BELGISCH LUXEMBURG
ti sch e to er i s stiq u e to u r i
E DS GUIID
G 14 20
MIJN BESTEMMING IN DE BELGISCHE ARDENNEN TENNEVILLE • SAINT-HUBERT • LIBRAMONT-CHEVIGNY
Wallonië. Omringt je met warmte.
WELKOM ! Midden het bosmassief van de Ardense wouden is het Land van Saint-Hubert ontegensprekelijk het paradijs van het groen toerisme waarnaar men vandaag op zoek is. Het verenigt de gemeenten Libramont-Chevigny, Tenneville en Saint-Hubert, omgeven door tientallen kleine dorpjes.
Een ideale bestemming voor een korte geslaagde trip, een leuk weekend of een onvergetelijke vakantie temidden van deze wilde en groene omgeving !
TE ONTDEKKEN
Diverse attracties, de historische plaatsen, het uitzonderlijk patrimonium : basiliek, keltenmuseum, wildpark, het openluchtmuseum van het Waalse plattelandsleven…
TE BELEVEN
De vele evenementen : jachtfeesten, de muzikale julimaand «Juillet Musical», landbouwbeurs, thematochten…
Sport : wandelwegen, zweefvliegen, langlaufski, mountainbiken, fietstoerisme, zwemmen…
TE PROEVEN
De locale gastronomie : wildgerechten, streekspecialiteiten, bieren, restaurants voor de grote en de kleine honger …
2
LEGENDE
VAN DE PICTOGRAMMEN
Open
OVERZICHT
04
07
Het Land van Saint-Hubert : drie gemeenten
13 Erfgoed
Attracties & musea
Gesloten
Prijzen
27
21
37
Sport & ontspanning
Natuur
Te voet
41
Per fiets
MTB
46
44
Gastronomie & overnachtingsmogelijkheden
Evenementen & folklore
Nuttige adressen
Kaart van het land van Saint-Hubert
MAISON DU TOURISME DU PAYS DE SAINT-HUBERT Rue Saint-Gilles 12 B-6870 Saint-Hubert Tél. : +32 (0) 61 61 30 10 Fax : +32 (0) 61 61 54 44 info@saint-hubert-tourisme.be www.saint-hubert-tourisme.be www.saint-hubert-tourisme.mobi
Auto
Open 7 dagen op 7 van 9.00u tot 17.30u Gesloten op 01/01 en 25/12
ROYAL SYNDICAT D’INITIATIVE DE SAINT-HUBERT (vvv)
Info : zie « Maison du Tourisme » rsi@saint-hubert-tourisme.be
Moto OFFICE COMMUNAL DU TOURISME DE LIBRAMONT-CHEVIGNY
Mindervalide personen
SYNDICAT D’INITIATIVE CHAMPLON - TENNEVILLE
(Gemeentelijke dienst voor toerisme)
(vvv)
Place Communale 8 B-6800 Libramont
Maison du Ski Rue Grande 94b B-6971 Champlon
Tel. : +32 (0) 61 27 04 82 Fax : +32 (0) 61 46 49 86 tourisme@libramont.be http://tourisme.libramontchevigny.be
Tel. : +32 (0) 84 45 54 26 tourisme@champlon.info www.champlon.info
3
HET LAND VAN SAINT-HUBERT : DRIE GEMEENTEN…
TENNEVILLE Oord van stilte en rust gelegen in de groene driehoek gevormd door La Roche-enArdenne, Marche-en-Famenne en Bastogne. Tenneville wordt gevormd door drie hoofddorpen. Tenneville, gelegen aan de N4, is een doorgangs- en handelscentrum. In het gehucht «Converserie» had volgens de overlevering de ontmoeting plaats tussen Hubertus en het wonderlijke hert. Champlon is bekend voor de bereiding van vleeswaren. Er is een jeugdherberg en een belangrijk centrum voor langlaufski. Erneuville is, zoals de andere dorpjes van Tenneville, een mooi voorbeeld van een typisch landelijk Ardens dorp omgeven door bossen en velden. Deze gemeente staat bekend voor de charme van haar natuurreservaten, het uitgestrekte woud van Freyr, haar observatiepunten en haar typische Ardense dorpjes gelegen op de heuvelruggen of in de valleien van de westelijke Ourthe, of nog Laneuvilleau-Bois «bloemendorp».
P EN EN ZIJ N DORTEN … GEH U CH
Beau lieu, Baconfoy, Cens, Berg uème, Belle-Vue, , le il v u , Er ne Cham plon , al rn u Jo s, p Gra incham -Bois, -a u La neuville ille, s, Ortheuv p am h c o M eville, n n e T ont, Prelle, Ram Wem bay en e, Trèsfonta in t. n o p Wyom
4
SAINT-HUBERT Als Europese hoofdstad van de Jacht en de Natuur kan Saint-Hubert prat gaan op een indrukwekkend en uitzonderlijk verleden. Talrijke monumenten zoals de basiliek herinneren aan de geschiedenis van de stad die, tussen de VIIde en de XVIIde eeuw, nauw verbonden is met deze van de abdij en met de legende van SintHubertus. Talrijke bezienswaardigheden in de onmiddellijke omgeving nodigen uit voor een bezoek. Op het plaatselijke vliegveld kunt u zweefvliegen en in het wildpark leert u de Ardense fauna kennen. De provinciale musea van de Fourneau Saint-Michel getuigen van een industrieel en landelijk verleden, en het Museum Pierre-Joseph Redouté houdt de herinnering levendig van de schilder die de «Rapaël van de bloemen» genoemd wordt.
Maar ook andere sites en dorpjes van SaintHubert zijn een omweg waard: het provinciaal domein van Mirwart, de acht fonteinen en de klompenwandeling van Awenne…
ZIJ N DO
R P EN …
Arville, A wen ne, Hatr iva l, Lorcy, M ir wart, Poix-Sa intH en Vesq u u bert eville.
5
HET LAND VAN SAINT-HUBERT : DRIE GEMEENTEN…
LIBRAMONT-CHEVIGNY Tijdens het laatse weekend van juli gaat hier jaarlijks de internationale landbouwbeurs door. Het is uitgegroeid tot een Europees treffen. Meer dan 200.000 bezoekers komen naar dit evenement dat hierdoor uitgegroeid is toch het belangrijkste toeristiche gebeuren van de streek. Het Keltenmuseum getuigt van een rijk verleden en nodigt de bezoekers uit om op zoek te gaan naar hun roots. De liefhebbers van shopping vinden zeker hun gading in het koopcentrum van Aliénau. Het commercieel dynamisme van Libramont overtreft zijn geografische Ardense grenzen. De meest uitgestrekte gemeente van de provincie nodigt eveneens uit voor mooie wandelingen. U kunt de 28 dorpen en gehuchten aandoen, waaronder Flohimont, dat erkend is als het «mooiste bebloemde dorp», Freux en zijn vele visvijvers en Saint-Pierre met zijn geklasseerde kerk...
ZIJN DORPEN EN GEHUCHTEN…
6
gni mont, Ber nimont, Bon ner ue, Bou t, enê Ch , aut s-H Bras-Bas, Bra nil, Me uxFre , ont him Flo , Freux-Suzera in, Jen neville ramont, Lib , ille euv Lan , ine oul Lam ber mont, Moircy, Neuvillers, Nim e, Remagne, ogn Rec ux, sse Pre rt, Ou du, Remeaux, Renaumont, Ron , arie -M nte Sai re, Pier ntSai en Sbercham ps, Séviscourt -Gare ont um ide (W ont eum Wid . ge) lla -Vi en Wideumont
ATTRACTIES & MUSEA
ATTRACTIES & MUSEA
HET KELTENMUSEUM Een uniek museum over de Kelten in België. Het Keltenmuseum stelt voor om het dagelijks leven van de Galliërs en de Kelten te ontdekken, evenals de erfenis die zij hebben achter gelaten. U kan dit bewonderen via maquetten, reconstructies, interactieve elementen en natuurlijk eveneens via uitzonderlijke archeologische vondsten zoals: vaatwerk, werktuigen, gebruiksvoorwerpen, wapens, enz. Rond 470 voor onze jaartelling bewoonden de Kelten de hoge plateaus van onze Ardennen. Alle archeologische vondsten bewijzen een bijzonder hoogstaande beschaving. Wist u bijvoorbeeld dat belangrijke personen in hun strijdwagen begraven werden, dat zij over een eigen toiletzak beschikten en dat de basis van het Halloweenfeest bij hen ligt? Van 20 januari tot 20 december : • Van dinsdag tot vrijdag van 9.30u tot 17.00u • O p zon- en feestdagen van 14.00u tot 18.00u (behalve op maandagen en zaterdagen) J uli-augustus : • Van maandag tot zaterdag van 9.30u tot 17.00u • Op zon- en feestdagen van 14.00u tot 18.00u O p zaterdagen en maandagen (behalve in juli en augustus) Van 21 december tot 19 januari • Volwassenen : € 4,00 • Kinderen : gratis (- 6 jaar) € 2,00 (van 6 tot 12 jaar) • Senioren : € 4,00 • G roepen (min . 10 pers .) : € 2,00/pers.
8
Audiovisuele - boekenwinkel - bibliotheek B egeleid bezoek en pedagogische paketten voor groepen (min . 10 personen) op aanvraag . Place Communale 1 - 6800 Libramont Tel. / Fax : +32 (0) 61 22 49 76 info@museedesceltes.be www.museedesceltes.be
HET WILDPARK Het wildpark wordt doorsneden door verschillende wandelpaden. Hierdoor kan de wandelaar in een authentiek en natuurlijk kader het wild dat in de Ardennen leeft van nabij gadeslaan (edelherten, reeën, everzwijnen, kweekdieren enz.). Naargelang het seizoen genieten de natuurliefhebbers van everzwijnbiggen, jonge herten en reeën en andere kleine dieren die hun moeder volgen. Om nog meer te weten te komen over deze fauna is er een zaal met een multimediavoorstelling en interactieve belevingen aangepast voor kinderen. Januari : • Van 10.00u tot 17.30u op 1ste, van 3 to 5, op 11 en 12, van 18 tot 31 (behalve op donderdag)
Uitkijktorens - multimedia- en didactische zaal fr/nl cafeteria - restaurant/« bistrot de terroir » overdekte barbecue - speeltuin - parking
Van februari tot april,
H uisdieren niet toegelaten
van oktober tot december :
• Van 10.00u tot 17.30u M ei, juni en september : • Van 10.00u tot 18.00u (week), van 10.00u tot 18.30u (weekend)
Rue Saint-Michel 130 (weg St-Hubert / Nassogne) 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 61 25 68 17
J uli en augustus : • Van 10.00u tot 19.00u O p donderdagen (uitgezonderd tijdens schoolvakanties en op feestdagen) Januari : van 6 tot 10, van 13 tot 17 1ste September tot 15 O ktober : een gedeelte van het park is gesloten (periode van het brullen van de herten). Volwassenen : € 3,00 Kinderen : € 1,50 (van 6 tot 12 jaar) Senioren : € 2,00 G roepen volwassenen : € 2,00/pers. G roepen kinderen : € 1,25/pers.
9
ATTRACTIES & MUSEA
DE PROVINCIALE MUSEA VAN DE FOURNEAU SAINT-MICHEL HET OPENLUCHTMUSEUM VAN HET WAALSE PLATTELANDSLEVEN Meer dan 50 originele woon- en werkhuizen van vroeger zijn overgebracht en heropgebouwd in een opmerkelijke natuurlijke omgeving. Binnenin deze heropgebouwde huizen zijn o.a. ambachtelijke werkateliers met originele werktuigen, houtkeukens, en gemeubelde woonkamers terug ingericht. Deze site toont de architectuur en het leven in Wallonië in de XIXde en het begin van de XXste eeuw. Folklore, ambachtelijk werk en vergeten beroepen van vroeger worden aan de bezoekers getoont tijdens jaarlijks aangekondigde programma’s. In de «Chaumière de Malvoisin», is een permanente tentoonstelling gewijd aan de illustraties van Jean-Claude Servais, auteur van de tekenstrips «Tendre Violette, les saisons de la vie, enz.».
HET MUSEUM VAN HET IJZER EN DE VOORMALIGE IJZERBEWERKING Gesloten wegens werken.
Van 1 maart tot 30 november : • Van 9.30u tot 17.00u J uli en augustus : • Van 9.30u tot 17.30u O p maandag behalve in juli, augustus en op feestdagen . D ecember , januari, februari. Volwassenen : € 5,00 Kinderen : g ratis (- 6 jaar) € 2,00 (6 - 12 jaar) Senioren en studenten : € 4,00 Mindervaliden : € 2,00 G roepen volwassenen : € 4,00/pers. G roepen kinderen (6 - 12 jaar) : € 2,00/pers.
