Zabawy sensoryczne na każdy dzień. Zima
propozycje aktywności i scenariusze zajęć wspierające integrację sensoryczną Autorki:
Agnieszka Bugajska, Anna Wiktor-Stępień Redakcja merytoryczna:
Magdalena Ledwoń, Maria Broda-Bajak Redakcja językowa i korekta:
Alicja Halik Projekt okładki:
Justyna Mordas ISBN: 978-83-67101-01-1 Kraków 2021
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórców i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, które im przysługują. Zawartość publikacji możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście Ci znanym, ale nie publikuj w internecie treści tu zawartych ani ich fragmentów, a kopiując jej część, rób to tylko na użytek osobisty. Jeśli cytujesz fragmenty z publikacji, nie zmieniaj ich i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
Copyright © by CEBP 24.12 Sp. z o.o.
Wydawca:
CEBP 24.12 Sp. z o.o. 30-437 Kraków, ul. Kwiatowa 3 www.blizejprzedszkola.pl
Spis treści
WSTĘP Kilka słów o nas � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 5 Trochę teorii � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 6
11. Natura sensorycznym placem zabaw � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 9 12. Konstrukcje � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 13 13. W krainie emocji � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 16 14. Gry � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 19 15. Zabawy logopedyczne � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 22 16. Kreatywność – to jest to! � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 25 17. Sensoryczne prace plastyczne i techniczne � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 27 18. Kuchenna sensoryka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 30 19. Sprawne dłonie � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 35 10. Trening umysłu � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 39 11. Zrób to sam � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 42 12. Polisensoryczna przygoda � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 45 13. Stolik świetlny – zabawy światłem, kolorem i fakturami � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 50 14. Miniświaty i sensoryczne pudełka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 53 15. Masy sensoryczne i slime � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 56 16. Muzyczne rozwijanki � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 59 17. Duża motoryka � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 62 18. Eksperymenty � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 65 19. Scenariusze � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 67 Karnawałowe szaleństwo � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 67 Kocie sprawki � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 69 Zimowa olimpiada � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 71 Witaj, Zimo! � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 74 Kosmiczna zabawa � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 76 Zima w krainie zmysłów � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 78 Spotkanie z babcią i dziadkiem � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 80
DODATEK
Sensoryczny kalendarz adwentowy � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 83
SKOROWIDZ TEMATYCZNY � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 87 SKOROWIDZ ALFABETYCZNY � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � 90
WSTĘP
Kilka słów o nas Drodzy Czytelnicy! Jesteśmy nauczycielkami przedszkola, terapeutkami integracji sensorycznej (SI) oraz mamami. Choć mieszkamy daleko od siebie, to zbliżyła nas wspólna pasja, a jednym z efektów tej wspaniałej współpracy jest książka, którą właśnie czytacie! Jeśli nasze nazwiska uruchamiają coś w Waszej pamięci, ale nie możecie sobie przypomnieć, co dokładnie, to może mała podpowiedź... Projekt Edukacyjny SensoSmyki – to właśnie nasza sprawka! Ten projekt nas połączył, to dzięki niemu zaczęłyśmy wierzyć, że jesteśmy zdolne do zrobienia czegoś więcej! Chcemy zarażać „sensoryczną gorączką” jak najwięcej osób! Jako autorki i pomysłodawczynie Projektu SensoSmyki chcemy zachęcać do działań sensorycznych w różnych placówkach: od żłobka, przez przedszkole, aż po szkołę. Początkowo nasze plany obejmowały wyłącznie żłobki, dla których tak mało jest dostępnych projektów edukacyjnych. To właśnie z myślą o najmłodszych powstał nasz projekt. W krótkim czasie jednak rozprzestrzenił się na chętne przedszkola, szkoły, a także dzieci realizujące go z rodzicami w domach. To właśnie dzięki uczestnikom projektu zdecydowałyśmy się na spełnianie skrywanego w głębi serca marzenia o wydaniu książki – publikacji dla każdego, zawierającej propozycje ćwiczeń, zajęć i aktywności sensorycznych. Naszym pragnieniem było, aby treści zamieszczone w tej książce były zrozumiałe i przystępne dla każdego, kto po nią sięgnie. Starałyśmy się przedstawić zabawy i działania w taki sposób, żeby nie było żadnych wątpliwości, jak je wykonać, oraz by osoby je realizujące nie straciły mnóstwa pieniędzy. W skład publikacji wchodzą: • książka zawierająca 165 propozycji zabaw, 7 scenariuszy zajęć inspirowanych zimą, a także DODATEK – pomysły na sensoryczny kalendarz adwentowy; • wirtualny album* z dostępem do pojawiających się w publikacji piosenek, podkładów muzycznych, utworów instrumentalnych, dźwięków oraz pomocy dydaktycznych (ilustracje przeznaczone do samodzielnego wydruku). Dlaczego zainteresowała nas akurat sensoryka? Odpowiedź jest prosta: ćwiczenia sensoryczne i w ogóle cała terapia integracji sensorycznej realizowane systematycznie to zwycięstwo od samego początku. A któż nie lubi wygrywać? Dzieci uwielbiają zabawy tego typu, kochają testować, próbować, a przede wszystkim się brudzić. Terapeuta/rodzic/nauczyciel proponując tego typu zabawy, w dziecku ma chętnego uczestnika, który doskonale się bawi, nie myśli o tym, że my, dorośli, mamy w tym jakiś dodatkowy cel. Kierowane ćwiczenie czy zadanie jest dla nas sposobem na obserwację i korygowanie różnych problemów – a dla dziecka jest to świetna zabawa. Niezaprzeczalnym faktem jest przecież to, że właśnie przez zabawę dziecko uczy się najszybciej i najefektywniej. www.mojaplytoteka.pl). Zawiera on trzy foldery: ⚫ Piosenki * Wirtualny album znajduje się w serwisie Moja płytoteka (na stronie www.mojaplytoteka.pl i utwory instrumentalne ⚫ Podkłady ⚫ Dźwięki, ilustracje.
5
Zima to pora roku, na którą czekają wszystkie dzieci! Już pod koniec listopada zaczynają wypatrywać pierwszego śniegu... Jednak zima bywa różna – czasami rozpieszcza nas białym puchem, czasami nie... Pomimo tego uwielbiamy ją! Nie tylko za śnieg, lecz także za piękne okazje do wspólnego, rodzinnego świętowania. Na śnieżne i bezśnieżne dni spieszymy z pomysłami – podpowiadamy, jak w pełni cieszyć się śniegiem i jak zrekompensować sobie jego brak, podejmując różnorodne zabawy sensoryczne. Zima doświadczana wszystkimi zmysłami będzie tą niezapomnianą!
Jak uzyskać dostęp do albumu? Sprawdź skrzynkę pocztową z adresem e-mailowym, który został podany przy zakupie publikacji: znajdziesz tam wiadomość z kodem dostępu. Wejdź na stronę internetową www.mojaplytoteka.pl, zaloguj się jako użytkownik serwisu, a następnie postępuj zgodnie z instrukcją podaną w e-mailu z kodem dostępu. Uwaga! Kod dostępu można wykorzystać tylko jeden raz i powtórne użycie go nie jest możliwe. Do każdego egzemplarza publikacji przypisany został jeden, oddzielny kod. Nie udostępniaj ani nie przesyłaj nikomu swojego kodu, gdyż uniemożliwi Ci to korzystanie z wirtualnego albumu. Nie widzisz wiadomości z kodem w swojej skrzynce odbiorczej? Upewnij się, czy sprawdzasz właściwą skrzynkę – kod dostępu odblokowujący album w serwisie streamingowym został wysyłany na adres e-mailowy podany podczas zakupu publikacji. Sprawdź foldery Spam, Oferty, Społeczności lub inne tego typu zakładki znajdujące się na Twoim koncie. W razie problemów – skontaktuj się z nami! Jeśli masz wykupiony abonament w serwisie Moja płytoteka, dostęp do albumu został Ci automatycznie odblokowany, ale mimo to wpisz kod dostępu stałego do albumu – bez tego nie zostanie odblokowany folder Dźwięki, ilustracje (zawierający pliki, które możesz pobrać na swój komputer).
