biura architektury wpłynęło ich ponad 400, a znaczna ich część dotyczyła Osiedla Przyjaźń. W projekcie planu drewniane domki oraz układy ulic

fot. Łukasz Zagraba

10 grudnia 2015 r. Rada m.st. Warszawy uchwaliła podział planu zagospodarowania obszaru Jelonki. Wydzielono 4 części: – rejon ulicy Górczewskiej (pod metro), – rejon Osiedla Przyjaźń, – rejon placu Kasztelańskiego, – rejon ulicy Synów Pułku. Co to oznacza dla osiedla? W protokole z posiedzenia Komisji Ładu Przestrzennego z 3 grudnia (która później przedstawiła propozycję podziału radzie) pojawia się rekomendacja: Do uchwalenia w pierwszej kolejności proponuje się część pierwszą z uwagi na budowę II linii metra oraz część czwartą z uwagi na tereny zieleni. Odetchnęli wszyscy ci, którzy obawiali się, że przez pośpiech związany

4 |

JELONEK #1(2)/2016

z metrem uwagi mieszkańców osiedla zostaną potraktowane po macoszemu (lub wręcz zignorowane). Nieco zmartwiły się osoby liczące na jak najszybsze zakończenie procedury planistycznej. KONSULTUJEMY KONSULTACJE 27 listopada dyrektor Centrum Komunikacji Społecznej Krzysztof Mikołajewski udzielił odpowiedzi ws. konsultacji społecznych dot. Osiedla Przyjaźń. Z 1371 podpisów 1226 CKS zweryfikowało pozytywnie, a sam dyrektor przychylnie odniósł się do kwestii konsultacji. Zdecydowanie zalecił jednak wprowadzenie zmiany w stosunku do założeń wniosku: Wydaje się zasadne, aby najpierw zostały wypracowane w sposób partycypacyjny, czyli w zespole składającym się z przedstawicieli osiedla, urzędników (...), pomysły dotyczące przeszłości i formy zarządzania tym terenem. Dopiero później można byłoby przeprowadzić konsultacje społeczne. Jest to wizja znacząco różniąca się od formy proponowanej przez wnioskodawczynie, które wskazywały bardziej

otwarte formy konsultacji (warsztaty projektowe i panele obywatelskie) od początku otwarte dla wszystkich chętnych. Burmistrz Dzielnicy Bemowo Marek Lipiński proponował powołanie zespołu roboczego już w sierpniu 2015 roku, w związku z podnoszoną przez mieszkańców w mediach kwestią braku dialogu na temat przyszłości osiedla. Ze strony mieszkańców do prac wskazano przedstawicieli Inicjatywy Osiedle Przyjaźń, Stowarzyszenia Mieszkańców Osiedla Profesorskiego oraz Stowarzyszenia Mieszkańców Osiedla Przyjaźń. – Nie tak wyobrażałyśmy sobie konsultacje społeczne, ale miejmy nadzieję, że dzięki temu prace zespołu roboczego nabiorą tempa – mówi Jurga Kraużlis, wnioskodawczyni oraz członkini zespołu roboczego.

strony miasta, ale także mieszkańców) oraz wyjaśnił dalsze plany prac. Bloki tematyczne mają obejmować takie kwestie jak: plan zagospodarowania, możliwość komunalizacji terenu, możliwość stworzenia programu rewitalizacji, kwestie kierunków rozwoju, w tym społecznego i kulturalnego. Prace zespołu powinny zacząć się jak najszybciej, aby konsultacje społeczne można było przeprowadzić wiosną lub najpóźniej latem. Mieszkańcy czekają dziś na informację ze strony władz dzielnicy co do terminu najbliższego spotkania. Pisma oraz więcej szczegółów nt. spotkań znaleźć można na stronie: http://przyjazn.org Magda Leszko

CO DALEJ? Na otwartym spotkaniu z mieszkańcami 28 stycznia burmistrz przedstawił osoby należące do zespołu roboczego (ze

RE:UTOPIE |

ALTERNATYWNA

WIZJA PLANU MIEJSCOWEGO, CZYLI KODEKS DOBRYCH PRAKTYK Spokojnie, to tylko konkurs. Choć może szkoda, że tylko, bo projekt, o którym mowa, zdobył uznanie zarówno zespołu jurorów – specjalistów od architektury, przestrzeni miejskiej i sztuki, jak i przypadł do gustu mieszkańcom. Pod koniec 2015 roku poznaliśmy laureatów konkursu re:Utopie. Nagrodzone zostały najciekawsze projekty stworzone z myślą o potrzebach mieszkańców czterech warszawskich osiedli mieszkaniowych: Osiedla Przyjaźń, Przyczółka Grochowskiego, osiedla Mariensztat oraz Ursynowa Północnego. Dlaczego akurat te miejsca i co je łączy? Wymienione osiedla zaprojektowane zostały jako część utopijnego myślenia o mieście. W ramach re:Utopii uczestnicy konkursu skonfrontowali pierwotne założenia z wyzwaniami, z którymi mierzą się dziś warszawskie osiedla. Wy-

grały projekty, które najlepiej odpowiadają rzeczywistym potrzebom wybranych miejsc. Laureatem projektu dotyczącego Osiedla Przyjaźń został Tomasz Rospędek – architekt i sąsiad osiedla, który codziennie przemierza jego szlaki – najczęściej na rowerze. – Zgłosiłem się do konkursu, bo widzę w Osiedlu Przyjaźń ogromny potencjał. Jest wyjątkowe nie tylko na tle Warszawy. Wyróżnia się świetnym układem urbanistycznym, dużą rolę odgrywają tu przestrzenie publiczne, których na większości nowych osiedli brakuje. Chciałbym, żeby tutejsze przestrzenie wspólne były lepiej wykorzystywane. Plac przed Karuzelą – centralna przestrzeń publiczna osiedla – jest dziś martwy. Takie miejsca są niezwykle ważne w kształtowaniu tożsamości, trzeba je ożywić – wyjaśnia. Czym jest wspomniany w tytule Kodeks Dobrych Praktyk? – To dosyć szeroki koncept

