3 23
1 editoryal
TUNGO SA MALAYANG PAMAMAHAYAG SA LOOB LAMANG ng isang linggo, nakaranas ng dalawang pagatake sa kalayaan sa pamamahayag ang aming mga kapwa mamamahayag sa Unibersidad ng Pilipinas – Diliman. Una, nitong ika-17 ng Pebrero. Nakaranas ng pandarahas mula sa mga tagasuporta ng Liberal Party at mga pulis ang mga kapwa namin mamamahayag mula sa Tinig ng Plaridel (TNP) at Union of Journalists of the Philippines – Diliman (UJP-UPD). Hindi sila pinayagang makakuha ng mga litrato sa National Anti-Poverty Commission (NAPC) Forum at inakusahan pa na magrarali lamang sila sa loob at manggugulo sa nasabing partido. Agad naman itong sinundan ng isang pahayag ng isang lider-estudyante mula sa Kolehiyo ng Komunikasyong Pangmadla na bahagi rin ng Konseho ng mga Mag-aaral sa UP Diliman. Aniya, dapat nang tanggalan ng publication fee ang Philippine Collegian o Kule sapagkat ginagamit lamang itong labasan ng propaganda ng isang partido sa ating pamantasan. Nilalabag ng dalawang pangyayaring ito ang karapatan ng mga mamahayag pangkampus upang panghawakan ang mandato nilang magsiwalat ng katotohanan. Sa kaso ng mga kapwa mamamahayag mula sa TNP at UJP-UPD, karapatan nilang magsagawa ng coverage sa nasabing forum. Bilang bukas naman ito para sa lahat, hindi dapat sila pinaalis ng mga pulis. Ang pagpapaalis ng mga pulis kahit na
sila ay may karapatang makakuha ng pahayag ay isang porma ng pandarahas sa kanilang karapatan. Dagdag pa rito, paglabag din sa karapatan ng mga mamamahayag pangkampus ang pag-aakusang ginawa ng mga tagasuporta ng nasabing partido. Tanging intensiyon lang naman ng mga mamamahayag na iyon ay ipakita sa kanilang mga mambabasa kung ano ang tunay na nangyayari sa loob ng kanilang pamantasan. Naging porma din ng pandarahas ang panghaharang nila at paninigaw sa mga kapwa namin mamamahayag. Isa ring akusasyon ang ginawa ng lider-estudyante sa Kule. Sa loob ng higit 90 taon ng pag-iimprenta ng Kule ng kanilang mga isyu, bakas sa kanilang mga panulat ang patuloy na pagsandig sa mga batayang sektor. Ginagawang kritikal ng Kule ang mga mambabasa nito at pinapakilos upang ipaglaban ang kanilang mga karapatan. Bukod pa rito, tinatanggalan din ng lider-estudyante ng karapatan sa pamamahayag ang Kule sa kanyang pag-aakusa. Buhay ng mga mamamahayag pangkampus ang publication fee at kanilang napapanindigan ang kanilang mandato dahil rito. Kung kanilang tatanggalin ang publication fee, maaaring umasa na lamang sila sa mga ads at masakripisyo ang kanilang mandato. Magiging malabnaw ang kanilang mga suri sa isyu ng lipunan, kung gayon. Sa mga babalang sinabi ng liderestudyanteng pati na rin ng tagasuporta ng Liberal Party, para na rin nilang tinanggalan ng karapatan ang
iba pa pang mga lokal na pahayagan sa pamantasan. Patuloy na nakikipagsapalaran ang buong kasapian ng mamamahayag pangkampus upang maisiwalat ang katotohanan sa kanilang mga mambabasa. Hindi dapat sila inaakusahan na mga raliyista sa kanilang paglaban sa karapatan ng mga batayang sektor ng lipunan. Bilang alternatibong midya, inaangat nila ang diskurso sa mga mamamayan nang walang bahid ng politika o ekonomikong impluwensiya kaya naman kinakailangan na matalas at malalim ang kanilang suri sa lipunan. Kanila ring pinagkakasya ang perang natatanggap mula sa publication fee upang makakakuha ng datos, magpuyat sa kani-kanilang opi-
sina at mailimbag ang kanilang isyu. Minsan pa nga ay nasasakripisyo pa ang kanilang sariling pera para makapag lathala. Hinihingi mula sa mga tagasuporta ng Liberal Party at sa liderestudyante ng UPD na humingi ng tawad sa kanilang ginawa. Kanilang niyurakan ang karapatan ng mga mamamahayag pangkampus. Lagi’t laging iniisip ng mga mamamahayag pangkampus ang paglaban sa karapatan ng batayang sektor ng lipunan. Katulad nila ay tinatapakan din ang kanilang mga karapatan kaya naman patuloy rin ang aming panawagan sa malayang pamamahayag at pagtigil sa represyon sa aming mga kapwa mamamahayag.*
