Albert Schouten komt al zijn hele leven in het Kruiswegpark
Kruiswegpark Roermond
Verborgen oase van rust en devotie
Aan de rand van Roermond ligt een van Nederlands mooiste kruiswegparken. In dit bijzondere pelgrimsoord staat de tijd even stil. ‘Hier heb je de kans om naar jezelf terug te keren.’ Tekst: Kalien Blonden, beeld: Kalien Blonden , Albert Schouten
22 kro Magazine
KRUISWEG
A
ls ik op station Roermond aankom, loop ik naar het informatieloket. Ik verwacht daar onmiddellijk aan de weet te komen welke bus mij naar het Kruiswegpark van Pierre Cuypers (de beroemde architect van het Amsterdamse Rijksmuseum en het Centraal Station) zal brengen. Maar de man achter de balie kijkt me niet-begrijpend aan. Kruiswegpark? Hij overlegt met zijn collega. Samen turen ze naar een beeldscherm en mopperen over de trage verbinding. Ik verwacht elk moment een verlossende uitroep: ‘O, u bedoelt het Kruiswegpark!’ Maar die blijft uit. Een van de mannen kijkt uiteindelijk op van het scherm en zegt: ‘Volgens mij bedoelt u het Indië-monument.’ Ook de taxichauffeur heeft geen idee waarover ik het heb. Hij is ‘niet zo van de parken’. Gelukkig heeft hij een routeplanner en heb ik het adres.
het naar de kerk, maar het beeldje komt uit eigen beweging terug. Door deze legende hebben honderdduizenden pelgrims Maria hier sindsdien vereerd. Schouten zal me later de processiegang in de kapel laten zien, die van onder tot boven is bekleed met tegeltjes waarop Maria wordt bedankt voor het verhoren van gebeden. ‘Ik kan me herinneren dat er houten krukken hingen van ene Jantje Simons. Een jongetje dat – zo wordt beweerd – door te bidden tot Maria weer kon lopen.’
Kronkelige paadjes
Duizenden pelgrims Albert Schouten, voorzitter van de Stichting Kruiswegpark, schudt meewarig zijn hoofd als ik mijn verhaal vertel. Zijn leven is vanaf zijn vroegste jeugd verbonden met het park. Hij groeide op in de buurt en als klein jongetje speelde hij er vaak. Voetballen in de zomer, sleetjerijden in de winter. ‘En als er een processie was, hielp ik mee met de verkoop van Mariaspeldjes.’ Schouten vertelt dat het hier vroeger elke zondag krioelde van de mensen. Bij mooi weer werd er een openluchtmis gehouden op de grote open plek bij de Calvarieberg, die plaats biedt aan tienduizend mensen. Dat is nu moeilijk voor te stellen. Vandaag is het park gesloten en lopen wij er als enigen rond. Toch worden er nog steeds openluchtmissen gehouden en nog steeds bezoeken in het seizoen (van mei tot en met september) duizenden pelgrims het park, dat de afgelopen jaren ingrijpend is gerestaureerd. ‘In 2002 deed het gerucht de ronde dat de paters redemptoristen (de eigenaars van het park, red.) de boel wilden verkopen aan een projectontwikkelaar’, zegt
Schouten. ‘Ik en een aantal buurtbewoners wilden dat koste wat het kost voorkomen. We hebben een stichting opgericht om het park te behouden.’
Verhoren gebeden Schouten, een gepensioneerde schoolmeester, leidt me enthousiast rond door ‘zijn park’, dat in 1920 werd geopend. De geboren Roermondenaar Pierre Cuypers (18271921) maakte de ruwe schets, maar het werd ontworpen door zijn leerling Karl Lücker. Het park bestaat uit drie onder delen: een kruiswegroute langs veertien staties, een processieweg langs acht schilderstukken en een groot centraal plein. De schilderstukken laten de ontstaansgeschiedenis zien van de Mariaverering op deze plek. In 1435 vindt een Poolse jongeling hier bij een put een Mariabeeldje. Hij brengt
De staties, ook gemaakt door Karl Lücker, vormen de pronkstukken van het park. De beelden vertellen het lijdensverhaal van Jezus tijdens de laatste uren van zijn leven. Van de veroordeling naar de kruisiging en ten slotte de graflegging. Langs kronkelige paadjes voert Schouten me door het park. ‘De echte lijdensweg van Jezus in Jeruzalem, de Via Dolorosa, verloopt ook niet langs een rechte weg.’ Hij wijst op de bijzondere beplanting waar het park om bekend staat. ‘Als alles in bloei staat, kun je de staties niet van te voren zien. Dan zijn ze helemaal omgroeid. Dat geeft een bepaald soort intimiteit.’ Voor elke statie staat een bankje. ‘Daar kun je even rustig zitten of bidden. Alles op je laten inwerken.’ Zelf wandelt Schouten, alleen of met zijn vrouw, regelmatig in het park. ‘Het is een oase van rust en stilte waarin ik de kans krijg terug te keren naar mezelf.’