i, wbrew pozorom, nie jest skodyfikowany. Podoba mi się, że mieszkańcy interesują się swoim otoczeniem, zaczynają aktywnie działać na rzecz zmiany statusu osiedla. Myśląc o Kodeksie Dobrych Praktyk, chciałem m.in. zaproponować częstsze spotkania – nie tylko integracyjne, ale też edukacyjno-eksperckie. Jako architekt mógłbym tłumaczyć „na język ludzki” oznaczenia i zawiłości planu. Mam jednak nadzieję, że uda się w niedługim czasie czasie uchwalić plan zgodny z uwagami mieszkańców i będziemy mogli wykorzystać inne pomysły na wspólne spotkania – mówi architekt. – Propozycja Tomka Rospędka po prostu do osiedla pasuje. Urzeka sama technika projektu (tradycyjny rysunek), która wydaje się dużo bardziej stosowna dla naszych drewnianych domków niż jakakolwiek komputerowa wizualizacja. Na poziomie poszczególnych rozwiązań widać, że autor po prostu osiedle zna:

5 wczytał się w analizę sytuacji, wsłuchał się w głosy mieszkańców. Dzięki temu dba nie tylko o zachowanie architektonicznego charakteru osiedla, jego przestrzeni publicznych i miejsc kultury, ale także bierze pod uwagę samych mieszkańców, ich codzienne potrzeby. No, a na koniec – ta propozycja inspiruje. Podchwyciliśmy pomysł pomalowania ekranów akustycznych wzdłuż Górczewskiej „w osiedle” i złożyłam go do Budżetu Partycypacyjnego na 2017 r. – mówi Magda Leszko, mieszkanka Osiedla Przyjaźń. Autor zwycięskiego projektu utopijnie (może kiedyś realnie) proponuje m.in. uspokojenie ruchu samochodowego na osiedlu poprzez nowy układ komunikacyjny – stworzenie systemu jednokierunkowych ulic wraz z miejscami parkingowymi, a także poprowadzenie ścieżki rowerowej wzdłuż głównej trasy samochodowej (od zbiegu z ul. Powstańców Śląskich do skrzyżowania z Górczewską). Pan Tomaszpostuluje także podkreślenie roli Karuzeli, która powinna być nie tylko dominantą przestrzenną, ale też centrum lokalnej integracji i aktywizacji. Plac przed klubem widzi jako agorę, będącą m.in. miejscem wystaw plenerowych i okresowego handlu, ale przede

wszystkim punktem spotkań i rozrywki. W „alternatywnej wizji” znajdziemy również… projekt amfiteatru! Obiekt ten miałby znaleźć się na działce będącej dziś oazą zieleni i nie mógłby oczywiście zakłócać spokoju osób przebywających w pobliskiej bibliotece. – W utopijnej wizji, podobnie jak w tej realnej, nie ma mowy o wyburzaniu domków. Trzeba je jednak zrewitalizować i zadbać o to miejsce – dodaje autor projektu. Co o alternatywnym planie sądzą studenci? – Moją uwagę zwróciła propozycja pastelowej kolorystyki – mówi Aleksy Cichoń, student Akademii Sztuk Pięknych, który wynajmuje mieszkanie w okolicy. – Pasteloza to zły nawyk w kolorystyce miejskiej. Powrót do oryginalnej palety kolorystycznej byłby miłym akcentem podkreślającym fakt, że osiedle jest chronione przez konserwatora. Na tej bazie można zaproponować kilka wersji kolorystycznych w różnych konfiguracjach modułowych – np. kobaltowa elewacja, cynobrowe ramy okienne, a niektóre elementy białe. Istotne w syberyjskich malowanych domach, na których, o ile mi wiadomo, tzw. domki długie były wzorowane, jest to, że rama okienna ma inny kolor niż elewacja. No i w tradycji domów drewnianych

Alternatywna wizja planu miejscowego Os. Przyjaźń wg Tomasza Rospędka.

tego typu zawsze używa się mocnych kolorów – komentuje z precyzją historyka sztuki. W dobie powszechnej fragmentaryzacji przestrzeni publicznych i wszechobecnego „grodzenia się” kontrowersyjny może wydać się pomysł rezygnacji z otoczenia działek jednorodzinnych siatką ogrodzeniową i zastąpienie jej półmetrowym żywopłotem. – To w końcu konkurs utopijny, choć nie ukrywam, że ta wizja jest dla mnie realna. Chciałbym, żeby tak wyglądały osiedla mieszkaniowe – dodaje z uśmiechem Tomasz Rospędek, który mieszka w sąsiedztwie Osiedla Przyjaźń niecały rok i od początku kibicuje mieszkańcom w batalii o prawa do domów. – Jestem zachwycony Osiedlem Przyjaźń. Miasto powinno chronić takie enklawy. Trzeba zadbać o to miejsce, wspierać mieszkańców w wytwarzaniu tożsamości osiedla i pozwolić im w pełni korzystać z jego uroków – puentuje zwycięzca re:Utopii. Ola Rusinek

