ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ τεύχος 167

ΚΕΜΠΚΡ 558

ΚΩΔ. ΕΝΤΥΠΟΥ: 2408

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΩΝ ΛΕΣΒΟΥ

Έτος 36ο • Τεύχος 167

Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2016

Σπύρου Δοντά 10, 117 43 Μακρυγιάννη

περιεχόμενα Πρώτη σελίδα …………………....................................... 3 Τα εν οίκω... (Οι δραστηριότητες του Συλλόγου) ............ 4 Λαογραφία & παράδοση: Η γλυκιά ιστορία της πλατσέντας ..................................... 5 Η Λέσχη της Καλλονής «Η Αρίσβη» ............................... 7 Όσα ακούει η πλατεία ...................................................... 10 Ειδήσεις - Σχόλια - Διάφορα ……...........……...……. 12 Παλιές θύμησες ……...........……...…......................…. 16 Τα Καλλονιάτικα Κόμικς ……...................................…. 18 Η κουρίτα ........................................................................ 20 Ένα επεισόδιο το 1880 στον Κόλπο Καλλονής μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών ψαράδων ........................ 22 Αρχιμανδρίτης Νικόδημος Παυλόπουλος Ο ηγούμενος της Μονής Λειμώνος και το έργο του ..…. 26 Κοινωνική ζωή …………................…………………. 27 Βιβλιοπαρουσίαση: «Καλλονιάτικα Παραμύθια» .......... 28

ΣΤΟ ΤΕΥΧΟΣ ΑΥΤΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ ΑΝΤ. ΜΩΡΟΥ, ΣΤ. ΒΑΛΤΑΣ, Α. ΚΥΡΙΑΖΗΣ, Α. ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ, Θ. ΜΥΖΙΚΑΣ, Δ. ΚΟΥΤΡΟΥΛΗΣ, A. ΔΟΥΚΕΛΛΗΣ, Π. ΠΑΠΑΖΟΓΛΟΥ, Ν. ΒΑΚΚΑΚΥΡΙΑΖΗ, ΕΛΕΝΗ ΜΩΡΟΥ, Α. ΚΑΡΑΤΖΟΓΛΟΥ, Μ. ΜΠΙΝΟΣ. Οι φωτογραφίες στα κείμενα «Η Κουρίτα» & «Παλιές Θύμησες» προέρχονται από το Λεύκωμα «Η Σκάλα μας (Αγία Άννα) - Χθες-Σήμερα-Αύριο» του Αντώνη Δουκέλλη.

Περιοδικό του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου ΕΤΟΣ 36ο • ΤΕΥΧΟΣ 167• ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ-ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016 ΤΡΙΜΗΝΗ ΕΚΔΟΣΗ • ΤΙΜΗ ΤΕΥΧΟΥΣ: €0,02 ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΩΝ ΛΕΣΒΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΔΟΝΤΑ 10, 117 43, ΑΘΗΝΑ Τηλ./Fax: 210 9242492 . web: www.takalloniatika.gr ΕΚΔΟΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ Ξ. ΒΑΛΤΑΣ ΘΗΡΑΣ 15, 153 44, ΓΕΡΑΚΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Τηλ.: 210 6047116, 6992 887809 . e-mail: instaval@yahoo.com ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ - ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΜΩΡΟΥ ΕΥΕΡΓ. ΓΙΑΒΑΣΗ 73, 153 41 ΑΓ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ Τηλ.: 210 6544573 . e-mail: antigon.mo@gmail.com ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΠΑΠΑΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΔΙΑΛΕΧΤΟΥ-ΑΓΟΡΑΣΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΡΑΓΟΣ ΕΜΒΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΣΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ 147/951522-49 ΙΒΑΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ GR40 0110 1470 0000 1479 5152 249 Τη μακέτα του τίτλου σχεδίασε αφιλοκερδώς για το περιοδικό ο ταλαντούχος σχεδιαστής ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤ. ΣΠΕΡΤΟΣ Φωτογραφία Εξωφύλλου: Μανώλης Μπίνος Η Χειμερινή Μαγεία του Κόλπου Καλλονής ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ - ΕΚΤΥΠΩΣΗ - ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ ΤΥΠΟΣ ΕΛΛΑΣ ΕΠΕ Επιμέλεια παραγωγής: ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΧΡΙΜΑΝΗΣ . Τηλ: 210 6041807, 6944 739956

Πρώτη Σελίδα Φίλοι μου, Να ξεκινήσουμε με ευχές για τον καινούργιο χρόνο. Καλή χρονιά σε όλους με υγεία και ψυχική ηρεμία!! Ευχόμαστε η νέα χρονιά να φέρει το χαμόγελο στα πρόσωπα όλων. Να φέρει στο νησί μας ευημερία και γαλήνη. Στο παρόν τεύχος μάς έρχονται στη σκέψη παλιές θύμησες από κάποια Χριστούγεννα της παιδικής ηλικίας. Ένα παιδί αναπολεί τη ξέγνοιαστη ζωή του στη Σκάλα Καλλονής, όταν ακόμα παίζανε ξυπόλητα στην άμμο, και μας αφηγείται έθιμα χριστουγεννιάτικα, όπως αυτό με τα χοιροσφάγια, αλλά και ζεστές οικογενειακές στιγμές... Ένα άλλο παιδί, από οικογένεια ψαράδων, θυμάται παραμονή πρωτοχρονιάς μια θαυμαστή ψαριά στον κόλπο σε εποχή αναδουλειάς... Στο τεύχος αυτό πενθούμε για τον πρόωρο θάνατο του αγαπημένου ηγούμενου του μοναστηριού μας, Νικόδημου Παυλόπουλου. Ζήσαμε πολλά μαζί του από παιδιά. Κάποιοι συμμαθητές μου που έμεναν στο οικοτροφείο μεγάλωσαν με τη διδασκαλία του, τις συμβουλές του. Αλλά και εμείς οι άλλοι είμαστε «τα παιδιά του»... γιατί αγαπούσε πολύ τη νέα γενιά ο πατέρας Νικόδημος, πίστευε σ’ αυτή. Η τελευταία ανάμνηση που έχω από κείνον είναι οι μέρες φιλοξενίας του φυσιολατρικού συλλόγου «Βριλησσός» στο μοναστήρι. Η γενναιοδωρία και η καλοσύνη του αποτυπώθηκαν στο ζεστό πιάτο φαγητό που έβρισκαν καθημερινά οι φιλοξενούμενοί του. Στα σύκα που έκοβε για να μας κεράσει, όταν μας έβλεπε ανάμεσα στα πολλά καθήκοντά του. Και πιο δυνατά θυμάμαι το μεσημεριανό που μοιραστήκαμε μαζί του κείνη την καλοκαιρινή μέρα που πήγαμε να τον δούμε για να τον παρακαλέσουμε να δεχτεί στο μοναστήρι τα μέλη του «Βριλησσού». Δεν μας άφηνε να φύγουμε αν δεν δοκιμάζαμε τις μελιτζάνες του μοναστηριού. Κι ήταν πράγματι πολύ γλυκές, όπως ο οικοδεσπότης του μοναστηριού. Άλλοι θα μιλήσουν για το σπουδαίο έργο του στο μοναστήρι. Εγώ καταθέτω κάποιες ανθρώπινες στιγμές... να θυμόμαστε τον άνθρωπο πατέρα Νικόδημο... με τη φλόγα της ζεστής καρδιάς του!

Αντιγόνη Μώρου, υπεύθυνη σύνταξης

Τα εν οίκω...

συλλόγου οι δραστηριότητες του

Η γιορτή του προστάτη μας Αγίου Ιγνατίου (23/10/16) Τη Κυριακή 23 Οκτωβρίου οι Καλλονιάτες της Αθήνας γιόρτασαν τον προστάτη τους Άγιο Ιγνάτιο στον Ι.Ν. Αγ. Ελευθερίου στο Κάτω Χαλάνδρι, με την παρουσία και την ευλογία του μητροπολίτη Μηθύμνης Χρυσοστόμου. Μετά την λειτουργία και τον καθιερωμένο πια καφέ στην εκκλησία, γευματίσαμε στην ταβέρνα «Ο Χρήστος» (Δουκίσσης Πλακεντίας 34 Χαλάνδρι).

Εκδρομή στην Ελευσίνα και στο Αλεποχώρι (06/11/16) Ξεκινήσαμε στις 9 το πρωί από τα γραφεία του Συλλόγου μας. Φτάσαμε στη Ελευσίνα, πήραμε το καφεδάκι μας στην παραλία. Στη συνέχεια ξεναγηθήκαμε στον αρχαιολογικό χώρο και στο μουσείο της Ελευσίνας από την Αντιγόνη Μώρου. Το μεσημέρι γευματίσαμε στην ταβέρνα «Aigeiroysai» στη παραλία Αλεποχωρίου. Το απόγευμα μετά τον περίπατο στην παραλία και τον καφέ, επιστρέψαμε στην Αθήνα. Ήταν μια όμορφη και ξεκούραστη εκδρομή. Και όπως πάντα... περάσαμε όμορφα όμορφα όμορφα!

Η Απελευθέρωση της Καλλονής (08/12/16) Στις 8/12 οι Καλλονιάτες της Αθήνας γιόρτασαν στα γραφεία του συλλόγου την απελευθέρωση της Καλλονής! Το πρόγραμμα της εκδήλωσης περιελάμβανε καταρχήν την ομιλία για το χρονικό της ημέρας του Αντ/γου ε.α. Ν. Γιοβάνη. Στη συνέχεια, προβολή διαφανειών και παρουσίαση του μοναδικού οικοσυστήματος του κόλπου Καλλονής από τον παρατηρητή πουλιών, φωτογράφο και φίλο του Συλλόγου μας, Χρήστο Βλάχο. Φυσικά ακολούθησε καφές με βουτήματα σπιτικά από τις νοικοκυρές του Συλλόγου μας.

Συνεστίαση για την ενίσχυση του περιοδικού (18/12/16) Μία όμορφη Κυριακάτικη συνεστίαση έγινε στο μουσικό μεζεδο-πωλειο «Καπετάνιος» (Χαμοστέρνας 12 Πετράλωνα). Ανταμώσαμε και ξεφαντώσαμε στηρίζοντας ταυτόχρονα και το περιοδικό του Συλλόγου, τα αγαπημένα σας «Τα Καλλονιάτικα». Όσο για τη φωτογραφία που βγάλαμε με τη Βικτωρία, είχαμε να βγούμε μαζί περισσότερο από μισό... αιώνα! Μεγαλώνουμε και... ομορφαίνουμε όλοι μας!

λαογραφία & Παράδοση

Η γλυκιά ιστορία

της πλατσέν τας

> του Σταύρου Βαλτά instaval@yahoo.com

Πλησιάζουμε σιγά σιγά την πιο όμορφη γιορτή του χρόνου και όσοι βρισκόμαστε μακριά από τον τόπο μας τούτες τις Άγιες μέρες νοσταλγούμε τους δικούς μας και τις παραδόσεις μας. Η πλατσέντα είναι παραδοσιακό Χριστουγεννιάτικο γλυκό της Λέσβου, φτιάχνεται με μεγάλη επιτυχία από τις νοικοκυρές και δεν λείπει σχεδόν από κανένα Μυτιληνιό Χριστουγεννιάτικο τραπέζι. Η ιστορία της ξεκινά από την αρχαιότητα, συνεχίζεται στους Ρωμαϊκούς και Βυζαντινούς χρόνους και φτάνει στις μέρες μας... για να γλυκάνει τις δύσκολες μέρες που περνάμε. Η πλατσέντα προέρχεται από το «πλακούντιο» των αρχαίων και σημαίνει πίτα, γλύκισμα με μικρό μέγεθος. Στα γλυκίσματα του Βυζαντίου συναντάμε τους «πλακούντες» (πλακούς -ούντος είδος γλυκίσματος εκ ζύμης μετά σακχάρεως, αρωμάτων κ.ά., παν είδος μικρού γλυκίσματος εκ ζύμης. Δ. Δημητράκου «Μέγα Λεξικόν της Ελληνηικής Γλώσσης»), που είχαν σαν βάση το ζυμάρι που το συνδύαζαν με γλυκαντικές ουσίες, όπως η ζάχαρη και το μέλι. Βλέπουμε λοιπόν ότι η πλατσέντα προέρχεται από τα πλακούντια και έρχεται από πολύ μακριά! Στη Λέσβο συνήθιζαν να τηγανίζουν πλακούντια ως δώρο για τους καλικαντζάρους, προσπαθώντας να τους εξευμενίσουν. Αυτή είναι μια εξήγηση γιατί η πλατσέντα γίνεται στη Λέσβο τις μέρες των Χριστουγέννων.

Επίσης , το παιδί που έκανε το ποδαρικό στην Καλλονή της Λέσβου η νοικοκυρά το κερνούσε πλατσέντα και αντάλλασσαν ευχές. Το παιδί βέβαια φρόντιζε εντέχνως να εντάξει στα λόγια του ποδαρικού και την επιθυμία του για το κέρασμα.

Καλημέρα τσι τ’ αγιού Βασ’λειού Γεια χαρά γεια Βασίλ’ πάντα μάλαμα κι ασήμ’ Καλουσύν’ γιρουσύν’ Κλου κλου πουλλά πλια Δόμ’ κουμμάτ’ πλατσέντα θειά… Η πιο γνωστή πλατσέντα είναι τα πλακούντια που έφτιαξε ο Μέγας Βασίλειος, η σημερινή βασιλόπιτα και το φλουρί της! Κατά την θρησκευτική λοιπόν παράδοση, κάποτε την Καισάρεια της Καππαδοκίας στη Μικρά Ασία, όπου επίσκοπος ήταν ο Μέγας Βασίλειος, ήλθε να την καταλάβει ο Έπαρχος της Καππαδοκίας με πρόθεση να τη λεηλατήσει. Τότε ο Μέγας Βασίλειος ζήτησε από τους πλούσιους της πόλης του να μαζέψουν ό,τι χρυσαφικά μπορούσαν προκειμένου να τα παραδώσει ως «λύτρα» στον επερχόμενο κατακτητή. Πράγματι συγκεντρώθηκαν πολλά τιμαλφή. Κατά την παράδοση όμως, είτε επειδή μετάνιωσε ο έπαρχος είτε επειδή εκ θαύματος ο Άγιος Μερκούριος με πλήθος Αγγέλων απομάκρυνε τον στρατό του, ο Έπαρχος απάλλαξε την πόλη την από επικείμενη καταστροφή. Προκειμένου όμως ο Μέγας Βασίλειος να επιστρέψει τα τιμαλφή στους δικαιούχους, μη γνωρίζοντας σε ποιόν ανήκει τι, έδωσε εντολή να παρασκευαστούν πλακούντια (μικροί άρτοι), εντός των οποίων τοποθέτησε ανά ένα των νομισμάτων ή τιμαλφών και τα διένειμε στους κατοίκους την επομένη του εκκλησιασμού. Οι αρχαίοι μεταχειρίζονταν άριστη ποιότητα αλεύρου για την πιο επιτηδευμένη πλακουντοποιία ή πεμματουργία. H διαδικασία που ακολουθούσαν για την παρασκευή των πλακούντων ήταν η ίδια με εκείνη της παρασκευής των άρτων.

H διαφορά έγκειται στα υλικά. Στη ζύμη των πλακούντων προσέθεταν ποικίλα αρτύματα: γάλα, τυρί, αυγά, λάδι, λίπος, άνηθο, μάραθο, κύμινο, πιπέρι κτλ. ή ακόμα κάρυα, αμύγδαλα, σταφίδες κτλ. Περίφημη ήταν η πεμματοποιΐα της Aττικής, ενώ εξέχουσα θέση κατείχαν και οι πλακούντες της Σάμου (πλακουντοποιόν ὡνομασμένην Σάμον (Σώπατρος, Bακχίς, απ. 4), της Kρήτης, της Pόδου, της Kαππαδοκίας, της Πάρου).