10
Speeltuin – restaurants – cafetaria. Gratis rolstoel voor mindervaliden aan het onthaal. B egeleid bezoek op aanvraag - fr/nl/en/de Fourneau Saint-Michel 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 84 21 08 90 Fax : +32 (0) 84 22 19 36 musees@province.luxembourg.be www.fourneausaintmichel.be
HET MUSEUM PIERRE-JOSEPH REDOUTÉ Het museum houdt de herinnering levendig van de schilder die de «Rafaël van de bloemen» genoemd wordt. Hij wordt over de ganse wereld gekend als de schilder van de rozen. Vele originele werken van uit de tijd (lithografiën), prenten en diverse voorwerpen zijn tentoon gesteld. Verder zijn er eveneens de gravures van de « Description de l’Egypte » van zijn broer Henri-Joseph Redouté (dierenschilder).
Begeleid bezoek op aanvraag gans het jaar - fr. Rue Redouté 11 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0)61 61 14 67 (J. Bourgeois) +32 (0)498 90 28 22 (R. Poncelet) museeredoute@hotmail.fr www.musee-pierre-joseph-redoute.be J uli en augustus : • Van 13.00u tot 17.00u Van september tot juni : • M its afspraak (begeleid bezoek, min. 10 pers. FR) Van september tot juni Volwassenen : € 2,50 Kinderen : g ratis (- 14 jaar) € 1,25 (van 14 tot 21 jaar) G roepen volwassenen : € 2,50/pers. G roepen kinderen : € 1/pers. B egeleid bezoek (groepen volwassenen) : € 25/gids + € 2,50/pers.
WIE WAS PIERRE-J O
SEPH RED
OUTÉ ?
De beroem de H uber t in 17 schilder werd geboren 59 te Sa inthij zijn gebo . Op 23-jar ige leeftijd ortestad en verlaat tr schilder t h ij planten en ekt naar Parijs. H ier bloemen al voor de be s illustrato kend r Candolles,… ste bota nici va n zijn tijd ). realisatie va In 1783 is bij betrokken (L’H ér itier, n het prente b n ka binet va ij de koning. Dez n e verzamel ing za l late de Franse va n het M r deel uit m useu m « d ’H aken istoire Natur elle ». Tussen zijn vele leerlin gen telde hi o.a. Koningin j Marie-Anto inette, Keiz Joséphine, er echtgenote van Napole in en prinses Lo on, uise-Marie d ’Orléans, la echtgenote ter van Koning Leopold I d Belgen. . er Ondanks zij n gr Joseph Redo ote bekendheid stiert Pierreuté in 1840 vergeten en armoede. H in grote ij werd begr aven op het Père Lachaise kerkhof van te Parijs.
11
M eer in fo bij d e « Ma iso n s d u T a n d er e our ism -> zie p e». ag ina 4 5
ATTRACTIES & MUSEA
HET LAND VAN SAINT-HUBERT ? IDEALE UITVALSBASIS OM DE ONGEREPTE ARDENNEN TE ONTDEKKEN… Dank zij de centrale ligging in het hart van de provincie Luxemburg en door de nabijheid van grote verkeerswegen (E411, E25, N89 en N4) bent u steeds in minder dan een uur op de meest authentieke plaatsen van de Ardennen. Enkele voorbeelden voor een uitstapje… LA ROCHE EN HOUFFALIZE
Het feodaal kasteel en het toeristisch treintje van La Roche-en-Ardenne, zijn musea over de Slag van de Ardennen, het Grès-steengoed en het molenaarsvak, kayakken op de Ourthe, de stuwdam van Nisramont, de brouwerij van Achouffe, Houtopia (de wereld van de kinderen) en de Aqua l’O te Houffalize…
IN DE HOGE LESSE (HAUTE-LESSE)
Het Euro Space Center te Transinne, Redu «het boekendorp», het Kaolinpark te Libin…
MARCHE EN NASSOGNE
De romaanse kerk van Waha met de glasramen van Folon, het museum van de Famenne en de dynamische bioscoop van Marche, het kweekproject van hertachtigen «Inzofalle» en de brouwerij Saint-Monon te Nassogne…
BASTOGNE EN ZIJN OMGEVING
Het Amerikaans gedenkteken Mardasson, het Piconrue-museum, het Bastogne War Museum, de ezelkwekerij van de Gare du Sud, de winkels die steeds open zijn op zondag, Animalaine te Bizory, de Bisonhoeve te Recogne, het kampernoeliecentrum te Rechimont…
IN EN NABIJ HET WOUD VAN ANLIER
Het natuurpark van de Hoge Sauer (Le Parc naturel de la Haute-Sûre), het bosmassief van Anlier, de vallei en het pretpark van het Meer van Neufchâteau, de ambachtelijke brouwerij van Rulles…
BOUILLON EN ZIJN OMGEVING
De feodale burcht, de archeoscoop Godfried van Bouillon en het hertogelijk museum te Bouillon, De leigroeve te Bertrix, het tabaksmuseum te Corbion, de uitzichtspunten op Frahan en het Graf van de Reus te Botassart, het landbouwmuseum te Rochehaut…
HAN-SUR-LESSE
Het domein van de grotten van Han, het «speleogame», het wildpark… (in de provincie Namen : +32 (0) 84 34 51 72).
IN MINDER DAN 45 minuten * TUSSEN OURTHE EN AISNE
Durbuy, het kleinste stadje ter wereld met het «Parc des Topiaires», het labyrint in Barvaux, Rivéo (Bezoekerscentrum over de rivier) en de grotten van Hotton, de toeristische tram van Aisne te Erezée, het Chlorophyllepark in Dochamps…
ARLON
De musea : archeologisch museum, Gasparmuseum, museum over de internationale scoutsbeweging, …
IN DE LESSEVALLEI
Het kasteel van Lavaux Sainte-Anne, het provinciaal domein van Chevetogne (in de provincie Namen : +32 (0) 84 34 51 72)
IN MINDER DAN 1 UUR * HET GAUMELAND
Museum van de Gaumestreek te Virton, het dorpje Torgny met zijn wijngaard…
TUSSEN DE ARDENNEN EN HET GAUMELAND
De trappistenabdij van Onze-Lieve-Vrouw te Orval, de afdaling van de Semois te Chiny…
IN DE VALLEI VAN DE SALM EN HET LAND VAN DE OURTHEBRONNEN
Het huis voor toerisme van het Land van de Salm, de « macrales », het meer van de «Doyards» en het Sunpark te Vielsalm, het museum te Salmchâteau…
DINANT
De citadel, Het Dinants gebak «couques de Dinant», mini cruises op de Maas (in de provincie Namen : +32 (0) 82 22 28 70)
NAMEN, LUIK EN HET GROOTHERTOGDOM LUXEMBURG 12
* Geschatte vertrektijd vanuit het centrum van Saint-Hubert
IN MINDER DAN 30 minuten *
ERFGOED
ERFGOED
GEMEENTE SAINT-HUBERT
DE BASILIEK VAN SAINT-HUBERT Uitzonderlijk patrimonium in Wallonië en belangrijk bedevaartsoord midden de Ardense wouden, de basiliek bekoort de bezoeker door haar elegantie en grootsheid en is de stille getuige van de grootsheid van de voormalige benedictijnerabdij die door de Franse overheersing op het einde van de XVIIIde eeuw werd afgeschaft. Op deze plaats hebben verschillende abdijkerken elkaar in de loop der eeuwen opgevolgd. De oprichting gaat terug tot de XVIIde eeuw. De huidige kerk is vooral in de XVIde eeuw (1525 - 1564) opgetrokken. De kerk is een echte les in de architecturale geschiedenis. Men vindt er Romaanse elementen en verder bouwfases uit de Gotiek, de Renaissance en de Barok. De strakke barokke voorgevel staat in schril contrast met het gotisch interieur waar vooral de speling van het licht de vele kleuren van de gebruikte materialen tot leven doet komen. Bewonder de gele en blauwe stenen en de kleuren van het aangewende marmer. In de koorkapel, ingericht als schatkamer, worden verschillende relikwieën bewaard die het lichaam van de heilige vergezelden in zijn graf, zoals: een liturgische kam, de bisschoppelijke staf en een jachthoorn. Verder bevinden er zich andere waardevolle objecten zoals: een gepolychromeerd XVde eeuws beeld van de geknielde ridder, een altaar in de kooromgang is versierd met emails uit Limoges (zij tonen passietaferelen volgens Albrecht Dürer). Een naburige kapel bezit sinds 2013 een reliekbeeld van Paus Johannes-Paulus II. Het wit marmeren mausoleum, geschonken door Koning Leopold I, bevat niet het lichaam van Sint-Hubertus. De juiste begraafplaats is tot heden onbekend gebleven. In het reliekschrijn, dat centraal is aangebracht op het Hubertusaltaar, bevindt zich een deel van de miraculeuze stola van de heilige. Sinds de XIde eeuw komen hier pelgrims om verlost te worden van waanzinnigheid. Op hen werd de «taille» toegepast. Dit wil zeggen dat er een kleine snede gemaakt werd in het voorhoofd. Op hoop van genezing werd daarin een draadje van de heilige stola gelegd. (Zie p. 20). Permanente tentoonstelling over de cultus van Sint-Hubertus en de wederopbouw van de basiliek. Infoboekje te koop bij het « Maison du Tourisme » en in de Basiliek. FR/NL/EN/DE
Elke dag Van november tot maart : van 9.00u tot 17.00u. Van april tot oktober : van 9.00 tot 18.00u. Gratis toegang met uitzondering voor geleide bezoeken : € 1,50/pers (- 18 jaar : gratis). Audiogids FR/NL/EN/DE/CN : € 2,00/pers. Bezoek aan de klokkentorens : € 2,50/pers.
14
Contact met de verantwoordelijke van de basiliek (Mevr. Rakotovao) op voorhand te nemen.
B egeleid groepsbezoek op aanvraag : - B ezoek aan de basiliek - fr/nl/en/de - Bezoek aan de klokkentorens (beiaard) - fr/en (+/-10 pers. - geen kinderen - 10 jaar) Place de l’Abbaye - 6870 Saint-Hubert Postadres : rue Saint-Gilles 56 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 61 61 23 88 accueil@basiliquesainthubert.be www.basiliquesainthubert.be
DE WIJK
(GENOEMD « PALAIS ABBATIAL»)
Gedeeltelijk toegankelijk bij tentoonstellingen/animaties. Place de l’Abbaye - 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 61 25 01 50 (SDAC) - +32 (0) 61 61 14 55 (Rijksarchief) Gebouwd in 1729 tijdens het abbatiaat van Dom Célestin de Jong, verhoogde deze vleugel het aanzien van de abdij en bood een waardige aanblik aan de bezoekers, genodigden, prelaten en bedevaarders. In dit gebouw was de kanselarij van de abdij gevestigd. Hier gebeurde het beheer van de eigendommen. Verder bevinden er zich de ontvangstzalen en een muzieksalon. Het was niet bewoond door de monniken. Door de herstellingswerken die het laatste decennium zijn uitgevoerd aan de erekoer heeft de wijk zijn uitzicht van weleer terug gekregen. De vernieuwde toegangshekken zijn versierd met allegorische figuren die de Romeinse kalender van 10 maan-maanden voorstellen (maartdecember). Het gebouw huisvest vandaag de diensten van het rijksarchief en van deze van de provinciale cultuurdienst.
DE KERK VAN SAINT-GILLES-AU-PRÉ Rue Saint-Gilles - 6870 Saint-Hubert Deze voormalige parochiekerk (tot 1809) is opgetrokken in Romaanse stijl. Ze wordt de Sint-Gilliskerk genoemd sinds 1064. Hierdoor is zij de oudste parochiekerk in België die aan Sint-Gillis is opgedragen. Hij wordt aanroepen tegen angst, benauwdheid en nachtmerries. De kerk is nog omgeven door een kerkhof met oude kruisen met opschriften uit de XVIIIde en de XIXde eeuw. In 1949 werd de kerk volledig hersteld. Panelen met uitleg aan de ingang.