6 |

JELONEK #1(2)/2016

LUDZIE OSIEDLA |

PEACE, LOVE

AND OSIEDLE PRZYJAŹŃ

Kara Trout jest artystką. Jej kolaże, z Osiedlem Przyjaźń w tle, cieszą się wyjątkową popularnością. „Jelonkowi” opowiedziała co nieco o sobie i o swoich pracach. Kara Trout

KIM JESTEM? Kara to zdrobnienie od imienia, ale nawet rodzice tak na mnie mówią, więc przywykłam i myślę tak o sobie. A nazwisko przejęłam po pradziadku Kilgorze Troucie – był Amerykaninem. Dziadek Ka (bo tak na niego mówiliśmy) był pisarzem science fiction, ale takim bardziej do szuflady. Kiedy byłam większa, pokazał mi oldskulowe pisemka z lat 70., w których publikował swoje opowiadania. Tylko tak mogły ujrzeć światło dzienne, bo nikt nie chciał go wydawać. Może to brzmieć drastycznie i „creepy”, ale dla mnie jest w tym jakaś niesamowita determinacja. Bardzo w nim to lubiłam.

JAK TRAFIŁAM NA OSIEDLE? Z Osiedlem Przyjaźń jestem związana od dłuższego czasu – po zamknięciu akademika Akademii Sztuk Pięknych przeniosła się tam moja przyjaciółka i zaczęłam być tam częstym gościem. W tamtym roku w okolicach grudnia pod drzwiami mojej pracowni na Pradze, po raz kolejny, znalazłam śpiącego pijanego pana. Tym razem jeszcze wysikał się pod drzwiami w gratisie. To był moment, w którym postanowiłam poszukać spokojnego miejsca do tworzenia i pomieszkiwania. Osiedle było idealne.

7 MOJE KOLAŻE Prace z osiedlem chodziły za mną od dłuższego czasu i są wyrazem mojego ambiwalentnego stosunku do tego miejsca. Z jednej strony bardzo je lubię, ma niesamowity klimat, bardzo lubię kontrast, jaki tworzy z Górczewską – wchodzisz za ekrany dźwiękoszczelne i nagle megagłośna i ruchliwa ulica zmienia się w malowniczą wieś. Umówmy się – ta niska zabudowa to naprawdę megaprzyjemne miejsce w skali człowieka. Lubię też skandynawski akcent, czyli to, że domki są tak kolorowe, a jednocześnie nie widać między nimi zgrzytu. Jest tu wiele rodzin, osób starszych, studentów i obcokrajowców. O ile na co dzień wszyscy wydają się żyć w sielskiej harmonii, nieraz słyszałam rasistowskie uwagi, zwłaszcza na temat Turków i czarnoskórych. Domki są też bardzo zaniedbane, i nie chodzi tylko o elewacje, ale też wnętrza – sama wiesz, bo mieszkasz w jednym z tych jednokondygnacyjnych. M.in. wykładziny, które pamiętają każde rozlane piwo i skiepowaną na nie fajkę. Też zawsze dziwne było dla mnie to, że infrastruktura tego miejsca jest tak niewykorzystana – z reguły pusty i nostalgiczny klub Karuzela albo część, w której kiedyś była stołówka, teraz jest magazynem albo agencją reklamową. Kurczę, tego typu miejsca są bardzo potrzebne – ale w swojej pierwotnej funkcji. Gdzie wyjść na Bemowie ze znajomymi, nie jadąc do centrum? Więc z jednej strony to świetne miejsce, unikatowe na mapie Warszawy, z potencjałem i świetną pracą zaangażowanych osób. Ale bywa tu dziwnie. Więc po stwierdzeniu, że to „świetne miejsce” stawiam mały znak zapytania. I te kolaże to taki znak zapytania. „United colors of Osiedle Przyjaźń” – lubię myśleć, że jest tu świetnie, ale czy jest AŻ TAK świetnie? Jest to forma refleksji nad tym miejscem. Zebrała Oliwia Kujawa

8 |

JELONEK #1(2)/2016

CO DALEJ? |

CIĄGLE PROJEKTUJĄ...

W OSIEDLOWYCH INICJATYWACH PRACA WRE!

Wiosna zbliża się wielkimi krokami, a w głowach kreatywnych mieszkanek i miłośniczek Osiedla Przyjaźń rodzi się coraz więcej pomysłów. Co interesującego, pożytecznego, miłego można jeszcze zrobić dla mieszkańców Jelonek? Okazuje się, że wiele rzeczy. Najbliższe wydarzenie, na którym warto być, to marcowa wymiana książek w klubie Karuzela, połączona z wieloma atrakcjami. A poza tym?

fot. https://web.facebook.com/InicjatywaOsiedlePrzyjazn/

INICJATYWA OSIEDLE PRZYJAŹŃ • Trwają konsultacje społeczne nt. przyszłości Osiedla Przyjaźń i formy zarządzania nim. 28 stycznia odbyło się w tej sprawie spotkanie z burmistrzem Bemowa Markiem Lipińskim. Ustalono zasady dalszej współpracy, m.in. powołanie zespołu, który zajmie się określeniem zakresu konsultacji i będzie reprezentował mieszkańców. • Powstał plan zagospodarowania przestrzennego. Do zgłoszonych przez działające na osiedlu organizacje i ich partnerów (w tym Otwarty Jazdów) uwag mają się odnieść władze miasta. • Planowane są działania związane z dalszą integracją mieszkańców osiedla (m.in. piknik sąsiedzki) oraz jego popularyzacją wśród mieszkańców Warszawy (m.in. spacery historyczne). • Inicjatywa chce wspierać inne lokalne organizacje, inicjatywy i projekty (w tym te zgłoszone do budżetu partycypacyjnego) oraz budować i rozwijać partnerstwo z organizacjami i społecznikami z całego Bemowa, a także innych pozostałych dzielnic Warszawy. Strona inicjatywy: http://przyjazn.org