Trochę teorii Czym jest integracja sensoryczna? Integracja sensoryczna to „taka organizacja bodźców, która umożliwia ich późniejsze wykorzystanie. Nasze zmysły dostarczają nam informacji dotyczących stanu fizycznego naszych ciał i środowiska, które nas otacza. Bodźce wpływają do mózgu niczym strumienie do jeziora”1. Do naszego mózgu w każdej chwili docierają bodźce sensoryczne z różnych zmysłów, z każdego miejsca w ciele. Zadaniem mózgu jest ukierunkowanie bodźców i ich uporządkowanie. Dokładnie tak, jak w sytuacji, gdy policjant kieruje ruchem w momencie wyłączenia świateł na dużym skrzyżowaniu. Dobra organizacja bodźców wpływa na odpowiednie zachowanie w danej sytuacji, pozwala na uczenie się. Gdy bodźce są zdezorganizowane – nasze zachowanie staje się nieadekwatne do sytuacji, a życie przypomina korek na ulicy w godzinach szczytu2. Warto również zapamiętać, że mózg trzeba odpowiednio „nakarmić” – i to właśnie różnorodne bodźce płynące do niego z całego ciała są „pożywieniem”, które dostarcza ważnych i niezbędnych danych do kierowania ciałem i umysłem. Te bodźce trafiają do mózgu poprzez nasze zmysły. Zwykle w codziennych rozmowach mówi się o pięciu zmysłach, a nie każdy wie, że jest ich więcej. 1) Jean A. Ayres, Dziecko a integracja sensoryczna, wyd. Harmonia, Gdańsk 2015, s. 21.
2) Por. tamże, s. 21.
6
Wyróżniamy następujące zmysły: • zmysł wzroku; • zmysł słuchu; • zmysł smaku; • zmysł powonienia; • zmysł dotyku; • zmysł proprioceptywny – odpowiada za pozycję i ruch, za bodźce pochodzące z pracy mięśni i stawów (choć wysyła impulsy do mózgu nawet wtedy, gdy się nie ruszamy). Zmysł ten pomaga nam w ruchu, dzięki niemu nie musimy skupiać się na obserwacji naszego ciała, a ruchy typu zapinanie guzików, odkręcanie kranu czy wsiadanie do samochodu możemy wykonywać automatycznie, bez ciągłej kontroli wzroku; • zmysł przedsionkowy (grawitacja, ruchy głowy, równowaga) – dzięki temu zmysłowi czujemy swoje ciało w przestrzeni, możemy swobodnie się poruszać, nie potykając się, utrzymywać równowagę, wspinać się na drzewa. Układ ten jest niezwykle ważny, ponieważ ma charakter jednoczący, który tworzy relację między ciałem człowieka a grawitacją i otaczającym światem; • czucie trzewne, czyli interoreceptory – o nich mówi się najmniej. Są to bodźce, które docierają do mózgu z narządów wewnętrznych oraz głównych naczyń krwionośnych. Bodźce trzewne wspomagają regulację ciśnienia krwi, oddychania, trawienia3. To właśnie integracja sensoryczna składa wszystko w całość, sprawia, że bodźce docierające do mózgu współgrają i umożliwiają prawidłową odpowiedź i właściwe zachowanie. Gdy wszystkie zmysły współpracują w odpowiedni sposób – mózg nie ma problemu z nauką i adaptacją. Warto dodać, że trzy ostatnie zmysły, traktowane jako „nieoczywiste”, są niejednokrotnie rażąco pomijane w procesie nauczania, chociaż dzieci same intuicyjnie dążą do ich stymulowania – dlatego tak ważne jest, żeby odpowiednio „karmić” mózg różnorodnymi bodźcami już od narodzin. Wiek przedszkolny jest tutaj kluczowy. To właśnie dlatego powstała niniejsza książka. Zalety terapii integracji sensorycznej z Jest to terapia polegająca na właściwym dawkowaniu odpowiednich bodźców sensorycznych, co może skuteczniej (niż lekarstwa, psychoanaliza czy system kar i nagród) zoptymalizować rozwój psychofizyczny. z Jest to proces naturalny. Dla mózgu odpowiednie dawkowanie bodźców dnia codziennego wystarczy do tego, aby funkcjonować i się rozwijać. Dostarczanie dziecku ruchu każdego dnia jest pożywieniem dla mózgu. z W terapii SI głównym narzędziem jest właściwie ukierunkowana zabawa, dostarczająca odpowiednich bodźców. Co najpiękniejsze, często podczas terapii SI dzieci wybierają takie aktywności, które są im potrzebne w danym momencie. Dziecko dzięki zabawie samo reguluje swoje wewnętrzne potrzeby tak, aby w odpowiedni sposób nakarmić swój mózg. Zasadniczą cechą zabawy jest wyrażanie podczas niej przez dziecko wewnętrznego pędu ku realizacji swojego potencjału sensomotorycznego. Terapeuta (nauczyciel, opiekun) uważnie obserwuje i ewentualnie ukierunkowuje daną zabawę, pilnując, aby nie doszło do przebodźcowania. Zasady organizowania zabaw sensorycznych Zabawy sensoryczne odgrywają istotną rolę w rozwoju dziecka, dlatego powinny zostać uwzględnione w codziennym rytmie dnia. Stanowią znakomitą formę zabawy, a przy okazji dają możliwość 3) Por. tamże, s. 51–55.
7
ćwiczenia wielu zmysłów jednocześnie. Oto zasady, jakimi powinniśmy się kierować podczas organizowania tychże zabaw: z Rodzaj zabaw musi być dostosowany do umiejętności rozwojowych i zainteresowań dziecka. z Materiały powinny być nie tylko atrakcyjne, ale głównie bezpieczne (nietoksyczne, niepowodujące reakcji alergicznych, pozbawione ostrych krawędzi). Nie bójmy się pozwolić dzieciom bawić w wybrany przez nie sposób, ale nie pozostawiajmy ich bez opieki i nadzoru. z Przed przystąpieniem do zabaw rozwijających zmysł smaku i zapachu, należy upewnić się co do ewentualnych alergii pokarmowych dzieci, aby wyeliminować te warzywa i owoce (a także miód, orzechy itp.), które mogłyby być uczulające. z Przed przystąpieniem do zabaw kulinarnych i zabaw konstrukcyjnych należy porozmawiać z dziećmi na temat bezpiecznego posługiwania się narzędziami kuchennymi oraz innymi ostrymi przedmiotami. z Przy doborze zbaw należy uwzględnić indywidualne preferencje dzieci (niektóre dzieci nie lubią np. głośnej muzyki, ostrych kolorów, brudzących mas). z Intensywność oraz liczba bodźców powinny być dostosowane do umiejętności percepcyjnych dziecka. z Dziecko musi mieć czas na dokładne poznanie materiału, którym się bawi. Nie można ograniczać zakresu jego czynności. z Podczas zabaw z wykorzystaniem brudzących substancji trzeba pamiętać, by zabezpieczyć ubrania dzieci oraz miejsce zabawy (stolik, podłogę) przed zabrudzeniem. Ważne, by po skończonej zabawie dzieci mogły się umyć i przebrać w czyste ubrania. z Nie należy zmuszać dzieci do wykonywania danej czynności, można jedynie zachęcić je do podjęcia aktywności. z W zabawach nie należy wyręczać dzieci, powinno się dać im możliwość wykazania się, pokazania własnych umiejętności. Poczucie sprawstwa jest bardzo istotne. z Dorosły ma być pomocnikiem i gwarantem bezpiecznej zabawy, nakreśla przebieg zabawy, ale nie powinien nadmiernie ingerować. Od dzieci zależy efekt finalny. z Charakter zabaw ogranicza jedynie kreatywność. Warto wykorzystywać wiele przedmiotów ogólnie dostępnych w codziennym życiu, nie trzeba inwestować w drogi sprzęt. Wiele pomocy do zajęć można ponadto wykonać samodzielnie niewielkim nakładem kosztów.
