ANARCHIE IN DE MUZIEKINDUSTRIE WORDT MUZIEK WAARDE(N)LOOS? (De Standaard – 8 april 2008)
Radiohead liet ons zijn cd gratis downloaden. Elke dag worden via het internet miljoenen songs uitgewisseld of gekopieerd zonder dat de auteurs of uitgevers daar één cent van zien. Maar tegelijk verdienen bands beter dan ooit in het livecircuit en hebben bedrijven die mp3-spelers of gsm's verkopen, veel steun aan muziek als glijmiddel voor hun producten. Het roept vragen op over de waarde van muziek vandaag. De Standaard laat acht mensen uit de muziekindustrie aan het woord. Over de huidige crisis in de muziekhandel zijn er evenveel meningen als vragen. Volgens de grote platenfirma's wordt de muziekindustrie beroofd van haar wettelijke inkomsten. Een harde aanpak van de 'dieven' is nodig, en nieuwe zakenmodellen kunnen maar werken als de rechthebbenden zeker vergoed worden. Maar volgens Michel Lambot, sinds jaar en dag de stuwende kracht achter de onafhankelijke platenfirma Pias, is er geen sprake van een crisis. Veeleer stort een systeem in elkaar dat meer op winstbejag dan op muziekliefde geschoeid was. 'Er moet wel absoluut een nieuw evenwicht komen', erkent hij, en dat vindt iedereen. Dat nieuwe evenwicht, die nieuwe marktplaats, is weliswaar een moeilijke zaak. Veel meer spelers roeren zich op de digitale marktplaats en het discours is niet fraai. Artiesten geloven niet langer dat platenfirma's hun belangen goed verdedigen; platenfirma's voeren processen tegen hun klanten; klanten plunderen de catalogi van artiesten en hun uitgevers; uitgevers verkopen hun muziekrechten aan bedrijven die geen zier geven om de ontwikkeling van nieuwe artiesten; en nieuwe artiesten denken dat ze platenfirma's niet meer nodig hebben. Beschuldigingen, verdachtmakingen en ergernissen zijn schering en inslag, en toch drijft in die modderpoel één gedachte als een waterlelie boven. Alles wordt gegangmaakt door de emotionele betrokkenheid van de mensen die muziek maken en de mensen die ze willen horen. Het is ondenkbaar dat een langgerekte oorlog tussen partijen met verschillende belangen die creativiteit zal nekken. De strijd, die overigens ook voor de film- en televisiewereld geldt, draait om enkele grote vragen. Moet de handel wachten op een wetgeving die hopeloos achterloopt? Moeten klanten als fans of als piraten behandeld worden? Kan een artiest een publiek vinden zonder de steun van een platenfirma? En bovenal: wat is de waarde van muziek nog? Het nieuwe album van Hot Chip ligt maandag in de winkel voor pakweg 18 euro, maar is al weken gratis van het internet te plukken. Een concert van 30 euro kan op Ebay een veelvoud van dat bedrag kosten. Aan de andere kant: muzikanten raken veel sneller tot bij de mensen die hen moeten horen, de zalen zitten vol, een hele generatie heeft een muziekcultuur waar de veertigplussers onder ons alleen maar kunnen van dromen. Een platenboer, een manager, een artiest, een consument, een internetpionier en een telecombedrijf, een winkelier (die bestaan dus nog!) en een organisator geven hun mening over wat nu gebeurt, en over wat nog zal gebeuren. (vpb)
1. DE PLATENBOER Bram Wijgerde (30) houdt sinds 2006 de gespecialiseerde platenzaak Giraffe Records in Leuven open. In de etalage: vinylplaten, een beperkt aanbod cd's, graffiti-accessoires en hiphopkledij. Een platenwinkel openhouden, heeft dat nog zin in deze tijd? 'De verkoop van nieuwe platen is weliswaar sterk gedaald, maar oldies en grote klassiekers doen het almaar beter en ze worden nog altijd opnieuw geperst. Ik koop alleen nog cd's in voor de liefhebbers en verzamelaars. Mijn favoriete muziekdrager is en blijft vinyl. De kwaliteit van de klank is beter en ik heb veel liever een plaat in mijn handen dan een cd, laat staan een bestand op de computer.' Zou uw zaak ook rendabel zijn zonder een kleding- en graffiti-afdeling? 