fot. https://web.facebook.com/bibliotekiplenerowe/

BIBLIOTECZKA PLENEROWA STOWARZYSZENIE MIESZKAŃCÓW OSIEDLA PROFESORSKIEGO/NAUKOWA PRZYJAŹŃ • 29 stycznia odbyło się organizowane przez stowarzyszenie spotkanie karnawałowe w klubie Karuzela, w którym wzięło udział kilkudziesięciu mieszkańców Osiedla Przyjaźń. Nie zabrakło domowych wypieków i dobrej zabawy. • Stowarzyszenie aktywnie włączyło się w prace zespołu działającego przy bemowskim ratuszu mające na celu nakreślić działania dotyczące przyszłości osiedla. • W najbliższych miesiącach planowane są kolejne spotkania/wykłady w ramach inicjatywy Naukowa Przyjaźń. Zbierane są fundusze. Więcej informacji o działalności SMOP na stronie: http://smop.jelonki.eu O Naukowej Przyjaźni można poczytać na blogu: https://naukowaprzyjazn.wordpress.com

• W tłusty czwartek odbyła się akcja „Pączek za książkę” organizowana przez Biblioteczkę Plenerową i BCK. Każdy, kto przyniósł książki do punktu wymiany, otrzymał słodki upominek. • Już niedługo, 13 marca, w klubie Karuzela pod patronatem Biblioteczki Plenerowej na Osiedlu Przyjaźń 115 odbędzie się wymiana książek, współorganizowana m.in. przez Bemowskie Centrum Kultury, Słoneczny Klub Czytających Rodzin i „Jelonka”. Wydarzeniu towarzyszyć będą animacje dla dzieci i warsztaty nauki czytania dzieciom skierowane do rodziców, które poprowadzi znana aktorka. Odbędzie się też potkanie z autorkami książki „Szwecja czyta. Polska czyta” – Katarzyną Tubylewicz i Agatą Diduszko-Zyglewską. To jedno z wielu działań, które Biblioteczka Plenerowa wspólnie z innymi aktywnymi bemowianami i BCK podejmują na rzecz promocji czytelnictwa w naszej dzielnicy. Strona biblioteczki: http://przyjaznabiblioteczka.blogspot.com

fot. https://przyjaznspiewa.wordpress.com/

GRUPA ŚPIEWU TRADYCYJNEGO • W Święto Trzech Króli barwny korowód kolędników, członków i sympatyków grupy odwiedził mieszkańców osiedla. Śpiewacy spotkali się z niezwykle serdecznym przyjęciem. • 24 lutego, przy wsparciu Bemowskiego Centrum Kultury, grupa zorganizowała otwarte warsztaty śpiewu tradycyjnego, które poprowadziła białoruska wokalistka folkowa Nasta Niakrasava. Uczestnicy mieli okazję poznać tajemnice powstawania dźwięku, podstawy emisji wokalnej oraz nauczyć się jednej tradycyjnej pieśni białoruskiej i jednej pieśni w języku polskim. • Obecnie zespół przygotowuje Wieczór Opowieści przeplatanych pieśnią, który planuje na 20 marca, w czasie zrównania dnia z nocą. Nie zabraknie tańców i baśni z różnych stron świata. Więcej informacji na temat działalności grupy na stronie: https://przyjaznspiewa. wordpress.com

fot. Przemek Zmarzły

GRUPA ODKRYWKOWA/ARCHIWUM SPOŁECZNE OSIEDLA PRZYJAŹŃ • W zeszłym roku powstała wirtualna mapa historyczna Osiedla Przyjaźń, która cały czas jest uzupełniania o zdjęcia, wspomnienia i relacje mieszkańców. Mapę można znaleźć na stronie: http://osiedleprzyjaznmapa.pl • Stowarzyszenie Przyjaźni PS opracowało 3 projekty oscylujące wokół archiwum: z Cyfrowym Archiwum Bemowa, z Osiedlem Jazdów i Klubem Mam na Bemowie, z Bemowskim Centrum Kultury i Naukową Przyjaźnią. • W tej chwili poszukują środków – konkursów grantowych i sponsorów. • Pomysłodawczynie grupy zapewniają, że archiwum cały czas będzie tworzone. Niezależnie od wyników starań o dofinansowanie Grupa Odkrywkowa będzie kontynuowała prowadzenie wywiadów, skanowanie archiwaliów. Informacje o archiwum można znaleźć na stronie: https://przyjaznps.wordpress. com/ oraz na profilu Grupy Odkrywkowej na Facebooku.

„JELONEK” – PISMO MIESZKAŃCÓW OSIEDLA PRZYJAŹŃ

• Czy Jelenie zapadają w sen zimowy? Ekipa bemowskiego „Jelonka” na pewno nie, bo spotkała się już na początku stycznia, by planować nowe numery. Na brak pomysłów nie narzekamy, starczy ich na długo. Kolegia redakcyjne odbywają się regularnie. Informacje o terminach i relacje z naszych zebrań znajdziecie Państwo na Facebooku. • Angażujemy się w różne wydarzenia na Osiedlu Przyjaźń, takie jak Przedwiosenna Wymiana Książek w Klubie Karuzela. Zachęcamy do udziału w towarzyszącym tej imprezie, konkursie na najlepszą recenzję książki! (więcej informacji na s. 12) Profil „Jelonka” na Facebooku: https://facebook.com/jelonekprzyjazn

