Nuus van uit
OKTORBER 2012 : PRYS R5.50
DE OUDE WONING Genealogie – die families Decker en Webb van ‘the Anchorage’, Paarl. DIE HEEMKRING het ’n aansienlike versameling foto’s wat deur die Deckerfamilie nagelaat is, maar tog is daar weinig inligting oor hulle opgeskryf. Ons het byvoorbeeld geweet dat een van die Decker dogters, Erna, met ’n kaptein Webb getroud was maar van laasgenoemde het ons ook niks geweet nie. Na ’n bietjie gekrap in ons eie argief en biblioteek sowel as die Kaapse argief, begin die Decker/Webb-families al voel soos eie familie. Gustav Adolph Albert Decker, bierbrouer en vervaardiger van gebottelde mineraalwater, was ook ’n deeltydse fotograaf en het heelwat van die Paarl en omgewing se landskappe met sy kamera vasgelê gedurende die laat 1800’s vroeë 1900’s. ’n Aantal negatiewe van die eerste en tweede tol in die Bainskloofpas is onlangs geïdentifiseer. Die foto’s skilder ’n prentjie van ’n gesin wat in hul vrye tyd baie in die natuur spandeer het. Gustav, soos hy by ons bekend staan, was twee keer getroud; eers met ’n nooi Muntingh van Wellington en na haar oorlye, met Wilhelmine Mathilda Auguste Marie Fischer ... (vervolg op bl.2)
UIT DIE WETBOEK Die verkeer in Paarl se Hoofstraat bly maar ’n probleem, of gaan dit eintlik oor bedagsaamheid? Kyk maar na die volgende munisipale wet: ‘Degene die vaaten of vaatwerk of losse wielen langs de straaten draagt of rolt en ieder een die op een Bicycle rijd, zal verplicht zijn bij het naderen van een rijtuig of persoon te paard dadelijk stil te staan en zooveel mogelijk uit den weg te gaan, totdat zoodanig rijtuig of persoon te paard zal gepasseerd zijn.’ Aldus Artikel 16 van 1888.
Die Decker woning in die suid-oostelike hoek van Markplein (bo), tans deel van La Rochelle.
Gustav Decker (heel bo) en sy broer George. Gustav was ’n bierbrouer en het gebottelde mineraal-water vervaardig, en George het die Mutual Hall (bo) in Hoofstraat, Paarl besit.
OOP ELKE DAG: Ma-Vry: 10vm-12nm Woens: 10vm-3nm
gedrukte kopieë van die nuusbrief teen R5.50 beskikbaar by die Heemkring
like! ons op facebook ... en ook op ShowMe Paarl
Drakenstein Heemkring, 214 Hoofstraat, Paarl 7646 | www.drakensteinheemkring.co.za
NUUS VAN UIT DE OUDE WONING!