L’ANCIEN HÔPITAL (HET VOORMALIG HOSPITAAL) Rue de la Fontaine 23 - 6870 Saint-Hubert De monniken verzorgden hier gratis het onthaal van zieke en gekwetste pelgrims. Zij kregen er de nodige zorgen, evenals andere zieken en zij die van razerij bezeten waren en op het graf van Sint-Hubertus kwamen bidden. Het huidige gebouw is omgevormd tot hotel-restaurant. Het is hetgeen wat overgebleven is van het hospitaal dat in 1607 werd gebouwd. Sinds de Franse Revolutie is het vaak verbouwd geweest. Tussen 1844 en 1865 doet het dienst als jachtverblijf van Koning Leopold I die hier telkens in de herfst verblijft tijdens het jachtseizoen. Hij noemde dit zijn «Ardense thuis».
15
ERFGOED OUDE VESTINGSPOORT (GENOEMD «PORTE DE BASTOGNE») Rue du Parc - 6870 Saint-Hubert Deze poort (1659) is het laatse overblijfsel van een oude vestingsmuur die 1 km lang was en die van negen torens was voorzien. Er waren tenminste vier stadspoorten. Het geheel omsloot de abdij vanf het jaar 930. In de loop der tijden wijzigde de bestemming meermaals zoals: dodenhuisje voor het nabijgelegen kerkhof van de monniken (einde van XVIIIde eeuw) en woning voor een kleermaker en zijn gezin (einde van de XIXde eeuw).
HET KLOOSTER VAN HURTEBISE Monastère d’Hurtebise 2 - 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 61 61 11 27 - Fax : +32 (0) 61 61 32 77 hurtebise@busmail.net - www.hurtebise.net Sinds 1938 heeft een kloostergemeenschap van Benedictinessen zijn intrek genomen in deze landelijke gebouwen die onder andere een herenhuis en hoevegebouwen bevatten. Architect Noirhomme voegde aan de oude gebouwen een nieuw klooster toe. De zusters ontvangen hier gasten voor retraites en religieuze en spirituele bijeenkomsten. Niet toegankelijk voor toeristische bezoeken. De kloosterkerk is altijd toegankelijk voor diegene die wil bidden of enkele ogenblikken in stilte wil doorbrengen.
HET KASTEEL VAN MIRWART 6870 Mirwart (Saint-Hubert) Dit bouwwerk domineert het dorp Mirwart. De kronieken van de abdij van Saint-Hubert vermelden de stichting van dit kasteel in 955. De Heren van Mirwart waren onderhorig aan de abdij van Saint-Hubert vanaf de Bourgondische periode tot het einde van de XVIIde eeuw. Het kasteel heeft een bewogen geschiedenis. Verwoesting en wederopbouw hebben elkaar hier meermaals opgevolgd tot het huidig kasteel dat dateert van 1706 en 1734. Het is privé bezit.
DE KLOMPENWANDELING 6870 Awenne (Saint-Hubert) In het midden van de XIXde eeuw werd Awenne het centrum van een dynamische en bloeiende klompenindustrie. Het snijden van de klompen ontstond in Laneuville-au-Bois en bereikte weldra Awenne dat uitgroeide tot een echt «klompendorp» met een internationale vermaardheid. In het dorp zijn nog verschillende sporen zichtbaar van dit bijzonder verleden. Zij geven Awenne een eigen cachet. Het wandelfoldertje is beschikbaar in het Maison du Tourisme - FR/NL
HET GEDENKTEKEN VAN KONING ALBERT 6870 Saint-Hubert Langs de Rue Saint-Michel (richting Forrières) op 300m van de weg, centraal gelegen in het bos «la Clairière du Béôli», herinnert een steen en een gegraveerde plaat aan de doortochten van wijlen Koning Albert I.
LE CHEMIN DE LA PIERRE (De steenweg) www.lescheminsdelapierre.be
16
Stel zelf uw « steenweg » samen via www.lescheminsdelapierre.be. Permanente voorstelling van diverse steensoorten en van het gebruik er van. Ontdekkingstocht van de omgeving van Saint-Hubert op een totaal andere manier onder de thema’s : geschiedenis en legenden – geologie en landschappen – werkmethoden en ambachten.
GEMEENTE TENNEVILLE LA CONVERSERIE Route de Saint-Hubert (N 89) - 6970 Tenneville
In 1152 schonk graaf Hendrik van La Roche aan de monniken van St-Hubert een domein. Hier bevond zich eveneens een kleine kapel die aan de Heilige Catharina was opgedragen. De monniken hadden de opdracht er een hospitaal te bouwen dat permanent zorg zou dragen voor pelgrims die gingen bidden op het graf van Sint-Hubertus en voor verdwaalde reizigers. Op vaste tijdstippen, zelfs ’s nachts, luidde een klokje om verdwaalde reizigers de weg te tonen. La Converserie dankt zijn naam aan deze lekenbroeders die het hospitaal gedurende vier eeuwen hebben bestuurd en niet aan de bekering (conversion) van de heilige Hubertus zoals in de volksmond verteld wordt. Vandaag is het ingericht als privé ziekenhuis.
VIEILLE EGLISE SAINTE-GERTRUDE (DE OUDE KERK VAN DE HEILIGE GERTRUDIS) Rue de la Vieille Eglise - 6970 Tenneville Deze rustige site is het overblijfsel van een geklasseerde kerk waarvan enkel de doopvont bewaard is. Er zijn geen erediensten meer.
GEMEENTE LIBRAMONT-CHEVIGNY HET PAARD GARY Op de hoek van rue du Serpont / avenue de Houffalize - 6800 Libramont Dit stevig trekpaard dat trots op zijn achterste benen staat is het symbool van Libramont. Het staat tegenover de nieuwe brug « Bow string mixte » ingehuldigd in september 2010. Het herinnert ons aan de belangrijke internationale landbouwmarkt die zich hier elk jaar opnieuw afspeelt op het laatste weekend van juli.
KERK VAN SAINT-PIERRE-CHEVIGNY 6800 Saint-Pierre (Libramont) Een eerste bouwwerk werd naar alle waarschijnlijkheid door de abdij gebouwd in de XIde eeuw. Het werd nadien meermaals verbouwd, vooral in de XVde en de XVIIde eeuw. Deze Gotische parochiekerk is beschermd en wordt nog door een kerkhof omringd. De gelovigen werden hier bijgezet in de richting van het dorp.
HEILIG HARTKERK Place Communale - 6800 Libramont Deze Heilig Hartkerk is opgetrokken in 1975 in een hedendaagse architectuur. De klokkentoren staat los van de kerk. Er wordt een kruisweg bewaard in gegraveerde leisteen.
17
ERFGOED
WAT U IN HET LAND VAN SAINT-HUBERT KUNT TEGENKOMEN … KAPELLEN Naast de artistieke schoonheid van de basiliek van Saint-Hubert, die het centrum was van vele bedevaarten waar gebeden werd tegen de razernij, kan de bezoeker aan de streek niet kijken naast de vele andere uitingen van volksdevotie… Veldkruisen, kapellen, versierde nissen in portalen staan verspreid langs boswegen, velden, op hoeken van straten of in de gevels van de huizen. Op sommige plaatsen zijn rode kruisen aangebracht, hangen ex voto’s of zijn vodden of nagels aan bomen bevestigd. Het zijn oude getuigen van een geloof dat thans verdwenen is en de pelgrim van weleer hoop gaf om te ontsnappen aan ziekte of ellende !
ENKELE VOORBEELDEN
HET ROUGE-CROIX EN DE KAPEL VAN DE HELIGE HUBERTUS
Het betreft hier de oudste kapel van het Land van Saint-Hubert. Volgens de oude legende zou Sint-Hubertus zich hebben bekeerd niet ver van deze plaats nadat hij tijdens een jachtpartij een hert had ontmoet met een schitterend kruis in het gewei. Een kruisbeeld «Rouge-Croix» genaamd, duidt de plaats van het wonder aan. De huidige kapel dateert van 1904 en bevat sporen van de oude kapel van de heilige Catharina. Er bevinden zich eveneens veel wapenschilden van Europese jagers. Baan Champlon - Saint-Hubert (N89) nabij La Converserie.
SINT-ROCHUSKAPEL
Deze kapel werd in 1688 opgetrokken ter ere van de heilige Rochus om aldus van de pest gespaard te blijven. Rue du Mont - 6870 Saint-Hubert
DE ONZE-LIEVE-VROUWKAPEL TE LHOMMAL Belangrijke bedevaartplaats in Bras-Haut en miraculeuze bron voor de ogen. 6800 Bras-Haut (Libramont)
GROT VAN ONZE-LIEVE-VROUW VAN LOURDES Deze grot werd in 1922 door de dorpelingen gebouwd als dank dat de Heilige Maagd het dorp had gespaard tijdens de Eerste Wereldoorlog. Bij mooi weer worden hier nog erediensten gehouden.
18
6970 Wyompont (Tenneville)
DE KAPEL VAN LORETO Deze kapel en kluis met miraculeuze bron zijn gelegen op een panoramisch punt op de westelijke Ourthe. Tussen Moircy en Remagne (Libramont)
DE FONTEINEN De drinkbekken, fonteinen en wasplaatsen in de streek zijn allen beurt om beurt het werk van plaatselijke ambachtslui. Zij zijn allen gemaakt en geplaatst in functie van de waterbevoorrading van het vee of de bewoners. Zij maken stuk voor stuk deel uit van de poëzie van de vervlogen tijd, maar herinneren ons eveneens aan de harde levensomstandigheden van de plaatselijke bevolking. De volkse traditie verbindt de fonteinen vaak met godsdienstige gebeurtenissen. In wezen hebben zij echter een grote bijdrage geleverd aan het dorpsleven en de hygiëne van de bewoners. Om kleine kinderen weg te houden van waterputten en fonteinen vertellen sommige ouders nog steeds verhalen van stoute kabouters die in het water leven …
ENKELE VOORBEELDEN 01. DE FONTEINEN VAN TENNEVILLE De fonteinen en drinkbekken, die werden vernieuwd, geven aan de dorpen een eigen en een aangenaam oponthoud tijdens het wandelen. De bijhorende informatieborden vertellen de plaatselijke geschiedenis. Hier komt weldra : Schattenjacht met als thema « Tenneville en zijn water, in de sporen van de meester fonteinbouwer ». Beaulieu, Cens, Erneuville, Journal, Wembay en Wyompont - 6970 Tenneville
02. H ET WASBEKKEN VAN DE «MALADRERIE» In de Middeleeuwen en ook nadien was de «Maladrerie» een afgelegen plek, ver van de bewoonde wereld, waar zieken met een besmettelijke ziekte (lepra en pest) woonden en verzorgd werden. Het huidige gebouw dateert van de XIXde eeuw. Place de la Maladrerie - 6870 Saint-Hubert
03. D E HUBERTUSFONTEIN OP DE PLACE DE L’ABBAYE Gedurende ruim duizend jaar heeft een bron de stad en de abdij bevoorraad. Zij ontspringt op een honderdtal meters van de kerk. De monniken verzekerden dat deze bron nooit zou uitdrogen. Ook vandaag nog bevoorraadt zij de fontein op het plein voor de basiliek. De huidige fontein dateert van 1858 en werd in 1953 gerestaureerd. Place de l’Abbaye - 6870 Saint-Hubert
04. DE FONTEINEN VAN DE WIJK Op de erekoer van het abtenpaleis bevinden zich twee fonteinen in marmer. Twee tritons en twee griffoenen spuwen water via hun 1 tong. Volgens een schriftelijke getuigenis van een zekere reiziger Saumery (XVIIde eeuw) sierden destijds deze dierenfiguren reeds de fonteinen. Later verdwenen zij, maar ze keerden terug in 2003 bij de heraanleg van de erekoer. Place de l’Abbaye - 6870 Saint-Hubert 2
05. DE REDOUTÉFONTEIN Monument door de stad opgericht ter ere van schilder P.-J. Redouté (zie p. 11). Infofoldertje beschikbaar bij het Maison du Tourisme. FR 3 Place du Marché - 6870 Saint-Hubert
06. LE CERF CRUCIFÈRE
(Het hert met het kruis) Dit edele dier wordt beschouwd als het symbool van de stad. De fontein is het 4 kunstwerk van Louis Noël en siert de rotonde bij het binnenkomen van de stad. Volgens de overlevering bekeerde de heilige Hubertus zich toen hij tijdens een jachtpartij een hert met een kruis in zijn gewei tegenkwam. -> Zie p.20 5 Place du Fays - 6870 Saint-Hubert
07. D E ACHT FONTEINEN VAN AWENNE De typische fonteinen in smeedijzer werden in de XIXde eeuw geplaatst als gevolg van de 6 vele en hevige branden in het dorp. De rust van dit vredig dorp wordt enkel verbroken door het geluid van het water dat men op elke hoek van elke straat hoort klateren. 6870 Awenne (Saint-Hubert)
7
19
ERFGOED
SINT HUBERTUS ZIJN LEVEN Sint-Hubertus werd in de VIIde eeuw geboren in een belangrijke en aristorkratische familie uit Austurië. Rond 705 volgt hij Sint-Lambertus op als bisschop van Tongeren-Maastricht. Gedurende bijna 25 jaar doorkruist hij zijn uitgestrekt bisdom om de bevolking te bekeren. Hij overlijdt in ’s Gravenvoeren aan de gevolgen van het ijzervuur op 30 mei 727. Zijn lichaam wordt overgebracht naar de Sint-Pietersabdij van Luik die door hem was gesticht. Op de resten van Romeinse ruïnes wordt in 687 door Pepijn van Herstal een eerste klooster gesticht in Andain. Het klooster wordt eerst Andain genoemd en pas later Saint-Hubert. Als gevolg van de vele mirakels die op het graf van Hubertus gebeuren, wordt hij op 3 november 743 heilig verklaard in het bijzijn van de Karolingische vorsten en vele bisschoppen. Zijn lichaam wordt op het altaar getoond. Op dat ogenblik wordt vastgesteld dat zijn lichaam, zijn bisschoppelijke gawaden en zijn stola ongeschonden bewaard zijn. Volgens de wil van het Concilie van Aix in 817 wordt zijn lichaam naar Andain overgebracht. Dit gebeurt op 30 september 825 in aanwezigheid van de keizer, vele bisschoppen en een grote schare pelgrims. Tot oktober 1568 wordt het ongeschonden lichaam van Sint-Hubertus aan de gelovigen getoond in de crypte van de abdijkerk. Op feestdagen wordt het vooraan in het koor gelegd. Sinds de Franse Revolutie is het lichaam niet meer tentoongesteld en verdwenen. Tot vandaag is de begraafplaats onbekend.