fot. https://web.facebook.com/KlubMamBemowo/

KLUB MAM NA BEMOWIE • Klub oferuje wiele rodzajów zajęć ogólnorozwojowych dla najmłodszych. Pisaliśmy o tym szerzej w pierwszym numerze „Jelonka”. • W okresie od lutego do czerwca (raz w miesiącu) odbywają się warsztaty z psycholog dziecięcą Agnieszką Stein oraz warsztaty na temat seksualności dzieci. W każdy wtorek i czwartek w godzinach 10.00–12.00 działa bezpłatna świetlica dla dzieci wraz z opiekunami. • Na początku kwietnia Klub Mam na Bemowie będzie obchodzić 7. urodziny. Z tej okazji przygotowuje wiele atrakcji, prezentację swojej oferty oraz cykl otwartych warsztatów dla rodziców. • W planach Klubu Mam są także: wyprzedaż garażowa, atrakcje z okazji Dnia Matki, warsztaty dla ojców oraz joga i minikarate dla dzieci. Szczegóły na stronach: www.rodzicerazem.org oraz https://www.facebook. com/KlubMamBemowo

Osiedle nie śpi, prawda? Domyślam się, że wraz z poprawą pogody wydarzeń, zwłaszcza tych plenerowych, będzie coraz więcej. Zachęcam wszystkich do uczestnictwa i do śledzenia stron poszczególnych organizacji i inicjatyw. Angażujmy się, wspierajmy i rozwijajmy. Naprawdę warto! Beata Dąbrowska

10 |

JELONEK #1(2)/2016

PASJE |

PRZYJAŹŃ Z KSIĄŻKĄ, CZYLI OPOWIEŚĆ

O CZYTAJĄCYCH JELONKACH

Podczas spaceru wśród alejek Osiedla Przyjaźń można natrafić na niezwykły widok – przed jednym z domków jednorodzinnych, na topolowym pieńku stoi pięknie odnowiony stuletni ul, z oknem zamiast przedniej ściany. To osiedlowa Biblioteczka Plenerowa – miejsce wymiany książek, które stworzyli kochający słowo pisane mieszkańcy. Obecność takiego obiektu nie powinna zdziwić nikogo, kto bliżej pozna osiedle i jego dzieje. Wszakże od początku istnienia Przyjaźni książka towarzyszyła tutejszym mieszkańcom na co dzień i od święta. Pierwsi lokatorzy drewnianych domów – radzieccy budowniczowie Pałacu Kultury – zostali sportretowani przez warszawską prasę jako miłośnicy literatury pięknej, zapewne bardziej zgodnie z oczekiwaniami władz niż z rzeczywistością. Strudzeni wznoszeniem ogromnego gmachu, wracali po pracy do swych kwater na osiedlu i podobno relaksowali się przy lekturze: Wszędzie, w każdym pokoju spotykamy – nie poszczególne książki, ale całe biblioteki. Są to prywatne podręczne biblioteczki robotników. Zaczęli je tworzyć natychmiast po przybyciu; widać, że książka w ich życiu jest nie mniej ważna od chleba – pisano w ówczesnych gazetach. Po wyprowadzce Rosjan osiedlem jeszcze bardziej zawładnęły książki – nieodłączne towarzyszki kwaterowanych tu od 1955 r. polskich intelektualistów: studentów, wykładowców i pracowników warszawskich wyższych uczelni. Literatura królowała nie tylko w mieszkaniach, ale przede wszystkim w osiedlowej bibliotece publicznej i czytelni naukowej – pierwszych takich placówkach na Bemowie, zlokalizowanych tuż przy przebiegającej przez Przyjaźń ulicy Stanisława Konarskiego. Ten wielce uczony patron głównej osiedlowej drogi pisał w XVIII w., że: Do nauczania i uczenia się te trzy środki pomocnicze są nieodzowne: po pierwsze – książki, po drugie – książki, po trzecie – książki, bez nich nic nie pomogą nasze wysiłki.

fot. http://przyjaznabiblioteczka.blogspot.com/

11 W tym duchu stałego obcowania ze słowem pisanym funkcjonowało większość mieszkańców – moja babcia zapisała się do biblioteki zaraz po jej otwarciu w 1956 r. i otrzymała kartę biblioteczną numer 63. Tata tak często odwiedzał czytelnię, że udało mu się zaprzyjaźnić z pracującymi tam paniami i po cichu wypożyczać do domu na weekend oficjalnie „niewypożyczalne” książki. Jak w 1960 r. donosił tygodnik „Stolica”, na 2000 mieszkańców osiedla aż 1597 było zapisanych do miejscowej biblioteki. 56 lat później Biblioteka Publiczna Dzielnicy Bemowo ma 5 wypożyczalni oraz 2 czytelnie. Niestety, dla dzielnicy liczącej ponad 100 tysięcy mieszkańców jest to zdecydowanie za mało. Jak szacuje warszawski urząd statystyczny, Bemowo jest na ostatnim miejscu wśród 18 dzielnic Warszawy pod względem dostępu do placówek bibliotecznych – na jedną przypada u nas aż 16 865 mieszkańców! Być może niedobór wypożyczalni książek był jedną z inspiracji dla pewnej mieszkanki Bemowa, która w pierwszej edycji budżetu partycypacyjnego złożyła w kilku dzielnicach Warszawy projekty budowy bibliotek plenerowych – miejsc wymiany książek w pniach drzew. Pomysł zyskał poparcie warszawiaków i w ten sposób ekologiczne biblioteki zostały postawione na Ursynowie,