'Nee. Mijn aanbod is te klein om mensen uit het hele land te lokken, en professionele dj's bestellen hoofdzakelijk via internet. Om een platenwinkel te vullen, moet je heel veel investeren. Ik heb eerst drie jaar online verkocht om op zijn minst een degelijke basisvoorraad in huis te hebben. Ik run ook een klein boekingsbureau voor artiesten en heb een eigen platenlabel, om toch maar platen te kunnen verkopen.' Hoe belangrijk is uw adviesfunctie? 'De nieuwe releases zet ik op mijn Ipod. Aansluiten op de installatie in de winkel, shufflefunctie aan: zo heb ik mijn klanten al veel nieuwe dingen leren kennen. De klanten geven ook advies aan elkaar, dat is mooi. Bijna alles wat we verkopen, hebben we zelf uitgezocht. Mijn vriendin concentreert zich op drum-'n-bass en dubstep, ik meer op reggae en hiphop. Je kan tegenwoordig alles checken op internet. De meeste groothandels hebben een site met beperkte toegang voor de handelaars. Tips, charts, recensies, geluidsfragmenten: wij zijn daar vele uren zoet mee, maar op die manier kunnen we wel een vrij unieke selectie aanbieden van platen die je haast nergens anders kunt kopen.' Wat is het aandeel van de online verkoop in uw omzet? 'Downloads bieden wij uiteraard niet aan, maar je kunt wel online platen bestellen. Die inkomsten vertegenwoordigen nog maar een klein deel van onze omzet. Ik beschouw de website nu meer als een uithangbord van de winkel. We zetten alle nieuwe releases erop, als het kan met geluidsfragmenten erbij. Onze klanten bestellen en komen de platen dan vaak hier afhalen. De website is een instrument geworden om de keuze te vergemakkelijken.' Hebt u zelf al muziek gekocht van Itunes of andere internetwinkels? Illegaal gedownload misschien? 'Illegaal downloaden doe ik niet en ik heb in heel mijn leven drie nummers gekocht via Itunes. Wat niet betekent dat ik tégen Itunes zou zijn. Ik begrijp dat het voor heel veel mensen een gemakkelijke en comfortabele manier is om muziek in huis te halen, maar in onze winkel komen veel mensen die net iets dieper willen graven.' Wie beschouwt u als uw grootste concurrent? 'Buitenlandse winkels, omdat ze veel lagere BTW-tarieven kunnen hanteren, en de grote ketens: Saturn, Mediamarkt, waar cd's worden aangeboden met één euro winst om zo meer wasmachines te kunnen verkopen. Ze verkopen nu ook vinyl, want dat is de nieuwe hype.' 'Jammer genoeg geven die inkopers niet om muziek en hebben de klanten geen oog voor de gevolgen van deze evolutie. Over tien jaar vragen de mensen zich af waar de goede oude platenwinkel is gebleven met zijn eigen charme en karakter.' Hoe ziet u de platenwinkel in de toekomst evolueren? 'De cd zal volgens mij heel snel uit de winkels verdwijnen. De mensen willen geen achttien euro meer betalen voor een volledig album, ze downloaden liever losse nummers.' 'In Parijs opent Fnac binnenkort de eerste virtuele muziekwinkel, waar de aangekochte muziek rechtstreeks gekopieerd wordt naar de USB-sticks van de klanten. Dat zou betekenen dat alleen de vinylplaat nog overblijft als fysieke drager.' (vpb)
2. HET TELECOMBEDRIJF De telefonie lijkt een sector die maar weinig met muziek van doen heeft. Toch slaagt Jamba erin heel wat gsm-gebruikers aan te zetten tot de aankoop (of het huren) van ringtones en volledige muziekalbums. De woordvoerder, Niels Genzmer, legt uit. Er wordt vaak smalend gedaan over ringtones. De verkopers ervan zouden parasieten zijn die zich verrijken met het werk van artiesten. 