Serdecznie zapraszamy do lektury, a przede wszystkim do działania! Agnieszka Bugajska, Anna Wiktor-Stępień
8
3. W krainie emocji Dzieci potrzebują naszego wsparcia podczas nauki rozpoznawania własnych emocji, a w późniejszym czasie – również ich nazywania. Niezwykle ważne jest to, byśmy przekazali im, że każda przeżywana przez nie emocja jest znacząca i do każdej mają prawo. Należy im pokazać, jak sobie radzić z każdą z nich. Zimą, gdy rano jest długo ciemno, a wieczory przychodzą szybciej – możemy odczuwać różne negatywne emocje... Zabawy sensoryczne pomogą przegonić zimowe smutki, znużenie czy zmęczenie! Bałwanek h Potrzebne
będą: nieduże przezroczyste butelki z zakrętką (najlepiej czarną jak kapelusz bałwanka), ryż (lub biała fasola), srebrny brokat biodegradowalny, woda, gliceryna, 2 łyżki białego kleju, markery, druciki kreatywne, ewentualnie filcowe kształty (nos z marchewki, guziki i oczy), małe gałązki
Zabawa ta służy wyciszeniu i skupieniu uwagi na delikatnych bodźcach. W butelkach umieśćcie wybrany materiał sypki i trochę brokatu lub wlejcie wodę z gliceryną, brokatem i klejem. Wypełnijcie każdą z nich na wysokość mniej więcej 4⁄5. Następnie markerami narysujcie na butelkach-bałwankach nos, oczy, uśmiech i guziki. Pod uśmiechem zróbcie szalik z drucika kreatywnego (owijając go dookoła butelki i zawiązując). Potrząsajcie butelkami – słyszycie, jak szeleszczą? Rolowanie butelki stopami i dłońmi to wspaniały masaż relaksacyjny, a także rozwijanie zmysłu proprioceptywnego i czucia głębokiego. Bałwanka z butelki można wykorzystać również jako instrument. h Wariant: Stwórzcie również „roztopionego bałwanka”. Wystarczy do butelki wlać wodę, dodać
kilka kropel gliceryny, srebrny brokat, filcowe elementy bałwana i gałązki (ręce bałwana). Potrząśnijcie butelką i obserwujcie, jak brokat powoli opada na dno. Kiedy włożycie butelkę na pół godziny do lodówki, a inną ogrzejecie na przykład dłońmi, wtedy możecie masować się butelkami o różnych temperaturach.
Lśniący gniotek h Potrzebne
będą: dwa balony – przezroczysty i kolorowy, łyżka kulek hydrożelowych, woda, brokat biodegradowalny, nożyczki, mała figurka, ewentualnie siateczka (rajstopy kabaretki) Nożyczkami zróbcie w kolorowym balonie sześć otworów i odetnijcie szyjkę. Do przezroczystego balonu włóżcie łyżkę kulek i zalejecie dwoma łyżkami wody. Dodajcie brokat. Możecie również umieścić w nim małą figurkę (bez ostrych krawędzi). Zawiążcie go i naciągnijcie na niego kolorowy balon. Odczekajcie dwie godziny. Teraz możecie ugniatać balonik i obserwować lśniące „bańki”.
h Wariant:
Przezroczysty zawiązany balon wypełniony hydrożelem włóżcie ciasno do siateczki. Odetnijcie niepotrzebną część siatki i zawiążcie końcówkę. Teraz możecie uciskać tak powstałego lśniącego gniotka.
Zimowe butelki sensoryczne h Potrzebne
będą: małe butelki plastikowe, woda, barwnik spożywczy, cekiny, brokatowe śnieżynki, białe kamyczki, wata, woda, olej lub gliceryna, ewentualnie słoiczki, klej na gorąco Do butelek włóżcie przedmioty kojarzące się z zimą, np. cekiny, brokatowe śnieżynki, białe kamyczki, watę. Najlepiej przygotować kilka różnych buteleczek. Przedmioty włożone do butelek
16
zalejcie wodą i olejem/gliceryną. Następnie poeksperymentujcie z butelkami – potrząsajcie nimi, obserwujcie je, masujcie się nimi... Niech dzieci podzielą się swoimi spostrzeżeniami. Jakie emocje towarzyszą im podczas zabawy z zimowymi butelkami sensorycznymi? h Wariant:
Taką buteleczkę można zamienić na szklany słoik – wtedy zabawa musi odbywać się pod nadzorem osoby dorosłej! Zakrętki warto dodatkowo przykleić do słoików klejem na gorąco, dla bezpieczeństwa.
Baza polarna h Potrzebne będą:
białe przedmioty – materace, prześcieradła, koce, krzesła, miękkie poduszki; duży karton pomalowany na biało, maskotki zwierząt polarnych, lampki choinkowe na baterie (ze światłem białym) Z materacy, krzeseł, koców i prześcieradeł stwórzcie „bazę”. Ozdóbcie ją lampkami. Możecie również wykorzystać duży karton. W bazie umieśćcie miękkie poduszki i maskotki. Taka kryjówka doskonale się sprawdzi jako miejsce odpoczynku od nadmiaru bodźców.
Zimowy kącik emocji z dywanikiem złości h Potrzebne będą: poducha/materac, koce, poduszki, sprzęt muzyczny ze spokojną muzyką, słu-
chawki wyciszające, folia bąbelkowa, wata
Przygotujcie w sali zimowy kącik emocji. Niech znajdą się w nim: poducha/materac, koce, poduszki, sprzęt muzyczny ze spokojną muzyką, ewentualnie słuchawki wyciszające oraz dywanik złości. Dywanik złości najlepiej przygotować z folii bąbelkowej i udekorować watą, która będzie imitować śnieg i dostarczy dodatkowych bodźców. Złości można pozbyć się w różny sposób, na przykład wytupując ją. Zimowy kącik emocji niech będzie dostępny dla każdego dziecka, które w danej chwili będzie go potrzebowało. Kostki lodu o smaku emocji h Potrzebne będą: foremki do kostek lodu, woda z cytryną, soki o różnych smakach
Zamroź wodę i soki (różne smaki) w foremkach do kostek lodu. Gdy kostki będą już gotowe, poproś dzieci o spróbowanie ich (każde dziecko otrzymuje kostkę tylko dla siebie). Niech starają się określić ich smak oraz dopasować do niego emocję, zgodnie z własnymi odczuciami. Swoją odpowiedź powinny uzasadnić. Dla przykładu: kostka lodu o smaku cytryny oznacza niezadowolenie, gdyż mówi się, że gdy ktoś jest naburmuszony, to ma „kwaśną minę” – jakby zjadł cytrynę itp. Współpraca – to jest to! h Potrzebne
będą: gumka recepturka (gruba i mała), cztery sznurki, białe kubeczki styropianowe lub papierowe (po sześć dla każdego zespołu), ewentualnie białe plastikowe piłki (takie, jak do suchego basenu), dwie skakanki (dla każdej drużyny) Podzielcie się na czteroosobowe zespoły. Każdy zespół otrzymuje potrzebne przedmioty. Do gumki recepturki przywiążcie cztery sznurki w taki sposób, aby od strony gumki była tylko pętelka (ale starannie dowiązana), a poza jej obszar wystawały sznurki długości około 1 m – powstaje „chwytak”. Waszym zadaniem jest utworzyć śnieżny zamek z kubeczków, używając chwytaka ze sznurka i gumki. Każda osoba z drużyny naciąga swój sznurek, tak by gumka recepturka zwiększyła swój obwód. Staracie się nałożyć gumkę na kubeczek (kubeczki odwrócone są do góry dnem). Popuszczacie sznurek – w ten sposób podnosicie każdy kubeczek i układacie piramidę (trzy kubki u podstawy, dwa kubki na środku, jeden na górze). 17
h Wariant:
Ten wariant wymaga podziału na trzyosobowe drużyny. Waszym zadaniem będzie umieszczenie w kubkach plastikowych piłeczek przy pomocy skakanek. Ułóżcie kubki w rzędzie, a dwie skakanki wzdłuż rzędu, po obu jego stronach. Stańcie na przeciwległych końcach rzędu i chwyćcie oboje skakanki za końce (jedna skakanka w jednej dłoni, druga skakanka w drugiej dłoni), tworząc dwie równoległe liny w odległości mniejszej niż średnica piłeczki. Trzecia osoba układa piłeczkę na jednym z końców lin. Osoba po drugiej stronie zniża liny, a osoba znajdująca się przy starcie piłeczki rozsuwa skakanki wtedy, gdy piłeczka znajdzie się nad kubkiem. Wygrywa ta drużyna, która najszybciej umieści piłeczki we wszystkich sześciu kubkach.
