Temat 7 Na skrzydłach marzeń z Ikarem i Dedalem „Cegiełka”: Mity były wyrazem ludzkich marzeń, pragnień i przeżyć
Czas realizacji: • 1 lekcja
Cele: • aktywizowanie uczniów, rozwijanie kreatywności i wyobraźni • wzbogacanie słownictwa • rozwijanie umiejętności wypowiadania się na określony temat • doskonalenie umiejętności formułowania wniosków i sporządzania notatki
Metody i techniki: • definicje kreatywne • burza mózgów • metoda zajęć praktycznych – indywidualne uzupełnianie kart pracy • dyskusja • prezentacja • samodzielne tworzenie tekstu (notatki)
Formy pracy: • indywidualna • zbiorowa
Materiały dodatkowe: • karta pracy nr 1 Ćwiczenia frazeologiczne • karta pracy nr 2 Schemat • prezentacja Wielkie marzenia ludzkości – ciekawostki • materiały dla nauczyciela (do wykorzystania zamiast prezentacji)
Przebieg lekcji: 1. Formułowanie przez uczniów definicji kreatywnych wyrazów skrzydła i lot. Warto zachęcić dzieci, aby odeszły od odpowiedzi oczywistych, dały się ponieść wyobraźni i kreatywności. Propozycje uczniów zapisujemy na tablicy, najciekawsze z nich notujemy również w zeszytach.
1
Na skrzydłach marzeń z Ikarem i Dedalem
Przykładowe definicje skrzydła – palce aniołów – latające pierzyny – kawałki chmur, które Bóg poprzyklejał ptakom do ciała – napęd odrzutowy ptaków
lot – spełnienie marzenia o byciu ptakiem – pierwszy krok w drodze do gwiazd – najwyższy i najdłuższy skok świata – porażka grawitacji
2. Wzbogacanie słownictwa, ćwiczenia leksykalne i frazeologiczne – karta pracy nr 1 Ćwiczenia. Uczniowie odgadują z rysunków związki frazeologiczne, a następnie zapisują ich znaczenie.
Przykładowe rozwiązanie
komuś urosły skrzydła – ktoś nabrał chęci do działania, poczuł się szczęśliwy dodawać skrzydeł, uskrzydlać – powodować przypływ energii wziąć kogoś pod swoje skrzydła – otoczyć troskliwą, serdeczną opieką podcinać komuś skrzydła – zniechęcać kogoś, odbierać komuś energię do działania, zapał widzieć coś z lotu ptaka – widzieć coś z góry ikarowy lot – śmiały plan, ryzykowne przedsięwzięcie (Uwaga! Wyjaśnienie tego frazeologizmu zostawiamy na koniec lekcji) 3. Przypomnienie historii Ikara. Nawiązując do ostatniego związku frazeologicznego (którego uczniowie prawdopodobnie nie potrafili wyjaśnić), zapowiadamy, że przedmiotem lekcji będzie historia Dedala i Ikara. Wyjaśnione zostanie też znaczenie ostatniego frazeologizmu. Prosimy uczniów, aby przypomnieli treść mitu. 4. Samodzielne uzupełnienie przez uczniów karty pracy nr 2 Schemat, zawierającej schemat wymagający wpisania w odpowiednich miejscach słownictwa z ramki: cech bohaterów oraz symboliki poszczególnych elementów. Po wykonaniu ćwiczenia wspólnie omawiamy wyniki pracy.
Przykładowe rozwiązanie idealista, marzyciel, nieodpowiedzialny, odważny pełen młodzieńczego zapału śmiało dążący do celu
dążenie marzenie cel
praktyczny, roztropny, odpowiedzialny rozsądny, przewidujący, inteligentny ostrożny porażka, ograniczenia bolesne konsekwencje
2
Na skrzydłach marzeń z Ikarem i Dedalem
5. Dyskusja o tym, jak bezpiecznie realizować swoje marzenia. Samodzielne sformułowanie przez uczniów notatki na ten temat na podstawie słownictwa wpisanego w schemat.