Η Συνταγή ΥΛΙΚΑ α)1 ποτήρι του νερού σπορέλαιο β)2 ποτήρια νερό γ)Αλεύρι για όλες τις χρήσεις (όσο σηκώσει για να γίνει η ζύμη σφιχτή. Αφήνουμε τη ζύμη να ξεκουραστε ί για 2-3 ώρες). Για το σιρόπι: α)5 ποτήρια ζάχαρη β)3 ποτήρια νερό γ)7 κουταλιές της σο ανοιχτόχρωμο (για να ύπας μέλι μη το χρώμα της πλατσέντ ν αλλοιώσει ας στο μέλωμα) δ)1 κουταλιά της σούπ ας χυμό λεμονιού

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Ανοίγουμε φύλλο όσο Κόβουμε παραλληλόγρα πιο λεπτό γίνεται. περίπου 15 εκατοστών μμα κομμάτια μήκους κατά μήκος. Σηκώνουμ και τα χαράζουμε ε με το χέρι τις άκρες το κομμάτι κολλώντας Αφού την τηγανίσουμε, και τηγανίζουμε. αέρα σκεπασμένη με το την αφήνουμε στον οποιαδήποτε μυρωδιά ύλι για να φύγει η του λαδιού από το τηγάνισμα.Βράζουμε το λεπτά. Μεταφέρουμε πο σιρόπι για μερικά σε τηγάνι, το ξαναφέ σότητα του σιροπιού ρνουμε το σιρόπι σε σημείο βρασμού και με όσο βράζει σε χαμηλή λώνουμε τη πλατσέντα αρχίσει να πήζει, αρ φωτιά. Όταν το σιρόπι αιώνουμε κάθε φορά με ανθόνερο. Τη μεταφέρο να στραγγίσει και με υμε σε επίπεδο σκεύος τά στην πιατέλα μας και ρίχνουμε από πάνω τριμμένο ασπρισμένο αμύγδαλο

Τα πλακούντια προσφερόταν στις θυσίες και στις σπονδές των αρχαίων. Θυσίαζαν ζώα και πρόσφεραν τα κόκαλα στους θεούς και οι πανηγυριώτες έτρωγαν το ψαχνό. Έκαναν και σπονδές οίνου. Άφηναν στο βωμό αναθήματα (τάματα), ακριβά δώρα, έργα τέχνης, που ήταν ανάλογα με την ιδιότητα και τη δυνατότητα του αναθέτη. Οι βοσκοί ένα κάδο γάλα, τυρί, φρούτα, ρόδα και τα νόστιμα και απαραίτητα σ’ αυτές τις περιπτώσεις πλακούντια. Κατά την περίοδο της σποράς του σιταριού και του λιναριού, έφτιαχναν πλακούντια, πίτα με αλεύρι και νερό που ψηνόταν πασπαλισμένη με μέλι η και ζάχαρη και προσφερόταν στους θεριστές σαν προσφάι. Πίστευαν ότι με αυτό τον τρόπο εξευμένιζαν το σπόρο από τα κακά στοιχειά και ότι η βλάστηση θα γινόταν χωρίς προβλήματα. Σε όλη τη Λέσβο σήμερα, εκτός από την Καλλονή, η πλατσέντα φτιάχνεται με την ίδια συνταγή. Η Καλλονιάτικη πλατσέντα είναι διαφορετική και ως προς την παρασκευή και ως προς την εμφάνιση. Τη συνταγή της Καλλονιάτικης πλατσέντας μας την έδωσε η νοικοκυρά και μέλος του Συλλόγου μας κ. Δωρούλα Παλαιολόγου, που ακούραστη, κάθε χρόνο μας φιλεύει με την υπέροχη πλατσέντα της. Δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε καλή επιτυχία σε όποια νοικοκυρά επιχειρήσει να την φτιάξει.

6ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Η Λέσχη της Καλλονής

“Η Αρίσβη”

> της Κωνσταντίνας Βάκκα-Κυριαζή

Το 1905, επί τουρκοκρατίας, ιδρύεται στην Καλλονή η Λέσχη «Αρίσβη», η οποία σύμφωνα με τον Κανονισμό της Λέσχης που συντάχθηκε στις 10-2-1906 είχε σκοπό «την ηθική μόρφωση των εν αυτή φοιτώντων μελών». Αντίγραφο αυτού του Κανονισμού, υπογεγραμμένο από τον αιδεσιμώτατο Ευστράτιο Ρηγέλλη, γραμματέα της Λέσχης τα έτη 1910-1911, βρίσκεται αναρτημένο στην αίθουσα της Λέσχης στην Καλλονή.

Ο

ι Λέσχες, ανδρικές ως προς τη σύνθεσή τους, πρωτοεμφανίζονται τον 17ο αιώνα στην Βρετανία. Τον 18ο αιώνα ξεπερνούν τα σύνορα της Βρετανίας, αρχικά στη Γαλλία και κατόπιν και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις αλλά και σε πόλεις της Αμερικής, του Καναδά, της Ασίας και αλλού. Ο 19ος αιώνας, αποτελεί τον αιώνα εξάπλωσης του κοινωνικού θεσμού της Λέσχης. Τα μέλη της αστοί, εύποροι οικονομικά και εξέχοντα πρόσωπα γίνονταν αποδεκτά μετά από ψηφοφορία και αφού προκατέβαλαν την ετήσια συνδρομή.

Οι Ευρωπαίοι κάτοικοι της Σμύρνης, οι οποίοι απαριθμούν το 1812 περί τις 6000, ιδρύουν στα τέλη του 18ου αιώνα Λέσχη στη Σμύρνη, η ημερομηνία ίδρυσης της οποίας δεν είναι γνωστή. Από διασωζόμενο έγγραφο της εποχής η Λέσχη υφίστατο το 1791 και διατηρούνταν μέχρι τουλάχιστον το 1906 με το όνομα Ευρωπαϊκή. Η Λέσχη απέβλεπε σύμφωνα με τα πρότυπα των Βρετανικών Λεσχών, στην «πνευματικωτέραν αναστροφήν», στη διασκέδαση των μελών της, και διέθετε σφαιριστήριο σύμφωνα με έγγραφο του 1793. Η ετήσια συνδρομή το 1821 ήταν 200 γρόσια, σύμφωνα με κείμενο της εφημερίδας της Σμύρνης «Αμάλθεια». Ακολουθώντας τα ευρωπαϊκά πρότυπα, το 1818 ιδρύεται ελληνική Λέσχη στη Σμύρνη η οποία αποτελεί και την πρώτη Λέσχη των Ελλήνων μια που άλλες Λέσχες Ελλήνων ιδρύθηκαν μεταγενέστερα όπως στην Κωνσταντινούπολη το 1862, στη Σύρο το 1862, στη Θεσσαλονίκη το 1873, στην Αθήνα το 1875. Τον Κανονισμό της Ελληνικής Λέσχης στη Σμύρνη, ο οποίος φέρει την ημερομηνία 1 Ιανουαρίου 1819, συνέθεσε ο διδάσκαλος του γένους Οικονόμος. Σκοπός της Λέσχης είναι η «ευκολώτερη διοίκησις των εμπορικών συμφερόντων» των μελών της, απέβλεπε δε στη διάχυση της

γνώσης με αναγνώσεις εφημερίδων και βιβλίων «εμπορικών και ηθικών», σύμφωνα με δημοσιευμένα αποσπάσματα του κανονισμού στην εφημερίδα «Αμάλθεια» της Σμύρνης. *** Στη Λέσβο πριν από την εμφάνιση του θεσμού της Λέσχης, ιδρύθηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα τα «Αναγνωστήρια», τα οποία σύμφωνα με τον φιλόλογο Ιωάννη Χατζηβασιλείου, ο οποίος δημοσίευσε το 1975 το βιβλίο του «Ιστορία του Αναγνωστηρίου της Αγιάσου «Η Ανάπτυξις» 1894-1975», αποτελούν επιρροή των Γαλλικών πνευματικών κέντρων της εποχής. Έτσι είχαμε την ίδρυση του Αναγνωστηρίου «Βενιαμίν» στο Πλωμάρι το 1878, του Αναγνωστηρίου η «Ανάπτυξις» στην Αγιάσο το 1894. Ορισμένα από τα Αναγνωστήρια, με αλλαγή του Καταστατικού τους, στις αρχές του 20ου αιώνα, μετονομάστηκαν σε Λέσχες, μια τέτοια περίπτωση υπήρξε το Αναγνωστήριο «Η Πρόοδος» του Μανταμάδου το οποίο ιδρύθηκε το 1896 και το 1913 μετονομάστηκε σε Λέσχη «Πρόοδος». Οι δύο θεσμοί του Αναγνωστηρίου και της Λέσχης, απέβλεπαν στη μόρφωση και ενημέρωση των μελών της κοινότητας. Υπήρξαν τόποι συνάντησης και συζητήσεων που συμμετείχαν ως τέτοιοι στην ηθική ανάταση των Ελλήνων από την Οθωμανική κατοχή και στις προσδοκίες και προσπάθειες για απελευθέρωση της νήσου. Χαρακτηριστική είναι η συνάντηση στο Αναγνωστήριο Πλωμαρίου το 1912 των Πλωμαριτών ανταρτών με τους προύχοντες του Πλωμαρίου με θέμα, την ένωση των ανταρτών με την ομάδα του οπλαρχηγού Λαγίδη και την έναρξη της επανάστασης από το Πλωμάρι, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Εφημερίς των Λεσβίων».

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

7

3

1

Οι διαφορές των δύο θεσμών ήταν επίσης υπαρκτές. Η Λέσχη λειτουργούσε αυστηρά ως μία κλειστή κοινωνικά ομάδα των αστών και των ευκατάστατων οικονομικά μελών της, και με πολιτική κατεύθυνση, αντίθετα τα Αναγνωστήρια όπως αναφέρει ο Χατζηβασιλείου στο βιβλίο του για το Αναγνωστήριο της Αγιάσου «το οπλοποιείο (σ.σ. του Νταρέλλη ιδρυτή του Αναγνωστηρίου, αποτέλεσε τον πρώτο χώρο στέγασης του Αναγνωστηρίου) εξελίχτηκε σε μια πνευματική εστία, σ΄ ένα καταφύγιο ολιγογραμμάτων βιοτεχνών, επαγγελματιών και αγροτών της Αγιάσου...». Η Λέσχη «Αρίσβη» της Καλλονής, ήταν μία από τις πολλές Λέσχες που είχαν ιδρυθεί στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα στη Λέσβο. Μεταξύ αυτών η Λέσχη «Πρόοδος» της Μυτιλήνης, η Λέσχη «Ομόνοιας» της Αγ. Παρασκευής, η Λέσχη «Μήθυμνα» του Μολύβου, η Λέσχη Πλωμαρίου και άλλες. *** Τον Δεκέμβριο του 2014, ο σύζυγός μου Αριστείδης Κυριαζής, στο φυλλάδιο που συνέταξε και διαμοίρασε, στους συμμετέχοντες στην εκδήλωση της Λέσχης Αρίσβη στην Καλλονή επί προεδρίας Σταύρου Νικ. Βαλτά με θέμα τη «Συμβολή του Ορέστη Κυπριανού, πρώτου προέδρου της Λέσχης Καλλονής «Η Αρίσβη» στην απελευθέρωση της Λέσβου το 1912» ως συμπληρωματικό της ομιλίας του με το παραπάνω θέμα, περιέχει αρχειακό υλικό της Λέσχης Αρίσβης και στοιχεία από την ιστορία της Λέσχης.

2

1. Οι Μεγάλοι Ευεργέτες της Λέσχης, από το Μητρώον της Λέσχης Αρίσβης, 1η Απριλίου 1905 - 1η Απριλίου 1906 2. Οι Δωρητές της Λέσχης, από το Μητρώον της Λέσχης Αρίσβης, 1η Απριλίου 1905 - 1η Απριλίου 1906 3. Tα Επίτιμα Μέλη της Λέσχης, από το Μητρώον της Λέσχης Αρίσβης, 1η Απριλίου 1905 - 1η Απριλίου 1906

8

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Σύμφωνα με το παραπάνω φυλλάδιο, πρωτεργάτης και πρώτος πρόεδρος της Λέσχης Αρίσβης υπήρξε ο γιατρός και μετέπειτα βουλευτής Ορέστης Κυπριανός. Στο προεδρείο του πρώτου έτους λειτουργίας της Λέσχης 19051906, ήταν ο Δημήτρης Αγγελίδης ταμίας και ο ιατρός Αντώνιος Παπαγεωργίου γραμματέας. Τον πρώτο Κανονισμό της Λέσχης στις 10 Φεβρουαρίου 1906 συνέταξαν ο γιατρός Δημήτριος Καρατζίδης, Ηλίας Βέρος και ο σχολάρχης Αχερώνης Παναγιώτης Κ. Μακρής. Το 1920 εκδίδεται νέο καταστατικό όπου ο σκοπός της Λέσχης συμπληρώνεται και καθίσταται «η ηθική μόρφωσις και η κοινωνική ανάπτυξις των εν αυτή φοιτώντων μελών», την συντακτική επιτροπή αποτελούσαν ο Γεώργιος Βουγιούκας, ο Αλέκος Ελευθερίου και ο Δημήτριος Καλλίας. Το 1929 υπάρχει αναθεωρημένο καταστατικό με την ονομασία «Καταστατικόν της εν Καλλονή Λέσχης η «Αρίσβη» .

