CAPÍTULO I
Ninguén me coñecía en Buckton. Clem elixira a cidade por iso; e, de todos os xeitos, mesmo se me acovardaba, non me quedaba gasolina dabondo para continuar cara ao norte. Cinco litros escasos. Xunto co meu dólar e a carta de Clem, todo o que tiña. Da miña maleta, mellor nin falar. Total, para o que había dentro. Esquecíao: tiña tamén no maleteiro do coche o pequeno revólver do rapaz, un triste 6,35 de ocasión; aínda o levaba no peto cando o shériff veu dicirnos que levaramos o corpo á casa para enterralo. Debo dicir que confiaba máis na carta de Clem que en todo o demais. Aquilo debía funcionar, tiña que funcionar. Miraba as miñas mans no volante, os meus dedos, as miñas uñas. A verdade é que ninguén podía dicir nada. Por esa banda, ningún perigo. Quizais puidese conseguilo. O meu irmán Tom coñecera a Clem na universidade. Clem non o trataba igual que os outros estudantes. Faláballe gustoso; bebían xuntos, saían xuntos co Caddy5 de Clem. Grazas a Clem Tom foi aceptado. Cando se foi para substituír o seu pai á fronte da fábrica, Tom tamén tivo que marchar. Volveu connosco. Aprendera moito e non tivo problemas para que o nomeasen mestre na nova escola. E a 5 Abreviación común para os vehículos da marca de automóbiles estadounidense Cadillac, moi popular nos anos corenta. (N. do T.)
11
historia do rapaz desbotouno todo. Eu era o bastante hipócrita para non dicir nada, pero o rapaz non. Non vía nada malo niso. O pai e o irmán da rapaza encargáronse del. Esa foi a razón de que o meu irmán lle escribise a Clem. Eu non podía quedar na vila, e pediulle a Clem que atopase algo para min. Non demasiado lonxe, para que me puidese ver de cando en vez, pero o bastante para que ninguén nos coñecese. Pensaba que cun rostro coma o meu e co meu carácter, non había perigo ningún. Quizais tiña razón, pero aínda así acordábame do rapaz. Encargado dunha libraría en Buckton, ese era o meu novo choio. Tiña que contactar co anterior encargado e poñerme ao corrente en tres días. Cambiaba de xerencia, conseguira un ascenso e quería deixar atrás todo aquilo. Ía moito sol. A rúa chamábase agora Pearl Harbor Street. Probablemente Clem non o sabía. Aínda se podía ler tamén o vello nome sobre as placas. Ao chegar ao número 270 vin a tenda e aparquei o Nash6 diante da porta. O xerente copiaba unhas cifras nunhas facturas, sentado detrás da caixa: era un home de mediana idade, cuns ollos azuis duros e pálidos cabelos louros, como puiden ver ao abrir a porta. Saudeino. –Bos días. Que desexa? –Traio esta carta para vostede. –Ah!, vostede é a persoa á que teño que poñer ao corrente. Déixeme ver esa carta. Colleuna, leuna, deulle a volta e devolveuma. –Non é difícil –dixo–. Esta é a mercadoría –explicou mentres amosaba o que había ao seu redor facendo un xesto 6 Marca de coches baratos estadounidenses. (N. do T.)
12
circular cos brazos–. Esta noite estarán terminadas as contas. Para as vendas, a publicidade e todo o resto, non ten máis que seguir as indicacións dos inspectores da empresa e dos papeis que irá recibindo. –É unha cadea? –Si. Sucursais. –De acordo –asentín–. Que é o que máis se vende? –Bah, novelas. Novelas malas, pero iso a nós tanto nos ten. Bastantes libros relixiosos, e libros de texto tamén. Non moitos libros para rapaces, nin libros serios. Non son campos dos que me ocupase demasiado. –Así que, para vostede, os libros relixiosos non son serios. Pasou a lingua polos beizos. –Non me faga dicir o que non dixen. Rin de boa gana. –Non o tome a mal, eu tampouco creo moito neles. –Daquela voulle dar un consello. Non deixe que a xente se decate, e vaia todos os domingos escoitar o pastor, porque se non o fai, estará despedido en pouco tempo. –Moi ben –dixen–. Irei á misa. –Teña –dixo tendéndome unha folla–. Comprobe isto. É a contabilidade do último mes. É moi simple. Cada mes, a empresa envíanos todos os libros. Só hai que levar a conta de todas as entradas e de todas as saídas, por triplicado. Cada quince días veñen recoller o diñeiro. Pagaranlle con cheques, cunha pequena porcentaxe. –Déixeme ver iso –díxenlle. Collín a folla e sentei sobre un mostrador baixo, cheo de libros que foran sacados dos andeis para amosalos aos clientes, e que, probablemente, non tivera tempo de gardar.