DE LEGENDE In de XVde eeuw ontstaat de legende van het het hert met het kruis in zijn gewei. Sint-Hubertus, een verwoed jager, hield er een weelderige en losbandige leversstijl op na. Hij «vergat» zijn echtgenote en zijn geloof! Toen hij op een kerkelijke feestdag ging jagen in de Ardense bossen zag hij plots voor zich een schitterend hert met in zijn gewei een verlicht kruisbeeld. Hij hoorde een stem die hem opriep tot bekering en een vromer leven. De stem vroeg hem om te rade te gaan bij zijn vriend Lambertus, bisschop van Tongeren-Maastricht. Hubertus trok zich vervolgens als kluizenhaar terug in het woud. Tijdens een bedevaart naar Rome verneemt hij dat Lambertus vermoord is te Luik. Paus Sergius I, gewaarschuwd door een hemelse ingeving, duidt vervolgens Hubertus aan tot opvolger en wijdt hem tot bisschop. Tijdens de plechtigheid verschijnt een engel die hem de miraculeuze stola aanbiedt. Tijdens zijn ambtsperiode zal hij deze stola steeds dragen. Van Sint-Pieter ontvangt Hubertus de «sleutel van Hubertus». Het wordt het symbool van zijn spirituele macht over lichaam en geest.
DE CULTUS Nadat hij te ruste was gelegd temidden de Ardense bossen wordt Sint-Hubertus aanroepen als beschermer tegen de hondsdolheid. Hij wordt alzo de patroon van de Ardennen, de jagers en de jachtopzieners. Er ontstond aldus een ritueel, de «insnijding» genoemd, om van de hondsdolheid te genezen. De priester maakte in het voorhoofd van de zieke een insnijding en legde hierin een draadje van de miraculeuze stola. Daarna moest de zieke een noveen aanvangen dat zich kenmerkte door strikte hygiënische en spirituele voorschriften. Indien hij na negen dagen genezen was bezat hij gedurende de komende 40 dagen de «kracht» om andere slachtoffers van de ziekte te genezen. Tijdens deze periode diende hij terug het graf van de heilige te bezoeken. Dieren die met hondsdolheid getroffen waren werden afgeslacht. Gezonde dieren werden beschermd door Sint-Hubertus nadat zij gebrandmerkt werden door de gloeiende sleutel van Sint-Hubertus. Niettegtenstaande dat Louis Pasteur in 1885 het vaccin tegen de hondsdolheid ontdekte, bleef de verering en de cultus van Sint-Hubertus levendig bestaan in België en West-Europa. Bovendien is Sint-Hubertus de meest bekende heilige ter wereld. Vandaag wordt hij aanroepen om te genezen van allerlei pijn, tandpijn, zenuwziekten, enz. Na ruim 13 eeuwen is het stof van de heilige stola weinig verminderd. Het blijft nog steeds de belangrijkste reliekwie van Sint-Hubertus.
20
NATUUR
NATUUR
HET BOSMASSIEF VAN SAINT-HUBERT IS EEN GROENE LONG !
De bezoeker die Saint-Hubert nadert kan niet ongevoelig blijven voor de vele soorten groen dat het bosmassief hier biedt. Zowel het prille en zachte lentegroen als de donkergroene herfsttinten spreken tot de verbeelding. Het massief van Saint-Hubert is gelegen op de eerste grote heuvelrug van de Ardennen. Het is begroeid door eiken en harshoudende bomen waarvan de spar het talrijkst aanwezig is. De aanwezigheid van grote stukken natte- en turfheide op de plateaus boven de 500 m zijn karakteristiek voor de wouden in de omgeving van Tenneville, Saint-Hubert, Nassogne, Sainte-Ode en Libramont. La Forêt du Roi Albert (het Koning Albertwoud) en het woud van Freyr behoren tot de mooiste van Wallonië. De verschillende kijkhutten zijn in elk seizoen en voor iedereen toegankelijk die de natuur in zijn volle betekenis respecteert. In dit immense woud, vaak onaangeroerd, aangeplant en beschermd leeft een fauna en een flora die even gevarieerd als opmerkelijk is. Sommige delen zijn ongerept natuurlijk. Zij worden zelden betreden en behoren tot de meest natuurlijke groene zones van ons land.
22
Diegene die blauw verkiezen boven groen, vinden in Saint-Hubert hun gading in de vele rivieren en de bronnen zoals de oostelijke Ourthe (bron te Ourt), de Lhomme (bron te Bras), de Lesse, de Vierre en de Sauer. De Ourthe die van bergrivier over gaat tot een bijrivier van de Maas stroomt door Tenneville. Door Saint-Hubert stromen de Masblette en de Lhomme.
HET NATUURRESERVAAT VAN HET PLATEAU VAN SAINT-HUBERT Het « Projet LIFE-tourbières » heeft er voor gezorgd dat de stukken vochtige heide bewaard bleven en zo tot natuurreservaat konden worden geklasseerd. Ruim 600 ha zijn aldus binnen het massief bewaard en omvatten o.a. het natuurreservaat van de Rouge Poncé en van Baseille. Dank zij de vele bewegwijzerde wegen kunnen bezoekers genieten van dit unieke stuk natuur. -> Zie p.31
ONTDEK
K ING
De best rijkdomme manier om de na Saint-Huben van het Land tuurlijke v ert te ont dekken :an G E
B RUIK D E TALRIJ KE WEG EN B EWEG RESERVEE
WIJZERD E
R E E N NA TU U RGID S EEM D E N EL AAN D EB TH EMAW AN D ELIN EG ELEID E G EN (LUIS NA A R H E TEREN TB CHAM PIG RU LLEN VAN D E H ERTEN, NO N-, LE K KERB EK- E TU U RWA NN ND G EDU REN ELING EN) G EO RG AA D E H ET G ANSE JAA NISEERD R -> ZIE P. 2 9 À 32
23 21
NATUUR HET PROVINCIAAL DOMEIN VAN MIRWART EN ZIJN VISKWEKERIJ Vertrek : rue du Moulin 16 - 6870 Mirwart (Saint-Hubert) Tel. : +32 (0) 84 36 62 99 - Fax : +32 (0) 84 36 76 15 domaine.mirwart@province.luxembourg.be www.province.luxembourg.be Het 1350 ha grote domein is een samengaan van naald- en loofbossen en vormt aldus een waardevolle schat. Zijn rijk verleden is nog steeds terug te vinden op vele plaatsen in het bos (de hoogoven uit de XVIde eeuw, de grote ijskelder, de oude bruggen, de kleine en grote vijvers, het verdwenen dorp van Marsolle, enz.) Verder is het domein gekend voor zijn viskwekerij*. Zij is vooral bekend voor de «Farioforel» die bestemd is om uitgezet te worden. De 35 vijvers zorgen jaarlijks voor 8 tot 10 ton vis! Via een didactische wandeling kunt u kennis maken met de viskwekerij, zijn natuurlijke vijanden, de biodiversiteit, de bomen, enz. Nieuw: U kunt op een veilige manier het drukke gaan en komen van de bijen in een didactische bijenkorf gadeslaan. Hij bevindt zich in lokaal dat altijd toegankelijk is. Vier bewegwijzerde wandelwegen volgen de waterlopen. Ze laten u kennis maken met een uniek historisch patrimonium. -> Zie p.31 «Wandelen in Mirwart» Geleide bezoeken en speciale groepsprogramma’s (scholen/jongeren, volwassenen/firma’s) op aanvraag. FR/NL Stages van natuur- en visontdekkingen (10 tot 15 jaar).
* «Opendeurdag» op 7 december 2014 (demonstraties van de kweek van de «Farioforel»)
HET ARBORETUM VAN DE FOURNEAU SAINT-MICHEL Vertrek : vanaf de parking van de Fourneau Saint-Michel (Ijzermuseum) - Saint-Hubert
24
De arboreta werden op initiatief van Koning Leopold II aangeplant. Hij wilde de aanpassingsmogelijkheden van exotische soorten testen in ons klimaat. Het arboretum van Saint-Hubert dateert van 1899. Tussen de vele soorten zijn de volgende opmerkelijk: de Douglas, de Vancouverden, de Edelden, de Californische tsuga en de Japanse lork, enz. De twee hectares zijn verdeeld in 86 percelen. Een bezoek aan het arboretum kan gecombineerd worden met een wandeling van drie kilometer met o.a. didactische panelen (FR). Groepsbezoek op aanvraag : Département Nature et Forêts - Cantonnement de Nassogne : Tel. : +32 (0) 84 37 43 10 nassogne.cantonnement.dnf.dgarne@spw.wallonie.be.
KIJKHUTTEN «La Borne» : te ontdekken via wandelweg nr 7 NGI-kaart «Au Pays de Saint-Hubert» => Zie p.31 Nabij het burgervliegveld van Saint-Hubert «La Tour de Priesse» en «Bilaude» : te ontdekken via wandelweg nr 7 «Les Amonys» : te ontdekken via wandelweg nr 8
NGI-kaart «Entre rivières et forêts» => Zie p.31 Nabij de Barrière Mathieu/Mochamps, Laneuville-au-Bois (Tenneville)
Dank zij het «P.G.I.S.H.» (het officiële beheersplan van het massief van Saint-Hubert) zijn vijf kijkhutten aangelegd op het grondgebied van het grote woud van Saint-Hubert («La Grande Forêt de SaintHubert»/zie p.28). Een zesde kijkhut wordt momenteel nog aangelegd. Deze bouwwerken laten het toe om het wild en de natuurlijke bewoners van het woud in hun eigen leefomgeving gade te slaan.
HET BERKENBOS VAN DE ROUGÉ PONCÉ Te ontdekken via wandelweg nr. 7 NGI-kaart «Entre rivières et forêts» -> Zie p. 31 Nabij de Barrière Mathieu/Mochamps (Tenneville) Thierry Petit, boswachter : +32 (0) 477 78 14 08 Het betreft één van de oudste staats natuurreservaten van Wallonië. Het statuut werd reeds in 1969 toegekend om het behoud van dit unieke landschap te kunnen verzekeren. Het is een uitgestrekt berkenbos op een drassige turfgrond. De fauna en de flora zijn hieraan aangepast. Een knuppelpad van 1 km laat het toe om deze beschermde omgeving te bezoeken. Het omringende bos betreden is niet toegestaan (glibberig bij regenval !).
DE DIDACTISCHE WANDELING VAN HET BOIS DE LA FONTAINE Vertrek : nabij het «Maison du Village» Laneuville-au-bois (Tenneville) De didactische wandeling laat ons toe alle facetten van het bos en het woud te ontdekken over een openluchtparcours van een kilometer. Op de wandeling zijn een tiental thematische haltes voorzien zoals: de tijd vliegt, een landschap gekenmerkt door de tijd, de levensloop, de menselijke activiteit, enz… FR/NL Vertrek van de wandelingen van 5 tot 12,9 km in het woud van Freyr ≻> Zie p.31 «Tussen rivieren en wouden».
