Born Aktueel no 1198

Page 1

28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

S

23-05-2011

06:40

Pagina 1

chutterij Aktueel

28 mei

ste 2011 jaargang no. 22

St. Martinus Holtum 1711

- 300 JAAR - 2011 no. 1198 - zaterdag 28 mei 2011

Voorwoord voorzitter We schrijven het jaar 1711; omstandigheden maken het raadzaam ter bescherming van huis en haard in het gehucht Holtum, om met goedvinden van de kerkelijke en de wereldlijke overheid, een schutterij op te richten. Dit broederschap “Schutterij St. Martinus” zoals het wordt genoemd, bewijst vaak zijn diensten gedurende de 300 jarige geschiedenis van ons broederschap. In het begin ligt de nadruk op assistentie bij de verdediging, later komt er een trommelslager bij die de schutterij aankondigde. Gedurende de geschiedenis en speciaal nadat de schutterij zijn wezenlijk belang verliest na de officiële afschaffing ervan, rond 1900, komt de nadruk te liggen op het instandhouden van dit kerkelijk erfgoed en verschuift het accent naar de muziek en het schieten met de grote buks. Hier speelt het woord broederschap een grote rol. Onze voorvaderen bouwen na de tweede wereldoorlog onze vereniging in ledental en uitmonstering moeizaam op; in de jaren ‘90 van de vorige eeuw dreigt de schutterij, na de successen van de jaren ervoor, ernstig in het slop te raken. Met een enorme inspanning van het toenmalig bestuur, wordt onze vereniging omgeturnd naar wat zij nu is: een bloeiende schutterij mèt trompetterkorps. Dit gaat niet vanzelf, in de loop der jaren ( en nog) kost het veel hoofdbrekers om het ledental op een aanvaardbaar peil te houden en op het gebied van het schieten de steeds strenger wordende eisen het hoofd te bieden. Wij hebben hier steeds aan kunnen voldoen; zelfs liepen wij voorop door het al in 1998 plaatsen van een kogelvanger, ver voordat dit voorgeschreven is. Wij als bestuur en ik als voorzitter zijn er dan ook trots op om ons 300 jarig jubileum te kunnen vieren. Wij nodigen u dan ook van harte uit om dit samen met ons te doen. Vanaf deze plaats wens ik u daarbij veel (schutters) plezier. Henk Verheijen, voorzitter

BRILLEN I OOGMETING CONTACTLENZEN I HOORTOESTELLEN

Kerkstraat 32A - 6121 LD Born

Tel. 046 - 4855819 www.optiekvanoorschot.nl

2 juni KOOPZONDAG

GardenZ Geleen & Sittard 9.00 - 17.00 uur

Doe de zomercheck voor u vertrekt Uw auto wordt o.a. op 10 vitale punten gecontroleerd:

Zomer Check € 25,-

Nu met gratis badlaken!

www.carcentergijsen.nl

Sittarderweg 10 - Born - Tel. 046 - 485 75 79 - info@carcentergijsen.nl 1


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

DIENST Apotheek Born Apotheek Born Tiendstraat 1, 6121 KE Born www.apotheekborn.nl info@apotheekborn.nl Geopend op werkdagen van 8.00 - 18.00 uur Zaterdag van 9.00 - 17.30 uur

Tel. 046 - 485 60 00 Fax 046 - 485 41 52

Apotheek Grevenbicht Apotheek Grevenbicht Boulevard 5, 6127 AX Grevenbicht Geopend op werkdagen van 9.00 - 12.00 en van 14.00 - 18.00 uur

Tel. 046 - 485 89 89 Fax 046 - 485 97 56

Op overige tijden: Samenwerkende dienstapotheek Westelijke Mijnstreek dr. H. van Hoffplein 1, Sittard Geleen Tel. nr. dienstapotheek: 046 - 410 54 26

Born Aktueel is een uitgave van BORNEO PRESS OPLAGE: 10.000 stuks wekelijks gratis in Born, Graetheide, Buchten, Grevenbicht, Holtum, Papenhoven, Obbicht, Schipperskerk, Guttecoven, Nieuwstadt, Limbricht en Einighausen. ADVERTENTIES: Jo Thevissen, tel. 046-411 55 94, jothevissen@borneopress.nl timgeenen@borneopress.nl REDAKTIEADRES: Ankersweg 70, 6122 ET Buchten. E-mail: bornaktueel@borneopress.nl www.borneopress.nl

23-05-2011

06:40

Pagina 2

TAXI CENTRALE

BORTAX (046) 485 30 00 Rob Meekels Putstraat 103 - 6121 LH Born Telefax (046) 485 54 68

www.bortax.nl E-mail: bortax@bortax.nl

Ze zijn er weer…de Zonnebloemloten! Vrijwilligers van de plaatselijke Zonnebloemafdeling Born/Holtum gaan in de maand juni de loten verkopen in deze twee kerkdorpen. Zij doen dit in het kader van de Nationale Zonnebloemloterij. Mensen die één of meer loten van € 2,00 per stuk kopen dingen mee naar vele geldprijzen, waaronder de hoofdprijs van € 15.000,-. Uiteraard is de Nationale Zonnebloemloterij veel meer dan alleen een kansspel. Met de opbrengst organiseert de Zonnebloem tal van activiteiten, zoals dagtochten en diverse aangepaste vakanties waar jaarlijks heel veel zieken en gehandicapten van genieten. Bovendien leggen de ruim 37.000 vrijwilligers per jaar meer dan een miljoen bezoeken af aan mensen die door ziekte of handicap aan huis gebonden zijn en behoefte hebben aan persoonlijke aandacht. ”Het mooie van onze loterij is dat een gedeelte van elke lot rechtstreeks naar onze eigen afdeling gaat”, aldus mensen van de afdeling Born/Holtum. ”Mensen in deze buurt kunnen zien wat de Zonnebloem voor waardevol werk doet voor zieken en gehandicapten. We hopen dat dat een extra stimulans is voor mensen om Zonnebloemloten te kopen.” De trekking van de Nationale Zonnebloemloterij 2011 wordt in oktober verricht. Bij voorbaat hartelijk bedankt namens Zonnebloem Born/Holtum.

AKTUEELTJES Aktueeltjes kunt U inleveren bij Kwik Sjop, Ankersweg 70 te Buchten

-----------------------------------------------Entertrain Partyverhuur Entertrain partyverhuur verhuurt alles om uw feest van A tot Z te regelen! Onder andere tapinstallaties, glaswerk, statafels, podiumdelen, servies, verlichting, geluidsinstallaties, schutterstafels en banksets, grote dinertafels, linnengoed en afrokking. Entertrain maakt uw feest compleet. Ideaal voor bijvoorbeeld uw communiefeest. Alles in perfecte staat en eventueel thuisbezorgd. Kijk voor alle info op www.entertrain.nu of bel met 0475 41 89 01. -----------------------------------------------FEESTJE? PARTY UNLIMITED GREVENBICHT! Echt alles onder 1 dak voor uw feest! Luxe tenten in vele afm., tapinst., koelkasten,sta-tafels en meubilair, verlichting, porsel. en bestek, springkussens, spellen, spelpakketten, flipperkast, airhockey, tafelvoetbal, kortom... echt alles voor uw feest. De allerbeste kwaliteit, voor de scherpste prijs! Kijk op www.puv1.nl of bel 046-481 22 99 -----------------------------------------------Thuiskapster Sabrina. Knippen € 11,50. Verven € 23,50. Permanent € 47,00. GSM: 06-49723189. ------------------------------------------------

Nieuw van TOPMODEL: Bureauleggers, mousepads, boeken.

Kwik Sjop, Ankersweg 70, Buchten.

Boek Nu! Schitterende 10 daagse vlieg-bus rondreis De Schatkamer van Griekenland met vertrek 20 september 2011 o.l.v. Marlies Schulpen - Merry. BOEK NU en ontvang € 45,- korting per persoon. Voor volledig reisprogramma en informatie bel Marlies Schulpen; 046 449 44 84 of mail naar merry.travel@hetnet.nl

KLACHTEN OVER BEZORGING: Drukwerkverspreidingsbureau KWIK Tel. 046-411 55 94 Prijswijzigingen en drukfouten in deze uitgave betreffende advertenties voorbehouden. Copy inleveren tot zaterdag 12.00 uur en advertenties voor zaterdag 16.00 uur op het adres van de redaktie of via een van bovenstaande e-mailadressen

Frans Dohmen ELECTRONICS REPARATIE VAN T.V., VIDEO & AUDIO 3 mnd garantie geen voorrijkosten

Tevens verkoop van nieuwe en gebruikte T.V.’s Handelsweg 16 Susteren - Tel. 046-4491180

Piet Janssen en Zn Rolluiken Zonwering Screens Gegarandeerd de beste prijs Urmond tel: 046 - 433 56 52

1711 - 2011

300 JAAR

2

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

Voorwoord Beschermheer Mr Caspar H.J.M. van Heugten

06:40

Pagina 3

300 jarig bestaansfeest St. Martinus Holtum, een groot jubileum De Broederschap – Schutterij St. Martinus Holtum bestaat 300 jaar. Als je daarover gaat nadenken gaan je gedachten als vanzelf naar het verleden. Hoe moet het geweest zijn in het begin, in die tijd rond 1711. We hebben nauwelijks een voorstelling hoe de omgeving er toen uitzag. Kerk en Overheid waren in hoog aanzien. Veiligheid was toen geen vanzelfsprekendheid. Gelukkig zijn er enkele zeer oude documenten bewaard gebleven waarmee een stukje historie van St. Martinus Holtum tastbaar gebleven is.

Anno 1711, probeer je dat jaar en die tijd eens voor te stellen. Holtum moet een klein kerkdorp zijn geweest, maar wel met een bijzonder fraaie kerk, een belangrijk “Huis Holtum” en een indrukwekkend kasteel “Wolfrath”. Begin van de 18e eeuw ook een tijd waarin er in onze Limburgse contreien veel onrust was, oorlogen, plunderingen, armoede en onveiligheid. De eerste vermelding van de Broederschap van St. Martinus in 1711 is kerkelijk, een gewapende escorte van de processie, maar ook ter bescherming van de bewoners en woningen en tot steun aan de wereldlijke overheid: “voor Auter, Heerd en Troon”. Veel van de kronieken met de geschiedenis van de schutterij schijnen verloren te zijn gegaan, wellicht ook door de roerige tijden die Limburg in deze eeuwen heeft moeten doorstaan. Hoe anders is het hier en nu: een prachtige, gezellige vereniging van mensen die de Limburgse tradities willen hooghouden door onderlinge verbondenheid, door onvervalste folklore en door eerlijke wedijver met andere schutterijen en schuttersgilden. Toch is er nog altijd een deel van die eeuwenoude traditie van St. Martinus, de soldaat-officier die zijn riante mantel doorklieft met zijn zwaard en als ware Christen deelt met zijn hulpbehoevende medemens. Zien we nu schutterij St. Martinus uit Holtum, dan zien wij een deftige-Haags-uitgedoste compagnie, voorafgegaan door een lieflijke Bordjesdrager,vertederende Bielemènkes, een fiere junior en senior Tamboer-Majoor, een klankrijk Tamboer- en Trompetterkorps, kleurrijke Marketensters, een statige Vaandrig, een schitterend Keizersen Koningspaar, geëscorteerd door Hoogwaardige Officieren en met een stoere afsluiting van stram-marcherende bewapende Manschappen, geflankeerd door de Commandant. Het geheel is veel meer dan de afzonderlijke onderdelen: zeker een lust voor oor en oog! St. Martinus Holtum mag met recht trots zijn op zichzelf en op 3 eeuwen bestaansrecht, alleszins reden om dat samen met alle gasten in feestelijke sfeer te gedenken. Moge het vredelievende zwaard en de beschuttende mantel van de H. Martinus ons voorbeeld blijven en ons – vooral ook in roerige tijden – blijven loodsen in broederschap en in verbondenheid. Ook hoop ik dat de jubileumfeesten een bezielende aanzet vormen tot toetreding van nieuwe leden en tot verjonging in alle gelederen. Een groot proficiat voor de 300-jarige, een groot proficiat voor geheel Holtum en voor alle Holtummers! Mr Caspar H.J.M. van Heugten, Beschermheer van Broederschap-Schutterij St. Martinus Holtum.

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

In het 300 jarig bestaan zullen ongetwijfeld ups en downs zijn voorgekomen zoals we die ook heden ten dage nog steeds meemaken. We kunnen er trots op zijn dat zich steeds weer nieuwe mensen aandienen die de vereniging een aantal jaren verder de toekomst in willen brengen respectievelijk ervoor zorg willen dragen dat dit mooie stukje cultureel erfgoed op de volgende generatie wordt overgedragen. Zo is het ongetwijfeld al die jaren ook gegaan binnen de gemeenschap van Holtum zodat St. Martinus Holtum nu hun 300 jarig bestaansfeest kunnen vieren. Als voorzitter van de Schuttersbond Eendracht Born-Echt e.o. feliciteer ik dan ook, mede namens de bestuursleden van onze bond, niet alleen de Beschermheer, het Jubileum Koningspaar, de Keizer, de voorzitter met zijn bestuur en de leden en van Broederschap Schutterij St. Martinus Holtum maar ook de gemeenschap Holtum met dit 300 jarig jubileum. St. Martinus is een graag geziene vereniging die met hun onmiskenbaar trompetgeschal de geschiedenis telkens weer tot leven wekt. Het bondsbestuur is er trots op deze vereniging in hun midden te hebben en hoopt nog lang van deze klanken te mogen genieten. Ik wens de vereniging, de schutters en alle bezoekers een geweldig mooi jubileumfeest toe waarin de weergoden ons gunstig gezind mogen zijn en waarvan ook u zult kunnen kennismaken met de saamhorigheid en de broederschap die de schutterswereld herbergt. Henk Vranken Voorzitter Schuttersbond Eendracht Born-Echt e.o.

