ARTSCHOOL
PROJECTOMSCHRIJVING ARTSCHOOL
De ondertussen welgekende onderzoeksresultaten van het rapport Bamford Kwaliteit en Consistentie. Kunst en Cultuureducatie in Vlaanderen, 2007 en de daaropvolgende aanbevelingen van het eindrapport Gedeeld/Verdeeld van de commissie onderwijs-cultuur geven een ontnuchterende kijk op de sterk variërende kwaliteit van kunsteducatie in het onderwijs voor Vlaanderen. Het gering aantal uren waarin leerlingen in contact komen met kunst, de inhoudelijk sterk van elkaar verschillende aanpak en de verscheiden achtergrond van leerkrachten muzische vorming en artistieke vakken; maken dat de ervaringen van jongeren met cultuur in het onderwijs en de artistieke vakken in het secundair onderwijs veelal fragmentarisch zijn en weinig samenhang of continuïteit tonen. Hierdoor bestaat er geen mogelijkheid om een betekenisvolle leerlijn in de kunstvakken uit te bouwen. De ontmoeting met kunst en cultuur mag bovendien niet beperkt blijven tot ‘het ene uurtje’ in de klas. Een sterke verankering in het lokale culturele veld op maat van de leerling, leerkracht én de school, en het onderwijsniveau zijn hier een vereiste om een kwaliteitsvolle kunsteducatie op school aan te bieden. Er is nood aan een platform om deze tekortkomingen grondig aan te pakken. Daarom gelooft Muzes in de website ‘Artschool’ om dit hiaat in te vullen. Artschool begint waar andere online platformen als CJP, Uit in Vlaanderen, … stoppen. “Elk kind heeft recht op degelijk onderwijs.” Dit is het uitgangspunt waarmee Muzes vzw in 2004 van start ging. Binnen Muzes vzw werden reeds meerdere onderwijsondersteunende projecten opgestart. Artschool wil binnen deze organisatie een bijzondere positie innemen om aan bovenstaande knelpunten en aanbevelingen te voldoen en als uitgangspunt voor de ondersteuning van een kwaliteitsvol kunstonderwijs te dienen. Concreet wil Artschool een interactief webplatform zijn dat de schoolgemeenschappen over de verschillende
1
onderwijsnetten heen, leerkrachten muzische vorming en artistieke vakken, leerlingen, studenten van de leraren opleiding, enzovoort
samenbrengt en ondersteunt in het
aanbieden van kwaliteitsvol actueel en innoverend kunstonderwijs. Om deze algemene visie te realiseren, werkt Artschool rond drie centrale doelstellingen: A. KWALITEITSVOLLE KUNSTEDUCATIE VOOR ELKE LEERLING IN HET ONDERWIJS ONDERSTEUNEN.
Toegankelijkheid voor iedere leerling staat hoog aangeschreven in het Vlaamse onderwijs, maar in realiteit is de kunst - en cultuureducatie vooral toegankelijk voor de welvarende en hooggeschoolde elite van Vlaanderen (Bamford, 2007). Artschool kan hier een participatieve rol in spelen. Internet is vandaag een toegankelijk medium dat op een centrale manier iedereen aan informatie kan helpen op maat van leerling en leerkracht. Om de toegankelijkheid van deze website voor iedere leerling te verhogen wil Artschool zich inschrijven in de bestaande digitale leerplatforms van het secundair onderwijs (Smartschool): de website ondersteunt leerkrachten in het geven van een kwaliteitsvol, actueel kunstonderwijs. Leerkrachten krijgen via deze webplatform kwalitatieve informatie, ongeacht de middelen van de school en de opleiding van de leerkracht. Dit is belangrijk aangezien er een groot verschil is in de kwaliteit van het kunstonderwijs, aldus Bamford. Kunsteducatie moet naar een hoger niveau getild worden. Voor de onderwijskundige praktijk wil dit zeggen dat de website een aantal initiatieven neemt om oppervlakkige kunsteducatie tegen te gaan: goede praktijkvoorbeelden uit de sector worden op de website gedeeld en kunnen inspirerend werken voor kunstleerkrachten. De meestal éénzijdige achtergrond van een leerkracht muzische vorming en artistieke vakken, zorgt er dikwijls voor dat een gezond evenwicht tussen de verschillende disciplines, zoals voorgesteld in het leerplan esthetica, vaak achterwege blijft. Ook Bamford wijst op deze tekortkoming: “De aanwezigheid van andere kunstvormen zoals mode, film of animatie zijn heel weinig aanwezig in het Vlaamse lessenpakket.” De leerkracht esthetica of kunstvakken ontbreekt hiervoor vaak de nodige achtergrond en tijd om deze doelstellingen te kunnen realiseren. Door het aanbieden van correcte informatie en inspirerend lesmateriaal, basis informatie over de verschillende kunstdisciplines kan Artschool inspelen op dit tekort en bijvoorbeeld eens en les aan een alternatief onderwerp
2
als de stripwereld of de animatiefilm wijden. Wanneer in het leerplan esthetica wordt gesproken over vakoverschrijdend leren kan ook hier Artschool een belangrijke taak in voorzien. Ook leerkracht die geen kunstzinnig vak doceren kunnen hier een bron aan informatie en concreet lesmateriaal aantreffen, die hij kan gebruiken om in zijn lessen te verwerken. Belangrijk is dat niet alleen de hedendaagse leraren in het veld hiermee in aanraking komen, maar ook de leerkrachten in spe: Artschool kijkt vooruit en richt de blik naar de toekomstige leerkracht en werkt daarom ook samen met diverse lerarenopleidingen in Vlaanderen. De ontwikkeling en verspreiding van expertise binnen en tussen de lerarenopleidingen worden voor het eerst uitgewisseld en de specifieke opleidingen nemen ook zelf initiatieven om hun deskundigheid te delen met elkaar. Op deze wijze functioneren de opleidingen niet als aparte eilanden, maar als één geheel. Op deze wijze voldoet Artschool aan de concrete operationele doelstellingen die in Gedeeld/Verdeeld werden geopperd.