fot. Kamila Szuba

Wilanowie oraz Woli. W kwietniu tego roku mają także stanąć w bemowskich parkach – Górczewska oraz Fort Bema – i wspólnie z Biblioteczką Plenerową na Osiedlu Przyjaźń wzbogacą skromną sieć wypożyczalni i czytelni na Bemowie. Mimo niedoboru bibliotek bemowianie lubią otaczać się książkami i nie ustają w staraniach, aby lokalne mole książkowe mogły czuć się usatysfakcjonowane. Głównym promotorem inicjatyw czytelniczych w dzielnicy jest Bemowskie Centrum Kultury, które od ponad roku aktywnie wspiera mieszkańców w realizacji ich pomysłów na działania społeczne i kulturalne. To właśnie przy współpracy z BCK opiekunki osiedlowej Biblioteczki Plenerowej oraz inni bemowscy aktywiści organizują w klubie Karuzela wymiany książek, podczas których poza wymianą literatury przewidziane są dodatkowe atrakcje, jak animacje dla dzieci wokół książki czy też spotkania z pisarzami. Najbliższa taka impreza – Przedwiosenna wymiana książek – odbędzie się 13 marca br. o g. 13:30. Nie tylko Osiedle Przyjaźń gości inicjatywy zachęcające do czytania. Od kilku lat w różnych miejscach dzielnicy odbywają się spotkania Bemowskiego Klubu Książki, a w Szkole Podstawowej nr 357 przy ul. Zachodzącego Słońca oraz Przedszkolu nr 216

przy ul. Andriollego prężnie działa Słoneczny Klub Czytających Rodzin. Biblioteka publiczna i BCK udostępniają w swoich obiektach regały wymiany publikacji oraz organizują spotkania autorskie. Wydarzeń wokół książek jest coraz więcej, interesuje się nimi coraz więcej mieszkańców i to nie tylko naszej dzielnicy. Czy to oznacza, że coraz więcej czytamy? Gdy w słoneczny dzień przechadzam się uliczkami Osiedla Przyjaźń, mam wrażenie, że książka jest tam równie wszechobecna jak drewniane domy. Przed akademikami i na trawie boiska porozkładani na kocach studenci uczą się do egzaminów. Na ławkach przed Karuzelą siedzą mamy i tatusiowie zatopieni w lekturze, z książką w jednej ręce, a uchwytem od wózka w drugiej. Na ganku biblioteki publicznej i czytelni mijają się co chwila młodsi i starsi czytelnicy obładowani literaturą. Słońce odbija się od okna Biblioteczki Plenerowej – podchodzę i jak zwykle układam książki, które poprzestawiała zaglądająca tam przed chwilą grupa dzieci. Wyjmuję z torby kilka numerów pisma „Jelonek” i wykładam na sosnowe półki. Aleksandra Krugły www.bemowiacy.waw.pl

12 |

JELONEK #1(2)/2016

PASJE |

MONETY - PASJA I INWESTYCJA Kolekcjonowaniem monet zainteresowałem się w chwili zmian systemowych w Polsce, by zachować dla następnych pokoleń monety PRL-u, ale życie i znajomi spowodowali, że w moje ręce trafiły monety z kilku krajów, i tak to się zaczęło. Swoje zbiory w dużej mierze zawdzięczam znajomym i przyjaciołom, oczywiście zdobywam je także innymi sposobami, np. na aukcjach w Internecie. W tej zabawie najfajniejsze jest porównywanie każdej ze zdobytych monet z tymi, które już są w zbiorach. Dzisiejsze monety kolekcjonerskie to małe dzieła sztuki, zrobione ze złota, częściej ze srebra, również z innych metali. Tak piękne wykonane i z taką precyzją, że potrafią urzec swym wyglądem osoby na co dzień obojętne. Na monetach są zawarte informacje pozwalające nam zarówno poszerzyć swój zakres wiedzy, jak i dostarczyć wrażeń estetycznych.

Przyczyną bicia jakiejś monety dla kolekcjonerów są przypadające rocznice jakichś zdarzeń lub konkretne wydarzenia. Tematyka, jaka jest poruszana na monetach, jest bardzo szeroka. Najczęściej pojawiającymi się motywami na numizmatach są zwierzęta. Jest to bardzo popularny temat na całym świecie, a niewiele rzadziej na monetach uwiecznieni są znani ludzie. Każdy może dla siebie znaleźć odpowiedni temat, ponieważ dzisiaj jedynym ograniczeniem jest nasza wyobraźnia. Kolekcjonowanie monet to również inwestycja. Monety bite w limitowanych edycjach, z certyfikatem potwierdzającym autentyczność, jaki i monety bulionowe (inwestycyjne) czy sztabki złota, to pewna lokata na przyszłość. Do inwestycji zaliczyć można również monety obiegowe o niskim nakładzie, artystycznym projekcie i wysokiej jakości bicia. Narodowy Bank Polski obecnie emituje mo-

nety kolekcjonerskie o tematach takich jak: Polscy Malarze XIX/XX wieku, Polskie Kluby Piłkarskie, Historia monety polskiej, Skarby Stanisława Augusta czy Odkryj Polskę. Bite są także monety w tematach indywidualnych, np. 200. rocznica utworzenia Uniwersytetu Warszawskiego czy Wrocław – Europejska Stolica Kultury 2016 i inne. Od kilku lat NBP rozpoczął emisję również banknotów kolekcjonerskich, pierwszym z tej serii był banknot 50-złotowy z wizerunkiem Jana Pawła II. W tym roku będzie także drukowany już ósmy banknot o nominale 20 zł z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski. Johann Wolfgang von Goethe powiedział: „Kolekcjonerzy to ludzie szczęśliwi”. I miał rację. Kolekcjonowanie to pasja, zabawa i fascynujące hobby. Jacek Gdaniec

10 złotych polskich wydrukowane przez Wytwórnię Papierów Wartościowych z okazji 90. rocznicy uzyskania niepodległości przez Polskę.