Al drie eeuwen schutters in Holtum Sittard-Geleen bestaat dit jaar tien jaar en toch al zo’n rijke schuttershistorie. Met driehonderd jaar is Schutterij St. Martinus een van de oudste verenigingen en onlosmakelijk verbonden met de historie van Holtum en daarmee van onze stad. Van oorsprong ontstaan om de veiligheid van de bewoners van Holtum en omgeving te waarborgen. Ontstaan vanuit de samenleving zelf, het spreekwoord ‘samen sta je sterk’ is hierop van toepassing. Door de eeuwen heen is de rol van de schutterij weliswaar veranderd, maar dat maakt de schutters niet minder serieus. Want het samen staat nog steeds centraal. Nog steeds één groep met een gezamenlijk doel, waarbij solidariteit ten opzichte van elkaar een belangrijke pijler vormt. In de loop der eeuwen zijn ontelbare schoten gelost, vele honderden strijden gestreden. Zijn er hoogtepunten samen gevierd en diepe dalen overwonnen. Tientallen vrijwilligers hebben hun beste beentje voor gezet voor St. Martinus. In tijden waarin het niet meevalt om mensen te motiveren om zich week in week uit in te zetten voor de vereniging, is Schutterij St. Martinus nog steeds een bloeiende vereniging. Schutterij St. Martinus levert een belangrijke bijdrage aan het verenigingsleven in onze stad en de instandhouding van onze Limburgse tradities. Mede namens het College van Burgemeester en Wethouders feliciteer ik Schutterij St. Martinus Holtum met het driehonderdjarig bestaan. Ik wens bestuur en leden van Schutterij St. Martinus een succesvolle toekomst die in lengte van jaren mag voortduren. De burgemeester van Sittard-Geleen Drs. G.J.M. Cox

3


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:40

Pagina 4

Schutterij St.Martinus Holtum bedankt NedCar voor het beschikbaar stellen van het terrein. JUBILARISSEN

1e rij v.l.n.r.: Zef l 'Espoir 50 jaar; Math. Lipsch 40 jaar; Ser Leinders 40 jaar; Piet van Heugten 50 jaar; 2e rij v.l.n.r.: Mart Fiddelaars 40 jaar; Harie Pieters 40 jaar; John Philips 40 jaar; 3e rij v.l.n.r.: Rob Ophelders 25 jaar; Rich Wielders 12,5 jaar; Edmond Boruta 12,5 jaar; Paul Janssen 25 jaar; Bert Geurts 12,5 jaar; DaniĂŤlle Stelten 12,5 jaar (niet afgebeeld)

1711 - 2011

300 JAAR

4

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:40

Pagina 5

Voorwoord Pastoor W. van Dijck Een schutterij heeft van oudsher een beschermende functie. Zo werd en wordt tijdens de Sacramentsprocessies het Allerheiligste begeleid en beschermd. Maar het is breder. Iedere schutterij heeft ook van oudsher de taak om de zwakkeren in de maatschappij te beschermen. Dit wordt gedaan vanuit een diep christelijk besef dat iedere persoon een broeder is. Langere tijd zorgde een schutterij er zelfs voor dat in tijden van oorlog en gevaar een gemeenschap beschermd werd. Vanuit een diep besef van dienstbaarheid, trouw en natuurlijk broederschap mag iedere schutterij proberen deze waarden in praktijk te brengen. Hoe deze waarden in praktijk worden gebracht zien we bijvoorbeeld nog steeds als een medeschutter komt te overlijden. Vanuit een solidariteitsgedachte wordt op een vaak indrukwekkende manier de overledene begeleid en zo de passende eer gegeven. Dit jaar viert de schutterij Sint Martinus Holtum haar 300-jarig bestaan. Een moment om even stil te blijven staan bij die oorspronkelijke waarden van een schutterij. Genoemd naar de heilige Martinus, natuurlijk ook de patroon van kerk en parochie, heeft de schutterij hem als voorbeeld. Exemplarisch voor hem is natuurlijk het moment dat hij als soldaat de helft van zijn mantel (de andere helft behoorde immers de keizer) aan de arme bedelaar geeft. Dit voorbeeld uit zijn soldatenleven toont aan hoe hij later als bisschop te werk zou gaan. Steeds opnieuw toonde hij zijn enorme betrokkenheid bij het lot van al de aan hem toevertrouwde mensen. In het gebaar van het geven van de helft van zijn mantel zien we de oerprincipen van een schutterij terugkomen. Een mantel geeft bescherming tegen kou en regen. Sint Martinus laat in daden zien dat hij de zwakkere wil beschermen. Is de zwakste onder ons allen niet Jezus Christus. Door zich volledig aan de mensen over te geven – zwak te maken – toonde Hij ons zijn kracht. Is het dan niet fantastisch dat de schutterij jaarlijks de ‘Zwakste van ons allen’ tijdens de Sacramentsprocessie mag begeleiden en beschermen. Zo behoud de schutterij haar oorspronkelijke waarde! Moge de band die er is tussen schutterij en parochie altijd door Gods beschermende hand bewaard blijven. Proficiat met dit jubileum. Pastoor W. van Dijck

Patroonsheilige Het feesten zit ons zuiderlingen sinds mensenheugenis in het bloed. Het waren de Germanen van wie wij deze eigenschap erfden. Zij kenden geen feestdagen, zoals wij thans, maar feesttijden, of hoogtijden. Deze laatsten benaming vinden wij nog terug in de hoge feesten van het kerkelijk jaar, waarop de mensen elkaar alle “zaligs” toewensen. Hoogtepunt van de feesttijden was het offerfeest ter ere van de goden. Aan dit feest werden de overige feestelijkheden gekoppeld, zodat een aaneengesloten reeks van feesten ontstond. De eerste van de waarschijnlijk vier offertijden – één in elk jaargetijde- was het herfstfeest dat als het Germaanse nieuwjaar gold. Volgens de Juliaanse tijdrekening begon in deze periode de winter, op 10 november, daags vóór Sint Martinus. Ook het kerkelijk jaar nam met de vierde zondag – oorspronkelijk vijfde zondag- vóór Kerstmis een aanvang, terwijl eertijds Sint-Maartensdag (11 nov.) de eerste dag van de adventsvasten was. Vanaf deze dag tot Kerstmis moest driemaal per week, op woensdag,

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

vrijdag en zaterdag gevast worden. Was bij de oude Germanen het volksfeest nauw verweven met de religie, het christendom schafte deze religieus-volkse feesten niet af, maar verhief ze tot feesten rond heiligen en heilige gebeurtenissen uit de nog jonge kerk. Deze kerkelijke feesten bepaalden op hun beurt weer de levensstijl en – ritme van de mensen, die op deze dagen en vooral op de hoogtijdagen voor een korte tijd het harde en zorgelijke bestaan konden vergeten. Het eerste grote winterfeest in de jaarkrans der folklore wordt gevierd ter ere van Sint-Martinus, de grote vorstheilige, die in Nederland en België hoge verering geniet. Honderden kerken zijn naar hem genoemd, waaronder die van Born en Holtum

De legende van Sint Maarten Martinus van Tours was een zoon van een Romeins magistraat, die op 15-jarige leeftijd dienst nam in het Romeinse leger. Hij werd geboren in 316 of 317. Toen hij als ruiter in Gallie kwam zou het volgende voorval hebben plaatsgevonden. Hij schonk aan de stadspoort van Amiens de helft van zijn mantel aan een arme bedelaar. De legende vermeldt verder, dat Martinus in de nacht daarop Christus zou hebben gezien, gekleed in deze mantel. Op 18-jarige leeftijd werd hij vervolgens gedoopt en na het leger verlaten te hebben werd hij leerling van bisschop Hilarius van Poitiers, die hem na enige tijd opnam in de geestelijke stand. Omstreeks 360 werd hij kluizenaar ten zuiden van Poitiers, waar hij veel volgelingen kreeg. Hieruit ontstond in 361 het eerste klooster op Franse bodem. Ondanks verzet van andere bisschoppen werd hij in 371 door het volk tot bisschop van Tours gekozen. Als bisschop bleef hij een monnikenleven leiden en maakte hij uitgebreide missioneringreizen. Op een van deze reizen stierf hij op 8 november 379. Hij werd overgebracht naar Tours en daar bijgezet. De grote populariteit van Martinus kan worden afgeleid uit het feit, dat auteurs die zijn leven beschreven, in de middeleeuwen veel werden gelezen. In Frankrijk zijn enkele duizenden kerken aan hem gewijd. De St. Maartensbasiliek in Tours werd een nationaal heiligdom en reeds onder Chlodovech I was hij de patroon van Frankrijk. Zijn feestdag gaat gepaard met talrijke gebruiken. Zo brak vroeger rond deze datum de slachttijd aan. Vandaar het spreekwoord: “Op Sint-Martijn, slacht de arme het zwijn”. Voor de “sjlechter” was het een drukke tijd, want hij trok de boerderijen langs, om op vakkundige wijze het gemeste varken in de “tien” te doen belanden. Nú was het ook mogelijk uitgebreid de Sint-Martinuskermis te vieren, althans in Holtum en Born. In de weken vóór Sint Martinus verzamelt de jeugd allerlei brandbaar materiaal, dat tot een grote brandstapel wordt opgeworpen, om op de avond van de elfde november door het Sint-Maartensvuur te worden verteerd. Hieraan gaat een fakkeloptocht voor de jeugd vooraf. Vroeger maakte men strofakkels of men holde grote voederbieten uit. In de ‘kraot’ werden ogen, neus en oren uitgesneden. Tijdens de stoet werd in het binnenste van de biet een brandende kaars gezet, hetgeen aan het geheel een spookachtig aanzien gaf, vooral als de groep groot was. Nadat de stoet op de brandplaats is aagekomen, wordt een meegevoerd strooien “SintMartinus-paertje” op de houtstapel geplaatst, waarna deze in brand wordt gestoken. Vervolgens maakt de jeugd een rondedans om het hoog oplaaiende vuur, terwijl met zingt: “Sintermertes veugelke haet ê road keugelke en ê blaw sjtertje. Hoepsa Sintermerte!”

5


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:40

Pagina 6

HOLTUM De plaatselijke benaming Holtum is vermoedelijk zeer oud en komt in naaste en wijde omgeving in verschillende vormen meermalen voor. Zij kan verklaard worden als:”Woning in het bos” en is b.v. van dezelfde oorsprong als Houthem in de plaatsnaam HouthemSt.Gerlach. Dat deze omgeving zeer bosrijk was blijkt o.a. uit de schenkingsactie van de z.g. Graetheide die in oorsprong niet op een heide doch een groot bos-complex betrekking heeft. In deze schenkingsactie die als legendarisch met een kern van waarheid moet beschouwd

worden en waarvoor dan ook geen exact jaar opgegeven kan worden, komt Holtum ook voor. Echter in deze zin, dat het dorp Holtum juist uitgesloten werd van deelgerechtigheid in de Graetheide. Ook de kerkpatroon van Holtum, de H.Martinus, wijst op een hoge ouderdom der plaats. Over de stichting der parochie, die zeker reeds voor 1400 bestaan moet hebben, is overigens niets bekend. Bestuurlijk behoorde Holtum in vroeger eeuwen tot de heerlijkheid Born en

deelde hiermede de lotgenoten. Naderhand maakte het dan ook als onderdeel van het Ambt Born deel uit van het Hertogdom Gülik. Het kasteel van Holtum was oorspronkelijk in het bezit van de familie Vos van Holtum en kwam door vererving achtereenvolgens aan verschillende andere families. Het kasteel Wolfrath behoorde aanvankelijk aan de bekende familie van Haren toe. Uiteindelijk kwam dit door vererving in het bezit van de adellijke magistraatfamilie Ruys de Beerenbrouck.

“HUIZE HOLTUM” In een oase van groen ligt aan de Grote Dries aan de noordwest kant van het kerkdorp Holtum temidden van nieuw aangeplante hoogstamfruitbomen het aloude omgrachte herenhuis “Huize Holtum”. Oorspronkelijk wordt dit als boerenhoeve voor het eerst vermeld in het jaar 1354. Het huidige woonhuis is volledig omgracht en grotendeels onderkelderd en vermeldt de jaartalankers 1633. De voorgevel zou dateren omstreeks het jaar 1800, terwijl de eiken voordeur dateert uit 1777. Op het voorplein staan 2 zogenaamde bouwhuizen, die omstreeks 1800 zijn gebouwd ter vervanging van het oorspronkelijke poortgebouw. Het linker bouwhuis is oorspronkelijk een woning met schuur, terwijl het rechter stalgebouw naar het voorplein open is met zware ronde bakstenen pijlers.

Als eerste bewoner en mogelijk ook de bouwheer van Huize Holtum heeft te gelden de Heer Johan Voss van Holtum of Houtheim, anno 1354. Bij het huwelijk van een van de vrouwelijke nazaten, Anna Voss van Holtum, die in 1566 huwt met Thierry van Westrum zu Gutaker, komt Huize Holtum in het bezit van de Familie Van Westrum. Halverwege de 17e eeuw komt door het huwelijk van Anna van Westrum het huis in het bezit van de Familie De Brempt zu Itsenraedt; later komt wederom door een huwelijk het complex in handen van de Familie Van Horrich, vervolgens in 1785 naar de baronnen van Saint-Remy.

In vroegere eeuwen had de bewoner van Huize Holtum het recht om de koster van de St. Martinuskerk te Holtum te benoemen; de Heer van kasteel Wolfrath daarentegen had zeggenschap bij de aanstelling van de pastoor.

Door de Franse revolutie kwam er een einde aan het bewind van de oude adel en werden adellijke eigendommen door de nieuwe Staat geconfisceerd. In de nieuwe tijd na de Franse periode (1814) wordt Huize Holtum gekocht door de Familie Quix, in 1921 overgaand naar de Familie Janssen, die er een gemengd boerenbedrijf uitoefende.

In 1986 werd Huize Holtum gekocht door het echtpaar Keulen-Gerads, die het grootste gedeelte van de diverse complexen fraai en in authentieke stijl heeft gerenoveerd. Een gedeelte van het complex wordt gebruikt als atelier en expositieruimte. Zowel de degelijke renovatie alsook de aanleg van de bijna geheel rondom liggende hoogstamboomgaard heeft eraan bijgedragen dat Huize Holtum voorlopig wederom tot in lengte van dagen bewaard zal blijven als kostbare parel van Holtum.

Tekst en foto Mr Caspar H.J.M. van Heugten, Beschermheer van Schutterij St. Martinus Holtum

“DE ST. MARTINUSKERK TE HOLTUM” Tussen de Kloosterstraat en de Martinusstraat ligt de R.K. kerk, gewijd aan de Heilige Martinus. De kerk ligt op een duidelijk zichtbare verhoging en is nagenoeg geheel ommuurd, waardoor ook het als vanouds direct naast de kerk gelegen kerkhof wordt ingesloten. Het is een basilicale kerk met middenschip en zijbeuken en met een rond gesloten koor, aan de westzijde voorzien van een mergelstenen toren van 5 geledingen en een spits met frontalen. De basis van de toren moet worden gedateerd in de 13e eeuw, echter de huidige versie werd in 1887 verhoogd met 2 geledingen en voor-

zien van de nu nog aanwezige sierlijke torenspits. In de toren hangt een zeer oude klok, die in 1646 werd gegoten door de gebroeders Frans en Jacob van Trier. Oorspronkelijk was de oude kerk in Romaanse stijl, dus met zware muren en relatief kleine vensters. De huidige versie van het middenschip en het koor werd ontworpen door Johannes Kayser. De zijbeuken en de sacristie zijn eerst in 1936 aan de kerk toegevoegd. In het midden van de jaren 80 werd de kerk voor het laatst vrij grondig gerestaureerd.

