SOINUA, ARGIA ETA BEROAREKIN ESPERIMENTUAK 2017/18 IKASTURTEA 5.C
Beroaren hedapena Hipotesiak: Maialen, Nerea eta Gotzon: Guk pentsatzen dugu metalezkoa izango dela. Metalak beroa oso bizkor xurgatzen du beroa eta horren ondorioz gurinari pasatuko dio eta hori kondukzioa deitzen da.
Luis: Egurrezko koilaratik lehenengo jausiko da gurina, gero metalezkoa eta azkenik plastikozkoa. (ez da bete)
Materialak: Hiru motatako koilarak egurrezkoa, metalezkoa eta plastikozkoa, pote bat eta gurina.
Nola egin: Potean ura irakiten jarri. Gero koilara sartu barrura eta amaitzeko koilaren puntan gurina jarri. Ze koilaratako gurina jaitsiko da lehenago??
Ondorioak: Hipotesia bete da eta metalezko koilaratik erori da gurina; izan ere metalak beroa hobeto transmititzen baitu (beroaren eroale ona delako).
Periskopioa HIPOTESIAK Argiaren islapena egingo dugu. Bi ispilu jarriko ditugu bat goian eta beste bat behean.. Goiko ispilua pixka bat okertuta jarriko dugu eta orduan goiko ispiluak jasotzen duen argia beheko ispiluari islatuko dio eta beheko ispiluan goiko ispiluak ikusi duen objektua behekoan ere ikusiko da. MATERIALAK: 1-. 4 Tetrabrik 2. 2 ispilu 3. Artaziak 4. Purpurina asko (nahi baduzu). 5. zeloa
Nola egin? 1.- Tetrabrik bati bi aldeak moztuko dizkigu. 2.Beste bi tetabrikei alde bat bakarrik moztuko diegu. 3.-Alde bat bakarrik moztu diegun tetabrikean lehiotxo bat egingo diegu bakoitzari‌ 4- Moztu dugun lehitxoetan bi ispilu kokatuko ditugu. 5- Eta zeloa ipiniko ditugu dena mantentzeko eta horrela ez jauzteko. Ondorioa: Gure hipotesian idatzi duguna atera da eta oso dibertigarria da.
SOINUAREN HEDAPENA ● HIPOTESIAK: - Uste dugu, soinuak uhinak direnez diapasoia uretara hurbiltzen dugunean uhinak uretan ikusiko ditugula. ● MATERIALAK: - Diapasoia edo metalezko xafla bat. - Iltze handi bat - Urez betetako ontzia
● NOLA EGIN DUGU: 1.Diapasoia edo metalezko xafla ltziarekin kolpatu dugu.
2. Diapasoia edo metalezko xaflauraren gainean ipini dugu.
â—? ONDORIOAK: Uhinak uretan ikusi ditugu eta baita belarrian igerri ditugu.
NEWTONEN GURPILA HIPOTESIAK: Uste dugu ondo aterako dela. Gurpilak koloreak galtzen badu ondo atera dela esan nahi du. Ez badu kolorea galtzen ez dugula ondo egin ez esan nahi du. MATERIALAK: Kartulinazko bi gurpil koloreak:gorria,berdea,laranga,morea,urdiĂąa,horia eta argi morea. Kanika bat eta zeloa. NOLA EGIN DUGU? Lehenengo kartulinasko bi gurpil egin ditugu. Geroago margotu egin dugu ostadarra kolorez. Ondoren gurpilaren erdian zulo bat egin dugu eta kanika bat jarri dugu zeloz itsatsita gurpilaren zuloan. Azkenik gurpilari bueltak eman kolore galdu arte.
ONDORIOAK: Ez zaigu oso ondo atera, koloreak gehiegi markatu dugulako eta atera zaigu bueltak ematean. Hala ere, bai ikusi da abiadura handia zuenean, hasieran, gris-zurixka kolorea atera dela. Argia abiadura handian doanean zuria delako, eta abiadura moteltzen denean koloreak ateratzen dira.
Begi-ninia argiaren arabera duen portaera Hipotesiak: -Nik uste dut begi-ninia ispilu baten aurrean linternarekin argiztatzen duzunean begi ninia itxi egingo dela. - Nik uste dut begi ninia txikiagoa egingo dela argiagatik. - Nik uste dut lehenengo begi-ninia argi barik handia egongo dela eta orduan, linterna pizten dugunean oso-oso txikia geratuko dela. -Materialak: Linterna, ispilua. -Nola egin: Lehenengo ispilu baten aurrean jarri eta begiratu nola daukazu begi-ninia. Ondoren itxi begiak bost segundo. Gero zabaldu begiak eta begiratu begi-ninia. Azkenik piztu linterna eta argitu begia. Ikusiko duzu zer gertatuko den. -Ondorioak: Begi-ninia ispilu aurrean jartzen baduzu eta linternarekin argitzen baduzu begi-ninia handituko zaizu.
Begiaren funtzionamendua Hipotesiak: - Nik esperimentu honen bitartez uste dut objetu bat ipintzen badugu aldrebes ikusiko dela. - Esperimentu honekin aldrebes ikusiko dela. Linternarekin argitaratzen duen objetua aldrebez ikusiko dela, kristalinoagaitik. -Nik uste dut objeto hori ipintzen duzunean aldrebes ikusiko dela.