25
NATUUR DE «CRIE» VAN DE FOURNEAU SAINT-MICHEL Fourneau Saint-Michel 10 - 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 84 34 59 73 - Fax : +32 (0) 84 34 59 71 crie@criesthubert.be - www.criesthubert.be Het regionaal centrum voor de initiatie van het leefmilieu (CRIE) heeft als opdracht de initiatie, educatie en de opleiding in alle domeinen van het leefmilieu en in het bijzonder deze die gelinkt zijn aan de bosbiotopen. Zowel jongeren, families, volwassenen als professionelen vinden hier een antwoord op hun vragen over ons leefmilieu. Het CRIE is gelegen aan de achterkant van het Ijzermuseum en organiseert thematische wandelingen, evenementen, schoolprogramma’s en opleidingen.
PARC NATUREL DES DEUX OURTHES
(NATUURPARK VAN DE TWEE OURTHES) Rue de La Roche 8 - 6660 Houffalize Tel. : +32 (0) 61 21 04 00 info@pndo.be - www.pndo.be Het Natuurpark van de Twee Ourthes werd uitgebouwd rond twee natuurlijke geologische sites, enerzijds het Plateau van Tailles en anderzijds de samenvloeiing van de twee Ourthes met hun respectievelijke grootse valleien. De valorisatie van dit uitzonderlijke gebied laat de bezoekers toe om te genieten van een unieke natuur en een bijzonder patrimonium. De gemeente Tenneville ligt hier midden in en heeft o.a. een boomgaard met oude fruitvariëteiten hersteld in Champlon. Verder is er eveneens een deel van een voormalige buurtweg hersteld en zijn landschapsprogramma’s opgesteld. Een wandelweg «La Roche-en-Ardenne / Kautenbach (GHL)» bewegwijzerd in de twee richtingen en met zes wandellussen die de wandelaars over het grondgebied van de gemeente Tenneville* toelaat om de pracht van het Natuurpark van de Twee Ourthes te ontdekken. * Zie p.30
26
VIJVER VAN BILAUDE
SPORT & ONTSPANNING
Land van Herten en Legendes
" Slaap in, eet van en beweeg in het bos " www.facebook.com/foretsdardenne
Verblijf even op een andere manier in het grote bos van Saint-Hubert… ! OVERZICHT Deze uitgestrekte streek van meer dan 100.000 ha is voor meer dan de helft bedekt met bossen (52.200 ha). Het «Grande Forêt de Saint-Hubert» strekt zich uit over tien gemeenten: Bertogne, Daverdisse, Libin, Libramont-Chevigny, Nassogne, Saint-Hubert, Sainte-Ode, Tellin, Tenneville en Wellin. Vier regionale toeristische diensten zijn eveneens betrokken: de streken van Bastogne, de Haute-Lesse, MarcheNassogne en Saint-Hubert.
« LA GRANDE FORÊT DE SAINT-HUBERT »
Rue du Moulin, 16 - 6870 Mirwart (Saint-Hubert) Tel.: +32 (0) 84 37 95 05 info@lagrandeforetdesainthubert.be www.lagrandeforetdesainthubert.be
28
GIDS VOOR DE NATUUR EN ONTDEKKINGEN NATUUR Om het natuurlijke erfgoed van het Land van Saint-Hubert te ontdekken doet u best beroep op een natuurgids. Hij zal zich bezig houden met een wandeltocht uit te stippelen volgens uw wensen en zal vervolgens zijn kennis en enthousiasme over de natuur met u delen. Surf naar www.saint-hubert-tourisme.be : • Vind de lijst van de gidsen aan : Zie Activiteiten > Wandelingen en trektochten • Raadpleeg de rubriek «Agenda» en vind alle themawandelingen
ONTDEKKINGEN Voor zij die in het Land van Saint-Hubert even willen komen genieten stelt «Ardenne Plaisir» verschillende programma’s voor gaande van een paar uren tot een ganse dag. Een enige formule om zowel de natuur, de legenden, de gastronomie als de geschiedenis van de streek te ontdekken. Aanbiedingen voor groepen (scholen, vrienden, families, enz.) en om een speciale feestdag te vieren ?
ARDENNE PLAISIR Tél. : +32 (0) 498 57 37 08 rignolet@base.be www.ardenneplaisir.be Voor groepen (teambuilding, vrienden, families, enz.) die activiteiten in openlucht wensen «A la découverte de la nature» worden keuzeprogramma’s voorgesteld (eenvoudige activiteiten, halve dagen, volledige dagen…) gaande van mountainbike, initiatie van boogschieten en natuurwandelingen.
À LA DÉCOUVERTE DE LA NATURE Tél. : +32 (0) 497 84 47 42 sebherbiet@hotmail.com www.aladecouvertedelanature.webou.net HET BESTE MIDDEL OM HET WOUD TE WA ARDEREN EN TE RESPECTEREN. Kleine en eenvoudige weetjes: houd uw hon d altijd aan de leiband, de bomen niet beschadig en, beperk het plu kken van bloemen en kru iden, de wateroppervlakten nie t ver storen, respectee r de ver bodstekens tijd ens de jachtperiode, verboden te kam peren en vuur te ma ken, neem uw rest-afva l ter ug mee!
29
SPORT & ONTSPANNING
TERREIN- EN VLIEGSPORT Het Land van Saint-Hubert en zijn uitzonderlijk groene omgeving vormen een uitgestrekt terrein voor sport en ontspanning die gelinkt zijn aan de natuur. Het is een paradijs voor wandelaars. In de alomtegenwoordige bossen nodigen bewegwijzerde wandelwegen de bezoeker uit om het Ardense woud te ontdekken. Te voet of met de mountainbike kunt u op de Ardense hoogplateaus genieten van het uitzonderlijk natuuraanbod van elk seizoen. Wees niet verbaad als een hert, een ree of een everzwijn uw pad kruisen. Buiten de traditionele sporten die er kunnen beoefend worden biedt het Land van Saint-Hubert nog enkele bijzondere mogelijkheden. Door de aanwezigheid van een eigen vliegveld behoort het beoefenen van luchtsporten tot de mogelijkheden. Verder kunt u er worden rondgereden in huifkarren die getrokken worden door trotse Ardense trekpaarden en nodigen in de winter de vele pistes de bezoeker uit voor langlaufski.
WANDELINGEN EN TOCHTEN DIDACTISCHE FICHES VAN HET BOSMASSIEF VAN HET PLATEAU VAN SAINT-HUBERT Deze fiches geven bijkomende informatie over de onderwerpen die gelinkt zijn aan de natuur op 20 verschillende trajecten, gekozen uit de wandelwegen van Nassogne, Saint-Hubert, Tenneville en Sainte-Ode. FR-NL • Te koop bij het Maison du Tourisme.
WANDELINGEN MET GPS
GOED OM W ETEN eriode (van Zelfs in de jachtp zijn vele 01/10 tot 31/12) egankelijk. wandelwegen to t «Maison Informeer u bij he de afgeslodu Tourisme» om en de te ten wandelwegen te kennen. volgen instructies voor- en Zowel voor de de jacht n va s er tegenstand dat het benadrukken we wild een t he bejagen van de wildeerste vereiste is om iste peil re ve populatie op het or kunnen te houden. Hierdo zens in we andere levende en, kikvorhet woud (plant , vogels, en m oe bl , sachtigen enz.) overleven.
30
Teleoplaadbare kaarten via www.circuit-de-belgique. be TE LIBRAMONT-CHEVIGNY Verschillende wandelwegen van 6,3 km tot 18,8 km zijn in de gemeente voorgesteld (niet bewegwijzerd).
IN HET NATUURPARK VAN DE TWEE OURTHES «Van het diepe woud naar de vergezichten vanaf de plateaus» Wandellus van de 98 km met vertrek in La Roche-en-Ardenne en gaande over de gemeente Tenneville en het dorp Laneuville-auBois. De route wordt voorgesteld in verschillende dagtochten. Ook mogelijk om te downloaden via www.escapardenne.eu -> Zie p.26
WANDELINGEN TE MIRWART Te koop bij het Maison du Tourisme (€ 3,00/stuk)
4 bewegwijzerde wandelingen (van 4,2 km tot 12 km) in de vorm van een didactisch boekje over het provinciaal Domein van Mirwart. FR/NL -> Zie p.24
Rue du Moulin 16 - 6870 Mirwart (Saint-Hubert) Tel. : +32 (0) 84 36 62 99 - Fax : +32 (0) 84 36 76 15 domaine.mirwart@province.luxembourg.be - www.province.luxembourg.be
KAARTEN NGI
Schaal 1/25.000 • FR/NL/EN/DE
Te koop bij het Maison du Tourisme (€ 8,00/stuk) « ENTRE RIVIÈRES ET FORÊTS»
Bewegwijzerde wegen: 18 wandelingen van 2 tot 13,2 km + 2 Mountainbikeparcours van 21 tot 30,5 km + 4 parcours voor langlaufski van 2,5 tot 9,5 km. Gemeente Tenneville.
« AU PAYS DE SAINT-HUBERT»
Bewegwijzerde wegen: 30 wandelingen (3,9 à 20km) en 6 Mountainbikeparcours van 12 tot 30km. Gemeente Saint-Hubert.
31
SPORT & ONTSPANNING LA MAISON DE LA RANDONNÉE - G.T.A BELGIQUE ASBL ’ GRANDE TRAVERSÉE DES ARDENNES Sprimont 41 - 6680 Sainte-Ode • Tel. : +32 (0) 61 68 88 02 contact@gta.be - ww.gta.be
DE TRANSARDENSE ROUTE 160 km van La Roche-en-Ardenne naar Bouillon via Saint-Hubert. Schitterend beeld van de Ardennen. Topogids FR/NL - Kaarten 1/50.000
TUSSEN ARDENNEN EN DE FAMENNE
130 km in lusvorm vertrekkende in Saint-Hubert en door «La Transfamenne». Topogids FR/NL - Kaarten 1/25.000
DE TRANSARDENSE ROUTE
170 km Mountainbikeparcours. 164 km voor fiets/moto/auto. Niet bewegwijzerd. GTA-roadbook. FR/NL/EN/DE
LA ROUTE DES FORÊTS 191 km langs verharde wegen door de bossen. Ontdekking van de regio’s van Saint-Hubert, Awenne, Marche-en-Famenne, Nassogne, Champlon, Ste-Ode en Libramont-Chevigny. Niet bewegwijzerd. Roadbook in 6 etappes van 23,3 tot 46,4 km met niet te missen plekjes. FR/NL
TE VOET VAN DE EIFEL NAAR DE ARDENNEN 200 km van Gerolstein - Prüm naar Saint-Hubert op de GTA-weg «Ardennen Eifel - Rhin Meuse». Topogids FR - Beschrijving NL/DE kaarten 1/25.000
Nieuw : Ardenne EC Bike Ritten met elektrische fietsen op diverse GTA-paden. Verhuring van een halve dag tot meerdere dagen, verzekering, herstelling en andere dienstverlening. Mogelijkheden van verblijfsarrangementen, bagagetransport en transport naar de vertrekplaats, Nordic walking- en trekkersarrangementen, enz. Europ’Aventure (licence A 1660) - Tel. : +32 (0) 61 68 86 11 contact@europaventure.be - www.europaventure.be
DE GROTE ROUTEPADEN – GR 14 www.grsentiers.org 215 km van Malmedy naar Sedan (FR) en gaande via het Land van Saint-Hubert.
32
’ LUCHTACTIVITEITEN : HET BURGERVLIEGVELD VAN SAINT-HUBERT Gelegen langs de weg N89 tussen Champlon en Saint-Hubert Aérodrome de Saint-Hubert - 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0)61 61 00 11 - info@sainthubert-airport.com - www.sainthubert-airport.com Zowel individueel als in groep wordt een bezoek sterk aangeraden ! Geniet van een uniek (en gratis) spektakel waar zweefvliegtuigen en toerismevliegtuigjes rondvliegen boven het machtige woud van Saint-Hubert. Indien het u iets zegt, neem dan deel aan de vele activiteiten die de vliegclubs en verenigingen ter plaatse aanbieden.