1711 - 2011

300 JAAR

6

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

Met name aan het interieur van de kerk, speciaal ook aan het koor en het altaar is te zien dat de St. Martinuskerk in vroeger eeuwen rijke schenkers had, tegenwoordig zouden we dat “hoofdsponsoren” noemen. Ongetwijfeld zullen de bewoners van kasteel Wolfrath en van Huize Holtum hebben bijgedragen aan de pracht en praal van deze sierlijke kerk. Zowel aan de binnenzijde alsook aan

06:40

Pagina 7

buitenzijde van de kerk zijn enkele hardstenen grafzerken zichtbaar, met name van overleden bewoners van Huize Holtum alsook die van kasteel Wolfrath. Bij leven hadden de bewoners van kasteel Wolfrath aan de linkerzijde van het koor een eigen kapel, waar vanuit men rechtstreeks uitzicht had op het zeer fraaie hoofdaltaar. De laatste adellijke bewoners van kasteel Wolfrath waren Jonkheer Mr Gustave Ruijs de

Beerenbrouck (* 1904 – † 1983) en Barones Marouschka de Loë (* 1901 – † 1989). Tot aan zijn dood op 10 maart 1983 was Jhr. Mr. Gustave Ruijs de Beerenbrouck de adellijke beschermheer van Schutterij St. Martinus Holtum. Aan het geslacht van Ruijs de Beerenbrouck wordt een afzonderlijk artikel gewijd. Tekst en foto Mr Caspar H.J.M. van Heugten, Beschermheer van Schutterij St. Martinus Holtum

“KASTEEL WOLFRATH” Op zo’n 500 meter ten zuidoosten van het kerkdorp Holtum ligt kasteel Wolfrath, grotendeels beschermd door een groene gordel van eeuwenoude bomen, merendeels linden. Een van de voorgangers van het huidige kasteel wordt al vermeld in het jaar 1386, echter er zijn aanwijzingen dat er reeds in de 11e eeuw een ridderlijk huis moet hebben gestaan. In 1610 werd Maarten Phillip Bentinck als Spaans overste met Wolfrath beleend. Een nieuwbouw van het kasteel werd niet meer door Maarten Philip voltooid daar deze in 1625 overleed; zijn zoon Philip Hendrik Bentinck bracht de verdere bouw tot stand en kon dit in 1628 afronden. Zijn zoon en erfopvolger was Johan Wolfgang Willem Bentinck, die verantwoordelijk was voor de bouw van de voorburcht (1663). Als men via de Grote Allee het kasteel nadert komt men aan de toegangspoort van de voorburcht, alwaar boven de poort het zogenaamde alliantiewapen reikt. Dit zijn de wapens van de Familie Bentinck en Van Breyll; dit alliantiewapen is het gevolg van het huwelijk van Johan Bentinck met Maria van Breyll, de dochter van de kasteelheer van Limbricht. Magdalena Bentinck – zuster van Johan Bentinck – treedt in het huwelijk met de Heer van Huize Holtum, Theodoor van Westrum. De baronnen Van Bentinck blijven eeuwenlang de heren van Wolfrath, alsook van kasteel Limbricht, echter met de komst van de

Fransen kwam er op de meeste plaatsen snel een einde aan de oude adel en moesten ook de Bentincks in het jaar 1803 het veld ruimen. Nieuwe, niet-adellijke heren verwierven in die tijd de deftige adellijke huizen en kastelen. Zo kwam Wolfrath in het bezit van Isabella Roosen en door haar huwelijk met Andreas Kerens kwam kasteel Wolfrath aan het geslacht Kerens. Guillaume Kerens wordt in 1816 Ridder van Limburg en in 1818 Commissaris van het Arrondissement Maastricht. Guillaume Kerens treedt in het huwelijk met Jonkvrouwe Marie Lucie Eugenie Ruijs de Beerenbrouck. Onder de Familie Kerens worden de eeuwenoude ophaalbruggen vervangen door gemetselde stenen boogbruggen, waarvan de brug bij het kasteel het jaartal 1873 vermeldt, alsook het wapen van de Familie Kerens. Vanaf 1904 wonen er 3 geslachten Ruijs de Beerenbrouck: de Jonkheren Gustave, vervolgens zijn zoon Charles en tenslotte de laatste, ook Gustave genoemd, die overigens tot zijn dood in 1983 Beschermheer was van Schutterij St. Martinus Holtum. De Jonkheren Ruijs de Beerenbrouck waren promintente personen, niet alleen lokaal en provinciaal, maar ook landelijk. Zo was de oude Gustave (* 1844 – † 1926) lid van de Staten Generaal, Minister van Justitie en tenslotte Commissaris der Koningin in de provincie Limburg.

Bondsschuttersfeest tevens 300-jarig jubileum Schutterij St. Martinus Holtum Op het NedCar-terrein in Born

Vrijdag 3 juni ‘Wir sind Spitze’ Zaterdag 4 juni ‘Sterrenpalet’ met veel Nederlandstalige artiesten

Zondag 5 juni Bondsschuttersfeest ‘Eendracht Born-Echt e.o.’ met optocht en defilé in Holtum Aansluitend ‘Wahnsinn’ in feesttent Meer informatie: www.freewebs.com/schutterijholtum

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

Zijn zoon Charles (* 1873 – † 1936) was van 1905 tot 1918 lid en voorzitter van de Tweede Kamer en in 1918 ook nog heel even Commissaris der Koningin in Limburg. In het roerige jaar 1918 werd Charles Ruijs de Beerenbrouck door Koningin Wilhelmina geroepen om Minister President te worden, welke functie hij gedurende 3 kabinetten vervulde. De laatste Jonkheer Gustave was lid van de Provinciale Staten en jarenlang lid van zowel de Eerste alsook de Tweede Kamer, vervolgens geheim kamerheer van de Koningin. Na het overlijden van Jonkheer Gustave in 1983 bleef zijn weduwe, de Barones Marouschka de Loë nog enige tijd op Wolfrath wonen; de Barones overleed in 1989. Na haar dood kwam kasteel Wolfrath en omliggende omgeving eerst nog even kortdurend in handen van enkele “nieuwe rijken”, gevolgd door de industriebank LIOF; thans is het kasteel en direct omliggende omgeving eigendom van Han Stiphout, self-mademan in de kunststofrecycling. De Heer Stiphout heeft gezorgd voor herstel en behoud van dit prachtige kasteel Wolfrath, dat door de bewoners van Holtum nog altijd een beetje wordt beschouwd als “ons kasteel”. Tekst en foto Mr Caspar H.J.M. van Heugten, Beschermheer van Schutterij St. Martinus Holtum

7


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:40

Pagina 8

Test de electrische fiets Wij leveren uit voorraad

staan k laar!

MONTEGO - UNION - SACHS

Tel. 046-4855068 06-53185275 Holtum-Born

BIKKEL - IBEE - SOLEX MONTEGO - UNION SACHS - BIKKELTel.- 06046-4855068 53185275 - SOLEX QWIC - TARGET

www.auto-moos.nl

H O LT U M

St. Annalaan 21 6214 AA Maastricht Tel. 043 - 325 35 35 Vestigingsleider Piet Wolders

W E E K B L A D

Assurantiekantoor Grooten-Wagemans v.o.f. Leonie Grooten Kleine Dries 25, 6123 AL HOLTUM Tel. Fax E-mail

046 - 485 14 67 046 - 485 29 36 l.grooten@home.nl

1711 - 2011

300 JAAR

8

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:40

Pagina 9

“HET GESLACHT RUIJS DE BEERENBROUCK” De laatste adellijke bewoners van Kasteel Wolfrath te Holtum waren de prominente vertegenwoordigers van de familie Ruijs de Beerenbrouck, vandaar dat in deze context aandacht wordt gegeven aan deze bewoners en hun voorgangers. De oudste afstammelingen die bekend zijn moeten worden gesitueerd in de 16e eeuw in de regio van Venlo en hadden de geslachtsnaam Ruijs, dus zonder verdere toevoeging. Eén van de oudste voorvaderen was Gerlach Ruijs, die bij Wezel sneuvelde in het jaar 1627 als Raadsheer en Rekenmeester van Koning Philips de Tweede van Spanje en van de Aartshertogen van Gelre. Zoon Henricus Ruijs was Ontvanger-Generaal van de Maas te Venlo, tevens Raad- en Rekenmeester van de Koning van Spanje. De nazaten van Henricus waren vervolgens ook hoge overheidsdienaren, Ontvanger, Raadsheer van het Gerechtshof van Venlo, Burgemeester van Venlo enzovoorts. De in 1759 geboren Jonkheer Mr. Edmond Hieronymus Ruijs de Beerenbrouck was de eerste die het tweede gedeelte van de familienaam droeg; het huis Beerenbrouck is te situeren in het Duitse Capellen in het district Kleef. Jonkheer Edmond was Raad- en OntvangerGeneraal der Domeinen in het Overkwartier van Gelder, tevens Ontvanger der Domeinen en Administrateur van ’s Rijks schatkist te Limburg. De oudste zoon was Jonkheer Karel Ruijs de Beerenbrouck (* 1789 - † 1863), Commissaris van het District Hasselt en lid van Gedeputeerde Staten van Limburg. Eén van de zonen van Jonkheer Karel was Gustave Lodewijk Marie Hubert Ruijs de Beerenbrouck, die op 26 september 1842 te Roermond werd geboren en overleed op Kasteel Wolfrath te Holtum op 6 februari 1926. Het is deze Jonkheer Gustave waarvan de tante Jonkvrouwe Maria Lucia Eugenia Ruijs de Beerenbrouck in 1819 was gehuwd met Jonkheer Guillaume Dominique Alouis Kerens van Wolfrath. Gustave erfde Kasteel Wolfrath en was één van de belangrijkste Roomskatholieke voormannen van die tijd. Hij was Rechter in de Arrondissementsrechtbank te Maastricht en vanaf 1880 afgevaardigde in de Tweede Kamer, later Minister van Justitie

onder wie de eerste Arbeidswet in 1889 tot stand kwam. Jonkheer Gustave was vervolgens van 1893 tot 1918 Gouverneur van Limburg. Uit het huwelijk van Jonkheer Gustave met Jonkvrouwe Marie Isabella Louise Ruijs de Beerenbrouck (zijn nicht) werd op 1 december 1873 zoon Charles geboren, die door het leven zou gaan als Jonkheer Mr Dr Charles Joseph Marie Ruijs de Beerenbrouck. Jonkheer Charles was in 1895 gepromoveerd jurist, werkte enige tijd als advocaat, van 1901 tot 1905 bij het Openbaar Ministerie, was lid van de gemeenteraad van Maastricht en kamerlid voor de Bond van Rooms-katholieke kiesverenigingen, later de Roomskatholieke Staatspartij. In 1918 was hij korte tijd Commissaris der Koningin in Limburg, echter al gauw werd hij in het roerige jaar (1918) door Koningin Wilhelmina geroepen om MinisterPresident, welke functie hij bekleedde in niet minder dan drie kabinetten! Van 1925 tot 1929 en van 1933 tot aan zijn dood in 1936 was hij Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal. Jonkheer Charles was in 1902 getrouwd met Jonkvrouwe Maria Josephina Ernestina Alexandrina van der Heyden, uit welk huwelijk twee dochters en één zoon werden geboren; deze laatste zoon was Jonkheer Mr Gustave Alexander Marie Joannes Ruijs de Beerenbrouck (* 1904 - † 1983), laatste adellijke bewoner van Kasteel Wolfrath, Luitenant der Artillerie, lid van Provinciale Staten van Limburg, lid van de Eerste en de Tweede Kamer en Geheim Kamerheer van de Koningin. Jonkheer Gustave trouwde in 1931 met Barones Marouschka de Loë, echter aangezien dit huwelijk kinderloos bleef, stierf met het overlijden van Jonkheer Gustave het geslacht Ruijs de Beerenbrouck uit op 10 maart 1983. Jonkheer Gustave was tot zijn dood Beschermheer van Schutterij St. Martinus te

Holtum en was altijd als prominente gast aanwezig bij onder meer het Koningsvogelschieten in september. In 1961 sprak hij tijdens het Federatiefeest te Holtum vanaf de kiosk een welkomstwoord als Beschermheer. Vele Holtummers zullen Jonkheer Gustave Ruijs de Beerenbrouck hebben gekend, het was de tijd waarin boeren en burgers hun pet of hoed afnamen als de kasteelheer met de barones bij de kerk arriveerden in hun deftige automobiel.

De (Spaanstalige) Wapenspreuk van het geslacht Ruijs de Beerenbrouck luidde: “Antes morir que ser traidor” hetgeen betekent: “liever sterven dan verrader te zijn!”. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de Oranjegezinde Jonkheer door de bezettersmacht gegijzeld en zat hij daartoe jarenlang gevangen in het kamp Vught. Vermeldenswaard is dat op de sjerp van de Tamboer-maître van Schutterij St. Martinus Holtum deze wapenspreuk prijkt: “Antes morir que ser traidor”. Ook draagt het vaandel van de Schutterij door de afbeelding van de kasteeltoren nog altijd de verbondenheid uit met Wolfrath! Tekst en foto Mr Caspar H.J.M. van Heugten, Beschermheer van Schutterij St. Martinus Holtum

www.Auto-Moos.nl Bij ons kunt u terecht voor: APK-keuringen Roetmetingen Airco-service Bosch storingsdiagnose

Inkoop & Verkoop Reparaties Ophaalservice Nationale autopas

Tel. 046 - 485 50 68 / 06 - 531 852 75 HOLTUM - BORN

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

9


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 10

Hilkens BORN KAPELWEG 4A SITTARD LIMBRICHTERVELD

Internationale Transporten & Expeditie B.V. Op-/Overslag, Distributie Handelsstraat 23 (Handelsterrein Bergerweg) 6135 KK Sittard (NL)

Gebr. Wagemans bv Bouw- en Timmerbedrijf De Tramweg 2 - 6121 RX Holtum Telefoon 046 - 485 13 27 - Fax 046 - 485 97 35

MAURICE MENTJENS Tuinarchitectuur: Peter Arets Tuinaanleg Onderhoud Panneshofstraat 13 6123 AP Holtum

Tel./Fax 046 - 4853147 Mobiel 06 - 514 283 91

1711 - 2011

300 JAAR

10

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 11

SCHUTTERIJ ST. MARTINUS EN HAAR HISTORIE Het feit alleen al, dat praktisch geen enkele schutterij het tijdstip van haar ontstaan met volstrekte zekerheid kan aantonen, wijst op de zeer hoge ouderdom der schutgilden. De veelal duistere oorsprong van een aantal schutterijen gaat zeker terug tot de twaalfde eeuw, echter in onze contreien dateren ze veelal uit de 17e en 18e eeuw. Zij danken hun ontstaan aan de grote onveiligheid in die dagen, aan de onrust, veroorzaakt door plunderend vijandig krijgsvolk, of door rovers en baanstropers. Tegen dit middeleeuwse banditisme stond de landsheer vrijwel machteloos. Hij resideerde ergens ver weg, had nauwelijks verbindingen en beschikte meestal slechts over een klein en weinig mobiel legertje. Veiligheidsmaatregelen moesten daarom plaatselijk genomen worden. Bij dreigend gevaar vluchtte men in de zwaar gebouwde en van buitenaf meestal niet toegankelijke kerktorens, die als weerburchten dienden. De plaatselijke heer verleende in tijden van gevaar aan de om hen heen wonende vazallen en vrije burgers gastvrijheid binnen de veilige grachten van zijn kasteel (Holtum, Born, Limbricht, Millen). En telkens als men voor de legerbenden of schurkentroepen moest vluchten, voelde men opnieuw de behoefte aan een korps dat voor de verdediging van lijf en goed kon zorgen. Dit leidde tot het organiseren van geregelde schutgilden. Voor een oude plaats als Holtum, die reeds genoemd wordt in de jonge jaren van het Stift van Susteren en waar de patroonheilige van de parochie terugwijst naar de stichting van een kerk in de eerste eeuwen van de kerstening van Limburg, moet als vader aan die schutterswieg gestaan hebben de een of andere plaatselijke kasteelheer. Was dat Philippus, de aartsbisschop van Keulen, die op het einde van de twaalfde eeuw het “Huys Wolfrath” bewoonde en die zijn kasteelpoort opende en zijn ophaalbrug neerliet, wanneer er gevaar dreigde voor de mensen van Holtum? Of was dat een edelman uit het oude geslacht “Vos von Holtum”die de opgejaagde mensen binnenliet in zijn “kasteel HuisHoltum”en die