Zabawy latarkami h Potrzebne będą: latarki
Zasłońcie okna w waszej sali, zgaście światło. Wszyscy połóżcie się wygodnie. Zacznij świecić latarką na sufit, rysuj światłem różne miny. Dzieci zastanawiają się, co to za miny, którą z emocji symbolizują. Następnie zadawajcie sobie podobne zagadki w parach (jedna latarka na parę). Później światełko na suficie może być kropką, świetlikiem, księżycem, słońcem – w ramach relaksacji snujcie opowieści, w których główną rolę będzie odgrywało światło widoczne na suficie.
18
4. Gry Zima to idealny czas, by opatulić się w koc i... do woli grać w planszówki! To nie znaczy, że podczas tej pory roku nie warto wychodzić na zewnątrz, by pobawić się w podchody czy „zbijaka” śnieżkami... Zwłaszcza, gdy sprzyja temu aura! A jeśli pogoda nie dopisze... Kto powiedział, że gier zespołowych nie możecie przeprowadzić w przedszkolnej sali? Pamiętajcie też, że gry planszowe i inne zabawy oparte na rywalizacji indywidualnej lub zespołowej to absolutny hit! Rozwijają umiejętności społeczne (uczą zasad uczciwej rywalizacji, współpracy i współdziałania na rzecz osiągnięcia wspólnego celu, przestrzegania norm i reguł) i różnorodne cechy osobowościowe (uczą cierpliwości, wytrwałości, umiejętności radzenia sobie z porażką itp.). A rozgrywki między przedszkolakami mogą odbywać się nawet codziennie. Opracowane przez nas gry są świetną propozycją na długie szarobure popołudnia i wieczory oraz alternatywą dla multimediów, którymi jesteśmy niemalże atakowani każdego dnia. Krokiet i minigolf h Potrzebne
będą: kartki papieru, taśma, nożyczki, piłeczka pingpongowa, kij z tektury jak do hokeja, ewentualnie rolki po papierze toaletowym, plastikowe piłki jak do suchego basenu Przygotujcie własną grę w krokieta. Kartki papieru wygnijcie w łuk. Krótszymi krawędziami przyklejcie je do podłogi w kilku miejscach. To będą mostki. Uderzajcie kijem w piłeczkę i poprowadźcie ją przez wszystkie mostki.
h Wariant:
Papierowe rolki po papierze toaletowym przymocujcie na stojąco do podłogi w różnych odstępach (można naciąć spód rolki i wywiniętą cześć przykleić taśmą do podłogi). Na rolkach umieśćcie piłki. Kijem wybijajcie je z rolek – jak podczas gry w minigolfa.
Kosmiczny labirynt h Potrzebne
będą: rolka papieru, cztery sznurki (o długości ok. 1 m każdy), taśma papierowa, zakrętka od słoika, ewentualnie szklana kulka, pudełko po pizzy, klej na gorąco, patyczki od lodów, nożyk Najpierw stwórzcie „rakietę” – będzie to rolka papieru z przymocowanymi w połowie korpusu, w równych odstępach, czterema sznurkami o długości około 1 m każdy. Z taśmy papierowej na podłodze wyklejcie labirynt na bazie kwadratu, o szerokości ścieżki większej o około 2 cm niż średnica rakiety. Zakrętkę, która imituje planetę, połóżcie przy wyjściu z labiryntu. Rakietę zaś umieśćcie przy wejściu do labiryntu. Czterej ochotnicy siadają przy zewnętrznych rogach labiryntu. Każdy z nich bierze do ręki jeden sznurek. Ich zadaniem jest przeprowadzenie rakiety przez labirynt, współpracując podczas pociągania za liny – tak, by rakieta wylądowała na swojej planecie i nie przekraczała po drodze ścian labiryntu.
h Wariant:
W innym wariancie przez labirynt możecie przeprowadzać szklaną kulkę. Wtedy labirynt wykonajcie z pudełka po pizzy. Ściany korytarzy zróbcie wewnątrz pudełka poprzez przyklejenie patyczków od lodów klejem na gorąco. Przy wyjściu z labiryntu nożykiem zróbcie otwór, przez który bez problemu wypadnie kulka. Do rogów pudełka przyklejcie sznurki, którymi czterej ochotnicy będą manipulować w taki sposób, by przeprowadzić kulkę do wyjścia. W przypadku starszych dzieci ślepe korytarze także mogą się kończyć dziurkami, przez które kulka wypadnie i grę trzeba będzie zacząć od nowa – wtedy rozgrywka będzie trudniejsza i jeszcze bardziej emocjonująca. Takim labiryntem należy bawić się nad dywanem, aby kulka, wypadając z pudełka, nie rozbiła się. 19
Bałwankowe kręgle h Potrzebne będą: papierowe białe kubeczki bądź puszki pomalowane na biało lub białe butelki
po mleku, marker, plastikowa piłka, ewentualnie białe klocki lub kartoniki złożone w kształt sześcianów i prostopadłościanów albo kartonowe pudełka, drewniany tłuczek Z białych kubeczków (lub puszek bądź butelek) stwórzcie bałwanki, rysując na nich oczy, usta, marchewkowy nos i guziki. Bałwanki ułóżcie w piramidę lub w trójkąt (jak podczas gry w kręgle). Toczcie piłkę i spróbujcie rozbić całą konstrukcję.
h Wariant: Z białych klocków, papierowych brył lub kartonowych pudełek ułóżcie przestrzenne-
go bałwana. Rzucajcie w niego piłką, aż się rozleci. Możecie również użyć tłuczka, by wybijać kolejne pudełka z konstrukcji.
Kręgle w ogrodzie h Potrzebne będą: duże plastikowe butelki z wodą (o pojemności 1 lub 1,5 l), śnieg
Zagrajcie w kręgle w ogrodzie! Ustawcie plastikowe butelki na płaskim terenie i spróbujcie je porozrzucać za pomocą kul utoczonych ze śniegu. Droga na biegun (gra planszowa) h Potrzebne będą: brystol, materiały plastyczne (mazaki, farby, kredki), drobne przedmioty (np.
guziki)
Wspólnie wykonajcie grę planszową. Korzystając z dużego arkuszu papieru oraz różnych materiałów plastycznych, stwórzcie planszę i wymyślcie zasady. Zastanówcie się, jakie drobne przedmioty możecie wykorzystać jako pionki. Fabuła gry: Pomóż niedźwiedziowi polarnemu wrócić na biegun! Miś polarny przyjechał odwiedzić swojego kuzyna – niedźwiedzia brunatnego. Niestety, nie potrafi sam wrócić bezpiecznie do domu. Po drodze na pewno czekają na niego różne niebezpieczeństwa, upał oraz ludzie... h Wariant: Możesz zaproponować, by dzieci stworzyły grę wspólnie z rodzicami w domu.