'Dat signaal krijgen we helemaal niet vanuit de muziekindustrie. We werken nauw samen met platenlabels die blij zijn met de inkomsten die wij hen bezorgen. Ook heel wat artiesten juichen de verkoop van ringtones toe. Dat is logisch. Ringtones hebben in het verleden al heel wat cd's beter doen verkopen. Het klopt dat de hitlijsten de verkoop van ringtones beĂŻnvloeden, maar het omgekeerde geldt ook. Heel wat ringtone-kopers zijn immers trendsetters. Ze hebben een nieuwe song ontdekt en gebruiken die als gsm-deuntje. Waarna heel wat anderen dat deuntje ontdekken. Een boel songs zijn eerst als ringtone verkrijgbaar en dan pas als single of track.' 'De verkoop van ringtones is ook een goede indicator om te weten wie populair is en wie niet. De reclame die we maken voor ringtones, is meteen ook gratis reclame voor de artiesten, en daar hoeven de platenlabels niets voor te betalen.' Jullie werken nauw samen met de platenlabels. Hoe gaat dat precies in zijn werk? 'We hebben deals gesloten met de vier grote platenlabels en met een boel onafhankelijke labels. Zij krijgen een percentage van de verkoopsom. In overleg beslissen we welke tracks wanneer verkrijgbaar zijn.' Het gerucht gaat de ronde dat de ringtone ten dode opgeschreven is. Klopt dat? 'Zeker niet. De verkoop van onze ringtones is in 2007 zelfs nog gestegen. Het klopt wel dat het aandeel van ringtones in onze totale omzet afneemt. We staan dan wel bekend als “de ringtone-jongens,, maar we doen meer dan dat. GSM-gebruikers kunnen nu zelfs volledige albums downloaden. Dat zal in de toekomst enkel toenemen. We zullen ons muziekaanbod dus nog uitbreiden.' (kho)
3. DE MANAGER Filip Vanes is manager van onder anderen Hooverphonic, Daan en Axelle Red, met wie hij ook getrouwd is. Zit de muziekindustrie volgens u in een crisis? 'Momenteel wel, maar je zult mij niet horen zeggen dat de muziekindustrie zoals we die vandaag kennen ten dode is opgeschreven. Ik ben een gematigd optimist. Dat platenmaatschappijen het nu lastig hebben, mogen ze op hun eigen rekening schrijven. Ze hebben de nieuwe technologie te laat omarmd. Ze wisten niet wat ze met het wereldwijde web aan moesten en dus hebben ze alles en iedereen bevochten.' Ze hadden Napster moeten laten begaan? 'Neen, ze hadden Napster vóór moeten zijn, ze hadden als eerste muziek moeten aanbieden via het internet. Ze hebben veel te lang de ogen gesloten. Daardoor hebben ze een stevige achterstand opgelopen. Die wordt nu geleidelijk aan goedgemaakt, maar veel te laat.' 'Toch zullen de platenmaatschappijen blijven bestaan. Over een jaar of vijf is de crisis voorbij, daar ben ik van overtuigd. De muziekindustrie gaat in cyclische bewegingen. In de jaren tachtig was het ook crisis en toen heeft de cd heel wat labels gered van het faillissement. Het is mijn overtuiging dat digitale muziek op haar beurt de industrie kan redden. Maar dan moet er eerst iets gedaan worden aan de piraterij.' Wat kan eraan gedaan worden? 'Er zijn in het verleden te veel fouten gemaakt, waardoor een hele generatie nooit heeft betaald voor muziek. “Gratis, is een gewoonte geworden die ze zullen moeten afleren. Het argument “muziek is te duur,, gaat immers al lang niet meer op. Kijk even rond: een euro voor een song, tien euro voor een album. Dat is geen geld.' 'De providers hebben veel te lang hun zin mogen doen. In Frankrijk hebben ze dat begrepen. Daar hebben ze het plan Olivennes, dat piraterij, hét grote probleem van de muziekindustrie, eindelijk een halt moet toeroepen. Providers beschikken namelijk over de technologie om te zien wie illegaal uploadt of downloadt, alleen gebruiken ze die niet. In Frankrijk worden ze verplicht om in te grijpen. Wie illegaal down- of uploadt, krijgt een waarschuwing. Onderzoek toont aan dat zeventig procent van de mensen die een waarschuwing ontvangen, ermee ophouden. Dat zijn bemoedigende cijfers. Hier moet ook zo'n plan komen. Dringend!' 'Bovendien moeten platenmaatschappijen nog meer moeite doen om digitale muziek beschikbaar te stellen. Het monopolie van Itunes is een slechte zaak. Er moeten meer platformen komen die meer, sneller en makkelijker muziek aanbieden.'