Schutterij St Martinus Holtum bij de presentatie van het nieuwe vaandel in 1929. Op de foto staan v.l.n.r.: Jacob van Sloun, André Ophelders, Drik Meulenberg, Pierre Oonsels, Martin Kelleners, Willem Dohmen, Willem Paes 9 (Koning), Bér Bohnen, Martin Strijkers, ?, Dirkske Kerens,Thei Kerens (tamboer).

de jonge kerels knotsen en handbogen in de vuisten stopte om de rovers buiten de grachten van het kasteel te houden? Wie zal ´t zeggen? Zeker is dat de geschiedenis van de schutterij van Holtum zeer oud is en even eerbiedwaardig als de geschiedenis van alle andere schutterijen uit de zuidelijke Nederlanden. En vast staat ook dat de schutters van St. Martinus herhaaldelijk een belangrijke rol hebben gespeeld bij de verdediging van leven en goed van de inwoners van Holtum. Want de schutters waren tot in het midden van de 16e eeuw overal de fiere en moedige strijders voor recht en veiligheid. Een gedaantewisseling in het gildewezen bracht in de 16e eeuw de opkomst van de vuurwapens. De schutters hadden toen niet langer meer als voornaamste taak de verdediging van stad en land, omdat beroepskrijgers en huursoldaten de vuurmonden kwamen bedienen. Lokaal waren de bewapende schutters nog wel eens paraat als zij de plaatselijke Schout of Heer bijstand verleenden bij aanhouding of transport van rovers en gevangenen, zoals bijvooorbeeld de Bokkenrijders of ander gespuis. De serene escorte van het Allerheiligste tijdens de processie is van alle tijden en duurt voort tot de dag Drumband schutterij St Martinus Holtum omstreeks 1960

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

van vandaag. Luide kamerschoten onderstrepen het belang van de uitstalling van de relekwie, terwijl de commandant de manschappen de eregroet laat brengen. Omdat het schuttersgilde zich van zijn plich-

1949 ten altijd met waardigheid had gekweten , had de schutterij zich een warm plaatsje veroverd in het hart van het volk, zodat van een roemloos en stil verdwijnen geen sprake kon zijn. De schutterij bleef voortbestaan als een grotendeels burgerlijke en folkloristische vereniging die nog steeds de roeping had om bij elk feestelijk dorpsgebeuren aan te treden met slaande trom en vliegend vaandel. Over de historie van onze schutterij is relatief weinig bekend. Het archief van deze oude vereniging schijnt in het jaar 1890 door een ongelukkig misverstand te zijn verbrand. Daarbij is ook een oude “Caerte” (reglement) met belangrijke gegevens over de oorsprong van de schutterij verloren gegaan. De oudste nog bestaande koningsplaat dateert uit het jaar 1748, echter de oprichting van de Broederschap van schutterij St.Martinus moet in 1711 worden gedateerd. De thans nog beschikbare oudste registers die in het archief van de schutterij berusten beginnen met jaar 1901….maar er bleek meer…

11


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 12

Alle bij het drukken van deze uitgave bekende sponsors en begunstigers zijn in deze lijst opgenomen. Het is mogelijk dat er tussen het drukken en het verschijnen van dit blad nog sponsors of begunstigers zijn bijgekomen. Ook die danken wij natuurlijk hartelijk voor hun bijdrage. Eveneens een woord van dank aan alle “stille” sponsors en begunstigers.

Bloemenhuis IRIS Kapelweg 4 - BORN

BUPRO Markt 2 - BUCHTEN

Café Salden

Friture “het Anker”

Platz 9 - LIMBRICHT

Ankersweg 31 - HOLTUM

Friture “Marlie”

Janfré V.O.F.

Jumper

Loonbedrijf W.J. Fuchs

Dorpstraat 48 - BUCHTEN

Brusselsestraat 124- MAASTRICHT

Zilstraat 18-20 - DIETEREN

Obbichterweg 2 - BORN

SATIJNplus Architecten bv

Schildersbedrijf Heythuysen BV

Schmitz Touringcarbedrijf

Leenaerts Born B.V.

Postbus 210 - BORN

Edisonweg 29 - ECHT

Handelsweg 3a - SUSTEREN

Heirweg 9 - Born

BEGUNSTIGER MEDAILLES A. Donners Tegelzetbedrijf - Daalderhaag 11 - NIEUWSTADT Accountantskantoor H.H.A. Smeets - Burg Hoenstraat 6 - BORN Artbouw - Illikhoven 93 - ROOSTEREN Automaterialen Dirix B.V. - Aldenhofweg 1 - BORN Autoservice Wagemans - De Tramweg 2a - HOLTUM Boekhandel Deeder Vof Steenweg 53 SITTARD Frank Janssen Verzerkeringen en Hypoth. - p/a Grote Dries 12/A - HOLTUM Mode-Bodyfashion STER BORN - Postweg 1 - BORN Dohmen Auto's - Maaseikerweg 7A - SUSTEREN Fysiotherapie Actief - Oude Baan 15 - BUCHTEN Game Audio & Light - Kommelweg 12 - PAPENHOVEN Gebro Enterprise - In 't Kempke 2 - HOLTUM Hen Wetzels Installatie Techniek BV - Houtstraat 29 - GREVENBICHT Hondentrimsalon Bianca - Kloosterstraat 17 - HOLTUM In de Keet - Illikhoven 14b - ILLIKHOVEN Jack Bosman Civiele Techniek - Industriestraat 33 - SITTARD Jacobs en Zn. - Städgen 7 - BORN Kapsalon “Guido” - Vicentiuslaan 35 - SUSTEREN Keurslagerij Jan Holtrust - Aan de Greune Poal 49 - GREVENBICHT Pet’s Planet - Kapelweg 28 - BORN Lumens Tabakspeciaalzaak - Dorpstraat 69 - BUCHTEN Muziekhuis Sjo Busch - Haverterpoort 9 - NIEUWSTADT Nagelstudio Pico Bello - Mispelboom 26 - HOLTUM P. Daams Groente, Fruit en Zuivel - Langs de Hey 18 - SITTARD Pedicure Riek De Brabander - Panneshofstraat 11 - HOLTUM Pedicure Salon van Loo - Martinusstraat 31 - HOLTUM Reijnen Grafmonumenten - Mortel 8-10 - BORN Rewinkel Autobanden - Oude Rijksweg Noord 58 - SUSTEREN Rijwielcentrum Susteren - Marktstraat 16A - Susteren Rijwielhandel Ben Kelleners - Kerkstraat 5B - BORN Sastra Computers / Vormgeving - Dorpstraat 79/81 - BUCHTEN Schoonheidssalon Selina - Bosstraat 28 - BORN Schoonheidssalon Tamara - Ankersweg 29 - HOLTUM Electro Specialist Pepels - Brandstraat 5 - EINIGHAUSEN Servitech - Neil Armstrongstraat 13 - HOLTUM Slagerij & Party Service Mart Joosten - Dorpstraat 57 - BUCHTEN Slagerij Scheepers - Haverterstraat 1 - NIEUWSTADT Slijptechniek Limburg b.v. - Lindelaufer Gewande 23 - VOERENDAAL

BEGUNSTIGER BEKERS Administratiekantoor Hub Dullens - Molenstraat 35-II - BORN Albert Heijn F. Scheepers - Houtstraat 67 - GREVENBICHT Alpas Hendrion - Business Park Stein 409 - ELSLOO LB. Apotheek Born BV - Tiendstraat 1 - BORN Apotheek Susteren - Swentiboldtraat 2A - SUSTEREN Autorijschool P. van Horen - Havenweg 104 - BUCHTEN Café de Bar - Dorpstraat 92 - Buchten Dakdekkersbedrijf Ton van Ool - Handelsweg 7B - SUSTEREN Dhr. Henk Heespelink - Apollo 11-laan 27 - HOLTUM Dols Kantoorefficiency en Projectinrichting Dr. Nolenslaan 112 - SITTARD Frans en Truus Bokken - Kleine Dries 9 - HOLTUM Garage Hendriks - De Tramweg 4 - Born GEKA Textiles B.V. - Holtum Noordweg 35 - BORN Gelissen Tweewielers - Vincentiuslaan 41 - SUSTEREN Goud- en Zilversmederij Andriessen b.v. - Dorpstraat 28 - HELMOND Hotel Restaurant De Roosterhoeve - Hoekstraat 29 - ROOSTEREN Huisartsenpraktijk Born - Prins Bisdomstraat 5A - BORN J. Singels - In 't Kempke 5 - HOLTUM Kamps Bedrijfskleding - Rijksweg Noord 63 - SITTARD Kicken Bandenspecialist BV - Bergerweg 59 - SITTARD Mewissen Bouwmaterialenhandel en Tegelhandel Pres. Rooseveldstraat 22 - SCHINVELD Optiek Jack van Oorschot - Kerkstraat 32/A - BORN Peeters Papierhandel - Postbus 875 - SITTARD Provoost Bevrachtingskantoor BV - Havenstraat 7 - MAASBRACHT Ruud Janssen Timmerbedrijf - Bettinumstraat 29E - BUCHTEN Stera Installatietechniek - Sluisweg 17 - BORN Technisch Bureau Savelkoul - De Tramweg 8 - BORN SH Timmerwerken BV - Leppingtonstraat 7-9 - LINNE Timmerbedrijf Schulpen - Ruys de Beerenbroucklaan 32 - HOLTUM Transportbedrijf Frans Demandt - Gulick-Gelrestraat 4 - HOLTUM Tuincentrum “De Hazelaar” - Aan de Linde 25 - NIEUWSTADT Vaassen Tours V.O.F. - Peijerstraat 144 - ECHT Walter Ströckens Timmerbedrijf - Michel Collinsstraat 1 - HOLTUM Woninginrichting Allround Interieurverzorging E de Grave Stationstraat 12 - SUSTEREN Woninginrichting Beter Wonen Houben BV - Ireneplein 11 - URMOND

1711 - 2011

300 JAAR

12

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 13

Door een gelukkig toeval werd Enkele wetenswaardigheden/ namelijk op 17 maart 1977, anekdotes uit het verleden bij de familie Van EijsOphelders te Sittard, een in In het midden van de vorige eeuw varkensleer gebonden en resideerde in de brouwerij “De deels met een sierlijk handAnker”een zekere Anton Laurens schrift geschreven boekje Haussmans, gehuwd met Gertrudis aangetroffen uit de 19e eeuw, Elisabeth Savelkoul, die de schutterij dat toebehoord heeft aan en St.Martinus goed gezind was. Deze handelt over de BroederHaussmans droeg in 1847 een vrij schap “Sint Martinus”. uitgestrekt stuk weidegrond over aan Dit voor de schutterij van de schutterij dat sindsdien de naam Holtum zeer waardevol docudraagt van de “de Schöttebenje”. ment bevat een reglement van Deze “Schöttebenje” vormde naast de Broederschap (zie bijgede geldelijke bijdragen van de leden, voegd stukje), alsmede een het zogenaamde “2 trommegeld”, de apart reglement voor het voornaamste bron van inkomsten. vogelschieten en namen en De jaarlijkse pachtgelden, opgeteandere interessante gegevens kend in de registers tussen 1901 en over haar leden uit de 19e 1939 variëren van ƒ 79,- in het eerst Drumband schutterij St Martinus Holtum 28 mei 1961 eeuw. genoemde jaar tot ƒ 134,83 in 1927, John. Kelleners, Hub. Pieters, Fr. Kerstjens, Jos. L’espoir, Een kalligraaf schreef het eerom in 1939 weer terug te lopen tot 4x Gebr. Arkestein, Ger. Paes, Jan Joris op zeer jeugdige leeftijd ste gedeelte van het kostbare ƒ 83,42. Andere inkomsten uit de overleden, Mart Pieters, G. Janssen boekje, dat in de eerste “Schöttebenje” had de schutterij alhier te Holtum met toestemming der geesdecennia van deze eeuw lange tijd in bewaring door verkoop van aldaar groeiende canadabotelijke en wereldlijke overheid een moet zijn gehouden door een heel bekende men. Voor grondbelasting werd jaarlijks aan de Broederschap opgericht onder bescherming Holtumse “sjöt” Sjang Ophelders, beter Rijksontvanger te Sittard afgedragen de en bijstand van den heiligen Martinus onzen bekend als “Sjang de Pap”, schoonvader van somma van ƒ 4,27. Patroon, welk Broederschap in den Jare 1744 de heer Van Eijs uit Sittard. Voordat de hierboven genoemde Haussmans met voorkennis en toegeving der geestelijke Na de ‘schoonschrijver’ hebben ook anderen de brouwerij “de Anker” in bezit had werd deze en wereldlijke Overheid is tot stand gebragt. via dit boekje eraan bijgedragen dat iets uit het geëxploiteerd door de familie Sanders, waarverleden van schutterij “Sint Martinus” van drie leden voorkomen als koning van de Opdat dit Broederschap in goede bewaard is gebleven. schutterij, n.l. Gerardus Sanders in 1748 (oudOrde zoude gehouden worden, zijn toen tot Ofschoon het de titel “Reglement” draagt, ste koningsplaat), Geurt Sanders in 1767 en Officieren gekozen worden, te weten, een zouden we het onderstaande document Joannes Sanders in 1787. Kapitein, een Luitenant, een Vaandeldrager, tegenwoordig de “Oprichtingsakte” noemen. Na een korte bloeiperiode na de Franse een Adjudant, een Sergeant, een Korporaal, Dan volgt hier de authentiek beschrijving van Revolutie (in 1818 was de toestand weer norwelke toen eene Vaste Wet hadden besloten de toenmalige oprichtingsakte uit 1711: maal en werd Paulsen de eerste koning na de en gevolgd, waarvan toen akte was opgeFranse overheersing) schijnt er een lange rustmaakt, en door de toenmalige Regering is Reglement periode te zijn ontstaan. In 1901 werd de getekend en gezegeld. schutterij weer opnieuw op gang geholpen. Dit “Reglement” markeert duidelijk het In den naam van de Allerheiligste Men droeg toen aan koster Hermans op om oprichtingsjaar 1711, zodat we anno 2011 Drievuldigheid, de Zalige Maagd Maria, den een nieuw reglement te ontwerpen. Voor de met recht en reden mogen spreken van een Heilige Martinus onzen Patroon en alle aanschaf van benodigdheden om dit regle300-jarig Jubileum van SchutterijHeiligen. ment te maken diende de koster in 1903 bij de Broederschap van Sint Martinus Holtum ! In den Jare onses Heere 1711, is schutterij een rekening in van 23 centen welke bedrag hem dankbaar werd uitgekeerd. Als eigenares van het “schuttelokaal” wordt vermeld de weduwe Paes, die jaarlijks aan kamerhuur ƒ 12,- ontving, terwijl haar voor het reinigen van de bierglazen 60 centen extra werden uitgekeerd. In deze schuttekamer werden ook de bezittingen der schutterij bewaard: 2 bierkannen, 1 bieremmer, 61 bierglazen, 4 sjöpkes (halve glazen met voetje), 1 bierkraan, 18 stoelen, 4 tafels, 1 bank en 4 vaandels. Van het bezit aan zilver wordt geen melding gemaakt. Dit bestaat thans uit een zilveren ketting met vogel zonder jaartal of opschrift en 54 platen. In 1902 werd het zilver opgeknapt door de zilversmid Leurs te Sittard (hoek PutstraatPaardestraat), die daarvoor ƒ 13,30 ontving. De uitrusting der schutterij bestond verder uit een trom, waarvoor in 1903 een nieuw vel werd aangeschaft, geleverd door Korn in Maastricht voor ƒ 1,40. Aan tamboer G. Muyres werd jaarlijks ƒ 4,80 toegekend voor het slaan van de trom. Bovendien bezat St. Martinus nog enige “kamers”, die bij het uittrekken van de processie