Zimowe igrzyska olimpijskie w ogrodzie h Potrzebne będą: ciepłe ubrania, duże pudła bądź sanki, chusty, pachołki, narty z kartonu, folia
typu stretch, barwniki spożywcze, herbata dla zawodników, tekturowe kółka z otworami do przewleczenia tasiemki (po ozdobieniu zmienią się w medale)
Wszystkie kategorie sportowe zależne są od zasobów waszej placówki oraz tego, jak wygląda wasz ogród czy też park, do którego się wybierzecie. Jeśli macie do dyspozycji górkę – warto zorganizować zawody w zjeżdżaniu. Taniec łyżwiarzy na lodzie można zastąpić zwykłym tańcem (na przykład z chustami). Zawodnicy mogą biegać slalomem pomiędzy pachołkami, z przymocowanymi do butów nartami zrobionymi z kartonu i obleczonymi folią typu stretch. Można rzucać do celu śnieżkami lub zorganizować rzut śnieżką w dal (wtedy warto polać śnieg wodą z barwnikiem spożywczym, żeby kulki się nie myliły). Niech poniesie was fantazja! h Wskazówka: Do igrzysk należy odpowiednio się przygotować – pamiętacie, by się ciepło ubrać,
po powrocie zadbać o herbatę dla uczestników, jak również stworzyć wspólnie piękne medale za udział w olimpiadzie.
Bałwankowa jenga h Potrzebne będą: dwadzieścia takich samych rolek po papierze toaletowym, pięć grubych tektu-
rowych kół (o takiej średnicy, by można było postawić na każdym kole cztery rolki), bałwanek zrobiony z rolki (pomalowanej na biało, z dorysowanymi charakterystycznymi elementami)
20
Ustawcie na podłodze cztery tekturowe rolki (pionowo), na nich połóżcie tekturowe koło – i tak jeszcze cztery razy, aż otrzymacie wieżę. Na ostatnim kole ustawcie bałwanka. Wasza jenga jest gotowa! Wyciągajcie kolejno po rolce tak, by bałwanek nie spadł z wieży. Literkowy bałwan h Potrzebne będą: kartki papieru oraz narzędzie do pisania
Gra przeznaczona jest dla dzieci starszych – tych, które znają już alfabet i potrafią tworzyć wyrazy i je odczytywać. Odbywa się na klasycznych zasadach „wisielca”, jednak zamiast wisielca będziecie rysować bałwana (oczywiście na początku należy umówić się, jak dokładnie bałwan ma wyglądać i z ilu elementów ma się składać). Dobierzcie się w pary. W parach wspólnie wymyślcie kategorię hasła, po czym jedna osoba podaje przeciwnikowi wyraz do odgadnięcia (zgodny z wybraną kategorią). Osoba odgadująca podaje litery – za każdym razem, gdy wypowiedziana litera nie wchodzi w skład hasła, przeciwnik dorysowuje bałwankowi jeden element. Rozgrywka kończy się, gdy osoba odgadnie hasło lub gdy rysunek bałwanka zostanie ukończony. Wtedy następuje zamiana ról w parach.
21
8. Kuchenna sensoryka Kuchnia to sensoryczne królestwo! Wystarczy otworzyć kilka szafek i... stymulacja wielu zmysłów, w tym przede wszystkim węchu i smaku, „dzieje się sama”! Aromatyczne przyprawy czy cytrusy, które kojarzą się z zimą, mające różne kształty i kolory... Samo otwarcie lodówki to stymulacja wzroku, węchu i smaku! W szafkach kryją się makaron, mąka, fasola, soczewica... Możecie je przesypywać, badać ich fakturę, pobudzając zmysł dotyku. Gotując, przygotowując posiłki, dostarczamy naszemu organizmowi i układowi nerwowemu wielu potrzebnych bodźców. Kuchnia może być sensorycznym placem zabaw! Tym bardziej, że zimą jest to dla dzieci i ich rodziców ostoja i oaza spokoju. To właśnie zimą, gdy ze względu na wahania pogodowe nie zawsze można wyjść do ogrodu czy parku, kuchnia staje się centrum dowodzenia sensorycznego. Zimowa herbatka dla dziadków h Potrzebne będą:
woda, czajnik, zaparzacz do herbaty, filiżanka, czarna herbata liściasta, przyprawy (cynamon, goździki, anyż, wanilia), pomarańcza, cytryna, miód Zagotujcie wodę. Do zaparzacza wsypcie herbatę, a w filiżance umieśćcie rozgrzewające przyprawy kojarzące się z zimą oraz plasterki cytrusów – wzmocnią odporność. Zalejcie herbatę wrzącą wodą (konieczna pomoc osoby dorosłej). Taką herbatą można poczęstować babcie i dziadków podczas spotkania z okazji ich święta!
Wytrawne ciastka na Dzień Szpinaku h Potrzebne będą: rondelek, łyżka do mieszania, łyżka masła, praska do czosnku, czosnek, szpi-
nak mrożony, ser feta, gotowe ciasto francuskie, piekarnik
W rondelku rozpuść łyżkę masła, przeciśnij przez praskę czosnek, wrzuć szpinak, mieszaj co jakiś czas aż do rozmrożenia szpinaku. Następnie dodaj fetę i znów wymieszaj. Pozostaw do wystygnięcia. Ciasto francuskie pokrójcie na kwadraty. Na środek każdego kwadratu nałóżcie łyżeczkę farszu, zawińcie rogi do środka. Gotowe koperty włóżcie do nagrzanego do 180°C piekarnika na około 15 minut. Cytryny w syropie imbirowym h Potrzebne
będą: 30 g korzenia imbiru, szklanka wody, sok wyciśnięty z 2 cytryn, 1½ szklanki cukru, 4 ekologiczne cytryny (sparzone), garnek z koszyczkiem i pokrywką, 4 wyparzone słoiki 106 ml z zakrętką, łyżka, nóż, deska, ewentualnie miód, litr wrzątku, tarka, szklanki, dzbanek, termos Obierzcie imbir i pokrójcie w cienkie plasterki. Do garnka wlejcie wodę i sok z cytryny, wsypcie cukier, dodajcie plasterki imbiru. Następnie włóżcie do garnka koszyczek z cytrynami pokrojonymi w cienkie plasterki. Przykryjcie wszystko pokrywką i gotujcie przez około 10 minut. Odstawcie do ostygnięcia. Ułóżcie cytryny w słoiczkach i zalejcie syropem. Zakręćcie słoiczki. Cytryny w syropie imbirowym będą doskonałym dodatkiem do herbaty, są idealne na zimowe przeziębienia. Mogą być również oryginalnym prezentem świątecznym.
h Wariant: Zetrzyjcie mały kawałek imbiru na tarce i wsypcie go do dzbanka. Zalejcie wrzątkiem
(konieczna pomoc osoby dorosłej) i odczekajcie 3 minuty. Jedną cytrynę obierzcie ze skórki, pokrójcie i wrzućcie do dzbanka, ponaciskajcie ją łyżką, by „wydusić” z niej sok. Dodajcie 3 łyżki miodu i wymieszajcie wszystko, aż miód się dobrze rozpuści. Jeśli napój przelejecie do termosu, wtedy możecie zabrać go na zimową wyprawę – z pewnością was rozgrzeje!
30
Herbatka dla babci i dziadka h Potrzebne
będą: sypka herbata (czarna, zielona, czerwona lub biała), miseczki z suszonymi składnikami: owoce, kwiaty i zioła (skórka z jabłka, skórka z cytryny, skórka z pomarańczy, jagody, morele, owoce dzikiej róży, lawenda, kwiaty róży, kwiaty rumianku, mięta, melisa, liście maliny, liście wiśni, rozmaryn), miseczki, łyżeczki, woreczki strunowe lub małe puszki na herbatę, wstążki, ewentualnie zasuszone zioła w gałązkach, nić kuchenna, pałeczki do sushi Do miseczki wsypcie wybrany rodzaj herbaty, następnie dodajcie aromatyczny susz (wedle uznania). Wymieszajcie składniki i przełóżcie do woreczków lub puszek, udekorujcie wstążeczką i podarujcie waszym babciom i dziadkom z okazji ich święta.
h Wariant: Możecie przygotować trudniejszą opcję, ale bardziej efektowną. Wystarczy ususzone
łodygi z kwiatami bądź ziołami przywiązać nicią wokół jednego końca pałeczki do sushi. Stworzycie w ten sposób ziołowe herbatki na patyku.