Intussen is de cd doodgebloed? 'Wie dat beweert, weet niet waarover hij spreekt. Haal de cd weg en er is geen sprake meer van een muziekindustrie: de grote inkomsten komen nog uit de cd-verkoop. Ook in de toekomst zal de cd blijven bestaan, net zoals de vinylplaat naast de cd bleef bestaan. De toekomst wordt niet óf de cd óf digitale muziek. Het zal én cd én digitale muziek zijn. De cd wordt ook opgewaardeerd. Steeds meer artiesten zien ook in dat ze kunnen scoren met mooi artwork en verzorgde boekjes.' Zijn de nieuwe zakenmodellen - branden, streamen, het verkopen van een cd bij de krant blijvers? 'Het is erg interessant om nieuwe dingen uit te proberen en te kijken wat werkt en wat niet. Maar heb ik een nieuw zakenmodel gezien? Neen. Hét nieuwe zakenmodel van de jongste jaren is digitale muziek. Ook via de gsm: in Azië is het doodnormaal muziek via de gsm te downloaden. Ook hier zal dat populair worden. Ik heb trouwens de indruk dat de jongens van Deezer vooral veel lawaai maken in de hoop overgekocht te worden.' (kho)
3. DE ORGANISATOR Herman Schueremans (54) is directeur van de concertorganisatie Live Nation. Het gaat slecht met de platenindustrie, maar heel goed met de live-industrie. Hoe komt dat? 'Het was ooit anders, dus wellicht is dat een cyclische beweging. Maar je kunt ook bedenken dat concerten in vergelijking met twintig jaar geleden veel beter geproduceerd zijn. Ze duren meestal ook langer, je krijgt meer voor je geld. Het is ook een unieke gebeurtenis. Terwijl de cd, tja, als je die gratis meegeeft met dagbladen of in benzinestations, dan devalueer je het product: het wordt dan een onderlegger voor je kop koffie.' Kunnen we in België tevreden zijn over ons livecircuit? 'Ik denk echt dat we in de eredivisie spelen, zowel wat concerten als festivals betreft. Er zijn genoeg zalen, zelfs wat te veel sinds in Limburg elke politicus zichzelf op de kaart wilde zetten. De Lotto Arena heeft capaciteit toegevoegd en Vorst heeft zich daaraan aangepast. Tegelijk moeten we alert zijn: de wereld wordt steeds groter, topacts kunnen overal terecht, onze kansen worden dus kleiner. We zullen moeten mee evolueren om competitief te blijven. Dat zal offers vragen. De ticketprijs kan niet even laag blijven, vrees ik.' Als je ziet hoe de zwarte markt floreert op Ebay, dan kun je je afvragen wat de waarde van een ticket is. Daar is de live-industrie zichzelf de das aan het omdoen. 'Absoluut, dat is een groot probleem. Maar er is een heel groot verschil tussen wat bij ons gebeurt en de situatie in de VS, in Engeland en in diverse wereldsteden. Daar zijn tickets nog een stuk exclusiever, en veel landen hebben het probleem van de woekertickets niet tijdig ingezien. Ebay heeft daarop ingespeeld, aangevuurd door de domheid van een deel van het publiek.' 'Bij ons blijft het al bij al binnen de perken: we verkopen niet meer dan vier tickets per persoon, gooien iedereen die er meer vraagt, uit de databank, scannen de tickets aan de ingang en pakken piraatverkopers aan. Maar het publiek moet ook opletten en weerstand bieden aan het opbod.'