ΕΚ ΚΑΛΛΟΝΗΣ Ἑορτὴ καὶ ἐγκαίνια Λέσχης

λητικότητος τὴν παρελθοῦσαν Καλλονή 19: Μετὰ μεγάλης ἐπιβ ἡ ἐπέτειος ἑορτή τῆς ἐνταῦθα ἀπὸ κυριακὴν 13ην αὐγούστου ἐγένετο «Ἀρίσβης» ὡς καὶ τὰ ἐγκαίνια τοῦ δύο ἐτῶν λειτουργούσης Λέσχης κτιρίου αὐτῆς μετὰ προηγουμένην νεωστὶ ἐνοικιασθέντος νεοδμήτου ᾗ συμμετέσχε καὶ ὁ κάλλιστος ἱερουργίαν ἐν τῷ ἱερῷ ναῷ, ἐν τῳ ἐκ τῆς Μονῆς Λειμῶνος, ἧς Ἀρχιμανδρίτης κ. Στέφανος, ἐπί τού ν της, κατελθὼν πάνυ προφρόνως τυγχάνει ἐκ τῶν ἐπιλέκτων πατέρω ασμιωτάτου Ἁγίου Μηθύμνης (σ. σ. τοῦ πᾶν καλὸν ὑποστηρίζοντος Σεβ ἀρχιερατικὴν λειτουργίαν, καθ᾽ ἥν Στέφανου Σουλίδη) τελέσαντος τὴν ἐμνημονεύθησαν τὰ ὀνόματα τῶν πρότερον ἐγένετο ἀρτοκλασία ἐν ᾗ γνωσιν τοῦ Ἱ. Εὐαγγελίου ὁ ἐκ τῶν μελῶν τῆς Λέσχης. Μετὰ δὲ τὴν ἀνά Θεολογικῆς Σχολῆς καὶ ἀδελφὸς ἐφετεινῶν ἀριστούχων τῆς ἐν Χάλκῃ τος Εὺθύμιος Ἀγριτέλλης, λαβὼν τῆς Ἱ. Μονῆς Λειμῶνος Ἱερολογιώτα μεγίστης εὐχερείας περὶ Πίστεως, τὸ θέμα ἐξ αὐτοῦ ὡμίλησε μετὰ τημονικῇ ἀκριβείᾳ καὶ καταλήξας διεξαγαγὼν τὸ θέμα ἐν ἀρκετῇ ἐπισ φελῆ τοῖς ἀκροωμένοις. Μετὰ τὴν εἰς συμπεράσματα ἠθικά λίαν ἐπω ου ἤρξατο καὶ εἰς πρεσβύτερον συμπλήρωσιν τοῦ χερουβικοῦ ὕμν ἔτους καθήκοντα ἀρχιδιακόνου χειροτονία τοῦ ἀπὸ ἑνὸς καὶ ἐπέκεινα θέου Εὐαγγελινίδου ἐκ τῶν ἀριἐπιτελοῦντος ἱερολογιωτάτου Τιμο υς Σχολῆς, καὶ ἀδελφοῦ τῆς Ἱ. στούχων ἀποφοίτων τῆς Μ. τοῦ Γένο ρίστου ἀγάπης τῆς τε Α. ΣεβασμιΜονῆς Λειμῶνος, ἀπολαύων τῆς ἀμε ότητος καὶ τῶν Ἐπαρχιωτῶν. μετέβησαν ὁ μητροπολίτης μετὰ Μετὰ τὸ πέρας τῆς λειτουργίας, ς εἰς τὸ νεόδμητον κτίριον τῆς τοῦ ἱερατείου καὶ πολλοῦ πλήθου τοῦ λαοφιλοῦς ἱεράρχου. Μετὰ Λέσχης, ὅπου ἐψάλη ἁγιασμὸς ὑπὸ ης ἐπήνεσε τὴν πρωτοβουλίαν τὸν ἁγιασμὸν ὁ γηραιὸς μητροπολίτ ἡ ἵδρυσις τῆς Λέσχης εἶνε τὸ μὲν τῶν ἱδρυτῶν τῆς Λέσχης, εἰπὼν ὅτι όδου, τὸ δὲ πραγματοποίησις τῆς σημεῖον τοῦ πολιτισμοῦ καὶ προ λόγον ἐπέρανεν ὁ δημοφιλὴς ἰδέας «ἐν τῇ ἑνώσει ἡ δύναμις». Τὸν ὶς ὅπως πάντες οἱ ἐν τῇ Καλλονῇ μητροπολίτης προτρέψας καὶ εὐχηθε υ προτιθεμένης σκοποῦ. ἐγγραφῶσι μέλη τῆς Λέσχης τοιούτο ον ὁ πρόεδρος αὐτῆς ἱατρὸς κ. Μετὰ τὴν Α. Σεβ. ἔλαβε τὸν λόγ ις ἐν ὀλίγοις ἀλλὰ περιεκτικοῖς Ἀντώνιος Θ. Παπαγεωργίου, ὅστ πτύξας τὸ δεύτερον ἄρθρον τοῦ ἐξέθηκε τὸν σκοπὸν τῆς Λέσχης, ἀνα ὁ σκοπὸς τῆς Λέσχης εἶνε ἡ ἠθική διέποντος αὐτὴν κανονισμοῦ, καθ᾽ ῇ φοιτώντων, μνημονεύσας καὶ καὶ πνευματικὴ μόρφωσις τῶν ἐν αὐτ βιβλία καὶ χρήματα, εἰς ἀρκετὸν τῶν γενομένων αὐτῇ δωρεῶν εἰς ἐπέρανεν ὁ πρόεδρος ἐκφράσας ποσὸν συμποσουμένων. Τὸν λόγον ἑτέρους δύο συναδέλφους αὑτοῦ τὰς εὐχαριστίας αὑτοῦ πρὸς τοὺς Ὀρέστην Κυπριανόν, ταμίαν καὶ Π. τοὺς ἀποτελούντας τὸ προεδρεῖον, ς κόπους εἰς οὕς ὑπεβλήθησαν Μακρῆν γραμματέα διὰ τοὺς ἀτρήτου σιν καὶ προαγωγὴν τῆς Λέσχης. κατὰ τὸ διαρρεῦσαν ἔτος πρὸς ἐμπέδω ισταμένων ἐξετέθη δίσκος πρὸς Πρὸ τῆς ἀποχωρήσεως τῶν παρ του μητροπολίτου ὡς καὶ τῶν ὄφελος τῆς Λέσχης, τοῦ σεβασμιωτά ν τὴν συνδρομὴν αὐτῶν, ὥστε παρισταμένων γενναίως παρασχόντω ὸν ὑπὲρ τὼν ἀναγκῶν αὐτῆς. συνελέγη ἀρκετὸν χρηματικὸν ποσ όντων τῶν μελῶν, ἐγένετο ἡ Τὸ ἑσπέρας τῆς αὐτῆς ἡμέρας, παρ ταμείου τῆς Λέσχης, ὑπὸ τοῦ λογοδοσία τῆς διαχειρίσεως τοῦ οῦ ἱατροῦ μετὰ τὴν ὁποίαν ἐγένετο ταμίου αὐτῆς κ. Ὀρέστου Κυπριαν εδρείου τῆς Λέσχης συμφώνως πρότασις πρὸς ἐκλογὴν τοῦ νέου προ μοῦ αὐτῆς. Γενομένης δὲ μυστικῆς πρὸς τὸ 10ον ἄρθρον τοῦ κανονισ εῖον ἀποτελούμενον ἐκ τῶν τῶν ψηφοφορίας, ἐξελέγη τὸ νέον προεδρ προέδρου, Ὀρέστου Κυπριανοῦ κ. Δημητρίου Χ. Καραντζίδου, ὡς χου ἱερολογιωτάτου Εὐθυμίου καὶ αὖθις ὡς ταμίου, καὶ τοῦ Σχολάρ ᾽ ὅ τὸ νέον προεδρεῖον ἐδέχθη τὰ Α. Ἀγριτέλλη ὡς γραμματέως μεθ ισταμένων. συγχαρητήρια καὶ τὰς εὐχὰς τῶν παρ ΠΥΡΡΑΙΟΣ

Στην πρώτη σελίδα του Μητρώου της Λέσχης «Αρίσβης» του πρώτου έτους λειτουργίας 1η Απριλίου 1905 έως 1η Απριλίου 1906 όπου καταγράφονται οι δωρητές, οι μεγάλοι ευεργέτες και τα επίτιμα μέλη της Λέσχης Αρίσβης, ως δωρητές αναφέρονται οι Αντώνιος Θ. Παπαγεωργίου, Ορέστης Κυπριανός, Σταύρος Δ. Βαρβερίδης, Παναγιώτης Κ. Μακρής, Κωνσταντίνος Κοκκίνης, Αργύριος Παυλίδης (εν ωρολόγιον), Εμμανουήλ Τραγάκης, Μιχαήλ Εμ. Γραμάνης, Μιχαήλ Εμμ. Τραγάκης, ως μεγάλοι ευεργέτες αναφέρονται ο Γρηγόριος Μαρασλής, μεγάλος Έλληνας εθνικός ευεργέτης από την Οδησσό, ο εθνικός ευεργέτης Χρηστάκης Ζωγράφος από τα Ιωάννινα που διέμενε στην Κωνσταντινούπολη ιδρυτής του Ζωγράφειου διδασκαλείου και ο Κωνσταντινουπολίτης ευεργέτης Στέφανος Ζαφειρόπουλος ο οποίος διέμενε στη Μασσαλία. Ως επίτιμα μέλη καταγράφονται οι Μιχαήλ Σάλτας, Θεόδωρος Ματταράς και ο Αρχιμανδρίτης Ι.Α. Τεκνόπουλος. *** Στο περιοδικό «τα Καλλονιάτικα», τεύχος 45, Ιούνης-Ιούλης 1988, χρόνος 9ος, αναδημοσιεύτηκε άρθρο από την εφημερίδα «Ταχυδρόμος» της Μυτιλήνης ημερομηνίας 13.2.1931, με τίτλο «Η Επέτειος της Λέσχης «Αρίσβης», το οποίο ιστορεί τα γεγονότα του εορτασμού της επετείου της Λέσχης το έτος 1931. Στην εφημερίδα «Αμάλθεια» της Σμύρνης δημοσιεύεται στις 13 Σεπτεμβρίου 1907, δύο χρόνια μετά την ίδρυση της Λέσχης Αρίσβης, άρθρο με τίτλο «ΕΚ ΚΑΛΛΟΝΗΣ, Εορτή και εγκαίνια Λέσχης», με υπογραφή ΠΥΡΡΑΙΟΣ. Στο άρθρο γίνεται αναφορά στον νεομάρτυρα άγιο Ευθύμιο Αγριτέλλη από τα Παράκοιλα και στον Τιμόθεο Ευαγγελινίδη. Όπως αναφέρεται η Λέσχη «Αρίσβη» στεγαζόταν σε νοικιασμένο νεόδμητο κτίριο, πρόεδρος της Λέσχης ήταν ο ιατρός Αντώνιος Θ. Παπαγεωργίου. Στην διπλανή στήλη παραθέτω το δημοσίευμα της «Αμάλθειας». *** Η δράση της Λέσχης «η Αρίσβη» δεν περιορίζονταν στον ιδρυτικό σκοπό. Η συμμετοχή της στα κοινωνικά ζητήματα ήταν επίσης αξιόλογη. Επιβεβαιώνοντας, στις 22 Φεβρουαρίου 1924 δημοσιεύτηκε άρθρο στην εφημερίδα «Ελεύθερος Λόγος» της Μυτιλήνης, με τίτλο «η αγαθοεργός δράσις της Λέσχης «Αρίσβης»», όπου αναφέρεται ότι η Λέσχη διένειμε 500 δραχμές σε άπορες οικογένειες της κωμόπολης Καλλονής κατά τις ημέρες των Χριστουγέννων και προσέφερε 500 δραχμές υπέρ της Στέγης των Φυματιώντων Πολεμιστών. astromereia@ath.forthnet.gr

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

9

όσα ακούει η πλατεία γράφει ο Σταύρος Βαλτάς

Χορτάσαμε χειμώνα φέτος. Ατέλειωτος, βαρύς και ασήκωτος! Χειμώνας με τα ούλα του και τι δεν είχε: Κρύα, χιόνια, Αριάδνες και Βίκτωρες, βροχή, υγρασία! Ένας Γενάρης φοβερός και τρομερός! Γέμισε ο ουρανός ψαρόνια, μαυροπούλια του χειμώνα, και η φτώχεια να καλπάζει σαν επιδημία μαζί με τη γρίπη και να απλώνεται σε όλο και περισσότερο πληθυσμό. Οι Κυριακές στην Κατερίνη φεύγουν μαζί με τη βροχή που λέει και το τραγούδι... Οι Κυριακές στη Μυτιλήνη, στην Καλλονή, στη δύσκολη επαρχία γκρίζες και υγρές! Υπομονετικά περιμένουμε την άνοιξη, όπως και κάθε άνοιξη χρόνια τώρα.

Καπάκι και ο σεισμός και όχι μόνο ένας! Τι αμαρτίες πληρώνω; Επίκεντρο απέναντι από τον Μόλυβο στον Μπαμπά στην Τουρκία, βάθος σχετικά μικρό δέκα χιλιόμετρα, ένταση πέντε και κάτι ρίχτερ (5,1Χ2, 5,2Χ1, χώρια οι μετασεισμοί). Θρίλερ κατάσταση ξημερώματα Δευτέρας και πρωί και μεσημέρι και απόγευμα και Τρίτη... και Τετάρτη...!

Λαθεμένο μού φαινόταν πάντα τ’ όνο μα που μας δίναν: «Μετανάστες». Θα πει, κείνοι που αφήσαν την πατ ρίδα τους. Εμείς, ωστόσο, δε φύγαμε γιατί το θέλαμε, λεύτερα να διαλέξουμε μιαν άλλη γη. Ούτε και σε μιαν άλλη χώρα μπήκαμ ε να μείνουμε για πάντα εκεί, αν γινό ταν. Εμείς φύγαμε στα κρυφά. Μας κυνηγήσαν, μας προγράψανε. Κι η χώρα που μας δέχτηκε, σπίτι δε θα ‘ναι, μα εξορία. Έτσι, απομένουμε δω πέρα, ασύχασ τοι, όσο μπορούμε πιο κοντά στα σύνορα , προσμένοντας του γυρισμού τη μέρ α, καραδοκώντας το παραμικρό σημάδι αλλαγής στην άλλην όχθη, πνίγοντας μ’ ερωτήσεις κάθε νεοφερ μένο, χωρίς τίποτα να ξεχνάμε, τίποτα ν’ απαρνιόμαστε, χωρίς να συχωράμε τίποτ’ απ’ όσα έγιναν, τίποτα δε συχωράμε. Α, δε μας ξεγελάει τούτη η τριγύρω σιωπή! Ακούμε ίσαμ’ εδώ τα ουρλιαχτά που αντιλαλούν απ’ τα στρατόπεδά τους. Εμείςοι ίδιοι μοιάζουμε των εγκλημ άτων τους απόηχος, που κατάφερε τα σύν ορα να δρασκελίσει. Ο καθένας μας, περπατώντας μες στο πλήθος με παπούτσια ξεσκισμένα, μαρτυράει την ντροπή που τη χώρα μας μολεύε ι. Όμως κανένας μας δε θα μείνει εδώ . Η τελευταία λέξη δεν ειπώθηκε ακό μα.

Μπ. Μπρεχτ, Ποιήματα μτφρ. Μάριος Πλωρίτης

Όλοι στη Λέσβο μιλάνε... Ρώσικα... Ουγραντίστκα καλέ, αχταρντίστκα μουρή, νταντανίσκα στουν ύπνουμ’, κουψουχουλιάστκα η κατσπουδιάρ’ς, νταλντίστκα τσι ε γνώρζα του σπίτ’ μ’ !!!

Ο σημαντικός Γερμανός συγγραφέας Μπέρτολτ Μπρεχτ (1898-1956) έγραψε το ποίημα αυτό το 1937, όταν ζούσε ως αυτοεξόριστος στη Σκανδιναβία, κατατρεγμένος από τη χιτλερική εξουσία. Ο Β’ Παγκόσμιος πόλεμος δεν είχε ακόμη ξεσπάσει, αλλά το ναζιστικό καθεστώς είχε ήδη δώσει δείγματα του βίαιου και απάνθρωπου προσώπου του με την άγρια καταδίωξη των Εβραίων και των αντιφρονούντων Γερμανών. Πολλοί δημοκρατικοί καλλιτέχνες και διανοούμενοι διώχτηκαν ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους, για να γλιτώσουν από την ηθική και σωματική τους εξόντωση

10

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

ΖΩΟΔΟΧΟΣ ΠΗΓΗ ΚΑΛΛΟΝΗΣ Δυστυχώς επίκαιρο και μας το θύμισε η Μυρσίνη Σκιαδέλλη σε μία ανάρτησή της στον κυβερνοχώρο... Η επιγραφή από λευκό μάρμαρο στο νότιο τοίχο του νάρθηκα του ναού μνημονεύει το γεγονός: «+ δύοντος του ηλίου τη 23 Φεβρ. του 1867 ο σεισμός πολυταρβής, τρις την Λέσβον κοσκινηδόν εν βραχυτάτων διαλειμμάτων εδόνησε, τη κωμόπολει δε ταύτη τριάκοντα οικίας εκ τριακοσίων κατέλιπε και δυσιάτως μεν πολλούς, έστι δι ους τινάς των ενοικούντων και ανιάτως έπληξε, δύο σε προς τοις πεντήκοντα οδυνηρώς καταχώσας Αϊδι το του ποιητού... της Ζωοδόχου δε Πηγής το ιερόν τούτο τέμενος μέγα μέρος κατέρριψεν, όπερ δη τον γυναικωνίτην αυτόν ως οίον τε μεθαρμοσαμένη η κοινότης επηνωρθώσατο δι’ επιστασίας του κυρ. Σταυράκη Καρέκο 1868 μαϊ 7». δηλαδή: Όταν έδυσε ο ήλιος στις 23 Φεβρουαρίου του 1867 φοβερός σεισμός ταρακούνησε τη Λέσβο σαν κόσκινο τρεις φορές με σύντομα διαλείμματα, και άφησε πίσω τριάντα απ’ τα τρακόσια σπίτια στην κωμόπολη αυτή και πολλούς βαριά τραυματισμένους. Και υπάρχουν πράγματι μερικοί απ‘ τους κατοίκους τους οποίους έπληξε ανεπανόρθωτα: δύο απ’ τους πενήντα έθαψε οδυνηρά στον Άδη του δημιουργού... και έριξε κάτω μεγάλο μέρος του ιερού αυτού ναού της Ζωοδόχου Πηγής, τον οποίο βέβαια γυναικωνίτη ξαναέχτισε παρόμοιο η κοινότητα υπό την επίβλεψη του κυρίου Σταυράκη Καρέκου στις 7 Μαΐου 1868.

ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ Φεύγουν τα καλύτερα μας χρόνια ώρα με την ώρα βιαστικά νιάτα που περνούν που δε θα ξαναρθούν μ’ αγιόκλημα και γιασεμιά 1975 Λεσβιακή Ένωση Σπουδαστών (Λ.Ε.Σ.). Από αριστερά στη φωτογραφία: Στρατής Πάλλης (Μυτιλήνη), Περικλής Καρέκος (Καλλονή), Νίκος Θεολόγου (Αγία Παρασκευή), Νίκος Αναστασάτος (Μόλυβος), Γιώργος Αντωνιάδης (Καλλονή), Μήτσος Μπουρνούς (Μυτιλήνη), Απόστολος Κομνινάκας (Αγία Παρασκευή), Μιχάλης Αξιομάκαρος (Αγιάσος) καθιστός Αλέκος Ρούντας (Βατούσα). Μεγάλη πολιτιστική δραστηριότητα σημάδευσε τα χρόνια της μεταπολίτευσης και έφτασε μέχρι τις αρχές του 90! Με θεατρικές παραστάσεις, επιστημονικές ομιλίες, έκδοση περιοδικού: «ΤΑ ΛΕΣΒΙΑΚΑ ΝΙΑΤΑ» Η αφορμή για να τα θυμηθούμε αυτά εκτός από την φωτογραφία ήταν και ο ξαφνικός θάνατος του στυλοβάτη της Λ.Ε.Σ. και γκαρδιακού φίλου Νίκου Θεολόγου. Με τον Νίκο περάσαμε μαζί τα καλύτερά μας χρόνια φοιτητικά και Στρατιωτικά. Αγωνιστής παρέμεινε απαρέγκλιτος στα ιδανικά του ως το τέλος, μαχόμενος με τον τρόπο που γνώριζε χωρίς παρεκκλίσεις, σε κάθε επίπεδο. Τόσο στην κοινωνική του ζωή, όσο και στην οικογενειακή και προσωπική, δίνοντας επί οκταετία πραγματικό αγώνα ενάντια στην ασθένειά του, πάντα με το κεφάλι ψηλά και το χαμόγελο στα χείλη χωρίς να απελπίζεται και χωρίς

να παραιτείται. Η κοινωνική και πολιτική προσφορά ήταν αναπόσπαστα στοιχεία της προσωπικότητάς του. Ήταν φύσει κοινωνικό ον, καθώς αυτό είχε διδαχθεί από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Κάθε κοινωνική και πολιτική του δράση ήταν έκφανση αυτού και αποτελούσε πηγαία έκφραση της προσωπικότητάς του. Αγωνίστηκε για να φτάσει σε κάθε σπίτι και χωριό ο πολιτισμός και η μόρφωση από κάθε θέση, είτε ως πρόεδρος της Λεσβιακής Ένωσης Σπουδαστών είτε ως ιδρυτικό μέλος του Θεατρικού Ομίλου Άνδρου είτε ως μέλος πολιτιστικών και εξωραϊστικών συλλόγων είτε ως μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου Άνδρου. Τελείωσε το σχολείο σε δύσκολες συνθήκες στην Καλλονή Λέσβου και εισήχθη στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Το 1981 παντρεύτηκε τη σύντροφο της ζωής του, Νάσια, με την οποία έμειναν μαζί, στηρίζοντας ο ένας τον άλλον ως το τέλος.

σκέψεις με μφιαία παλιά φωτογρα

Απέκτησαν τέσσερα παιδιά και δημιούργησαν μια πολύ δεμένη και αγαπημένη οικογένεια. Τα μεγάλωσαν και τα μόρφωσαν, διδάσκοντάς τα τις ίδιες αξίες και τα ιδανικά που είχαν και οι ίδιοι στη ζωή τους. Ο Νίκος Θεολόγου έφυγε από κοντά μας στις 28 Δεκέμβρη, ωστόσο θα είναι πάντα σε κάθε σκέψη μας και θα ζει μέσα από κάθε μας πράξη. ΥΓ.1 Ευτυχές το νέον έτος... Ποια ευχή να δώσουμε για να βάλουμε ένα φρένο στην κατρακύλα; Κάθε χρόνο λες και βρισκόμαστε σε κινούμενη άμμο! Κάθε μέρα ΣΟΚ & ΔΕΟΣ... που κάνει ρήμα με το πέος, που θα έλεγε και ο Καρνάβαλος της Αγιάσου! ΥΓ.2 Φως από πουθενά δεν φαίνεται και αυτό κάνει τα πάντα να φαίνονται μαύρα! Γιατί χωρίς ελπίδα από πουθενά δεν χαράζει. Να λοιπόν μια ευχή... Το νέο έτος να μας φέρει την ΕΛΠΙΔΑ! ΥΓ.3 Ημερολόγια λάβαμε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Ευποιία» και από το ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΟΣ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΜΑΝΤΑΜΑΔΟΥ «Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ», ευπρόσδεκτα και του χρόνου. ΥΓ.4 Με τούτα και με κείνα φάγαμε το 2016... Καλή Χρονιά Καλλονιάτες όπου κι αν είστε !

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

11

ειδήσεις | σχόλια | διάφορα | σκόρπια & ανέλεγκτα Μέσα από τις σελίδες του Κυβερνοχώρου ...και όχι μόνο > Επιμέλεια: Θεόφιλος Μυζίκας

Δημοσιογράφος - Kalloninews.gr

Σπουδαία εκδήλωση για τον Αριστοτέλη στη Σκάλα Καλλονής Στην κατάμεστη αίθουσα του Κέντρου Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης στη Σκάλα Καλλονής, έγινε στις 3 Αυγούστου εκδήλωση για τον Αριστοτέλη, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την ανακήρυξη από την Unesco του έτους 2016 ως έτος Αριστοτέλη, με τη συμπλήρωση 2.400 ετών από τη γέννησή του. Η Εκδήλωση διοργανώθηκε από τον Πολιτιστικό και Περιβαλλοντικό Σύλλογο Σκάλας Καλλονής «Η ΠΡΟΟΔΟΣ». Οι ομιλίες και οι παρουσιάσεις της εκδήλωσης καλύφτηκαν από τρεις αξιόλογους επιστήμονες: • τον κύριο Στρατή Τζιμή, φιλόλογο, αντιδήμαρχο Διοικητικών και Τεχνικών Υπηρεσιών του Δήμου Λέσβου με θέμα της ομιλίας του «Αριστοτέλης: ο διαχρονικός φιλόσοφος και η πολιτική του σκέψη».

• τον κύριο Μάκη Αξιώτη, ιατρό, ερευνητή, συγγραφέα, με θέμα της ομιλίας του «Αριστοτέλης: εδώ πριν χιλιάδες χρόνια» και • την κυρία Νένα Γαλανίδου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης-Διευθύντρια Παλαιολιθικών Ερευνών Λέσβου. Θέμα της ομιλίας και παρουσίασής της «Η Λέσβος και ο Κόλπος Καλλονής πριν από μισό εκατομμύριο χρόνια». Παρουσίασε τα ευρήματα των ανασκαφών στο Λισβόρι, στη θέση Ροδαφνίδια, που ξεκίνησαν το 2012 και συνεχίζονται, προσεγγίζοντας τις μεταναστεύσεις των ανθρωπιδών, μισό εκατομμύριο χρόνια πριν, στην περιοχή του Βόρειου Αιγαίου. Η διαδικασία ήταν πολύ ζωντανή, με αρκετές ερωτήσεις από το κοινό και τεκ-

12

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

μηριωμένες απαντήσεις από την πλευρά των ομιλητών. Η παρουσία πνευματικών ανθρώπων και εκπροσώπων φορέων ήταν μαζική. Παρόντες στην εκδήλωση ήταν: Ο Πρόεδρος του Συλλόγου Μυτιληναίων Πετρούπολης Αχιλλέας Χιωτέλλης, ο καθηγητής και συγγραφέας Χρήστος Σταυράκογλου, ο πρώην Πρόεδρος του Συλλόγου Καλλονιατών Λέσβου και συγγραφέας Χρήστος Τραγέλλης, ο εφέτης Νίκος Καλογήρου, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασίλης Μαρκής, ο Καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Ανόβερο Γιάννης Τρίπατζης, η αρεοπαγίτης Αιμιλία Λίτινα, ο βουλευτής Ηρακλείου από το «Ποτάμι» Σπύρος Δανέλλης, η Περιφερειακή Σύμβουλος Μαρία Νικολάρα, ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αλιέων Λέσβου Παναγιώτης Νανίδης, ο Πρόεδρος της Δημοτικής Ενότητας Καλλονής Ιγνάτιος Καραθεοδώρου, ο Πρόεδρος της Δημοτικής Ενότητας Κεραμίου-Σκάλας Καλλονής Αντώνης Μαστρογιάννης, ο Λιμενάρχης Σκάλας Καλλονής Στρατής Τσολάκης, οι απόστρατοι στρατηγοί Νίκος Γιουβάνης και Δημήτρης Κουτρουλής, ο δάσκαλος και συγγραφέας Στρατής Μισγίρης.

στήματος καθώς και σε μέρος του εμπορεύματος. Στο συμβάν έλαβαν μέρος έξι (6) πυροσβεστικοί υπάλληλοι με δύο (2) οχήματα. Ώρα λήξης του συμβάντος 10:35 της ίδιας ημέρας. Για το συμβάν διενεργείται προανάκριση.

Ρόδι-γίγας στην Καλλονή! Μπροστά σε ένα πολύ συνηθισμένο θέαμα για κείνη, σπάνιο για μας, βρέθηκε η κάτοικος Καλλονής Μυρσίνη Σκιαδέλλη, αντικρίζοντας ένα ρόδι βάρους 0.650 κιλών! Η κάτοικος Καλλονής το φωτογράφισε στη ζυγαριά της και το ανέβασε με υπερηφάνεια στον προσωπικό της λογαριασμό στο Facebook για να δουν οι φίλοι της το μοναδικό θέαμα!

Αντώνης Δουκέλλης

Πυρκαγιά σε κατάστημα της Αρίσβης Πυρκαγιά εκδηλώθηκε το Σάββατο 15-102016 και ώρα 09:05 σε κατάστημα ειδών αλιείας και κυνηγίου στην Αρίσβη Λέσβου. Από την πυρκαγιά προκλήθηκαν υλικές ζημιές στον εξοπλισμό του κατα-

Όπως μας δήλωσε το Kalloninews.gr, η ροδιά την οποία έχει στο χωράφι της, συνηθίζει να κάνει τέτοιου είδους ρόδια, ωστόσο το τελευταίο ξεπέρασε όλα τα προηγούμενα και δεν αποκλείεται ένα επόμενο να ξεπεράσει κι αυτό!

Το Κλειστό Γυμναστήριο Καλλονής

Πτώσεις δέντρων στα Αριανά

Προχωράει η μελέτη για το κλειστό γυμναστήριο Καλλονής! Σημαντική κινητικότητα παρουσιάζεται το τελευταίο διάστημα σε ό,τι αφορά την υλοποίηση ενός έργου ετών, που αποτελεί «όνειρο» δεκάδων πολιτών, την ανέγερση του κλειστού γυμναστηρίου Καλλονής! Το Kalloninews. gr έχει το ρεπορτάζ. Οι προσπάθειες που γίνονται για την ανέγερση του κλειστού γυμναστηρίου μπάσκετ της Καλλονής τους τελευταίους μήνες βρίσκονται σε πολύ καλό δρόμο.

Σε δύσκολη κατάσταση βρέθηκε το απόγευμα της 08/11 το λεκανοπέδιο Καλλονής, όπως και το υπόλοιπο νησί, με τους δυνατούς ανέμους να δημιουργούν σημαντικά προβλήματα. Η δυνατή ένταση των ανέμων διήρκεσε μέχρι το βράδυ της 09/11. Σε όλο αυτό το χρονικό διάστημα είχαμε πολλές πτώσεις κλαδιών σε όλη την επικράτεια του λεκανοπεδίου, έναν ξεριζωμό δένδρου και δυο πτώσεις δένδρων σε Αριανά και Παπιανά. Όπως ενημερωθήκαμε απο τον πρόεδρο της Τ.Κ. Κεραμίου Αντώνη Μαστρογιάννη, το δένδρο που βλέπετε στη φωτογραφία, το οποίο βρίσκεται λίγο παρακάτω απο το δημοτικό σχολείο, έπεσε μετά τις 11:00 το πρωί της 09/11.

Κλάδεμα στους ευκαλύπτους του ποταμού Εργασίες κλαδέματος των ευκαλύπτων του ποταμού «ΑΧΕΡΩΝ» πραγματοποιήθηκαν στις 23/11 από τον Δήμο Λέσβου. Για τις εργασίες υπήρξε σχετική ειδοποίηση σε όλο το μήκος του μονόδρομου έτσι, ώστε τα αμάξια να μη σταθμεύουν στο σημείο των εργασιών που θα βρίσκονταν σε εξέλιξη.

Για το κλάδεμα των δένδρων μερίμνησε η Δ.Ε. Καλλονής καθώς οι ευκάλυπτοι μεγάλωσαν επικίνδυνα με αποτέλεσμα να έχουν βγει στην έξω πλευρά και να εγκυμονούν κινδύνους για αμάξια,πολίτες και κτίρια, σε περίπτωση κάποιας κακοκαιρίας.

Για το «κόσμημα» της Καλλονής υπάρχει μελέτη από το πρόγραμμα «ΕΛΛΑΔΑ 2004» ήδη από τη δημαρχία του Άρη Ελευθερίου. Η μακέτα της φωτογραφίας είναι η πραγματική, παρμένη από τη μελέτη του κτηρίου. Η μελέτη αυτή έχει βρεθεί και έχει ανατεθεί σε μηχανικούς για την επικαιροποίηση και ολοκλήρωσή της και αναμένεται το άνοιγμα του οικονομικού προγράμματος για την ενίσχυση των πόλεων για την ένταξή της. Για το συγκεκριμένο έργο έχει ενημερωθεί και η Περιφερειάρχης Χριστιάνα Καλογήρου τόσο απο τον αντιδήμαρχο Καλλονής Ταξιάρχη Βέρο, όσο και από τον Περιφερειακό σύμβουλο Αλέξανδρο Ροδίτη. Μάλιστα η περιφερειάρχης δεσμεύτηκε για την οικονομική στήριξη εκ μέρους της περιφέρειας. Ο Αντιδήμαρχος Καλλονής Ταξιάρχης Βέρος δήλωσε στο Kalloninews.gr: «Η μελέτη έχει ανατεθεί σε μηχανικούς για την υλοποίηση και ολοκλήρωση της. Είμαστε σε πολύ καλό δρόμο και έχουμε πολλές θετικές ενδείξεις για την ολοκλήρωση του έργου που είναι όνειρο ετών για την περιοχή. Δουλεύουμε καθημερινά και τα μηνύματα είναι άκρως θετικά. Το επόμενο διάστημα θα έχω περισσότερα να σας πω.»

Εκοιμήθη ο Ηγούμενος Νικόδημος! Μια άσχημη είδηση κυκλοφόρησε τις πρώτες πρωινές ώρες της 12/11, η είδηση του θανάτου του Ηγούμενου Νικοδήμου, του «ηγέτη» του μοναστηρίου της Μονής Λειμώνος του Αγίου Ιγνατίου Καλλονής, η οποία έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία! Το έργο του ιδιαιτέρως πλούσιο και η κληρονομιά την οποία αφήνει είναι τεράστια, καθώς μεγάλωσε το μοναστήρι και ανέδειξε την πολιτιστική του αξία.