1961

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

13


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

werden geschoten door de kanonnier Vaessen, waarvoor hij twee mark opstreek. Aan “polver” werd door hem verschoten ƒ 1,80. De leverancier van het buskruit was Haussmans. Als nieuwe bewapening schafte de schutterij in dezelfde tijd aan een (onbekend) aantal geweren voor de prijs van ƒ 115,60, enige sabels voor ƒ 20,75 en petten en sjerpen voor ƒ 85,11. Jaarlijks met de zomerkermis en met St. Martinus-kermis liet het bestuur twee H. Missen lezen voor de afgestorven leden. In 1903 werd daarvoor aan de pastoor uitgekeerd tweemaal vier mark (vier mark was ƒ 2,40) In 1931 was dit bedrag tweemaal ƒ 5,70. Tot het einde van de vorige eeuw hield de schutterij St. Martinus op kermisdinsdag, die gevierd werd veertien dagen na Pinksteren, een merkwaardige traditie in ere. Die dag leeft in herinnering van de oude inwoners nog voort als “de Knaokendaag”.

06:41

Pagina 14

Ofschoon niemand precies meer kan mededelen, waaruit de feestelijkheden bestonden die zich grotendeels op de “Grote Dries” afspeelden, blijkt uit de uiteenlopende verhalen wel, dat de plechtigheid haar vreemde naam ontleende aan het feit, dat het verteren van de laatste restje kermisgeld tot de voornaamste bezigheid behoorde. Daarom kan de naam als volgt verklaard worden: nadat de op de kermis genodigde familieleden, zoals dat toen nog de gewoonte was, de dis van de gastvrouw alle eer hadden aangedaan, raakte op kermisdinsdag de vette gekookte “sjenk”op. Men moest dan tevreden stellen met wat er nog restte aan de vrijwel afgeknaagde “knaok”. De “knaoken”werden verzameld en op de Grote Dries in een hiervoor gegraven kuil gedeponeerd, waarna de leden van de schutterij rond deze kuil trokken. Met een tractatie in de schuttekamer werd deze plechtigheid besloten.

Achteruitgang na de eerste wereldoorlog De oorzaken kunnen we nu slechts vermoeden. Wel staat vast dat na de eerste wereldoorlog een verandering kwam in de sociale verhoudingen. Voordien maakten enkele welgestelde grootgrondbezitters en de geestelijkheid (i.c. de pastoor) in het dorp de dienst uit. Enkele “residuen”zijn nog aan te wijzen. Ook de schutterij kreeg te maken met grote verandering. Kende men voorheen een bestuur dat vrijwel uitsluitend bestond uit dorpsnotabelen, na 1918 kreeg ook de “gewone man” geld op zak en eiste wat we heden ten dage zouden noemen “inspraak”. Er volgde ’n miniatuur – klassenstrijd want ook de “kleine boer” of arbeider meenden - en terecht- aanspraak te mogen maken op de hogere rangen in de schutterij. Het gevolg was dat het gros van de tot de z.g. elite behorende leden. “de sabel erbij neerlegde”.

1711 - 2011

300 JAAR

14

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 15

Foto: Karen Beckers Buchten

Oefening Schutterij St. Martinus Holtum - augustus 1967 v.l.n.r.: Lei van Heugten, Wil Meeuwissen, Jan Janssen, Pierre van Heugten sr, Lei Hermans

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

Dit veroorzaakte een bestuurscrisis, waarvoor zo gauw geen oplossing gevonden werd, n.l. een oplossing van het probleem wie nu het heft stevig in handen zou nemen, En de geschiedenis leert ons dat dit probleem jarenlang leidde tot een bedenkelijke toestand van de vereniging. Het is bekend dat in de jaren 1938-1939 diverse jonge arbeiders ernstige pogingen in het werk stelden om de schutterij tot nieuwe bloei te brengen, maar hun pogingen mislukten door de mobilisatie en het uitbreken van Wereldoorlog II. Als tweede oorzaak van een verminderde belangstelling

voor de schutterij kan echter genoemd worden, het oprichten van andere verenigingen, waar zich veel jongelui bij aansloten (Als wij het woord “veel” hier gebruiken is dit zeer relatief, want Holtum was toen slechte een heel klein dorp). Zo bestond in ons dorp direct na de eerste wereldoorlog reeds een voetbalvereniging “Columbia”, de H.V.V en het latere V.V. Holtum, thans het HBC’09 (Holtum BuchtenCombinatie 2009) In 1923 werd het Muziekgezelschap (fanfare) “Juliana” opgericht. De schutterij maakte in dertiger jaren - de crisisjaren – wellicht de meest ongunstige periode van haar geschiedenis door. Er waren nog wel een aantal “vriesjötte” (leden die alleen financiële verplichtingen hadden; zij mochten deelnemen aan het “vogelschieten”, hadden stemrecht en werden – evenals de gewone leden – met schutterseer begraven),

15


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

maar het aantal actieve leden vormde nog slechts een schamel troepje, wél mannen die, tegen de verdrukking in, stand hielden. In die tijd ging het grapje door het dorp dat de commandant nog wel “Geef Acht”, beval maar dat hele compagnie nog maar uit zeven manschappen bestond.

06:41

Pagina 16

Men nam als vereniging nog wel deel aan de processies en ook het “vogelschieten” werd aanvankelijk nog in ere gehouden, alhoewel niet ieder jaar een koningsplaat bij het zilver werd gevoegd. (Te duur voor de nieuwe koning?) In 1933 werd voor het laatst de vogel gescho-

1968

ten. Jan de Bruyn werd toen koning. In de lijst van koningen vindt men een hiaat van 1933 tot 1945. (Voor wat de jaren tijdens de tweede wereldoorlog, 1940-1945, betreft zéér begrijpelijk. Praktisch alle verenigingen leidden hier toen een “verborgen leven”). Wij gaan nog even verder met de dertiger jaren. Op zaterdagavond voor zomerkermis - veertien dagen na Pinksteren- marcheerde Willem Paes, als enige “sjot” met de trom door het dorp, om De kermis “ in te trommelen”. Hij werd daarbij omstuwd door een hossende en zingende jeugd. Bekende namen van ‘sjötte” uit die tijd: P.Onsels, Jan Ophelders (Sjeng de Pap), Willem (’t kintj) Paes, Andries Ophelders, Martin Kelleners, Hendrik Meulenberg, Willem Dohmen, Martin Strijkers en Jan Kerens.

Bron: Born, een koninklijk domein met een boeiend verleden…

HENK VERHEIJEN 25 JAAR VOORZITTER EN 40 JAAR TAMBOUR-MAÎTRE Henk is 1 maart 1966 lid geworden van schutterij St Martinus Holtum.

we leden de belofte af en beloven zij zich in te zetten voor Outer, Haerdt en Troon. (Outer staat voor kerk en geestelijke overtuiging, Haerdt voor gezin, maatschappijen materieel erfgoed en Troon voor het geestelijke en niet geestelijke gezag). De Edele Eed-Broederschap kent drie klassen: die van Commandeur, Officier en Schutbroeder. De onderscheiding wordt niet uitsluitend toegekend aan leden van verenigingen die tot de Oud Limburgse Schuttersfederatie behoren, maar ook aan leden van andere federaties in binnen- en buitenland die bijzondere verdiensten hebben voor het Christelijke Schutterswezen. Bovendien kan het lidmaatschap verleend worden aan niet-leden van schuttersverenigingen die zich voor de doelstellingen van de orde bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt. Aan zoveel jaren trouwe dienst lijkt helaas een einde te komen. Henk heeft te kennen gegeven dat hij na dit jubileumfeest stopt met zijn functie als voorzitter en dat het voor hem nu tijd is geworden om plaats te maken voor de jongere generatie. Wij betreuren dit ten zeerste maar respecteren zijn besluit hierin. Bedankt voor al hetgeen je al die jaren hebt gedaan voor Schutterij St Martinus Holtum.

In 1971 na een aantal jaren paukentrom te hebben geslagen, is hij tambour-maître geworden bij schutterij St. Martinus Holtum. In de afgelopen 40 jaar heeft hij in deze functie een niet te benoemen aantal prijzen behaald. Hij was en is een voorbeeld voor vele andere tambour-maîtres en heeft hiervoor zelfs model gestaan in een opleidingsboek voor tambour-maîtres. Naast deze functie heeft hij de afgelopen 25 jaar ook het voorzitterschap van schutterij St Martinus vervult. Hij heeft het stokje voor deze functie in 1986 overgenomen van Jo Geurts. De afgelopen 25 jaar zijn verlopen met ups en downs, maar Henk bleef zijn schouders eronder zetten. Henk en de schutterij waren één. Zijn naam is daardoor dan ook niet onbekend bij veel mensen uit de schutterswereld. Voor al deze verdiensten heeft hij dan ook o.a. de volgende onderscheidingen mogen ontvangen: In 1991: 25 jaar lid OLS goud In 1996: 25 jaar Tambour-Maître oorkonde Schuttersbond Eendracht In 1996: Kruis van verdienste Schutterij St Martinus voor bewezen diensten binnen de schutterij In 2006: 40 jaar lid OLS Goud met kroontje In 2006: Koninklijke onderscheiding, Henk is benoemd tot Lid in de Orde van Oranje-Nassau. In 2008: Opname als Schutbroeder in de Orde van de Rode Leeuw van Limburg en H. Sebastianus te Stramproy

Sinds 1980 vindt jaarlijks rond 20 januari (feestdag van de Heilige Sebastianus) tijdens een H. Mis de plechtige investituur plaats van nieuwe leden van de Orde. Ten overstaan van de Grootmeester van de Orde leggen de nieu-

HENK HARTELIJK GEFELICITEERD MET JE JUBILEUM 40 JAAR ALS TAMBOER-MAJOOR EN 25 JAAR ALS VOORZITTER VAN SCHUTTERIJ ST. MARTINUS HOLTUM.

1711 - 2011

300 JAAR

16

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 17

SCHUTTERIJ ST.MARTINS “HET VOGELSCHIETEN” Omdat er gevaar bestond door terugketsende kogels werd in 1975 de traditionele vogel vervangen door een houten plaat met de afbeelding van een vogel. Deze plaat wordt met ongeveer honderd stokjes in een groot houten raam bevestigd. Volgens het reglement moet het “vogelschieten” plaats vinden op de zondag vóór of na 15 augustus (Maria ten hemel opneming). Tegenwoordig vindt bij St Martins Holtum dit “vogelschieten” plaats op de 2e zaterdag van september. De koning: Van de koning wordt verlangd dat hij, als de vereniging in openbaar optreedt, present is in uniform, omhangen met het keurig verzorgd koningszilver. In zijn hoedanigheid van koning heeft hij zitting in het bestuur, maar heeft geen stemrecht. Wél is de voorzitter bij stemmingen verplicht de koning te vragen welk standpunt hij inneemt. Op schuttersfeesten ziet men graag dat een koningin hem vergezelt. De vereniging stelt een bepaald bedrag beschikbaar voor de aanschaf van een gewaad voor de koningin.

DE FAMILIE OPHELDERS DRIE GENERATIES ACTIEF BIJ DE SCHUTTERIJ

Ron Smeets en Liesan van der Naald Koningspaar 2011 Chris de Bruyn was timmerman en “vriessjöt”. Hij heeft menige houten vogel die met bont papier versierd werd, voor de schutterij gemaakt. De kop, vleugels en staart werden vervaardigd van zacht dennehout: die moesten n.l. gauw afgeschoten kunnen worden, om de schutters moed te geven. Maar dan kwam de romp! Die werd gemaakt uit de stronk van ’n oude knotwilg en om hem extra hard te maken enkele maanden tevoren in water gelegd, meestal op de Grote Dries in een sloot, de Laak geheten (langs het tegenwoordige voetbalveld, dicht bij de toenmalige schietboom) Ook werd de romp wel eens tijdlang in de “naapool” (gierkuil) gelegd! Het kostte dan ook menig maal vele schoten alvorens het laatste stukje van de vogel – die maar niet wilde splijten- naar beneden kwam. Ieder afgeschoten splintertje werd met gejuich en tromgeroffel begroet, totdat eindelijk het laatste stukje viel en de koning ‘op het schild kon worden geheven”. De koning werd in triomf naar zijn woning gebracht, waar het z.g. vaandelzwaaien – als huldebetoon- plaats vond. Dit trok altijd veel bekijks. De kinderen gingen dan in een rij staan en werden allen getrakteerd op “e sjöpke” (’n half glaasje bier). De schutters marcheerden nadien naar het schutterslokaal waar het koningsfeest werd voortgezet. Schoot iemand drie keer achtereen de vogel af, dan werd hij “keizer voor het leven”. (Dit gebruik bestaat nog altijd). Na invoering van de zware buks wordt bij toerbeurt geschoten. Hiertoe wordt onder de schietboom of in het schutterslokaal geloot om de volgorde te bepalen.

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

Op de foto ziet U drie leden van schutterij St. Martinus Holtum afgebeeld. Het komt maar zelden voor dat 3 generaties van één familie nog actief aan het schutterwezen deelnemen. De oudste, Math, is sinds 1964 een bijzonder verdienstelijk lid van de schutterij en heeft in de loop der jaren diverse functies in de vereniging vervuld, met name als commandant en secretaris.