Wie verdient nu eigenlijk wat? Klopt het dat topbands 97 procent van de ticketinkomsten krijgen? 'Dat kan kloppen, ja. Heel grote namen krijgen tussen de 90 en de 97 procent van de netto-opbrengst, dus na aftrek van de BTW, Sabam, de zaalhuur en de productiekosten. De promotor krijgt de rest. Dat lijkt niet veel,
maar we proberen van vele kleintjes één groot geheel te maken.' Intussen is Live Nation ook een platenfirma geworden. Wat denkt u daarvan? 'Tja, plotseling spreekt iedereen over het “360 graden-model, (een zakenmodel waarbij een bedrijf niet alleen muziek uitgeeft en verdeelt, maar ook de concerten en de merchandising organiseert, red.). Ik kan het begrijpen, hoor. Men probeert de zwalpende sector weer onder controle te krijgen. Maar ik ben sceptisch: ik vind dat iedereen zijn corebusiness goed moet proberen te doen.' 'Ik kan wel begrijpen dat een platenfirma een promotor opkoopt, zolang de werking van beide tenminste gescheiden blijft. Wat Live Nation Recordings betreft: ik denk dat dat veeleer uitzondering dan regel is. Men wil met enkele topartiesten als Madonna werken. Verder zal dat niet gaan, denk ik.' Wat is uw visie op de evolutie van de muziekindustrie? 'Vroeger had de artiest niets te zeggen. Daarna kwam er een evenwicht tussen beide partijen. Nu heeft de artiest bijna alles te zeggen. Het is van het ene uiterste naar het andere gegaan. Platenfirma's willen nu uit alles meer inkomsten halen. Dat is achterhaald, dat werkt nooit. Bovendien ben ik bang dat op die manier onze eigen acts nooit meer in het buitenland zullen raken.' (vpb)
4.DE ARTIEST Jonathan Vandenbroeck (26), alias Milow, scoorde een gigantische hit met 'You don't know' en bracht onlangs zijn tweede album 'Coming of age' uit.
Iedereen downloadt of beluistert gratis muziek online. Op Itunes kun je al een nummer kopen voor 99 cent. Muziek wordt een wegwerpproduct, lijkt het wel. 'Dat is een foute conclusie, vind ik. Muziekdragers, of het nu cd's of mp3's zijn, worden wel goedkoper, maar mensen betalen steeds meer geld om naar liveoptredens te gaan. Dat is een goede evolutie. Muziek draait voor mij om liveoptredens, om het gevoel samen muziek te maken. Het is toch fantastisch dat straffe buitenlandse groepen die vroeger één keer om de paar jaar België aandeden, nu drie keer in een jaar hier te zien zijn? De consument wint erbij. Ik begrijp wel dat oudere artiesten het moeilijker hebben met die evolutie. Ik heb met mijn vorige plaat goud gehaald, goed voor 15.000 verkochte platen. Vroeger betekende goud 50.000 platen. Zij zullen dat verschil wel voelen in hun portemonnee. Maar ik stoor me er niet aan.' Steeds meer mensen luisteren online, maar de kwaliteit van die bestanden laat vaak te wensen over. Stoort u dat? 'Niet echt. Trouwens: die kwaliteit wordt steeds beter. Ik geloof dat het verschil tussen cd-kwaliteit en mp3-kwaliteit in relatief korte tijd zal worden weggevlakt. Maar het klopt natuurlijk wel dat mensen via de laptop naar nummers luisteren terwijl artiesten hard werken aan de details. We lachten er soms mee tijdens de opnames van de nieuwe plaat: wij maar moeite doen om alles precies af te mixen terwijl heel wat luisteraars dat niet eens zullen horen. Maar dat is niet het punt. Het gaat erom dát ze ernaar luisteren.' Platenmaatschappijen hebben het moeilijk. Het internet maakt de muziek kapot, klinkt het. Hebt u dat gevoel ook? 'Absoluut niet. Dankzij het internet is dit net een ontzettend boeiend tijdperk om muziek te maken. De muziekindustrie heeft lange tijd op automatische piloot gedraaid. Artiesten deden net genoeg hun best om de platenmaatschappij tevreden te stemmen, zodat die hen zou blijven betalen.' 'Vroeger controleerden de platenmaatschappijen ook het hele proces. Ze beslisten bij wijze van spreken wie er op de radio mocht komen. Nu heeft het publiek heel wat meer inspraak. Artiesten zijn opnieuw verplicht om creatief uit de hoek te komen om het publiek voor zich te winnen en dat levert heel verscheiden muziek op. Groepen als Beirut, I'm from Barcelona of Soko zouden twee jaar geleden nooit de Ultratop hebben gehaald. Nu bereiken ze via het net mensen over de hele wereld. “9 crimes, van Damien Rice is nog zo'n nummer dat via het net groot is geworden.'