Przykładowa notatka
Warto realizować swoje marzenia. Potrzebne są do tego: odwaga, zapał i śmiałe dążenie do celu. Aby uniknąć porażki, powinniśmy też zachować rozsądek, postępować odpowiedzialnie i przewidywać konsekwencje naszych działań. 6. Rozmowa poświęcona różnym marzeniom ludzkości. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytania: – Dlaczego historia Ikara i Dedala jest tak znana i poruszająca? („Gdyż jest wciąż aktualna. Mówi o dążeniu do celu i ryzyku, które może wiązać się z realizacją marzeń. Dotyczy jednego z odwiecznych pragnień ludzkości o wzbiciu się w powietrze”). – Jakie jeszcze odwieczne marzenia ludzkości możemy przypomnieć, wymienić? („Zbadanie głębin mórz i krańców ziemi, lot na Księżyc, znalezienie kamienia filozoficznego, który pozwoliłby wytwarzać złoto, wieczna młodość, nieśmiertelność itd.”). 7. Wyświetlenie prezentacji Wielkie marzenia ludzkości. 8. Podsumowanie rozmowy oraz informacji zawartych w prezentacji. Zapisanie wniosków w formie notatki.
Przykładowa notatka
Ludziom od zawsze towarzyszyła wielka ciekawość świata, potrzeba pokonywania kolejnych barier i ograniczeń. Nasi przodkowie marzyli o wzbiciu się w powietrze, locie na Księżyc, wiecznej młodości… Niektóre z tych pragnień udało się spełnić, inne wciąż czekają na realizację. Symbolem śmiałka, który zaryzykował własne życie dla spełnienia marzeń, jest właśnie Ikar, zaś ikarowym lotem do dziś nazywamy śmiały, ale nieudany plan, ryzykowne przedsięwzięcie, które może zakończyć się klęską. 9. Uzupełnienie znaczenia związku frazeologicznego z początku lekcji (ikarowy lot), rozdanie kolejnej „cegiełki”: „Mity były wyrazem ludzkich marzeń, pragnień i przeżyć”. 10. Zadanie pracy domowej. Uczniowie mogą wykonać jedno z poleceń (do wyboru): – Namaluj swoje marzenie i krótko o nim opowiedz. – Sporządź instrukcję spełniania marzeń. Uwzględnij w niej, jakie kroki należy podjąć, aby bezpiecznie spełnić swoje marzenie. – Zaprojektuj i opisz wynalazek, który byłby spełnieniem marzeń współczesnych ludzi. Opisz go.
3
Na skrzydłach marzeń z Ikarem i Dedalem
MATERIAŁY DLA NAUCZYCIELA (do wykorzystania zamiast prezentacji)
Ludźmi od najdawniejszych czasów kieruje ciekawość i chęć poznania świata. Pragną dokonywać wielkich rzeczy, przekraczać granice możliwości. Niektóre z tych marzeń udało się już spełnić, inne wciąż czekają na śmiałków, którzy spróbują je urzeczywistnić. A o czym ludzie potrafili marzyć? Wzbicie się w powietrze – lot to marzenie już naszych starożytnych przodków. Pierwszymi legendarnymi lotnikami byli Dedal i Ikar, którym udało się zbudować skrzydła z ptasich piór. W rzeczywistości – mimo wielu prób – ludzie wzbili się w niebo dopiero w 1783 roku za pomocą balonu Zbadanie głębin mórz – głębiny morskie od dawna fascynowały i przerażały, dlatego ludzka wyobraźnia zaludniała je licznymi potworami i mitycznymi istotami. Dziś wiemy lepiej, co znajduje się pod falami – człowiek dotarł nawet na dno najgłębszego rowu oceanicznego – mającego niemal 11 km Rowu Mariańskiego. Wciąż jednak oceany kryją wiele tajemnic. Dotarcie na kraniec świata – najdawniejsi ludzie wyobrażali sobie, że Ziemia jest płaska, i taki jej obraz możemy odnaleźć w mitologii. Jednak już w starożytności uczeni greccy odkryli prawdziwy kształt naszej planety. Odległe lądy i morza pozostawały jednak długo przedmiotem marzeń podróżników. Lot na Księżyc – gwiazdy, obce planety, Księżyc od niepamiętnych czasów poruszały ludzką wyobraźnię. Według mitów były dawnymi bohaterami, bożkami i boginkami umieszczonymi na niebie przez Dzeusa. Kolejne wieki przynosiły nowe opowieści o pochodzeniu i mieszkańcach ciał niebieskich. Dopiero w 1969 roku na Księżyc dotarł pierwszy człowiek – Neil Armstrong, jednak nikogo tam nie zastał. Nieśmiertelność – o nieśmiertelności marzono od zawsze. Mityczny Syzyf próbował osiągnąć ją, przechytrzając bogów, ale źle się to dla niego skończyło – jeśli wierzyć mitom, spędza wieczność na wtaczaniu kamienia pod górę. Wieczna młodość – to marzenie nie tylko kobiet. Zazdroszczono jej już greckim bogom. W jednej z mitycznych opowieści pewien królewicz, który otrzymał w darze od Dzeusa nieśmiertelność, zapomniał poprosić o wieczną młodość. Z czasem zestarzał się i zmniejszył tak bardzo, że władcy Olimpu nie pozostało już nic innego, jak zamienić go w świerszcza. Jak dotąd najlepszymi sposobami na długą młodość pozostają zdrowy tryb życia i właściwa dieta.
4
Na skrzydłach marzeń z Ikarem i Dedalem
KARTA PRACY nr 1 Ćwiczenia frazeologiczne Przyjrzyj się zamieszczonym poniżej rysunkom i spróbuj odgadnąć, jakie związki frazeologiczne przedstawiają. Następnie zapisz te związki w zeszycie i wyjaśnij ich znaczenie.
......................................................... ................................................. .........................................................
........................................................... ........................................................... ..............................................................