Weź udział w konkursie

na recenzję wybranej książki i wygraj nagrody! 13 marca o godz. 13:30 zapraszamy wszystkich fanów literatury na wyjątkowe wydarzenie - Przedwiosenną Wymianę Książek w Klubie Karuzela. W programie - przede wszystkim - wymiana książek, ale również animacje dla dzieci wokół książek, warsztaty z czytania dzieciom prowadzone przez znaną aktorkę, dyskusja na temat książki „Szwecja czyta. Polska czyta” i wiele innych. Wymiana organizowana jest przez Biblioteczkę Plenerową na Osiedlu Przyjaźń, Słoneczny Klub Czytających Rodzin wspólnie z Bemowskim Centrum Kultury, pod patronatem medial-

nym „Jelonka”. W związku z tym zapraszamy do udziału w konkursie na najlepszą recenzję wybranej książki! Oto zasady: • recenzję należy wysłać do 15 marca br. na adres: jelonek.osiedleprzyjazn@gmail.com w formacie .doc lub .docx • oprócz tytułu powinna liczyć max. 3 000 znaków (ze spacjami) • wraz z tekstem prosimy o imię i nazwisko autora oraz kontakt (mail lub telefon). Jury składające się z przedstawicieli Bemowskiego Centrum Kultury, „Jelonka” oraz Bi-

blioteczki Plenerowej Osiedle Przyjaźń 115 wybierze najlepszą, najciekawszą recenzję, która zostanie nagrodzona: • publikacją recenzji w kolejnym numerze „Jelonka”, • książką Magdaleny Grzebałkowskiej „1945. Wojna i pokój”, • unikalną torbą z logo „Jelonka” na ulubione książki, • torbą Biblioteczki Plenerowej oraz biblioteczkową zakładką do książek. Zapraszamy do udziału!

13 POLECAMY |

MY–ONI.

WSPÓŁCZNESNE LINIE PODZIAŁÓW Konferencja „My–Oni. Współczesne linie podziałów” odbędzie się w dniach 14–15 kwietnia 2016 roku. To już VII Edycja Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej w ramach Dni Socjologii. Z roku na rok wydarzenie cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Organizatorami są Koło Naukowe Socjologii 2% oraz Instytut Filozofii i Socjologii Akademii Pedagogiki Specjalnej.

XXI wieku tworzą ludzie o różnych poglądach. Zastanowimy się zatem, czy współczesne grupy doprowadzą do pojednania, czy może do konfliktu w społeczeństwie? Polub nas na Facebooku i śledź na bieżąco! FACEBOOK.COM/DNISOCJOLOGII FACEBOOK.COM/KN.2PROCENT Koło Naukowe Socjologii 2% Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie

Podczas spotkania spróbujemy odpowiedzieć na pytanie, co jest przyczyną tworzenia się różnych grup w społeczeństwie oraz w jaki sposób budowana jest tożsamość. Społeczeństwo

Profesor Czesław Zamorski radzi, jak leczyć nasze rośliny

| CHOROBA NUMERU |

ZIARNOSKÓRNIK PURPUROWY (CHONDROSTEREUM PURPUREUM – POLYPORALES) SREBRZYSTOŚĆ LIŚCI reśnia, wiśnia, śliwa, brzoza, jarzębina, głóg, buk, złotokap (Alnus, Populus, Prunus, Betula, Sorbus, Crategus, Fagus, Laburnum).

Objawy srwebrzystości I.pęd zdrowy, II. pędy chore migdałka

Patogen powoduje zgniliznę drewna drzew liściastych oraz srebrzystość liści jabłoni, migdałka, wiśni, czereśni i śliwy (Malus i Prunus). Poraża około 190 gatunków roślin drzewiastych, takich jak: olsza, topola, migdałek, cze-

Objawy niespecyficzne to zahamowanie wzrostu, drobnienie liści, obumieranie poszczególnych gałązek, gałęzi, konarów i całych drzew. Objawy na drzewach (bez srebrzystości) to więdnięcie, żółknięcie i brunatnienie liści przy nerwach, białą zgniliznę drewna poprzedza czerwonobrunatnym jego przebarwieniem, rozkładane drewno jaśnieje, staje się suche, jasnożółte, do prawie białego. Objawy na drzewach z rodzaju Malus i Prunus to srebrzystość liści (powietrze dostaje się w przestrzenie między komórki miękiszu i skórki, następuje akumulacja skrobi, obumieranie chloroplastów, zmniejszenie transpiracji w wyniku zamknięcia szparek) oraz okluzja naczyń przez gumy – u Prunus). Anatomiczne i fizjologiczne zaburzenia są następstwem od-

działywania toksyn – enzymów wytwarzanych przez grzyb. Dalsze zmiany w drewnie jw. prowadzą do białej zgnilizny. Zakażenie. Infekcji dokonują bazydiospory w miejscach świeżych zranień drewna, infekcje mogą zachodzić w ciągu całego sezonu. Owocniki szerokości 1–3 cm tworzą się na jesieni i zimą (jeśli pozwalają na to temperatury), są rozpostarte, rozpostarto-odgięte, bokiem przyrośnięte do pnia, jednoroczne, powstają w dachówkowatych grupach, zabarwienie białawe, fioletowe, purpurowe, hymenofor gładki, skórzasty. Ochrona – unikanie zranień, zabezpieczanie świeżych ran bezpośrednio po ich powstaniu fungicydami. Czesław Zamorski