Pizza h Potrzebne będą: 800 g mąki pszennej na pizzę (typ 1050), a także mąka do podsypywania, 2 opa-
kowania suchych drożdży, 2 szczypty cukru, 400 ml letniej wody, 4 łyżki oliwy z oliwek, szczypta soli, cebula, 2 ząbki czosnku, 2 łyżki oleju, 2 puszki pomidorów, 2 łyżki koncentratu pomidorowego, 2 łyżeczki soli, 1 łyżeczka cukru, ½ łyżeczki pieprzu mielonego, ½ łyżeczki papryki mielonej słodkiej, 2 łyżeczki oregano, 5 kul mozzarelli (po 125 g) – rozdrobnionej, ulubione dodatki na pizzę (np. pieczarki, kukurydza), duża miska, noże, łyżki, łyżeczki, patelnia z pokrywką, blender, wałek, dwie blachy wyłożone papierem do pieczenia, ściereczka, piekarnik, ewentualnie kije do ogniska, folia aluminiowa, rozmaryn, oliwki, oliwa Najpierw przygotujcie ciasto. W dużej misce wymieszajcie mąkę z drożdżami i cukrem. Dolejcie wody i ugniatajcie ciasto tak długo, aż przestanie lepić się do rąk. Następnie dodajcie oliwę i sól i znowu ugniatajcie. Przykryjcie ściereczką i odstawcie do wyrośnięcia w ciepłe miejsce na minimum 30 minut. Włączcie piekarnik i ustawcie na 180oC (najlepiej z funkcją termoobiegu). W tym czasie przygotujcie sos. Cebulę i czosnek drobno posiekajcie i przez 3 minuty duście na patelni. Przełóżcie do naczynia blendera, dodajcie pomidory i zmiksujcie. Dołóżcie koncentrat, sól, cukier, pieprz, paprykę i oregano, przełóżcie na patelnię i duście całość przez około 10 minut. Ostudźcie. Wyrośnięte ciasto podzielcie na dwie części i rozwałkujcie na prostokąty odpowiadające wymiarom blaszek (możecie zamiast tego przygotować małe okrągłe pizzerinki). Ciasto posmarujcie przygotowanym sosem i posypcie mozzarellą. Teraz połóżcie ulubione dodatki. Pieczcie przez około 35 minut.
h Wariant: Przygotowane ciasto świetnie nadaje się jako ciasto na chlebek na patyku na zimowe
ognisko. Końcówkę kijów owińcie folią aluminiową. Z ciasta przygotujcie „wężyki” i owińcie je wokół kijków. Chlebki pieczcie kilka minut nad ogniem, obracając patykiem. Z ciasta możecie również zrobić pitę. Uformujcie okrągłe placki i posypcie wybranymi ziołami (np. rozmarynem) lub pokrojonymi oliwkami. Po upieczeniu w piekarniku skropcie oliwą albo wytnijcie w nich kieszonki i wypełnijcie ulubionymi składnikami.
Karnawałowe donuty h Potrzebne będą: ½ kg mąki pszennej i mąka do podsypywania, 2 szczypty soli, szklanka mleka,
ziarna wanilii z laską, 50 g świeżych drożdży, 100 g cukru, 100 g masła, 8 żółtek jajek, 1 l oleju rzepakowego, na lukier: 300 g cukru pudru, sok z cytryny, 8 łyżek wody, barwniki spożywcze (lub sok z buraka, kurkuma, kakao), kolorowe posypki, duża miska, sitko, łyżeczki i łyżki, rondelek, ściereczka, wałek, szklanka, kieliszek (literatka), duży garnek, termometr kuchenny, łyżka cedzakowa, ręcznik papierowy
31
Do miski przesiejcie mąkę i sól, po czym zróbcie zagłębienie. Mleko zagotujecie z ziarnami wanilii i laską, ostudźcie tak, by było letnie. Drożdże rozetrzyjcie z niewielką ilością cukru i wymieszajcie dokładnie z mlekiem (po uprzednim wyjęciu laski wanilii). Całość wlejcie do miski z mąką i wymieszajcie. Powstanie zaczyn. Przykryjcie ściereczką i odstawcie w ciepłe miejsce na około 15 minut. W tym czasie roztopcie masło. Zaczyn wymieszajcie z płynnym masłem i żółtkami jajek. Ugniatajcie ciasto, aż będzie się odklejało od dłoni. Gotowe ciasto odstawicie ponownie do wyrośnięcia na około 15 minut. Następnie ponownie je zagniećcie i rozwałkujcie na grubość około 0,5 cm na blacie posypanym mąką. Wytnijcie szklanką kółka, a w każdym kółku wytnijcie kieliszkiem mniejsze kółka. Odstawcie ponownie do wyrośnięcia. Uwaga! Proces smażenia bezpieczniej wykonać bez udziału dzieci lub w odpowiedniej odległości. Olej w garnku rozgrzej do 180°C (sprawdź temperaturę termometrem kuchennym). Donaty smaż z obu stron na złoty kolor, wyciągaj je łyżką cedzakową i układaj na ręczniku papierowym, by ociekły z nadmiaru tłuszczu. Odstaw do ostudzenia. Przesiany cukier puder połączcie z sokiem z cytryny i wodą. Mieszajcie do uzyskania gładkiej konsystencji. Podzielcie tak powstały lukier na części i przelejcie na talerz – do każdego dodajcie inny barwnik. Donaty zanurzajcie w polewie, skorzystajcie z ulubionych posypek. h Wariant:
Z przygotowanego ciasta możecie zrobić minipączki. Wystarczy uformować małe kuleczki zamiast wycinać oponki.
Świąteczne pierniczki h Potrzebne będą: 400 ml miodu, 100 g masła, 4 szklanki mąki tortowej, 2 łyżki gorzkiego kakao,
½ torebki przyprawy do piernika, 1 łyżeczka sody, 1 szklanka cukru brązowego, 2 jajka, rondelek, duża miska, folia spożywcza, wałek, foremki do wykrawania ciasteczek Miód z masłem rozpuśćcie. Mąkę, kakao, przyprawę do piernika, sodę oraz cukier wymieszajcie w dużej misce. Dodajcie jajka oraz przestudzony rozpuszczony miód z masłem. Ugniatajcie. Całość owińcie folią spożywczą i odstawcie do lodówki. Po upływie co najmniej godziny wyjmijcie z lodówki. Rozwałkowujcie ciasto na grubość około 3 mm, wycinajcie pierniki w różnych kształtach. Pieczcie około 8 minut w temperaturze 180°C.
Aromatyczne kakao h Potrzebne
będą: 3 łyżki naturalnego kakao, ½ szklanki wrzątku, 2 szklanki mleka, 1 łyżeczka cynamonu, 1 opakowanie cukru waniliowego, maleńka szczypta mielonej papryczki chili, rondelek, kubki, ewentualnie cukier Kakao wymieszaj z wrzątkiem tak, by nie było grudek. Mleko zagotuj i chwilę ostudź. Dodajcie do mleka cynamon, cukier waniliowy i chili. Wlejcie rozpuszczone kakao. Całość gotuj około 2 minuty. Możecie dosłodzić, jeśli napój wydaje się za mało słodki.