Keizerspaar Mat en Zus Lebens sinds 1975 Koningen 1986 t/m 2011 1986 M. Schumacher 1999 1987 M. Ophelders 2000 1988 M. Schumacher 2001 1989 M. Schumacher 2002 1990 P. Michon 2003 1991 F. Janssen 2004 1992 L. van Heugten 2005 1993 H. Huijnen 2006 1994 H. Verheijen 2007 1995 M. Lipsch 2008 1996 L. Janssen 2009 1997 P. Meuwissen 2010 1998 R. de Wolde 2011

J. Stoffels H. Pieters C.v an Heugten B. Coopmans B. Coopmans R. de Wolde L. Lipsch B. Smeets L. Lipsch L. Lipsch B. Geurts R. de Wolde Ron Smeets

Zoon Rob, dit jaar 25 jaar lid en dus jubilaris, is sinds zijn toetreden op 14-jarige leeftijd tamboer bij de vereniging. Hij werd op zeer jonge leeftijd al eerder gepolst om bordjesdrager te worden, echter dat was aan hem niet besteed. Rob is diegene die op schuttersfeesten en andere schutters-festiviteiten steeds als “eerste” huiswaarts keert, onder het motto “gezelligheid kent geen tijd”. Kleinzoon en zoon Daan had de smaak al vroeg te pakken. Op 4-jarige leeftijd liep hij als mini-tamboermajoor voor het eerst mee in de processie door het dorp. Op de schuttersfeesten loopt hij vol trots met zijn tamboer-maître-stok achter zijn grote voorbeeld Henk of als bordjesdrager voorop. Het spreekwoord “Jong geleerd is oud gedaan” is hier wel op zijn plaats! De kleine Daan is al “ùnne echte sjöt”!

17


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 18

DE FAMILIE JANSSEN, 1 FAMILIE BINNEN SCHUTTERIJ ST MARTINUS HOLTUM Geboren in een gezin waar vader vaandeldrager was bij de fanfare werd Jan Janssen op 02-02-1958 lid van schutterij St. Martinus Holtum als tamboer, daarna als geweerdrager, reserve vaandeldrager en op het laatst als officier in de rang van luitenant kolonel. Hij was diverse jaren bestuurslid en is op 25 september 2004 benoemd tot erelid van de schutterij. Schieten was zijn grootste passie, op de bölkes en de vogel die hij met succes meerdere malen naar beneden wist te halen. Jan Janssen is op 8 januari 2006 overleden, na een manmoedig gedragen ziekbed. Jan Janssen heeft 4 kinderen waarvan er 3 lid zijn geworden van de schutterij. Leon:

is begonnen als bordjesdrager werd later tamboer, daarna geweerdrager en is nu de commandant binnen de

schutterij [ook hij heeft het koningszilver gedragen in 1996] Marcel: is begonnen als tamboer [met een sabbatical van 14 jaar] maar nu weer lid als tamboer en speelt Bariton

Paul:

is begonnen als tamboer, momenteel slaat hij de grote Trom

Ook de kinderen van de drie zonen zijn lid van schutterij St Martinus en zitten in de muziek. De kinderen van Leon, evenals zijn vrouw Lian zijn lid van het trompetterkorps. Thys en Niels zijn begonnen als bieleman waarna Bram niet achter kon blijven en meeging als mini tamboermajoor en later als bordjesdrager. Lian en Thys zijn beide trompettist, Niels en Bram zijn beide tamboer. De dochter van Marcel, Fay is ook begonnen als tamboer.

Van links naar rechts: achter: Leon, Lian, Paul en Marcel voor: Niels, Bram, Thys en Fay

Dit is het ware “schuttersbloed”!

SCHUTTERIJ ST. MARTINUS IN VOGELVLUCHT Zoals U al in voorgaande stukken heeft kunnen lezen is schutterij St. Martinus opgericht in 1711. Binnen de kleine gemeenschap Holtum heeft de schutterij haar vaste plaats verworven. Het uniform dat de schutterij sinds 1968 draagt is naar het voorbeeld van de laatst dienstdoende stadsschutterij van ’s-Gravenhage. Het jaaroverzicht van de vereniging geeft, naast deelname aan bonds- en federatiefeesten (OLS en ZLF), activiteiten aan als het ophalen van de Prins Carnaval voor zijn receptie, een rondgang met Koninginnedag, deelname aan de sacramentsprocessie, het jaarlijkse koningsvogel schieten, de rondgang met de kinderen met St. Maarten, de schuttersmis op de dag van onze patroonheilige St. Martinus en op aanvraag serenades brengen om diverse redenen. Ook het verenigingswisselkruis-schieten is dit jaar weer opgepakt na enige jaren van afwezigheid. Daarnaast wordt in Holtum, zolang de regels het toelaten, de traditie van het kamerschieten nog in ere gehouden, een taak waar St. Martinus trots op is. Het jaar 2011 staat in het teken van het 300-jarig bestaansfeest. Wie in de historie van deze schutterij duikt, zie voor-

gaande bladzijden, waant zich al lezende in een andere tijd. De officiersfuncties werden toentertijd verkocht aan de hoogste bieder. Uit het oude reglement spreekt duidelijk een diepe religieuze grondslag, maar ook een op militaire leest geschoeide broederschap. St. Martinus is in het bezit van twee unieke boekwerkjes uit ongeveer 1854 waarin een herschreven reglement en een aantal voorvallen, welke zich destijds in de broederschap hebben voorgedaan, zijn opgetekend. Van veel recentere datum is het wapenfeit dat schutterij St. Martinus binnen 15 jaar 14 keer het bondskampioenschap voor zich wist op te eisen. Een ander gebruik bij schutterij St. Martinus is dat de koning gedurende zijn ambtsperiode de bestuursvergaderingen bijwoont, zonder echter stemrecht te hebben. Staken de stemmen echter dan beslist de stem van de koning over het aannemen of verwerpen van een voorstel. Helaas kent ook onze schutterij de problemen van vergrijzing en ledenverloop.

terij mèt trompetterkorps. In het voorjaar van 1995 maakte dit korps een schitterend debuut. Voorwaar een grote ommekeer; dit gaat niet vanzelf, in de loop der jaren ( en nog steeds) vergt het stevige hoofdbrekers om het ledental, ook jeugd is zeer welkom, op een aanvaardbaar peil te houden en op het gebied van het schieten met de zware buks, de steeds strenger wordende milieueisen het hoofd te bieden. Zelf liepen wij voorop door in 1998 al een kogelvanger te plaatsen, jaren eerder dan dit voorgeschreven werd. Ging het er vroeger gemoedelijker aan toe tijdens de bonds- en federatiefeesten, tegenwoordig dienen er prestaties geleverd te worden. Maar bij schutterij St. Martinus Holtum is een goede onderlinge verstandhouding zeker zo belangrijk. Men is de overtuiging toegedaan, dat als die goed is dat dan al het andere vanzelf volgt. Niemand anders dan de schutters zelf weten dat er bij een vereniging nog iets anders nodig is, namelijk saamhorigheid en vriendschap. Maar dat is iets waarover de schutters zich in het verleden, tegenwoordig of in de toekomst nooit zorgen hebben hoeven te maken. Misschien is dat het geheim van de levenskracht van de schutterij. Het jonge hart dat nu, na meer dan 300 jaar, nog bruist van activiteit.

Het roer gaat om in 1994: Met een enorme inspanning van het toenmalig bestuur, werd onze vereniging in 1994 omgeturnd naar wat zij nu is: een bloeiende schut-

Mocht U na het lezen speciale jubileumeditie interesse hebben of meer informatie willen krijgen dan verzoeken wij U contact op te nemen met een van onze bestuursleden of bezoek onze website www.freewebs.com/schutterijholtum

1711 - 2011

300 JAAR

18

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 19

UITREIKING CERTIFICATEN KEURMERK VEILIG ONDERNEMEN SITTARD-GELEEN

Op initiatief van MKB Westelijke Mijnstreek zijn onlangs de certificaten Keurmerk Veilig Ondernemen behaald voor de bedrijventerreinen Handelscentrum Bergerweg, Bedrijvenstad Fortuna en Bedrijvenpark Borrekuil. Het keurmerk draagt bij aan een duurzame samenwerking tussen publiek- en private partijen om zo gezamenlijk de veiligheid te verbeteren op de bedrijventerreinen.

In deze dressuur- en springrubriek strijden de jeugdige deelnemers in de klassen Beginners t/m Midden voor de titel “Talent te Paard”. Hoofdprijs bij de dressuur en springen zijn drie trainingen van een toptrainer naar keuze. Tijdens dit evenement wordt er een Redondo show verzorgd door Jeannette Haazen in samenwerking met Anouk Vlaar. Zij zullen de mogelijkheden van de dressuurcirkel aan u tonen. De gehele dag zullen ruim 250 spring- en 200 dressuurcombinaties strijden voor de prijzen. Op zaterdag 4 juni is het de beurt aan de jeugd. De ponywedstrijden zijn een lust voor het oog, ruim 200 kinderen van 6 t/m 17 jaar strijden om de ereplaatsen. Kortom op Hemelvaartsdag 2 juni en zaterdag 4 juni a.s. is het goed vertoeven rondom Kasteel Limbricht. De ligging van de accommodatie rondom Kasteel Limbricht zorgt voor een geweldige ambiance en maakt van dit Concours Hippique een van de beste hippische locaties die er te vinden is. Kortom meer dan alleen paardensport. Bij het CH Limbricht is de paardensport een krachtig bindmiddel voor een groot aantal nevenactiviteiten. In het randgebeuren is voor een ieder wat te beleven, van jong tot oud, van paardenkenner tot leek. De mix van topsport en gezelligheid maakt van dit Concours Hippique allesbehalve een elitair gebeuren. Het is zonder twijfel een bezoek meer dan waard. De entreeprijs, op Hemelvaartsdag, bedraagt drie euro, de zaterdag is gratis. Houd onze internetpagina in de gaten voor het volledige programma www.jagerstepaard-graetheide.nl/concourshippique.htm. Dus alle reden om deze datums te noteren in uw agenda. Concours Hippique Limbricht, Hemelvaartsdag, Donderdag 2 juni 2011 vanaf 09.00 uur & zaterdag 4 juni vanaf 10.00 uur op het sportterrein rondom Kasteel Limbricht te Limbricht.

Op dinsdag 17 mei 2011 werden de certificaten Keurmerk Veilig Ondernemen officieel uitgereikt tijdens de jaarvergadering van Bedrijvenparken Sittard-Geleen. MKB Westelijke Mijnstreek heeft sinds kort de banden met het bestuur van BSG aangehaald en we zijn dan ook zeer verheugd dat we hun gast mochten zijn op de jaarvergadering van BSG. De certificaten zullen werden uitgereikt door ons bestuurslid van MKB Westelijke Mijnstreek (en tevens voorzitter van Stichting Parkmanagement Westelijke Mijnstreek), dhr. Patrick van Erp. Samenvattend: De uitreiking van de certificaten werd georganiseerd tijdens de jaarvergadering van BSG op 17 mei a.s. van 19:00 tot 22:30 uur in het Fortuna stadion. Locatie: Milaanstraat 120 - 6135 LH Sittard.

Concours Hippique Limbricht op Hemelvaartsdag De organisatie van Concours Hippique Limbricht heeft haar programma voor 2 en 4 juni uitgestippeld. Jaarlijks terugkerend wordt er een wedstrijdelement gehouden voor deelnemers t/m 21 jaar.

BEZOEK KASTEELPARK BORN MET DE ZONNEBLOEM BORN/HOLTUM De Zonnebloem afdeling Born/Holtum gaat met haar gasten op woensdagmiddag 15 juni van 14.00 uur tot 17.00 uur een bezoek brengen aan het Kasteelpark te Born om daar te genieten van de vele dieren in een mooie natuurlijke omgeving. U wordt ontvangen met een kop koffie of thee en iets lekkers. Aan het einde van de middag krijgt u nog een heerlijke tractatie. Samenkomst om 14.00 uur aan de ingang van het kasteelpark. Indien u niet op eigen gelegenheid kunt komen moet u het ons laten weten, zodat wij u kunnen ophalen. Rolstoel en scootmobiel zijn uiteraard geen probleem, want onze zonnebloemvrijwilligers zijn aanwezig om u te helpen. De kosten voor deze middag bedragen € 3.50 per persoon. U kunt zich mét betaling opgeven op maandagmiddag 6 juni van 13.00 uur tot 16.00 uur op de volgende adressen: Claartje Brouns Hilde Reijans

Past. Kripsstraat 9 Born, tel. 4853442 Ph. van Heinsbergstraat 11 Holtum, tel. 4852903

Uitmuntend Schuttersfeest Illikhoven-Visserweert Pure reclame voor het schutterswezen! Dat was het 1e schuttersfeest in 2011 onder auspiciën van de Bond Eendracht Echt-Born en Omstreken, dat door schutterij St. Gregorius van Illikhoven - Visserweert in het tweede weekend van mei jongstleden werd georganiseerd. Begunstigd door het mooie weer hebben vele toeschouwers genoten van de kleurrijke optocht met defilé. Daarna kon het talrijke publiek op de zonovergoten schietweide en in de sfeervolle feesttent dankzij een goede organisatie proeven van de broederlijke schutterssfeer. Mede door de geweldige inzet van de leden en van vele vrienden kijkt de schutterij terug op een mooi feest, dat spontaan mogelijk is gemaakt door de gulle wijze waarop de sponsors hebben gereageerd. De dagbeker op 8 mei j.l. werd gewonnen door Schutterij St. Urbanus uit Montfort.

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

19


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 20

Auto Moos

30 JAAR HEME

Een hapje en drankje staan voor u klaar. Auto Moos is een autobedrijf gelegen in Holtum (bij Born, gemeente Sittard-Geleen). Met ruim 40 jaar ervaring in de wereld van auto’s is ons bedrijf een begrip in de regio. Wij zijn een RDW erkend APK-keuringstation en wij mogen tevens de Nationale Autopas voeren.

GEO LVAARTSWE PEND EKEND VAN

10-1 7

UUR

Service Auto Moos streeft ernaar om u van dienst te zijn op een breed scala aan diensten op het gebied van uw voertuig. Bij ons kunt u terecht voor: ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔ ✔

APK-keuringen Roetmetingen Airco-service Bosch storingsdiagnose Inkoop en verkoop van uw auto Reparaties van alle automerken Ophaalservice Nationale Auto Pas Voertuigen op naam zetten Afgifte vrijwaringsbewijzen

Kijk ook eens op onze website www.auto-moos.nl 20

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Auto Moos

Pagina 21

30 JAAR HEME

Een hapje en drankje staan voor u klaar.

GEO LVAARTSWE PEND EKEND VAN

10-1 7

Elektrische fietsen

UUR

Ook kunt u bij Auto Moos terecht voor elektrische fietsen. Wij voeren de alom bekende merken MONTEGO - UNION - SACHS BIKKEL - E.SOLEX - QWIC - TARGET Dit zijn fietsen van goede kwaliteit en prijstechnisch zeer aantrekkelijk. Tevens kunnen wij vakkundig reparaties aan deze snor- en elektrische fietsen uitvoeren.

✔ ✔ ✔ ✔ ✔

Wij maken fietsen gemakkelijk Fietsen met trapondersteuning Fietsen zonder te trappen 3 in 1 Fietsen uniek in Nederland Reikwijte tot maar liefst ± 90 km

Auto Moos Kleine Dries 2 6123 AL Holtum Telefoon : (046) 485 50 68 Fax : (046) 485 30 09 Mobiel : 06-53 18 52 75 E-mail : info@auto-moos.nl

Openingstijden Ma. Di. Wo. Do. Vr. Za. Zo.