14 |

JELONEK #1(2)/2016

15 KUCHNIA |

TAJEMNICZY FARSZ

Z DOMKU 143 Farsz do makaronów i naleśników (duże muszle, duże rurki, naleśniki)

Składniki: • resztki mięs pieczonych, duszonych, gotowanych • jeśli mięso jest suche, można dodać kawałek słoninki • dwie cebule surowe • kawałek pieczeni wołowej z octu

Składniki zmielić, przesmażyć, doprawić solą i pieprzem. Makaron lekko obgotować, ostudzić, nadziać farszem. Obtoczyć lub posypać brzegi ziołami: natką pietruszki, tymiankiem itp. Tajemnicą wyjątkowego smaku jest przygotowanie kawałka wołowego mięsa w occie: • Plaster mięsa wołowego umyć, włożyć do miseczki, polać octem, przykryć, wstawić do lodówki na 2 dni, co parę godzin obracać plaster w occie. • Wyjąć z octu, opłukać, osuszyć, lekko obsmażyć, dodać liść laurowy, ziele angielskie, pieprz, sól, podlać wodą i udusić do miękkości. • Dodać do farszu w proporcji 1 do 5. SMACZNEGO!

ROZRYWKA |

ROZWIĄZANIA Z KRZYŻÓWKI NR 1 POZIOMO

PIONOWO

2. Jak nazywa się jeden z trzech nowych, murowanych akademików? ROGAŚ 4. W jaką grę od lat można pograć w hallu klubu Karuzela? BILARD 5. Jak nazywa się inne osiedle drewnianych domków w Warszawie, zlokalizowane w Śródmieściu? JAZDÓW 7. W sierpniu 2015 r. osiedle zostało objęte ochroną stołecznego konserwatora zabytków i wpisane do … ewidencji zabytków. GMINNEJ 12. Co mieści się pod adresem ul. Konarskiego 6? BIBLIOTEKA 13. Najpopularniejszy na Jelonkach klub piłki nożnej. LEGIA 14. Jak nazywał się pierwszy hipermarket na Jelonkach? HIT 15. Nazwisko współczesnej polskiej pisarki, która mieszkała na osiedlu, o czym wspomina w swojej książce, za którą w 2013 r. otrzymała nagrodę Nike. BATOR 16. Najwyższy budynek na Osiedlu Przyjaźń to… KOTŁOWNIA

1. Gatunek drzewa najczęściej spotykany na osiedlu. TOPOLA 3. Który z budynków na Osiedlu Przyjaźń został wyburzony, kiedy rozbierano I kwartał? PRZEDSZKOLE 5. Jak nazywały się studenckie juwenalia organizowane kiedyś na osiedlu? JELONKALIA 6. Nazwa kina, które kiedyś funkcjonowało na Osiedlu Przyjaźń. DAR 8. Jaka ulica mieściła tzw. metę, gdzie w czasach PRL-u mieszkańcy Osiedla Przyjaźń zwykli zaopatrywać się w nie do końca legalny alkohol? OŚWIATOWA 9. Potoczna nazwa studenta mieszkającego nielegalnie w akademiku, np. u kolegi. WALET 10. Prezydent jakiego państwa jako student mieszkał na osiedlu? MALI 11. Nazwisko poetki, która napisała wiersz o Jelonkach. WAWIŁOW 17. Skrót nazwy uczelni, która jest obecnie zarządcą osiedla. APS

Prenumeruj „Jelonka” Jeśli jesteście Państwo zainteresowani bezpłatną prenumeratą pisma mieszkańców Osiedla Przyjaźń – „Jelonka”, prosimy o informację mailem (jelonek.osiedleprzyjazn@gmail.com) lub zostawienie wiadomości w wyznaczonym miejscu przy portierni w klubie Karuzela. W informacji

prosimy podać numer domku i mieszkania, do którego życzą sobie Państwo, by dostarczono „Jelonka”.

16 |

JELONEK #1(2)/2016

ROZRYWKA |

ALFABET OSIEDLA PRZYJAŹŃ

Archiwum Społeczne Osiedla Przyjaźń

Czyli archiwum pisane indywidualnymi historiami mieszkańców - osiedleprzyjaznmapa.pl

Asystent

Zawartość ludzka często doświadczana na terenie domków wielorodzinnych.

Biblioteczka Plenerowa

Obok domku 115! http://przyjaznabiblioteczka.blogspot.com/

Bemowskie Centrum Kultury

Wydawca „Jelonka” i przyjaciel Osiedla Przyjaźń.

Akademiki

Niektórzy uważają, że od lat uczelnie wyższe prowadzą w nich tajne badania na temat wpływu alkoholu i innych używek na zachowania ludzi w warunkach braku snu i wysokiego stresu.

C CRM

Czyli Centralna Rada Mieszkańców, która kiedyś funkcjonowała na osiedlu.

Dróżba

Posiołok. Czyli Osiedle Przyjaźń w swej nazwie oryginalnej.

DOMEK

Na osiedlu są domki. Nie domy. Domki.

Dworek

Nowa nazwa dla domku wielorodzinnego, zaproponowana przez jednego z mieszkańców

EMMA i EDEN

Czyli 2 z 44 imion osiedlowego sklepu spożywczego.

Ekrany

Od strony ul. Górczewskiej. Skutecznie ukrywają Osiedle, ale projekt BP2017 1050 chce to zmienić.

Festiwal Otwarte Mieszkania

Osiedle brało udział w ubiegłorocznej edycji festiwalu, w tegorocznej również będzie można zwiedzać mieszkania na osiedlu.

To początek naszego osiedlowego alfabetu. W następnych numerach pojawią się kolejne litery. Zapraszamy Państwa do wspólnej zabawy i przysyłania własnych propozycji.