AIR LOISIRS Tel. : +32 (0) 497 67 03 67 - info@air-loisirs.be - www.air-loisirs.be • Initiatievluchten met zweefvliegers, motorparagliders, sportvliegtuigen en ULM-vliegtuig • Ontdekkingsbezoeken en incentives voor groepen • Thematische vluchten over de streek naargelang uw interesse, cultureel en historisch erfgoed, natuur, enz. : projectie en uitleg aan de grond, commentaar tijdens de vlucht en aangepaste documentatie • Meerdere andere aanbiedingen en mogelijkheden
CENTRE NATIONAL DE VOL À VOILE Tel. : +32 (0) 61 61 12 68 - Fax : +32 (0) 61 61 38 20 cnvv@skynet.be - www.cnvv.be • Initiatievluchten met zweefvliegers en motorparagliders • Kennismakingsdag voor groepen en incentives • Zweefvliegstage vanaf 13 jaar
33
SPORT & ONTSPANNING PAARDEN- EN RUITERSPORT ÉCURIE DES ILES
Rue de Namoisy 40 - 6870 Hatrival (Saint-Hubert) GSM : +32 (0) 496 26 25 56 - www.ecuriedesiles.be
Ruiter-* en koetswandelingen (koetsen en janplezierrijtuigen) EXTRA PONEY
Rue Hayette 2 - 6971 Journal (Tenneville) Tel. : +32 (0) 84 45 61 44 info@extraponey.be - www.extraponey.be Ponyclub erkend door de «LEWB» - Baby pony's Wandelingen* - Stages LA FERME DU CHAMP ROBIN
Rue d'Henzie 5 - 6870 Lorcy (Saint-Hubert) Tel. : +32 (0) 61 61 51 57 - GSM. : +32 (0) 478 39 29 78 demuynckg@swing.be - www.champ-robin.be Van 01/04 tot 01/11 - Begeleide koetstochten (streekverkenning) - Tochten* - Aanspanningen M. CLAUDY THOMAS
Berguème 22 - 6970 Tenneville - Tel. : +32 (0) 475 36 63 71
Wandelingen* te paard (ijslandse paarden) MANÈGE DU CHENET
Rue du Home 29 - 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 61 61 13 81 - GSM : +32 (0) 497 33 05 37 Overdekte manege - Wandelingen en tochten* Stages tijdens de schoolvakanties
LES PETITES TERRES
Le Petit Saidon 31 - 6800 Libramont Tel. : +32 (0) 61 22 56 82 - GSM : +32 (0) 495 25 37 95 info@lespetitesterres.be - www.lespetitesterres.be Ruitercentrum en ponyclub erkend door de «LEWB» Wandelingen en tochten* - Koetstochten ruiterstages tijdens de schoolvakanties (externaat - residentieel) LES RANDOS DE FLO
rue Zebo 40 - 6800 Bras-Haut (Libramont) GSM : +32 (0) 476 43 61 36 info@lacremaillere.be - www.lacremaillere.be Wandelingen en tochten*. LES TRAITS DE L'ALMACHE
GSM : +32 (0) 495 21 53 78 lestraitsdelhalmache@live.be www.lestraitsdelalmache.sitew.com Wandelingen - Jan Plezier en koetsen wandelingen - Aanspanningen - Stages - Themadagen Pedagogische workshops * Vanaf 12 jaar
AGROGOLF FERME NANCIRY
Rue Nanciry 1355a - 6686 Roumont (Bertogne) - Tel. : +32 (0) 84 31 37 46 - GSM : +32 (0) 495 71 61 62 lamettebernadette@gmail.com Boerengolf
BIOSCOOP
CINÉPOINTCOM LIBRAMONT Avenue de Houffalize 56i - 6800 Libramont - Tel. : +32 (0) 61 23 47 60 - Fax : +32 (0) 61 61 11 19 info-libramont@cinepointcom.be - www.cinepointcom.be 2 zalen
BOWLING L’ ALIX (2 PISTES)
Rue du Rivage 31 - 6870 Arville (Saint-Hubert) - Tel./Fax : +32 (0) 61 31 25 31 - GSM : +32 (0) 495 88 07 72 http://alix.line66.com Duitse bowling XTREME BOWLING (10 PISTES)
Avenue de Bouillon 98 - 6800 Libramont - Tel. : +32 (0) 61 27 17 67 - Fax : +32 (0) 61 27 17 68 info@xtremebowlinglibramont.be - www.xtremebowlinglibramont.be + 5 Amerikaanse biljards
KAYAK CAMPING PONT DE BERGUÈME
Berguème 9 - 6970 Tenneville - Tel. : +32 (0) 84 45 54 43 - Fax : +32 (0) 84 45 62 31 info@pontbergueme.be - www.pontbergueme.be Enkel van 01/10 tot 15/03.
34
LANGLAUFSKI Info over de openingstijden van de pistes : www.catpw.be PISTES VAN CHAMPLON
Op een hoogte van 475m - 4 pistes - Verhuur van skimateriaal, schoenen en sneeuwschoenen. La Maison du ski - Rue Grande 94b - 6971 Champlon - Tel. : +32 (0) 84 45 54 26 skidefond@gmail.com - www.champlon.info PISTES VAN HURTEBISE
Op een hoogte van 540 m - 4 pistes - Verhuur van skimateriaal en schoenen Rue de Lavaux (direction Martelange) - 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 61 61 30 10 - Fax : +32 (0) 61 61 54 44 - rsi@saint-hubert-tourisme.be
ONTSPANNING WELLNESS
L’UNIVERT ZEN Route de Neufchâteau 82 - 6800 Recogne (Libramont-Chevigny) - Tel. : +32 (0) 61 23 22 29 info@lunivertzen.be - www.lunivertzen.be Verwarmd zwembad, jacuzzi (binnen, buiten), hammam, sauna, verzorgingen en massages. Enkel op afspraak.
PETANQUE CHAMPLON (TENNEVILLE)
POIX-SAINT-HUBERT
La Maison du Ski 2 terreinen Sportcentrum 2 terreinen (internationaal type)
Spooroverweg 3 terreinen LIBRAMONT
Sportcentrum Avenue de Houffalize 46 10 terreinen
SAINT-HUBERT
Tussen avenue des Chasseurs Ardennais en het dépôt TEC 6 terreinen
SKATE PARK SPORTCENTRUM LIBRAMONT
Avenue de Houffalize 46 - 6800 Libramont
SPEELPLEINEN Zie www.saint-hubert-tourisme.be > Activiteiten > Speelpleinen
SPORT & AVONTUUR EXPNATURE SAFARI 4X4 « OLD TIMER MINERVA »
6900 Marche-en-Famenne - GSM : +32 (0) 495 86 26 25 info@expnature.be - www.expnature.be Ontdekking van de mooiste pelkjes aan het stuur van een jeep. Overdekte safari's / teambuilding. LES DENDRONAUTES
GSM : +32 (0) 474 81 58 82 - contact@dendronautes.com - http://dendronautes.com Ongewone reis door de bomen en natuuractiviteiten - Mits reservatie. LE HARAS DU SARTAY
Le Sartay 5 - 6870 Mirwart (Saint-Hubert) - GSM : +32 (0) 475 97 47 85 - +32 (0) 476 60 34 51 haras.sartay@gmail.com - www.sartay.info Ruiterij, boogschieten, death ride (min. 10 pers.), MTB-verhuur (min. 2 pers.) - Op aanvraag. Organisatie van een mix van activiteiten. PAINTBALL IN OPENLUCHT
Ferme Aventure te Beausaint (La Roche) - GSM : +32 (0) 494 84 09 43 - www.ferme-aventure.be GICAP Sports Events te la Roche - GSM. : +32 (0) 495 48 08 57 - www.paintball-la-roche.be
TENNIS SPORTCENTRUM LIBRAMONT
GSM : +32 (0) 472 53 25 98
TENNIS SAINT-HUBERT
GSM : +32 (0) 495 52 15 98
SPORTCENTRUM CHAMPLON
Tel. :+32 (0) 84 47 80 76 GSM : +32 (0) 498 24 97 80 centresportiftenneville.jimdo.com
35
SPORT & ONTSPANNING VELDRIJDEN & MOUNTAINBIKE CLUBS Gans het jaar oranisatie van tochten, op reservatie. Zie www.saint-hubert-tourisme.be > Activiteiten > Wandelingen en trektochten of > Agenda
VERHUUR VAN BROMFIETSEN LE HARAS DU SARTAY
Le Sartay 5 - 6870 Mirwart (Saint-Hubert) - GSM : +32 (0) 475 97 47 85 - +32 (0) 476 60 34 51 haras.sartay@gmail.com - www.sartay.info Min. 2 pers. Op aanvraag. Met routebeschrijving. Organisatie van een mix van activiteiten.
VERHUUR VAN MOUNTAINBIKES GODFROID SPORTS
Route de Poix 11b - 6870 Saint-Hubert - Tel. : +32 (0) 61 61 28 10 godfroidsports@skynet.be - www.godfroidsports.be - Fietsherstelling en fietswinkel.
VISSEN - RIVIERVISSEN Zie www.saint-hubert-tourisme.be > Activiteiten > Sports Een visvergunning is verplicht. Zij is strikt persoonlijk en enkel geldig gedurende het lopende burgerlijk jaar. Verkrijgbaar in alle postkantoren van Wallonië (Info : +32 (0) 22 01 23 45) of via www.permisdepeche.be «La Maison wallonne de la pêche» : www.mpw.be
VISSEN - SPORTVISSEN (CENTRUM) DE VIJVERS VAN FREUX
6800 Freux (Libramont-Chevigny) - GSM : +32 (0) 485 80 97 38 pechesdefreux@gmail.com - www.pechesdefreux.be 1. Grote vijver van Freux (8 ha 40) : vliegvissen - verhuur van viessersbootjes - te water laten van de persoonlijke «float tub» 2. V ijver «des Bains» (5 ha 38) : vissen op grote karper met no kill total 3. Kasteelvijver (1 ha 93) : «carpodrome» - vissen kleine karper met no kill total. Mits telefonisch contact vooruitbetalend (open van 01/03 tot 30/11 van 8.00u tot 20.00u).
VISSEN - VISVIJVER CAMPING VAL DE POIX
Route des Ardennes 2a - 6870 Saint-Hubert - Tel. : +32 (0) 61 61 30 31 campingvaldepoix@hotmail.com - www.camping-valdepoix.com
ZWEMMEN OVERDEKT ZWEMBAD
Rue du Parc 21 - 6870 Saint-Hubert - Tel. : +32 (0) 61 61 51 70 centresportifsth@skynet.be - www.centresportifsth.net - Groot bad : 25m x 10m - diepte : van 1,30m tot 3,30m - Klein bad : 10m x 5m - diepte : 70cm - Waterball
PLAN D’EAU EXTÉRIEUR
Sportcentrum Avenue de Houffalize 6800 Libramont Tél. : +32 (0) 61 27 04 82
PICK-NICKPLAATSEN BBQ (gratis gebruik) TENNEVILLE PICK-NICKPLAATSEN :
• Tenneville : aan de oude kerk • Champlon : Maison du Ski, parking aan de kerk, Barrière de Champlon • Journal : nabij de kerk • Cens, Wembay en Wyompont : aan de fonteinen • Laneuville-au-Bois : place du Village SAINT-HUBERT PICK-NICKPLAATSEN :
• Rue du Parc (zwembad), Clos des sorbiers, Rozentuin
36
• Provinciaal Domein van Mirwart : « Au Vieux Moulin », « Le Biolin » BARBECUE :
• Saint-Hubert* : rue du Parc, Clos des Sorbiers • Arville : rue de la Supinette (aan de rand van het bos) - Overdekte - 40 pers. - Mits reservatie : +32 (0) 61 26 09 66 • Provinciaal Domein van Mirwart : « Au Vieux Moulin », « Le Biolin » (reservatie aanbevolen : +32 (0) 84 36 62 99)
• Wildpark * - Mits reservatie : +32 (0) 61 25 68 17 LIBRAMONT-CHEVIGNY PICK-NICKPLAATSEN :
• Libramont : rue de Bonance (bospark) • Remagne : naast de zaal BARBECUE :
• Remagne* : naast de zaal * Eigen rooster meebrengen
EVENEMENTEN & FOLKLORE
EVENEMENTEN & FOLKLORE CULTUREEL MAI’LI MAI'LO www.mailimailo.be Gedurende een weekend veranderen de 80 ha van het openluchtmuseum van het Waalse plattelandsleven (Fourneau Saint-Michel) samen met de verschillende gebouwen (huizen, schuren, werkateliers) in een cultuurdorp. Spektakel en diverse activiteiten toveren het museum om tot een levend geheel door levende taferelen, film, literatuur, geschiedenis, archeologie, plastische kunsten, ambachten… en nog zoveel meer! 31 mei en 1ste juni 2014.