2
BL
Vervolg van bl. 1
wat omstreeks 1859 in Oschers-leben, in die koninkryk van Pruise gebore is. Uit beide huwelike is daar 2 kinders gebore. Gustav word in talle dokumente aangedui as ’n eertydse kaptein in die Britse vloot. Hoewel hy in Duitsland gebore is, was hy ’n Britse onderdaan toe hy na Suid-Afrika geëmigreer het. Nadat daar vir baie lank bespiegel is wat die verbintenis sou wees tussen Gustav en Gustave Adolph George Decker, kon daar uiteindelik met behulp van sterfkennisse en boedeldokumente vasgestel word dat hulle broers is. Gustav is gebore in Pabstdorf, Brunswick, Duitsland terwyl sy broer, George, in Halberstadt, Duitsland gebore is. Die twee dorpies is enkele kilometers uitmekaar. Hulle ouers was (dr.) Gustav Adolph George Decker en Bertha Brünig. Laasgenoemde is in Halberstadt oorlede en daar is ook ’n foto van haar graf ontdek in ’n doos met baie ongeïdentifiseerde foto’s. ’n Interessantheid wat hier na vore gekom het, is die feit dat Gustav se tweede vrou se moeder ook ’n nooi Brünig is. Heelwat navorsing sal egter hieroor gedoen moet word om vas te stel of sy en die moeder van Gustav dalk familie is. STROOIDAKKERK
Gustave Adolph George Decker, of bloot net George, soos hy by ons bekend staan, was getroud met Aletta Sophia Margaretha Döman, vermoedelik afkomstig vanuit die Drakenstein-vallei aangesien die paartjie se huwelik in die Strooidakkerk se register aangeteken is. Al ses hul kinders is ook in dieselfde kerk gedoop en heelwat van die gesinslede lê begrawe in die kerkhof van die Strooidakkerk. Een van hul dogters, Martha Sophia Bertha, was getroud met Mattheus Francois Toerien, ’n eertydse assistentredakteur van die Groot Afrikaanse Woordeboek. Hul huwelik is egter later ontbind. George was ’n drankhandelaar van beroep en hoewel
die gebou vanwaar hy handel gedryf het nie meer bestaan nie, is ons in besit van heelwat foto’s daarvan. Dis ook opmerklik dat die twee gesinne nie aan dieselfde kerk behoort het nie. Waar George se lojaliteit by die Strooidakkerk gelê het, was Gustav en sy gesin in wisselende mate lede van die Lutherse kerk en/of die Engelse gemeentes van die Paarl. Dit sal interessant wees om te weet wat die rede hiervoor was maar miskien kom dit nog na vore soos wat die navorsing vorder.
Gustav Decker was van Duitse afkoms en ’n Britse onderdaan en ’n eertydse kaptein in die Britse vloot
GIRL GUIDES
Die dogter van Gustav en Wilhelmine Fischer, Ida Bertha Anna Erna Decker, was reeds vroeg in haar lewe ’n bekende figuur, veral toe sy as een van die eerste ‘Girl Guides’ in die Kaapkolonie ingelyf is. Etlike ure na haar inlywing het ’n foto van haar in haar uniform in die dagblaaie van Kaapstad verskyn. Haar lewe sou later nog meer interessant word toe sy die gedekoreerde Kaptein Ronald Stretton Webb ontmoet en later met hom trou. Hy het vanaf Shropshire, Engeland na Suid-Afrika gekom tydens die Eerste Wêreldoorlog en was ook betrokke by die Tweede Wêreldoorlog. Hy was ’n selfopgeleide landmeter en het gedurende die Tweede Wêreldoorlog heelwat landmeter-opdragte vir genl. Smuts uitgevoer. Webb was ’n ywerige boek- en kunsversamelaar en het gereeld die Kaapse Argiewe besoek met sy tuinier as geselskap. Hy het onder andere publikasies laat verskyn met die naam van Gazeteer for Basutoland en A Collection of Notes on the History of Geodesy. Die Webb gesin was in hul latere jare ietwat eksentriek. Erna sou byvoorbeeld op ’n fluitjie blaas om die aandag van haar bure, die Gribbles, te trek. Hulle ander buurvrou moes daagliks vir hulle Vervolg op bl. 3
Drakenstein Heemkring, 214 Hoofstraat, Paarl 7646 | www.drakensteinheemkring.co.za
Erna Decker
NUUS VAN UIT DE OUDE WONING!
3
BL
Auction notices - not just another advert THE FOLLOWING AUCTION notice was published in the Paarl Post in October 1934. Cambrai then was a large property on Auret Street, between the Congregational Church and Pontac Streets. The advertisement describes the outlay of the house, garage and stables, and also refers to surrounding properties: the English Church’s rectory on the corner of Pontac and Auret Streets, and an adjacent property called Molene Place. The name Cambrai may be a reference to the WWI Battle of Cambrai in France. Today the property belongs to Paarl BHS. The school’s Imhoff hostel is situated on the erf referred to as “Lot Residence”.