'Het gevolg is wel dat heel wat radiostations dezelfde nummers oppikken en steeds meer hetzelfde gaan klinken. De Foo Fighters maken een nummer dat populair is op het net: moeten Q-Music en Donna het dan ook draaien? Een moeilijke discussie.' Het internet heeft u mee groot gemaakt, zegt u. Anderzijds loopt u inkomsten mis door illegale downloads. 'Het is een misvatting te denken dat elke illegale download een gemiste legale download is. Mensen die in een andere tijd opgegroeid zijn, denken dat, maar zo werkt het niet. Heel wat mensen die anders geen muziek zouden kopen, worden bereikt via muziek op het net. Illegaal downloaden is dus niet per se negatief. Ik zet trouwens zelf heel wat muziek op Youtube en Myspace waarvoor mensen niet hoeven te betalen. Op die manier kunnen ze proeven van mijn muziek.' Platenmaatschappijen verkondigen dat ze steeds minder geld hebben om in jong talent te investeren. Hoe ziet u de toekomst? 'Ik ben ontzettend optimistisch. Het klopt dat platenmaatschappijen minder geld hebben, maar voor creatieve artiesten zal er altijd plaats zijn.' (kho)
5. DE
STREAMER
Jonathan Benassaya is directeur van de website Deezer.com: gebruikers kunnen er gratis en onbeperkt muziek naar keuze afspelen. De inkomsten worden uit reclame gehaald.
Volgens de platenmaatschappijen maakt het internet de muziekindustrie kapot. Voelt u zich aangesproken? 'Absoluut niet. De platenmaatschappijen begrijpen niet hoe het internet werkt, ze hebben veel te traag gereageerd. Voorlopig kijken ze de kat uit de boom: ze willen weten of ons systeem rendabel is. Ik kan je verzekeren: de resultaten overtreffen de verwachtingen. We zijn van start gegaan in augustus 2007 en op dit ogenblik hebben we al 3,6 miljoen gebruikers. De reclame-inkomsten stijgen elke maand.' U mag dan wel inkomsten genereren, u duwt de cd wel uit de markt. 'Wie cd's koopt, zal ook na het ontdekken van Deezer cd's blijven kopen. Wie liever downloadt, zal dat ook na Deezer doen. De Napster-generatie is opgegroeid met gratis muziek. Ze downloadt wat ze wil, zoveel ze wil. Het is na誰ef te denken dat zij ooit nog zal betalen voor muziek. Door aan deze generatie een dienst als Deezer aan te bieden, verdienen de platenmaatschappijen er toch geld aan. Wie kan daar tegen zijn? Trouwens, Deezer is een interactieve radiozender. Toch betalen we vele malen meer aan platenmaatschappijen dan de radiostations. Ze mogen dus zeker niet klagen.' Juridisch beweegt u zich toch in een grijze zone? 'Dat komt alleen maar doordat de wetgeving zich erg traag aanpast aan het internet. Neem de wetgeving op licenties: je moet contracten per land afsluiten. Dat is middeleeuws. Het net is wereldwijd. Je zou toch minstens Europese deals moeten kunnen sluiten?' 'We hebben alles zo goed mogelijk geregeld. We sloten een deal met de auteursrechtenverenigingen en de producenten. We hebben het geld voorhanden om de artiesten uit te betalen per keer dat hun song wordt afgespeeld. We wachten alleen nog op een juridisch kader. We hebben ook een overeenkomst met SonyBMG en we staan op het punt hetzelfde te doen met een tweede grote platenmaatschappij. Ook met de andere labels zitten we rond de tafel. Binnen enkele weken is alles geregeld.'