2 lathalain
Kalag, kalas Nicko de Guzman Hataw kontra VAW
NAPAKALAYO NA NG narating ng ating bansa sa usapin ng sining at humanidades. Malaya tayong nakikipagdiskurso tungkol dito, napakaraming sumibol na manlilikha ng sining, at kinikilala na ito bilang isang propesyon. Napakarami kong pwedeng pag-usapan tungkol sa sining: ang pagpapawalanghalaga ng estado dito, kung papaano ito hindi nabibigyan ng tamang pagkilala lalo na sa edukasyon, usapin ng sapat at tamang pondo, at marami pang iba. Pero, ang pipiliin ko ay ito: ang kritisismo. Ang estado ng sining at humanidades sa bansa ay patuloy na nilalamon ng mga kanluraning ideya at kaisipan, at iba pang artikulo ang magagawa ko kung iyon ang paksa. Sa ganitong estado, ang mga teorya at paraan ng pagsuri sa mga likhang sining na pumapasok rin sa bansa ay may malaking bahid ng pagiging kanluranin na hindi naman naaayon pagdating sa paglapat ng kritisismo. Kung hindi man tuluyang naisasantabi, nagmumukhang napakababa ng sining ng Pilipinas dahil sa hindi angkop na pagtingin at suri. Gaya ng lahat, may pag-aangkop at tamang proseso ang pinagdadaanan: ang pagkalag
at pagkalas. Ang prosesong ito ay nakuha ko sa isinulat ni Bienvenido Lumbera sa akdang “Breaking Through and Away” akdang kritisismo tungkol sa estado ng panunuring panitikan ng Pilipinas. Ang sabi ni Lumbera, ang aralin ang mga iba’t ibang kaisipan na nagmula sa mga dayuhan ay walang problema at karapat-dapat lang. Ngunit, ang proseso ng pagkalag, ang unti-unting paghiwalay, ay dapat isaalang-alang dahil dito nagsisimula ang tunay na pagpapayaman ng sariling pagsuri at kritisismo. Ang ating mga gawa ay mas masusuri nang maayos kung may kontekswalisasyon. Importante, bilang mga alagad ng sining na dating kolonya ng mga bansa, na tingnan ngayon ang mga bagay sa ating mga punto de bista. Sa ganitong paraan, dahan-dahan tayong kumakalas sa mahigpit na hatak ng kolonyal na mentalidad. Sa iba’t ibang aspeto, hindi matanggal sa utak at sistema ng mga Pilipino ang kolonyal na mentalidad. Ang misedukasyon ng mga tao sa bansa ay patuloy na lumalaganap. Nagmimistula tayong mga sanggol sa kamay ng mga mapang-aping mga dayuhan, mga nagpapanggap na magulang na nagpapangakong tayo ay aakuin at aalagaan.
Micah Magaro
Nagtipon-tipon ang iba’t ibang sektor ng mamamayan ng Unibersidad ng Pilipinas Diliman upang tutulan ang Violence Against Women (VAW) sa pamumuno ng Gabriela noong ika-12 ng Pebrero sa Quezon Hall.*
Mararamdaman ito hindi lang sa kultural na aspeto. Nararamdaman ito sa patuloy na pag-asa ng sarili nating gobyerno dahil sa mga polisiyang ipinapatupad tulad ng Enhanced Defence Cooperation Agreement (EDCA) na nagpapagamit sa sarili nating lupa para sa ikauunlad ng ibang bansa. Nararamdaman ito sa K to 12 na nagpapangako ng magagandang kinabukasan para sa mga kabataan, isang huwad na solusyon sa patuloy na pagbaba ng estado ng edukasyon sa bansa. Nararamdaman ito sa pagreporma ng ating GE, na ang pagbawas ng maraming yunits na karamihan ay mga asignatura sa Arts & Humanities ay pagbawas rin sa kaalaman para lalo pang mahasa ang makabayan at makamasang kamalayan. Matapos ang lahat ng ito, ang kritisismo ay wala kung ang mismong laman ay walang silbi para sa mga Pilipino. Malaki ang kinahaharap na problema ng mga artista at alagad ng sining, taon-taong hinahamon sa mga problema ng estetika at lipunan. Lagi’t lagi, dapat tayong bumabalik sa tanong na: para kanino nga ba?*
komiks
komiks ni Bea Velasco