German soldiers clearing a British Mark IV tank after the Battle of Cambrai, France. Wiki Commons photograph
DECKER EN WEBB Vervolg van bl. 2
kruideniersware gaan koop wat dan in groot hoeveelhede geberg is in die kelder - met die datum van aankoop by elke item neergeskryf ! Want sien, daardie dae het vervaldatums nog nie op produkte verskyn nie. ’n Bode van die bank moes die paartjie se geld na die huis bring en dit moes kraaknuwe note wees anders was dit nie aanvaar nie. Die geld is dan in kouse en ander dergelike kledingstukke versteek en op verskillende plekke in die huis geplaas.
Ronald sterf op 13 Februarie 1976, twee dae voor sy 84ste verjaardag. Na die afsterwe van Erna in 1979 word daar ’n openbare veiling oor drie dae gehou. Die opbrengs daarvan beloop R102000.00. Die koerante berig onder andere, ‘It is doubtful whether Paarl will ever see such a varied collection again!’ Benewens die honderde waardevolle items was daar selfs ’n handgranaat in die huis gevind wat dateer het uit die Tweede Wêreldoorlog! Lees volgende keer meer oor hierdie families. - JHC
Drakenstein Heemkring, 214 Hoofstraat, Paarl 7646 | www.drakensteinheemkring.co.za
NUUS VAN UIT DE OUDE WONING
Byeenkoms vir al ons scrapbookers AS DEEL VAN Erfenis-maand, het ons dit goedgedink om Saterdag 22 September, ’n geleentheid te skep waar die inwoners van die Vallei kan kom spog met hul plakboeke en familiegeskiedenis. Hoewel slegs een dame (van Robertson) opgedaag het met haar plakboeke, was ons die heeldag besig om vrae van besoekers te beantwoord. Selfs besoekers van Thabazimbi - wat in die Paarl was vir ’n troue – het hier opgedaag nadat hulle iewers van ons gelees het. Dan was daar ook diegene wat glad nie geweet het van die Heemkring nie of wat geweet het maar nog nooit hier was nie. Dit was ook verbasend om te sien hoeveel jong mense belangstel in die geskiedenis, hul voorouers en die ou foto’s van toeka se dae. Adri Joubert van Robertson het almal verstom met haar plakboeke en die stories daaragter. Die entoesiasme wat uit haar straal wanneer sy oor haar stokperdjie praat, is baie aansteeklik en ek sal my nie verbaas nie as ons met ’n volgende geleentheid nuwe deelnemers gaan sien wat geïnspireer is deur haar. Hierdie geleenthede was maar slegs ’n deel van ’n reeks uitreikingsaksies wat deur die Drakenstein Heemkring beplan word om ons sodoende meer sigbaar te maak aan die breë publiek. - JHC
4
BL
THOSE WERE THE DAYS MATRIC SOCIALS have come a long way since the 1920s. Initially La Rochelle’s annual end of the year functions were for boarders only. Then in 1923 day scholars only the matrics - were also allowed to join in the festivities (speeches, musical items and games). In 1928 the event was reserved for matrics only, although parents and friends were also allowed to attend. The evening’s events included competitions, bagatelle and other games. The matrics of 1943 were the first to be allowed to invite partners, and in 1945 the matrics all went to the cinema for a movie and returned for coffee and snacks in the school hall. The matric socials of 1960 and 1961 were braai’s, and in 1962 they had a formal supper followed by movie at the local cinema. The FIRST matrics to be allowed to dance at their end of the social were the Class of ’78! - MMG
PROJEKTE
FONDS VAN DIE MAAND: Bill de Klerk (heel links), stigterslid van die Drakenstein Heemkring, en skrywer Audrey Blignaut langs hom.
ONS IS TANS besig om ’n databasis van al ons navorsingsbronne op te stel. Die databasis sal foto’s, publikasies, koerante op mikrofilm, bandopnames en boeke insluit. In die proses is ons besig om waardevolle inligtingstukke te ontdek, wat mettertyd opgeskryf sal word. Die Heemkring is dringend op soek na nog vrywilligers wat kan help om koerant-uitknipsels te help sorteer en registers te transkribeer.
