AccountantWeek Magazine

AccountantWeek Q2.2 2015. Onafhankelijk vakblad voor accountants. De opvolger van AccountancyNieuws.

Word lid van AccountantWeek.nl Vertrouwd, verfrissend en brutaal

Meld u aan en win een luxe weekend naar Dubai

AccountantWeek.nl is de opvolger van AccountancyNieuws en biedt online dagelijks het laatste nieuws over zaken als de controlepraktijk, accountancy 3.0, ICT, fiscaliteit en tuchtrecht. Meld u aan via AccountantWeek.nl, ontvang 4 keer per jaar AccountantWeek Magazine en maak kans op een luxe reis voor 2 personen naar Dubai.

’Waar blijven de echte leiders in de accountancy?’

Accountantskantoren hebben enthousiast gereageerd op het rapport ‘In het publiek belang’ van de werkgroep Toekomst Accountantsberoep. Volgens hen zullen de maatregelen kunnen bijdragen aan het herstel van vertrouwen in de sector. Is dat optimisme? Marcel Pheijffer, hoogleraar Forensische Accountancy en befaamd ‘acountancywatcher’, heeft zijn twijfels. Pagina 16

’Wat is de waarde van een RA-titel voor de accountant in business?’

Jim Emanuels, hoogleraar Bestuurlijke Informatievoorziening aan de Rijksuniversiteit Groningen, adviseur, investeerder en toezichthouder is RA af. “Je wordt gedwongen om de regels ‘naar de letter’ te overtreden, terwijl je ze in essentie na wilt leven.” Pagina 11

De cloud, echt makkelijker gedaan dan gezegd Leveranciers van ICT, en zeker ook van cloud- oplossingen, hebben er alle belang bij om alles rond die cloud zo ingewikkeld mogelijk voor te stellen.

Complexer dan het in werkelijkheid is. Pagina 40

Cor Overduin strijdt tegen de spaartaks Minister Dijsselbloem (Financiën) belooft op Prinsjesdag plannen te presenteren om de vermaledijde vermogensrendementsheffing aan te passen. Dat is grotendeels de verdienste van fiscaal expert Cor Overduin, partner bij Grant Thornton. “Er is een bom onder box 3 gelegd.” Pagina 20

Spoelstra & Scherer winnaar Nationale Accountancy Awards Spoelstra & Scherer is de grote winnaar geworden van de Accountancy Awards 2015. Ook Deloitte, Witlox van den Boomen, Alfa Accountants en Bentacera vielen in de prijzen. De presentaties van alle winnaars op een rij.

Pagina 6

Financial Systems: 1.000 financials op zoek naar software en IT-kennis Financial Systems bracht 1.000 financials en tientallen aanbieders van IT-producten en diensten op één dag bij elkaar door middel van een vakbeurs in combinatie met een uitgebreid programma van productpresentaties en expertsessies. Een verslag van deze dag. Pagina 52

Summer Course voor Accountants start in september Begin september verzorgt Alex van Groningen BV de Summer Course voor Accountants. Dit zomerprogramma is speciaal voor accountants die geïnteresseerd zijn in nieuwe technologische ontwikkelingen, verdienmodellen en vakinhoudelijke actualiteiten die van belang zijn voor het accountantsberoep.

Drie docenten lichten het onderwerp van hun presentatie toe. Pagina 36

Denk jij ook weleens na over je eigen verdienmodel?

Staan marges onder druk, ben je nog bij de tijd?

Administratieve dienstverlening blijft bestaan, maar ondernemers willen ook online samenwerken.

Hoe ga je met die vraag om? Twinfield helpt je hier graag bij.

Benieuwd naar ons verhaal en ons aanbod? twinfield.nl/aw

Als grondlegger van online boekhouden in Nederland zetten we je administraties in de cloud en helpen we je bij het online samenwerken met je klant. En met onze speciale accountancyregeling voer je tot 10 administraties voor â‚Ź 54,50 per maand.

colofon

inhoud

AccountantWeek Magazine is een uitga-

eenkomsten door heel Nederland

nationale accountancy awards

ve van Alex van Groningen BV. Accoun-

- met PE Uren. Bovendien profileren leden

6

tantWeek.nl biedt dagelijks het laatste

zich in de AccountantWeek Who’s Who,

vaknieuws en zet wekelijks een nieuwe

gelezen door 30.000 financieel managers.

Word lid via AccountantWeek.nl

10 De expertise-paradox 11 Jim Emanuels: ‘Wat is de waarde van een

verfrissende en brutale kijk op de radicale veranderingen waarmee accountants de

Nationale Accountancy Awards 2015

accountancybranche

innovatieve accountant in de spotlights.

Daarnaast biedt AccountantWeek een

Spoelstra & Scherer grote winnaar

Drukker: Bal Media

RA-titel voor de accountant in business?’

13 Lessen uit LuxLeaks

komende jaren worden geconfronteerd.

Vormgeving: Cor Lesterhuis Actie! Meld u aan voor AccountantWeek

15 Verbazing: accountants contra bankiers 16 Marcel Pheijffer: ‘Waar blijven de echte

en maak kans op een weekend voor twee

© Alex van Groningen B.V.

personen naar Dubai. Met Emirates busi-

Zonder schriftelijke toestemming van de

nessclass en super de luxe hotel. Aanmel-

uitgever is het niet toegestaan om integraal

fiscaal

den via AccountantWeek.nl

artikelen over te nemen, te (doen) publiceren

18 AccountantWeek tot week

of anderszins openbaar te maken of te ver-

20 Fiscalist Cor Overduin zaagt aan de poten

Redactie: Burgemeester Haspelslaan 63

veelvoudigen in welke vorm dan ook. Nota

1181 NB Amstelveen

bene: geen toestemming is nodig om de titel

Website: accountantweek.nl

en inleiding van artikelen over te nemen op

Hoofdredacteur: Jan Bletz

(eigen) websites, mits met bron­vermelding.

leiders in de accountancy?’

van de spaartaks 22 Accountants moeten cliënten adviseren over de toekomst

finance

E-mail: jbletz@accountantweek.nl Wet Bescherming Persoonsgegevens

24 Project control: bron van verwarring voor

Aan deze editie werkten mee:

De abonneegegevens zijn opgenomen in

Pim van Batenburg, Anton Dieleman,

een database van Alex van Groningen B.V.

Functioneel Wit, Robert Johan, Frank Jon-

Deze is aangemeld bij het College Bescher-

ker, Juridisch Persbureau Zwolle, Jeppe

ming Persoonsgegevens. Wij gebruiken deze

Kleyngeld, Arne Lasance, Marcus Lasance,

gegevens om u op de hoogte te houden van

vaktechniek

Eric Kemperman, Charles Rabe, Suzanne

aanbiedingen. Indien u hier bezwaar tegen

28 Discussie: is accountancy gebaseerd op

Reijn, Rick de Ruiter, Annette Silljé en

heeft, maakt u dit kenbaar door bericht te

Olivier Walravens.

zenden naar info@alexvangroningen.nl.

31 Transfer Pricing: voorkom dat de fiscus

Foto’s Accountancy Awards: Ruud Pos

Aanlevering van artikelen

32 Onzekerheid over de continuïteit

de accountant 26 Synergie door samenwerking moderne accountant en Wolters Kluwer

pseudo-informatie? het onderste uit de kan haalt

Inzending van een artikel naar de redactie

34 Onzekerheid over de continuïteit: een reactie

Uitgever: Alex van Groningen B.V.

ter publicatie houdt tevens in dat de

36 Summer Course: speciaal voor

Burgemeester Haspelslaan 63,

auteur akkoord gaat met de volgende

1181 NB Amstelveen

voorwaarden voor plaatsing: • de auteur heeft het volledige

Marketing: Paul van Beckum (pvanbeckum@alexvangroningen.nl) Tel: 020 5788919

auteursrecht op het werk; • het artikel is niet eerder, in welke taal dan ook, gepubliceerd; • met publicatie wordt geen

Sales & Traffic: Tim Bosman (tbosman@ alexvangroningen.nl) Tel: 020 5788909.

geheimhoudingsplicht geschonden; • de auteur verleent de uitgever het

Bent u leverancier en wilt u een

gebruiksrecht op het artikel om dit in

advertentie, advertorial of gastbijdrage

al haar media te (her)publiceren in

plaatsen in AccountantWeek Magazine?

print, online of in welke vorm dan ook;

Neem dan contact op met Tim Bosman.

• de auteur zal niet zonder schriftelijk

ambitieuze accountants

ict 39 Even voorstellen: de Digicommissaris 40 De cloud, echt makkelijker gedaan dan gezegd 42 John Sloof (Kamer van Koophandel): ‘SBR: een kans voor financieel intermediairs’ 44 Jacques Urlus (NBA): ‘SBR is een paradigmashift’ 46 Hoe kan software kwaliteit een impuls geven?

48 Integreer IT-audit in de controleaanpak!

toestemming van de uitgever het Lidmaatschappen: AccountantWeek is

artikel elders publiceren;

tuchtrecht

hét platform voor ambitieuze en inno-

• de uitgever behoudt zich te allen tijde

51 Van een ‘s’ te veel tot onverwacht einde

vatieve Accountants. Als lid ontvangt u

bij aangeleverde artikelen het recht

4 x per jaar AccountantWeek in de bus,

voor deze te kunnen inkorten, koppen

financial systems

wekelijks de nieuwsbrief, heeft u toegang

en de vorm te kunnen wijzigen en

52 Financial Systems Beurs: 1.000 financials

tot exclusieve content online en wordt u

artikelen in een voor de betreffende

uitgenodigd voor exclusieve masterclas-

publicatie door de uitgever geschikt

ses, netwerkborrels en inspirerende bij-

geachte context te kunnen plaatsen.

op zoek naar software en IT-kennis 57 Kasstaat: dé link tussen kassa en administratie

AccountantWeek.nl

3

Word lid van AccountantWeek.nl Vertrouwd, verfrissend en brutaal

“Dagelijks het laatste vaknieuws en fiscaal nieuws. Met elke week een nieuwe innovatieve accountant in de spotlights.”

Meld u aan en win een luxe weekend naar Dubai

OUNTANT 20 CC

L

CO

0

.N

T OP A

15

50

AC

U N TA N C Y 5

Win een luxe trip Dubai. Word lid van AccountantWeek.nl AccountantWeek biedt u dagelijks het laatste vaknieuws en zet elke week een nieuwe innovatieve accountant in de spotlights. Daarnaast krijgt u een verfrissende en brutale kijk op de radicale veranderingen waarmee accountants de komende jaren worden geconfronteerd.

Word daarom vandaag lid van AccountantWeek, blijf op de hoogte en neem een voorsprong. Win een weekend voor twee personen naar Dubai.

Met Emirates businessclass en super de luxe hotel. Meld u nu aan.

PS Wilt u betrokken zijn bij AccountantWeek als blogger, schrijver of spreker op een event? Mail Jan Bletz via jbletz@accountantweek.nl.

Word lid van AccountantWeek.nl en profiteer: ✔ Dagelijks het laatste vaknieuws en fiscaal nieuws ✔ Wekelijks een nieuwe innovatieve accountant in de spotlights ✔ Uitnodigingen voor de Accountancy50 en de Nationale Accountancy Awards ✔ Gratis toegang tot de Financial Systems Beurs, de expo met de beste softwareleveranciers ✔ Uitnodigingen voor bijeenkomsten (met PE) ✔ Opname in AccountantWeek’s Who’s Who, bekeken door 30.000 financieel managers ✔ Speciale printedities over o.a. Accountant & ICT

redactioneel

Tip. Meld u aan op AccountantWeek.nl

en maak kans op een weekend voor

twee personen naar Dubai!

Dames en heren, appels en peren

D

it nummer van AccountantWeek staat grotendeels in het teken van de eerste Nationale Accountancy Awards. Tientallen accountantskantoren zijn genomineerd voor deze Awards. Een overzicht van de winnaars staat voorin dit magazine. Lees vooral ook de ‘elevator pitches’ van de winnaars: presentaties van één minuut op basis waarvan de jury de Awards heeft uitgereikt. kantoren ze uitleggen waarom juist zij een prijs zouden moeten winnen.

Daar komt bij dat de juryleden zelf ook hun eigen criteria kunnen hanteren. Waar het ene jurylid vooral let op hoe goed een accountant erin slaagt om waarde te te voegen door analyse- en adviesdiensten op basis van (big) data, is het andere jurylid eerder geneigd om punten toe te kennen als een kantoor uitblinkt in klantvriendelijkheid en empathisch vermogen. Met andere woorden: terwijl het ene jurylid het ‘mannelijke’, het rationele prefereert, heeft het andere jurylid een duidelijke voorkeur voor het ‘vrouwelijke’, het invoelende.

Uit de pitches komt een aantal zaken naar voren.

In de eerste plaats dat de kantoren zwaar hebben ingezet op innovatie door middels automatisering (logisch, want juist naar dit soort kantoren was de organisatie op zoek). De belangrijkste verdienste van deze kantoren is dat ze slim weten om te gaan met de mogelijkheden die de techniek biedt. IT is voor hen meer dan slechts een ‘facilitator’ of een ‘enabler’ die het mogelijk maakt om bestaande bedrijfsprocessen te optimaliseren. Deze innovatieve kantoren zetten de mogelijkheden die de digitalisering biedt in om te innoveren en nieuwe producten en diensten te ontwikkelen. Toepassingen waarmee klanten in ‘real time’ in de cloud hun kasadministratie online kunnen voeren, bijvoorbeeld, of rapportages kunnen raadplegen - en zo inzicht in hun bedrijfsvoering verkrijgen en toekomstgericht kunnen sturen. Of ze zetten zwaar in op advies op basis van de informatie die uit de geautomatiseerde administratieve systemen van hun klanten komen en uit andere databronnen.

Een tweede observatie is dat de genomineerde kantoren ondanks deze overeenkomst ook erg verschillen: er zitten grote en kleine kantoren tussen, generalisten en specialisten, oudgedienden en jonkies. Appels en peren, kortom. Dit maakte vergelijken erg moeilijk voor de jury.

Verschillende kantoren en verschillende juryleden, met masculiene of juist feminiene opvattingen. Appels en peren, dames en heren, zou je kunnen zeggen. Desondanks zijn de juryleden er goed uitgekomen. Overtuig uzelf of ze een terechte keuze hebben gemaakt.

Jan Bletz, jbletz@accountantweek.nl Hoofdredacteur AccountantWeek Foto: Mirjam Verdonk

AccountantWeek.nl

5

Spoelstra & Scherer grote winnaar Nationale Accountancy Awards 2015 Spoelstra & Scherer is de grote winnaar geworden van de Accountancy Awards 2015. Het kantoor won zowel de prijs voor het meest innovatieve accountantskantoor van de regio West Nederland als de overall, nationale Award.

De winnaars van Accountancy Awards 2015 zijn uitgekozen uit tientallen kandidaten die op de beurs Financial Systems moest pitchen. Op basis van de pitches, eerder gehouden interviews en Graydon rapporten heeft de jury vijf winnaars uitgekozen. De pitches van de winnaars op een rij, met het oordeel van de jury.

SPOELSTRA & SCHERER (WINNAAR REGIO WEST EN OVERALL WINNAAR): ‘VRAAG ONS NIET NAAR UURTARIEVEN’ Accountantskantoor Spoelstra & Scherer verkoopt geen tijd, maar kennis tegen vaste tarieven. “Vraag ons niet naar onze uurtarieven”, zegt Marcel Spoelstra van het kantoor.

Spoelstra & Scherer heeft de transitieslag gemaakt van klassieke accountancydiensten naar een proactief advieskantoor, dat adviseert op basis van een model waarmee acht aspecten van de bedrijfsvering kunnen worden belicht. Er wordt niet meer op uurbasis gefactureerd, maar op basis van ‘Value Based Pricing’ met een prijsopgave en facturatie vooraf. Value Based Pricing is een bewezen succesmodel uit Australië; ruim 4500 kantoren in Australië en Nieuw Zeeland gebruiken dit al. De diensten van Spoelstra en Scherer worden verkocht als producten, en daar worden vooraf prijzen aan gehangen. Die variëren per cliënt, afhankelijk van de complexiteit en de benodigde kennis. Klanten kunnen onbeperkt bellen, zonder dat ze daar een factuur voor ontvangen.

Het oordeel van de jury: “Spoelstra & Scherer won de prijzen vooral vanwege het ‘Value Based Pricing’-model dat het kantoor hanteert. Ook vond de jury het lovenswaardig dat kantoor zijn inspiratie heeft opge-

6

AccountantWeek.nl

Het oordeel van de jury: ”Ook grotere kantoren kunnen innovatief zijn, bewijst Deloitte. De online portal van het kantoor bestaat al enige tijd, maar heeft een hip, 21-eeuws karakter.”

WITLOX VAN DEN BOOMEN (WINNAAR REGIO ZUID): ‘TECHNIEK IN DIENST VAN DE KLANT’ Gerard den Teuling is sinds drie jaar als accountant werkzaam bij accountants- en adviesorganisa-

OUNTANT 20 CC

50

L

CO

0

.N

AC

15

DELOITTE (WINNAAR REGIO MIDDEN): ‘VAN KOSTEN NAAR INVESTERINGEN’ Deloitte heeft een platform ontwikkeld voor ondernemers waarmee ze inzicht kunnen krijgen in hun cijfers. Op basis hiervan kan Deloitte advies geven hoe ondernemers kunnen groeien. Hierbij maakt Deloitte gebruik van een ‘business maturity model’ dat samen met de Universiteit van Utrecht. “Een positieve stok achter de deur voor de ondernemer”, aldus Marco Kasbergen van Deloitte. De adviesmodule heeft een prijs. “De ondernemer heeft er echt wat aan. Het zijn geen kosten meer die hij maakt, het zijn investeringen.”

tie Witlox van den Boomen. “Ik ben accountant met automatisering als uit de hand gelopen hobby”, zo stelt hij zichzelf voor. “Maar uiteraard staan onze klanten centraal en niet de techniek. Klanten kunnen enorm hun voordeel doen met de programma’s in de cloud, maar onze rol houdt niet op; we letten er sterk op waar we onze toegevoegde waarde kunnen bieden in de business van de klant. De volledige financiële administratie is geautomatiseerd en geoptimaliseerd voor de backoffice van Witlox van den Boomen. Daar profiteren al onze klanten van. We bieden zowel financiële als operationele data. Het doel is om onderne-

T OP A

stoken in het buitenland - in Australië om precies te zijn, een land dat vooroploopt als het gaat om innovatie in de accountancy.”

U N TA N C Y 5

mers van managementinformatie te voorzien zodat ze betere beslissingen kunnen nemen voor hun bedrijf. Alle informatie is constant in te zien voor zowel de klant als ons.

Dit heeft bij bedrijven impact op zowel financiën, als op HR, salaris en fiscaliteit. Met de software is opeens veel meer mogelijk.”

Het oordeel van de jury: ”Een kantoor dat zich duidelijk onderscheidt door slim gebruik van ICT.” ALFA ACCOUNTANTS (WINNAAR REGIO OOST): ‘WEG MET DE NATTE HANDTEKENING’ Fou-Kan Tsang, voorzitter van de Raad van Bestuur van Alfa accountants wijst erop dat het proces rondom het opmaken en afhandelen van jaarrekeningen een flinke papierstroom met zich mee brengt en omslachtig en tijdrovend is: de accountant controleert de financiële administratie en zorgen ervoor dat het aan de wettelijke voorschriften voldoet. Vervolgens worden alle documenten geprint en in een boekwerk gebundeld. Dan is het moment voor de natte handtekeningen van zowel de accountant als de klant en pas dan is het document rechtsgeldig. Dit betekent in

8

AccountantWeek.nl

de praktijk drie keer op en neer met de post en kost naast postzegels, papier en benzine ook nog eens veel tijd. Een doorlooptijd van minimaal een week is zeer gangbaar. Dat is: wanneer het nergens blijft liggen.

Een van de nadelige eigenschappen van papieren documenten is dat ze heel snel onderop een stapeltje verdwijnen.

Dat kan efficiënter, zegt Tsang. “Onlangs is Alfa accountants begonnen met een project om het digitaal, rechtsgeldig ondertekenen van jaarrekeningen mogelijk te maken.”

Daartoe werkt Alfa Accountants samen met IntraOffice van IntraData, onderdeel van Solipsis Document Management. Samen bekijken we hoe we het ondertekenproces anders kunnen inrichten, stroomlijnen en versnellen met de inzet van IntraOffice. “Straks zet de klant z’n handtekening via een link in de e-mail en vervolgens ondertekent ook de Alfa accountant digitaal via een link. Op dat moment is de jaarrekening digitaal rechtsgeldig en makkelijk te verzenden naar de stakeholders van de klant, zoals banken, de belastingdienst et cetera. De digitale handtekening versnelt het papierintensieve proces rondom het opmaken en afhandelen van jaarre-

Het oordeel van de jury: ”Een positief, klantgericht en vriendelijk kantoor.”

Foto’s: Ruud Pos. Uitgebreide interviews met alle kandidaten staan op www.accountantweek.nl De juryleden waren: Jan Bouwens (hoogleraar Accounting aan de Universiteit van Tilburg, Han Mesters (sector bankier zakelijke dienstverlening ABN AMRO), Richard Scheper (directeur Visma Software), Lucas Brentjens (directeur Yuki), Andréé Kwakernaat (directeur Twinfield), Gert Kwetters (directeur VisionPlanner), Suzanne Reijn (directeur Paradox), Vincent van Renesse van Duivenbode (directeur Basecone), Lianne Desmet (directeur Beace), Richard Schiphorst (directeur CaseWare), Bert van der Zwan (Managing Director Benelux Unit4), Jan Wietsma (initiatiefnemer Kredietpaspoort), Jan Bletz (hoofdredacteur AccountantWeek), Michiel Chevalier (directeur Nmbrs), Jeppe Kleyngeld (hoofdredacteur Financieel-Management.nl), Sasja Winters (Senior Sectormanager Zakelijke Dienstverlening ING en Melle Eijckelhoff (directeur Alex van Groningen BV en uitgever AccountantWeek).

OUNTANT 20 CC

15

50

AC

L

BENTACERA (WINNAAR REGIO NOORD): ‘WIJ MAKEN TIJD’ De klant staat centraal, zegt algemeen directeur Gooitzen Boonstra van BentAcera. “Wij zorgen voor alles. Vaste periodieke informatievoorziening, frequente contactmomenten, specialisten die op afroep beschikbaar zijn en uiteraard jaarrekeningen, aangiften en salarisverwerking.” Zo ontzorgt BentAcera ondernemers. “We maken tijd voor onze klanten. We bentaceren ze”, zo noemt Boonstra dat. Ook biedt het kantoor maatwerk. “Wij zien volop ruimte voor nieuwe diensten.

De laatste jaren lanceerde Bentacera tal van nieuwe diensten. De cm3-KANS-sessies om ondernemers vooruit te helpen, van elkaar te leren, te informeren en te inspireren

CO

0

.N

Het oordeel van de jury: ”Fou-Khan Tsang van Alfa Accountants is iemand die een oeuvreprijs verdient omdat hij voortdurend bezig is met innovatie.”

zijn daarvan een voorbeeld. Ook helpen wij klanten verder met financieringen, adviseren wij op het gebied van pensioenregelingen en bieden wij verzuimbegeleiding.” Een kwart van de omzet is inmiddels afkomstig van advies. Tot slot maakt BentAcera dankbaar gebruik van ICT. Boonstra noemt een digitaal pensioendashboard, verschillende cloud-applicaties die 24/7 bereikbaar zijn en een ondernemerskompas om verbeterpunten in een organisatie in beeld te krijgen. l

T OP A

keningen. De minimale doorlooptijd van een week kan worden teruggebracht naar een paar uur. Daarnaast maakt het de dienstverlening goedkoper en verhoogt het de service richting de klant.”

U N TA N C Y 5

accountancybranche

De expertise-paradox De meeste accountants richten zich in hun professionele ontwikkeling vooral op hun technische vaardigheden.

Niet-technische vaardigheden worden vak vegeten. Ten onrechte.

A

l een ruim aantal jaren verzorgen wij trainingen bij accountantskantoren. De trainingen die we geven hebben meestal te maken met ontwikkeling van medewerkers op commercieel gebied, zoals onderhandelingsgesprekken, het geven van presentaties of netwerken. Soms mogen de medewerkers 1 of 2 dagen per jaar bij ons aan de slag, in veel meer gevallen is het de bedoeling dat zij zich deze vaardigheden in slechts enkele uren meester maken. Als we dat afzetten tegen het aantal uren dat zij per jaar besteden aan de ontwikkeling van hun accountants-technische vaardigheden resulteert dat in een schamele 3 tot 5% van de totale tijd die aan opleiding wordt besteed.

En zie daar: de expertise-paradox in actie. In hun professionele ontwikkeling leggen de meeste accountants de focus op hun technische vaardigheden, maar het zijn de niet-technische vaardigheden (de ‘soft skills’) waarmee zij zich kunnen onderscheiden én die hen in staat stellen om de meeste toegevoegde waarde aan hun cliënten te bieden.

Ter verduidelijking, soft skills zijn zaken zoals communicatie, effectief feedback kunnen geven, luisteren, empathie en rapport bouwen, verkopen en adviseren. Waarom deze vaardigheden ‘soft skills’ worden genoemd is mij overigens onduidelijk, want om er écht goed in te worden, moet je behoorlijk hard werken.

Soft skills (ik blijf ze dan toch maar even zo noemen) zijn onderscheidende vaardigheden voor succes. Ze zijn katalysatoren voor het creëren van positieve veranderingen in relaties, in zaken en het leven in het algemeen.

10

AccountantWeek.nl

Maar misschien juist omdat ze soft skills heten worden ze niet helemaal serieus genomen in het vak dat draait om de harde cijfers.

Voor de klanten zijn het echter de enige zaken die tellen. Ga maar na, als u naar de tandarts gaat: kunt u goed beoordelen wat de technische kwaliteit van uw tandarts is? Nee, u gaat er waarschijnlijk vanuit dat hij conform de normen en standaarden werkt. Wat u wel kunt beoordelen is hoe u wordt ontvangen bij de receptie, op welke manier er met u gecommuniceerd wordt, of u zich op uw gemak voelt, op welke manier uw verwachtingen worden gestructureerd over de behandeling die wordt uitgevoerd en welke kosten dat met zich mee gaat brengen.

Geen van deze ervaringen heeft te maken met de technische bekwaamheid van de tandarts.

Met uw eigen klanten is dat niet anders. Natuurlijk, als ze onverwacht een boete van de fiscus ontvangen omdat de aangiftes niet kloppen of te laat zijn ingediend, zullen ze vermoeden dat u iets niet goed heeft gedaan.

Maar dergelijke rampen daargelaten, hebben de meeste klanten geen enkel idee wat uw mate van technische bekwaamheid is. Sterker nog, de meeste klanten zullen geen idee hebben van het werk dat u precies moet uitvoeren om bijvoorbeeld tot een jaarrekening met een goedkeurende verklaring te komen. Ze gaan er gewoon van uit dat u het allemaal goed kunt.

Is mijn boodschap nu dat u zich alleen nog maar in soft skills hoeft te ontwikkelen en niet meer in de techniek van uw vak? Uiteraard niet.

Technische vaardigheden zijn randvoorwaardelijk voor het uitoefenen van uw beroep. Maar het ontwikkelen van soft skills van uzelf en uw team

‘De beste techneuten zullen het niet winnen van de beste communicatoren’ is wel degelijk commercieel handig.

Want de akelige realiteit is dat de beste techneuten het niet zullen winnen van de beste communicatoren.