DE CONCERTEN VAN DE KONINKLIJKE «JUILLET MUSICAL» www.juilletmusicaldesainthubert.be Sinds meer dan 55 jaar heeft de muziek er in de maand juli een ereplaats. Concerten van een uitzonderlijke kwaliteit worden in een bijzondere omgeving georganiseerd (Basiliek van Saint-Hubert, de Sint-Gilliskerk,...). De klassieke muziek krijgt hier de hoofdtoon, maar andere muziekgenres worden niet vergeten.
DE «RANDONAILLES GTA» www.randonailles.be De zomernamiddagen een begeleid themabezoek voor liefhebbers van de natuur. Toegankelijk voor niet geoefende wandelaars. Na de wandeling is een proefmoment van streekspecialiteiten voorzien. Te beleven op donderdagen 17 juli in Tenneville en op 31 juli 2014 in Saint-Hubert. Andere datum (Redu, Sainte-Ode, La Roche, enz.) : zie website.
DE STREEKMARKTEN De streekmarkten maken het mogelijk om de producenten en de ambachtslui van ter plaatse te leren kennen en te proeven van hun specialiteiten en talenten. Het is eveneens de gelegenheid om uw voorraden aan te vullen (groenten, likeuren, kazen, enz.). Ook u zelf verwennen hoort erbij (juwelen, enz.) evenals een goed glas te kunnen drinken. Op 18 mei te Champlon : Ambachtelijke markt van Waalse producten (www.champlon.info). Op 17 en 31 juli 2014 in Tenneville: Streekmarkten van de Twee Ourthes. Om beurt verwelkomen Tenneville, Bertogne en Sainte-Ode deze streekmarkten op donderdag van 3 juli tot 21 augustus (www.marcheduterroir.be).
«LES DJINS D’AMON NOS-ÔTES» EN ZIJN OUDE AMBACHTEN www.fourneausaintmichel.be Gedurende meer dan 30 jaar heerst er op de Fourneau Saint-Michel op 21 juli een echte ouderwetse sfeer van weleer. 20 en 21 juli 2014.
38
De «Djins d’amon nos-ôtes» of de «Mensen van bij ons» doen het openluchtmuseum herleven. Er zijn dan diverse animaties en demonstraties van ambachten en oude beroepen in de wederopgebouwde huisjes van het openluchgedeelte van het plattelandsleven in Wallonië.
LANDBOUWBEURS VAN LIBRAMONT www.foiredelibramont.com Deze beurs behoort tot de belangrijkste evenementen van de provincie en duurt 4 dagen. Elk jaar op het laatse weekend van juli komen ruim meer dan 220.000 bezoekers kennis maken met de nieuwste technologische snufjes in de landbouwwereld. Ook runderen en paarden zijn van de partij. Vooral de wedstrijden van het Ardense trekpaard en de aanspanningen zijn heel bijzonder en krijgen veel aandacht. Op de onpaar jaren zijn er op maandag en dinsdag eveneens demonstraties met betrekking tot het bosbeheer. Men moet geen landbouwer of boswachter zijn om van dit spektakel te genieten!
JACHTHOORN De Lange Jacht wordt in België niet meer beoefend, maar het blazen op de jachthoorn blijft een traditie zoals bij de plechtige hoogmissen (Internationale dagen van de Jacht en de Natuur, het feest van Sint-Hubertus, enz). In de basiliek van Saint-Hubert is eveneens een concert tijdens het eerste weekend van september ter gelegenheid van de Internationale dagen van de Jacht en de Natuur. Het betreft optredens van het jachthoorngezelschap «Royal-Forêt Saint-Hubert». Zij laten u kennis maken met dit bijzonder muziekinstrument.
INTERNATIONALE DAGEN VAN DE JACHT EN DE NATUUR Elk jaar tijdens het eerste weekend van september baadt Saint-Hubert in het teken van de jacht en de natuur. Aanzienlijk programma. Op zaterdag : Internationale clubshow van de befaamde Sint-Hubertushonden, concert van jachthoorns. Op zondag: Plechtige hoogmis opgeluisterd door jachthoornblazers uit België en uit het buitenland, zegening van de Hubertusbroodjes en de dieren, historisch schouwspel (historische evocatie van de duizendjarige geschiedenis van de stad). De feestelijkheden worden afgesloten door een samenspel van de jachthoornblazers in het centrum van de stad. Tijdens de twee dagen: Woud- en ambachtsmarkt en proeven van de «Franches Ripailles».
«LA PROVINCIALE», TRAIL 100% NATUUR www.laprovinciale.be Run over de afstanden van 15, 25 en 46 km. «La Provinciale» is een ontmoeting geworden van de liefhebbers van lange de afstandsloop. De loopparcours, die vertrekken voor het kasteel van Mirwart, vergen misschien veel uithoudingsvermogen maar dit wordt snel vergeten omwille van de prachtige hellingen en de schoonheid van de natuur (Provinciaal domein, de vijvers, het openluchtmuseum van de Fourneau Saint-Michel). Zaterdag: 5 en 10 km (Uitdaging van de Ardennen). Zondag: Kidsrun, vertrek van de 15, 25 en 46 km. 13 en 14 september 2014.
HET BRULLEN VAN DE HERTEN De bronsttijd is zeer intensief op het massief van Saint-Hubert. Het ritueel van het brullen van de herten laat toe dat de soort zich in standhoudt. De mannelijke herten zoeken op deze manier hun dominantie te veroveren op een kudde hindes en willen hun zwakkere rivalen de loef afsteken. Het is de tijd dat het karakteristiek gebrul van de herten galmt over de Ardense bossen. Speciale avonden worden vanaf de tweede helft van september georganiseerd met o.a. vrije luisterplaatsen. Het beluisteren van de herten is een activiteit die door meer en meer mensen beoefend wordt, maar tijdens deze periode is het respecteren van de rust essentieel.
39
EVENEMENTEN & FOLKLORE WEEK-END VAN DE LANDSCHAPPEN www.weekenddespaysages.be Op het laatste weekend van september worden in de provincie Luxemburg tijdens het intussen bekende «Week-end des Paysages» de wijdse landschappen in de kijker gesteld. Tijdens dit weekend zijn vele wandelwegen uitzonderlijk toegankelijk gesteld. Het is een unieke gelegenheid om het Land van Saint-Hubert op een andere manier te ontdekken. Thema 2014 : «Bomen in de kijker».
SAMONIOS, NAAR DE BRON VAN HALLOWEEN Dit Keltisch feest is in Ierland gekend als «Samain» en op het vaste land onder de naam «Samonios». In de 9de eeuw werd het feest gekerstend als Allerheiligen en Allerzielen. Later werd het in de USA gekend als Halloween. Talrijke activieiten (verkleedpartijen, verhalenrondes, fakkeltochten) in een sfeer eigen aan Halloween. Libramont. Op 31 oktober.
DE PLECHTIGHEDEN VAN SINT-HUBERTUS Deze plechtigheden gaan door op 3 november, de verjaardag van de heiligverklaring van Hubertus. Naar aanleiding van deze feestelijkheden is er een hoogmis in de basiliek opgeluisterd door jachthoorngeschal en de zegening van de broden en de dieren. De Hubertusbroodjes zijn een van de bekendste uitingen van de cultus van Sint-Hubertus. Deze rituelen hebben de bedoeling om de bescherming van Sint-Hubertus af te smeken voor de jagers en hun dieren (paarden, honden, afgerichte vogels,...). -> Zie p. 20 Ambachtelijke markt.
MARKTEN & ROMMELMARKTEN De markten : Saint-Hubert, centrum : de 1ste, 3de en 5de dinsdag van de maand. De rommelmarkten : Saint-Hubert, Place du Fays : de 3de zondag van de maand (april tot oktober).
EN OOK NOG… Tal van andere activiteiten worden gedurende het ganse jaar volgens het seizoen aangeboden ! De lekkerbekwandelingen, het plukken van paddestoelen, de verhalen- en sagenwandelingen 's avonds, de Ardense avondwakes, de kerstconcerten, de grote vuren, het Bosweekend, het Muziekfestival Borqtour, enz.
VOLLEDIG AGENDA : WWW.SAINT-HUBERT-TOURISME.BE 40
GASTRONOMIE & OVERNACHTINGSMOGELIJKHEDEN Het aangeboden gamma van streekproducten van het Land van Saint-Hubert bestaat uit een waaier van het beste wat de Ardennen te bieden hebben. Van een eenvoudige roerei in de pan tot de meest exclusieve wildbereiding, voor de smulpaap of voor fijnproever, voor de grote of voor de kleine honger, er is voor elk wat wils. Verblijven in deze streek van rust en groen zonder te proeven van de plaatselijke lekkernijen, de wildbereidingen tijdens het jachtseizoen en de vele bieren, betekent heiligschennis aan het geloof van de heilige Hubertus !
*Te koop bij het Maison du Tourisme
• ENKELE STREEKPRODUCTEN «LE SEMEUR», HET BIER VAN MIRWART * Dit amberkleurig en ambachtelijk bier met hoge gisting op de fles draagt de naam van het standbeeld van kunstenaar Louis Noël. Het beeld is het symbool van Mirwart en staat in het centrum van het dorp. Alc 6.2 % vol.
«LA SAINT-HUBERT, CUVÉE DU BORQ» * Dit amberkleurig en ambachtelijk bier op basis van gestemaut wordt gebrouwen op vraag van de broederschap «La Confrérie de la Saint-Hubert» die in 1989 werd opgericht. Alc 6° Vol.
DE «BORQUIN» Een inwoner van het centrum van SaintHubert wordt «borquin» genoemd. Het betekent in feite inwoner van de burcht/vesting. Het is ook de naam van een plaatselijk gerookte worst. Ze werd voor het eerst samengesteld bij de heroprichting van de beenhouwersgilde in 1958. Deze licht gerookte lookworst van zuiver varkensvlees met en fijne kruiden wordt gemaakt volgens een oud recept. Te koop bij «La Table des Champions» place du Marché 14 6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 61 61 10 11
• SLAGERIJEN BIJ DE BOER L'ASSAISONNIÈRE Rue de Presseux 15b 6800 Libramont Tel: +32 (0) 61 23 30 92 Op 3 km van de Gemeentelijke dienst voor Toerisme in Libramont. Te ontdekken : rundsvlees, varkensvlees, gevogelte, konijnen, eieren.
LA FERME DES FRÊNES Cens 12a 6970 Tenneville GSM: + 32 (0) 479 34 21 05 +32 (0) 486 25 33 36 info@biofarm.be - www.biofarm.be Op 6 km van «Barrière de Champlon». Te ontdekken : biologische varkensteelt met buitenloop, lamsvlees van de «Ardense rosse», Agnus-rundsvlees, ambachtelijke kazen, biologische wijnen, meel en kleine biologische kruidenierswaren.
AMBACHTELIJKE SLAGERIJEN, BAKKERIJEN EN BANKETBAKKERS, STREEKPRODUKTEN … VIND DIT ALLES TERUG OP DE SITE WWW.SAINT-HUBERT-TOURISME.BE
41
GASTRONOMIE & OVERNACHTINGSMOGELIJKHEDEN
• TE BEZOEKEN IN GROEP MEER IDEEEN OP WWW.SAINT-HUBERT-TOURISME.BE > U BENT… EEN GROEP
MARCASSOU
MAITRANK «RIDREMONT»
Dit aperitief, afkomstig uit Belgisch Lotharingen, is op basis van wijn met lievevrouwebedstro. Het wordt ook gemaakt en gebotteld in Freux. De verschillende dranken zijn de Maitrank, de Ridremont rosé, de sprankelende Maitrank Ridremont. Bezoek met proeverij enkel op aanvraag. rue Menil 88 6800 Freux (Libramont-Chevigny) Tel. : +32 (0) 61 65 85 95 info@arelmaitrank.be www.arelmaitrank.be In Champlon worden de gedroogde hammen en worsten van het bekende merk «Marcassou» gemaakt. De plaatselijke meester-beenhouwers maken hun Ardense specialiteiten volgens traditionele recepten die reeds meerdere generaties een bewaard geheim zijn. Bezoek met proeverij mogelijk in de voormalige werkplaats die nu het «Centre Marcassou» heet (ontdek de geschiedenis van de firma Marcassou en van de fabricatie van hun vele specialiteiten). Enkel voor groepen van 40 tot 65 personen (reservatie verplicht). Open van 8.30u tot 17.00u. Gesloten tijdens het weekend en op feestdagen.