Πλημμύρισε η Καλλονή, βιβλική καταστροφή! Εικόνες βιβλικής καταστροφής αντίκρισε η Καλλονή με το πρώτο φως της ημέρας στις 29/11. Ο «Εφιάλτης» που λέγεται νερό έπνιξε και πάλι την Καλλονή και στο διάβα του άφησε λάσπη, νερό, καταστροφή και πολίτες σε απόγνωση. Για ακόμη μια φορά, κανείς δεν έκανε το πάθημα μάθημα ούτε από τον Δήμο ούτε από την Περιφέρεια. Γνωρίζουμε πως όντως τα ποσοστά βροχόπτωσης ήταν ιδιαιτέρως πρωτοφανή και τεράστια, ωστόσο αυτή ίσως να μην είναι αρκετή δικαιολογία για την Καλλονή, η οποία έζησε τέταρτη πλημμύρα τα τελευταία 10 χρόνια.

Οι καταστηματάρχες απο τη μια έχουν να πληρώνουν τα αμέτρητα έξοδα τους, προσεχώς υψηλότερο Φ.Π.Α., πλέον θα έχουν και τις ζημιές από την πλημμύρα. Φυσικά όλοι πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Ο ποταμός «Αχερών» ξεκίνησε να βγάζει έξω τα πρώτα νερά στις 21:00 ακριβώς. Κάπου εκεί ξεκίνησε και ο πανικός όλων και μέχρι να το καταλάβουν, νερά ξεχείλιζαν απο το Κ.Υ. Καλλονής αλλά και από τα σχολεία Καλλονής με κατεύθυνση στην πλατεία, ανάλογα με την φορά του ποταμού. Μέσα σε 5 λεπτά, άνθρωποι έτρεχαν με αμάξια πανικόβλητοι φοβούμενοι το μεγαλύτερο κακό, το οποίο τελικά ήρθε! Βιβλική καταστροφή επικράτησε και στην περιοχή του ποταμού Τσικνιά στο λεκανοπέδιο Καλλονής. Με το πρώτο φως της ημέρας εμφανίστηκαν τεράστιες εκτάσεις σκεπασμένες με λάσπη καθώς ο ποταμός «έσπασε» λίγο μετά τις 12:00! Αποτέλεσμα ήταν το νερό στα γύρω χωράφια μέχρι και τη Σκάλα Καλλονής να ξεπερνά το ένα μέτρο, πνίγοντας εκατοντάδες ζώα, καταστρέφοντας περιουσίες. Στις καταστροφές συγκαταλέγονται αμάξια, σπίτια, υπόγεια, στάβλοι, ζωοτροφές, δεξαμενές πετρελαίου, δεξαμενές με σπαρτά, δεξαμενές με λάδι κ.α. Η ζημιά που έχουν υποστεί δεκάδες πολίτες είναι τεράστια και δυσαναπλήρωτη! Όπως θα δείτε στις φωτογραφίες, το ανάχωμα του ποταμού εξαφανίστηκε για περίπου 30 μέτρα, με τον δρόμο φυσικά να μην υπάρχει πλέον στο σημείο. Σε πολλά σημεία σε όλο το μήκος του ποταμού, το έδαφος έχει διαβρωθεί και μεγάλες λακκούβες έχουν κάνει την εμφάνιση τους. Οι αγροκτηνοτρόφοι είναι έξαλλοι μη μπορώντας να πιστέψουν το μέγεθος της καταστροφής. Χωράφια έτοιμα να προσδώσουν καρπούς καταστράφηκαν ολοσχερώς!

Τιμήθηκε η μνήμη του Κλαπάδου Τιμήθηκε στις 08/12 το πρωί η μάχη του Κλαπάδου από στρατιωτικές και πολιτικές αρχές. Στις τιμητικές εκδηλώσεις παρευρέθησαν εκπρόσωποι των σχολείων. Αν και οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η 8η Νοεμβρίου είναι η ημερομηνία απελευθέρωσης της Λέσβου, το σωστό είναι η 8η Δεκεμβρίου.Η 8η Νοεμβρίου αφορά την πόλη της Μυτιλήνης και όχι ολόκληρο το νησί. Ημέρα γιορτής και μνήμης για τον τόπο μας καθώς στις 8 Δεκεμβρίου του 1912, μετά από αιματηρή μάχη στην περιοχή Τυραννίδι, έπεσε και το τελευταίο οχυρό των Τούρκων στο νησί μας. Το οθωμανικό στρατόπεδο του Κλαπάδου δεν μπόρεσε να αντέξει για πολύ στις επιθετικές ενέργειες του ελληνικού στρατού, που ξεκίνησαν στις 6 Δεκεμβρίου και συνοδευόταν από εύστοχες βολές πυροβολικού. Ο βομβαρδισμός του στρατοπέδου συμπληρώθηκε και από εκπληκτικής ακρίβειας βολές που ρίχνονταν από τα ελληνικά πολεμικά πλοία που βρίσκονταν στα ανοιχτά της Πέτρας. Το πρωτόκολλο παραδόσεως του οθωμανικού στρατού υπογράφτηκε το πρωί της 8ης Δεκεμβρίου 1912 στο ύψωμα Τυρανίδι, νοτιοανατολικά του Κλαπάδου.

Χριστούγεννα με τον Αρισβαίο στην πλατεία Καλλονής Την ετήσια Χριστουγεννιάτικη γιορτή που πραγματοποιεί τα τελευταία τρία χρόνια διοργάνωσε και φέτος ο Αρισβαίος Καλλονής, στην κεντρική πλατεία της κωμόπολης. Δεκάδες παιδιά, γονείς, και διαφόρων ηλικιών πολίτες έκαναν την πρωινή τους βόλτα στην πλατεία Καλλονής απολαμβάνοντας παιχνίδια, διαγωνισμούς, φαγητό και όμορφη μουσική! Φυσικά, πέραν αυτών, πραγματοποιούνταν και μακιγιάζ στα μικρά παιδιά και κουκλοθέατρο! Πραγματικά η γιορτή των Χριστουγέννων που διοργάνωσε ο Αρισβαίος ήταν η καλύτερη όλων των ετών, δείγμα του ότι ο σύλλογος βελτιώνεται. Και του χρόνου!

Ευχαριστήριο Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Κααλλονιατών Αθηνών ευχαριστεί τους καταστηματάρχες στην Καλλονή και αυτούς των Αθηνών, για την προσφορά των δώρων τους, στις εκδηλώσεις του Συλλόγου που έλαβαν χώρα στην Αθήνα το Δεκέμβριο του 2016 και τον Φεβρουάριο του 2017. Να στηρίζετε τους απανταχού συμπατριώτες μας καταστηματάρχες. Το Διοικητικό Συμβούλιο

Αναγνωρισμένη από το κράτος (ΦΕΚ 1434/Β/10-07-2015)

τείς

τρόπος να εκφρασ

• Το Δώρο της μουσικής ανήκει σε όλους, κατακτήστε το στη Μουσική Σχολή Καλλονής Λέσβου.

• Τα παιδιά μυούνται στη μαγεία της μουσικής, με προπαιδεία από την ηλικία των τεσσάρων έως επτά ετών.

• Οι νέοι προετοιμάζονται για τα τμήματα μουσικών σπουδών ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων.

• Μαθαίνουν κλασσικά, παραδοσιακά και σύγχρονα μουσικά όργανα.

• Μαθαίνουν θεωρία της μουσικής, ιστορία, μορφολογία, οργανογνωσία, σολφέζ, ντικτέ, ανώτερα θεωρητικά, Βυζαντινή Εκκλησιαστική μουσική, χορωδίες και οργανικά σύνολα.

Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2253024760, 6945614487 Ώρες Λειτουργίας: Δευτέρα - Παρασκευή: 11.30 - 13.30 και 15.30 - 21.00 και Σάββατα: 10.00 - 14.00

Λέσβος... Χιλιάδες χρόνια, Χιλιάδες κύματα, Ίδια αρμύρα.

Παλιές Θύμησες > του Πέτρου Παπάζογλου

Τ

ο θρόισμα των φύλλων μονότονο, φτάνει να υπάρχουν φύλλα, ανάλογα με τις εποχές. Τι να δεις σ’ αυτή τη φύση την παράξενη που ζει στου Αιγαίου την αγκαλιά και προσπαθεί να αποδείξει πώς καμιά δεν της μοιάζει- πως είναι η μόνη. Πώς καταφέρνει και φρεσκάρεται σαν νύφη, σαν Μάγισσα, Μούσα, Νηρηίδα, Σαπφώ και Βρισηίδα - Λέσβος, Μυτιλάνα, Μήθυμνα, Ίσσα, Αρίσβα, Μάκαρα, Πύρρα, πάντα στο φως, Φωτεινή, Λαμπρινή Λέσβος!!! Σε ζω, σε χαίρομαι, ζωής κάλεσμα κι απόφαση, δεν μετανοιώνω που χάρισα την ζωή μου σε σένα, ξενύχτισα στα νερά του κόλπου σου, ρούφηξα τ’ αρμυρό σου αγέρι του νοτιά, χάιδεψε το κορμί μου η δροσιά των βουνών σου... Γλυκό κελάιδισμα τ’ αηδονιού, του κότσιφα και της καρδερίνας, το φτερούγισμα του γλάρου στ’ αφτιά μου που τα χάρηκαν.Μουσική πανώρια ο παφλασμός των κυμάτων και το κουδούνισμα των κοπαδιών. Τι άλλο θέλω; Ό,τι λαχταρούσα, ό,τι ονειρευόμουν, ό,τι ποθούσα το χάρηκα. Σ’ ευχαριστώ Θεέ μου γι αυτό που μου έδωσες, τώρα πια ό,τι και να πάρω θα είναι παραπάνω. Τι ευτυχία! Αυτή είναι η ζωή, η αγάπη, το παν, η ευτυχία να ζεις εκεί που ποθείς, εκεί που σε γεμίζει, σ’ αυτή τη γη, σ’ αυτό το νησί που σ’ αναστατώνει…

16

Εδώ, σ’ αυτή την ανεμοδαρμένη αμμουδιά είναι το χωριό μου (αν το πεις χωριό), η Σκάλα Καλλονής. Ένας χωματένιος δρόμος που κατεβαίνει απ’ τα Παπιανά σαν χαντάκι με νερά τον χειμώνα, όλο πέτρες το καλοκαίρι. Καταλήγει σε μια αλάνα που την λένε πλατεία και τελειώνει σ’ ένα μονόπετρο που το έχουν για σκάλα για να φορτώνουν με εμπορεύματα τις μαούνες που τα πηγαίνουν στα καΐκια στην ράδα. Γύρω απ’ την αλάνα 4-5 καμινάδες, κάτι αποθήκες για τα εμπορεύματα, μία εκκλησία, η Αγία Άννα, νεόχτιστη με πελεκητή, πράσινη πέτρα και στη μέση ένα αυλάκι που τρέχει το νερό από τον χαζανέ που είναι απ’ τα αριστερά της πλατείας σ’ ένα χάλασμα. Ήταν καφενές και τον χάλασε ο σεισμός του 53 σκοτώνοντας τον καφετζή του απέναντι καφενείου. Απ’ τα δυτικά της πλατείας ήταν ο συνοικισμός με τα 32 σπίτια του κι απ’ τα ανατολικά τα χαμόσπιτα που έκτιζαν όσοι καταστάλαζαν στο χωριό από άλλα μακρινά χωριά. Βρε, τι ζωντάνια είχαμε, τι βουϊτό μελισιού λες κι ήμασταν κυψέλη. Σαν ζύγωναν τα Χριστούγεννα, άρχιζαν τα χοιροσφάγια. Σχεδόν σε κάθε σπίτι η οικογένεια έσφαζε το δικό της γουρούνι εκεί στο δρόμο στην αμμουδερή αντούμπα και πιο πολύ κοντά σε κανά πηγάδι που σκάβαν στην άμμο και μάζευε νερό, γιατί ούτε τουαλέτες υπήρχαν ούτε βόθροι. Μαζευόμασταν, λοιπόν όλα τα παιδιά εκεί που ακούγαμε τις στριγγλιές του γουρουνιού που το έσφαζαν για να κάνουμε χάζι. Παράξενο μας φαινόταν το αίμα που πέταγε απ’ το καρύδι του ζώου, πόσο κόκκινο ήταν και που άχνιζε, κι ύστερα γινόταν μια μαύρη κηλίδα σαν λιμνούλα πάνω στην άμμο.

Dream Cafe Bar Πλατεία Καλλονής Τηλ. 22530 23863

δισες μια χούφτα καρύδια ή κάστανα στο παιχνίδι! Και σ’ έπιανε η ψυχή σου σαν σκεφτόσουν ότι μπορεί να υπήρχαν παιδιά που ήταν σ’ ένα διαμέρισμα μόνα τους, που δεν είχαν χώμα οι δρόμοι τους να κυλιχτούν, που μπορεί ακόμα και να τους φόραγαν και πέτσινα παπούτσια σα να τους πετάλωναν και δεν μπορούσαν να τρέξουν ξυπόλυτα στην άμμο και νάναι τόσο δυστυχισμένα χωρίς να μπορούν να νιώσουν τα παιχνίδια, την παρέα, τη λεφτεριά, την αγάπη και όλη την ξενοιασιά.

αιναν να το γλύψουν Διώχναμε τ’ αλιχτάρικα σκυλιά που πήγ ζεματίσει το καυτό μας μην αλλά και εμείς φεύγαμε μακριά το ξυρίσουν. Κανα για νερό που έριχαν στο κουφάρι του ποιος θα αρπάξει αν, ίλιαζ ραδοκούσαμε όμως μόλις το ξεκο ει μπαλόνι για τα κάν την την φούσκα της ουρήθρας για να Χριστούγεννα. των χωματένιων δρόΈπαιζαν κουμάρι (τζόγο) στο απάγγιο δραχμές, τάληρα, δεμων οι πιο μεγάλοι ρίχνοντας κέρματα ή γράμματα. κάρικα, ψηλά, ποιος θα φέρει κορώνα μικρές ομάδες για να Κι όλα τα παιδιά χωριζόμασταν σε Χριστουγέννων, της πούμε τα κάλαντα την Παραμονή των φάμε κανένα φινίκι ή Πρωτοχρονιάς και των Φώτων για να τζιλίκι. να πάρουμε οι πιο τυχεροί κανένα χαρ μου λέγανε οι μεγάλοι Ποτέ δεν κατάλαβα τα Χριστούγεννα, άνια, θα φεγγοβολήσει ότι τα μεσάνυχτα θ’ ανοίξουν τα ουρ φάτνη, θα ψάλουν τ’ το άστρο που οδήγησε τους μάγους στην αγγελούδια, θα χαίρεται όλη η φύση. ω ανάσκελα πάνω στην Κι εγώ περίμενα να νυχτώσει, να πέσ να βλέπω τον ουρανό αντούμπα με τα βούρλα για να μπορώ Να, εκεί, στις αντούκαλύτερα και πιο μακριά απ’ τα παιδιά. ακούσω τις ψαλμωμπες κατά τον Μαρτίνο ποταμό, για να να ήμουν τυχερός να δίες των αγγέλων. Πού ξέρεις, μπορεί δω και τον Θεό. ή της μάνας σου να σε Μα μόλις νύχτωνε, άκουγες την φων γες και το ξύλο της έτρω καλεί επιτέλους να πας στο σπίτι κι έπεφτες ξερός απ’ κι ς, αρκούδας από πάνω, αν δεν πήγαινε χες και μάλωέτρε κι τη κούραση που είχες που έπαιζες κλείναν μόλις σου α μάτι νες και χαιρόσουν όλη μέρα και τα προβιά που ρη άσπ στην ω ακουμπούσες το κεφάλι σου πάν μι που το χρά ένα με σου α σε ζέσταινε και σε σκέπαζε η μάν χισμένο ευτυ ένα ιρνε έπα ύφανε η γιαγιά στην κρεβατή. Κι ρός τυχε ο πόσ ουν φτόσ σκε χαμόγελο το πρόσωπό σου, που ρου γου του σκα φού την ήσουν που είχες ένα μπαλόνι απ’ κέρ που , αντα κάλ τα ς είπε νιού, που έφαγες πλατσέντα, που