Het feit dat voor 2014/2015 het onderwerp ‘Het communiceren van signalen’ tot de verplichte Permanente Educatie behoort, is misschien wel het beste bewijs van dat het accountancyvak en de klanten (!) gebaat zijn met een veel betere vaardigheid op dit vlak. l Suzanne Reijn, Partner Practice Paradox NL, www.practiceparadox.nl. Practice Paradox is een internationale organisatie gespecialiseerd in (Online) Marketing & Sales Trainingen voor Accountants. Suzanne is ex-partner van één van de Big Four accountantskantoren en is sinds 2006 eigenaar van een aantal trainingsbureaus.

accountancybranche

Jim Emanuels: ‘Wat is de waarde van een RA-titel voor de accountant in business?’

Jim Emanuels, hoogleraar Bestuurlijke Informatievoorziening aan de Rijksuniversiteit Groningen, adviseur, investeerder en toezichthouder is RA af.

Vooral de gedragsregels waaraan de accountants in business moeten voldoen zijn voor hem een aanleiding geweest. Ze zijn vaak praktisch onuitvoerbaar en hebben ongewenste neveneffecten. “Je wordt gedwongen om de regels ‘naar de letter’ te overtreden, terwijl je ze in essentie na wilt leven.”

de op een onderzoek naar morele oordeelsvorming door accountants, kan zich altijd weer aanmelden bij Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). “Maar ik zie daar voorlopig geen reden toe.”

Emanuels voelt weinig emotie bij zijn besluit. Eind jaren tachtig, toen hij registeraccountant werd, en in de controlepraktijk werkte was de titel voor hem heel belangrijk. “Het stond voor je deskundigheid en was een ticket voor een carrière in het beroep”.

De accountant was iemand tegen wie ondernemers opkeken. De algemene trend is dat er steeds minder wordt opgekeken tegen autoriteiten: de onderwijzer, de burgemeester en de arts hebben ook te maken met kritische, weinig gezagsgetrouwe leerlingen, burgers en patiënten.

“Dat is voor accountants in business altijd al iets meer het geval geweest”, constateert hij. “Dat is een professional die, zoals alle anderen, kwaliteit moet leveren tegen een redelijk tarief of salaris. Het is het belangrijkste dat hij zich als professional op inhoud weet te handhaven. De RA-titel heeft relatief minder waarde en het begint voor mij helemaal lastig te worden als de accountant in business voor wat betreft de gedragsregels over één kam wordt geschoren met controlerend accountants.”

V

roeger, nog niet eens zo lang geleden, kwam het maar zelden voor dat een RA zich liet uitschrijven of werd geschrapt uit het accountantsregister. “Als je wilde weten wie er overleden was, keek je wie uit het register waren verdwenen. Zo zelden kwam het voor. Een uitschrijving was een overlijdensbericht”, zo herinnert Jim Emanuels zich.

Emanuels, partner bij advies- en venturingbureau Tacstone, hoogleraar Bestuurlijke Informatieverzorging aan de Rijksuniversiteit Groningen en toezichthouder bij een ziekenhuis heeft zich enige tijd geleden laten uitschrijven als RA, en het is hem opgevallen dat hij zeker niet de enige is: “Het aantal opzeggingen is substantieel.” Emanuels, die ooit promoveer-

‘Al die moeite en al dat geld voor een RA-titel: het zijn in feite sunk costs’ MORAALRIDDER Behalve dat de RA-titel op zich minder aanzien geniet, biedt de titel ook geen garantie dat de RA een goede accountant in business is. “Ik kan me voorstellen dat veel accountants in business aan hun titel hechten omdat ze veel tijd en geld hebben geAccountantWeek.nl

11

accountancybranche

ïnvesteerd in hun opleiding. Maar al die moeite en al dat geld zijn in feite ‘sunk costs’.” Het gaat er om wat de titel bijdraagt aan het zijn van een goede controller, risk manager, financieel directeur of adviseur. Dat zijn allemaal verschillende rollen waarvoor specifieke kennis en ervaring nodig is.

De accountant in business moet zich daarin bekwamen en die skills onderhouden. Dat kan misschien door het volgen van een cursus die het NBA aanbiedt, maar wat dragen de gedragsregels bij waaraan een RA zich moet houden? Emanuels stelt dat die regels essentieel zijn voor de controlerend accountant. Daarvan wordt gedrag verwacht, dat overeenkomt met zijn/haar publieke functie.

En een manier om die ‘moraalridder’ in de accountant te laten op staan is om regels te maken, zodat de minimale norm duidelijk is en het publiek ook ziet dat het belangrijk gevonden wordt.

gelden, zoals een algeheel verbod op adviesdiensten. Maar in de accountancy krijgen zowel controlerende accountants als accountants in business steeds meer, gedetailleerde regels opgelegd. En voor de accountant in business zijn die regels niet uitvoerbaar, aldus Emanuels.

Hij geeft een voorbeeld. “Bij de verplichte cursus ethiek van de NBA leer je dat je in geval van een zakelijk dilemma, je heel goed moet documenteren, waar mogelijk advies moet inwinnen, je uiteindelijke keuze moet onderbouwen en schriftelijk moet vastleggen. Mijn conservatieve inschatting is dat 90 procent van de accountants in business dat niet doet.”

Maar omdat de accountant nogal eens in de fout is gegaan, worden er steeds meer regels bedacht om het imago te herstellen en toekomstige misstappen te voorkomen. “Die ‘regelreflex’ is tot mislukken gedoemd”, voorspelt Emanuels, als expert op het gebied van risicomanagement. “Als je moreel leiderschap echt heel belangrijk vindt, moet je hele simpele en gerichte regels daarvoor opstellen en dan ook strak op de naleving daarvan toezien. Het is hetzelfde als in een restaurant waar voedselveiligheid van het hoogste belang wordt geacht – terecht overigens, want als het eten bedorven is, kun je als restauranthouder wel inpakken.”

Waarom niet? “Ten eerste omdat het eenvoudigweg onmogelijk is om elk dilemma uitgebreid te documenteren: het kán niet! En ten tweede, voorzover er accountants zijn die wel hun zakelijke dilemma’s proberen te documenteren, biedt dat geen enkele garantie dat ze moreel hoogstaander zijn dan accountants die dat niet doen. Ik heb dag in, dag uit allerlei zakelijke dilemma’s. Mijn beslissingen pakken zeker niet altijd goed uit, maar daarom ben ik nog wel zuiver op de graat. Ik ben onafhankelijk, ik houd me aan mijn geheimhoudingsplicht, ben vakbekwaam en stel me professioneel op – die fundamentele beginselen heb ik geïnternaliseerd. Je kunt me wel allerlei administratieve regels opleggen, maar daar word ik echt niet een betere adviseur of investeerder van en ga ik er me echt niet verantwoordelijker door gedragen. Wel word ik gedwongen om regels te overtreden, omdat ze niet uitvoerbaar zijn.”

Je moet dan volgens Emanuels alles in het werk stellen om te garanderen dat er geen bedorven voedsel opgediend kan worden. Volgens Emanuels betekent dit dat vooral voor de controlerend accountant misschien verdergaande algemene gedrags- en beroepsregels (VGBA) zouden moeten

CLAIMCULTUUR En daarmee stipt Emanuels een derde reden aan waarom volgens hem voor accountants in business de RA-titel minder aantrekkelijk is geworden: het gevaar dat de regels zich tegen de accountant keren. “Niet alleen het aantal vrijwillige uittredingen uit het ac-

12

AccountantWeek.nl

countantsregister neemt toe, ook het aantal tuchtmaatregelen stijgt: steeds meer accountants worden aangeklaagd en, al dan niet tijdelijk, door de tuchtrechter uit hun ambt gezet.

De oorzaak van de toenemende populariteit van deze sancties? “Steeds meer partijen spreken de accountant aan op het overtreden van regels.

Klanten, de AFM, andere accountants, de eigen organisatie. “Los van de vraag of dit in voorkomende gevallen terecht en zinvol is of niet, zie ik geen enkele reden waarom ik mij als adviseur, hoogleraar of toezichthouder hieraan zou blootstellen.”

De ongewenste neveneffecten van regels die overtredingen uitlokken, is dat ook accountants in business de dupe kunnen worden van handhavingsdrift die zich eigenlijk niet op hen zou moeten richten. “Als mij gevraagd wordt wat ik vind van een student, een bestuurder of een wederzijdse kennis, wil ik mij niet in allerlei bochten hoeven wringen om geen uitspraak te hoeven doen, omdat ik eerst moet onderzoeken of ik wel een ‘deugdelijke grondslag’ heb. Ik kom dagelijks wel in zo’n situatie terecht.

Ik wil dan vrijuit kunnen zeggen wat ik van iemand vind. Dat is ook gewoon onderdeel van mijn vak en ik wil mijn vak goed kunnen uitoefenen, zonder VGBA last of ruggespraak.” l Tekst: Jan Bletz

accountancybranche

Lessen uit LuxLeaks Uit de LuxLeaks-affaire blijkt eens te meer dat accountantskantoren grote bedrijven helpen belasting te ontwijken. Hun integriteit wordt in twijfel getrokken.

Voor de beroepsgroep is het bij dit alles minder interessant om de zwartepiet toe te schuiven dan om zich af te vragen wat accountants ervan kunnen leren.

“

Wij begrijpen dat de samenleving meer van ons verwacht. Daarom bieden wij u onze oprechte excuses aan. We hebben absoluut geen behoefte om zaken te doen met klanten die belasting ontduiken.” Aldus topman Stuart Gulliver van de Britse HSBC bank voor het jarenlang actief faciliteren van belastingontduiking door de Zwitserse tak van die bank.1 De bank probeert nu schoon schip te maken en relaties te herstellen. 2 Excuus maken is dan een goed begin, maar of de bank geloofd wordt..?

Zouden er excuses volgen van commerciële bedrijven als Starbucks, Apple, Fiat, Avery Dennison, Disney, Skype / MS en Amazon nu de LuxLeaks affaire heeft aangetoond dat zij het betalen van belasting omzeilen? Dat is de vraag en zover is het nog lang niet. Allereerst is geen overeenstemming over de vraag OF deze bedrijven wel iets fout hebben gedaan. Er lijken geen wetten overschreden te zijn, zoals bij HSBC wel het geval was. Accountantskantoren die hun hebben geadviseerd, worden ook aangesproken op het ethisch gehalte van hun bijdrage. Hun integriteit wordt helaas in twijfel getrokken.

Er is veel te doen over belastingontwijking (‘ontduiking’?). Overheden hebben rulings voor grote bedrijven gecreëerd om investeringen aan te trekken en bedrijven zekerheid te bieden omtrent te verwachten belastingafdrachten; er bestaan echter grote verschillen in rulings tussen Europese landen. Ondernemingen gebruiken die verschillen om fiscale routes te scheppen ten einde zo min mogelijk belasting te hoeven betalen (ook al loopt dat met grote

winsten vrij snel in de miljoenen).

De routes zijn veelal uitgezocht door accountantskantoren.3 ONRECHTVAARDIG Volgens de Europese commissie zijn verschillen in fiscale behandeling van bedrijven slecht voor de interne markt, het speelt landen tegen elkaar uit en geeft bedrijven veel macht. Het binnenhalen van investeringen is in deze economisch moeilijke tijd een prioriteit van regeringen geworden en vooral Luxemburg, Nederland en Ierland lijken hier binnen de EU de vruchten van te plukken.4 De routes zijn niet illegaal, maar wel wordt de goede intentie van ondernemingen en hun adviseurs in twijfel getrokken.

Naast de verschillen in fiscale behandeling tussen landen onderling is het volgens de Commissie problematisch dat burgers en andere ondernemingen opdraaien voor de kosten om de samenleving zoals deze nu is georganiseerd in stand te houden.5

zorg, sociale vangnetten etc. te faciliteren en dat kost veel geld. Het besef groeit dat de sterksten wellicht allang niet meer de zwaarste lasten dragen en dat botst met ideeën omtrent een rechtvaardige samenleving. Het Nederlandse vestigingsklimaat kan minder gunstig worden nu de Commissie dit jaar voorstellen voor belastingharmonisatie wil doorvoeren die de ingewikkelde en ‘agressieve fiscale planning’ zullen blokkeren.

Ook in wetenschappelijke kringen wordt overlegd over belastingontwijking. Op 9 april organiseerde de KNAW de belangrijke internationale Global Tax Policy Conference in Amsterdam over de impact die nationale regels en praktijken hebben op andere landen.

Constructies van bedrijven als Apple zijn daar wellicht aan de orde gekomen als ook die van de Nederlandse multinationals Randstad, ASML, DSM, Philips en Heineken die een groot deel van het eigen vermogen in België schijnen te hebben ondergebracht.6 LESSEN Het is voor een beroepsgroep bij dit alles minder interessant om de zwartepiet toe te schuiven dan om zich af te vragen wat accountants ervan kunnen leren. Dus: wat kunnen we leren van LuxLeaks?

Een aantal invalshoeken en suggesties:

Regeringen zijn vanwege democratisch overeengekomen rechten van burgers verplicht om scholing, infrastructuur, veiligheid, gezondheids-

Vraag je met elkaar af wat het huidige gedrag en morele denkrichting op de langere termijn zou betekenen.

- Dan ontdek je tendensen die gezamenlijk gecreëerd worden: de rijdende trein waar je instapt en die ervoor zorgt dat we steeds sneller een bepaalde richting uit denderen en die wellicht steeds meer volgers (meelifters) kent. Gaan we de ‘goede’ richting uit? Kunnen, moeten of willen we uitstappen? Als de trein in een ongewenst geachte richting niet stopt dan komt die op enig moment een stootblok tegen, en dat is nu n.a.v.

LuxLeaks aan het gebeuren. Dit doet reputaties geen goed.

AccountantWeek.nl

13

accountancybranche

- Vraag je in brede zin af, persoonlijk en gezamenlijk: hoe willen wij samenleven en samenwerken?

Dan komt er oog voor bijdragen aan het grotere maatschappelijke geheel, wat er gezamenlijk gecreëerd wordt, en ontstaan er inzichten hoe tendensen evt te keren. Misschien kan de rijdende trein nog stoppen of van spoor veranderen. Dat zal veel tijd en overleg kosten en het is zowel een kwestie van beroepsethiek als be-

drijfsethiek. Anticiperen is verstandig waar mogelijk.

- Onderzoek wat de motivatie is geweest om een bepaalde kant op te gaan.

Wat was het ‘kantelpunt’? Wie of welke omstandigheid heeft ervoor gezorgd dat we op een bepaald spoor terecht zijn gekomen die TOEN volgens ons misschien niet maar NU wel in toenemende mate als ‘verkeerd’ wordt beschouwd? Wat waren be-

Accountant als geweten van de onderneming?

De focus op het publieke belang van de accountant wordt verstevigd. Dat betekent nadruk op professionele onafhankelijkheid en onpartijdigheid, zo blijkt uit de publicatie In het publiek belang, maatregelen ter verbetering van de kwaliteit en onafhankelijkheid van de accountantscontrole van de NBA (oktober 2014). Niet eenvoudig.

Vertrouwen scheppen van derden wordt gezien als basale noodzaak, volgens In het publiek belang: “Om vertrouwen te kunnen verschaffen moet je allereerst zelf worden vertrouwd. Dat vertrouwen heeft het accountantsberoep niet altijd waar gemaakt en soms zelfs ronduit beschaamd. Dat is zorgwekkend en de beroepsgroep moet daarom maatregelen nemen die voor stakeholders duidelijk maken waar de accountant voor staat en wat ze van hem of haar mogen verwachten. Verwachtingen die de accountant vervolgens ook waarmaakt. Bij deze beroepsgroep hoort een attitude die publiek belang stelt boven eigenbelang, die kwaliteit stelt boven winstmaximalisatie en die wordt gedreven door een continue verbetering van de professionele kwaliteit. Professionals die hun uitdaging vinden in het verlenen van hoogwaardige diensten in het publiek belang moeten zich aangetrokken voelen tot dit beroep.”

Er zullen accountants zijn die zeggen dat een strikte focus op het publieke belang onhaalbaar is en dat zij als politieagent en klokkenluiders in spe binnen de onderneming gewantrouwd zullen worden; loyaliteit is intern nu eenmaal een belangrijke waarde, men zal in een spagaat terecht komen tussen uiteenlopende belangen. Anderen zullen zeggen dat de rol van de accountant middels deze heroriëntatie in ere zal worden hersteld, de accountant functioneerde vroeger als ‘geweten’ en zal dat weer (meer) moeten doen. En waarom zou het vertrouwen tussen enerzijds publiek en politiek, en anderzijds bedrijfsleiding elkaar bijten? Zou een bestuur niet juist moeten willen dat haar intern en extern accountant onpartijdig en onafhankelijk is?

Hieruit spreekt een ideaalbeeld, een nastrevenswaardige situatie waarbij open over belangen kan worden gesproken met interne en externe partners vanuit een besef van ieders gelijkwaardigheid en begrip voor elkaars standpunten. De praktijk is echter weerbarstig, het is mensenwerk, een terecht vrees voor ‘tekort’ kan leiden tot een strikte focus op financiële resultaten waarbij anderen tekort wordt gedaan. Dat is echter waar we mee te maken hebben. Wat kan helpen is om de overeenkomsten tussen partijen te benadrukken en gemeenschappelijke uitgangspunten en belangen te benoemen.

Dat biedt wellicht een succesvol vertrekpunt voor verdere samenwerking.

weegredenen daarvoor? Mogelijke automatismen kunnen dan boven water komen drijven en bespreekbaar worden gemaakt.

- Probeer nieuwe regelgeving te voorkomen.

Gedragscodes worden steeds uitgebreider en nu komen er van Europese zijde waarschijnlijk (harmonisatie-) wetten bij. Als op termijn politiek en burgers niet blij zijn met de manier waarop partijen wetten (naar de geest) naleven zal er een tegenreactie komen, wat helaas meer regels oplevert. Kan dit voorkomen worden? Wat zou adequate repliek zijn?

- Beantwoord bewust de ethische vraag ‘wat is het goede om te doen?’

Vraag je niet alleen af wie er baat bij hebben bij een besluit maar ook wie er schade van kunnen ondervinden.

Wie betalen de rekening? Dat kan leiden tot evenwichtige afweging.

- Check je mindset.

Interessant is wat er gebeurt als je morele automatismen terzijde schuift, over intuïtieve of instinctieve eigenbelangen heen stapt en breder naar je omgeving gaat kijken, bv vanuit een besef dat we elkaar tegen zullen blijven komen en (ooit weer) met elkaar ‘door een deur moeten’. Dan kan er nieuwsgierigheid ontstaan en oprechte interesse in anderen. Een welgemeend excuus kan helpen om die deur te openen, als partijen zich benadeeld mochten voelen, ook al blijf je misschien bij je standpunt.

Zo wordt ruimte voor constructieve oplossingen gecreëerd in een tijd waarin mores sterk aan verandering onderhevig zijn. Dat levert goodwill en respect op. l Annette Silljé (www.florescat.nl), trainer / adviseur ethiek en organisatieverandering (in 2013-14 trainer Beroepsethiek AIB) 1. NOS.nl 15 februari 2015 2. NRC Handelsblad, 9 en 23 februari 2015 3. Trouw, 8 november 2014 4. Trouw, 17 januari 2015 5. Trouw, 17 januari 2015 6. NRC Handelsblad, 9 april 2015

14

AccountantWeek.nl

accountancybranche

Verbazing: accountants contra bankiers Verbazing was de afgelopen tijd de belangrijkste emotie bij het openen van de krant. Natuurlijk was er verbazing over alle rampspoed waarvan wereldwijd sprake is. Dit was echter niet de voornaamste reden voor mijn verbazing.

Mijn verbazing hing vooral samen met ontwikkelingen bij andere beroepsgroepen. In deze bijdrage een korte bloemlezing van de ontwikkelingen die de bron vormen van mijn verbazing.

D

aar wij accountants druk zijn met de aanzet tot implementatie van de 53 aanbevelingen van de werkgroep Toekomst Accountantsberoep nemen andere beroepsgroepen het kennelijk niet zo nauw met het doorvoeren van (structurele) verbeteringen. Natuurlijk realiseer ik mij dat ook onder accountants sprake is van misstanden, getuige de verschillende nieuwsberichten waarin verslag wordt gedaan over de uitspraken van de Accountantskamer.

‘Hoe zou er worden gereageerd als de accountant zijn budget structureel met ruim 20% zou verhogen?’

Hoe zou er gereageerd worden als de accountant na enkele jaren zijn budget structureel met ruim 20% verhoogt omdat de afgelopen jaren nauwelijks tot geen sprake is geweest van verhoging van het budget? Mogelijk geeft een bankier de accountant groot gelijk, maar waarschijnlijk zullen de betreffende cliënt en de pers er minder positief tegenover staan.

Hoe zou er gereageerd worden als je als accountant na enkele maanden hard werken om een bepaald doel te bereiken, een schadevergoeding ontvangt

van circa € 15 miljoen nadat is gebleken dat het doel niet bereikt zal worden door contractbreuk? Mogelijk geen enkel probleem, blijkbaar is dit een marktconforme vergoeding voor enkele maanden werk, maar waarschijnlijker is dat de betreffende accountant van geldzucht wordt beschuldigd.

Hoe zou er gereageerd worden als een accountant na – financiële – misstanden en na allerlei publieke ophef daarover zijn beroep gewoon zou blijven uitoefenen? Mogelijk geen probleem, een politicus die verdacht wordt van corruptie is tenslotte weer verkiesbaar en wordt ook weer beëdigd, maar waarschijnlijker is dat schande wordt gesproken over het gebrek aan integriteit van de betreffende accountant.

Hoe zou er gereageerd worden als de accountant die enkele jaren als verantwoordelijk (controlerend) accountant heeft gefunctioneerd vervolgens zou toetreden tot de Raad van Commissarissen van de betreffende cliënt? Mogelijk geen probleem, in de politiek komen dergelijke stappen in de carrière ook voor, waarbij voor het betreffende commissariaat een goede beloning wordt ontvangen. Waarschijnlijker is dat twijfel wordt geuit over de integriteit van de accountant.

kelen van familieleden voor diensten, ‘schuld’ bekennen door een bedrag terug te betalen, maar er verder geen consequenties aan verbinden.

Het geheel overziend lijkt sprake van een groot contrast tussen hoe wij accountants omgaan met alle kritiek die we hebben gehad en hoe andere beroepsgroepen daarmee omgaan.

De aanvang van de implementatie van de aanbevelingen van de Werkgroep Toekomst Accountantsberoep geeft in ieder geval een heel ander beeld dan de reactie van andere beroepsgroepen op de jegens hen geuite kritiek. Wellicht wordt dit niet alleen door mij zo ervaren, maar ook door anderen gesignaleerd en leidt het tot meer positieve berichtgeving over onze beroepsgroep. l Drs. Olivier Walravens RA is manager Audit/Vaktechniek bij ALH van Herwijnen & Co Accountants te Tiel (www.van-herwijnen.nl). Hij schrijft zijn bijdragen op persoonlijke titel.

In aanvulling op bovenstaande vragen zijn er meer voorbeelden te noemen. Bijvoorbeeld jaarlijkse beloningen van tientallen/honderden miljoenen voor individuen, terwijl er collectief financieel nauwelijks iets mogelijk is. Bijvoorbeeld het inschaAccountantWeek.nl

15

accountancybranche

Marcel Pheijffer: ‘Waar blijven de echte leiders in de accountancy?’

De grote en middelgrote accountantskantoren hebben enthousiast gereageerd op het rapport In het publiek belang van de werkgroep Toekomst Accountantsberoep. Volgens hen zullen de maatregelen in belangrijke mate kunnen bijdragen aan het noodzakelijk publieke herstel van vertrouwen in de sector. Is dat optimisme over het rapport terecht?

Een gesprek hierover met Marcel Pheijffer, hoogleraar Forensische Accountancy en befaamd ‘acountancywatcher’.

W

at hij vindt van het rapport ‘In het publiek belang’ (voluit: In het publiek belang, maatregelen ter verbetering van de kwaliteit en onafhankelijkheid van de accountantscontrole)? Marcel Pheijffer, hoogleraar Forensische Accountancy aan de universiteiten Nyenrode en Leiden en befaamd ‘acountantancywatcher’ geeft een genuanceerd antwoord.

In de eerste plaats vindt hij het ‘opmerkelijk’ dat de accountancysector de kans heeft gekregen om zelf te komen met voorstellen hoe ze hun publieke functie beter kunnen vervullen. “De sector mag dankbaar zijn dat ze een laatste kans krijgt om schoon schip te maken. En dat na de invoering van de Wet toezicht accountantsorganisaties in 2006 en de verscherpingen rondom corporate governance van de afgelopen jaren.” Overigens vindt Pheijffer het wel terecht dat accountants toch nog het voordeel van de twijfel van de politiek krijgen. Het zelfreinigende vermogen van de sector is in de afgelopen jaren weliswaar niet erg groot gebleken, accountants kennen hun eigen sector beter dan de politiek, en zijn dus beter dan de politiek in staat om met goede verbetermaatregelen te komen. Althans, als ze echt menen dat ze dat ook willen.

In de tweede plaats vindt Pheijffer het positief dat een werkgroep van jonge partners van accountantskantoren de kans heeft gekregen het

16

AccountantWeek.nl

rapport op te stellen. “Dat is goed en gezond. Het gaat tenslotte om hun toekomst.” En wat hem betreft slaan ‘de jongelingen’ met hun analyse ook de spijker op de kop: “Ze maken duidelijk dat er in de accountancy fundamentele misstanden bestaan; dat er een stelselmatig gebrek aan professionaliteit bestaat, dat het niet gaat om incidenten maar dat het gebrek aan kwaliteit en professionaliteit structureel is. En dat er een andere cultuur nodig is binnen de accountancy om kwaliteitsverbeteringen door te voeren en het vertrouwen in de sector te herstellen.”

tuurveranderingen, aan de andere kant worden er veel regeltjes en veranderingen in de organisatie van kantoren voorgesteld waarvan ik me afvraag of die tot ingrijpende veranderingen zullen leiden.”

Relatief enthousiast is Pheijffer over het voorstel om een externe raad van commissarissen in te stellen, die bestuurders gaat benoemen. “Als die commissarissen tenminste ‘outsiders’ zijn, en niet oud-klanten of oud-partners.” Ook is hij te spreken over het voorstel om de winstafhankelijke componenten van het inkomen van bestuurders van kantoren te schrappen.

GELUKKIGE GREEP Maar of de maatregelen die in het rapport worden voorgesteld ook tot de gewenste cultuuromslag zullen leiden? Niet alle 53 maatregelen zullen hieraan bijdragen, vermoedt Pheijffer. Hij vraagt zich bijvoorbeeld af of het voorstel om een beroepseed in te voeren wel zo’n gelukkige greep is. “Anders dan bankiers hebben accountants al sinds jaar en dag een tuchtrecht. Ze konden dus al lang worden aangesproken op hun handelen. Een beroepseed is zo goed als overbodig; het heeft hooguit symbolische waarde - de accountantswereld gaat er niet door veranderen.”

WEEFFOUT Uiteindelijk geldt: ‘the proof of the pudding is in the eating’, aldus Pheijffer. “We zitten nu in de implementatiefase. Niet alle accountantskantoren zijn even enthousiast met doorvoeren van de in het rapport voorgestelde maatregelen. Mijn indruk is dat de OOB-kantoren het verst zijn, en dat de kleinere, nietOOB kantoren afwachtender zijn sommige ronduit passief. Als dat zo blijft, is het wachten op de volgende rapporten met kritiek op het accountantsberoep en smetten op de reputatie van de accountant.”