Śnieżna chatka h Potrzebne będą: 1 kostka masła, 1 szklanka cukru, 6 serków waniliowych homogenizowanych,
¾ szklanki mleka i oprócz tego 4 łyżki, ½ kg herbatników, 1 tabliczka czekolady, paczka wiórków kokosowych, rondelek, prostokątna deska, folia aluminiowa, głęboki talerz, ewentualnie pucharki lub szklanki, biała czekolada
Kostkę masła rozpuśćcie w rondelku. Gdy wystygnie, dodajcie cukier i serki homogenizowane i dokładnie wymieszajcie. Krem jest już gotowy! Deskę wyłóżcie folią aluminiową. Wlejcie mleko na głęboki talerz i przez chwilę namoczcie w nim herbatniki. Następnie układajcie je na desce, żeby stworzyły prostokąt (krótszy bok to trzy herbatniki, a dłuższy – cztery). Na warstwę herbatników wykładajcie krem – czynność powtarzajcie aż do wyczerpania składników, 32
19. Scenariusze
Karnawałowe szaleństwo f Grupa wiekowa: 5-6-latki f Cele zajęć:
• rozwijanie motoryki małej i dużej; • doskonalenie umiejętności odczytywania prostych symboli; • rozwijanie umiejętności społecznych; • umuzykalnianie dzieci poprzez wspólny śpiew i zabawy przy muzyce; • stymulowanie rozwoju układu proprioceptywnego i przedsionkowego. f Pomoce:
tekst rymowanki, instrumenty perkusyjne (dla każdego dziecka), woreczek z plastikowymi piłeczkami (piłeczek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie; pięć z nich ponumerowanych od 1 do 5, a kolejnych pięć z symbolami namalowanymi markerem – nutki, usta, nogi, ręce, grzechotka; reszta piłeczek pusta), nagrania pięciu dowolnych piosenek znanych dzieciom (z zasobów dydaktycznych przedszkola), nagranie piosenki „Karnawał trwa”, pojemniki z wodą i kilkoma kropelkami dowolnego olejku eterycznego, piłeczki (piłeczek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie; na czterech z nich namalowane są symbole oznaczające znane dzieciom tańce, np. kaczuszki, pociąg, krasnoludek, miś), nagrania znanych dzieciom melodii (których rodzaje zaszyfrowano za pomocą piktogramów umieszczonych na piłeczkach), forma na muffinki, łyżki cedzakowe, ażurowa piłeczka lub rolka po ręczniku papierowym, chusty (chustek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie; cztery z nich powinny mieć namalowane symbole przedstawiające ulubione zabawy dzieci w formie prostych znaków, np. balon, lisek, chusteczka itp.), kartonowe pudło z piłeczkami (piłeczek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie; cztery z nich mają namalowane symbole – piłka nożna, koszykówka, siatkówka, hokej), makulaturowe arkusze papieru, lina, packi na muchy, kartonowe pudła, folia malarska, duży arkusz papieru, tacki z farbami, pończochy
f Przebieg zajęć:
Piłeczki – zabawa muzyczna Dzieci stoją w kręgu. Za każdym dzieckiem położony jest dowolny instrument perkusyjny. Nauczyciel wraz z przedszkolakami mówi tekst rymowanki. Jednocześnie podaje woreczek, z którego przedszkolaki losują piłeczki. Gdy każde dziecko będzie miało już swoją, do środka wchodzą osoby z numerkami na piłkach i ustawiają się w rzędzie – jedno za drugim. Do każdej z nich podchodzą osoby, które wylosowały piłkę z symbolem (dowolnie). Tworzą pary (numer 1 – symbol np. nutek, numer 2 – symbol np. ust itd.). Następnie nauczyciel po kolei odtwarza nagrania fragmentów pięciu piosenek znanych dzieciom. Wszystkie dzieci odgadują ich tytuły, a następnie wspólnie wykonują dalszy ciąg tych utworów zgodnie z symbolem przedstawionym 67
na piłeczce odpowiadającej danemu numerowi piosenki (nutka – nucenie, usta – śpiewanie, nogi – tańczenie, ręce – pokazywanie, grzechotka – instrumentalizacja). Dzisiaj bal w przedszkolu mamy – potańczymy, pośpiewamy, razem w śmieszne gry zagramy. Jesteś ty, jestem ja, – niech karnawał trwa! Karnawałowa zabawa – ilustracja ruchowa treści piosenki Dzieci, stojąc w rozsypce, śpiewają piosenkę „Karnawał trwa” i ilustrują ruchem jej treść. W czasie refrenów dobierają się w pary, a podczas zwrotek ponownie wykonują improwizację ruchową w rozsypce. Podczas ostatniej zwrotki tworzą jedno wielkie koło i poruszają się marszowym krokiem po jego obwodzie, trzymając się za ręce. Karnawał trwa
(sł. Agnieszka Bugajska, muz. Miłosz Konarski)
1. Żołnierz żwawo maszeruje, ktoś lizakiem wymachuje – to znajomy mundurowy wpadł na bal karnawałowy.
2. W koło motylki wirują, a księżniczki podskakują. Żuczki skrzydłami machają, a wróżki czary rzucają.
Ref. Tra, la, la! Tra, la, la! Niech muzyka ciągle gra. Hop, sa, sa! Hop, sa, sa! Tańczysz ty i tańczę ja. Tra, la, la! Hop, sa, sa! Niech karnawał trwa!
Ref. Tra, la, la! Tra, la, la... 3. Zróbmy wszyscy wielkie koło, razem będzie nam wesoło. Poskaczemy, potuptamy, bal karnawałowy mamy! Ref. Tra, la, la! Tra, la, la...
Karnawał trwa – reagowanie na sygnał Nauczyciel prosi dzieci o wykonywanie piosenki „Karnawał trwa” zgodnie z symbolami, które pokazuje na piłeczkach (wykorzystując piłeczki z symbolami używane w pierwszej zabawie). Po kilku powtórzeniach nauczyciel może zaprezentować jednocześnie dwie, a nawet trzy piłeczki (np. jednoczesne śpiewanie, tańczenie i instrumentalizacja). Piłeczkowe łowy – zabawa ćwicząca motorykę małą i dużą Nauczyciel wraz z dyżurnymi przygotowuje kuwety z ciepłą wodą i kilkoma kroplami olejku eterycznego. Na powierzchnię wody wrzuca piłeczki – cztery z nich mają namalowany symbol oznaczający określony rodzaj tańca. Obok każdego pojemnika układa foremki na muffiny. Dzieci łyżkami cedzakowymi łowią piłeczki i wkładają je do foremek. Odnajdują piłeczki z symbolami i odgadują, jakie tańce mogły zostać ukryte pod przedstawionymi piktogramami. Jeżeli nie mają pomysłu na to, jaka melodia została zaszyfrowana, nauczyciel może odtworzyć fragment, a dzieci dopiero wtedy próbują odgadnąć rodzaj melodii. Następnie przedszkolaki porządkują przestrzeń, odstawiają kuwety i inne narzędzia w wyznaczone miejsce. Na zakończenie tańczą do utworów, które zaszyfrowane były za pomocą symboli na piłeczkach. Piłeczka i chusteczka – zabawa manipulacyjna Dzieci siedzą w kręgu. Nauczyciel podaje im ażurową piłkę, w którą włożone zostały szyfonowe chusteczki (piłeczkę można zastąpić rolką po ręczniku papierowym). Cztery z nich powinny mieć namalowane symbole przedstawiające ulubione zabawy dzieci w formie prostych znaków, 68
np. balon, lisek, chusteczka itp. Dzieci kolejno wyciągają po jednej chusteczce. Te osoby, które wyjęły chusteczkę z symbolem, odgadują tytuł zaszyfrowanej zabawy. Po odgadnięciu tych nazw, nauczyciel stwarza warunki do tego, aby dzieci mogły wziąć udział w zabawach. Odkrywanie – zabawa manipulacyjna Nauczyciel przygotowuje pudło z piłeczkami (piłeczek powinno być tyle, ile osób biorących udział w zabawie). Każda piłeczka jest owinięta w gazetę lub inny rodzaj makulaturowego papieru. Na czterech piłeczkach umieszczone zostały symbole czterech dyscyplin sportowych (siatkówka, hokej, piłka nożna, koszykówka). Każde dziecko losuje piłkę i odwija ją z „opakowania”. Dzieci sprawdzają, które z nich ma narysowane piktogramy i odczytują te symbole. Gazety wkładają na powrót do pudełka, a piłeczki zatrzymują. Nauczyciel proponuje rozgrywki związane ze wspomnianymi dyscyplinami. Po zakończonych rozgrywkach grupa wspólnie wyłania zwycięzców, czyli osoby, które zdobyły najwięcej punktów: y siatkówka – nauczyciel dzieli dzieci na dwie drużyny, na środku sali rozciąga linę; dzieci przerzucają piłeczki na stronę drużyny przeciwnej; punkt zdobywa ta drużyna, u której na polu gry, po upływie wyznaczonego czasu, znajduje się mniej piłeczek; y hokej – dzieci packami na muchy przesuwają swoją piłeczkę w kierunku bramki zrobionej z kartonowego pudła (w zabawie biorą udział dwie drużyny, wygrywa ta, która jako pierwsza uzyska dwa trafienia do bramki lub każdy może toczyć swoją piłeczkę indywidualnie); y piłka nożna – dzieci turlają piłkę stopami wprost do bramek zrobionych z kartonowych pudeł (w zespołach lub po kolei, indywidualnie), za trafienie zakończone sukcesem zawodnik lub cała drużyna otrzymuje punkt; y koszykówka – dzieci wrzucają piłkę do kartonowych „koszy” (pudeł), im kosz znajduje się dalej, tym więcej punktów zdobywa zawodnik (dzieci stają jedno za drugim i kolejno rzucają piłkę do koszy – jeśli udało im się trafić, zapamiętują swoje punkty i przechodzą do trudniejszego kosza, a jeśli nie, wtedy ustawiają się na końcu rzędu, by spróbować jeszcze raz). Radość i abstrakcja – zabawa plastyczna Nauczyciel z pomocą dyżurnych rozkłada na dywanie folię malarską. Następnie rozwija duży arkusz papieru, na brzegach ustawia tacki z farbą (aby papier się nie zwijał). Rozdaje każdemu dziecku pończochę i gazety z poprzedniej zabawy. Dzieci z gazety tworzą papierową kulkę – „piłeczkę”. Dzieci wkładają papierowe piłeczki do pończochy, ustawiają się wzdłuż arkusza papieru. Maczają gazetowe kulki w farbie i ruchem wahadłowym malują abstrakcje.