B. HET IN KAART BRENGEN, ONDERSTEUNEN VAN DE ONTWIKKELING VAN EEN CENTRALE LEERLIJN, BINNEN DE KUNSTVAKKEN IN HET ONDERWIJS.
De zogenaamde centrale leerlijn is een ‘hot topic’ in hedendaagse discussies over het onderwijs. Omdat één doorlopend, continu traject in de praktijk vaak moeilijk haalbaar is, biedt Artschool een duidelijke oplossing voor dit probleem. Leerkrachten van de kunstzinnige vakken krijgen via deze website een heel duidelijk overzicht over wat er in de verschillende jaren en onderwijsvormen in deze vakken aan bod komt en kunnen hierop inspelen. Per onderwijsniveau biedt Artschool lesmateriaal aan dat aangepast is aan leerlijnen, ontwikkelingsdoelen en eindtermen. Dit is niet alleen belangrijk voor leerkrachten uit het praktijkveld zelf. Ook voor beleidsmakers kan deze website heel wat informatie bevatten. Hiaten in het curriculum kunnen zo opgemerkt en aangevuld worden.
C. VERANKERING IN HET LOKAAL CULTUREEL VELD
Cultuur heeft de kracht om in te spelen op de actualiteit, die vaak aanleunt tegen de leefwereld van de leerling zelf, één van de uitstekende troeven die een leerkracht
3
muzische vorming moet uitspelen. Door in te spelen op de actualiteit ontwikkelt de leerling een mediawijsheid, die bij ‘klassieke lessen kunst en cultuur’ ontbreken en die hij of zij zijn leven lang zal meedragen in een latere studie- of beroepscarrière. Artschool sluit aan bij de eigentijdse, innoverende leerstrategieën en mediamogelijkheden: sociale media, beeldbanken, internetfora enzovoort krijgen een voorname plaats op de website. Artschool wil inspelen op dit ‘betekenisvol leren’ door een up-to-date kalender aan te bieden van de verschillende culturele actoren in Vlaanderen en welke activiteiten zij op educatief vlak te bieden hebben. Iedere school krijgt dus een kant-en-klare blik op het aanbod om in te spelen op mogelijke lesthema’s. Scholen en leerkrachten kiezen zelf de activiteit en instelling om hun eigenheid en inbedding op lokaal niveau te behouden: de focus blijft op niveau van de context van de omgeving.
DOELPUBLIEK
Allereerst is deze website ontwikkeld voor de leerkracht kunst en cultuur, hij of zij vindt hier concreet uitgewerkt lesmateriaal en inspirerende praktijkvoorbeelden, een up-to-date cultuuragenda met vertaling naar de lespraktijk, de stem van verschillende collega’s binnen het veld. Vervolgens is de leerling zelf belangrijk: hij komt via smartschool (of ander digitaal leerplatform van de school) terecht op Artschool en ontvangt zijn eigen culturele agenda, aangepast aan de leeftijd en de onmiddellijke culturele omgeving. Daarnaast wil Artschool een bron van correcte informatie zijn waar leerlingen terecht kunnen. De verschillende lerarenopleidingen uit Vlaanderen krijgen een mogelijkheid om mee te stappen in deze nieuwe inspirerende manier om kunstonderwijs te ontwikkelen. Artschool kan hier een belangrijke bemiddelende rol spelen. De samenwerking tussen de verschillende opleidingen kan hierdoor versterkt en verbeterd worden. Het culturele veld krijgt de kans om met één van de moeilijkste doelpublieken rechtstreeks te communiceren. Beleidsmakers cultuur krijgen een duidelijk zicht op de toestand van het Vlaamse Cultuuronderwijs.
4