Van veel overige maatregelen vraagt hij zich af of ze ‘het hart’ werkelijk raken. “Het rapport is dubbel: aan de ene kant wordt er gehamerd op de noodzaak van gedrags- en cul-

Maar zelfs als de maatregelen uit het rapport stuk voor stuk braaf worden doorgevoerd, blijft er ook volgens Pheijffer een weeffout bestaan in de beroepspraktijk van de accountant,

accountancybranche

CULTUUROMSLAG En Pheijffer gelooft dat de ‘duwtjes in de goede richting’ uit het rapport op termijn aanzienlijk kunnen bijdragen tot de ook door hem gewenste cultuuromslag binnen de accountancy.

Net als de politiek geeft hij de accountants het voordeel van de twijfel.

“Ik denk alleen dat dit nog wel tien tot twintig jaar zal duren. Zolang zal het wel duren voordat de morele leiders onder de jongeren verantwoordelijke posities zullen bekleden. Zij gruwen van de schandalen van de afgelopen jaren en willen echt kwaliteitsverbeteringen doorvoeren.”

“Maar voor de korte termijn ben ik ronduit pessimistisch. Er is geen

‘Jan Hommen is een leider, maar hij komt van buiten’

namelijk dat hij enerzijds een publieke functie vervult, en anderzijds winstdoelstellingen nastreeft, zeker als hij partner is en zijn honorering afhangt van de winst van zijn kantoor. Het rapport lost die frictie niet op. “De maatregelen uit het rapport bieden ‘duwtjes’ in de goede richting.

Het is en blijft echter pleisters plakken.”

Het is niet anders. “Er wordt wel gezegd dat de controlefunctie maar genationaliseerd moet worden, maar dat is geen oplossing. Je loopt dan internationaal uit de pas. En wie zegt dat een overheidsdienaar wél goed controleert? Kijk naar de AFM en DNB - was hun toezicht de afgelopen jaren wel zo goed?!” Ook andere alternatieven voor de huidige opzet (joint

audits, bijvoorbeeld, of audits die uit een grote pot worden betaald) hebben elk hun eigen tekortkomingen, volgens Pheijffer, en voorzover die er niet zijn, maken ze weinig kans. We zullen dus moeten leven met de accountant die een ‘publieke taak in een private setting’ vervult. En in het verleden, tot in de jaren tachtig heeft dat ook goed gefunctioneerd. Er waren toen minder schandalen dan in de afgelopen jaren.”

‘Jongeren gruwen van de schandalen van de afgelopen jaren’

moreel leiderschap. Jan Hommen is een leider, Jeroen Dijsselbloem.

Zij komen echter van buiten. Onder de mensen die een accountantsopleiding hebben gevolgd ontbreken leiders die echt gezag hebben, die werkelijk boven de partijen staan.

Er werken in de accountancy te veel mensen die het oude gewend zijn. De partners van de kantoren en de laag daaronder, die wel kunnen managen en commercieel zijn ingesteld maar voor wie controlekwaliteit niet ‘key’ is gebleken. Zij hebben ook te weinig belang bij kwaliteitsverbeteringen: dat kost geld, en waarom zouden ze Zeker als de economie verder aantrekt, zal de aandacht voor de publieke functie van de accountant naar de achtergrond verdwijnen.

Dan komen er weer nieuwe schandalen, nieuwe rapporten, nieuwe kamervragen. En weer kritische artikelen, mede van mijn hand.” l Tekst: Jan Bletz AccountantWeek.nl

17

fiscaal

AccountantWeek tot week

WEEK

WEEK

16

Een kort overzicht van de belangrijkste nieuwe fiscale wetten en regels van week tot week. Uitgebreidere informatie staat op Accountantweek.nl. Hier vindt u ook het laatste fiscale nieuws.

19-25 JANUARI Geen keuzeherziening winstneming als aanslag onherroepelijk vaststaat De Hoge Raad heeft bevestigd dat belastingplichtigen niet meer kunnen kiezen in welk jaar zij stakingswinst in aanmerking nemen indien de aanslag van een van beide jaren inmiddels onherroepelijk vaststaat, of is vernietigd wegens termijnoverschrijding.

WEEK

4

26 JANUARI - 1 FEBRUARI Laadpaal voor auto van de zaak belastingvrij De staatssecretaris van Financiën bevestigt dat een laadpaal niet tot een heffing van inkomstenbelasting/loonbelasting leidt, indien deze verband heeft met de (semi-)elektrische auto van de zaak. De werkgever die in het verleden een aanvullende belastingheffing heeft afgedragen over de voorziening omtrent de laadpaal, kan bezwaar instellen of verzoek tot ambtshalve teruggave.

WEEK

5

2-8 FEBRUARI Volledige premiekorting voor kleine werkgever Het wordt aantrekkelijker voor kleine werkgevers om, via een premiekorting, werkloze jongeren, ouderen en arbeidsgehandicapten in dienst te nemen. Op dit moment kunnen kleine werkgevers nog niet optimaal van de premiekorting profiteren. Dat komt doordat de af te dragen premies vaak lager zijn dan WEEK

6

18

AccountantWeek.nl

de zevenduizend euro aan premiekorting, waardoor men geen recht heeft op het volledige bedrag. Vanaf 1 januari 2016 moet dat wel het geval zijn.

9-15 FEBRUARI Gebruikelijk loon kan soms omlaag De regels rond het gebruikelijk loon zijn op 1 januari 2015 veranderd. Als gevolg van de verplichte invoering van de werkkostenregeling, zou het belaste gebruikelijk loon soms wel eens omlaag kunnen. Dit meldt BDO. “Onder de werkkostenregeling behoren namelijk ook de vrije vergoedingen en verstrekkingen tot het gebruikelijk loon. Tot die vrije vergoedingen en verstrekkingen behoren niet alleen reiskosten en studiekosten, maar ook de vergoedingen voor een mobiele telefoon en internet en de zogeheten 30% vergoeding die buitenlandse experts en deskundigen onder voorwaarden belastingvrij kunnen ontvangen.” Tot 2014 behoorden alleen belaste vergoedingen tot het gebruikelijk loon.

WEEK

7

16 FEBRUARI – 1 MAART Voorziening voor zachtpensioenregeling is mogelijk Het vormen van een voorziening voor een ‘zachtpensioenregeling’ is mogelijk, maar is omgeven met de nodige mitsen en maren. Deze conclusie valt te trekken uit een arrest van de Hoge Raad van 27 februari, zo meldt PwC. Een zachtpensioenregeling is een reWEEK

8/9

4

geling waarbij bedrijven werknemers extra opbouw van ouderdomspensioen bieden voor hun verlies van aanspraken/rechten op diverse vroegpensioenregelingen en VUT. Veel bedrijven hebben onmiddellijk een volledige voorziening gevormd, ervan uitgaande dat met alle pensioenlasten van een zachtpensioenregeling ineens rekening kon worden gehouden. Dit blijkt niet te mogen. De voorziening mag bij overgang naar een nieuwe regeling slechts ineens worden gevormd voor de jaren dat aan werknemers uitzicht is gegeven op een zachtpensioen(achtige) regeling. Voor ieder volgend jaar worden dan lasten die aan die jaren kunnen worden toegerekend aan de voorziening toegevoegd.

2-8 MAART Overgangsregeling voor de transitievergoeding Er komt een overgangsregeling voor de transitievergoeding om te voorkomen dat tijdelijke werknemers, zoals seizoenswerkers in de horeca, recreatie en tuinbouwsector niet opnieuw ingehuurd worden en werkgevers met andere tijdelijke werknemers aan de slag gaan. Vanaf 1 juli 2015 hebben tijdelijke werknemers recht op een transitievergoeding als na ten minste twee jaar de arbeidsovereenkomst niet wordt verlengd door de werkgever. De hoogte daarvan werd in het oorspronkelijke voorstel bepaald door de gewerkte periodes van voor 1 juli 2015. Door een overgangsregeling telt straks WEEK

10

fiscaal

alleen nog het arbeidsverleden van tijdelijke krachten vanaf 1 juli 2012 met een onderbreking korter dan zes maanden - mee voor de transitievergoeding. Zo wordt voorkomen dat werkgevers door de opbouw van de transitievergoeding werknemers niet meer aannemen. Tijdelijke arbeidsovereenkomsten van voor 1 juli 2012 tellen alleen mee met een onderbreking van ten hoogste drie maanden.

9-15 MAART G-rekeningen blijven De belastingdienst heeft besloten door te gaan met de G-rekeningen en ze toekomstbestendig te maken. Dat is afgesproken met de banken. Het depotstelsel gaat niet door. Voor het bedrijfsleven betekent dit dat vrijwaring door storting op de G-rekening voorlopig niet verandert. Er wordt gewerkt aan een alternatief: de G-rekening 1.5.

Dit is een sobere basisvariant van de G-rekening. De mutaties op deze G-rekening worden geautomatiseerd bijgehouden door de banken en verzonden naar de belastingdienst.

WEEK

11

16 - 22 MAART Eerste Kamer akkoord met FATCA-verdrag De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel ‘Goedkeuring Verdrag met de Verenigde Staten van Amerika tot verbetering van de internationale naleving van de belastingplicht en de tenuitvoerlegging van de FATCA’ aangenomen. Dit wetsvoorstel keurt het verdrag tussen Nederland en de VS ter verbetering van de internationale naleving van de belastingplicht en de tenuitvoerlegging van de Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA) goed. De FATCA is een Amerikaanse wet die financiële instellingen wereldwijd verplicht jaarlijks te rapporteren aan de Amerikaanse belastingdienst over rekeningen die worden gehouden door Amerikaanse belastingplichtigen buiten de VS. De Amerikaanse fiscale wetgeving verplicht Amerikanen, waar ter wereld zij ook wonen, belastingaangifte in de VS te doen.

WEEK

12

23-29 MAART AOW-leeftijd sneller omhoog De AOW-leeftijd gaat vanaf 2016 versneld omhoog naar 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021.

De Tweede Kamer heeft ingestemd met het wetsvoorstel hiertoe van staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De staatssecretaris heeft ingestemd met een verlenging en verruiming van de overbruggingsregeling.

WEEK

13

30 MAART - 5 APRIL Locatie-onderscheid bij personeelsfeesten blijft toch bestaan Het locatie-onderscheid bij personeelsfeesten blijft toch bestaan. Dit meldt de belastingdienst. Voor de werkgever betekent dit dat een feest op de werkplek fiscaalvriendelijker wordt behandeld dan een feest op een externe locatie. Bij een feest op de werkplek zijn de consumpties vrijgesteld en worden de maaltijden op een normbedrag van 3,20 euro gewaardeerd. Bij een feest op een externe locatie zijn de consumpties belast en wordt voor de maaltijden de factuurwaarde in aanmerking genomen.

WEEK

14

Lage btw-tarief renovatie en herstel woningen vervalt Per 1 juli 2015 vervalt het lage btw-tarief voor arbeidskosten bij renovatie en herstel van woningen die ouder zijn dan twee jaar. Mensen die nog willen profiteren van het lage tarief van 6% moeten ervoor zorgen dat de werkzaamheden vóór 1 juli zijn afgerond. Het 6% btw-tarief blijft - ook na 30 juni 2015 - van toepassing op het schilderen en stukadoren van woningen ouder dan twee jaar en het aanbrengen van isolatiematerialen aan deze woningen.

waarden, kunnen gebruikmaken van de regeling voor aftrek van verblijfskosten. Zij mogen dan per gereden dag een vast bedrag aan verblijfskosten aftrekken. Voor 2015 is dit bedrag € 34,50.

Rente op eigenwoningschuld is aftrekbaar Als ouders hun kind geld lenen voor de financiering van een woning, is de daarover verschuldigde rente aftrekbaar. Oók als het kind die rente pas later kan betalen, vanuit een jaarlijkse schenking. Dat bevestigt de Hoge Raad.

13-19 APRIL Pensioenregeling voor zzp’ers in de bijstand Zzp’ers met een gemiddeld pensioen hoeven hun pensioen niet op te eten als zij een beroep doen op de bijstand. De ministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ingestemd met een wetsvoorstel dat regelt dat, net zoals voor werknemers, het opgebouwde pensioen beschermd is voor de vermogenstoets. Het is de bedoeling dat de wet per 1 januari 2016 ingaat. De bescherming geldt tot een pensioenvermogen van €250.000.

WEEK

16

Medisch specialist is toch wel ondernemer Ook ná de invoering van de integrale bekostiging in de zorg kunnen medisch specialisten als zelfstandig ondernemer blijven opereren. Dat blijkt uit een beslissing van de inspecteur van de belastingdienst. l

6-12 APRIL Verblijfskosten eigen rijders: bedrag 2015 is bekend Transportondernemers die meerdaagse internationale ritten maken en voldoen aan een aantal voorWEEK

15

AccountantWeek.nl

19

fiscaal

Fiscalist Cor Overduin (Grant Thornton) zaagt aan de poten van de spaartaks Minister Dijsselbloem (Financiën) belooft op Prinsjesdag plannen te presenteren om de vermaledijde vermogensrendementsheffing aan te passen. Dat is grotendeels de verdienste van fiscaal expert Cor Overduin, partner bij Grant Thornton. Hij spande samen met de Bond voor Belastingbetalers een bezwaarprocedure aan tegen de belastingdienst. Met - zoals het er nu naar uitziet - succes. “Er is een bom onder box 3 gelegd.”

N

u gaat de overheid er nog vanuit dat mensen jaarlijks 4 procent rendement halen op hun spaartegoeden. Over dat fictieve rendement moet 30 procent belasting worden afgedragen. Effectief komt dat neer op een heffing van 1,2 procent op het vermogen. Veel te hoog, stellen critici. Want waar krijg je nog 4 procent rente op je spaargeld? Sterker nog, de rente ligt sinds enige tijd al rond de 1 procent, waardoor spaarders per saldo interen op hun tegoed. Helemaal in tijden van inflatie. Geen wonder dat er alom kritiek is op de vermogensrendementsheffing oftewel spaartaks, zoals het in de volksmond heet. Zelfs oud-secretaris van Financiën Willem Vermeend, geestelijk vader van de in 2001 ingevoerde regeling, pleitte er in 2011 voor om dat fictieve rendement van 4 procent te verlagen.

De regeling is inderdaad te star, vindt ook Cor Overduin, fiscaal expert en partner van Grant Thornton. Alleen de kleine spaarder heeft niet of nauwelijks te lijden onder de hoge rekenrente die de fiscus hanteert aangezien er een vrijstelling geldt van ruim 21.000 euro per persoon. Maar iedereen die meer opzij heeft gezet, is de dupe. “Je ziet dat veel spaarders meer dan 100 procent belasting betalen. Er wordt niet alleen belasting geheven op de rente-inkomsten maar er wordt ook een hap uit de hoofdsom geno-

20

AccountantWeek.nl

men. Welbeschouwd worden mensen dus onteigend. En dat mag niet volgens het Europees recht.” Omdat de rendementsheffing in strijd is met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens, spande Overduin vorig jaar samen met de Bond voor Belastingbetalers een bezwaarprocedure aan tegen de belastingdienst.

Overduin verwacht dat ze tot aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens zullen doorprocederen.

ONREDELIJK De timing van het proces was misschien niet helemaal gelukkig. Veel deskundigen uit de Keynesiaanse school vinden immers dat er ontspaard moet worden om de crisis tegen te gaan - en als een hoge spaartaks iets doet, dan is het wel sparen ontmoedigen. Of ze pleiten in navolging van wetenschapper Thomas Piketty juist voor een zware belasting op vermogen, om zo de belasting op arbeid te kunnen verminderen - en een hoge vermogensrendementsheffing past helemaal in hun straatje.

Overduin kan zich tot op zekere hoog-

‘4 procent fictieve rendementsheffing?

Dat is onredelijk’

te wel vinden in deze argumenten.

“Maar de redelijkheid is nu zoek. Juist in tijden van crisis is het van belang dat mensen kunnen sparen zonder dat hun vermogen wordt wegbelast.

Zeker mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt en flexwerkers of andere mensen met weinig werkzekerheid bouwen in crisistijden liever een buffer op dan dat ze het uitgeven.

Heel begrijpelijk. Waarom zou je die mensen voor hun volkomen redelijke spaarzin straffen?”

De Hoge Raad heeft onlangs in arrest al verklaard dat de regeling inderdaad kan conflicteren met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. ‘Een bom onder box 3 in de inkomstenbelasting’, zo typeert Overduin de uitspraak. Het huidige forfaitaire stelsel is op zich volgens de Hoge Raad toelaatbaar. Maar mocht het veronderstelde rendement niet haalbaar zijn en zou het belastingtarief tot een ‘buitensporig zware last’ leiden, dan is de regeling inderdaad misschien wel in strijd met het Europees recht. Alleen, voegt de Hoge Raad toe, dat is nu niet het geval.

Een conclusie waar Overduin zich niet in kan vinden. “De Hoge Raad heeft gekeken naar alle soorten vermogen, dus ook naar beleggingen.

Die hebben de afgelopen jaren goed gerendeerd, waardoor de 4 procent

fiscaal

‘Het siert Dijsselbloem dat hij de handschoen heeft opgepakt’

gemiddeld genomen gehaald is.

Maar je moet - dat is tenminste het uitgangspunt van de Nederlandse wetgever - die 4 procent langjarig en zonder risico moet kunnen behalen.

Dat is niet zo. Er moet dus wel degelijk een andere regeling komen.” Idealiter zou het werkelijke rendement als heffingsgrondslag moeten gelden, vindt Overduin. “Dat is de meest pure vorm van belastingheffing.” Een stap in de goede richting zou wat hem betreft zijn om de fictieve 4 procent in te ruilen voor een meerjarig gemiddelde van Duitse staatsobligaties - de minst riskante spaarproducten die er zijn, en goed voor een rente van dus voor iets meer dan 1 procent. En het gewenste belastingtarief? Dat mag de rechter beslissen: wij willen van hem weten wat een acceptabele belastingdruk in box 3 is.”

HANDSCHOEN Zoals het er nu naar uitziet, komt het Ministerie van Financiën de tegenstanders van de spaartaks straks tegemoet. Hoewel het proefproces dat Overduin c.s. hebben aangespannen tegen de belastingdienst nog in volle gang is, heeft Minister Dijsselbloem beloofd op Prinsjesdag plannen te presenteren om de vermaledijde vermogensrendementsheffing aan te passen. Hoe precies is nog niet bekend. “Maar het siert hem dat hij de handschoen heeft opgepakt en wat wil doen aan de maatschappelijke onvrede over de huidige regeling.”

Het Centraal Planbureau heeft vier verschillende alternatieven voor de huidige vermogensrendementsheffing doorgerekend, inclusief de effecten van de nieuwe stelsels op de

inkomsten van de staat. De vier varianten op een rij: 1. Het huidige systeem, maar dan met een extra heffing op vermogens boven de €500.000. Die zouden 50 procent belasting moeten afdragen, op het veronderstelde rendement van 4 procent. Vermogens lager dan 5 ton betalen zo dus 1,2 procent belasting, en daarboven wordt de afdracht 2 procent.

2. Het fictieve rendement van 4 procent wordt vervangen door het vijfjarig gemiddelde van de spaarrente.

Dat systeem ligt dichter bij de werkelijke rendementen, maar heeft als voordeel dat de inkomsten voor de staat niet te veel schommelen.

3. Belasting op het werkelijk behaalde rendement. Mensen betalen op basis van wat zij werkelijk verdienen.

Koersverliezen van beleggers worden in dit stelsel gecompenseerd.

verlichting”, zo zei Dijsselbloem tegen de Telegraaf. Overduin vermoedt desondanks dat de eerste variant het meest kansrijk is, zij het dat die 4 procent waarschijnlijk moet worden verlaagd. “De VVD zal niet staan te juichen, maar de linker partijen zullen zich hier goed in kunnen vinden.”

En die uitspraak van Dijsselbloem dat er ruimte moet komen voor lastenverlichting dan? “Ik vermoed dat ze die liever ergens anders laten neerdalen.” De overheid zal niet al te veel willen morrelen aan het huidige stelsel en voorzover ze de ‘bom onder box 3’ niet kan ontmantelen, dan toch de schade beperken. “Het is voor degene die belasting heft ook heel prettig systeem: er is geen mogelijkheid tot tegenbewijs en de inkomsten zijn behoorlijk stabiel, stabieler in elk geval dan een systeem waarin werkelijk behaalde rendementen worden belast.” l Tekst: Jan Bletz

4. Verschillende tarieven voor verschillende vormen van vermogen.

Spaarders betalen in een dergelijk stelsel minder dan beleggers in aandelen. Meer risico leidt mischien tot meer rendement maar ook tot meer belasting.

Volgens het CPB leidt vooral de eerste variant tot meer inkomsten voor de staat - logisch, aangezien er een extra heffing wordt geïntroduceerd voor hogere vermogens. Maar of deze variant dus voor de huidige regeling in de plaats komt? Dijsselbloem heeft laten weten dat wat hem betreft de opbrengst niet leidend is voor de nieuwe belasting. “De lasten zijn de laatste jaren zwaar omhooggegaan tijdens de crisis. De coalitie is eensgezind dat er ruimte moet komen voor lastenAccountantWeek.nl

21

Jelmer Nieuwenweg (PinkWeb): “Accountants moeten cliënten adviseren over de toekomst” De rol van de accountant breidt zich steeds verder uit naar het begeleiden en adviseren van de MKB-cliënt. Zij moeten daarom inzichtelijk hebben wat er bij hun cliënten speelt, zodat ze snel op hun behoeftes kunnen inspelen.

Daarom is het belangrijk dat accountants stevig inzetten op automatisering en zoeken naar andere verdienmodellen, betoogt mede-oprichter Jelmer Nieuwenweg van PinkWeb, de aanbieder van het online klantenportaal Cliënt Online.

Volgens Nieuwenweg ontkomen accountantskantoren er in het huidige competitieve landschap niet aan om mee te gaan in de digitaliseringsslag.

“Je moet automatiseren wat mogelijk is. Basisprocessen moeten makkelijker en efficiënter worden ingericht”, stelt Nieuwenweg. Volgens hem erkennen veel accountantskantoren dat het optimaliseren en automatiseren van het communicatieproces met cliënten en uitvragende partijen veel voordeel oplevert. “Bovendien zijn veel cliënten van accountants niet langer bereid om torenhoge facturen voor standaard werkzaamheden te betalen.”, licht Nieuwenweg toe. Dat levert druk op de marges op en daarmee druk om standaardprocessen te automatiseren. “Mensen zijn duur.

Hiermee wordt de noodzaak om processen efficiënter in te richten groter”.

“Vroeger kwam er veel werk bij kijken, nadat een aangifte of jaarrekening was opgesteld. Printen, posten, aftekenen in het logboek en de cliënt herinneren en nabellen”, memoreert Nieuwenweg. Hij wil dit tijdrovende proces voor accountants en hun cliënten versimpelen.

Via het online klantenportaal worden accountants, uitvragende partijen en cliënten aan elkaar gekoppeld. Hiermee kunnen de benodigde documenten makkelijk worden opgevraagd, aangeleverd, geaccordeerd en verzonden naar uitvragende partijen. “Daarnaast kunnen cliënten via e-mail,

22

AccountantWeek.nl

sms of een pushbericht in de app herinnerd worden aan het feit dat zij nog documenten moeten beoordelen of informatie moeten aanleveren”, legt Nieuwenweg uit.

Om het contact tussen accountant en cliënt verder te versoepelen heeft PinkWeb recent een nieuwe module gelanceerd, Formulier Online. Met deze module kunnen accountantskantoren op een gestructureerde wijze bij hun cliënten de benodigde informatie opvragen.

Zoals andere modules van het portaal helpen om het communicatieproces ná het uitvoeren van werkzaamheden efficiënt in te richten, zo doet Formulier Online dat vóórdat de werkzaamheden kunnen starten.

“Veel accountancykantoren worstelen met de zogeheten prepared-by-clientlist (PBCL). Vaak ontbreken documenten of zijn cijfers onvolledig”, zegt Nieuwenweg. Het is dan nodig om de cliënt nogmaals een lijstje via e-mail te sturen van documenten of gegevens zijn die hij alsnog moet aanleveren. “Dat moest handiger kunnen”, aldus Nieuwenweg.

“Accountants sturen via het systeem een soort boodschappenlijstje naar hun cliënten. Op dit gepersonaliseerde lijstje staan alle documenten die een accountant nodig heeft om aan de slag te kunnen gaan voor zijn cliënt”, zegt Nieuwenweg. Bovendien kan het systeem aangeleverde informatie automatisch valideren. Formu-

lier Online dwingt cliënten met zachte hand om in één keer de volledige en juiste informatie aan te leveren.

“Onze nieuwe module kan bijvoorbeeld een fout in een IBAN-nummer herkennen, weet binnen welk bereik een getal of bedrag als antwoord hoort te liggen of verplicht de respondent om een document bij te voegen.”, legt de mede-eigenaar van PinkWeb uit. Op deze manier moet de kans op ontbrekende documenten, vergeten kopietjes of onjuiste cijfers worden teruggedrongen. “Niet alleen belangrijk voor het accountantskantoor, maar juist ook prettig voor de cliënt zelf!”

Formulier Online kan aan andere softwarepakketten gekoppeld worden, waardoor het uitvragen van benodigde informatie nog makkelijker en sneller wordt. Voor heel Cliënt Online zijn al meer dan 60 koppelingen beschikbaar. Voor Formulier Online is nu een koppeling beschikbaar met Caseware. Andere pakketten volgen nog. Door de koppeling met deze softwarepakketten kunnen de gepersonaliseerde boodschappenlijstjes gecreëerd worden. Bij de ontwikkeling van Formulier Online is de nadruk gelegd op een gebruikersvriendelijke interface. “Er zijn vele sjablonen met standaardvragen, maar de formulieren zijn ook zelf samen te stellen.

Cliënten krijgen alleen die vragen voorgeschoteld die voor hen relevant zijn”, licht Nieuwenweg toe. Tevens heeft het systeem een nieuwe func-

tionaliteit, iDeal-integratie. Dankzij de toevoeging van iDeal kunnen opdrachten of adviesrapportages die via het systeem worden aangeboden, direct worden afgerekend.

“Wat helemaal handig is, is dat gebruikers ook berekeningen kunnen uitvoeren in de formulieren.” Voor het berekenen van leasekosten, transitievergoeding en waardebepaling zijn kant-en-klare sjablonen beschikbaar. Nieuwenweg: “Je kunt ook bezoekers van je website zich laten aanmelden als nieuwe cliënt. Op basis van hun bedrijfseigenschappen zoals; aantal medewerkers, facturen en gewenste diensten, kan automatisch een offertebedrag worden berekend. En daarna stuur je ze de klantacceptatievragenlijst.”

Jelmer Nieuwenweg, PinkWeb Formulieren kunnen met een invuldeadline met een cliënt worden gedeeld of permanent beschikbaar zijn om door de cliënt in te vullen of te gebruiken. Als er een deadline aan is gekoppeld, dan krijgt de cliënt ook automatisch een notificatie en herinneringen. Volgens Nieuwenweg zal dat de accountant heel veel tijd en moeite schelen.

Speciale aandacht is uitgegaan naar de cliëntenkant van de module. Nieuwenweg: “Misschien wel het belangrijkste vinden we dat de respondent het formulier ongelooflijk snel moet kunnen invullen, zonder afleiding en zonder overdonderd te worden door het aantal vragen.” Daarom is een speciale gebruikerservaring uitgedacht, die gebruikers helpt om te focussen op de belangrijkste informatie en vraag van dat moment en die het mogelijk maakt om een formulier zeer snel in te vullen.