Kocie sprawki f Grupa wiekowa: 3-4-latki f Cele zajęć:
• stymulowanie układu proprioceptywnego i przedsionkowego; • rozwój motoryki małej i dużej; • pobudzenie receptorów węchowych. f Pomoce:
wełniana piłeczka, tekst rymowanki, kartonowe pudełko po chusteczkach, wstążka z przyczepionymi do niej obrazkami (kot przeciągający się, kot spacerujący, kot przy drapaku, kot w pudełku, kot bawiący się kłębkiem, śpiący kot – symbole do samodzielnego wydruku znajdziesz w folderze Dźwięki, ilustracje wirtualnego albumu publikacji w serwisie Moja płytoteka), 69
Skorowidz tematyczny 1. Natura sensorycznym placem zabaw
Zimowy spacer przyrodniczy 9 Śnieżne podchody 9 Zabawy na śniegu (inne niż wszystkie) 10 Ognisko 11 Lodowe skarby 11 Zimowe zabawy w ogrodzie 11 Szukanie śladów i tropów zwierząt 12 Album ze śladami zwierząt 12 Podchody na śniegu 12 Spacer w poszukiwaniu zimy 12 Zimowa piaskownica 12
2. Konstrukcje
Śniegowe stworzenia 13 Lodowe ozdoby 13 Lodowe konstrukcje 14 Śnieżna forteca 14 Zimowe domy zwierząt 14 Karmnik dla ptaków I 14 Budujemy zamek z babek ze śniegu 15 Zimowa kuchnia w ogrodzie 15 Igloo z kostek lodu 15 Zimowe drzewko 3D 15 Wydobycie zabawek z lodu 15
3. W krainie emocji
Bałwanek 16 Lśniący gniotek 16 Zimowe butelki sensoryczne 16 Baza polarna 17 Zimowy kącik emocji z dywanikiem złości 17 Kostki lodu o smaku emocji 17 Współpraca – to jest to! 17 Zabawy latarkami 18
4. Gry
Krokiet i minigolf 19 Kosmiczny labirynt 19 Bałwankowe kręgle 20 Kręgle w ogrodzie 20
88
Droga na biegun (gra planszowa) 20 Zimowe igrzyska olimpijskie w ogrodzie 20 Bałwankowa jenga 20 Literkowy bałwan 21 5. Zabawy logopedyczne
Ufoludek I 22 Pada śnieg 22 Zimowy trening słuchowy 23 Wyścigi kostek lodu 23 Zimowy wierszyk łamiący język 23 Głodny miś polarny 23 Małe kotki 24
6. Kreatywność – to jest to!
Zimowy teatr cieni 25 Zamek lodowy 25 Gwiazdozbiory 25 Kolorowy śnieg 26 Zamrożony obrazek 26 Zima zamknięta w słoiczku 26 Zimowi malarze 26 Balonowa rakieta 26
7. Sensoryczne prace plastyczne i techniczne
Malowanie kostkami lodu 27 Galaktyka I 27 Płatki śniegu 3D 27 Ufoludek II 28 Zimowe miasto 28 Sensoryczny bałwanek 28 Karmnik dla ptaków II 28 Mięciutki niedźwiedź polarny 28 Zimowe drzewa 29 Kula śnieżna z talerzyków papierowych 29
8. Kuchenna sensoryka
Zimowa herbatka dla dziadków 30 Wytrawne ciastka na Dzień Szpinaku 30 Cytryny w syropie imbirowym 30 Herbatka dla babci i dziadka 31 Pizza 31 Karnawałowe donuty 31
Świąteczne pierniczki 32 Aromatyczne kakao 32 Śnieżna chatka 32 Sałatka wigilijna 33 Choinka z piernika 33 Czekoladowe śnieżki 33 Ciasteczka owsiano-czekoladowe 33 Aromatyzowana oliwa 34 Poncz świąteczny 34 9. Sprawne dłonie
Pop it! 35 Bałwan ulepiony – bałwan roztopiony 35 Zimowy tor przeszkód dla dłoni 35 Guzikowe zabawy 36 Walentynkowe tunele 36 Zimowe woreczki sensoryczne 37 Pięć bałwanków 37 Pisanie w soli 37 Śnieżny gniotek 38 Wyścigi manualne 38 Gniotek z zimnych kulek hydrożelowych 38 Cztery śnieżynki 38 10. Trening umysłu
Lustrzane śnieżynki 39 Łyżwiarz/łyżwiarka 39 Dino-pomiary 39 Matematyczna pizza 40 Matematyczna choinka 40 Dzień Mózgu 40 Układanka lewopółkulowa z użyciem kostek lodu 40 Dzień Puzzli 41 11. Zrób to sam
Zimowe stempelki 42 Kula śnieżna 42 Ptasie smakołyki 42 Lampion z dinozaurami 43 Bałwankowe ozdoby 43 Prosty karmnik dla ptaków 43 Książeczka sensoryczna 44 12. Polisensoryczna przygoda
Zimowy tor zadaniowy 45 Kraina Dinozaurów – sensoryczne stacje 45 Zaczarowana zagroda 47
Pizza party 48 Pada śnieżek biały 48 Łowienie płatków śniegu z przezroczystej galaretki 49 13. Stolik świetlny – zabawy światłem,
kolorem i fakturami Zimowe wariacje z kroplomierzem 50 W Krainie Wiecznej Zimy 50 Odkrywanie kosmosu 50 Śnieżynkowa fabryka 51 Sól zabarwiona na kolory zimy 51 Serduszkowe układanki 51 Malowanie palcami w piance do golenia 52 Zabawa kostkami lodu 52
14. Miniświaty i sensoryczne pudełka
Śnieżne krainy 53 Pingwinie tańce 53 Dino-świat 54 Guzikowo 54 Domek dla ptaszków 54 Wyprawa na Księżyc 54 Zamrożone kulki hydrożelowe 55 15. Masy sensoryczne i slime
Śnieżnolina 56 Sztuczny śnieg I 56 Lśniąca śnieżna farba 56 Góra lodowa ze slime 56 Galaktyka II 57 Masa porcelanowa 57 Sztuczny śnieg II 57 Piernikowa masa plastyczna 57 Błyszcząca ciastolina 58 Świąteczny slime 58 Masa „cukierkowa” 58 Masa solna 58 16. Muzyczne rozwijanki
Sopelkowe dzwonki 59 W rytmie serca 59 Kosmiczna orkiestra 59 Zimowa muzyka 60 Balonowe grzechotki 60 Taniec śnieżynek z szarfami z firanek 60 Rysowanie w mące do utworu muzyki klasycznej 60 89