42
Rue de la Barrière 72 6971 Champlon Tel. : +32 (0) 84 45 00 00 centre@marcassou.be www.marcassou.be
BRASSERIE «SAINT MONON»
Het amber-, bruin- en honingbier van de brouwerij Saint Monon behaalde internationale prijzen. Het getuigt van zijn hoge kwaliteit. Ook andere bieren zoals de «Cuvée de la Jonquille» worden hier gebrouwen. Bezoek met proeverij enkel op aanvraag. rue Principale 41 - 6953 Ambly (Nassogne) Tel./Fax : +32 (0) 84 21 46 32 info@saintmonon.be www.saintmonon.be
Hotels, logiesverstrekkers, talrijke gastenkamers met bijhorende rijke tafels, een jeugdherberg en twee campings zorgen er voor dat overnachten in het Land van Saint-Hubert nooit voor een probleem zorgen. Er is een bed voor elk budget. Zowel in het centrum van de stad als aan de rand van het woud kunt u terecht. Alleen de ruime keuze maakt het u moeilijk. Na een rustgevende nacht en een stevig Ardens ontbijt kunt u met z’n tweetjes, met het ganse gezin of met vrienden genieten van een heerlijk verblijf.
De lijst met overnachtingsmogelijkheden en restauranten in het Land van Saint-Hubert vindt u na twee keer klikken op www.saint-hubert-tourisme.be Of vraag de brochure :
43
NUTTIGE ADRESSEN Voor internationale gesprekken dient u eerst 0032 te vormen, gevolgd van het zonenummer zonder de nul. Bijvoorbeeld: 0032 84450040 om het gemeentebestuur van Tenneville vanuit het buitenland te bereiken.
ANTIGIFCENTRUM 070 24 52 45 APOTHEKEN Wachtdienst: 0900 10 500 www.pharmacie.be TENNEVILLE Pharmacie Noël Route de Bastogne 13 084 45 55 25 SAINT-HUBERT Pharmacie Delcourt Place du Marché 24 061 61 10 47 Multipharma Rue Saint-Gilles 29 061 61 34 91 LIBRAMONT EPC Debock Rue de la Gare 15 061 22 33 80 EPC Robinet Grand’Rue 26 061 22 23 42 Pharmacie de Recogne Avenue de Bouillon 78 061 23 30 82 Pierret-Ducoffre Grand-Rue 52 061 22 21 84 BENZINESTATIONS TENNEVILLE Station Shell SAINT-HUBERT Stations Shell, Texaco, Total LIBRAMONT Stations Esso, Shell, Total BRANDWEER 100 BUS INFO TEC 081 25 35 55 - www.infotec.be DOKTERS
44
Wachtdienst: 1733 Info bij het Maison du Tourisme / apotheken. Idem dierenartsen.
GELDAUTOMATEN TENNEVILLE BNP PARIBAS FORTIS Route de Bastogne 17 BUREAU BODY (AXA) Route de la Barrière (N4) 25c BELFIUS Route de la Barrière (N4) 3 SAINT-HUBERT BNP PARIBAS FORTIS Pl. de l'Abbaye 5 BELFIUS - Pl. du Marché 12 CRELAN - Pl. du Fays 5 ING - av. Nestor Martin 9 LIBRAMONT AXA av. de Bouillon 2 BNP PARIBAS FORTIS av. de Houffalize 1 CBC - av. de Houffalize 28a Crédit Agricole - Grand’Rue 5 CRELAN - av. de Houffalize 40 BELFIUS - av. de Bouillon 16 ING - Grand’Rue 47a Bpost banque - Pl. de la Gare 2
Record - av. Herbofin 3 GEMEENTEBESTUREN
TENNEVILLE route de Bastogne 1 084 45 00 40 www.tenneville.be SAINT-HUBERT Place du Marché 1 061 26 09 66 www.saint-hubert.be LIBRAMONT Place Communale 9 061 22 21 18 www.libramontchevigny.be HANDELSZAKEN www.wallux.com www.libracentre.be JACHTGEREI STOCK ADVENTURE Rue du Flosse 17 Recogne (Libramont) 061 22 45 02 Kleren ARMURERIE DELATTRE Rue du Saint-Esprit 19 - 21 Marche - 084 31 54 71 Wapenwinkel
POLITIE 101 TENNEVILLE Route de la Barrière 80 Champlon 084 41 00 80 SAINT-HUBERT Avenue Nestor Martin 10b 061 61 10 13 LIBRAMONT Avenue de Bouillon 101 Recogne 061 50 81 30 MEDISCHE SPOEDOPNAME
112 STATIONS JEMELLE, LIBRAMONT, MARLOIE, POIX-SAINT-HUBERT 02 528 28 28 www.belgianrail.be TAXI LIBRAMONT TAXI JEAN-CLAUDE 061 61 38 88 0477 77 87 66 limojcl@gmail.com TAXILUX LIBRAMONT 0475 42 41 71 taxiluxlibramont@skynet.be VISBENODIGHEDEN GILLES NICOLAS Rue du Mont 141 Saint-Hubert - 061 61 34 06 WASSERIJ SAINT-HUBERT Carrefour Market Rue des Moines 7 7 dagen/7, 9u - 19u ZIEKENHUIS LIBRAMONT Avenue de Houffalize 35 061 23 81 11 BASTOGNE Chaussée de Houffalize 1 061 24 01 11 MARCHE-EN-FAMENNE
Rue du Vivier 21 (Aye) 084 21 91 11
DE 12 «MAISONS DU TOURISME» De diensten voor Toerisme (Maison du Tourisme - M.T.) en de Toeristische Federatie van provincie Luxembourg heten u welkom !
FÉDÉRATION TOURISTIQUE DU LUXEMBOURG BELGE a .s .b .l. Quai de l'Ourthe, 9 6880 La-Roche-en-Ardenne Tel. : +32 (0) 84 41 10 11 - Fax : +32 (0) 84 41 24 39 www.luxembourg-tourisme.be info@luxembourg-tourisme.be
1 M.T. DU PAYS D’OURTHE & AISNE
M.T. DU PAYS DU VAL DE SALM ET DES SOURCES DE L’OURTHE
Grand’Rue, 16 - B-6940 Barvaux-sur-Ourthe
Avenue de la Salm, 50 B-6690 Vielsalm
Tel. : +32 (0) 86 21 35 00 www.ourthe-et-aisne.be
Tel. : +32 (0) 80 21 50 52 www.vielsalm-gouvy.be
5 M.T. DU PAYS DE LA HAUTE-LESSE
9
2
6 M.T. DU PAYS DE SAINT-HUBERT
3 M.T. DU PAYS DE MARCHE & NASSOGNE
4
M.T. DU PAYS D’HOUFFALIZE LA ROCHE-EN-ARDENNE
Place du Marché, 15-BP36 Place de l’Etang, 15 B-6900 Marche-en-Famenne B-6980 La Roche-en-Ardenne Tel. : +32 (0) 84 34 53 27 www.tourisme-marche-nassogne.be
7 M.T. DU PAYS DE BASTOGNE
Tel. : +32 (0) 84 36 77 36 www.coeurdelardenne.be
8 M.T. DU PAYS DE BOUILLON
Place de l’Esro, 60 B-6890 Redu (Libin)
Rue Saint-Gilles, 12 B-6870 Saint-Hubert
Place McAuliffe, 60 B-6600 Bastogne
Quai des Saulx, 12 B-6830 Bouillon
Tel. : +32 (0) 61 65 66 99 www.haute-lesse.be
Tel. : +32 (0) 61 61 30 10 www.saint-hubert-tourisme.be
Tel. : +32 (0) 61 21 27 11 www.paysdebastogne.be
Tel. : +32 (0) 61 46 52 11 www.bouillon-tourisme.be
M.T. DU PAYS DE LA FORÊT D’ANLIER
10 M.T. DU PAYS DE LA SEMOIS ENTRE ARDENNE ET GAUME
11 M.T. DU PAYS DE GAUME
Moulin Klepper Rue du Moulin, 12 B-6840 Neufchâteau
Esplanade du Panorama, 1 B-6820 Florenville
Rue des Grasses Oies, 2b B-6760 Virton
Rue des Faubourgs, 2 B-6700 Arlon
Tel. : +32 (0) 61 31 12 29 www.semois-tourisme.be
Tel. : +32 (0) 63 57 89 04 www.soleildegaume.be
Tel. : +32 (0) 63 21 94 54 www.arlon-tourisme.be
Tel. : +32 (0) 61 21 80 05 www.foret-anlier-tourisme.be
12 M.T. DU PAYS D’ARLON
45
KAART VAN HET LAND VAN SAINT-HUBERT Jemelle
LUIK NAMEN BRUSSEL
Rochefort Ambly
LA-ROCH
Nassogne
Barrière de Champlon Mochamps
Fourneau Saint-Michel
N89
Tellin
e omm La L
NAMEN BRUSSEL
Transinne
Smuid
La Masblette
Awenne
Wildpark
Amberlo Bonnerue
Vesqueville
Jenneville
La L omm e
Bras-Bas
FreuxMenil FreuxSuzerain
Seviscourt
L'Our the Occidentale
Moircy Bras-Haut
Libin
Bougnimont
Libramont
E411
Renaumont Remaux Presseux
Recogne BERTRIX BOUILLON SEDAN FRANKRIJK
46
Prelle
BASTOGNE ARLON LUXEMBURG
Saint-Hubert Hurtebise
Poix Saint-Hubert Hatrival
Erneuv
Wem Wyom Ber Baconfoy Orth
Burgervliegveld Arville Lorcy
B
Tenneville
Didactische wandeling FORÊT DE FREYIR
FORÊT DU ROI ALBERT
Belle-Vue
Champlon
Laneuvilleau-Bois
Barrière Mathieu
Provinciaal domein van Mirwart Mirwart
Grainchamps Journal
Masbourg
Grupont
MA
N4
N89
Ourt Keltenmuseum
Remagne
Nimbermont
Rondu Chenet Rem Laneuville
Wideumont Ste-MarieChevigny
Vaux-
Flohimont Bernimont
St-Pierre Neuvillers Sberchamps Lamouline
E2 Molinfaing
ARLO LUXEMB
HE-EN-ARDENNE LUIK AASTRICHT
Hubermont Nisramont
Beaulieu
Warempage
Nord
Het land van Saint-Hubert
ville
Cens Trèsfontaine mbay mpont le rguème ta en heuville Occid
5 km 10 km
Bertogne
he urt L'O
LIÈGE
G
oup
t
N4
LEGENDE OP DE KAART : Station
mience
-sur-Sûre
: Vliegveld : Langlaufsk
i
: Camping
25
ON BURG
: Info Toerism
e
: Maison du
Tourisme
47
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Maison du Tourisme du Pays de Saint-Hubert, a.s.b.l. B. Valentin, Président Rue Saint-Gilles 12 6870 Saint-Hubert Tél. : +32 (0) 61 61 30 10
e.m rt-tourism int-hube z-moi ! sa z e p a T e ou flash
o bi
Deze gids werd samengesteld op basis van informatie die ons werd toegereikt in september 2013 door de toeristische actoren voor het jaar 2014. Het « Maison du Tourisme » kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor eventuele wijzigingen die zich na deze datum zouden voordoen. Het wordt eenieder aangeraden om voor een vertrek na te gaan of er wijzigingen zijn aangebracht. Editie 2014 FOTOCOPYRIGHTS Pascal Willems-FTLB/TEXTO : voor de meeste foto's • Air Loisirs • Auberge du Sabotier • Elodie Bourdon • Roland Dehon • Ferme des Frênes • G. Gira • iStock • Janssens Communication • Gérard Jadoul • Maison du Tourisme - I.Jusseret / E.Paquay • Maitrank Ridremont • Marcassou • Monastère d’Hurtebise • Musée des Celtes • Office communal du Tourisme de Libramont-Chevigny • Reproduction P.-J. Redouté • Marc Segond • Pierre Taymans • Stéphanie Thiry • Catherine Toussaint • Claudine Van Massenhove DANK AAN Jean-Marie Baltus voor het historisch nagekeken GRAFISCHE VORMGEVING dbcreation, studio graphique www.dbcreation.be Illustrations : www.aliceb.be AFDRUK Impribeau Sainte-Ode
Rue Saint-Gilles 12 B-6870 Saint-Hubert Tel. : +32 (0) 61 61 30 10 Fax : +32 (0) 61 61 54 44 MET DE STEUN VAN
info@saint-hubert-tourisme.be www.saint-hubert-tourisme.be Open 7 dagen op 7 van 9.00u tot 17.30u Gesloten op 01/01 en 25/12 COMMISSARIAT GÉNÉRAL AU TOURISME