De voortschrijdende automatisering is niet de enige grote verandering waar accountants mee geconfronteerd worden, stelt Nieuwenweg.

Velen kijken al naar andere verdienmodellen. “Het ouderwetse uurtje-factuurtje wordt steeds vaker

ingeruild voor een fixed price model”, ziet hij. Accountants zullen steeds vaker samen met hun cliënt naar de toekomst moeten kijken, in plaats van enkel naar cijfers uit het verleden. “Cijfers zeggen per definitie iets over het verleden, maar ondernemers weten vaak zelf wel hoe ze er vorig jaar voorstonden. Zij hebben juist behoefte aan adviezen voor de toekomst”, zegt Nieuwenweg. Volgens de ondernemer worstelen sommige medewerkers van accountantskantoren om hun controlerende en kritische taak te combineren met een meer commercieel ingestelde houding. “Dat is logisch. Analytisch vermogen en planmatig werken blijven belangrijk”, aldus Nieuwenweg. Toch vindt hij het zonde dat sommige accountants niet meer de boer op gaan met de uitgebreide kennis die zij als professionals hebben. “Cliënten weten vaak niet over welke rijkdom aan kennis en adviezen hun accountant beschikt”.

In Nieuwenwegs optiek moeten accountants met deze kennis meer doen aan forecasting. Veel accountants herkennen volgens de ondernemer deze ontwikkeling, maar vragen

zich af hoe ze dit doel kunnen bereiken. Een combinatie van awareness, training en slimme ICT-tools kan deze accountants hierbij verder helpen, denkt Nieuwenweg. Ook het klantenportaal van PinkWeb wordt steeds beter in het signaleren wat er speelt bij een cliënt en hoe de accountant daar proactief op kan inspelen.

Dankzij de toenemende focus op automatisering bij accountantskantoren heeft PinkWeb de laatste jaren de wind in de zeilen. Het bedrijf groeide vorig jaar van 18 naar 26 medewerkers en inmiddels staat de teller boven de dertig. Nieuwenweg geeft aan dat er in de begindagen van PinkWeb onder accountants een lichte koudwatervrees heerste met betrekking tot automatisering. “Maar inmiddels loopt de accountancysector in sommige opzichten juist voorop en is het onder accountants breed gedeeld dat automatisering, en een klantenportaal, noodzakelijk zijn om de serviceen dienstverlening naar een hoger niveau te tillen.” l Meer informatie?

Bezoek www.pinkweb.nl AccountantWeek.nl

23

finance

Project control: bron van verwarring voor de accountant Voor het beheersen van projecten is de reguliere planning en controlcyclus ontoereikend, eerder zelfs verwarrend.

Accountants doen er goed aan zich te verdiepen in integrale projectbeheersing, project control.

P

rojecten zijn tijdelijke praktische organisatievormen gericht op het behalen van een concreet resultaat. Wanneer de reguliere bedrijfsvoering dit resultaat zou kunnen leveren was het niet nodig om hier een project voor te starten. De controls die structuur en inzicht geven in de reguliere bedrijfsvoering zijn gestoeld op ‘meer van hetzelfde’ op de efficiency van de normale, zich repeterende bedrijfsvoering. Verantwoorden en voorspellen zijn hier relatief eenvoudig omdat deze gebruik maken van de – zich herhalende - bedrijfscyclus welke gevat is in de bekende planning & controlcyclus. Accountants zijn opgeleid in deze dimensie van reguliere bedrijfsvoering. Projecten wijken hier (letterlijk) doelbewust van af, omdat anders het vereiste projectresultaat niet gerealiseerd zal kunnen worden.

Vergelijk dit met een reis die u aflegt over een aangelegde weg door de jungle; u rijdt deze weg keer op keer, heen en terug en weet wat er komen gaat, wanneer u waar bent en hoever u nog moet tot uw bestemming. Ach, er zijn wat variabelen (weer, verkeersdrukte, brandstofprijs etc..) maar de reis is planbaar, meetbaar en voorspelbaar.

Stel nu dat u een keer constateert dat u niet meer over de geplaveide weg op tijd op uw bestemming kunt zijn en de enige oplossing is om dwars door de jungle te steken, met alle gevaren en risico’s van dien. Daar maken we een project van! Maar op dat moment vallen vele zekerheden weg en zult u gestructureerd aan de slag moeten met het wegwerken van risico’s en onzekerheden. Uw focus verlegt zich naar het toekomstgericht sturen waar u eerder gewend was om het verleden

24

AccountantWeek.nl

als referentie ( hoeveel kilometers afgelegd, hoeveel brandstof gebruikt etc.) te gebruiken voor uw inschatting van de toekomst (hoeveel afstand nog te overbruggen, wanneer kunnen we weer tanken etc.).

DICHTGETIMMERD Voor het beheersen van projecten is de reguliere planning en controlcyclus ontoereikend, eerder zelfs verwarrend.

De fasering waarmee projecten werken en die voor veel projectmanagers en – controllers houvast geeft aan het sturen en beheersen van hun project verhoudt zich slecht tot de P&C cyclus die veelal uitgaat van de (jaar)kalender en het boekjaar opdeelt in kwartalen en maanden. Naast deze voorspelbare ordening in tijd hebben we de normale bedrijfsvoering nog in andere ordeningsprincipes gestructureerd. Zo kennen we hiërarchische indelingen, geografische- of functionele ordeningen en processen en procedures waarmee we structuur en overzicht creëren in onze organisaties, wat vervolgen weer ons in staat stelt om te meten, administreren, verantwoorden etc.

Projecten zijn opgezet omdat deze ‘dichtgetimmerde’ ordeningen niet het gewenste resultaat opleveren (immers, anders zou deze speciale opdracht wel bij een afdeling zijn belegd). Maar onze ‘verantwoording’ is juist gebouwd op deze structuren, welke zich vertalen in administratieve organisatie en interne controle en is vastgelegd in – voor het project – verstikkende regels, systemen en procedures.

Het is dus niet verwonderlijk dat de relatie tussen ‘het project’ en ‘de afdeling’ zich kenmerkt door afstem-

mingsproblemen, immers beiden hebben andere prioriteiten en uitdagingen. Waar een afdelingsmanager vooral wordt aangesproken op het rendement van zijn afdeling en het beheersen van zijn afdelingsbudget zal de projectmanager binnen financiële kaders op tijd en met de gewenste kwaliteit zijn projectresultaat moeten leveren. Waar de projectmanager stuurt op fase(deel)resultaten en hierover rapporteert in fasedocumenten is de afdelingsmanager gericht op maand- en kwartaalrapportages. Voor de eerste geldt als belangrijkste referentie de begroting en het afdelingsbudget, voor de laatste de businesscase van het project en de opdracht die hij heeft meegekregen.

Veel organisaties trachten de relatie tussen project en afdelingen te organiseren in de vorm van de klassieke matrixorganisatie, echter zelden leidt dit tot het gewenste resultaat.

De dynamiek van het project, maar ook de veranderingen in de moederorganisatie stollen zelden uit tot een stabiele matrix.

Wanneer de organisatie dan ook nog eens gedomineerd wordt door compliance, strikt en frequent moet verantwoorden (bijvoorbeeld aan externe partijen als banken, financiers, toezichthouders etc.) en dit alles door middel van complexe geautomatiseerde systemen wordt ‘ondersteund’ dan is projectsturing gelijk aan het op een fiets met vierkante wielen een heuvel met mul zand op fietsen...

VERSTIKKEND KEURSLIJF De complexiteit van dit afstemmingsprobleem tussen projecten-

finance

wereld en organisatie wordt groter wanneer de administratieve systemen moeten worden ingericht.

Veel administratieve software kent natuurlijk een ‘projectenmodule’ echter deze gaat vaak niet verder dan het benoemen van projectnummers en het hieraan koppelen van (project)budgetten. Projectcontrol bestrijkt echter niet alleen ‘geld’, maar veel meer beheersaspecten.

Denk hierbij aan het bijhouden van een planning om de voortgang van het project te kunnen monitoren om zo nodig bij te kunnen sturen. Of het inrichten van een risicodatabase

waarin beheersmaatregelen kunnen worden benoemd en gemonitord.

Het standaard ERP-systeem van de moeder schiet hierin bijna altijd tekort. Dit leidt ertoe dat de projectmanager zijn eigen ‘projectautomatisering’ gaat optuigen. Niet zelden zullen projectmanagers zich onttrekken aan het verstikkende keurslijf van de organisatie en workarounds vinden om snel en effectief te kunnen blijven sturen.

“Bemensing van het project eerst 6 weken intern uitzetten via de afdeling Personeelszaken? Nee hoor, ik heb morgen een planner nodig! “

BALANSFETISJIST Dit alles maakt dat de projectcomplexiteit en de uitdaging om te sturen op projectresultaat dermate afwijkt van de reguliere financiële verantwoording dat financials en met name accountants gericht op de controle van de jaarrekening zich zullen moeten verdiepen in de wereld achter de projectcijfers. De kosten die op het project geboekt zijn in de (sub)administratie tonen alleen de opgeofferde financiële middelen, maar de werkelijke stand van zaken van het project hoeft hier niet synchroon mee te lopen. Vaak is er een verschil tussen de administratieve registratie van het project en de projectwerkelijkheid (technische voortgang, risico’s en onzekerheden, actualisatie businesscase etc.)

De complexiteit van integrale projectbeheersing laat zich nu eenmaal niet vatten in een absoluut financieel getal in het grootboek. De stand van het project is een complexe mix van verschillende beheersaspecten, die moeilijk, misschien wel onmogelijk in ‘de som van het onderhanden werk’ is weer te geven.

‘Voor het beheersen van projecten is de reguliere planning en controlcyclus ontoereikend, zelfs verwarrend'

Organisaties met een materiële projectenportefeuille weten dat en accountants die bij dergelijke organisaties de controle uitoefenen zijn zich bewust van dit probleem. ”Het lukt mij ieder jaar om bij de controle de accountant het bos in te sturen, die snapt weinig van projecten en is een echte ‘balansfetisjist’ , meester van het gestolde verleden”, sprak een doorgewinterde financieel manager van een projectenorganisatie . . .

Accountants doen er dan ook goed aan zich te verdiepen in de complexiteit van project control. Naar mijn weten wordt dit vakgebied niet of onvoldoende bediend door de reguliere opleidingen voor accountant. En dit is verwonderlijk omdat juist de lijken in de kast vaak ‘een project’ zijn. l Drs. Eric Kemperman MBA (e.kemperman@pcoadvies.nl), directeur Project Control Online.

AccountantWeek.nl

25

Synergie door samenwerking moderne accountant en Wolters Kluwer “Samenwerken kan zorgen voor synergie”, vertelt Frank van der Woude, directeur van Wolters Kluwer Tax & Accounting Nederland. “Daarom hoort samenwerken in je DNA te zitten. Het staat ook centraal bij een best-of-breed partij zoals Wolters Kluwer. Bij Twinfield - de grondlegger van boekhouden in de cloud – is dit vanaf het begin in 2000 het uitgangspunt geweest. Wij leggen de focus op het ontwikkelen van slim en eenvoudig boekhouden , maar voor gerelateerde bedrijfssoftware oplossingen koppelen we met andere partijen.” De voormalig uitgever Wolters Kluwer is nu naast leverancier specialistische digitale informatie ook getransformeerd tot innovatief softwareleverancier.

Adviseurs en klanten werken tegenwoordig samen op hetzelfde platform. Dit levert al direct een voordeel op; ze beschikken allebei over dezelfde real time data. Geen vertraging meer, de boekhouding is bijgewerkt en daarmee beschikt de ondernemer over actuele stuurinformatie. Waar vroeger de zeer onregelmatige verwerking van bonnetjes en facturen een vertragende factor was, zorgen technische hulpmiddelen nu voor een gestroomlijnde verwerking ‘aan de voorkant van de administratie’. Ook Vincent van Renesse van Duivenbode, directeur van Basecone –sinds 2015 onderdeel van Wolters Kluwer-, herkent dit beeld. “Bij implementaties van Basecone horen we vaak ‘had ik dit maar eerder geweten’. Klanten, zeker in de accountancy, kunnen zo veel geld op manuren besparen door hun klanten de mogelijkheid te geven bonnetjes en facturen digitaal te ver-

26

AccountantWeek.nl

werken. Het gaat sneller, met minder fouten en veel efficiënter.”

De accountancybranche verandert snel. Slimme software maken veel traditionele handelingen overbodig.

Dit dwingt de accountant om na te denken over hun eigen verdienmodel.

Zo automatiseren veel grote kantoren de handmatige handelingen weg, vertelt Van der Woude. “Kleinere kantoren hebben vaak meer moeite om die stap te zetten. Soms houden ze te lang vast aan oude verdienmodellen en investeren ze te weinig tijd om te onderzoeken hoe ze efficiënter kunnen werken en hun dienstverlening naar de klant kunnen veranderen en verbeteren. Dat is ook lastig als je met enkele mensen een kantoor runt en ieder uur telt.”

Alles weg automatiseren zal de komende paar jaar nog niet gebeuren.

Bij ondernemers zal de behoefte aan administratieve ondersteuning voorlopig blijven bestaan. De traditionele dienstverlener die de volledige administratie voor klanten verzorgt heeft de komende jaren nog steeds brood op de plank. “Hij moet wel blijven vernieuwen”, waarschuwt Van der Woude. “Door prijsdruk ontkomt geen enkele dienstverlener aan optimalisatie in het werkproces. Klanten –we horen het veel terug tegenwoordigeisen een lage(re) rekening voor de administratieve verwerking.” Het efficiënt en geautomatiseerd bijwerken van administraties biedt ook kansen voor nieuwe dienstverlening. Cijfers analyseren die een jaar oud zijn is achteruit kijken en zal de ondernemer meestal niet helpen om bij te sturen. Als je de administratie zoveel

mogelijk automatisch bij laat werken dan kan de accountant, middels het inzetten van bijvoorbeeld eenvoudige dashboards of benchmark analyses, ondernemers tijdig bijstaan met relevant en up-to-date advies.

VASTE PRIJSAFSPRAKEN Ook de fixed-fee zien we veel vaker dan voorheen in de markt. Een mooie manier om duidelijkheid te creëren als dienstverlener. De klant kiest uit een aantal opties en als aanbieder kun je het dan op de meest efficiënte en goedkope manier organiseren. Een twin-win situatie, noemen wij dat.”

Innolan, net als Twinfield en Basecone onderdeel van Wolters Kluwer, speelt hierop in met software voor de accountancy- en administratiesector en fiscale adviespraktijk. “In 2014 hebben wij de module Vaste Prijsafspraken (VPA, redactie) gelanceerd”, zegt Joost Ekkelboom, accountmanager bij Innolan. “We kregen steeds vaker van onze klanten de vraag naar deze functie. VPA is een uitbreiding op ons softwarepakket Alure. Hiermee is het erg eenvoudig om in het Alure (de meest gebruikte oplossing voor practice management voor de accountancypraktijk) de gemaakte afspraken vast te leggen en op basis hiervan de maandelijkse factuur aan de klant te versturen.

Alure biedt daarmee gemak aan de klant, die ook baat heeft bij één overzichtelijke factuur.”

Niet alleen grote kantoren kunnen gebruik maken van de functionaliteit van Alure. Ook voor kleinere kantoren heeft Wolters Kluwer een oplossing: AlureSlim. Deze oplossing, die inmiddels ook in België gebruikt

wordt, is ideaal voor accountancyen administratiekantoren tot 50 medewerkers. Bij kantoren die de oplossing geïmplementeerd hebben zien we dat er 15% minder interne uren geschreven worden. Dat zijn uren die op een andere manier ingezet kunnen worden, bijvoorbeeld bij het verwerven van nieuwe klanten. Net als Alure is AlureSlim voorbereid op vaste prijsafspraken.

FISCALITEIT Ook de oplossingen voor de fiscalist sluiten uitstekend aan op het beschikbare portfolio voor de accountant. Met KBP aangiftesoftware –vanaf nu ook in de cloud beschikbaar- maakt Wolters Kluwer hét alles in één aangiftepakket. “Zeer compleet”, oordeelt Bas van Buren, product manager bij Wolters Kluwer. “Zowel de IB, Vpb, VA als de toeslagen kunnen met KBP verwerkt worden. Daarnaast biedt de software -de voordeligste in de markt- ook toegang tot uitgebreide fiscale achtergrondinformatie via FiscaalPlus.”

De combinatie van al onze software oplossingen is er op gericht om accountants zo efficiënt mogelijk te laten werken en hen in staat te stellen om hun klanten efficiënter en beter te kunnen bedienen. De cloud-oplossingen die wij bieden slaan als het ware de brug tussen de backoffice werkzaamheden van de accountant en de mkb’er zodat ze veel nauwer en efficiënter kunnen samenwerken.

‘BEST OF BREED’ Samenwerken. Het klinkt als een no-brainer, en dat is het eigenlijk ook. “We geloven er heilig in”, legt Van der Woude uit. “Ook aan de ontwikkelkant. Ontwikkelaars van diverse Wolters Kluwer bedrijven werken nauw samen om de koppelingen met eigen software maar ook software van partners continue te verbeteren en uit te breiden.

Boekhoudleverancier Twinfield heeft er zelfs een partnerprogramma voor opgetuigd, ‘TwinApps’. Zo zijn er

Frank van der Woude

meer dan 300 bestaande softwarekoppelingen beschikbaar om de boekhouding mee uit te breiden. Ideaal om een productiestraat-op-maat mee samen te stellen. Bij Twinfield is Jeroen van der Zee als partnermanager verantwoordelijk voor het TwinApps-programma. “We werken graag met de oplossingen van andere ontwikkelaars, zoals een CRM-systeem, dashboard leveranciers, software voor branche-oplossingen zoals software voor winkelautomatisering, huisartsen en juristen of bijvoorbeeld webshops”, benadrukt Van der Zee. “Samenwerken betekent ook dat je je openstelt voor andere bedrijven die oplossingen hebben die uniek zijn voor hun domein, in plaats van alles zelf proberen te doen. Daarmee onderscheiden we ons echt van andere leveranciers die volledig geïntegreerde ERP oplossingen aanbieden. Daarmee leg je niet alleen jezelf beperkingen op, maar ook je klant.”

VEILIGHEID Vanaf de oprichting van Twinfield in 2000, is dataveiligheid een absolute randvoorwaarde. Het leeft bij alle disciplines van het bedrijf. “In 2014 hebben we ons opnieuw georiënteerd op de merkwaarden die we willen uit-

stralen. Daaruit kwam een merkkompas waaruit bleek dat veiligheid en connectiviteit belangrijke ankerwaarden van het bedrijf zijn. We nemen dat elke keer weer mee in onze communicatie”, verklaart Van der Woude.

De adviseurs van Twinfield krijgen de vraag ‘waar staat de data’ vaak. In bijna elk gesprek vragen ondernemers hoe het bedrijf omgaat met de beveiliging van hun gegevens. “De datacenters van Twinfield staan binnen de Europese Economische Ruimte. Dat doen we vanwege de Patriot Act. Erg belangrijk voor onze klanten, maar ook voor de partners van Twinfield. Al vanaf de start, een kleine 15 jaar geleden, hebben de oprichters van Twinfield online boekhouden heel veel geïnvesteerd in veiligheid en beschikbaarheid,” voert Van der Woude aan.

Twinfield laat de eigen clouddienst controleren door McAfee en Fox IT. Elke drie maanden volgen zeer strenge audits van BDO Audit & Assurance.

De focus op veiligheid legt het bedrijf geen windeieren: Twinfield heeft als een van de eerste aanbieders van online boekhoudsoftware het felbegeerde keurmerk Zeker-OnLine bemachtigd.

Hierbij werd samengewerkt met onder andere de Belastingdienst en het Ministerie van Financiën. l AccountantWeek.nl

27

vaktechniek

Discussie: is accountancy gebaseerd op pseudo-informatie?

De basis voor de huidige praktijk van financial accounting en financial reporting schiet schromelijk tekort, omdat zowel boekhouding als verslaggeving te sterk leunen op aannames in plaats van observaties, op empirische bewijzen.

Dit stellen twee Amerikaanse professoren, Paul B.W. Miller en Paul R. Bahnson, van respectievelijk de universiteit van Colorado en Boise University. Nederlandse hoogleraren reageren.

M

iller en Bahnson poneren hun stelling in een polemische bijdrage op Accountingtoday van 8 maart. Zij hopen met hun artikel een wezenlijke discussie over het vakgebied in gang te zetten. Ze hopen professionals in de praktijk van hun ‘automatische piloot’ af te duwen en hen aan te zetten tot bezinning: heeft wat ik doe wel zin? Belangrijker nog: ze hopen standaard-zetters te bewegen, een nieuw criterium mee te wegen bij hun oordeel over oude en nieuwe accounting rules. En tot slot stellen ze, dat ze hun collega-docenten willen overhalen om oude dogma’s achter zich te laten en hun leerlingen nieuwe denkbeelden bij te brengen.

MISLEIDEND De zin en bedoeling van financiële rapportages is, nuttige en bruikbare informatie te verschaffen aan stakeholders die die informatie nodig hebben. Dat betekent, dat de geboden informatie onzekerheid moet reduceren. De enige informatie die dat kan moet gebaseerd zijn op observatie van de werkelijkheid. Rapportages die slechts gebaseerd zijn op aannames over die werkelijkheid bieden slechts pseudo-informatie, die de onzekerheid van de lezer eerder vergroot dan reduceert.

Natuurlijk kan informatie over het verleden nooit de onzekerheid over de toekomst wegnemen. Wel kunnen adequate kennis van het heden en inzicht in de historie beter onderbouwde voorspellingen mogelijk maken.

Wat nodig is, is dus een ‘data trail’ van voortdurend ge-updatede observa-

28

AccountantWeek.nl

tierapporten, eerder dan een of meer momentopnamen uit het verleden.

Het spreekt voor zich dat wie zich baseert op rapportages die slechts gebaseerd zijn op bepaalde aannames een grote kans loopt om misleid te worden; bedragen die daar genoemd worden zijn in feite imaginair, in plaats van empirisch vastgestelde waarden. De metafoor die Miller en Bahnson gebruiken is die van een stuurman op een zeilschip dat in 1830 van Boston naar London vaart.

Net buiten de haven van Boston bepaalt de stuurman de koers, en blijft vervolgens de kapitein elke dag de positie van het schip voorschotelen alsof het schip voortdurend op koers gebleven is – zonder ooit met kaart, tabellen en sextant de werkelijke positie te berekenen.

GEEN WERKELIJKE WAARDE Dat klinkt belachelijk, aldus beide hoogleraren – maar zo waarderen we in de VS wel af, sinds 1830. We beginnen met een aanschafwaarde (niet noodzakelijkerwijs de marktwaarde!), doen aannames over een theoretische levensduur en restwaarde en berekenen dan een naar we aannemen correct afschrijvingspatroon. Zonder tijdens die levensloop de feitelijke waarde op enig moment vast te stellen. De waarde die we in dit systeem op enig moment rapporteren aan de stakeholders heeft dus geen enkele relatie met de werkelijke waarde op dat moment.

Financiële rapportages die activa, passiva en inkomsten (alleen) beschrijven in termen van historische kostprijzen

zijn in die termen niet te gebruiken om de feitelijke situatie te (kunnen) beoordelen. In GAAP bijvoorbeeld geldt dat voor voorraden, investeringen, goodwill, operational leases, verplichtingen, pensioenverplichtingen, aandelenopties, earnings per share – alle te berekenen op basis van aannames in plaats van werkelijke (dag)waarde.

OOK GIJ, FASB Zelfs standaard-instituten als de FASB dwalen, volgens Miller en Bahnson, bijvoorbeeld wanneer ze ‘fair value’ definiëren als ‘de prijs die gerealiseerd zou worden bij verkoop’.

Daar kunnen we niet veel mee, aldus de professoren, want die definitie dwingt de boekhouder/accountant om te speculeren over een gebeurtenis die zich (nog) niet heeft voltrokken. Beter ware het bijvoorbeeld als de FASB fair value zou definiëren als ‘de waarde die andere vergelijkbare verkopers recent bij verkoop gerealiseerd hebben’. Die waarde kon met enig rekenwerk gewoon geobserveerd en vastgesteld worden, en zou zo een getrouwer beeld van de werkelijkheid geven dan een schatting of aanname door een financial die wellicht niet eens verstand van het verhandelde heeft.

Kortom, aldus Miller en Bahnson: wordt het niet tijd om eens echt na te denken over hoe wij sinds jaar en dag de werkelijkheid representeren in onze boeken? Is het niet hoog tijd dat we eens gaan observeren, in plaats van maar aannames te maken over hoe de werkelijkheid om ons heen er uit zou (kunnen) zien?

vaktechniek

Uiteenlopende reacties Wij hebben de hartenkreet van Miller en Bahnson voorgelegd aan een drietal Nederlandse hoogleraren, prof. dr. Martin Hoogendoorn (hoogleraar Externe Verslaggeving aan de Erasmus), prof. dr. Philip P. M. Joos (Hoogleraar Financial Accounting, Tilburg School of Economics and Management, Department of Accountancy) en prof. dr. Henk Langendijk, hoogleraar externe verslaggeving aan de Universiteit van Amsterdam en Nyenrode. Hieronder hun nogal uiteenlopende reacties.

HENK LANGENDIJK: ‘LEUK MAAR LEK’ “Het is een interessant gedachtenspinsel van de twee heren - maar ook niet veel meer dan dat. Ze gaan er van uit dat financial reporting volledig is gebaseerd op veronderstellingen, maar dat is een misvatting. Financial reporting bestaat uit een collage van observaties (huidige marktwaarden) en veronderstellingen over de toekomst (schatten van voorzieningen). Ook heeft financial reporting niet alleen als functie om nuttige informatie te verstrekken aan gebruikers. Financial reporting heeft een rekenschapsfunctie. De ondernemingsleiding legt rekening en verantwoording af over de beheersdaden van de afgelopen periode aan de aandeelhouders (en

vreemd vermogensverschaffers). A single outdated past fact: de heren lijken te duiden op een eenmalig moment in het jaar dat een jaarrekening en jaarverslag verschijnt, en abstraheren van het feit dat alle beursgenoteerde ondernemingen ook halfjaarberichten - en in de VS tevens ook kwartaalberichten – publiceren, alsook frequente persberichten van financiële aard.

De heren brengen veel bezwaren in stelling tegen systematisch afschrijven zonder te komen met een alternatief. Het focus van de heren ligt ook zeer op de balans en haar eventuele onvolkomenheden. De winst- en verliesrekening komt er in hun betoog zeer bekaaid af, terwijl informatie daaraan ontleend voor gebruikers zeer relevant is.

Ook is het verhaal van de heren een ode aan fair values als de alles zaligmakende oplossing. Maar er zijn vaak helemaal geen betrouwbare fair values en dan moet worden teruggevallen op wat waardeerders een waarde vinden; niet zelden op basis van flinterdunne waarderingsmodellen met geschatte toekomstige kasstromen of kunstmatige veronderstellingen (Black and Scholes optiewaarderingsmodellen). Samenvattend: het is een leuk stuk voor accountancy- en controlling-studenten - om ‘lek’ te schieten.

MARTIN HOOGENDOORN: ‘ZWART-WIT’ “Ik ben het met de schrijvers eens, dat de primaire doelstelling van

financiële verslaggeving het verstrekken van nuttige informatie is. Ik deel ook hun opvatting, dat informatie nuttig is indien dit de onzekerheid over de realiteit vermindert en dat observatie hierbij belangrijk is.