13
–Que se pode facer nesta cidade? –pregunteille de novo. –Nada –dixo–. Hai rapazas no drugstoreao outro lado da rúa, e bourbon no bar de Ricardo, dúas rúas máis aló. Non me caía mal, a pesar dos seus modos bruscos. –Canto tempo leva aquí? –Cinco anos. E aínda me quedan outros cinco. –E iso por que? –É vostede moi curioso. –A culpa é súa. Por que dixo que aínda lle quedaban cinco anos? Eu non lle preguntara nada. A súa boca suavizouse un chisco e os seus ollos engurráronse. –Ten razón. Pois outros cinco anos e deixo este traballo. –Para facer que? –Escribir –dixo–. Escribir best-séller. Nada máis ca best-séller. Novelas históricas, novelas nas que os negros se deiten con brancas e non sexan linchados, novelas con rapazas puras que consigan crecer intactas entre a xentalla sórdida dos arrabaldes... Riu. –Best-séllers, vaia! E novelas extremadamente audaces e orixinais. É doado ser audaz neste país: non hai máis que contar o que todo o mundo podería ver se fixese o esforzo. –Vaino conseguir –dixen. –Claro que o conseguirei. Xa teño seis preparadas. –Nunca intentou publicalas? –Non son amigo nin amiga dun editor, e non teño cartos dabondo para investir. –Daquela? –Daquela, dentro de cinco anos, terei cartos dabondo. –Estou seguro de que o vai conseguir.
14
Durante os dous días seguintes, o traballo non faltou, a pesar do funcionamento verdadeiramente sinxelo da tenda. Houbo que actualizar a lista de pedidos, e Hansen –así se chamaba o encargado– deume varios sopros sobre os clientes. Algúns deles visitábano regularmente para falar de literatura. Só sabían o que aprendían na Saturday Review ou na páxina literaria do xornal local, que tiraba a nada desprezable cifra de sesenta mil exemplares. De momento, contentábame con escoitalos falar con Hansen, tratando de recordar os seus nomes e as súas caras, porque o máis importante nunha libraría, máis que noutros negocios, é tratar polo seu nome o cliente ao pouco de entrar pola porta. Para o aloxamento, puxérame de acordo con el. Ocuparía o apartamento de dous cuartos no que vivía, xusto enriba do drugstore do outro lado da rúa. Adiantárame algúns dólares, mentres tanto, para que puidese vivir tres días no hotel, e mesmo pretendía invitarme a compartir dúas de cada tres comidas, para evitar que a miña débeda con el aumentase. Era un bo fulano. Dábame mágoa a historia esa dos best-séllers; un best-séllers non se escribe así como así, nin sequera con cartos. Quizais tiña talento. Esperaba que o tivese. O terceiro día, levoume ao bar de Ricardo a tomar un grolo antes do xantar. Eran as dez da mañá, tiña que marchar antes do mediodía. Era o último almorzo que iamos compartir. Logo quedaría só fronte aos clientes e fronte á cidade. Tiña que aguantar. Xa fora unha sorte coñecer a Hansen. Co meu dólar, sobreviviría os tres días vendendo trangalladas; pero
15
deste xeito estaba recuperado totalmente. As cousas empezaban ben. O bar de Ricardo era o típico local limpo e feo. Cheiraba a cebola frita e a rosquillas. Un tipo corrente lía distraído o xornal detrás do mostrador. –Que van tomar? –preguntou. –Dous bourbons –pediu Hansen interrogándome coa mirada. Asentín. O rapaz servíunolo en vasos grandes, con xeo e unhas pallas. –Sempre o tomo así –explicou Hansen–. Pero non se sinta obrigado. –Está ben así –dixen. Se nunca beberon bourbon xeado cunha palla, non poden imaxinar o que é. É coma unha lapa ardente que se incrusta no padal. Lume doce. É terrible. –Está bo! –dixen. A miña mirada descubriu o meu reflexo nun espello. Tiña pinta de estar completamente tolo. Levaba tempo sen beber. Hansen botouse a rir. –Non se preocupe –dixo–. Pronto estará afeito, por desgraza. En fin –continuou–, terei que ensinarlle as miñas manías ao camareiro do próximo garito que me sirva de bebedoiro. –Sinto que marche –díxenlle. Riu. –Se eu quedase, vostede non estaría aquí! Non –dixo–, é mellor que marche. Só quedan cinco anos, carallo! Apurou o vaso dun só trago e pediu outro.