Materialak: kartulina beltza, kartulina zuria, linterna eta arrain-ontzia barruan urarekin. Nola egin: Lehenengo, kartulina beltzan zulo bat egin. Ondoren kartulinaren atzean arrain-ontzi bat jarri eta arrain-ontziaren atzean papel zuri bat. Gero, kartulinaren aurrean objetu bat jarri. Azkenik linternarekin argiaztatu objetua. Ikusiko duzu zelan jarri duzun objetua papelan aldrebez ikusiko duzun. Ondorioak: Linternarekin argitaratzen duen objetua aldrebez ikusiko dela, kristalinoagaitik.
OSTADARRA Hipotesiak: Guk uste dugu ondo aterako dela baina eguzkiaren argiarekin hobeto aterako dela.
Materiala: Baso bat piko egiten duena , ura, 1 kartulina zuri, kartulina 1 beltza.
Nola egin dugun: Lehenengo ura bota dugu. Geroago kartulina zuriaren gainean jarri dugu edalontzia. Ondoren kartulinari zulo txiki bat egin dugu. Azkenik linterna batekin edalontziari argia eman eta ostadarra polit bat aterako da. Kristalezko edalontzi batean.
Ondorioak:
Pixka bat atera da, baina ez dira kolore guztiak atera
baina espero dugu eguzkiaren argiarekin hobeto ateratzea.
Lenteak Hipotesiak: Nerea: Linternaren argi izpiak luparen bidez pasatzen direnean elkartzen dira. Luis: Lentearen bidez argi lerro guztiak puntu batean elkartzen dira. Maialen eta Gotzon: Guk pentsatzen dugu depende lentea argia zabaldu edo itxi egingo dela. Materialak: Lupa bat, lenteak, linterna (argia) Nola egin: Lupa linternaren aurrean jarri eta argia zabaldu edo itxi egingo da.
Ondorioak: Argi izpiak batu egiten dira.
Lentea gabe
Lentearekin
SOINUAREN HEDAPENA ● HIPOTESIAK: - Suapistu eta gero ez dela soinua egongo - Sua piztu eta baino lehen soinua dago. ● MATERIALA: - Mutur zabala duen botila bat eta kortxoa - Kaskabiloa (kriskitina, txintxarria) - Pospoloak edo piz gailua - Alkohola - Burdin haria - Kotoia
● NOLA EGIN DUGU: 1.kaskabiloa kortxoa lotu dugu, burdin hariz 2.kortxoa botilari jarri diogu.(ondo itxi behar
dugo,zirrikiturik utzi gabe) 3.Botilari eragin diogu.Kaskabiloak soinua egiten ahal du??? 4.kortxoa botilatik kendu dugu eta gero alkoholez bustitako kutuna barruan sartu 5.pospoloa piztu dugu eta botila barrura bota kotoia su har dezan. 6.botila kortxoarekin ahalik eta azkarren estali dugu. 7.sua itzaltzen denean eragin botilari.
â—? ONDORIOAK: suarekin oxigenoa erre da eta kaxkabiloaren soinua ez genuen entzuten.
ARGIAREN PROPIETATEAK (ISLAPENA ETA ERREFRAKZIOA) 1. esperimentua Hipotesiak: -Ispiluari esker kartulina beltzean islatuko direla gauzak eta, kartulina beltzari begiratzen badugu gauzak ikusiko dira.
Materialak: -ispilua -kartulina beltza -linterna
Nola egin: Lehenengo kartulinari egin ebakidura bat, ondoren gela ilun batera joan eta ispilua kartulinaren aurrean jarri, bukatzeko kartulinaren atzean linterna jarri.
Ondorioak: Islapenari esker argia berriro bueltatzen da, norabide zuzenean.
2.esperimentua Hipotesiak: -Argia urarekin moteldu egiten da eta horrekin batera norabidea aldatu eta deformatuta dagoela dirudi.
Materialak: -arkatz bat -ura -kristalezko edalontzia
Nola egin: Esperimentu hau egiteko, lehenengo kristalezko edalontzia urez bete. Eta gero arkatzaren erdia barruan sartu, orain arkatza hartzen duzun bitartean aldeetatik ikusi zer gertatzen den.
Ondorioak Arkatza lekuz aldatuta edo deformatuta dagoela ematen du. Argiaren abiadura moteldu da eta horregatik ikusten dugu horrela.
3.esperimentua Hipotesiak: -Ura botatzen dugunean txanpona ikusiko dugula, txanpona islapenari ezker ikusiko dugu bigarren esperimentuarekin gertatzen den berdina.
Materialak: -edalontzi bat (opakoa) -txanpon bat -ura -makil edo arkatz bat
Nola egin Lehenik, taza batean txanpon bat jarri behar duzu. Gero atzerago joan txanpona ez ikusi arte. Ondoren arkatza txanponaren gainean jarri txanpona ez mugitzeko, bukatzeko arkatza hartzen duzun bitartean ura bota.
Ondorioak: Errefrakzioari ezker txanpona ikusi al da, handiagoa dirudi eta horregatik ikusi al duzu.