Maar bij de uitwerking van deze gedachten vliegen de schrijvers mijns inziens uit de bocht, door hun ongenuanceerde benadering.

Ze stellen kortweg dat historische kosteninformatie gebaseerd is op veronderstellingen die de onzekerheid over de realiteit vergroten in plaats van verminderen en dat alleen actuele marktwaarden nuttig zijn.

De auteurs vinden dus dat alleen marktwaarde-informatie nuttig is voor gebruikers. Maar dat ligt veel genuanceerder. Zodra de betrouwbaarheid van marktwaarden minder groot is, en moet worden geschat met behulp van modellen, is de waarde voor beleggers veel minder groot.

Ook de bezwaren tegen historische kosteninformatie als zodanig zijn naar mijn mening zeer overtrokken. Uiteraard zijn daar schattingen aanwezig, maar de suggestie dat de schattingen niet aansluiten op de werkelijkheid lijkt mij ongegrond. Zodra schattingen op basis van nieuwe informatie niet meer juist zijn, is het verplicht om schattingswijzigingen door te voeren. Dat levert geen ‘pseudo-informatie’ op, maar actuele informatie die nuttig is voor beleggers.

De auteurs hebben ook bezwaar tegen allocatie van kasstromen, bijvoorbeeld in afschrijvingen.

Waar de auteurs blijkbaar geen oog voor hebben is het belang voor beleggers van ‘performance’-informatie. Beleggers willen weten hoe een entiteit heeft gepresteerd in een bepaalde periode. En systematische allocaties zijn daarvoor veel nuttiger dan het in de prestatie betrekken van waardestijgingen die zijn gebaseerd op subjectieve

AccountantWeek.nl

29

vaktechniek

niet-verifieerbare schattingen.

Ik ben mét de auteurs van mening, dat in sommige gevallen vooral marktwaarde-informatie nuttig is, zoals bij verhandelbare financiële instrumenten; maar in andere gevallen, zoals bij materiële vaste activa die dienstbaar zijn aan de gebruiksuitoefening, sluit juist het historische kostprijssysteem beter aan bij de behoeften van gebruikers.”

PHILIP JOOS: ‘FOUTE ANALOGIE’ “Miller en Bahnson stellen dat de huidige financiële rapportering al te veel berust op aannames en inschattingen in plaats van observaties. Gebruikers van financiële rapportage (jaar- en kwartaalverslagen) kunnen daardoor minder goed voorspellingen maken over de bedrijfsvoering wat het nut van rapportages reduceert. Ik ben het niet eens met de redenering van deze auteurs.

Neem nu het voorbeeld van de kapitein die in 1830 zijn schip van Boston naar Londen stuurt en enkel zijn positie bepaalt op basis van de theoretische koers ingegeven aan het begin van de reis, zonder tussentijdse metingen te verrichten voor het bepalen van de echte positie. Volgens Miller en Bahnson zou dit overeenkomen met het systeem van afschrijvingen, waarbij de historische kosten worden toegewezen over een ingeschatte bruikbare periode van

30

AccountantWeek.nl

een actief. Tussentijdse metingen van de waarde van het actief zouden niet overeenstemmen met de werkelijke waarde van het actief en daarom de gebruiker van de balanscijfers misleiden. De analogie is fout aangezien het veronderstelt dat de unieke werkelijke waarde van elk actief op elk moment perfect kan bepaald worden door een meting, net zoals de kapitein dit doet bij het vaststellen van de positie van zijn schip. De bedrijfscontext waarin het actief wordt ingezet en de verhandelbaarheid op een liquide en transparante markt zijn in vele gevallen moeilijk continu te bepalen. Als afschrijvingen daadwerkelijk de economische waardevermindering zouden weerspiegelen, dan zou dit leiden tot een economisch winst van de onderneming. Daarvan hebben boekhoudtheoretici reeds in de jaren 1960 aangegeven dat dit onmogelijk te bepalen is, waardoor bedrijfswinst niet simpelweg kan worden vergeleken met de werkelijke positie van een schip op de oceaan.

vergelijkbaar met een versnelde afschrijving. Het winstcijfer wordt hierdoor naar beneden bijgesteld.

Winstbijstelling gebeurt niet in het geval van tussentijdse waardeverhogingen. De afwezigheid van transparante en liquide markten voor de meeste activa resulteert in een subjectiviteit bij de waardebepaling van activa, wat dan op haar beurt mogelijkheden tot winststuring in de hand werkt. De asymmetrische behandeling van positieve en negatieve waardeveranderingen bij de winstbepaling is ingegeven door het feit dat gebruikers van financiële rapportages vaker meer schade ondervinden door winststuring naar boven (in het geval dat waardeverhogingen van activa het winstcijfer zouden verhogen) dan winststuring naar beneden.

Het is opvallend dat Miller en Bahnson geen melding maken van de context waarin rapportering plaatsvindt en de belangen van het management versus externe gebruikers van de rapportages.” l Tekst: Arne Lasance

‘Bedrijfswinst kan niet worden vergeleken met de positie van een schip op de oceaan’

Eeuwenlang is het voorzichtigheidsprincipe gehanteerd waarbij activa op de balans en winstcijfers niet overschat worden. Als zou blijken dat de bedrijfscontext zodanig veranderd is dat de actiefwaarde niet kan worden gehandhaafd (op basis van een waardebepaling die weliswaar niet exact is), dan wordt een waardevermindering of ‘impairment’ doorgevoerd,

Tijd voor een nieuwe job als accountant?

Vind eenvoudig honderden topvacatures op Finance.nl en op AccountantWeek.nl.

Op zoek naar nieuwe collega’s?

Kantoren plaatsen simpel vacatures op Finance.nl + AccountantWeek.nl + Accountant.nl + FM.nl.

Een greep uit actuele vacatures voor accountants Ambitieuze Assistent Accountant Rousch Financial Professionals in Soest

Senior Assistent Accountant BDO in Eindhoven

Client Accountant, Corporate & Institutional Services First Names Group in Badhoevedorp

Assistent Accountant Samenstelpraktijk Rousch Financial Professionals in Veghel

Assistent Accountant Bollard Accountants Belastingadviseurs in Den Haag

Assistent Accountant Rousch Financial Professionals in Almere

Assistent Accountant voor RA Kantoor Rousch Financial Professionals in Amsterdam

Accountant Samskip in Rotterdam

Zelfstandig Assistent Accountant AA Rousch Financial Professionals in Eindhoven

Financial accountant Brainfish in Rotterdam

Assistent-Accountant HLB Nannen in Emmen

Bedrijfsadviseur MKB Flynth Adviseurs en Accountants in Zwolle

Informatie over Finance.nl en plaatsingen van vacatures? Neem contact op met Rienke Vingerling via rvingerling@finance.nl | 020 639 0008 | 06 4635 2657

vaktechniek

Onzekerheid over de continuïteit In de eerste uitgave van AccountantWeek was een interessante bijdrage opgenomen over het onderwerp ‘onzekerheid over de continuïteit’. Maar klopt de stelling van W.A.J.M. van Batenburg RA dat de wet slechts twee opties toestaat, zonder de ‘tussen’variant waardering op continuïteitsbasis in een situatie van ernstige continuïteitsonzekerheid (met adequate toelichting)? Toch niet.

O

nder de veelzeggende titel ‘Onzekerheid over onzekerheid’ gaat collega W.A.J.M. van Batenburg RA in het eerste nummer van AccountantWeek in op de (in zijn ogen onduidelijke) wettekst en een (ook volgens hem onjuiste) interpretatie die de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving (‘RJ’) daaraan geven.1

waaraan die activa en passiva dienstbaar zijn, wordt voortgezet, tenzij die veronderstelling onjuist is of haar juistheid aan gerede twijfel onderhevig is; alsdan wordt dit onder mededeling van de invloed op vermogen en resultaat in de toelichting uiteengezet.”

VISIE VAN BATENBURG Van Batenburg legt de wettekst als volgt uit. De wet kent maar twee smaken: waardering op continuïteitsbasis of niet (en dan waarderen op liquidatiewaarde en toelichten). Hij verduidelijkt dit onderscheid later in zijn artikel als hij stelt: ‘Bij gerede twijfel eist de wet echter dat er niet op going concern kan worden gewaardeerd’. Om dit te onderbouwen is hij van mening dat de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel dat tot dit artikel heeft geleid ook onduidelijk is.

Anton DIeleman

Collega Van Batenburg belicht een belangrijk thema. Zeker gegeven het feit dat de economische crisis nog niet op zijn einde is en veel directies van ondernemingen, maar evenzeer hun accountants, worstelen met deze problematiek.

Op basis van dezelfde wettekst en dezelfde RJ-bepalingen neem ik een genuanceerder standpunt in dan Van Batenburg. Daarom een reactie op zijn artikel.

Het gaat in deze situatie om de wettekst van art. 2:384 lid 3 BW, die als volgt luidt: ”Bij de waardering van activa en passiva wordt uitgegaan van de veronderstelling dat het geheel der werkzaamheden van de rechtspersoon

32

AccountantWeek.nl

Tot slot verwijt hij de Raad voor de jaarverslaggeving dat in de RJ ten onrechte een driedeling is opgenomen. Bij die visie past de nodige nuance en verdient de RJ in mijn optiek juist wel waardering voor de wijze waarop het toegelicht is. In dit artikel ga ik daarop nader in.

UITLEG WETTEKST Uit de tekst van de wet blijkt dat sprake is van een driedeling, en niet van een tweedeling zoals Van Batenburg stelt: a) Er is sprake van (redelijke – uiteraard nooit absolute) zekerheid over de continuïteit. Waardering geschiedt dan op basis van continuïteitsgrondslagen. b) Er is sprake van zekerheid over de discontinuïteit. Waardering in de jaarrekening vindt plaats op basis van

liquidatiegrondslagen. De wettekst benoemt dit ook expliciet door de formulering ’tenzij die veronderstelling onjuist is’. c) Er doet zich een situatie voor van gerede twijfel over de continuïteit – maar nog geen zekerheid over de discontinuïteit. Waardering geschiedt in die situatie op basis van continuïteitsgrondslagen, maar met een adequate toelichting op de situatie. Dit vloeit voort uit de letterlijke wettekst, in de woorden: ’of haar juistheid aan gerede twijfel onderhevig is’.

Dat sprake is van een driedeling blijkt door de situaties b en c (gescheiden door ‘of’) die in de tekst van art. 2:384 lid 3 BW worden genoemd: ’tenzij die veronderstelling onjuist is of haar juistheid aan gerede twijfel onderhevig is.’

Overigens ben ik het met Van Batenburg eens dat het woordje ‘tenzij’ mogelijk de suggestie zou kunnen wekken dat het voorgaande (uitgaan van de continuïteitsveronderstelling) niet meer aan de orde zou zijn. Maar die formulering is bedoeld om aan te geven dat in beide situaties de continuïteitsveronderstelling niet meer onvoorwaardelijk geldt. De tekst moet worden gelezen in combinatie met het vervolg van de bepaling waarin de consequenties voor de jaarrekening worden aangegeven. Dat betekent niet onmiddellijk toepassen van liquidatiewaarden, maar het opnemen van een adequate toelichting (bij gerede twijfel omtrent de continuïteit).

Hoewel Van Batenburg de Memorie van Toelichting op dit punt onduidelijk vindt, geeft die wel degelijk de hiervoor genoemde driedeling. Dat volgt uit de volgende tekst: ”Is de con-

vaktechniek

Zekerheid en waardering: drie opties

tinuïteit niet verzekerd, dan zal dit in ieder geval in de toelichting moeten worden meegedeeld; alsdan zal er reden kunnen bestaan tot waardering op een andere grondslag dan de gebruikelijke, zoals de liquidatiebasis”.2 Ofwel: toelichting verplicht en er kan (in situatie van discontinuïteit) aanleiding zijn tot het toepassen van liquidatiegrondslagen.

Dat leidt tot de hiervoor door mij genoemde driedeling, die tevens de basis vormt voor de wijze waarop de RJ situaties van discontinuïteit en gerede twijfel over de continuïteit onderscheiden en behandelen (in resp.

RJ 170.2 en 170.3). Ik wijs op een artikel in Tijdschrift voor Jaarrekeningenrecht dat een uitstekende toelichting op dit onderwerp bevat.3 In het schema bovenaan deze pagina staat de genoemde driedeling weergegeven.

‘De uitleg van collega Van Batenburg is naar mijn mening onjuist’ CONTROLESTANDAARDEN Interessant is verder hoe de Controlestandaarden met dit vraagstuk omgaan. In de (huidige) Controlestandaard 570 (‘Continuïteit’) blijkt

de situatie van gerede twijfel over de continuïteit duidelijk uit paragraaf 18 en 19: In de situatie dat de accountant vaststelt dat het toepassen van de continuïteitsveronderstelling in de gegeven omstandigheden passend is, maar dat sprake is van een onzekerheid van materieel belang (met betrekking tot die continuïteit), dan dient de accountant: a) vast te stellen dat de jaarrekening een adequate toelichting bevat over de continuïteitsonzekerheid en de plannen van het management om hiermee om te gaan; en b) een verplichte paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden in de controleverklaring op te nemen waarin aandacht wordt gevestigd op de genoemde continuïteitsonzekerheid.

Dit kan ook moeilijk anders. Als de visie van Van Batenburg gevolgd zou worden, zou bij gerede twijfel omtrent de continuïteit de jaarrekening op basis van liquidatiewaarden moeten worden opgesteld. Terwijl er (nog) geen zekerheid is over liquidatie.

De accountant komt dan in de positie dat hij a) redelijk zeker weet dat nog geen sprake is van discontinuïteit (maar slechts onzekerheid over de continuïteit), dan wel b) onvoldoende en geschikte controle-informatie heeft om vast te stellen dat waardering tegen liquidatiewaarden juist is. In de eerste situatie leidt het tot een afkeurende controleverklaring; in de tweede situatie tot een controleverklaring van oordeelonthouding. Dat kan uiteraard

nooit de consequentie zijn van een verslaggevingsstelsel – tenzij dit op onjuiste wijze wordt toegepast.

VOORWAARDELIJKE VERKLARING Terzijde wijs ik erop dat enkele decennia geleden het NIVRA ook worstelde met dit vraagstuk.

Dat heeft destijds geleid tot de zogenaamde ‘voorwaardelijke verklaring’. In situaties van gerede twijfel over de continuïteit was (evenals nu) een adequate toelichting in de jaarrekening verplicht. Voor een afkeurende verklaring was geen aanleiding; een goedkeurende verklaring (zonder meer) bracht de onzekerheid over de continuïteit onvoldoende tot uiting. Om die reden is destijds de voorwaardelijke verklaring geïntroduceerd.

Meningsuiting 1 van het NIVRA4 (juli 1977!), die dit onderwerp behandelde omschreef het als een probleem voor de accountant die feitelijk twee oordelen moest geven als volgt: - de jaarrekening is goed (juiste waarderingsgrondslagen zijn toegepast) indien de onderneming blijft voortbestaan; - de balans is fout (onjuiste waarderingsgrondslagen) indien de onderneming moet worden beëindigd.

In een zogenaamd Ontwerp ter discussie5 (dat aan de genoemde Meningsuiting vooraf ging) werd inderdaad voorgesteld het oordeel uit beide hiervoor genoemde onderdelen AccountantWeek.nl

33

vaktechniek

te laten bestaan. In de Meningsuiting is dit genuanceerd tot de volgende tekst, waarbij nog wel steeds werd gesproken over een voorwaardelijke verklaring: ”Wij hebben de jaarrekening 19 .. van de vennootschap X gecontroleerd. Uit deze jaarrekening blijkt dat het voortbestaan van de onderneming onzeker is. Aangezien echter niet is gebleken dat een duurzame voortzetting van de ondernemingsactiviteiten onmogelijk is, zijn de toegepaste grondslagen van waardering en resultaatbepaling gebaseerd op de veronderstelling van continuïteit van de onderneming.”

Die voorwaardelijke verklaring is – terecht – al weer een aantal decennia ‘verleden tijd’. In de plaats daarvoor is de goedkeurende verklaring gekomen met de verplichte paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden (voorheen: verplicht toelichtende paragraaf). De controlestandaarden geven daarmee op de juiste wijze invulling aan de situatie waarbij sprake is van gerede twijfel omtrent de continuïteit en de waarderingsgrondslagen op basis van het continuïteitsprincipe zijn gebaseerd.

CONCLUSIES Conclusie is daarom dat de uitleg die collega Van Batenburg aan art. 2:384 lid 3 BW geeft naar mijn mening onjuist is. De letterlijke tekst van de wet maakt dat duidelijk. En de RJ geven daar op een juiste en duidelijke wijze invulling aan.

jaarrekening’, Mr. drs. A.G. de Neve, Tijdschrift voor Jaarrekeningenrecht, nr. 4, oktober 2012, blz. 100 e.v.

4. ‘De inhoud van de accountantsverklaring bij de jaarrekening van ondernemingen met continuïteitsproblemen’, Meningsuiting van het College van Beroepsvraagstukken, NIVRA, juli 1977 5. ‘De inhoud van de accountantsverklaring bij de jaarrekening van ondernemingen met continuïteitsproblemen’, Ontwerp ter discussie 3 van het College van Beroepsvraagstukken, NIVRA, juni 1976

Onzekerheid over de continuïteit: reactie In het artikel ‘Onzekerheid over de continuïteit’ reageert Anton Dieleman op het eerder verschenen ‘Onzekerheid over onzekerheid’.

Hij stelt dat de Richtlijnen voor de jaarverslaggeving op een juiste en duidelijke wijze invulling geven aan art. 2:384 lid 3 BW. Ten onrechte: de Raad voor de Jaarverslaggeving haalt haar regels niet uit de wet en zal zorgvuldiger moeten aansluiten bij de wettekst.

1. AccountantWeek, Q1 2015, blz. 30-32 2. Tweede Kamer, 1979-1980, 16326 nr. 3, blz. 21.

3. ‘Dreigende discontinuïteit en de

34

AccountantWeek.nl

Vooropgesteld dat ik zeker geen tegenstander ben van de wens om qua verslaggeving aan te sluiten met de wens van de gebruiker, maar mijn betoog was er op gericht dat dit dan wel een fundament in de wet moet hebben en dat is naar mijn stellige overtuiging niet het geval.

Dieleman haalt in zijn reactie artikel 2:384 lid 3 BW aan en ik zal het niet meer herhalen, maar ik zal een soortgelijke zin in wat gemakkelijker taalgebruik gebruiken die wellicht wat beter aansluit met onze dagelijkse beleving. “Ik lees iedere maand meteen het maandblad Accountant, tenzij ik op vakantie ben of de postbode het blad niet heeft bezorgd; dan komt het voor dat ik Accountant pas na enkele weken lees.”

Ik denk dat iedere lezer bij bovenstaande zin zeker zal weten dat er maar twee smaken zijn. Meteen lezen of pas na enkele weken. Dieleman en de RJ suggereren dat, als de postbode het blad niet heeft bezorgd, ik ongetwijfeld naar de online versie van Accountant ga en toch meteen aan het lezen sla. Los van het feit dat de redactie van Accountant dat waarschijnlijk graag zou willen, valt dat op geen enkele manier uit de tekst te lezen.

De oproep van Van Batenburg dat de RJ nauwkeurig geredigeerd moeten worden en beterschap moeten tonen lijkt mij dan ook overbodig. En – zo heb ik duidelijk gemaakt – ook op basis van de controlestandaarden kan eenzelfde conclusie worden getrokken.

Anton Dieleman is directeur vaktechniek bij Mazars.

prikkelende – stellingen. Enigszins bijzonder dus dat dit wél het geval is bij zijn repliek op mijn artikel in de eerste uitgave van AccountantWeek. Verheugend overigens, want zonder het innemen van (tegen-) stellingen stoppen we misschien ooit met nadenken en laat dat vooral niet gebeuren.

Pim Batenburg Collega Dieleman heeft veel artikelen het licht doen zien en ik kan mij niet herinneren dat ik het fundamenteel oneens was met zijn – soms

MATIG ARTIKEL Het door Dieleman aangehaalde artikel van Mr. Drs. A.G. de Neve vind ik vervolgens buitengewoon matig. De Neve gaat nota bene in eerste instantie bijna uit van de

vaktechniek

veronderstelling dat je in 384.3 zou kunnen lezen dat je slechts op continuïteitsbasis mag waarderen als de continuïteit gegarandeerd is. Daar stapt hij vervolgens van af onder aanhaling van IJsselmuiden en Van Wijngaarden. Beide artikelen heb ik niet gelezen, maar gelet op de verwijzingen zouden zij mijn opvatting kunnen steunen. De Neve haalt daarna IAS en RJ erbij om te komen tot de conclusie dat zijn eerste lezing onjuist is. Vervolgens komt hij ineens weer uit op een driedeling, maar volgens mij niet op grond van de wettelijke bepaling. Ik ga daarbij nog voorbij aan het feit dat De Neve zijn redenering opbouwt met ‘ten eerste’, waarna er geen ten tweede meer komt.

Overigens ziet de ‘continuïteitsbalk’ er nog wel anders uit dat die van Dieleman. In het middengedeelte waardeert De Neve evenals Dieleman op continuïteitsbasis, maar met eventueel correctie voor duurzame waardeverminderingen, terwijl Dieleman een toelichting verlangt. De duurzame waardevermindering heeft niet per se iets te maken te hebben met continuïteit, maar met impairment (ex 387.4).

Volgens mij wordt mijn stelling eerder onderbouwd dan afgebroken door het door De Neve aangehaalde art 31-1a van de 4e EG Richtlijn, waar helemaal geen ‘tenzij …’ wordt geïntroduceerd, laat staan een verplichting tot toelichting.

‘Wat is dat, ‘verzekerde continuïteit’? Dat is toch per definitie onmogelijk?’

VERZEKERDE CONTINUÏTEIT?!

De reden dat ik de Memorie van Toelichting bijzonder en verwarrend vind heeft te maken met de ‘verzekerde continuïteit’ (wat is dat, dat is toch per definitie onmogelijk?) juist in deze tekst zou je kunnen lezen dat je altijd iets in de toelichting moet schrijven en moet overwegen om op liquidatiebasis te waarderen) alsmede de opmerking dat er redenen kunnen bestaan om op een andere waarderingsmethode dan de continuïteitsbasis te waarderen, terwijl je het tegenovergestelde zou vermoeden. Overigens zie ik ook in deze MvT geen enkele aanleiding om een drieluik aan te brengen.

In de uitleg van Dieleman zegt hij zelf terecht dat in beide situaties (na tenzij) de continuïteitsveronderstelling niet meer onvoorwaardelijk geldt, maar vervolgens concludeert hij dat bij discontinuïteit die veronderstelling onjuist is, maar dat er bij gerede twijfel er een toelichting moet komen. Dat blijft een hinkstapsprong, waarbij hij ‘dit onder mededeling van de invloed op vermogen en resultaat etc.’, waarschijnlijk ‘toerekent’ aan de gerede twijfel situatie. Het lijkt mij ook dan nog overduidelijk dat er wordt verwacht wordt dat er een effect is op het vermogen en het resultaat en niet ‘alleen maar een toelichting’.

niet de accountant die de jaarrekening opstelt. Daarnaast is de COS voor een belangrijk deel een woordelijke vertaling van de ISA en die refereren dan naar de IFRS en US GAAP die wél duidelijk de ‘driedeling’ kennen.

Mijn stelling is niet dat de verslaggevingsregelgeving niet correct is.

Maar de RJ haalt haar regels niet uit de wet en de wet kent geen verplichte toelichting aangaande continuïteit anders dan bij discontinuïteit of de noodzaak om te liquideren (zoals het Stramien van de RJ terecht aanhaalt). Dat impliceert dat de RJ zorgvuldiger zal moeten aansluiten bij de wettekst en – in mijn ogen – een heldere uitspraak over de diverse graden van onzekerheid bieden. l W. (Pim) A.J.M. van Batenburg RA, vennoot bij RSM Tempelman en co-auteur van Jaarrekening MKB.

ZORGVULDIGHEID GEVRAAGD Ik heb een tweede artikel klaar liggen met commentaar omtrent de controlestandaarden (waaronder de invoering van weer andere graden van onzekerheid, zoals onzekerheid van materieel belang en significante onzekerheid), dus ik wil op dat deel van Dieleman nu niet uitgebreid reageren anders dan dat het niet zo kan zijn dat de controlestandaarden het primaat van het jaarrekeningrecht zouden kunnen wegnemen. Het is immers

AccountantWeek.nl

35

vaktechniek

Summer Course voor ambitieuze accountants Het vak blijft in het nieuws en de werkzaamheden liggen onder een vergrootglas. Transparantie is het toverwoord. Hoe gaat u mee in al het digitale geweld? Op welke manier zorgt u ervoor dat u uw klanten proactief blijft adviseren? Hoe houdt u de omzet op peil en hoe waarborgt u de continuïteit van uw kantoor? U hoort het tijdens de driedaagse Summer Course voor Accountants die Alex van Groningen BV begin september verzorgt. Deze actualiteitencursus is speciaal voor ambitieuze accountants die geïnteresseerd zijn in nieuwe technologische ontwikkelingen, verdienmodellen en vakinhoudelijke actualiteiten die van belang zijn voor het accountantsberoep.

I

n dit ideale zomerprogramma delen topsprekers hun visie op deze onderwerpen. Drie daarvan zijn aan het woord.

Marcel Spoelstra (Spoelstra & Scherer): ‘Liever Value Based Pricing dan uurtje-factuurtje’ Spoelstra & Scherer - overall winnaar van de Accountancy Awards 2015 - factureert niet meer op uurbasis, maar op basis van toegevoegde waarde, met een prijsopgave vooraf. Marcel Spoelstra licht het Value Based Pricing-verdienmodel toe en laat zien hoe het onderhanden werk significant daalt en hoe u 20% kantoorrendement behaalt.

Hoe, komt uitgebreid aan bod in de Summer Course voor Accountants.

Hier alvast een introductie.

Overal ter wereld hanteert het accountancy-beroep hetzelfde verdienmodel. Dit model is veelal gebaseerd op uurtje-factuurtje en is gebaseerd op het inhuren van arbeidskracht.

36

AccountantWeek.nl

nog niet erg genoeg is schrijven kantoren af op hun onderhandenwerk omdat zij het niet durven uit te factureren. Ze schrikken van de hoogte van de potentiële factuur. Dat komt omdat ze dan pas geconfronteerd worden van hun inefficiency of door beperkte eigen waardering omtrent hun geleverde prestaties.

Deze methode zorgt ervoor dat hoe meer uren worden geschreven en hoe hoger de uurtarieven des te meer de kantoren verdienen. Natuurlijk is het waar als er meer tijd besteed is tegen hogere tarieven er meer verdiend wordt, tenminste als de kosten gelijk blijven. De vraag is of de bestede tijd, de echt noodzakelijke tijdbesteding is.

Maar duidelijk is wel dat de prijs niet de echte waarde vertegenwoordigd van de geleverde prestatie.

Een ander punt is dat dit model inefficiënt werk of zelfs uren schrijven met de vork beloont. Facturatie op basis van tijd motiveert niet tot sneller werken. Integendeel zelfs, medewerkers worden beloond om ergens langer aan te werken zolang de cliënt betaalt. Onverstoorbaar factureren de meeste kantoren achteraf op basis van bestede tijd maal tarief. En of dit

‘Het uurtjefactuurtje model is achterhaald en onethisch’

Dit uurtje-factuurtje model is achterhaald en is onethisch. En dat voor accountants die ethiek hoog in het vaandel hebben staan! Waarom hanteren accountants dan toch dit model? Dat kon in het verleden want: - Cliënten hadden geen idee wat een dienst kostte.