......................................................... ..................................................... ........................................................
......................................................... ......................................................... ............................................................
............................................................... ............................................................ ........................................................
.............................................................. .............................................................. ..............................................................
Na skrzydłach marzeń z Ikarem i Dedalem
KARTA PRACY nr 1 Ćwiczenia frazeologiczne Przyjrzyj się zamieszczonym poniżej rysunkom i spróbuj odgadnąć, jakie związki frazeologiczne przedstawiają. Następnie zapisz te związki w zeszycie i wyjaśnij ich znaczenie.
......................................................... ................................................. .........................................................
........................................................... ........................................................... ..............................................................
......................................................... ..................................................... ........................................................
......................................................... ......................................................... ............................................................
............................................................... ............................................................ ........................................................
.............................................................. .............................................................. ..............................................................
Na skrzydłach marzeń z Ikarem i Dedalem
KARTA PRACY nr 2 Schemat Uzupełnij schemat słownictwem z ramki. Wokół bohaterów wpisz pasujące do nich określenia, a w słońce i ziemię – ich możliwe znaczenie symboliczne. rozsądny przygoda praktyczny ostrożny bolesne konsekwencje roztropny idealista przewidujący ograniczenia marzyciel dążenie odważny marzenie śmiało dążący do celu odpowiedzialny porażka nieodpowiedzialny inteligentny realizujący marzenia pełen młodzieńczego zapału
.................................................................. .................................................................. .................................................................. .................................................................. .............................................................
...................... ......................... ....................
.................................................................. .................................................................. .................................................................. .................................................................. .............................................................
.................................................................. .................................................................. ..................................................................
Na skrzydłach marzeń z Ikarem i Dedalem
KARTA PRACY nr 2 Schemat Uzupełnij schemat słownictwem z ramki. Wokół bohaterów wpisz pasujące do nich określenia, a w słońce i ziemię – ich możliwe znaczenie symboliczne. rozsądny przygoda praktyczny ostrożny bolesne konsekwencje roztropny idealista przewidujący ograniczenia marzyciel dążenie odważny marzenie śmiało dążący do celu odpowiedzialny porażka nieodpowiedzialny inteligentny realizujący marzenia pełen młodzieńczego zapału
.................................................................. .................................................................. .................................................................. .................................................................. .............................................................
...................... ......................... ....................
.................................................................. .................................................................. .................................................................. .................................................................. .............................................................
.................................................................. .................................................................. ..................................................................