Drakenstein Heemkring, 214 Hoofstraat, Paarl 7646 | www.drakensteinheemkring.co.za
NUUS VAN UIT DE OUDE WONING!
H Jones & Co, Suider Paarl WHO WAS HENRY JONES? H JONES & CO in Suider Paarl was built in 1910 at a time when prospects for the local wine industry were very poor and farmers were encouraged to plant deciduous fruit orchards instead. Jam factories sprung up in Wellington, Paarl and Stellenbosch. In later years H Jones & Co produced jams, preserves and tinned vegetables for the local and export markets. Some brands like All Gold, can still be seen on supermarket shelves, while others like IXL, Silver Leaf and Victoria Falls are less familiar. By the 1950s the jam factory was one of the largest employers in Paarl, and provided work for more than 2 000 people during the fruit season. Working conditions in factories were often harsh and subject to few legislative restrictions, and during the 1940s and 1950s canning factories like H Jones & Co unions like the Fruit and Canning Workers’ Union began to mobilize workers to improve working conditions on the shop floor. The interesting thing about H Jones & Co was that it was not a South African company, but a subsidiary of an Australian company called Henry Jones IXL. In 1910 the company sent the 27 year old Howard Hope Just to South Africa to establish a subsidiary in Paarl, and he became the Paarl factory’s first managing director. H Jones & Company was started by Henry Jones in Hobart, Tasmania in 1891. The company was later known as Henry Jones IXL, the “IXL” referring to its Jones’
5
BL
personal motto “I excel at everything I do”. Henry Jones was born in 1862 in Hobart to Welsh parents. After receiving a nominal education, he started working at a local jam factory at the age of 12. His first job in George Peacock’s jam factory was to paste labels on jam tins. Sir Henry Jones (1862-1926) He gradually worked his way up the factory floor, and in 1885 he was promoted to factory foreman. In 1889 when George Peacock retired, Henry Jones and two shareholders bought the company, and renamed it H Jones & Company. The company eventually opened factories in Australia, New Zealand and South Africa. Jones’ became one of the driving forces in the Tasmanian economy, and had business interests in tin mining, saw mills, shipping and farming, and also became active in public life. He was knighted in 1919 and was often caricatured in the press as the “Knight of the Jam Tin”. He died in 1926 at the age of 64. Today the “All Gold” brand has found its way into the Tiger Brands stable. The brand’s famous tomato sauce dates back to the founding of the Jones factory in Paarl and was created by a Scottish chemist John Semble. - ML
H Jones & Co, Suider Paarl: the photograph on the left is possibly of the western facade of the building. The photograph on the right faces south.
Drakenstein Heemkring, 214 Hoofstraat, Paarl 7646 | www.drakensteinheemkring.co.za
Op die agterblad Adri Joubert (links) van Robertson was die eregas tydens ons Scrapbooking werkwinkel 22 September 2012. Die Heemkring het Donderdag 4 Oktober deelgeneem aan ’n uitstalling op Nelson’s Creek. Dit geleentheid was deel van SA Heritage se erfenisweek en nasionale simposium. Loreen en Estelle Claassen (regs) was ook daar om ons te ondersteun.
Restorasie van die Heemkring.
Johann Claassen en Heather MacAlister van Ancestrr24. Heather het die Heemkring Vrydag 19 Oktober besoek om nader kennis te maak met ons versameling foto’s, boeke, manuskripte en ou koerante.
Die Heemkring span vrywilligers het Woensdag 17 Oktober Babylonstoren se Historiese Tuin besoek om die plaas se groot clivia-versameling te sien. Daarna heerlik in die tuin se Glashuis tee gedrink!
Drakenstein Heemkring, 214 Hoofstraat, Paarl 7646 | www.drakensteinheemkring.co.za