- De accountant en medewerkers werden beloond om langzamer te werken en fouten te maken.

- De cliënt betaalde de hogere rekening toch wel.

Maar tijden veranderen. Door het

vaktechniek

internet kan een cliënt door vergelijkingssites de prijzen vergelijken.

Inzet van ICT leidt tot tijdbesparing en dus tot omzetdaling. Cliënten zijn mondiger en vragen meer uitleg en verlangen meer service.

Het is een zeer ineffectief model om efficiency te bevorderen en het is bovendien slecht voor de winstgevendheid omdat het gebaseerd is op tijd.

Als een kantoor al groeit dan komt het door uitbreiding van mankracht maar dat betekent niet direct dat de winstgevendheid toeneemt.

Het oude verdienmodel is te veel intern gericht op het eigen kantoor. Het nieuwe business model is juist extern gericht op cliënten. Dit vraagt om andere doelstellingen: - Trek de juiste klanten aan.

- Maximaliseer de klantervaring.

- Verzeker uzelf ervan dat klant alle diensten afnemen om hun doelstellingen te realiseren.

- Werk projectmatig op een zo efficiënt mogelijk wijze.

- Verdien een inkomen overeenkomstig de geleverde toegevoegde waarde Volgens het nieuwe Value Based Pricing-verdienmodel worden alle ‘projecten’ vooraf geprijsd op basis van hun waarde en niet op basis van tijd. Zodra de prijs vooraf is gebaseerd op waarde en de prijs en de werkzaamheden zijn gecommuniceerd met de cliënt dan pas kan een uren-budget worden bepaald. Als de prijs eenmaal vooraf is afgegeven, is het uw missie om uw werk zo efficiënt mogelijk te doen met waarborging van de kwaliteit. Hiermee verblijdt u uw cliënt en creëert u capaciteit en kunt u meer doen met dezelfde middelen. In de nieuwe situatie hanteert u geen uurtarieven meer maar registreert u nog wel tijd. De tijdregistratie is louter en alleen voor de prestatiemeting. Bij vooraf gegeven prijzen zijn uurtarieven overbodig. Accountants die Value Based Pricing hanteren moeten zich niet alleen richten op kostenbesparing. Dat zit weliswaar in de genen en daar zijn ze doorgaans

heel goed in, maar succesvolle kantoren richten zich juist op een hogere toegevoegde waarde, meer omzet, winst en cashflow.

Marcel van den Berg (Think Productive): ‘Werk slimmer, niet harder’ Tijdens de Summer Course voor Accountants pakt Marcel van den Berg van Think Productive het onderwerp ‘Werk slimmer, niet harder’ aan. Voor accountants die hun productiviteit willen verhogen is dit een belangrijk onderwerp. Zeker nu zij zich steeds nadrukkelijker moeten verantwoorden voor de uren die zij declareren.

Word dus een ‘Productiviteits Ninja’, zoals Van den Berg het noemt.

Hoe word je een ‘Productiviteits Ninja’? Daarover gaat het gelijknamige boek van productiviteitsdeskundige Graham Allcott. In zijn ‘How to be a Productivity Ninja’ worden bekende en minder bekende methodes en principes om productiever te zijn, samen-

gevoegd en praktisch gemaakt. Het boek beschrijft wat moderne kenniswerkers kunnen leren van de mindset van een ninja. Tijdens de Summer Course zal Marcel van den Berg (die het Think Productive van Allcott in de Benelux vertegenwoordigt) ook ingaan op de karakteristieken van buitengewoon productieve mensen. De Productiviteits Ninja blijkt zich door negen eigenschappen te onderscheiden.

De Productiviteits Ninja is: 1. Rustig en Kalm 2. Meedogenloos 3. Weet wapens te hanteren 4. Onzichtbaar en gebruikt camouflage 5. Niet alledaags 6. Behendig 7. Zelfbewust 8. Voorbereid 9. Mens en geen superheld Deze negen eigenschappen zal Van den Berg gebruiken als kapstok om alledaagse (kantoor)situaties te behandelen. Centraal staat de vraag: hoe kan de accountant zijn productiviteit verhogen. Het antwoord is ogenschijnlijk simpel, in theorie althans: door zijn hoofd leeg te maken en anders te gebruiken. Want, zoals David Allen (‘Getting Things Done’) al zei: “Je hoofd is om ideeën te krijgen, niet om ze te onthouden.” Maar zo simpel als de theorie is, zo weerbarstig is de praktijk: we worden dagelijks overstelpt met informatie en het is moeilijk om het hoofd leeg te houden, en onze productiviteit heeft te lijden onder ruis, afleiding en gebrek aan concentratie.

‘Je hoofd is om ideeën te krijgen, niet om ze te onthouden’ AccountantWeek.nl

37

vaktechniek

Van den Berg geeft diverse tips en adviezen hoe je dit kunt doen. Deze lopen uiteen van ‘hoe krijg je een lege inbox’ tot ‘welke (software)tools kun je het beste gebruiken’. Voor wie eerder vergeefs heeft geprobeerd orde op zaken te stellen in zijn drukke hoofd op basis van het werk van Covey, Allen of een andere ‘productiviteitsgoeroe’, heeft Van den Berg een geruststellende mededeling. “Allcott is een stuk minder rigide dan zij, een stuk menselijker. Wij gaan met onze ideeën over de Productiviteits Ninja uit van de mens en zijn karakter, en waken ervoor hem in een keurslijf te persen. Je kunt er ook alleen de onderdelen die jou het meeste aanspreken toepassen.

Ook dan heb je er veel aan.

Theo Gommer: ‘Goede accountant geeft pensioenadvies’

belang is: “Een goede adviseur begeleidt de DGA hierin.”

Het DGA-pensioen in eigen beheer is in heroverweging. De aanzet daartoe is gegeven door staatssecretaris Weekers van Financiën op 6 december 2013. Sindsdien verkeren de adviespraktijk en vele DGA’s in onzekerheid.

Veel DGA’s hebben de pensioenopbouw stilgelegd per 1 januari 2014. De nieuwe staatssecretaris Wiebes heeft beloofd met een Kamerbrief over de toekomst van het DGA-pensioen te komen en met een concreet wetsvoorstel te komen aan welke vorm of vormen van pensioenopbouw hij de voorkeur geeft. De staatssecretaris zal hoogstwaarschijnlijk twee opties formuleren voor het opbouwen van pensioen in eigen beheer. De eerste optie betreft de DGA-FOR, oftewel de oudedagsreserve voor de DGA. De andere optie is DGA-pensioen op basis van een beschikbarepremieregeling of een variant daarop. De beoogde datum van inwerkingtreding - 1 januari 2016 - komt steeds dichterbij.

Tijdens de Summer Course zal dieper op deze materie worden ingegaan.

Mr. Theo Gommer MPLA, directeur van het Wetenschappelijk Bureau van de Akkermans & Partners Groep, partner bij Gommer & Partners Pensioen Advocaten en voorzitter van de Nederlandse Orde van Pensioendeskundigen. Gommer zal o.a. ingaan op de gevolgen van het PensioenAkoord voor de DGA, de uitkomst van de Nationale Pensioendialoog, de nieuwe pensioenmogelijkheden voor de DGA, het overgangsregime en hoe om te gaan met het nabestaanden- en arbeidsongeschiktheidspensioen.

‘De keus is aan de DGA. Maar de adviseur kan hem begeleiden’ eigen beheer en dus de keus van de DGA zelf. Immers, hij hóeft geen pensioen op te bouwen. En als hij dat wel wil, kan hij dat extern als pensioen verzekeren of als (bancaire) lijfrente.”

Nodeloos te zeggen dat deze materie voor accountants van belang is: “Een goede adviseur begeleidt de DGA hierin en zal vooral ook aandacht schenken aan de risico’s van vooroverlijden (nabestaandenpensioen), arbeidsongeschiktheid en vanaf pensioendatum het langlevenrisico.

Een combinatie tussen eigen beheer en verzekeren, waarbij naarmate de pensioendatum dichterbij komt en/of er meer vermogen daadwerkelijk (en liquide) aanwezig is, keuzes kunnen worden aangepast, is – zou ik zeggen – altijd het beste devies. Als ook nog eens doorbeleggen na pensioendatum gerealiseerd is, kan een DGA dus heel goed een deel van zijn pensioenkapitaal na pensioendatum onder brengen bij een verzekeraar en daarmee een deel van het langleven-risico daadwerkelijk ‘verzekeren’. Nogmaals, de keus is daarbij aan de DGA. Hij is niet voor niets ondernemer en schat zijn eigen risico’s in. Dat hij dus pensioengeld wil kunnen gebruiken om te ondernemen is zijn goed recht.

Goede adviseurs begeleiden hem daarin, goed én kritisch!” l Tekst: Jan Bletz

Tijdens de Summer Course voor Accountants bespreekt Theo Gommer van Akkermans & Partners de toekomst van het DGA-pensioen, en dan in het bijzonder het DGA-pensioen in eigen beheer. Nodeloos te zeggen dat deze materie voor accountants van

38

AccountantWeek.nl

Gommer licht toe: “Als er een mogelijkheid voor ‘pensioen’ in eigen beheer blijft, dan zal er altijd een spanningsveld blijven tussen de fiscale – boekhoudkundige - voorziening, de commerciële waarde én de daadwerkelijk aanwezige gelden en het risico dat daar mee gelopen wordt. Máár, dat is mijns inziens inherent aan

Schrijf u in voor de Summer Course Behaal 20% meer rendement met uw kantoor, help uw klanten verder met actuele adviezen en weet welke nieuwe technologische en vakinhoudelijke actualiteiten er zijn. Meld u aan voor de Summer Course op 2, 3 en 4 september via alexvangroningen.nl.

ict

Even voorstellen: de Digicommissaris Onder verantwoordelijkheid van de nieuw ingestelde Digicommissaris is het Digiprogramma ontwikkeld, gericht op het op realiseren van de digitale doelstellingen waarbij inhoud, sturing en financiën met elkaar worden verbonden.

Wat gaat de nieuwe Digicommissaris doen? En wat gaat de accountant hiervan merken?

U

iterlijk in 2017 moeten bedrijven en burgers hun zaken met de overheid op een eenvoudige, betrouwbare en veilige wijze digitaal kunnen afhandelen. Deze harde doelstelling van de regering moet zorgen voor het terugdringen van administratieve lasten en regeldruk voor burgers en bedrijven, én een efficiëntere overheid. Onder verantwoordelijkheid van de nieuw ingestelde Digicommissaris is het Digiprogramma ontwikkeld, gericht op het op realiseren van deze digitale doelstellingen.

De Digicommissaris, oud VVD-voorzitter en oud-burgemeester Bas Eenhoorn, valt rechtstreeks onder de Ministeriële Commissie Digitale Overheid (MCDO) die wordt voorgezeten door de Minister President en als leden heeft de vicepremier en vier verantwoordelijke ministers.

Door het Digiprogramma weten we nu wat de overheid de komende jaren gaat doen om klaar te zijn voor 2017.

Het programma kent vier aandachtsgebieden, namelijk Identificatie & Authenticatie, Dienstverlening, Gegevens en Interconnectiviteit. In vier artikelen in de komende periode worden deze aandachtsgebieden nader toegelicht en dan met name wat een accountant er van gaat merken. In dit artikel wordt ingegaan op de ontwikkelingen op het gebied van Identificatie & Authenticatie.

IDENTIFICATIE & AUTHENTICATIE Het wordt steeds belangrijker dat de identiteit van de burger, consument of ondernemer ook in de digitale wereld betrouwbaar kan worden vastgesteld. Op dit moment biedt de overheid nog drie verschillende manieren van inloggen: eigen inlog met

'Er komt een nieuwe standaard: eID vervangt DigiD'

username/password, DigiD en eHerkenning. Daarnaast hebben bedrijven hun eigen systemen om hun klanten online te herkennen, van username/ password tot smartcards en tokens.

Regering en Tweede Kamer hebben in het eerste kwartaal van 2015 definitief besloten het huidige DigiD uit te faseren en volledig te kiezen voor eID, de nieuwe (ook Europese) standaard om burgers en bedrijven veilige en betrouwbare toegang te verlenen tot online dienstverlening van overheid én bedrijfsleven. In de nabije toekomst zullen alle burgers en bedrijven moeten beschikken over eID om gebruik te kunnen maken van digitale diensten van de overheid.

WAT GAAT DE ACCOUNTANT HIERVAN MERKEN? De grootste verandering is de ontwikkeling van elektronische machtigingen. Nu worden veel (intern en extern geldende) machtigingen nog mondeling of op papier afgegeven en/ of bevestigd. Een mooi voorbeeld is de Vooringevulde Aangifte. Binnenkort zijn deze voor het eerst ook door intermediairs te gebruiken in hun aangiftesoftware. Helaas verloopt een groot deel van dit proces via papier.

Als zijn klant de intermediair heeft

gemachtigd voor het doen van aangifte inkomstenbelasting, kan hij gebruikmaken van de gegevens van de vooraf ingevulde aangifte. Dat kan pas als de machtiging geregistreerd is en de registratie actief is. De klant moet hiervoor toestemming geven.

Hij ontvangt daarvoor een registratiebrief met activeringscode. Wanneer de intermediair de activeringscode van zijn klant heeft gekregen, kan de intermediair de gegevens van de vooraf ingevulde aangifte ontvangen.

Dit is natuurlijk een bijzonder ouderwets, duur, inefficiënt en langzaam proces. Machtigingen zullen vanaf 2016 eenvoudig via eID elektronisch door de klant worden afgegeven (met zijn/haar eID middel) en door Digipoort elektronisch worden ontvangen en automatisch gecontroleerd. Brieven per post met activeringscodes zijn dan niet meer nodig. l Frank Jonker (directeur CreAim), accountant. In een volgend artikel zal het aandachtsgebied Dienstverlening worden toegelicht. Ik zal dan ingaan op Websites (Antwoord voor Bedrijven en Digitaal Ondernemersplein), Gepersonaliseerde portalen (Mijnbelastingdienst, Berichtenboxen Burger en Bedrijven en het Ondernemingsdossier) én het gestandaardiseerd berichtenverkeer overheid-bedrijven (SBR en eFactureren).

AccountantWeek.nl

39

ict

De cloud, echt makkelijker gedaan dan gezegd Leveranciers van ICT, en zeker ook van cloud- oplossingen, hebben er alle belang bij om alles rond die cloud zo ingewikkeld mogelijk voor te stellen. Complexer dan het in werkelijkheid is.

I

CT-leveranciers beschikken over zéér specialistische kennis en ervaring. Daarom spreken ze ook een soort geheimtaal, een jargon dat de meeste accountantskantoren nauwelijks begrijpen, maar dat wel indruk maakt. Accountants, in en buiten de business, kunnen niet zonder ICT-specialisten – computers zijn niet hun core business. Ze nemen die vaak ondoorgrondelijke verhalen van de techneuten dus maar voor lief – ze mogen immers ook niet verwachten dat een ICT’er hun eigen financieel jargon volledig doorgrondt.

‘ICT-leveranciers hebben er alle belang bij om alles rond die cloud zo ingewikkeld mogelijk voor te stellen’ Wat me in de pen deed klimmen voor AccountantWeek was een blog die ik las van cloud-goeroe Jeff Kaplan (@thinkstrategies) onder de titel ‘Complicating the Cloud’. Kaplan stelt een aantal pertinente vragen, die bijna allemaal draaien rond een kardinaal punt.

Leveranciers van ICT, en zeker ook van cloud-oplossingen, hebben er alle belang bij om alles rond die cloud zo ingewikkeld mogelijk voor te stellen. Complexer dan het in werkelijkheid is. Want geloof me - oplossingen in de cloud hoeven helemaal niet zo ingewikkeld te zijn – als je

40

AccountantWeek.nl

het als opdrachtgever volhoudt om je niet te veel aan te trekken van de praatjes van de leveranciers.

Ik ben het dus eens met Kaplan! Die formuleert het als volgt: “Ik moet toegeven dat de cloud-sector er heel

goed in is, alles zo moeilijk mogelijk te laten lijken. Dat doen ze ongetwijfeld om beslissers tegenover hen, die overwegen of ze wel of niet moeten overstappen naar de cloud, in elk geval flink onzeker te maken. “

ict

CLOUD-SMAAKJE De hele hype rond het cloud-gebeuren heeft daarbij niet echt geholpen.

Jan en alleman bij de leveranciers vond het nodig hun diensten en producten tenminste een cloud-smaakje mee te geven – niet zelden hield dat niet meer in dan het veranderen van de tekst in hun folders en leaflets. Zonder een eigen cloud-aanbieding doen we niet meer mee, zo was ( en is!) de idee. Ze wilden de markt niet missen en een brochure is geduldig. Wat de klant vervolgens kreeg was vaak geen echte cloud-oplossing, en soms maakten overbodige migratiestappen de zaken eerder gecompliceerder dan simpeler – zoals de cloud toch belooft?

Maar echt, dat is waar! De cloud moet en zal IT juist versimpelen, door de rol van dat bastion, de ICT-afdeling, terug te dringen. In de cloud zijn het de eindgebruikers – gewone mensen van vlees en bloed, geen techneuten of consultants, die een abonnement op een functionaliteit nemen en de tool inrichten.

Tegelijk regelen ze er ook hun eigen security en krijgen er 24/7 support bij. Zonder eerst een aanvraag in te dienen bij de ICT-chef en te onderhandelen wanneer een en ander zou kunnen en tegen welke geschatte kosten, die altijd tegenvallen.

SCHAAMROOD Ik ben zelf een IT’er van de oude school en om heel eerlijk te zijn: zo gemakkelijk als de migratie naar de cloud soms kan verlopen, dat doet mij en mijn collega’s soms met schaamrood op de kaken staan. In arren moede roepen wij/zij dan dingen als dat de veiligheid in en van de cloud niet gegarandeerd zou zijn.

Dat moet je toch echt aan je eigen specialisten overlaten!

Kijk ze nog eens diep in de ogen, die dames en heren. Als ze eerlijk zijn en hun vak kennen, zullen ze moeten toegeven dat de security in de cloud meestal (véél) beter geregeld is dan bij hun oude on-premise systemen.

Ik vind dus dat de echte IT-profes-

sional de economische, security en andere voordelen van de cloud luid en duidelijk zou moeten promoten, in plaats van te proberen de eigen positie te versterken door nog meer nieuwe hardware te eisen en meer geheugens om alles in huis te blijven back-uppen – of zelfs om met het nieuwe speeltje van leverancier X of Y al die data ‘multidimensionaal’ maar zonder goed plan te analyseren. Functionaliteiten en voorzieningen die in de cloud goedkoper en bij de service inbegrepen zijn.

Welk modern bedrijf heeft nog behoefte aan gekoelde zalen met rekken vol servers en schijven die verouderd zijn binnen een jaar nadat je ze gekocht hebt? De IT’ers zouden beter kunnen uitzoeken hoe ze klanten- en andere gegevens slim kunnen exporteren naar de cloud. En hoe je dezelfde gegevens even gemakkelijk weer terug uit de cloud kan halen, mocht de organisatie op een dag van cloud-leverancier willen veranderen.

Let wel – werken in de cloud mag dan wel echt veel simpeler zijn dan die traditionele IT’ers doen voorkomen, voor niets gaat natuurlijk de zon op! De voordelen van de cloud ligt in aspecten zoals dat je je capaciteit niet voor piekbelasting hoeft te ontwerpen, aanschaffen en betalen.

Kom je tijdelijk wat computerkracht of capaciteit tekort, dan huur je die gewoon tijdelijk bij. Dat is die ‘virtualiteit’ die cloud-leveranciers zo gul ter beschikking stellen. Voor een paar duizend euro in de maand krijg je in een handomdraai extra capaciteit erbij om duizend nieuwe of tijdelijke klanten te bedienen. Minder dan die IT medewerker kost die in de nachtploeg uw oude inflexibele systeem backupt!

‘Even wennen aan een assistent in een callcenter in India of Moldavië’

GEHEIMTAAL Voor u, die gewend was voor elk klein probleem de (outsourced) helpdesk te bellen is het misschien moeilijk te geloven dat die vertrouwde mevrouw of mijnheer in de cloud niet meegeleverd wordt. Het zal even wennen zijn om een internet-chat op te zetten met een assistent die in een callcenter in India of Moldavië zit. Maar zo gaat dat nu eenmaal in de cloud. En het gaat tegenwoordig trouwens al lang meer over diensten als Infrastructure as a Service (IaaS) of Platform as a Service (PaaS) dan over applicaties.

Met andere woorden, waren het eerst marketing, debiteuren en klantenservice die de stap naar de cloud gewaagd hadden, steeds vaker is de organisatie in de positie om het hele eigen rekencentrum naar de cloud te verhuizen, inclusief alle legacy-applicaties. En zo wordt de organisatie nog onafhankelijker van de oude traditionele leveranciers, die bij elk probleem met rekken en dozen aan kwamen.

En dat is goed. Wat maakt het u uit of uw rekencentrum in de cloud op CPU’s van IBM, Oracle of HP draait?

Of uw grootboek op een Windows-server draait of in een Unix omgeving? Laat die cloud-leverancier dus maar rustig in geheimtaal discussiëren met die leveranciers – met u praat hij in uw eigen taal.

Dan kunt u zich nog beter op uw klanten richten en hun problemen helpen oplossen. l

Marcus Lasance (www.linkedin.com/in/ lasancmt ) is onafhankelijk it-management adviseur, o.a. werkzaam via CloudCon (www.cloudcon.nl). CloudCon brengt mensen samen met een bewezen ervaring in Cloud Computing op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Samen werken we als partners met onze klanten om Cloud Computing succesvol te realiseren en daarmee de verandering te brengen die alleen de Cloud kan bieden.

AccountantWeek.nl

41

ict

John Sloof (KvK): ‘SBR een kans voor financieel intermediairs’ Accountants en andere financieel intermediairs kunnen waarschijnlijk vanaf boekjaar 2016 jaarrekeningen alleen nog met Standard Business Reporting (SBR) deponeren bij de Kamer van Koophandel (KvK) en niet meer op papier of via e-mail. Nog niet iedereen is hier klaar voor, zegt John Sloof, projectmanager SBR bij de KvK. “Niet alle accountants hebben hun software op orde.”

H

et gaat hard met de invoering van SBR. In 2012 werden slechts enkele duizenden jaarrekeningen via SBR aangeleverd, in 2013 enkele tienduizenden en in 2014 al ruim 100.000. John Sloof, projectmanager SBR bij de Kamer van Koophandel, verwacht de komende jaren steeds een verdubbeling, wat zou betekenen dat in kalenderjaar 2017 het bedrijfsleven ‘om’ is.

Precies op tijd, zo lijkt het. De wetswijziging is er nog niet doorheen - dat kan zeker tot juli duren - maar naar het zich laat aanzien, kunnen accountants en andere financieel intermediairs vanaf boekjaar 2016 jaarrekeningen alleen nog digitaal - via SBR – deponeren en niet meer op papier.

Ook ondernemers die zelf hun jaarrekening deponeren moeten dit vanaf het boekjaar 2016 digitaal doen. Dit kan direct via SBR, maar daarvoor is een zogeheten PKIoverheid service certificaat nodig, en dat kost eenmalig €125 en daarna €499 voor drie jaar.

Om ondernemers die zelf hun jaarrekening deponeren niet op kosten te jagen, biedt de KvK hun daarom ook gratis de online portal ‘Zelf deponeren jaarrekening’ aan, waarop ondernemers de gegevens van hun jaarrekening zelf handmatig kunnen invoeren. De online service verstuurt de jaarrekening vervolgens digitaal.

Voor de duidelijkheid: intermedi-

42

AccountantWeek.nl

airs kunnen geen gebruik maken van deze online service, maar moeten een PKIoverheid service certificaat hebben.

VOORDELEN De voordelen van SBR zijn velerlei: - SBR biedt efficiëntievoordelen. Als een bedrijfsadministratie volgens SBR is inricht, hoeven verschillende rapportages zoals belastingaangiftes en jaarrekeningen niet handmatig te worden samengesteld en verzonden.

Er is minder rapportage- en administratiewerk voor alle betrokken partijen, zowel voor de ondernemer en degene die zijn administratie verzorgt als voor de Kamer van Koophandel en andere ‘uitvragende partijen’ zoals de

Belastingdienst en het CBS. - SBR verbetert de kwaliteit van rapportages: niet alleen zijn er minder fouten, er is ook een snellere foutmelding.

- SBR biedt zekerheid over de ontvangst en verwerking van aangeleverde rapportages. “Nu kan het enkele dagen duren voordat je als ondernemer weet of de jaarrekening die je per post hebt verstuurd daadwerkelijk is ontvangen en verwerkt door de Kamer van Koophandel. Met SBR is aanleveren echt een ‘druk op de knop’, en krijg je direct een ontvangstbevestiging, plus PDF-weergave van de gedeponeerde jaarrekening. In situaties waarin je als ondernemer moet aan-

WELKE INFORMATIE KAN VIA SBR WORDEN AANGELEVERD? Organisatie

Rapportage

Kanaal

Belastingdienst

Aangifte omzetbelasting (OB) Aangifte Vennootschapsbelasting (VpB) Aangifte Inkomstenbelasting (IB) Opgave Intracommunautaire Prestaties (ICP) Serviceberichten Aanslag Uitstelregeling Aangifte Loonheffing (vanaf januari 2015) Serviceberichten Toeslag (vanaf april 2015) Vooraf ingevulde aangifte (vanaf april 2015) Toeslagen (vanaf juli 2015)

Digipoort

CBS

Opgaven Productstatistieken Opgaven Investeringsstatistieken Opgaven Omzetstatistieken

Digipoort

KvK

Jaarrekeningen

Digipoort

Banken

Kredietrapportages

BIV

ict

tonen dat je je jaarrekening hebt gedeponeerd, is je rechtszekerheid dus groter”, zegt Sloof.

- Alle SBR rapportages lopen via één betrouwbaar digitaal kanaal van de overheid, Digipoort.

- SBR is altijd actueel als het gaat om veranderingen in wet- en regelgeving.

- SBR is een toekomstbestendige manier van aanleveren van financiële rapportages, tussen bedrijven en ‘uitvragende partijen’. De Belastingdienst ontvangt maandelijks al tienduizenden berichten via Digipoort. Ook banken gebruiken een beveiligde verbinding voor de aanleveringen via SBR, onder andere om kredietrapportages te versturen.

- SBR wordt internationaal gebruikt. SBR maakt gebruik van het XBRL-formaat.

- Ondernemers en accountants krijgen dankzij SBR meer mogelijkheden om hun eigen jaarrekeningen en die van andere bedrijven door te spitten, en (concurrentie)analyses te maken.

KANS OF BEDREIGING? Voor administratiekantoren, accountants en andere intermediairs biedt SBR verder als grote voordeel dat het opstellen en aanleveren van de jaarrekeningen eenvoudiger wordt, al was het maar omdat er minder overtikwerk en geknip en geplak vanuit Excel nodig is. “Aan de ene kant leidt dit misschien tot minder declareerbare uren. Maar er ontstaat ook juist ruimte om hoogwaardiger diensten aan ondernemers aan te bieden. Ik zie SBR dan ook eerder als een kans dan als een bedreiging voor accountants en andere intermediairs”, zegt Sloof.

Waarom dan nog niet alle accountants over zijn op SBR? “Vaak is hun software er nog niet klaar voor. Soms moeten ze helemaal overstappen op een pakket van een andere leverancier.