Κι έτσι αποκοιμόμασταν και λυπόμασταν τα άλλα παιδιά του κόσμου που δεν είχαν τίποτα για να είναι ευτυχισμένα, ενώ σ’ εμάς τα είχε δώσει απλό χερα ο καλός Θεούλης. Και κουλουριαζόμαστε σαν έσβηνε η παραχούτη γιατί τ’ αναθεματισμένα τα γυαλόξυλα ποτέ δεν έκαναν κάρβουνα, μόνο στάχτη κι έσβηνε η φωτιά απότομα. Κι ύστερα, περνούσαν αργά οι μέρες λες κι ήταν αιώνες και περιμέναμε την Πρωτοχρονιά « να πάει ο παλιός ο χρόνος, ας γιορτάσουμε παιδιά, ήρθε ο νέος με τα δώρα, με τραγούδια, με χαρά...» Λες κι άλλαζε η ζωή μας σε μια νύχτα, άλλαζαν όλα. Αυγή αχάραγα, σηκώνονταν οι πατεράδες μας να πάνε στον χαζανέ να πάρουν το αμίλητο νερό να γεμίσουν το λαγίνι ή το κουμάρι, χωρίς να μιλήσουν σε άνθρωπο μην τους πάρει τη φωνή τους το ξωτικό που παραφύλαγε πίσω απ’ την βρύση. Κι όλο το πρωί να βάζουν τα καλά τους, ακόμα και παπούτσια από βακέτα φόραγαν, για να πάνε στην εκκλησία, χωρίς να ακούσουν την καμπάνα, δεν ακουγόταν στον συνοικισμό, αφού δεν υπήρχε καμπαναριό. Και να χαιρετούρες, και να καλή χρονιά, και μόλις απολούσε η εκκλησία, γέμιζαν οι καφενέδες, και να κρασί Καλλονιάτικο που πήγαινε και με τα λουκάνικα (μοσχομύριζαν τα άτιμα που τα ψήνανε στα μαγκάλια), και να λαρδί αλατισμένο και κομμένο σε τετράγωνα κομματάκια. Τι γλυκό που ήταν ωμό για μας που είχαμε δόντια και μπορούσαμε να το μασήσουμε! Και να γέλια και χαρές, να τραγούδια και χοροί, να και καυγάδες. Κι εμείς τα παιδιά χαιρόμασταν που βλέπαμε να γλεντούν οι μεγάλοι και παίζαμε τρέχοντας στην αλάνα ξένοιαστα και ρουφούσαμε μέσα μας την ευτυχία της στιγμής και ευχαριστούσαμε τον θεό που μας έδινε τόσα πολλά. Και καμιά φορά τρέχοντας πατούσαμε καμιά κοχύ λα αγκιδάτη (γιατί όλο το χωριό ήταν γεμάτο από δαύτες, αφού όταν τις έβραζαν για να τις φάνε, τα καμπούκια τα πέταγαν πάνω στις αντούμπες), που χωνόταν όλο το αγκίδι της μέσα στην καμάρα του ποδιού κι άμα την έβγαζες έτρεχε το αίμα σαν του γουρουνιού που το σφάζανε. Δεν έκλαιγες, δεν πόναγες, μόνο σε πλημμύριζε ένας πόνος γλυκό ς, ηδονικός και προσπαθούσες να τον απαλύνεις χτυπώντας την τρύπα με μια μεγάλη πέτρα μέχρ ι να μουδιάσει το πόδι σου και να πήξει το αίμα….

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

19

Η λαχτάρα του ερχομού του Δωδεκαήμερου αγκαλιάζει όλον τον κόσμο: Πρώτα τους εμπόρους, που περιμένουν να πουλήσουν την πραμάτεια τους. Ύστερα τον υπόλοιπο κόσμο, που εκμεταλλεύεται την ευκαιρία των γιορτών να ξεδώσει. Και τέλος, τους μαθητές που απέχουν απ’ τα μαθήματα και μετέχουν σ’ ό,τι άλλο τους ευχαριστεί και τους θέλγει.

Α

πό την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι τα Θεοφάνεια διαρκεί το Δωδεκαήμερο που περιλαμβάνει τρεις μεγάλες γιορτές της Χριστιανοσύνης: Τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά (του Αγίου Βασιλείου) και τα Φώτα. Είναι μια περίοδος ψυχικής ανάτασης και προσμονής για κάτι καλύτερο που θα φέρει ο νέος χρόνος. Και φέρνει επιπλέον μαζί του χαρά για τους μαθητές, όπως προείπα. Για όλους τους μαθητές, από το νηπιαγωγείο μέχρι το λύκειο.

Μαθητής λοιπόν κι εγώ στην πρώτη τάξη του λυκείου, περνούσα τις άδειες μέρες του Δωδεκαήμερου, αφού το χωριό δεν είχε να δώσει κανενός είδους ψυχαγωγία. Μόνο το ποδόσφαιρο ήταν μια κάποια διέξοδος, αλλά δυστυχώς οι λίμνες που χρησιμοποιούσαμε για γήπεδο, είχαν γίνει πραγματικές λίμνες γεμάτες...αλμυρό νερό. Ας είναι. Καμιά φορά παίζαμε κανένα δίτερμα στην πλατεία, που τότε ήταν τεράστια, πριν έρθει ο τουρισμός και τη συρρικνώσει. Είχαν περάσει τα Χριστούγεννα, με την οικογενειακή ζεστασιά που φέρνει αυτή η ξεχωριστή γιορτή. Οι ψαράδικες οικογένειες προσπαθούσαν με τα λίγα που είχαν να λαμπρύνουν όσο μπορούσαν τα σπιτικά τους. Όμως ήταν ένας ανάποδος καιρός, που δεν άφηνε τους ανθρώπους να πιάσουν πέντε κιλά ψάρια για να φέρουν σε πέρας τις υποχρεώσεις τους. Μια τρελή νοτιά σάρωνε τα κατάγιαλα και μόλις έκανε να ηρεμήσει ξανάδινε πάλι δρόμο. Λες και έπαιζε με τα νεύρα και την αγωνία των ψαράδων. Αυτοί πάλι, συνηθισμένοι στην ανέχεια, έκαναν υπομονή. Ένα βραδάκι, δυο μέρες πριν την πρωτοχρονιά, ο αέρας άρχισε να πέφτει και οι ψαράδες ετοιμάζονταν να ρίξουν τις βάρκες στη θάλασσα, απ’ τη στεριά που τις είχαν τραβηγμένες. Η κατασκευή το λιμανιού ήταν ακόμα άπιαστο όνειρο. Μου λέει ο Χρήστος Μπερντένης, ψαράς, με ένα ωραίο μπατέλο1 και μια κουρίτα.

Η κουρίτα > του Αντώνη Δουκέλλη

20

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

«Έρχεσαι να πάμε μέχρι τον Τσικνιά με την κουρίτα;» Κουρίτα ήταν μια βάρκα γύρω στα τρία μέτρα μήκος χωρίς καρίνα. Πλατιά δηλαδή από κάτω, με την οποία μπορούσες να πλεύσεις σε αβαθή νερά, όπως αυτά των ποταμών. « Έχω δυο πόστες απάνω», μου λέει. «Μπορεί να βρούμε τίποτα σαλιαρέλια». Πόστα είναι ένα κομμάτι δίχτυ μήκους 60-65 οργιών. Τα δε «σαλιαρέλια» είναι μικρά κεφαλόπουλα της ράτσας «σαλιάρικα». Τα λένε έτσι γιατί καλύπτονται από βλέννα σ’όλο τους το σώμα. Άλλες ράτσες κεφαλόπουλων είναι: τα «καρά κεφάλια», τα «κουρού σόγια», οι «μπάφες» (τα θηλυκά), οι «γαλέτες». Κατά γενική ομολογία, τα πιο νόστιμα είναι τα σαλιάρικα και οι μπάφες. Αποδέχτηκα την πρόταση του Χρήστου. «Και δεν πάμε;», του λέω.

Μπαίνουμε στην κουρίτα, πιάνουμε τα κουπιά-η μικρή βάρκα δεν είχε μηχανή- και τραβάμε κατά τον Τσικνιά. Η νοτιά άρχισε πάλι να φρεσκάρει και οι ψαράδες, επιφυλακτικοί, περίμεναν να δουν την εξέλιξη του καιρού. Εμείς, μόλις φθάσαμε έξω από το στόμα του ποταμού, πέσαμε πάνω σε κοπάδια από κεφάλια, που χοροπηδούσαν και ανακάτευαν το νερό. Η θάλασσα «έβραζε» απ’ τα ψάρια. Γρήγορα-γρήγορα, εγώ στα κουπιά και ο Χρήστος στην πλώρη, καλουμάραμε τα δίχτυα. Δεν χρειάστηκε να βολάξουμε2. Τα ψάρια έπεφταν μόνα τους πάνω στα δίχτυα. Μαζέψαμε τα δίχτυα και τα ξεψαρίσαμε. Τραβήξαμε κατά τον ποταμό· στην είσοδό του. Ρίχνουμε τα δίχτυα, πάλι τα ίδια. Λες και όλα τα ψάρια του κόλπου είχαν μαζευτεί εκεί. Και δεν ήταν μόνο μικρά-σαλιαρέλια- αλλά και μεγάλα, διάφορα μεγέθη και

1. Μπατέλο: σκαρί βάρκας 2.Βολάζω: παλιά οι ψαράδες, μόλις έριχναν τα δίχτυα στη θάλασσα, χτυπούσαν με τις γυμνές πατούσες τους την πλώρη και την πρύμνη της βάρκας για να τρομάξουν τα ψάρια και να τα στείλουν πάνω στα δίχτυα. Αυτό απαγορευόταν και τότε και τώρα.

3. Καντάρω: από την ιταλική λέξη ικάντο, που σημαίνει δημοπρασία (μπήκαμε στη δημοπρασία των ψαριών).

ράτσες. Κλείνουμε με μια πόστα το στόμα του ποταμού-αυτό απαγορευόταν, όπως και τώρα, αλλά τότε, άλλα χρόνια, άλλες ανάγκες- και με την άλλη πόστα ψαρεύαμε κανονικά μέσα στον ποταμό. Το νερό του ποταμού ήταν αρκετό, αφού η θάλασσα είχε εισχωρήσει για τα καλά μέσα του, αλλά έτσι κι αλλιώς το βάθος του δεν μας απασχολούσε, η κουρίτα επέπλεε στην επιφάνεια του νερού. Ο ουρανός ήταν βαρύς και τα σύννεφα γκαστρωμένα ταξίδευαν πάνω από τα κεφάλια μας. Άρχισαν να πέφτουν χοντρές ψιχάλες που τις ακολούθησε μια μονότονη βροχή. Εμείς απτόητοι συνεχίσαμε να ρίχνουμε τα δίχτυα και να τα ξεψαρίζουμε. Μη φανταστεί κανείς πως είχαμε μουσαμάδες ή ομπρέλες να προστατευτούμε απ’ τη βροχή. Τα ρούχα είχαν κολλήσει απάνω μας και το νερό έπεφτε σαν κουρτίνα μπροστά στα μάτια μας.

Στο μεταξύ η νοτιά αγρίεψε και οι ψαράδες έμειναν στη στεριά να παρακολουθούν τα μανιασμένα κύματα που έσκαγαν με θόρυβο στην αμμουδιά. Εμείς προστατευμένοι μέσα στον ποταμό εξακολουθούσαμε το έργο μας: ρίχναμε τις πόστες, τις ξεψαρίζαμε και ξανά απ’ την αρχή. Ένα κοπάδι γλάροι μας συντρόφευαν, διεκδικώντας το μερίδιό τους απ’ τα μικρά ψάρια που έπεφταν απ’ τα δίχτυα. Μου λέει ο Χρήστος: «Πήγαινε στο χωριό. Μπροστά στο τελωνείο είναι η φελούκα του πατέρα μου τραβηγμένη στη στεριά. Πάνω στην πλώρη έχει μια πόστα. Φέρ’ την εδώ. Τα δίχτυα δεν φτάνουν, τα ψάρια είναι πολλά». Έφυγα τρέχοντας μέσα στο σκοτάδι και γύρισα με την πόστα στον ώμο. Πέρασαν τα μεσάνυχτα, ήρθαν οι μικρές ώρες της νύχτας και εμείς κάτω απ’ τη βροχή να μαζεύουμε την πλούσια σοδειά. Μια κάσα που είχαμε μαζί μας είχε γεμίσει, καθώς και η πλώρη, η πρύμνη το αμπάρι. Μόλις χάραξε, η νοτιά άρχισε να ξεψυχά. Φορτωμένοι μέχρι τα μπούνια, μαζέψαμε τα δίχτυα και βγήκαμε απ’ τον ποταμό. Με δυσκολία πηγαίναμε μπροστά καθώς η βουβή θάλασσα (αποθαλασσία) σκαμπανέβαζε τη βάρκα χωρίς καρίνα και την εμπόδιζε να προχωρήσει. Με τα πολλά φθάσαμε στην αραξιά και δέσαμε στη στεριά. Αυτή τη μέρα είμαστε οι μόνοι που καντάραμε3... και κάναμε καλή πρωτοχρονιά!

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

21

του Αριστείδη Στυλ. Κυριαζή

Ένα επεισόδιο το 1880 στον Κόλπο Καλλονής μεταξύ Ελλήνων & Ιταλών ψαράδων

Σ

τις 15-11-1880 συνέβη ένα επεισόδιο μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών ψαράδων στον Κόλπο της Καλλονής με το οποίο κινδύνεψαν να διακοπούν οι διπλωματικές σχέσεις ΙταλίαςΤουρκίας και παρ’ ολίγον να πραγματοποιηθεί ναυτική επέμβαση της Ιταλίας στην τουρκοκρατούμενη Λέσβο. Στο κείμενο που ακολουθεί καταγράφονται δημοσιεύματα και περιλήψεις από τις εφημερίδες της Κωνσταντινούπολης ‘‘Νεολόγος’’, ‘‘Βυζαντίς’’ και ‘‘Αυγή‘‘, οι οποίες κάλυψαν το θέμα για ένα επτάμηνο, από τις 17-11-1880 μέχρι 22-5-1881. Το 1996, ο Πλωμαρίτης Αριστείδης Στεργέλλης δημοσίευσε τις σχετικές περιλήψεις κειμένων του ‘‘Νεολόγου‘‘. (Η Λέσβος των ετών 1880-1885 στην εφημερίδα ‘’Νεολόγος’’. ‘‘Λεσβιακά‘‘ ΙΣΤ΄, σ. 493-517). Το επεισόδιο συνέβη όταν δύο ιταλικά αλιευτικά σκάφη τα ‘‘Terribile» και ‘‘Croce‘‘ με 20 ψαράδες από τη Νάπολη, που ψάρευαν παράνομα με τράτες στη θαλάσσια περιοχή του Πολιχνίτου και σάρωναν ολέθρια με αυτές το βυθό του Κόλπου Καλλονής, καταστρέφοντας ως και τον γόνο των ψαριών, προκάλεσαν την αντίδραση των ντόπιων Ελλήνων ψαράδων. Αμέσως μετά το επεισόδιο o Nikola Ventura, Ιταλός πλοίαρχος του Teribille ζήτησε προστασία από τον Φιδέλη, υποπρόξενο της Ιταλίας στη Μυτιλήνη. Ο Φιδέλης επισκέφθηκε τον Κεμάλ Μπέη, Τούρκο διοικητή της Λέσβου, και του κατήγγειλε ότι κάποιος Δημήτριος Λαμπρίδης επικεφαλής

Το ιταλο-τουρκικόν επεισόδιον (εφ. Κωνσταντινούπολης «Αυγή», 12-1-1881)