Hoe ziet u de toekomst van de muziekindustrie? Wordt alles gratis? 'Dat is moeilijk te voorspellen. Ik weet wel dat we op het juiste moment in de markt zijn gestapt. Als we drie jaar vroeger begonnen waren, hadden we de ene rechtszaak na de andere aan onze broek gehad. Nu beseffen platenmaatschappijen dat die houding verkeerd is.' (kho) www.deezer.com
6. DE PLATENFIRMA Michel Lambot is copresident van de 'onafhankelijke' platenfirma Play It Again Sam (Pias). De 'recording industry' beleeft al jaren een crisis, heet het. Bent u het daarmee eens? 'Nee. Je moet het in de tijd bekijken. V贸贸r de jaren tachtig waren platenfirma's gewoon grote bedrijven. Maar in 1975 zijn ze plots allerlei onafhankelijke platenfirma's, zoals Chrysalis, Motown en Virgin, gaan opkopen. Dat viel kort daarna samen met de opkomst van de cd als nieuwe drager. Uit die versnelling zijn de multinationals gegroeid, die agressief tewerk gingen en vooral bankiers werden, terwijl het vroeger gewoon om handel in muziek ging. Zo proberen wij ook te werken: we brengen Soulwax uit omdat we gek zijn, gek van hun muziek dan. Je kunt zeggen dat we terug naar vroeger gaan. Maar intussen is de muziektaart steeds groter geworden, en het evenwicht is zoek. Het deel van de recording industry is ziek. Een nieuw evenwicht is nodig. Maar alles zal veranderen.' Moeten artiesten nog rekenen op platenfirma's? 'Artiesten zullen altijd professionele steun nodig hebben om te werken: roadies, managers, pers, marketeers. Ze zullen met teams blijven werken die hun muziek zullen ontwikkelen. Dat systeem werd door de platenfirma's ingevuld, maar dat is dus gedaan.' Voor platenfirma's geldt nu het '360 graden-model', een soort totaalaanpak van het product, luidt het. 'Ik moet lachen om die term. Het toont de verwarring. Kijk, het komt er gewoon op neer dat de firma's geen grote marges meer hebben, en dat ze er alles aan doen om die marges weer te vergroten. Maar er is veel verwarring. Elke artiest wil meteen juridische bijstand, waardoor nu advocatenkantoren artiesten ontwikkelen. Soms is er meer samenwerking nodig. Als de platenfirma's de hele marketing van een artiest betalen, en anderen halen profijt uit dat werk, dan moeten die anderen meebetalen. Ik vind ook dat platenfirma's een return op de concerten moeten krijgen.' Niettemin zijn nu veel meer spelers actief in de muziekindustrie, en het lijkt zo moeilijk om samen te werken. 'Het is een conservatieve wereld. Artiesten hebben nu vijf, zes contracten met verschillende partijen, hun managers ook, en al die contracten werken elkaar tegen, want de betrokken partijen hebben vaak tegengestelde belangen. Iedereen moet schipperen en het is moeilijk om alle neuzen in dezelfde richting te krijgen. Het is toch bizar dat EMI Publishing tot voor kort onafhankelijk werkte van EMI Recording. Dat leidt tot schizofrenie.' Veel meer partijen profiteren ook van muziek. Vindt u hen parasieten? 'Alleen de providers, omdat die toegang verlenen tot illegale muziek maar daarvoor geen verantwoordelijkheid willen nemen. Voor de rest heb ik geen probleem met gebruikers van muziek. Die zijn er al honderd jaar. We hebben goed gewerkt met de radio, met televisie, met de vakpers die niets zou verkopen zonder onze muziek. Nu werken we met Myspace en Youtube, al is daar nog een en ander te regelen inzake betalingen.'