Maar in de meeste gevallen is dat niet nodig, en kunnen ze met een update of een extra module volstaan.” l

‘Door SBR ontstaat ruimte om hoogwaardiger diensten aan ondernemers aan te bieden’

Tekst: Jan Blet

AccountantWeek.nl

43

ict

Jacques Urlus (NBA): ‘SBR is een paradigmashift’ Als - zoals het er nu naar uitziet - bedrijven straks hun jaarrekeningen alleen nog met Standard Business Reporting (SBR) deponeren, heeft dit verregaande gevolgen voor accountants. Zeker voor accountants van middelgrote en grote ondernemingen, die de jaarrekeningen moeten voorzien van een accountantsverklaring. “Met de vulpen kan dat dan niet meer”, zegt Jacques Urlus, Beleidsadviseur ICT en Accountancy bij de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA).

V

erplichtstelling van SBR voor betekent voor accountants die grote en middelgrote bedrijven controleren een ‘paradigmashift’, zegt Jacques Urlus, Beleidsadviseur ICT en Accountancy bij de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA).

“Er zijn nieuwe regels nodig. Hoe moet dat straks bijvoorbeeld met de accountantsverklaring? De accountant krijgt geen jaarstukken op papier meer te zien. Toch moet hij zich er van vergewissen dat de jaarrekening een getrouw beeld van de gang van zaken in de onderneming geeft. Dat kan alleen als hij een getrouw beeld van de jaarrekening krijgt. En hoe zit het met zijn handtekening? Die moet straks immers ook digitaal worden aangeleverd.

Met de vulpen kan dat niet meer.”

44

AccountantWeek.nl

UITDAGINGEN SBR brengt volgens Urlus drie grote uitdagingen met zich mee, die de accountant direct of indirect raken en waar de NBA de afgelopen jaren mee bezig is geweest: 1. De taxonomie, simpel gezegd een ‘elektronisch woordenboek’ met alle gegevens die in SBR-rapportages worden gebruikt. Computers die informatie uitwisselen, moeten elkaar natuurlijk wel kunnen begrijpen.

Binnen SBR is hiervoor een gemeenschappelijke taal afgesproken (XBRL) om de begrippen te beschrijven die worden uitgewisseld. In die XBRLtaal is beschreven wat de Kamer van Koophandel, Belastingdienst, het CBS, de banken en andere zogeheten ‘uitvragende partijen’ willen weten in de Nederlandse Taxonomie (NT) en de

Bankentaxonomie (BT). “Aanvullend is door de NBA een taxonomie opgesteld voor de controle-, samenstel-, beoordelings- en deponeringsverklaringen. Hiermee kan de accountant die een jaarrekening heeft gecontroleerd, een accountantsverklaring in XBRL genereren.” Want: niet alleen de aanlevering van de jaarrekening moet verlopen in het XBRL-formaat, ook de begeleideinde accountantsverklaring moet in het XBRL worden opgesteld.

2. De deponering van de jaarstukken, mét een accountants verklaring van de accountant. Daarvoor heeft de Logius – de beheerder van Digipoort, een ICT-centrale waar berichtenverkeer voor de overheid wordt afgehandeld – samen met de NBA en de KvK een methode voor ‘signing and linking’ bedacht. Met deze methode wordt een

ict

persoonsgebonden beroepscertificaat gebruikt. Enerzijds voor het ondertekenen van de accountantsverklaring en anderzijds voor het waarmerken van de jaarrekening als object van het onderzoek. Met het linking mechanisme wordt ervoor gezorgd dat de verklaring en de jaarrekening onlosmakelijk aan elkaar verbonden zijn.

De accountant kan een persoonsgebonden beroepscertificaat aanvragen bij één van de vier door de NBA erkende Certification Service Providers: Digidentity, ESG, KPN of QuoVadis.

“Die CSP neemt dan met het NBA contact op om te vragen of degene die het certificaat heeft aangevraagd ook daadwerkelijk daartoe bevoegd is. Wij geven door of dat inderdaad zo is. Of juist niet; en als een accountant mettertijd niet meer bevoegd is om jaarrekeningen te controleren, geven wij dat ook door. “ 3. De verklaring moet, zoals gezegd, gebaseerd zijn op een getrouw beeld van de jaarrekening. Dit kan alleen als er regels zijn om een XBRL-document te ‘renderen’ naar iets dat voor mensen leesbaar en begrijpelijk is. De NBA is bezig met de ontwikkeling van de presentatieregels (Uniform Presentation) om dit mogelijk te maken.

NEW BUSINESS Evenals John Sloof, gelooft Jacques Urlus dat de invoering van SBR vooral voordelen zal bieden.

Om te beginnen de grote voordelen die voor alle gebruikers van de jaarrekening gelden: maatschappelijke voordelen zoals betrouwbaarder data en efficiencybevordering door hergebruik van data. Van die voordelen zal de accountant misschien slechts in beperkte mate profiteren: aan de ene kant zal hij straks veel minder moeite hebben een jaarrekening op te stellen en te controleren, maar aan de andere kant verliest hij misschien omzet doordat hij minder handwerk hoeft te verrichten.

Maar terwijl er laagwaardige activiteiten verdwijnen, komt er ook hoog-

waardig werk bij, daar is ook Urlus van overtuigd: “De accountant zal de gegevens van de bedrijven waarvoor hij werkt ook makkelijker kunnen vergelijken met die van andere organisaties. Benchmarking wordt veel makkelijker. De accountant kan op basis van analyses van data straks goed advies verstrekken. Bijvoorbeeld door te kijken hoeveel een bedrijf in vergelijking tot zijn concurrenten aan reclame uitgeeft - en als dat te hoog is daarover de dialoog aan te gaan met zijn cliënt.”

Ook sluit Urlus niet uit dat kleine ondernemingen vaker beroep zullen doen op een accountant, om zich niet te hoeven verdiepen in zaken als SBR, Digipoort en deponering van jaargegevens langs elektronische weg – dus mogelijk betekent SBR voor veel accountants een kans om het kleinbedrijf aan zich te binden. En wie weet, ontstaan er nog allerlei nieuw diensten dankzij SBR. “Je hebt straks wellicht ook mensen nodig die ‘onder de motorkap’ kunnen kijken. Die een soort EDP-audits kunnen houden, toegespitst op de totstandkoming van een jaarrekening via SBR.”

‘Accountants kijken de kat uit de boom, en wachten tot softwarebedrijven hun producten ‘SBR-klaar’ maken’

KAT UIT DE BOOM SBR mag dan straks misschien een paradigmashift betekenen, de meeste accountants stellen zich nogal afwachtend op ten aanzien van de huidige ontwikkelingen, merkt Urlus. “Ze kijken de kat uit de boom, en wachten tot softwarebedrijven hun producten ‘SBR-klaar’ maken. Ik vind

dat begrijpelijk. Maar toch: zeker voor accountants die gewend zijn in Word of Excel jaarrekeningen op te stellen verandert er veel. Zij moeten zich echt nieuwe software aanschaffen - tenzij ze natuurlijk straks data in xbrl laten inkloppen, maar dat zou ik niemand aanraden.”

En de softwareleveranciers dan, op wie veel accountants kennelijk vertrouwen, zijn die al klaar om over te stappen op SBR? Er zijn ongeveer 20 marktpartijen betrokken als aanbieder van SBR-enabled producten en/ of diensten, meldt de (overheids)site sbr-nl.nl. “Toch is mijn indruk dat de meeste partijen nog niet helemaal klaar zijn. Een aantal ondersteunt SBR al voor bepaalde soorten jaarrekeningen en kredietrapportages. Maar lang niet alle soorten jaarrekeningen worden breed ondersteund - jaarrekeningen die zijn opgesteld om te voldoen aan IFRS, of jaarrekeningen van stichtingen en verenigingen. De meeste leveranciers richten zich op de massa, op de kleinere ondernemingen, niet op de rest.” Wat dat betreft is er nog veel werk aan de winkel voor softwareleveranciers. En dat terwijl SBR pas echt zijn vruchten afwerpen, als de administraties er op zijn ingesteld. Veel zal dus afhangen van de bereidheid en het vermogen van deze partijen om hun administratieve systemen te actualiseren.

“Maar er is nog tijd - een kleine twee jaar - en dat is genoeg om de nodige aanpassingen door te voeren. Toen SBR per 2013 verplicht werd gesteld voor allerlei fiscale aangiftes, konden de softwarebedrijven zich tenslotte ook ineens heel snel aanpassen. Ze wachten gewoon af tot de 2e en 1e Kamer zich hebben uitgesproken voor de verplichtstelling van SBR. Begrijpelijk, overigens: ze willen hun programmeercapaciteit ook niet verspillen, en pas aan het werk gaan als ze zeker zijn óf SBR verplicht wordt gesteld en wát er dan precies moet gebeuren.” l Tekst: Jan Bletz AccountantWeek.nl

45

Hoe kan software kwaliteit een impuls geven?

De trots keert terug in de beroepsgroep. Steeds meer kantoren hebben de handschoen opgepakt en hebben volop ingezet om kwaliteit van de dienstverlening naar een hoger niveau te tillen. De kwaliteit van de dienstverlening staat weer centraal en de efficiëntie kan hierbij niet uit het oog worden verloren. Kortom: een dubbele uitdaging voor accountantskantoren. Aan het woord is Michiel Wijma van softwareontwikkelaar MLE, over de vraag hoe je de kwaliteit van het accountantswerk kunt verhogen met software.

THINK PROFESSIONAL Ruim vijf jaar geleden, toen wij begonnen met MLE, hebben wij verschillende accountantskantoren gevraagd waar goede software aan moet voldoen. Een van de meest gehoorde opmerkingen was: ‘Wij worden nerveus van al die ellenlange checklisten. Op een gegeven moment weet je niet meer wat je aan het doen bent. Je raakt de weg kwijt in de software en dat kan toch

46

AccountantWeek.nl

niet de bedoeling zijn.’ Wij zijn toen met een aantal kantoren aan de tekentafel gaan zitten en hebben het samenstel- en het controleproces opnieuw uitgevonden. Ons belangrijkste uitgangspunt was: hoe kan de professional, de accountant, gestimuleerd worden efficiënt, kwalitatief hoogwaardig werk te leveren?

Van daaruit hebben wij twee applicaties ontwikkeld: MLE samenstel en MLE controle.

FUNDAMENT: REGELGEVING EN DENKPROCES De regelgeving en het denkproces staan voor ons centraal bij de ontwikkeling van accountancysoftware. MLE publiceert relevante regelgeving, werkprogramma’s, grondslagen en tools in de applicaties zelf. Deze content wordt bovendien intelligent aangeboden. Op basis van de reeds ingevoerde data en ervaringen komt MLE met een contextafhankelijk voorstel. De accountant

wordt hiermee gefaciliteerd in zijn denkproces. Bovendien worden de routinematige werkzaamheden van de accountant zo veel mogelijk geautomatiseerd. Daardoor ontstaat weer tijd voor professionele oordeelsvorming.

DE NIEUWE SAMENSTELPRAKTIJK Het samenstelproces hebben we fundamenteel anders ingericht. Een volledig geïntegreerde aanpak voor dossieropbouw, jaarrekeningrapport en SBR rapportage. Beschikbare data worden ingevuld met webservicekoppelingen vanuit andere systemen, zoals het CRM, de financiële administratie en analysepakketten. Per post ga je risicogericht aan de slag.

Veel werkprogrammastappen doen waar nodig – bij hoogrisicoposten – en minder doen bij posten met een laag risico. Anders durven kijken, eenvoud en intuïtie staan centraal. En onze software blijft in ontwikkeling.

De volgende stap is de inpassing van tussentijdse dossiervorming is het jaardossier. Zo werken we naar een stip op de horizon waarbij de jaarrekening (mocht die nog bestaan), SBR rapportages en een volledig kwalitatief hoogwaardig samensteldossier voor 90% gereed is als de accountant start. De accountant blijft hierbij de regisseur van dit proces en zoomt vanuit zijn professie in op de risico’s en adviseert hiervoor. Daardoor gaat de kwaliteit van de dienstverlening met stappen vooruit.

‘THE STORY OF THE AUDIT’ IN DE CONTROLEPRAKTIJK De controlestandaarden vereisen een grondige risicoanalyse, gestructureerd inspelen op de ingeschatte risico’s en een evaluatie. Deze drie elementen vormen de rode draad in het dossier. De MLE controlesoftware is opgebouwd vanuit deze elementen.

De accountant bepaalt wat er moet gebeuren voor de controleopdracht.

De controlestrategie, de risicoidentificatie, de systeem- en gegevensgerichte werkzaamheden en de evaluatie & rapportage zijn verwerkt in de workflow. De applicatie faciliteert de

accountant bij de opbouw van het controledossier met de controlestandaarden, richtlijnen, knowledge en tools. De accountant beoordeelt de jaarrekeningrisico’s en of deze met controlewerkzaamheden tot een aanvaardbaar niveau zijn teruggebracht.

De applicatie ondersteunt de accountant bij het maken van de goede afwegingen, waardoor de rode draad in het dossier klopt.

XBRL EN SBR, GEEN ZORGEN Bij accountantskantoren heerst nog wel eens enige vrees voor XBRL en SBR. Dit terwijl juist XBRL en SBR goed zijn ‘weg te automatiseren’. Met een goede verwerking van XBRL in de mapping aan de voorkant van de applicatie en tijdens het maken van de toelichtingen bouwt de accountant als vanzelf een SBR-rapportage, zonder dat hij het door heeft. Deze SBR-rapportage kan de accountant rechtstreeks vanuit MLE samenstel aanbieden bij Digipoort. MLE faciliteert ook SBR Assurance. Met SBR Assurance hebben accountants de mogelijkheid een digitale getekende controleverklaring toe te voegen aan een SBR-publicatiestuk van hun klant. SBR zal de komende jaren verder uitbreiden.

In MLE blijft SBR iets wat onder de motorkap zit. SBR zorgt er ondertussen wel voor dat de betrouwbaarheid van data hoger wordt, doordat deze één keer worden vastgelegd en steeds weer worden hergebruikt. Wat wil een accountant nog meer?

MLE 365 MLE 365 is de naam van de nieuwe online werkomgeving van MLE controle en MLE samenstel. Bij het ontwikkelen stonden dataprivacy en de kwaliteit van de gebruikerservaring voorop. MLE 365 draait in de Microsoft Azure-omgeving, in Nederland.

De functionaliteiten van MLE 365 zijn onveranderd. De performance online is zeker zo goed als lokaal en vaak nog beter. Daarbij hebben wij gekozen voor MLE 365 in combinatie met Office 365, om de dossieropbouw met de Office-producten mogelijk te maken.

Zo werkt u in de cloud met de rijke ervaring van Office.

Werken in de cloud betekent dat de accountant minder tijd kwijt is aan IT-beheer. Het is nog gemakkelijker om het dossier vooraf te vullen met dossierstukken van de klant en reeds beschikbare data uit andere systemen. Bovendien kan de accountant vanuit elke locatie en met elk device samenwerken met andere (assistent) accountants, wat de kwaliteit zeker ten goede komt. Liever niet online?

Geen probleem. MLE-applicaties blijven wij ook on-premise aanbieden.

VAKMANSCHAP, VOOR EN VAN DE ACCOUNTANT Wij horen regelmatig: ‘Het lijkt wel of deze applicatie is gemaakt door een accountant’. Nou, dat klopt. Wij ontwikkelen onze applicaties samen met accountants, dataspecialisten en met IT-deskundigen. Johan Wildenbeest, binnen MLE verantwoordelijk voor vakmanschap, is bovendien zelf accountant en werkte bijna 15 jaar in een accountancypraktijk, zowel in de controle- als de samenstelpraktijk en op bureau vaktechniek. Voeg je daar innovatiekracht vanuit procesoptimalisatie aan toe, dan kun je écht het verschil maken. Steeds meer accountantskantoren werken met MLE en ervaren dat verschil, ook in de positieve score bij een externe dossierreview. En wij blijven innoveren. In MLE-applicaties voert de accountant de regie over zijn of haar controle- en/of samenstelwerkzaamheden, waarbij kwaliteit en efficiency voorop staan. Zo werken wij samen aan een trotse beroepsgroep. l Voor meer informatie: www.mle365.nl AccountantWeek.nl

47

ict

Voldoe aan de standaarden bij een MKB controle

Integreer IT-audit in de controleaanpak!

Als een accountant een controle volgens de standaarden en de aanwijzingen van de AFM wil uitvoeren, moet de IT bij de controle op de eerste plaats worden gezet: IT First dus. Maar IT First is meer dan alleen voldoen aan standaarden. IT First helpt een accountant ook tot het geven van meer toegevoegde waarde en begrip voor de controlewerkzaamheden (en de kosten hiervan). De IT First-aanpak in hoofdlijnen.

A

nno 2015 mag men aannemen dat de tijd voorbij is dat het controleteam voor een interim controle naar de klant gaat, zonder een goed controleplan. Echter als een IT-auditor wordt ingezet, dreigt het gevaar dat er geen of onvoldoende aansluiting is tussen het auditteam en de IT-auditor. Naast het controleplan moet nog even ‘de sectie automatisering’ in het dossier worden afgewerkt. Gevolg: een onjuiste controle, inefficiënte controle of onjuiste controleverklaring.

‘IT in de controle is nog steeds een ondergeschoven kindje’ IT in de controle is nog steeds een ondergeschoven kindje en wordt te veel gezien als een separaat onderdeel, het afwerken van een checklist. Het huidige aanbod aan controlesoftware probeert accountantskantoren in het MKB ondersteuning te geven door het aanbieden van diverse checklisten en integratie in de controle. Onvoldoende kennis van IT, de klant en van de controlesoftware leidt vaak tot onvoldoende en/of onjuiste vastleggingen

48

AccountantWeek.nl

en integratie van IT in de controleaanpak en -werkzaamheden. Dit kan resulteren in het steunen op data van IT terwijl er onvoldoende IT werkzaamheden zijn uitgevoerd om vast te stellen of de betrouwbaarheid van deze data voldoende is gewaarborgd.

Daarnaast worden IT-auditrisico’s over het hoofd gezien.

Als er een IT-auditor wordt ingezet, zijn de uitkomsten hiervan, zonder goede communicatie met het controleteam, te weinig gericht op audit risks, maar te veel op business risks. De vertaling naar de jaarrekeningcontrole is hierdoor moeilijk te maken.

De klassieke EDP-auditor en accountant spreken niet dezelfde taal en de accountant kan de bevindingen niet vertalen naar de controle.

Om een efficiënte en slimme controle uit te kunnen voeren zal de moderne IT-auditor de klant beter moeten begrijpen en denken vanuit de audit risks. De klassieke accountant dient de overstap te maken naar een IT First-audit, waarbij op de risico’s in de interne controle van het IT systeem van de cliënt de eerste focus wordt gelegd, en de daaraan gerelateerde audit risks worden vertaald naar de controleaanpak. De IT First-accountant neemt de stap om te kunnen steunen op IT en durft dan ook traditionele werkzaamheden los te laten, gewoon niet meer uit te voeren dus.

1. INVENTARISATIE In wezen is een IT First-controleaanpak eenvoudig. Voor het mitigeren van auditrisico’s maakt de accountant gebruik van de interne controles die de cliënt zelf uitvoert. Een belangrijk verschil met klassieke controles is echter dat iedere controle met IT zal starten, omdat de meeste interne controles bij de cliënt in het MKB zijn geautomatiseerd en de meeste risico’s voortkomen uit de interne controles.

De controle start dus met een IT-auditor die de IT inventariseert en de mate waarin de IT een rol heeft in de interne beheersing. Dit doet de IT-auditor met de bril van de accountant op. Vanuit de deskundigheid van de IT-auditor worden de risico’s in kaart gebracht die samenhangen met het feit dat er geautomatiseerd is.

In dit stadium dient er tevens aandacht te worden besteed aan de opzet van general IT controls. Voor veel accountants is dit ‘een ver van mijn bed show’. Helaas, want de cliënt loopt namelijk veel meer risico (business risk) indien het systeem toegankelijk is via het Internet. De accountant kan hier niet omheen, omdat hierdoor ook de risico’s voor de jaarrekening (de audit risks) steeds groter worden.

Een praktische inventarisatie in het MKB moet bestaan uit een overzicht van: de IT systemen en de samenhang met de voor de audit relevante

ict

processen, de geautomatiseerde interne beheersingsmaatregelen in de processen en de risico’s die voortkomen uit de automatisering.

Het doel van de IT inventarisatie is om inzicht te krijgen in: De IT om te kunnen bepalen of er in opzet sprake is van voldoende interne beheersing om te kunnen steunen op de IT; IT risico’s die eventueel auditrisico’s kunnen zijn; De mogelijkheden voor het uitvoeren van gegevensgerichte werkzaamheden door inzet van data-analyse of andere tools.

2. CONTROLEPLAN Na de inventarisatie van de IT-auditor vindt er overleg plaats met de accountant: overleg over audit (inclusief IT) risico’s en de aanwezige geautomatiseerde interne controles. Samen bepalen zij verder het controleplan. Heel belangrijk is het om vast te stellen wat er met IT wordt gedaan en wat er dus niet (meer) handmatig wordt gedaan. Hier zit met name de angst bij de traditionele accountant: niet meer gegevensgericht controleren en vertrouwen op de application controls (fysiek iets vinken of vastpakken kan immers niet meer).

Deze IT First-aanpak is overigens in lijn met de voorschriften van de standaarden. Standaard 315.12 schrijft voor dat de relevante interne beheersingsmaatregelen onderzocht dienen te worden. Ook schrijven de standaarden (st. 330.8) dat de accountant toetsingen van de interne beheersingsmaatregelen dient op te zetten en uit te voeren als de accountant voornemens is gebruik te maken van deze maatregelen (omdat dat efficiënter is) of omdat de accountant dit niet op een andere manier kan controleren.

Als een onderneming een hoge automatiseringsgraad heeft en er weinig sporen van interne beheersing buiten het systeem zijn, hoe kan de accountant dan nog een controle doen buiten het systeem om en zich houden aan de standaarden?

AccountantWeek.nl

49

ict

De AFM meldt in het kader van de controle van de volledigheid van de opbrengsten bovendien nog eens dat de accountant van goede huize moet komen om te kunnen onderbouwen dat dit niet systeemgericht is vastgesteld. Als een onderneming een hoge automatiseringsgraad heeft, kunt u dus alleen de opbrengsten op volledigheid controleren als u aandacht besteedt aan de application controls in het systeem. En application controls kunnen niet goed werken zonder adequate general IT controls.

Het verdient de voorkeur om het controleplan te bespreken met de cliënt.

Indien IT geen grote rol heeft in de beheersing, blijkt meteen de grote toegevoegde waarde van de aanpak, want 95% van de ondernemingen zou gebaat zijn bij de inzet van IT bij interne controles. Een goed adviesmoment dus! Maar ook een moment waarop begrip rijst voor de werkzaamheden van de accountant en de kosten van de controle. Immers, indien er niet adequaat is geautomatiseerd dient er een klassieke controle plaats te vinden en zal er om het systeem heen gecontroleerd moeten worden (indien mogelijk). Indien de onderneming wel goed is geautomatiseerd, zal de controle efficiënt uitgevoerd kunnen worden: een beloning voor de inspanningen van de onderneming.

3. SYSTEEMGERICHTE WERKZAAMHEDEN Op basis van het controleplan worden systeemgerichte werkzaamheden uitgevoerd. De IT-auditor voert samen met de IT First-accountant de lijncontroles uit door samen met de cliënt te zitten aan het scherm – een waarneming ter plaatse dus.

Dit is wellicht het meest krachtige maar ook het minst gebruikte controlemiddel. Accountants zijn helaas nog steeds geneigd andere controlemiddelen in te zetten. Met name de herhaling van werkzaamheden, narekenen van uitkomsten of verificatie zijn populair. Nog te

50

AccountantWeek.nl

veel wordt er geen toetsing gedaan van de application controls (test of control), maar wordt er vastgesteld dat een transactie goed is verwerkt (detailcontrole of substantive test).

Volgens de AFM heeft u dan een onjuiste controle uitgevoerd.

Met een waarneming ter plaatse stelt u zowel het bestaan van de beheersingsmaatregel vast (test of control) maar doet u ook meteen een substantive test. En dit is echt niet moeilijk. Aan de hand van loggingbestanden stelt de IT-auditor de werking vast van de relevante IB maatregelen.

Niet van slechts 25 items, maar van de hele database gedurende het hele jaar. De IT-auditor kan bij het uitvoeren van van deze werkzaamheden data-analyse als controletool gebruiken, waarbij de vastleggingen vanuit de lijncontrole prima aanknopingspunten bieden om tot een juiste en volledige analyse te komen.

4. EVALUATIE EN EVENTUELE AANPASSING CONTROLEPLAN Na de uitvoering van de testen evalueren de IT-auditor en de accountant in hoeverre het controleplan veranderd moet worden: zijn de relevante controlemaatregelen op werking getoetst. Is er nog meer met IT te controleren of moeten/kunnen er test of controls worden uitgevoerd buiten het systeem om?

In samenwerking met de IT-auditor, test de accountant de werking van de relevante IT interne controles met behulp van bestandsanalyses. Hierbij wordt de gehele administratie ingelezen (steekproefomvang dus de hele populatie) en vindt er rapportage op uitzonderingen plaats. De IT First-accountant maakt een analyse van de uitzonderingsrapportages (effect op controle aanpak bepalen etc) en voert tenslotte de handmatige controles uit.

Indien de controleaanpak wordt gewijzigd, kan er wederom overleg met de directie van de onderneming plaatsvinden. Immers, de interne beheersing in de IT blijkt toch anders te

zijn dan de directie dacht. Ook weer een mooi adviesmoment.

‘Ook weer een mooi adviesmoment’ 5. AFRONDING Bij de afronding van de interim controle bepalen de accountant en IT-auditor samen wat nog moet worden uitgevoerd met de balanscontrole.

Want, veel balanscontroles zijn goed uit te voeren met IT tools, zoals IDEA. Denk bijvoorbeeld aan afloop controle debiteuren of voorzieningen, beoordelen memoriale boekingen, slimme cijferanalyses (omlooploopsnelheden), voortgezette controles in het nieuwe boekjaar. Er is veel meer mogelijk dan de traditionele accountant denkt en er hoeft veel minder gedaan te worden dan de traditionele accountant doet.

De boodschap moge duidelijk zijn. De accountant moet een IT First-accountant worden en de IT-auditor een moderne IT-auditor, want alleen dan kan de controle worden uitgevoerd in overeenstemming met de standaarden en de aanwijzingen van de AFM. l Robert Johan RE CISSP, directeur / IT-auditor bij Soll-IT. Soll-IT ondersteunt accountantskantoren bij inzet van IT-audit bij de controle. Robert Johan is docent IT-audit bij het SRA .

Charles Rabe RA, partner bij Horlings Accountants tevens verantwoordelijk voor audit bij commissie vaktechniek.

Docent Post Master Accountancy Nyenrode, Financial auditing. Horlings is een middelgroot MKB accountants kantoor in Amsterdam met een vergunning voor het uitvoeren van wettelijke controles. Onder begeleiding van SOLL-IT heeft Horlings Accountants in Amsterdam een aantal jaren geleden IT First ingevoerd. Mede door IT FIRST, is Horlings Accountants in de review door het SRA (namens AFM) in het najaar van 2014 met een 1 (goed) beloond.

tuchtrecht

Van een ‘s’ te veel tot onverwacht einde Enkele recente tuchtrechterlijke uitspraken van de Accountantskamer.