22

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

30-40 ντόπιων ψαράδων επετέθη στους Ιταλούς ψαράδες που αλίευαν με άδεια των αρχών και προσπάθησε να τους διώξει από τον Κόλπο Καλλονής. Επίσης κατήγγειλε ότι οι Έλληνες ψαράδες προκάλεσαν καταστροφές στα δύο ιταλικά αλιευτικά, έδειραν τους Ιταλούς, τραυματίζοντας ελαφρά πολλούς από αυτούς και μερικούς σοβαρά, και έσκισαν την ιταλική σημαία του αλιευτικού Terribile στο οποίο ανέβηκε ο Λαμπρίδης έχοντας μαζί του ένα πολύκροτο όπλο. Ο υποπρόξενος της Ιταλίας ζήτησε από τον Κεμάλ Μπέη την αποκατάσταση της Ιταλίας για την προσβολή της σημαίας, αποζημίωση για τις φθορές των αλιευτικών και την τιμωρία των Ελλήνων ψαράδων. Ο Κεμάλ Μπέης επιφυλάχθηκε να απαντήσει προκειμένου να ενημερωθεί από τον Λαμπρίδη, που ήταν φίλος του. Ο Πολιχνιάτης Δημήτριος Καλλιάς, που έφερε και το ονοματεπώνυμο Δημήτριος Λαμπρίδης αλλά και τον τίτλο ‘‘Λαμπρή Πασσάς‘‘ από το όνομα του πατέρα του που λεγόταν Λάμπρος, καθώς και ‘‘Καλλιά-Μπέης‘‘ ή ‘‘Καλλιάμπεης‘‘ από το επώνυμο του πατέρα του, είπε στον Κεμάλ Μπέη ότι την ημέρα του επεισοδίου είχε επιβιβασθεί από τη Σκάλα Πολιχνίτου σε επιβατικό πλοιάριο για να μεταβεί μέσω της Αχερώνης Καλλονής στη Μυτιλήνη προκειμένου να ανακοινώσει στον ίδιο τον Κεμάλ Μπέη ότι συνέστησε ατμοπλοϊκή υπηρεσία για τη σύνδεση της Λέσβου με γειτονικά νησιά. Στο ταξίδι αυτό οι συντοπίτες του Πολιχνιάτες ψαράδες, που επέβαιναν στο ίδιο πλοιάριο με σκοπό να επιδώσουν στις τουρκικές αρχές της Καλλονής διαμαρτυρία για την καταστροφή του Κόλπου, συνάντησαν τους Ιταλούς ψαράδες στη γλώσσα ενός ακρωτηρίου και περνώντας κοντά από το Terribile παρατήρησαν τον βόρβορο της θάλασσας που ανέσυρε το αλιευτικό και αγανακτισμένοι από αυτό που είδαν αντάλλαξαν με τους Ιταλούς βρισιές και συνεπλάκησαν μαζί τους ύστερα από φιλονικία. Τόνισε ακόμα ότι

οι Ιταλοί θα πάθαιναν χειρότερα αν δεν ήταν εκείνος παρών στο επεισόδιο για το οποίο όμως, όπως είπε, δεν αξίζει να γίνεται τόση φασαρία. (Νεολόγος, 10-3-1881). Ο Δημήτριος Καλλιάς τόνισε επίσης στον Κεμάλ Μπέη ότι δεν σκίστηκε καμιά ιταλική σημαία, κανείς από τους Έλληνες ψαράδες, που ήταν Οθωμανοί υπήκοοι, δεν είχε όπλα και ότι θα ήταν ανόητος εάν είχε μαζί του οποιοδήποτε όπλο όταν ύστερα από άδεια του Ιταλού πλοιάρχου Nikola Ventura ανέβηκε αυτός μόνος στο αλιευτικό Teribille για συνεννοήσεις ενώ είχε δει από μακριά ότι όλοι οι Ιταλοί ήταν οπλισμένοι, όπως τους επιβάλει η ανάγκη και η ναυτική υπηρεσία της πατρίδας τους. (Νεολόγος, 17-11-1880 και 14-2-1881). Ύστερα από την ενημέρωσή του από τον Λαμπρίδη «ὁ διοικητὴς τῆς νήσου Μιτυλήνης Κεμὰλ βέης εἶχε μεταβῇ εἰς Καλλωνὴν, χωρίον κείμενον εἰς ἀπόστασιν μιᾶς ἡμέρας ἀπὸ τῆς πόλεως ἵνα αὐτοπροσώπως ἐνεργήσει ἀνακρίσεις». (Βυζαντίς, 3-12-1880). Μετά τις ανακρίσεις στις οποίες συμμετείχε ο Ιταλός πρόξενος Σμύρνης Γκουβερνάτης, ο Κεμάλ Μπέης αρνήθηκε να ικανοποιήσει τα ιταλικά αιτήματα. Τότε ο Γκουβερνάτης ενημέρωσε τον Ιταλό πρέσβη στη Κωνσταντινούπολη Κόμη Κόρτη, ο οποίος έσπευσε αμέσως να ειδοποιήσει την ιταλική κυβέρνηση, η οποία διέταξε να μεταβεί στη Σύρο το πολεμικό πλοίο ‘‘Ρώμη‘‘ μέχρι να στείλει νέες οδηγίες ο πρεσβευτής και εάν δεν εξομαλυνθεί μεταξύ της Υψηλής Πύλης και της Ιταλίας η κατάσταση, τότε το πλοίο να μεταβεί αμέσως στη Λέσβο. Ο Κόμης Κόρτης επέδωσε στην Πύλη τις ακόλουθες απαιτήσεις: «1) Οἱ ἔνοχοι δέον νὰ τιμωρηθῶσι κατὰ τὰς διατάξεις τοῦ Ποινικοῦ νόμου, 2) οἱ ἁλιεῖς θέλουσιν ἀποζημιωθῆ δι᾽ ὅσας ὑπέστησαν ζημίας, 3) τῆς Ἰταλικῆς σημαίας περιυβρισθείσης διὰ τῆς παραβιάσεως τοῦ Ἰταλικοῦ πλοίου δέον νὰ δοθῇ ἡ προσήκουσα ἱκανοποίησις εἰς τὸ Ἰταλικὸν προξενεῖον και 4) νὰ παυθῇ τῆς θέσεως αὐτοῦ ὁ τῆς νήσου διοικητής». (Βυζαντίς, 3-12-1880).

εκτεταμένες περιοχές στη Λέσβο και να προχωρήσει σε επενδύσεις, αλλά η αδικία της σύλληψης του συνεργάτη της Δημητρίου Καλλιά και του αδελφού του Γεώργιου, όπως υποστήριξε, προσέβαλε την ίδια και τα συμφέροντά της και την ανάγκασε να απευθυνθεί στο υπουργείο των Εξωτερικών της Αγγλίας και να ζητήσει προστασία για αυτήν και τους ανθρώπους της. Ο Λόρδος Granville, υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας, αποδεχόμενος το αίτημα της Βαρώνης Carow ζήτησε από τον Roboly, υποπρόξενο της Αγγλίας στη Μυτιλήνη, να επιληφθεί του θέματος και εκείνος επισκέφθηκε τον Κεμάλ Μπέη στον οποίο επέδωσε το αγγλικό διάβημα για την απελευθέρωση του Δημήτρη Καλλιά και του αδελφού του. (Νεολόγος, 7-1-1881). Ο Πολιχνιάτης Στρατής Πάντας, πρώην γραμματέας του Δήμου Πολιχνίτου, μού ανέφερε ότι «ο Δημήτρης Καλλιάς του Λάμπρου, ήταν όμορφος, έξυπνος και πολύγλωσσος. Ξενιτεύθηκε μικρός και κατάφερε να γίνει πρόξενος της Υψηλής Πύλης στην Αγγλία, όπου γνωρίστηκε με την πάμπλουτη Αγγλίδα Βαρώνη». Ο Χαρίλαος Καρατζάνος έγραψε ότι ο Δημήτρης Καλλιάς δούλευε στην Ευρώπη σε Καζίνα και επανήλθε το 1880 στη Σκάλα Πολιχνίτου μαζί με την πάμπλουτη Βαρώνη. Για να κτίσει το τεράστιο συγκρότημά του μετέφερε πελεκητές πέτρες και μάρμαρα από τα ερείπια των εκκλησιών στην περιοχή Αρά. Για να πάρει τον τίτλο του Πασσά έκτισε το δεύτερο τζαμί του Πολιχνίτου στην περιοχή της Γρίπας και πρόσφερε χρήματα στον Σουλτάνο τα οποία ισχυρίσθηκε ότι δήθεν ήταν προϊόντα εράνων που έκανε στην Ευρώπη. Έτσι απέκτησε δύναμη που έφθασε στο σημείο όταν περνούσε από τη Μυτιλήνη να του παρουσιάζει όπλα η τουρκική φρουρά. Ο Καρατζάνος προσθέτει ότι οι Πολιχνιάτες ψαράδες «με προτροπή του ανέβηκαν στα Ιταλικά -‘‘Ταλιάνια‘‘ ξέσχισαν και ποδοπάτησαν τη σημαία κατέστρεψαν τα δίχτυα και τα σύνεργα ψαρικής». (Πολιχνιάτικα ιστορήματα, Δημήτριος Καλιάς (Καλιάμπεης), Μυτιλήνη 1984, σ. 149-152). Ο Μάκης Αξιώτης γράφει ότι η Βαρώνη ανακαίνισε της εκκλησία της Αγίας Παρασκευής Πολιχνίτου όπως φαίνεται στην επιγραφή: «Ανεκαινίσθη ΥΠΟ ΤΗΣ ΒΑΡΟΝΕΣΣΗΣ ΑΝΝΗΣ Ε. ΚΑΡΟΒ ΕΝ ΕΤΕΙ ΤΩ ΣΩΤΗΡΙΩ 1882». (Περπατώντας τη Λέσβο, Μυτιλήνη 1992, σ. 554).

Μετά από τη δραματική αυτή εξέλιξη ο Κεμάλ Μπέης φυλάκισε 15 Έλληνες ψαράδες αποφεύγοντας να συλλάβει τον φίλο του, Δημήτρη Καλλιά. (Νεολόγος, 22-11-1880). Στη συνέχεια ο Κεμάλ Μπέης αναγκάσθηκε να φυλακίσει τους αδελφούς Δημήτρη και Γεώργιο Καλλιά που ήταν Έλληνες υπήκοοι. (Βυζαντίς, 7-12-1880). Στη σύλληψη του Δημήτρη Καλλιά αντέδρασε η Αγγλίδα Βαρώνη Anna E. Carow, η οποία είχε έλθει στη Λέσβο στις αρχές του φθινοπώρου με μεγάλες πιστώσεις από τράπεζες της Σμύρνης προκειμένου να αγοράσει

Απειλή διακοπής ιταλο-τουρκικών διπλωματικών σχέσεων (εφ. Κων/πολης ‘‘Βυζαντίς‘‘, 21-1-1881)

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

23

Στις 8-1-1881, η εφημερίδα της Κωνσταντινούπολης ‘‘Νεολόγος’’ γράφει: ***

μολονότι δὲ καὶ ἐνταῦθα εἶναι ἀπηγορευμένον, ἐν τούτοις ἐπειδὴ καὶ ἡ ἀπαγόρευσις δὲν τηρεῖται, οἱ ξένοι ἔρχονται ἐνταῦθα καὶ ἁλιεύουσι παρανόμως.

Τὸ ἐπεισόδιον Μιτυλήνης

Φαίνεται ὅτι οἱ χωρικοὶ τῆς Μιτυλήνης ἐν τῇ ἐπασχολούσῃ ἡμᾶς περιστάσει ἠθέλησαν νὰ ἐκδικήσωσι τὸν τε ἀθετούμενον νόμον καὶ τὴν καταστροφὴν προϊόντος τῆς πατρίδος αὐτῶν καὶ βιοποριστικοῦ συνάμα μέσου τῶν νησιωτῶν.

«Ἡ μεταξύ Πύλης καὶ Ἰταλίας διαφορά, προκύψασα ἐκ τῆς ἐν Καλλονῇ τῆς Μιτυλήνης ρήξεως μεταξὺ ἰταλῶν ἁλιέων καὶ νησιωτῶν φαίνεται ἐγγίζουσα εἰς τὸ τέρμα αὐτῆς. Ἐγράφομεν χθὲς περὶ ἐπεισοδίου καθ᾽ ὅ χάρις εἰς μίαν Ἀγγλίδα ἐπεζητεῖτο ἀγγλική προστασία διὰ τὸν ἐκ τῶν κατηγορουμένων Καλιᾶν ἤ Λαμπρῆ πασσᾶν. Γενομένου μετέπειτα γνωστοῦ ὅτι δὲν ὑπῆρχε λόγος πρὸς χορηγίαν ἀγγλικῆς προστασίας, τὰ ὑπὸ τοῦ ἐν Μιτυλήνῃ Ἄγγλου ὑποπροξένου κατὰ διαταγὰς τοῦ λόρδου Γράμβιλ (σ.σ. υπουργού εξωτερικών της Αγγλίας) γινόμενα διαβήματα ἔπαυσαν καὶ ἐπανελήφθησαν ἄλλα ὑπὸ τῆς ἰταλικῆς. Κατὰ τὸν ‘‘Ἀνατολικὸν Ταχυδρόμον‘‘ ὁ ἐνταῦθα πρεσβευτὴς τῆς Ἰταλίας κόμης Κόρτης ἔλαβε παρὰ τῆς κυβερνήσεως αὐτοῦ νέας ἐπὶ τοῦ ἀντικειμένου ὁδηγίας. Τὰς ὁδηγίας ταύτας ἀνεκοίνωσε κατ᾽ αὐτὰς πρὸς τὸν Ἀσσήμ πασσᾶν, ὑπουργὸν ἐπὶ τῶν ἐξωτερικῶν τῆς Πύλης, συνίστανται δὲ εἰς διακοπὴν τῶν διπλωματικῶν σχέσεων, ἐὰν δὲν χορηγηθῇ ἐν βραχεῖ ἡ αἰτηθεῖσα ἱκανοποίησις. Λέγεται, ὅτι ἡ Ὑψηλὴ Πύλη συνῄνεσεν εἰς τὴν παῦσιν τοῦ διοικητοῦ Μιτυλήνης, ὅτι διέταξε νὰ διαβιβασθῇ εἰς τὸ ἐν Χίῳ δικαστήριον ὁ δικογραφικὸς τῆς ἀνακρίσεως φάκελλος, ὁ δὲ Λαμπρῆς ἤ μᾶλλον Καλιᾶς -ὀνομάζομεν αὐτὸν μὲ τὸ τακτικὸν του ὄνομα- καὶ οἱ σὺν αὐτῷ κατηγορούμενοι νὰ σταλῶσιν εἰς τὴν πρωτεύουσαν τοῦ νομοῦ (σ. σ. την Χίο) δι᾽ ἀτμοπλοίου τοῦ κράτους ἵνα δικασθῶσι. Τὸ ἀξίωμα τῶν μεγάλων δυνάμεων τοῦ νὰ ζητῶσι νὰ προστατεύωσι πάντοτε τοὺς ἑαυτῶν ὑπηκόους κἄν ἔτι ἀδικῶσι, δὲν ἐδύνατο βεβαίως νὰ μὴ τύχῃ ἐφαρμογῆς καὶ ὑπὸ τῆς ἰταλικῆς διπλωματίας, ἀφοῦ καὶ ἡ Ίταλία καταλέγεται μεταξύ τῶν μεγάλων δυνάμεων. Προαγόμεθα νὰ πιστεύσωμεν εἰς τοῦτο ἐκ τοῦ τρόπου μεθ᾽ οὗ ζητεῖται ἱκανοποίησις· πολὺ πρὶν ἤ ἀποφανθῇ ἡ δικαιοσύνη ἐπὶ τῆς ἐνοχῆς τῶν κατηγορουμένων ἡ ἰταλικὴ πολιτικὴ ἐκίνησε πάντα λίθον ἵνα μὴ μείνωσιν ἀπροστάτευτοι Ἰταλοί. Καὶ διατὶ ἆρά γε ἐδάρησαν ὑπὸ τῶν χωρικῶν τῆς Καλλονῆς; Πολλοὶ ἀποδίδουσι τὴν γενομένην ρῆξιν εἰς αὐτὸν τὸν τρόπον τοῦ ἁλιεύειν. Συμφέρει νὰ εἴπωμεν ὅτι ὁ κόλπος τῆς Καλλονῆς ἦτο πλούσιος εἰς ἰχθῦς ὡραίους καὶ εἰς τὰ λεγόμενα θαλασσινὰ. Αἱ σαρδέλλαι ἰδίᾳ τῆς Καλλονῆς ἦσαν πεφημισμέναι. Λέγομεν ἦσαν, διότι πάντα τὰ ὡς ἀνωτέρω προϊόντα τοῦ κόλπου κατεστράφησαν ὑπὸ τοῦ ὀλεθρίου συστήματος τῆς ἁλιείας τῶν ξένων, καθ᾽ ὅ σαρόνουσιν αὐτὸ τοῦτο τὸν πυθμένα τῆς θαλάσσης οἱ τοιοῦτοι ἁλιεῖς μὲ τὰς τράττας των, καταστρέφοντες πᾶν σπέρμα ἰχθύος, ἤ ἄλλων θαλασσίων προϊόντων. Ἀκριβῶς τὸ τοιοῦτον σύστημα τῆς ἁλιείας ἐν Εὐρώπῃ εἶναι ἀπηγορευμένον,