: : : : : : :

08.00 - 12.30 en 13.15 - 18.00 uur Gesloten 08.00 - 12.30 en 13.15 - 18.00 uur 08.00 - 12.30 en 13.15 - 18.00 uur 08.00 - 12.30 en 13.15 - 18.00 uur 08.00 - 12.30 en 13.15 - 17.00 uur Gesloten

Kijk ook eens onzewebsite website www.auto-moos.nl Kijk ook eens opop onze www.auto-moos.nl Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

21


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 22

Persoonlijk financieel advies voor particulier, ondernemer & bedrijf Kerkstraat 23, 6121 LA Born • T 046-4818777 • I www.rdladviesgroep.nl • Geopend ma. t/m vrij. 09.00 – 17.30 uur

Voor een goede band

VRAETS SERVICE VOF

Oude Rijksweg Nrd. 58 - 6114 JG Susteren Tel. 046 - 439 59 50

• Wassen-drogen-vaatwassenkoelen-vriezen • Verkoop onderdelenstofzuigerzakken. etc. • Snelle service, goed en goedkoop

Concert Harmonie L’Union Born / Fanfare St. Jozef Buchten

Tel.: 046 - 433 14 84 E-mail: vraets.vof.berg@home.nl

Op zaterdag 28 mei 2011 geven Harmonie L’Union Born en Fanfare St. Jozef uit Buchten een concert ter voorbereiding op het Maasgouwtoernooi. Het concert vindt plaats in de aula van het Trevianum te Sittard. Aanvang is om 19:30 uur. Wij nodigen eenieder van harte uit om dit concert bij te wonen.

Oók Thimo van Issum in de prijzen Harmonie St. Cecilia Grevenbicht-Papenhoven maakte enkele weken geleden in deze kolommen melding van de zeer succesvolle deelnames van haar solisten tijdens de concoursen te Ohé en Laak, Buchten en Bleijerheide. De berichtgeving was toen niet helemaal volledig, want de mooie prestatie van klarinettist Thimo van Issum op 17 april te Buchten verdient alsnog vermelding. In de 5e divisie speelde Thimo namelijk voor een 1e prijs met een puntentotaal van 84,5. Daarmee behaalde de jonge solist uit Grevenbicht tevens een beker voor de derde eindrangschikking in zijn divisie. Ere wie ere toekomt is hier het parool!

Zonnebloem afdeling Buchten organiseert op 16 juni een bezoek aan Kasteelpark te Born Op donderdagmiddag 16 juni organiseert Zonnebloem afdeling Buchten een bezoek aan Kasteelpark Born inclusief een picknick. Deze middag begint om 13:30 uur met koffie/thee en cake en om 16:30 uur een kleine warme maaltijd. Voor de liefhebbers zijn er allerlei wandelmogelijkheden in het Kasteelpark. Uiterlijk 18:00 uur zullen we weer terug zijn in Buchten. Voor vervoer wordt gezorgd, we vertrekken gezamenlijk vanaf de markt in Buchten om 13:15 uur. De kosten voor deze gezellige middag, waarbij de entree, de koffie/thee en de kleine warme maaltijd inbegrepen zijn, bedraagt EURO 7,50 per persoon. U kunt zich voor deze middag opgeven en tevens betalen op maandag 6 juni tussen 13.00 en 16.00 uur bij Anja Broens, Oude Baan 16 te Buchten.

Aanbiedingen gelden 3 weken. Zet- en drukfouten voorbehouden

Het Beste van uw slijter Goblet jonge graanjenever 1 liter

10.45 1 liter

10.45

Estaro Esbjærg rum

white&brown 0.7 liter

Boswandeling likeur

0.7 liter

Dujardin vieux

Nu met gratis ijsblokjesmal

12.95 Label5 Scotch 1 liter

14.95

9.45

1 liter

11.95

Denktank Inmiddels is een Denktank Toekomst gestart. In dit kader denkt een aantal gemeenteleden na over hoe de nieuwe gemeente wervend kan zijn naar de wereld rondom en hoe ze betekenis kan hebben voor de Limburgse samenleving. Citaat uit het maandblad Gaandeweg van

Witte & Rosé

twee sixpacks halen een betalen

Hondenschool Genhout start weer met gehoorzaamheidscursussen voor u en uw hond.

Voor de Beste wijnen

Geniet maar drink met mate - Alcohol onder de 16, natuurlijk niet

BS 340

BesteSlijter.nl 22

Na een ruime periode van voorbereiding is het nu definitief dat de protestantse gemeenten van Grevenbicht en Sittard samengaan. Beiden hebben ingestemd met het voorgenomen besluit van de kerkenraden om met ingang van 1 juli dit jaar één gemeente te vormen. Zittende leden van de kerkenraad maken hun ambtstermijn af en daarbij bepaalt de plaatselijke regeling of de vacature ingevuld wordt. Afgesproken is de fusie te gebruiken om die regeling aan te passen. Daarin is onder andere vastgelegd hoeveel ambtsdragers er zijn. Ook is besloten de kerkenraad uit te breiden met een wijkouderling voor de ‘wijk’ Grevenbicht. Eveneens is het de bedoeling het minimum aantal diakens, dat tevens lid van de kerkenraad is, te beperken. De diaconie wordt dan een werkgroep die evenveel leden telt als nu, maar slechts drie leden (in plaats van zes) zullen dan ook lid van de kerkenraad zijn.

vodka

Wieckse

moet u bij de BesteSlijter zijn

Protestanten Grevenbicht en Sittard fuseren

Informatie - aanmeldingsavond 8 juni, aanvang 20.00 uur in manege ruitersportcentrumBeek-Genhout. Voor meer info. tel. 046 - 433 10 62 b.g.g. 06 - 383 253 74 Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:41

Pagina 23

Huisartsen in Puth openen nieuwe praktijk Op 4 juni aanstaande openen wij met veel trots ons nieuwe praktijkpand op Kerkweg 133c in Puth. Sinds de snelle praktijkovername in januari 2009 waren wij gevestigd in ‘noodvoorzieningen’ op de markt in Puth. Ondanks dat deze omstandigheden niet ideaal waren, hebben wij met veel plezier en voldoening ons vak uitgeoefend. Een mooi, nieuw pand waarin meerdere disciplines kunnen samenwerken, is dan ook de kroon op ons werk. Op ons nieuwe adres komt tevens een vestiging van Paramedisch Centrum Oud-Geleen.

Geïnteresseerden zijn welkom om een kijkje te komen nemen tijdens onze OPENING op 4 juni a.s. van 12.00 tot 15.00 uur

Huisartsenpraktijk Puth

Mw. R. Bongers en Mw. S. Theunissen huisartsen

Kerkweg 133c • 6155 KM Puth • Tel. 046-4115400 • www.huisartsenpraktijkputh.nl de kerkenraad: ‘ Het is heel inspirerend dat we niet alleen proberen om te gaan met afnemende ledentallen, maar dat er ook mensen nadenken of en hoe we dat kunnen keren.’ De commissie Samenvoeging Grevenbicht - Sittard heeft de gemeenteleden gevraagd een nieuw logo te ontwerpen voor de fusiegemeente en gaat uit van de nodige creativiteit in de gelederen.

GRAFINVENTARISATIE KERKHOF PAPENHOVEN De rooms katholieke begraafplaats aan de Oude Kerkstraat in Papenhoven is eigendom van de Catharinaparochie en als zodanig in gebruik vanaf de 13e eeuw. Het parochiebestuur bekijkt momenteel de mogelijkheden om de begraafplaats óók in de toekomst optimaal te kunnen beheren en in stand te houden. In overleg met het gemeentebestuur van Sittard-Geleen en Heemkundevereniging Bicht heeft het kerkbestuur een werkgroep gevormd onder leiding van Miel Jaspers. Deze werkgroep is onlangs gestart met de inventarisatie van alle graven op de dodenakker en de onderhoudssituatie daarvan. Een beknopte geschiedschrijving van het kerkhof behoort eveneens tot de ‘taken’. Doel van het overzicht is beter inzicht te krijgen in de geschiedkundige en natuurhistorische waarden van een en ander. Naast een beheerplan voor het kerkhof wordt onderzocht of de beschermde kerkhofstatus in zijn omgeving meerwaarde biedt. Nadere informatie wordt op aanvraag verstrekt door de werkgroepleden.

Kasteelpark Born, een unieke belevenis….. Schapen scheren in Kasteelpark Born Het wordt zomer en het is hoog tijd om de schapen hun warme wollen winterjas uit te trekken. Op zondag 29 mei komen de schapenscheerders naar Kasteelpark Born om de schapen te ontdoen van vacht. Rond 12 uur worden op de kinderboerderij de eerste schapen geschoren. De gevlekte Jacobsschapen, de kleine Ouessantschaapjes en de grote Walliser Schwarznase worden vandaag geschoren. Er wordt zowel machinaal geschoren als met de hand geknipt. Wie weet mag jij ook een stukje wol afknippen met de speciale schaar. Bij de knutseltafel kun je met wol een mooi viltwerkstuk maken en er is een demonstratie wol spinnen. Ook kun je de vachten van de andere schapen, alpaca’s en lama’s uit het park bekijken en voelen.

Verder kun je heerlijk wandelen in het park en spelen in de grote speeltuin. De speeltuin ligt naast het terras, zodat de (groot)ouders lekker kunnen genieten van een hapje en een drankje, terwijl de kinderen ravotten op de speeltoestellen of spelen in het zand. Jonge geitjes In de wei bij de speeltoestellen lopen de grote landschildpadden al weer buiten. Ze genieten van de zonnestralen. En heb je de kleine geitjes al gezien? Ze lopen op de kinderboerderij in de wei bij de Ouessantschaapjes. Ze spelen ook vaak samen met de lammetjes van de Ouessantschaapjes. Openingstijden Tot en met 1 november is het Kasteelpark dagelijks geopend van 10.00 tot 18.00 uur. De entree is 5,00 euro voor kinderen en 7,50 euro voor volwassenen. Aan de kassa zijn voerzakjes te koop. Jaarkaart Een bezoek aan Kasteelpark Born is genieten voor jong en oud. Met een jaarkaart kunt u regelmatig ons mooie park bezoeken. Jaarkaarten zijn verkrijgbaar aan de kassa. Kinderen betalen 15,00 euro en volwassenen 25,00 euro. Meer informatie over Kasteelpark Born vindt u op onze website www.kasteelparkborn.nl

Rijwielcentrum BEN KELLENERS Elektrische fietsen met Trapondersteuning van de merken: Batavus, Sparta, Rih, Bikkel, Morta, Multicycle.

Aktie: tot 31 mei Batavus e-Bikes tot € 250,- KORTING! Kerkstraat 5a - 6121 LA Born - 046 - 485 36 62 www.benkelleners.nl Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

23


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:42

Pagina 24

Kasteelcomplex Limbricht open op Tweede Pinksterdag Met o.a. rondleidingen, ridder-activiteiten, hemelpoorten en hellemonden.

voor het grote publiek geopend zijn, middels rondleidingen en diverse andere activiteiten (de binnenplaats, de terrassen en de voorburcht zijn al vanaf 10.00 uur geopend).

Op initiatief van de Nederlandse Kastelenstichting vindt er op maandag 13 juni a.s. de vierde landelijke ‘dag van het kasteel’ plaats. Landelijk zullen er op ruim 80 terreinen van kastelen en buitenplaatsen diverse activiteiten plaatsvinden. Evenals vorige jaren was dit voor het bestuur van de Stichting Kasteel Limbricht (eigenaar van kasteel Limbricht, voorburcht en het middeleeuwse Salviuskerkje), Elektor BV (huurder van het kasteel), Kasteel Limbricht Partycentrum BV (exploitant van de voorburcht), de Stichting Oude Salviuskerk (die de concerten, tentoonstellingen en rondleidingen in het kerkje organiseert) en VVV Zuid-Limburg, aanleiding om de handen ineen te slaan. Het kasteelcomplex Limbricht zal namelijk op maandag 13 juni van 11.00 tot 17.00 uur

Maak je eigen letter slinger

Maak je eigen letter slinger met een van de afgebeelde kleuren. Alle 26 letters op voorraad evenals de 10 cijfers. Kosten: 50 cent per letter cijfer of koppel stuk inclusief de splitpen om ze aan elkaar te bevestigen.

Ankersweg 70, Buchten. Tel. 046- 4115594

www.kwiksjop.nl MAANDAG GESLOTEN 24

Wie gedurende de Open Dag het kasteel bezoekt, zal via de brug over de gracht en poort de binnenplaats van de voorburcht opkomen. Hier zal een ridder op gezette tijden zijn wapenuitrusting demonstreren en les geven in zwaardvechten. Ook kunnen er Oudhollandse spelen gespeeld worden en zijn er enkele rondleidingen door de voorburcht. Wandel- en fietsroutes in de groene omgeving zijn te verkrijgen in de voorburcht. Uiteraard is er op de terrassen en in het restaurant veel lekkers te eten en te drinken. Wie het kasteel zelf eens van binnen wil bekijken, heeft die dag daartoe weer een zeldzame gelegenheid. Om de twintig minuten zullen groepen van 15 personen door het kasteel worden rondgeleid, waarbij de geschiedenis van het kasteel wordt verteld en de bezoekers een goede indruk kunnen krijgen van een historisch gebouw met een moderne kantoorfunctie. De ruimten zijn niet met historisch meubilair ingericht, maar de kelders, de mooie schouwen en de unieke sfeer van het kasteel maken een bezoek meer dan de moeite waard. Een rondleiding door het kasteel kost € 1,50 voor volwassenen en € 1.00 per kind. Deelname is dus beperkt en vol is helaas vol. Ook het Salviuskerkje is geopend tijdens de Kastelendag. U zult u verbazen over het kerkgebouw, waarin eeuwen geschiedenis te herkennen zijn, de unieke schilderingen te bewonderen, evenals het aparte interieur en het oude orgel. De kerk behoort tot de top 100 van Nederlandse Unesco-monumenten. Die dag is in het kerkje ook de prachtige tentoonstelling Hemelpoorten & Hellemonden te zien, die verwijst naar de gedeeltelijk nog zichtbare schilderingen van de hemelpoort en hellemond in de apsis. Te zien zijn veel voorbeelden van afbeeldingen elders, voorzien van deskundig commentaar, en verbeeldingen van dit thema door leerlingen van het DaCapo College. Entree en rondleidingen zijn hier gratis. De tentoonstelling duurt tot en met 10 juli (in de weekenden geopend) Kortom, voor jong en oud een geweldige kans om kasteel, voorburcht en kerkje van binnen en van buiten te bezichtigen. Voor meer informatie, zie eventueel ook: www.kastelen.nl, www.kasteellimbricht.nl, of www.vvvzuidlimburg.nl. Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

Historische achtergrondinformatie. Het kasteel werd vóór 1100 gebouwd als een houten verdedigingstoren op een kunstmatige heuvel (een château à motte). In de twaalfde en dertiende eeuw werd een stenen woontoren gebouwd, die later werd uitgebreid door de eerste heren van Lemborch. Het huidige kasteel en voorburcht werden rond 1625 gebouwd door Nicolaas van Breyll. Het is momenteel nog het enige mottekasteel (vaak ook oneigenlijk terpkasteel genoemd) in Nederland. In 1674 werd Entgen Luyten er beschuldigd van “hexerei en quade toeverei”. Zij stierf onder verdachte omstandigheden in de kasteelkerker. In 1813/1814 diende het kasteel als lazaret voor duizenden zieke en gewonde Franse soldaten, die terugkeerden van de volkerenslag bij Leipzig. Het Salviuskerkje werd eveneens rond 1000 gebouwd (als een zaalkerkje) en in later eeuwen uitgebreid. In de dertiende eeuw vond de bouw van de koorafsluiting in mergel plaats en werd een schilderingencyclus vervaardigd.