EEN ‘S’ TE VEEL Onlangs heeft de Accountantskamer een AA een boete opgelegd van € 5.000 vanwege een misleidende naamaanduiding van de accountantspraktijk. Het kantoor presenteerde zich met ‘accountants’ in de naam, terwijl er maar één accountant aan het kantoor verbonden was.

tijdelijke redding. Via een suppletieaangifte zou hij het aan het eind van het jaar terugdraaien, maar zo ver kwam het nooit. De fraude kwam aan het licht toen de fiscus in 2013 een boekenonderzoek begon in zijn accountantskantoor.

GESCHORSTE ADVOCAAT MAG ALS ACCOUNTANT GEEN FISCAAL JURIDISCH ADVIES GEVEN Onlangs oordeelde rechtbank Midden-Nederland dat een advocaat, die ook als AA in dienstbetrekking was, gedurende zijn schorsing als advocaat, uitsluitend ‘normale accountantswerkzaamheden’ mag verrichten. Daarbij valt te denken aan het opstellen van jaarrekeningen en het controleren van de boekhouding.

De accountant mag zich gedurende de schorsing als advocaat niet bezighouden met fiscaalrechtelijke procedures of het geven van fiscaal juridisch advies.

ONDEUGDELIJK STELSEL VAN KWALITEITSBEHEERSING KOMT AA DUUR TE STAAN Dat een AA ook nog tijdens een hertoetsing het stelsel van kwaliteitsbeheersing niet op orde had, is hem duur komen te staan. De Accountantskamer heeft de AA de maatregel van doorhaling voor de duur van een jaar opgelegd. De NBA had bij de tuchtrechter een klacht ingediend, omdat bij een hertoetsing op 18 oktober 2013 is geconstateerd dat de accountantspraktijk van de AA niet beschikte over een intern stelsel van kwaliteitsbeheersing dat voldoet aan de daarvoor gestelde normen, en hij niet aan zijn PE-verplichtingen had voldaan.

ACCOUNTANT DIE FRAUDE PLEEGDE ZEVEN JAAR DOORGEHAALD Een accountant uit de Achterhoek die tijdens een zitting van de Accountantskamer in februari fraude bekende, is doorgehaald in het register.

De komende zeven jaar mag hij zich niet opnieuw inschrijven, vonniste de tuchtrechter op 10 maart. De AA was gedaagd door het Functioneel Parket vanwege 270.000 euro aan BTW-teruggaven die onterecht waren gedaan. Hij kwam in de problemen toen zijn kantoor in 2007 een nieuw pand betrok. Het bleek veel duurder geworden dan geraamd. De bank weigerde hem een lening. Hij zag het indienen van BTW-teruggaven als

WAARSCHUWING VOOR RA EN AA VANWEGE ONVOLDOENDE WAARBORGEN OBJECTIVITEIT De Accountantskamer heeft op 17 april twee registeraccountants de maatregel van waarschuwing opgelegd vanwege het onvoldoende waarborgen van hun objectiviteit bij een due diligence onderzoek bij een cliënt. Ook zouden ze een interne klachtprocedure niet correct afgehandeld hebben. De accountants voerden voor hun cliënten een due diligence onderzoek uit in verband met een een voorgenomen bedrijfsovername. De verkopers worden bijgestaan door een adviseur. De RA en AA hadden zelf een zakelijke relatie

met deze adviseur. Een dergelijke situatie levert volgens de Accountantskamer een bedreiging van niet te verwaarlozen betekenis op voor de objectiviteit van betrokkenen in verband met vertrouwdheid.

ONVERWACHT EINDE De Accountantskamer heeft de klacht over een AA die zonder voorafgaande waarschuwing een opdracht tot het samenstellen van jaarrekeningen beëindigde, gegrond verklaard. Er werd echter geen maatregel opgelegd.

Volgens de Accountantskamer treft de AA geen tuchtrechtelijk verwijt ter zake van zijn inhoudelijke overwegingen om de opdracht te beëindigen.

Wel heeft de accountant door het zonder voorafgaande waarschuwing abrupt beëindigen van de opdracht gehandeld in strijd met het fundamentele beginsel van deskundigheid en zorgvuldigheid. Ook had de AA eerst zijn bevindingen bij de directie van de entiteit moeten rapporteren en die op de hoogte moeten brengen van de daaraan door hem te verbinden conclusie. In dit geval had de AA kunnen volstaan met een voorafgaande waarschuwing en een korte opzegtermijn. De Accountantskamer laat in deze zaak echter meewegen dat niet is gebleken dat de klager concreet nadeel heeft ondervonden als gevolg van het procedureel op onjuiste wijze (abrupt) beëindigen van de opdracht. l

Teksten: Juridisch Persbureau Zwolle.

Meer tuchtrechterlijke uitspraken staan op accountantweek.nl AccountantWeek.nl

51

financial systems

1.000 financials op zoek naar software en IT-kennis tijdens Financial Systems 2015 Financial Systems 2015, het jaarlijks evenement op het snijvlak van finance en IT, werd dit jaar weer gehouden in het NBC te Nieuwegein. Financial Systems bracht op 21 mei 1.000 financials en tientallen aanbieders van IT-producten en diensten in een inspirerende omgeving op ĂŠĂŠn dag bij elkaar door middel van een vakbeurs in combinatie met een uitgebreid programma van productpresentaties en expertsessies. Nieuw tijdens deze editie was het onderdeel de Nationale Accountancy Awards 2015 (pagina 6). Een impressie van enkele sessies op Financial Systems 2015.

52

AccountantWeek.nl

financial systems

4 TRENDS IN STUURINFORMATIE De zaal van deze sessie zat zo vol dat tientallen financials stonden of op de vensterbanken zaten; kennelijk is dit een onderwerp dat erg leeft. Waarom is er groeiende behoefte aan stuurinformatie? Volgens Wilco Schellevis, Directeur Refine-IT, heeft dat te maken met de zeer turbulente externe omgeving. “Van buiten is er druk om te bewegen en business modellen anders vorm te geven. Maar ook intern zijn er uitdagingen om te kunnen voldoen aan die externe druk.”

Snel groeiende data van binnen en

buiten organisaties creëren nieuwe mogelijkheden voor rapporteren, sturen en beheersen. Wat zijn de belangrijkste trends in stuurinformatie? Schellevis noemt er vier: 1. Van verantwoorden naar sturen Hier zoeken ondernemers naar. Van traag en achterhaald naar snel en relevant. Natuurlijk moeten rapportages betrouwbaar zijn, maar om in de operatie in te kunnen grijpen hebben ondernemers liever iets dat 80 procent betrouwbaar is, maar dat ze er wel meteen iets mee kunnen.

2. Techniek fast forward Van rapporteren, naar analyse, naar monitoring, naar voorspelling. De techniek maakt ‘predictive analytics’ mogelijk - dat gaat razendsnel - maar er zijn nog weinig bedrijven die hier al in de buurt komen.

3. Power to the masses Er wordt tegenwoordig niet langer alleen naar strategisch en tactisch managementinformatie verschaft, maar ook aan de laag daaronder. Hoeveel offertes zijn eruit gegaan vandaag en hoeveel conversie hebben we? Vorige AccountantWeek.nl

53

financial systems

De uitdaging ligt bij de menselijke kant. “Draagvlak krijgen valt niet mee. Toen het dashboard net stond, merkten we dat het nauwelijks werd gebruikt. Daar zijn we ingedoken en het bleek dat mensen het veel te ingewikkeld vonden. Er stond te veel in, kregen we te horen. Het aantal zichtbare kpi’s hebben we toen van 8 naar 4 teruggebracht.”

“Hoe wordt het nu gebruikt?”, vraagt iemand uit de zaal.

“Ons HR-dashboard wordt actief gebruikt voor medewerkerprestaties”, antwoordt Drenth. “Maar ook voor sturing wordt het dashboard gebruikt, bijvoorbeeld bij sociale zaken.

Het aantal uitkeringen loopt op, wat voor acties gaan we ondernemen om deze trend terug te dringen?”

week deden we dit, deze week gaan we het beter doen. Dit is een veel effectievere aansturing dan wanneer alleen een paar directeuren de kennis hebben.

4. Ontdekkracht en ons brein Als je blijft kijken naar de 5 kpi’s die je bedacht hebt, mis je misschien wel belangrijke inzichten die in je data verborgen zitten. Dit is de ontdekkracht van je brein. De balans in stuurinformatie moet zijn: duidelijke aansturing van je organisatie, anderzijds een brede blik op wat er gebeurt. Dat is het ‘big data’-denken; laat de data voor zich spreken en ga daarna pas duiden. Dat staat haaks op het oude denken.

BUSINESS INTELLIGENCE BIJ GEMEENTE ALMERE Almere is de grootste gemeente van Flevoland met 196.290 inwoners (1 mei 2014, bron: CBS), Qua inwonertal is Almere de zevende gemeente van Nederland. Sinds maart 2012 wordt gewerkt om Business Analytics in de organisatie te realiseren. André

54

AccountantWeek.nl

Drenth (Projectmanager Business Intelligence, Gemeente Almere) vertelt over de fasering, de uitvoering, de obstakels en de resultaten die het heeft opgeleverd.

“De eerste stap was het terugbrengen van de data”, aldus Drenth.

“Geen enkel bronbestand dat we hadden was schoon. Bijvoorbeeld burgerzaken: daar stonden afspraken van twee seconden in en afspraken van 8 uur. We zijn zoveel mogelijk gaan werken vanuit enkele bronbestanden en zo weinig mogelijk vanuit Excel. Vervolgens zijn we gaan faseren. Business Intelligence hadden we niet, dus we hebben eigenaren benoemt. Finance dashboards liggen bijvoorbeeld bij het hoofd IT.” Qua tooling heeft de gemeente Almere gekozen voor CliqView. “Daarmee kunnen we heel makkelijk de bronbestanden inlezen. Bovendien is het met 96 procent gebruikerstevredenheid het best beoordeelde pakket uit de markt.”

Wat Drenth echter gemerkt heeft gedurende het traject is dat de techniek het probleem niet was.

FAST CLOSE ALS RENDEMENT GENERATOR Fast close, een ander IT-driven onderwerp dat prominent op de agenda van de financial hoort te staan, kwam ook aan bod. Op het scherm wordt een gigantisch rotsblok op een weg getoond. Daarbij staat de vraag: ‘Waarom is men geblokkeerd als het om fast close gaat?’ André Salomons, Directeur van fast close oplossing Financial Suite, legt uit.

“Fast close is de beloning voor een goed gestructureerde en georganiseerde finance organisatie. Het resultaat is een snelle, goede en betrouwbare financiële rapportage tegen lagere kosten”, aldus de fast close expert.

Natuurlijk bestaan er fantastische ICT-oplossingen voor, maar een tool alleen gaat het niet doen voor je.

“Het is een mindset”, stelt Salomons.

Waar blokkeert dit bij financials? “Financials denken dat fast close een project is dat jaren duurt”, merkt Salomons als hij financials spreekt.

“Dat is een mentale beer op de weg die ze moeten verwijderen.”

Een andere belemmering is de manier waarop de processen zijn ingericht rond document management.

“Wie werkt er nog met fileshares?

Wie werkt er nog met Excel?”, vraagt Salomons de zaal. Het zal geen ver-

financial systems

rassing zijn dat 100 procent van de financials zijn of haar hand moet opsteken, zeker bij die tweede vraag.

Heldere deadlines en een professioneel beheer van documenten en processen kan in hoge mate bijdragen tot een snelle afsluiting. En waarom wachten? De business case liegt er niet om. “De gemiddelde onderneming heeft 15 dagen nodig om te rapporteren”, aldus Salomons. “Iedere rapportagedag bij een onderneming met 10 dochterondernemingen kost 184 uur! Denk je eens in wat je met de tijd kunt doen die vrij komt als je sneller rapporteert? Op het gebied van analyse is bijvoorbeeld een enorme behoefte te vervullen.” Veel overtuigen hoeft Salomons daarna niet meer te doen.

DE SLUIPENDE REVOLUTIE Naast alle jubelverhalen is er tijdens Financial Systems ook aandacht voor de donkere zijde van technologie. Het prille economische herstel zet ondernemers namelijk op het verkeerde been, is de stelling van Han Mesters (Sector Banker bij ABN AMRO).

Het enige wat dit herstel doet is verouderde business modellen nog iets langere overlevingstijd geven. De belangrijkste uitdagingen van ondernemers in veel sectoren zijn van structurele aard. De impact van het internet in het algemeen en technologie in het bijzonder is nog maar net begonnen en wordt vaak zwaar onderschat.

‘Zie de macrocijfers niet als de cavalerie die je bedrijf komt redden. Dat is niet zo.’

“De verstoring in alle branches blijft doorgaan met een factor 10. Daarom vind ik macroberichten over economische groei levensgevaarlijk”, stelt Mesters. “Je businessmodel gaat ver-

anderen. Zie de macrocijfers niet als de cavalerie die je bedrijf komt redden. Dat is niet zo.”

Ook in de arbeidsmarkt gaan harde klappen vallen. MBO’ers wier werk in processen te vatten is, zijn als eerste de klos. Die banen worden in rap tempo geautomatiseerd. “Dat is geen economisch probleem, maar een sociaal-maatschappelijk probleem”, stelt Mesters. “En het mag dan beginnen bij MBO’ers, maar denk niet dat jullie als HBO’ers veilig zijn”, confronteert Mesters de zaal. “De supercomputer Watson van IBM is al beter in het diagnosticeren van kanker dan artsen. Er is maar weinig wat mensen kunnen wat computers niet kunnen leren op termijn.”

Hoe kun je al bedrijf overleven in dit tijdperk? Hierover is Mesters kort en stellig. “Flexibiliteit is belangrijk, maar nog crucialer is het om innovatie onderdeel te maken van je business model. Wanneer je er niet in slaagt een innovatieve cultuur neer te zetten, zullen talenten van de nieuwe generatie ook niet bij je willen werken.”

‘In de accountancy valt op het gebied van menselijke vaardigheden en empathisch vermogen nog veel te winnen’ En over survival skills voor professionals is Mesters ook duidelijk. “Managers worden grotendeels overbodig. Wees dus blij als je een vak heb geleerd. Aan een specialisme heb je meer in deze tijd.” Wat skills betreft: menselijke skills zijn veel moeilijker aan te leren dan productkennis.

En in veel sectoren (lees: banken en accountancy) valt op het gebied van menselijke vaardigheden en empathisch vermogen nog veel te winnen.

Grijp die kans om je professionele toekomst veilig te stellen, is het advies.

‘In Nederland zijn er nauwelijks complete boekhoudpakketten’ ’ZIEN IS GELOVEN’ ’Geloof het pas als je het ziet.’ Dat is de voornaamste boodschap die Gerard Bottemanne van onderzoeksbureau GBNED de bezoekers van zijn twee sessies op het hart drukt.

Tijdens de eerste sessie ‘Gids Boekhoudsoftware 2015’ gaat Bottemanne in op het aanbod van standaard boekhoudsoftware. Het aanbod is ruim, maar de aanwezige functionaliteit verschilt behoorlijk. “In Nederland zijn er nauwelijks complete boekhoudpakketten”, aldus Bottemanne.

Hij is trouwens bijzonder sceptisch over de wijze waarop softwareleveranciers hun product aan de man proberen te brengen. Volgens Bottemanne wordt er door menig leverancier gelogen over aanwezige functionaliteiten in pakketten.

Deze kritiek van Bottemanne wordt hem vaak niet in dank afgenomen.

“Vaak zien ze me dan ook liever niet in de zaal zitten.” Hij drukt de bezoekers op het hart alleen live demonstraties te geloven en geen powerpointpresentaties.

In een tweede sessie geeft Bottemanne meteen maar het goede voorbeeld.

De sessie draait om de adoptie van elektronisch factureren die een impuls krijgt door de UBL Ketentest. Tijdens de sessie krijgt een aantal softwareleveranciers de gelegenheid om live te demonstreren hoe het proces van een factuur aanmaken en verzenden via UBL verloopt en goed functioneert. l

Financial Systems 2016 vindt plaats op 26 mei 2016. Meld u aan via Financial-Systems.nl.

Teksten: Jeppe Kleyngeld en Rick de Ruiter AccountantWeek.nl

55

IN 3 DAGEN OP DE HOOGTE VAN ALLE ACTUALITEITEN

alexvangroningen.nl

SUMMER COURSE VOOR ACCOUNTANTS IDEAAL ZOMERPROGRAMMA VOOR ONDERNEMENDE ACCOUNTANTS

5 redenen om deel te nemen: • Volledig en tijdig op de hoogte van de laatste actualiteiten • Directe vertaling naar uw praktijk • Inzichten van 7 topdocenten in 3 dagen • Combinatie van ijzersterke inhoud en ontspanning • Neem een voorsprong op uw collega’s Volg dit programma op de volgende data: • 2, 3 en 4 september 2015 | NH Hotel Zandvoort

alexvangroningen.nl A S S O C I AT I O N

20 PE UREN

Innovatief digitaal kasboek voor retail en horeca

KASSTAAT: dé link tussen kassa en administratie Een groep ondernemers ontwikkelde samen met hun accountant de Kasstaat-methode, een innovatieve controle- en auditmethode speciaal ontwikkeld voor de retail- en horecasector. In een notendop is Kasstaat een digitaal kasboek.

Het koppelt kassaregistraties automatisch aan de administratie en geeft direct inzicht in de verkopen en betalingen maar ook de te betalen of af te dragen BTW. Het controle mechanisme bespaart de ondernemer tijd, geeft hem realtime inzage in zijn bedrijfsvoering en geeft hem de mogelijkheid tijdig adequate maatregelen te treffen om kasverschillen te voorkomen.

Het opmaken van de kassa is geen sinecure. Zeker op drukke dagen of bij bedrijven met meerdere kassa’s vereist het veel nauwkeurigheid en discipline. Klanten betalen met cash, PIN, op rekening of met creditcard.

Soms betaalt de ondernemer ook rekeningen uit de kas, verstrekt hij cadeaubonnen of maakt hij een verkeerde aanslag. Allemaal zaken die het opmaken van de kassa er niet makkelijker op maken.

Daar komt bij dat veel ondernemers de kassa’s wel dagelijks opmaken, maar de verkopen en betalingen achteraf handmatig invoeren in de boekhouding. De boekhouder controleert dit vaak pas weken later. Mocht de administratie kasverschillen of andere afwijkingen vertonen, dan zijn deze meestal niet meer te verklaren. Met handmatige correcties wordt vervolgens de administratie weer op orde gemaakt. Een tijdrovend proces waardoor de ondernemer geen realtime inzage in zijn boekhouding heeft en niet tijdig adequate maatregelen kan treffen om bijvoorbeeld kasverschillen in de toekomst te voorkomen.

KASSTAAT METHODE Kasstaat is een innovatief digitaal kasboek, dat kassaregistraties automatisch aan de boekhouding verbindt. Hiermee verloopt het voeren van de administratie geheel automatisch en zeer efficiënt. Het is speciaal

ontwikkeld voor ondernemers die veel te maken hebben met contante betalingen. Denk aan retail- en horecaondernemers, maar ook servicemonteurs en badkamer-, keuken- en meubelspecialisten.

Kasstaat kan gekoppeld worden aan alle grote kassasystemen en boekhoudpakketten. Het houdt rekening met verschillende kassa’s op één locatie waarop registraties plaatsvinden voor verschillende gasten of klanten.

Door het krachtige controle mechanisme kan de accountant sneller rapportages leveren en houdt hij meer tijd

over voor kwalitatieve analyses. De accountant vervult nog meer de rol van business partner, wat de kwaliteit van de dienstverlening en samenwerking met de klant verhoogt.

HOE WERKT HET? Kasstaat gaat ervan uit dat iedere medewerker die een kassa moet bedienen of een beurs beheert, aan het begin en eind van zijn werkdag of shift het kasboek opmaakt. De manager controleert dit na de shift(s). Kasstaat verzamelt dagelijks alle door de ondernemer gecontroleerde gegevens AccountantWeek.nl

57

voor verschillende grootboekrekeningen die relevant zijn voor de administratie. Zo wordt iedere aangeslagen verkoop en betaling pas verwerkt in de gekoppelde boekhouding, nadat de controle met Kasstaat is uitgevoerd.

Dit geldt ook voor eventuele PIN betalingen en nog te ontvangen creditcard betalingen. Ook verzamelt Kasstaat direct de te betalen en af te dragen BTW, zodat de ondernemer aan het eind van de maand met één druk op de knop zijn BTW aangifte kan doen.

VOORDELEN EN RESULTATEN Ifiac, genomineerd voor de Nationale Accountancy Awards 2015, is het eerste accountantskantoor dat Kasstaat aanbiedt aan haar klanten. Volgens Huib Brokkelkamp, de eigenaar van Ifiac zijn de voordelen van Kasstaat groot. De ondernemer heeft beter grip op kassaregistraties, omzet en geldstromen. De BTW aangifte is correct en de maand-, kwartaal- of jaarafsluiting kan veel sneller plaatsvinden.

Bewezen is dat door het gebruik van Kasstaat de kasverschillen aanzienlijk afnemen. Kasstaat is vooral een krachtige controletool, die de ondernemer realtime inzicht geeft in zijn bedrijfsvoering en de accountant in staat stelt snel rapportages te leveren en de ondernemer van proactief advies te voorzien.

58

AccountantWeek.nl

REALTIME OVERZICHT VOOR ZEVEN VERSCHILLENDE WINKELS STACH is een van de ondernemingen die gebruik maakt van de Kasstaat-methode. STACH richt zich op de verkoop van gezonde en verantwoorde gerechten en is een snelgroeiende keten met inmiddels 7 winkels in Amsterdam en Overveen. Stach Schaberg oprichter en mede-eigenaar van STACH, roemt de methode: “ Ik ben erg enthousiast over de methode en de training. Met dit bedrijf gebruiken we inmiddels de Kasstaat-methode voor alle locaties, en met succes.

Wat ik er zo goed aan vind is dat ik op dagelijkse basis grip heb op de meest kritisch financiële processen.”

INVESTEREN IN INNOVATIE Niet elk bedrijf is geschikt voor de Kasstaatmethode. Het vergt van het management een andere werkwijze.

De mensen achter Kasstaat, zorgen samen met de accountant of boekhouder voor een zorgvuldige implementatie. Ondernemers kunnen Kasstaat de eerste maand volledig kosteloos testen. Voor deze periode wordt er door het bedrijf een volledige geïnstalleerde laptop aangeleverd.

Hierna wordt er een prijs van 1 euro per locatie per dag berekend. Dit is de prijs voor het gebruik tot maximaal 5 kassa’s. Omdat Kasstaat ook in veel

Directeur Ifiac: Huib Brokkelkamp horecazaken gebruikt wordt is er 24 uur per dag support. l Voor meer informatie

Serge Janssen Daalen serge@kasstaat.nl of www.kasstaat.nl

Auteur: Steffie Bom

ONMISBARE OPLEIDINGEN VOOR AMBITIEUZE ACCOUNTANTS

PERMANENTE EDUCATIE

alexvangroningen.nl

STE BEOORDEELD ALS BE ER ID FINANCIËLE OPLE ervaringen) 0+

Bron: Springest.nl (12

8,4

Wilt u op de hoogte blijven van de ontwikkelingen in uw vakgebied?

Vindt u het cruciaal dat uw kennis en vaardigheden op peil zijn?

Vergroot nu uw kennis met opleidingen van topniveau. Schrijf vandaag nog in en verzeker u van een plaats via alexvangroningen.nl

Bel voor meer informatie 020 639 0008 of ga naar alexvangroningen.nl/pe

VERBLUFFENDE INZICHTEN EN INSPIRERENDE ONTMOETINGEN. MELD U NU AAN September 2015 2, 3 en 4 september 9 en 10 september 9, 10 en 11 september 10, 17, 24 september, 1 en 8 oktober 14 september, 12 en 13 oktober Start 15 september Start 23 september 24 september 29 en 30 september Oktober 2015 6 en 7 oktober 8 oktober 15 oktober 29 oktober 29 oktober, 5, 12, 19 en 26 november November 2015 4 november 5 november 5 en 6 november 5 en 19 november 5, 12, 19, 26 november en 3 december 6 november 9, 10, 11 en 27 november 10 november 11 november 11 november 11 en 12 november 11 en 18 november 11, 12 en 13 november 11, 12 en 13 november 11, 18 en 25 november 12 november 12, 19, 26 november, 3 en 10 december

Bijeenkomst Summer Course voor Accountants Excel 2010 voor financieel managers Onderhandelen Controller in een Week Overtuigend Presenteren Project Control Certified Business Controller Actualiteiten Loonheffing Effectief Forecasten

Investering € 2.475 € 1.595 € 2.395 € 4.295 € 2.495 € 3.100 € 9.500 € 695 € 1.895

PE Uren 20 14 25 35 21 35 60 5 14

Programma 3 dagen 2 dagen 3 dagen 5 dagen 3 dagen 9 dagen 16 dagen 1 dag 2 dagen

Enterprise Risk Management Credit Manager in één Dag US GAAP Essentials Succesvolle Strategierealisatie De nieuwe CFO, Strategisch Financieel Management

€ 1.895 € 595 € 995 € 895 € 3.995

14 7 7 7 35

2 dagen 1 dag 1 dag 1 dag 5 dagen

Effectieve Liquiditeitsprognoses met Excel Betere M&A Deals De Controller als Business Partner Project Support Risicomanagement Fiscaal Conflictmanagement Effectief Leiderschap voor financieel managers Business Case schrijven BTW Actualiteiten Investeringsanalyses met Excel SAP voor Financials Strategisch Werkkapitaal Management Beïnvloeden en Adviseren Financiële Analyse Vastgoedrekenen Turnaround Management Public Controller in een Week

€ 895 € 895 € 1.895 € 995 € 2.995 € 795 € 2.995 € 895 € 795 € 895 € 1.695 € 1.895 € 2.295 € 2.295 € 2.795 € 895 € 3.995

7 7 14 14 35 5 36 7 5 7 14 14 21 19 19 7 35

1 dag 1 dag 2 dagen 2 dagen 5 dagen 1 dag 4 dagen 1 dag 1 dag 1 dag 2 dagen 2 dagen 3 dagen 3 dagen 3 dagen 1 dag 5 dagen

Bovenstaand overzicht betreft een selectie. Voor het complete overzicht gaat u naar alexvangroningen.nl/pe. Interesse in een incompany? Bel ons voor advies.

BEL VOOR MEER INFORMATIE 020 6390008 OF GA NAAR ALEXVANGRONINGEN.NL/PE

A S S O C I AT I O N

Burgemeester Haspelslaan 63 • 1181 NB • Amstelveen • Tel 020 6390008 • Fax 020 6391025 • info@alexvangroningen.nl • alexvangroningen.nl

Visma.net Advisor

Cloudoplossing voor de accountancypraktijk

Visma.net Advisor is een SaaS-oplossing voor cliëntmanagement, planning en facturatie die de efficiency en winstgevendheid van uw kantoor helpt te verhogen.

Wat biedt Visma.net Advisor?

Inzicht – compleet overzicht van alle kerngetallen van cliënten, medewerkers en taken Eenvoud – de intuïtieve interface maakt het gebruik voor iedereen gemakkelijk Flexibiliteit – eenvoudig inrichten op basis van de processen van uw kantoor Effectiviteit – helpt u op het juiste moment aandacht te besteden aan de juiste zaken Veiligheid – alle cliëntdata is versleuteld, wordt geback-upt en is altijd beschikbaar

Meer informatie en gratis online demo op www.visma.net/nl