16
–Afarase pronto –mirábame dos pés á cabeza–. É vostede simpático. Hai algo en vostede que non se entende ben. A súa voz. Sorrín sen responder. Aquel fulano era un demo. –Ten unha voz demasiado redonda. É vostede cantante? –Bah, canto de cando en vez para distraerme. Daquela xa non cantaba. Antes si, antes da historia do rapaz. Cantaba e tocaba a guitarra. Cantaba os blues de Handy7 e as cancións típicas de Nova Orleáns, e outras que eu mesmo compoñía coa guitarra, pero xa non tiña ganas de tocar a guitarra. Precisaba cartos. Moitos. Para conseguir o demais. –Con esa voz debe conseguir todas as mulleres que quere –dixo Hansen. Asentín con indiferenza. –Non lle interesa? Deume unha palmadiña no lombo. –Vaia dar unha volta polo drugstore. Están todas alí. Teñen un club na vila. Un club de bobbysoxers.Xa sabe, esas rapazas que levan calcetíns vermellos e xerseis de raias, e que lle mandan cartas a Frank Sinatra. O drugstore é o seu cuartel xeral. Xa debeu ver algunha, non? Non, é certo, quedou na tenda case todos os días. Bebín tamén outro bourbon.Sentíao circular ao tope nos meus brazos, nas miñas pernas, en todo o meu corpo. Aló non tiñamos bobbysoxers. Pero claro que me gustaban. Raparigas de quince ou dezaseis anos cos peitos ben en 7 William Christopher Handy (1873-1958), o «pai do blues»; compositor, cantante e director de orquestra que recompilou, compuxo e popularizou moitos temas de blues. (N. do T.)
17
punta baixo os seus xerseis ben cinguidos, fano a propósito, as moi pendangas, sábeno ben. E os calcetíns. Calcetíns de cor amarela viva ou verdes, ben dereitos nos seus zapatos sen tacón; e saias amplas, xeonllos redondos; e sempre sentadas no chan, coas pernas abertas e con bragas brancas. Si, gustábanme as bobbysoxers. Hansen seguía mirándome. –A todas lles vai a marcha –dixo–. Non corre risco ningún, coñecen unha chea de sitios para ir con elas. –Non pense que son un porco –dixen. –Ah, non! –dixo–. Quería dicir ir con elas a beber e a bailar. Sorriu. Estaba claro que eu tiña pinta de estar interesado. –Son divertidas –dixo–. Irán facerlle unha visita á tenda. –Que fan alí? –Compran fotos de actores e, como por casualidade, todos os libros de psicanálise. Libros médicos, quero dicir. Todas estudan Medicina. –Moi ben... –murmurei–. Xa veremos. Debín finxir ben a indiferenza desta vez, porque Hansen comezou a falar doutra cousa. Despois xantamos e marchou cara ás dúas da tarde. Quedei só diante da tenda.
18
CAPÍTULO II
Creo que levaba alí uns quince días cando empecei a aburrirme. Non saíra da tenda en todo ese tempo. Os negocios marchaban. Os libros vendíanse ben e, no tocante á publicidade, todo viña feito de antemán. A empresa enviaba cada semana, ademais do paquete de libros en depósito, uns carteis e uns folletos que había que colocar nos andeis nun lugar ben visible. A maioría das veces, bastaba ler o resumo comercial e abrir o libro en catro ou cinco páxinas diferentes para ter unha idea suficiente do seu contido –suficiente, en todo caso, para manter unha conversa cos desgraciados que se deixaban enganar con eses artificios: as tapas ilustradas, os folletos e a foto do autor na lapela cunha pequena biografía. Os libros son moi caros, e todo iso tamén conta. O que demostra que a xente non se preocupa por comprar boa literatura; queren ter o libro recomendado polo seu club, ese do que todo o mundo fala, e impórtalle ben pouco o seu contido. Dalgúns dos libros recibía moreas, cunha nota na que se recomendaba colocalos nunha vitrina, e impresos para repartir. Facía con eles un montón, a carón da caixa rexistradora, e metía un impreso en cada paquete de libros. Ninguén rexeita nunca un impreso en papel cuxé, e as catro
19
Boris Vian escribiu «J’irai cracher sur vos tombes», novela provocadora e desafiante, en 1943. A súa publicación, baixo pseudónimo, estivo marcada polo escándalo que aínda acompaña hoxe a súa lectura. De ritmo áxil, linguaxe suxestiva e directa, a intriga e a dureza do relato atrapan a atención dos lectores e lectoras, que verán posta a proba a súa sensibilidade a cada páxina. Saltando todos os límites do politicamente incorrecto, esta «historia dunha vinganza» achega unha visión diferente e mordaz sobre o fenómeno do racismo, ao tempo que reve a rabia, o odio e a carraxe das súas vítimas.