Welke format zal het nu halen in de toekomst? 'Pff, het kan me niet schelen. Ik probeer muziek te ontwikkelen en artiesten succes te bezorgen. Of die muziek haar weg vindt via cd's, via streaming of meegaat met ijsjes, dat doet er niet toe. In 1985 vroegen ze me ook of de cd beter of slechter was dan vinyl. Dat doet er niet toe, dat zijn maar middelen. Waar het om gaat is dit: we moeten legale muziek met legale technologie verspreiden.'
Met toch duidelijke verschillen. Wat gebruikt u zelf? 'Als ik klassieke muziek wil horen die analoog is opgenomen, dan kies ik voor vinyl. Elektronische muziek hoor ik liever op cd. En hitsingles voor party's doen het het best op mp3.' (vpb)
7. DE CONSUMENT Kevin McMullan (28) verzorgt de promotie bij de Ancienne Belgique. Eerder werkte hij bij de platenfirma Universal. In welke vorm koopt u muziek? 'Ik koop gemiddeld zes cd's per maand. Dat doe ik al jaren, maar vroeger heb ik ook veel gedownload van AllofMP3.com, een Russische website die nu niet meer bestaat. Daarvoor moest je wel betalen, zo'n tien eurocent per song, maar eigenlijk was dat nog erger dan gratis illegaal kopiëren: ik denk dat ik er de maffia mee ondersteund heb. Ik heb ook een tijdlang met Kazaa gewerkt.' Waar zit het verschil dan? 'Ik wil een object in handen hebben. Bovendien heeft een cd een betere klank en houd ik ook van een mooie verpakking. Ik koop graag “limited editions,, die vaak duurder zijn. De prijs speelt eigenlijk geen rol. Als ik de cd echt wil hebben, betaal ik gerust een paar euro meer. Ik vind een cd-collectie in een woonkamer leuk: die vertelt veel over de eigenaar.' Denkt u dat u met uw aankoopgedrag een buitenbeentje bent? 'Niet echt, maar ik denk wel dat mijn generatie de laatste is die dat gedrag tentoonspreidt. Mensen onder de twintig wisselen hun harde schijven vol muziek uit, dat hou je niet voor mogelijk. Die hebben vreselijk veel muziek staan, al hebben ze er meestal geen benul van wat er eigenlijk in hun collectie zit.' Downloaders zijn terroristen, zei de industrie ooit. Hoe voelde u dat aan? 'Ik voelde me niet aangesproken. Wat ik downloadde, wilde ik niet écht hebben. Dat was muziek voor fuiven en zo. Wat ik zelf echt wilde, omdat het voor mij belangrijk was, kocht ik altijd. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik de industrie ten gronde richtte. Daar denk ik nu anders over, dus download ik niet meer. Maar ik maak nog steeds compilaties voor vrienden en ben ervan overtuigd dat ik de industrie daarmee vooruithelp, want ik leer veel mensen nieuwe muziek kennen.' Jongeren hebben vandaag toegang tot immens veel muziek. Hoe vindt u daar uw weg in? 'Ik heb jaren geprobeerd om mee te zijn, maar ik heb het opgegeven. Ik luister naar wat ik mooi vind en maak me verder geen zorgen meer. Ik ken concertorganisatoren van gereputeerde zalen: denk je dat zij met alles mee zijn? Ik ben blij met de luisterpaal van 3voor12 en ik heb onlangs deezer.com ontdekt, waar ik muziek gratis kan beluisteren via streaming. En ik oriënteer me op de tips van bladen en kranten. Maar ik ga niet zwerven op die vele sites: daarin verdwaal je meteen.' Gelooft u nog in het concept van het 'album'? 'Niet erg, nee. Het is wel belangrijk om de volgorde van de songs eens te horen. Maar ik zet een cd-speler gauw op “random, en gooi nummers op mijn mp3-speler door elkaar.' (vpb)