06:42

Pagina 25

Beste kwaliteit De verkiezing „Bakker met Ster” bestaat uit drie categorieën: „Bakker met Ster”, „Banketbakker met Ster” en „Patissier met Ster”. Tijdens het Sterrenfestijn zijn er één, twee of drie sterren uitgereikt aan die bakkerijen die het beste hebben gepresteerd op onder andere kwaliteit, service, organisatie en klantgerichtheid. Sandra Pluim, projectmanager bij het Nederlands Bakkerij Centrum (NBC): “Wie één ster heeft behaald, heeft een uitzonderlijke prestatie geleverd, twee sterren staat voor een meer dan uitzonderlijke prestatie en de bakkerij die drie sterren in de wacht heeft gesleept, heeft een unieke prestatie geleverd. Die ster(ren) heeft men niet zomaar gekregen. Daar is een heel traject van deskundige beoordelingen aan vooraf gegaan.”

Zondag 5 juni: koopzondag en… De Geleense Oldtimer Parade: groter dan ooit

Steevens kwaliteitsbakkerij uit Maastricht wint 2 sterren bij landelijke verkiezing ‘Bakker met Ster 2011’

Overal in de stad staan ze tentoon gesteld: prachtige antieke auto’s die glimmen in de zon. Hoog en statig, uit vooroorlogse tijden, of met veel glanzend chroom en zonder dak. Prachtig! Voor de autoliefhebber is Geleen de plek waar je op zondag 5 juni moet zijn. Voor ieder ander ook, want het wordt een gezellige koopzondag.

Steevens kwaliteitsbakkerij uit Maastricht heeft 2 sterren gewonnen bij de landelijke verkiezing ‘Bakker met Ster 2011’. De uitreiking vond 14 mei plaats tijdens het Sterrenfestijn in het Klokgebouw in Eindhoven. Steevens Kwaliteitsbakkerij uit Maastricht was één van de in totaal 71 genomineerden.

Op zondag 5 juni 2011 vindt op de Markt in Geleen alweer de vijftiende editie plaats van de Geleense Oldtimer Parade, georganiseerd door de Internationale Historische Automobiel Club (IHAC) in samenwerking met de Stichting Centrummanagement Geleen, een aantal sponsoren, de horecaondernemers en de gemeente. In de loop der jaren heeft dit evenement een goede naam opgebouwd en ieder jaar mag de Geleense Oldtimer Parade zich verheugen in deelnemers uit zowel Nederland, België als Duitsland. Ook de deelnemende klassiekers en oldtimers zijn zeer gevarieerd zowel in leeftijd als in uitvoering. Zo zijn er altijd tientallen vooroorlogse oldtimers aanwezig en andere mooie en interessante klassiekers, van heel groot tot zeer klein. Nadat de auto’s een toertocht gereden hebben, worden ze gepresenteerd op de Markt. Dit plein wordt als het ware omgebouwd in een automuseum, waar zelfs antieke tractors te zien zijn. Wie graag oude auto’s opknapt, kan zijn hart ophalen. Er zullen namelijk ook oldtimer onderdelen te koop worden aangeboden.

Vanaf 1955 werden alle gebouwen uitgebreid gerestaureerd door de Stichting Kasteel Limbricht.

In totaal zijn er 36 sterwinnaars; naast een bakker met 3 sterren, zijn er 10 bakkers met een meer dan uitzonderlijke prestatie die trots kunnen zijn op 2 sterren. 25 bakkers hebben een uitzonderlijke prestatie geleverd en daarmee 1 ster behaald. Het doel van de verkiezing is de kwaliteit en het imago van de totale bakkerijbranche te bevorderen.

RIJWIEL / BROMFIETSHUIS

Geleen, terug in de tijd Vond andere jaren de Oldtimer Parade later in het jaar plaats, voor het eerst is dit jaar gekozen voor de koopzondag op 5 juni. Dan zal Geleen bruisen van activiteit. Naast de

Wil Beckers Klein Holtum 3 Buchten Tel. 046 - 485 15 21

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

Geopend: dinsdag t/m zaterdag van 9.00 - 13.00 uur Ruysdaellaan 8 - 6165 TZ Geleen Telefoon 046 - 474 89 90

Geleense Oldtimer Parade is er ook een Oude Ambachten Markt en zijn er tal van kinderattracties. Heel bijzonder is de tentoonstelling van de Heemkundevereniging die alleen op zaterdag en zondag 4 en 5 juni gehouden wordt in het Galfettigebouw op de Markt. Door middel van oude foto’s, filmpjes en ander materiaal wordt een beeld geschetst van hoe Geleen vroeger was. Verder laat een expositie zien wat de heemkundevereniging te bieden heeft en kun je werkelijk alles te weten komen over de plaatselijke geschiedenis, stamboomonderzoek, oude gebruiken enzovoort. Er worden boeken van Limburg te koop aangeboden, alsook oude ansichtkaarten, curiosa en souvenirs. Heerlijk voor de verzamelaar om hier rond te neuzen! Dit jaar zal ook het derde deel van de ‘Geschiedenis van Geleen’ het daglicht zien en is intekening hiervoor mogelijk. Deel 1 is reeds lang uitverkocht, maar tijdens dit weekend is er eenmalig de kans om een herdrukexemplaar te bestellen. Op zondag 5 juni zijn de winkels geopend van 12.00 tot 17.00 uur. Vanaf 13.30 uur vindt een presentatie van de oldtimers plaats op de Markt. De tentoonstelling in het Galfettigebouw is op 4 en 5 juni toegankelijk van 12.00 tot 17.00 uur.

Parttime baan of een bijbaan? Voor IAC in Born zijn we op zoek naar parttime medewerkers (bijv. studenten) voor werkzaamheden in de productie. Vereisten zijn een goede beheersing van de nederlandse taal, eigen vervoer naar Born en bij voorkeur ervaring in de productie. Ben je beschikbaar op donderdag en/of vrijdag: middagdienst (15-23 u) en nachtdienst (23-7 u) of op andere dagen, maar wel in 3 ploegen: ochtend-, middag- en nachtdienst. Bel dan op 046-4892200 of mail je cv naar born.iac.6975@nl.randstad.com 25


Aanbiedingen geldig van 23-5-2011 t/m 4-6-2011

Geniet, maar drink met mate Alcohol onder de 16, natuurlijk niet

LWd :_ZZ[d >ekjijhWWj + =H;L;D8?9>J J[b$ &*,#*.+//&,

Pagina 26

5

Deli Casa Born JAAR 1e Lustrum

5 weken lang 5 â‚Źuro acties Deze week 31 mei t/m 4 juni 2011

Rocbère Merlot Wijn 6

â‚Ź 5,- KORTING nu â‚Ź 23,50 flessen

28,50

Overige aanbiedingen in winkel

Deli Casa - Kapelweg 6a - Born - tel 046-4431069

Burgerschieten Schutterij St. Willibrordus Obbicht leverde verrassende winnaars op

LITER

Jonge Graanjenever

Boomsma

06:42

6 flessen voor

BIJ TOPSLIJTER

23-05-2011

BIJ TOPSLIJTER

JENEVER OF FINE

70cl

LITER

70cl 70cl LITER LITER LITER LITER LITER

Vin de Pays, Frankrijk Diverse soorten Per fles 75 cl 4.99

topVoordeel

# " ! # % # & " $

28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

Op zaterdag 14 mei jl. werd aan de “Sjeetsjtang aan de Maasâ€? in Obbicht het jaarlijkse BURGERSCHIETEN plaats. Onder schitterende weersomstandigheden werd deze gezellige schietwedstrijd op de kogelvanger afgewerkt. Op de foto de winnaars bij de jeugd, die met de windbuks hun eigen wedstrijd schoten. (Voorste rij winnaar Thimo de Wit; nummer twee en drie zijn te zien in de achterste rij) Heren persoonlijk: 1. Jan Schoutrop 2. Mart Lochs 3. Hub Perebooms Dames persoonlijk: 1. Tamara de Wit 2. Sandy van Mulken 3. Ria Lochs Drietallen: 1. Mart Lochs, Nico Hubens, NoĂŤl Schrooten 2. Richard Duikers, Sandy van Mulken, Peter de Bruyn 3. Sandy van Mulken, Richard Duikers, Patrick van Mulken Jeugd: 1 Thimo de Wit 2. Rick Vincken 3. Inge Hubens

LEON HECKER TWEEWIELERS Lichtgewicht elektrische fietsen al vanaf â‚Ź 1.599,Maak een gratis proefrit

Actieradius met 18Ah accu tot wel 140 km

DEALER VAN FOCUS

Bornerweg 12 • 6125BH • Obbicht • Tel. 046 - 485 54 51 www.leonhecker2wielers.nl Openingstijden: Ma. t/m Vr., 08.30-17.30 uur. Za. 09.30-15.30 uur

Accu’s van 12Ah tot 90 km en 18Ah tot 140 km leverbaar, ook geschikt voor Panasonic motor. 26

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

Voor al uw bouwkundig tekenwerk, nieuwbouw, verbouwing en renovatie

06:42

Pagina 27

Achter de Hoven 7 • 6141 LE LIMBRICHT Tel: 046 - 485 33 86 /Mobiel: 06 - 14 96 65 24 info@ericsmeets-parket.nl

Fietsservice Jo Kluitenberg

Studio for design and management

- Voor het leggen van parket en laminaat - Verkoop - Voor reparatie en onderhoud - Voor het opschuren en borstelen van bestaande parketvloer - BuitenParket / Traprenovatie - Reeds jarenlange ervaring - Ambachtelijk vakmanschap

ing. Wil Lehnen

www.ericsmeets-parket.nl

Architecten en Adviesbureau

Vesta 52 - 6121 NH Born Tel. 046 - 481 06 61 / Mob. 06 - 51 99 01 27

Mijn Fysio Online: coaching op afstand door eigen fysiotherapeut Fysiz en Univé-VGZ-IZA-Trias bieden online fysiotherapie aan Via internet een fysiotherapeutische behandeling volgen: dat kan via Mijn Fysio Online, een fysiotherapeutisch behandeltraject dat online en offline behandelingen combineert. Deze vorm van fysiotherapie is een primeur voor Nederland.

Voor het grootste reisaanbod....

Voor het laatste nieuws: www.bgsnieuws.nl

Gediplomeerd rijwielhersteller

Mijn Fysio Online (www.mijnfysioonline.nl) is mede ontwikkeld door Fysiz, een landelijk netwerk van fysiotherapiepraktijken, en werkt samen met zorgverzekeraar Univé-VGZ-IZATrias, die de behandelmethode voor haar verzekerden vergoedt. Mijn Fysio Online combineert face-to-face behandelingen met digitale behandelingen. Patiënten krijgen eerst een uitgebreid intakegesprek, waarin de fysiotherapeut de klachten bespreekt en samen met de patiënt bepaalt of deze in aanmerking komt voor het Mijn Fysio Online traject. Vervolgens coacht de fysiotherapeut op afstand: hij zet gedurende het behandeltraject steeds nieuwe oefeningen online klaar in de vorm van duidelijke 3D-animaties. Bovendien geeft hij informatie en adviezen over de klacht. De patiënt kan online contact leggen met zijn eigen fysiotherapeut en met anderen die vergelijkbare klachten hebben. Naast de online behandelingen bestaat het behandeltraject uit een tussentijdse facetoface behandelingen en een outtake. Mijn Fysio Online biedt patiënten zo de vrijheid om, op locatie en tijdstip naar keuze, zo vaak als ze maar willen, bewust te werken aan het verbeteren van hun herstel en gezondheid. In tegenstelling tot uitsluitend een beperkt aantal ‘face to face’ behandelingen daagt Mijn Fysio Online de patiënten uit om aan zelfmanagement te doen. De verwachting is dan ook dat de effectiviteit en het rendement van deze gecombineerde behandeling groot zal zijn. Wetenschappers van UMC Utrecht doen hier onderzoek naar. Mijn Fysio Online is in eerste instantie beschikbaar voor mensen met a-specifieke lage rugklachten. Op termijn komt Mijn Fysio Online ook beschikbaar voor andere klachten.

Graetheide 7 6121 RL Born Tel. 06 - 124 024 60 Werkplaats open: ma t/m vr.: 13.00 - 18.00 uur za. : 09.00 - 13.00 uur Haal en brengservice!

Dealer van Montego fietsen

www.fietsservicejokluitenberg.nl

Aan de slag met Randstad Inhouse Services Voor IAC in Born zijn we op zoek naar productiemedewerkers die in 3 ploegendienst 24 tot 40 uur willen werken. De baan is voor lange tijd. Heb je ervaring met dit werk en zoek je een nieuwe uitdaging in een groeiend bedrijf neem dan direct contact op met ons. Bel 046-4892200 of mail je cv naar born.iac.6975@nl.randstad.com Mijn Fysio Online wordt inmiddels aangeboden bij 37 fysiotherapiepraktijken, verspreid door Nederland. Dit aantal breidt zich momenteel uit. Overigens kunnen ook niet-Fysiz praktijken gebruik maken van Mijn Fysio Online. Een praktijkoverzicht is te vinden op www.mijnfysioonline.nl. Mensen met een aanvullende zorgverzekering bij Univé, VGZ, IZA, Trias, UMC en IZA Cura krijgen Mijn Fysio Online vergoed.

27


28 Mei Schuttersaktueel 1198:opbouw 4.0

23-05-2011

06:42

Pagina 28

ELKE ZONDAG OPEN

Hilkens

VAN 16.00 TOT 20.00 UUR

Pilsener Bier

Zachte Boterpuntjes

0,5 of 0,33 liter per krat van 13.19/14.49 NU

zak 8 stuks van 2.39 voor

8.99 max. 4 kratten per klant

Heerlijke

Schouderkarbonade

1.79

Gemarineerd of ongemarineerd! hele kilo NU

3.99

Mals

Runder Poulet hele kilo van 9.48 voor

BORN KAPELWEG 4A

Jong Belegen Kaas gesneden pakje 350 gram NU SLECHTS

7.49

Geopend: maandag t/m donderdag van 8.00 tot 20.00 uur vrijdag van 8.00 tot 22.00 uur zaterdag van 7.00 tot 20.00 uur

C1000 Basis

1.49

C1000 Basis

Yoghurtdrinks

Keuze uit aardbei/framboos of perzik

SITTARD LIMBRICHTERVELD

Geopend: ma. t/m za. van 8.00 tot 20.00 uur

NU

3

literfles flessen voor slechts

1.00 max. 9 flessen per klant

AANBIEDINGEN GELDIG OP MAANDAG, DINSDAG EN WOENSDAG


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.