Dreigende sluiting In de jaren 70 werden de staties, naar de mode van die tijd, overgekalkt met latex. Ze zijn inmiddels in hun oude glorie hersteld. ‘Nu kun je de gelaatsuitdrukkingen van de beelden weer zien.’ Bij elke statie weet Schouten een anekdote te vertellen of een bijzonder detail aan te wijzen. Ik denk even dat hij eigenhandig heeft staan krabben en schuren, zo sprekend vertelt hij over de restauratiewerkzaamheden. Maar hij lacht verkro Magazine
23
KRUISWEG
legen: ‘Ik heb twee linkerhanden.’ Bij de dertiende statie, de kruisiging van Jezus op de Calvarieberg, staan we stil op het grote plein. Waar ooit duizenden pelgrims bijeen waren, lijkt Schouten ineens verloren. Met tranen in de ogen staat hij tussen de halfvergane banken (‘die moeten we nog vervangen’). Hij vertelt dat het Kruiswegpark met sluiting wordt bedreigd. ‘De redemp toristen hebben besloten zich terug te trekken uit het park. Dat is een behoorlijke financiële klap voor ons. Het gevolg kan zijn dat we het moeten opgeven, omdat we het niet meer kunnen betalen.’ Schouten wordt verrast door zijn emoties bij die gedachte: ‘Het doet me meer dan ik me bewust was.’ Maar hij geeft het niet op. ‘Ik hoop op Maria. En op sponsors, natuurlijk.’
Flesje gelukswater Tot slot laat Schouten me de processiegang zien in de Kapel in ’t Zand, gelegen naast het park op de plek waar de Poolse jongeling eeuwen geleden het Mariabeeldje vond. Een prachtige gang met duizenden barnsteenkleurige tegeltjes waarop Maria dank wordt gezegd. Voor het genezen van eczeem, het welslagen van een operatie. Ene N.H. uit Geldrop dankt Maria in 1935 ‘voor uitkomst in een hopeloze zaak’. De krukken van Jantje Simons zijn verdwenen, maar de put is er nog steeds. Bezoekers kunnen er water uit tappen. Ik vul mijn flesje en heb meteen geluk. Schouten biedt aan me naar het station te brengen. Daar aangekomen overweeg ik even de buschauffeurs bij te scholen over de prachtige bezienswaardigheid in hun stad, maar ik besluit liever een schietgebedje te doen. Voor het behoud van het Kruiswegpark en een terugreis zonder vertraging.
Het kruiswegpark is overdag gratis te bezoeken. Indien de deur op slot is, kunt u in het tegenovergelegen café Parkzicht de sleutel ophalen. Meer informatie: www.kruiswegpark.nl
‘Het park wordt bedreigd met sluiting’ Parken KRUISWEGEN IN DE OPENLUCHT Nederland kent meer kruiswegen in de openlucht. We hebben de mooiste op een rij gezet. • Begraafplaats Heilig Landstichting, bij Nijmegen. Op de begraafplaats (‘de mooiste van Nederland’) naast de Cenakelkerk ligt een kruisweg. Hij is niet meer helemaal compleet, maar ligt in een prachtige omgeving. www.heiliglandstichting.com • Het Gerardus Majellapark in Overdinkel (Overijssel). In dit park werd in 2003 een nieuwe kruisweg geplaatst. De staties zijn gemaakt door kunstenaar Jos Noordkamp. www.efficience.nl/park • Het Bonifatiuspark in Dokkum (Friesland). Met daarin de Bonifatiuskapel en de Bonifatiusbron. www.bonifatiuskapel.nl • Het Kruiswegpark ’s-Heerenberg (Gelderland). Na jaren van verwaarlozing is het park bij het klooster Don Rua omgetoverd tot een gloednieuw stadspark met een fontein en een speeltuin. De oorspronkelijke route van de kruisweg bleef behouden en de veertien staties kregen er na restauratie weer een plek. • Kruiswegpark Peerke Donders in Tilburg. In het park staat sinds 2009 ook een museum dat is gewijd aan Peerke Donders. Deze Tilburgse priester werd in 1982 zaligverklaard. www.peerkedonders.nl