24

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Δὲν ἐννοοῦμεν τὸ παράπαν νὰ συνηγορήσωμεν ὑπὲρ τῆς αὐτοδικίας· ἀλλ᾽ ἄν ἡ αὐτοδικία κρίνεται τιμωρητέα ὑπὸ τοῦ νόμου, νομίζομεν ὅτι καὶ ὁ παρανόμως ἁλιεύων δέον ἐπίσης νὰ τιμωρηθῇ». *** Στις αρχές του Ιανουαρίου 1881, συνεδριάζει στην Κωνσταντινούπολη το υπουργικό συμβούλιο για το ζήτημα της ιταλοτουρκικής διαφοράς και συντάσσει το έγγραφο με το οποίο «παρέχεται ἱκανοποίησις εἰς τὰς αἰτήσεις τοῦ Ἰταλοῦ πρεσβευτοῦ. Ἤδη ὑπολείπεται πρὸς λῆξιν τῆς ὑποθέσεως ταύτης ἡ Αὐτοκρατορικὴ κύρωσις». (Αυγή, 12-1-1881). Στη συνέχεια ανακοινώνεται η επικύρωση της ικανοποίησης της Ιταλίας που υπογράφει ο Σουλτάνος στην οποία περιλαμβάνεται και η παύση του Διοικητή της Μυτιλήνης Κεμάλ Μπέη: «Ἐπεκυρώθη ὑπὸ τῆς Α. Α. Μ. τοῦ Σουλτάνου ὁ περὶ τοῦ τουρκο-ἰταλικοῦ ἐπεισοδίου ὑπουργικὸς μασμπατὰς κατὰ τὸ ἐν τοῖς ἀνακτόροις συγκροτηθὲν τὴν Κυριακὴν ὑπουργικὸν συμβούλιον». (Αυγή, 14-1-1881). Ακολούθησε η απόφαση της Υψηλής Πύλης να παραπεμφθούν σε δίκη οι Έλληνες ψαράδες και ότι «ἡ ἐν λόγῳ ὑπόθεσις θέλει ἀνακριθεῖ ἐν Χίῳ, πρωτευούσῃ τοῦ Ὀθωμανικοῦ Ἀρχιπελάγους». (Βυζαντίς, 21-1-1881). Ο Εισαγγελέας της Χίου, υποχρεωμένος από την κυβέρνηση της Τουρκίας λόγω των ιταλικών αντιδράσεων, χαρακτηρίζει κακούργημα την πράξη των Ελλήνων ψαράδων και παραπέμπει 17 από αυτούς μεταξύ των οποίων και τους αδελφούς

Ανασκαφές από την Βαρώνη Anna Carow (εφ. Κων/πολης ‘‘Νεολόγος’’, 13-8-1881)

Καλλιά στο κακουργοδικείο Χίου. Επίσης την ίδια μέρα η Βαρώνη Anna Carow, η προστάτιδα του Δημήτρη Καλλιά θα φθάσει στη Χίο προκειμένου να ασκήσει «πᾶσαν ἐπιρροήν ὑπὲρ τοῦ προσώπου, ὑπὲρ οὗ φαίνεται μεγάλως συμπαθοῦσα». (Νεολόγος, 29-1-1881). Το δικαστήριο της Χίου ύστερα από πρόταση του Γενικού Εισαγγελέα Λουφτουλάχ Εφέντη, διαχωρίζει τη δίκη σε εκείνους τους ψαράδες που επιτέθηκαν στους Ιταλούς και στον Καλλιά. Και ενώ ο υποκινητής όπως τον χαρακτήρισε ο Εισαγγελέας όρισε ένα δικηγόρο για την υπεράσπισή του και οι υπόλοιποι κατηγορούμενοι άλλους δύο, η Βαρώνη Anna Carow, η οποία είχε αναθέσει τα συμφέροντά της στον Δημήτριο Καλλιά και τα οποία είδε σπουδαίως να βλάπτονται από την κράτησή του, παρενέβη με τέταρτο συνήγορο προς βοήθειαν του προστατευομένου της. (Νεολόγος, 9-2-1881). Οι τέσσερις δικηγόροι υπεράσπισης ήταν οι Γεώργιος Βούβλης από τη Σμύρνη, Λ. Σαρίκας και Φιτύλης από τη Χίο, και ο Ρεφφίκ Βέης από την Κωνσταντινούπολη. Συνήγορος της ιταλικής πλευράς ήταν ο δικηγόρος Κεφαλάς από τη Χίο. (Νεολόγος, 26-2-1881). Η κοινή γνώμη της Χίου έχει σχηματίσει την εντύπωση ότι το επεισόδιο το οποίο είναι «ἁπλοῦν πλημμέλημα, δὲν ἔχει τὴν ἀποδοθεῖσαν εἰς αὐτὴν σοβαρότητα τοῦ κακουργήματος καὶ μετὰ περιεργείας ἀναμένεται ἡ ὑπὸ τοῦ δικαστηρίου ἐκδοθεῖσα ἀπόφασις». (Βυζαντίς, 1-3-1881). Στις 3-3-1881, ο ‘‘Νεολόγος’’ γράφει ότι σύμφωνα με επίσημη πηγή το επεισόδιο λήγει «εὐχαρίστως ὑπὲρ τῶν κατηγορουμένων. Ἡ βαρονέσσα de Charow (σ.σ. Carow) διατρίβει ἐνταῦθα. Βεβαιοῦται δὲ ὅτι καὶ ἀλλαχοῦ τῆς νήσου ἀγοράζει γαίας». Στην αγόρευσή του, ο δικηγόρος υπεράσπισης των Ελλήνων ψαράδων Λ. Σαρίκας, τόνισε ότι η όλη υπόθεση υποκινήθηκε από τον υποπρόξενο της Ιταλίας στη Μυτιλήνη Φιδέλη λόγω προσωπικών συμφερόντων, ότι οι φτωχοί άνθρωποι των παραλίων του Κόλπου Καλλονής πληρώνουν 18.000 μετζίτια το χρόνο στην Αυτοκρατορική Κυβέρνηση για μίσθωση του δικαιώματος της αλιείας, ότι οι Ιταλοί αποβλήθηκαν και πριν από 6 χρόνια για τον τρόπο ψαρέματος βάσει αποφάσεως που έχει ισχύ νόμου και ότι η άδεια των Ιταλών εκδόθηκε βιαστικά και παράνομα για εκμετάλλευση πλούτου που προστατεύεται από πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Ο Λ. Σαρίκας ιδιαίτερα επεσήμανε:

«Χάρις ὅμως τοῖς Ἰταλοῖς ἐξέλιπαν ἐκ τοῦ Κόλπου τῆς Καλλονῆς πάντα τὰ ὄστρακα καὶ τοῦτο εἶναι τοσούτω μᾶλλον ἀξιοδάκρυτον, καθόσον ὁ τρόπος οὗτος τῆς ἁλιείας οὐδὲ ἐν τῇ ἰδίᾳ πατρίδι εἶναι ἐπιτετραμμένος. Ἐναντίον λοιπὸν προγενεστέρας ἀποφάσεως καὶ χωρὶς νὰ παρουσιασθῶσιν ἐνώπιον ὑγειονομικῆς τινος ἀρχῆς, ἔφθασαν καὶ πάλιν οἱ Ἰταλοὶ ὅπως ἐπαναλάβωσι τὸ καταστρεπτικὸν αὐτῶν ἔργον καὶ χάριν εὐτελοῦς ὠφελείας καταστρέψωσι σπουδαῖον κυβερνητικὸν καὶ ἰδιωτικὸν πόρον». (Νεολόγος, 10-3-1881). Στις 17-3-1881, ο πρόεδρος του δικαστηρίου Γασπάρ Εφέντης ανακοίνωσε την απόφαση που επέβαλε σε όλους τους κατηγορουμένους ποινή φυλάκισης τρεισήμισι μηνών, οι οποίοι όμως αφέθηκαν αμέσως ελεύθεροι επειδή είχαν κρατηθεί στη φυλακή για ισόχρονο διάστημα. Στις 18-3-1881, ο ‘‘Νεολόγος’’ έγραψε, κατά απόδοσή μου στη δημοτική: «Στην επίσημη εφημερίδα της Νομαρχίας Αρχιπελάγους ‘‘Αιγαίον‘‘ δημοσιεύθηκε επίσημη δηλοποίηση περί αλιείας για τρεις περιοχές της Λέσβου, α) από τη Σκαμιά μέχρι την αποβάθρα Σιγρίου, β) για την Ερεσό και τον Κόλπο της Καλλονής και γ) από τον Βούρκο και Πλωμάρι μέχρι το Γενί Λιμάνι. Για την πρώτη περιοχή παρουσιάστηκε υπερθεματιστής που πρόσφερε 34.000 γρόσια. Για το σύστημα της αλιείας που προκάλεσε το γνωστό επεισόδιο στον Κόλπο της Καλλονής και τη δίκη που ακολούθησε, νομίζουμε ότι η νομαρχιακή αρχή φρόντισε ώστε να εκλείψει στο μέλλον κάθε παρόμοια αφορμή. Εάν στην κατακύρωση του δικαιώματος της αλιείας στις παραπάνω περιοχές αποκλεισθεί το σύστημα με το οποίο αλιεύουν οι Ιταλοί και οι Μαλτέζοι τότε τούτο θα σημάνει ότι θα υπάρξει πραγματική μέριμνα υπέρ των συμφερόντων του τόπου». Στις 22-5-1881, ο ‘‘Νεολόγος’’ έγραψε ότι με απόφαση του Σουλτάνου επανήλθε στη θέση του ο Κεμάλ Μπέης ως διοικητής της Λέσβου.

Η Ελπίς-Σκάλα Πολιχνίτου, το αρχοντικό του Δημήτρη Καλλιά με το σωρό λευκολίθου (Λεύκωμα Κυριάκου Κουκούλα-Τάσου Μακρή: Ο Πολιχνίτος του 20ου αιώνα)

Στις 13-8-1881, ο ‘‘Νεολόγος’’ σημειώνει ότι όπως γράφουν από τη Μυτιλήνη «Τὴν παρελθοῦσαν πέμπτην ἰσχυρὰ δόνησις σεισμοῦ περὶ τὴν ἑβδόμην ἐωθινὴν ὥραν ἐνέσπειρε τὸν πανικὸν τοῖς πᾶσι. Ἡ λαίδυ Carow, ἐνεργοῦσα ἀνασκαφὰς ἐν τῷ παλαιῷ κοιμητηρίῳ κατὰ τὴν θέσιν Ἄσπρα χώματα, εὗρεν ἐπιτύμβιον ἀνάγλυφον οἰκογενειακῆς σκηνῆς, ἔν τινι δὲ τάφῳ γυναικὸς ὑάλινα φυαλίδια, μεθ᾽ ἑνὸς δακτυλίου καὶ τινα ἄλλα, ὡς καὶ ἀρχαῖα νομίσματα».

aristeidis2007@gmail.com

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

25

Ε

φυγε αναπάντεχα από τη ζωή σε ηλικία μόλις 73 ετών ο Αρχιμανδρίτης Ηγούμενος της ιστορικής Μονής Λειμώνος, Νικόδημος Παυλόπουλος.

Ο Αρχιμανδρίτης που ήταν μία από τις πιο δυναμικές προσωπικότητες της Εκκλησίας στη Λέσβο, ήταν διαχειριστής της μεγαλύτερης Μονής της Λέσβου και θεματοφύλακας μιας πλούσιας πνευματικής, κοινωνικής και φιλανθρωπικής δράσης της στην Καλλονή και όχι μόνο, για πάρα πολλά χρόνια. Ο αρχιμανδρίτης Νικόδημος Παυλόπουλος, κατά κόσμο Εμμανουήλ Παυλόπουλος του Πέτρου (του δασκάλου του Παυλόπουλου και της Άννας του Παραμυθά).

Η Μονή του σήμερα Τα τελευταία χρόνια η Μονή άρχισε να αναστηλώνεται και να φυσάει άνεμος δημιουργίας. Ο μέχρι τώρα ηγούμενος της Μονής, Αρχιμανδρίτης Νικόδημος Παυλόπουλος, χάρη στις άοκνες και με πολύ ζήλο προσπάθειές του, κατάφερε να ξαναφέρει τη Μονή στη θέση που της αξίζει.

• Σκευοφυλάκιο • Λαϊκό Μουσείο με ένα εντυπωσιακό πλούτο αντικειμένων. Ανάμεσα σ’ αυτά βρίσκεται μια πολυθρόνα του Αγίου Ιγνατίου, κασέλες με ποικιλόμορφες, ξυλόγλυπτες διακοσμήσεις, εικόνες με επίχρυσες παραστάσεις και αγίους ζωγραφισμένους με τη βυζαντινή λαϊκή τεχνοτροπία, γυάλινα καντήλια με διάφορους χρωματισμούς και διακοσμήσεις.

• Παράρτημα Λαϊκού Μουσείου • Το Ιεροφυλάκιο του Μητροπολίτη Μηθύμνης Ιακώβου (+ 1984) • Το Λεσβιακό σπίτι • Το Λαογραφικό Μουσείο • Βιβλιοθήκη εντύπων με 20.000 περίπου βιβλία από το 1498, πολλά δε από αυτά είναι σπανιότατα. Το αρχαιότερο βιβλίο είναι ένα Ευαγγέλιο του Θ’ αιώνα, καλλιτεχνικά γραμμένο με μελάνι χρυσόξανθο.

• Γεωλογικό μουσείο (Μουσείο Πετρωμάτων)

Aρχιμανδρίτης Νικόδημος Παυλόπουλος O ηγούμενος της Μονής Λειμώνος και το έργο του

26

Τα τελευταία τριάντα χρόνια με πολλή δουλειά αναστήλωσε την παλαιά πτέρυγα των κελιών, το Καθολικό καθώς και άλλα κτίσματα. Δημιούργησε νέα συγκροτήματα που στεγάζουν σήμερα:

> Από το site: Lesvos Post.com

• το Γηροκομείο όπου μπορούν να βρουν φιλοξενία οι ηλικιωμένοι απόμαχοι της ζωής.

• Ξενώνα δυναμικότητας 200 ατόμων τουλάχιστον, όπου φιλοξενούνται εκατοντάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, διαθέτοντας μάλιστα και ιδιαίτερα εντυπωσιακή τραπεζαρία δυναμικότητας 500 ατόμων. Ίδρυσε και λειτούργησε το μεγαλύτερο Μουσείο που μπορεί να δει επισκέπτης σε μοναστηριακό χώρο σε όλη την Ελλάδα, όπου στις πάμπολλες αίθουσές του εκτίθενται κειμήλια ανεκτίμητου αξίας και περιλαμβάνει: • Ισόγειο - Κυρίως πτέρυγα • Ιεροφυλάκιο των Ιερών εικόνων και Λειψάνων • Βιβλιοθήκη χειρογράφων με 516 χειρόγραφα από τα οποία 59 είναι σε μεμβράνες. Τα άλλα είναι μετάξινα ή χάρτινα. Τα χειρόγραφα χρονολογούνται από τον 9ο αιώνα έως και σήμερα.

Σε νέα πτέρυγα που κατασκευάζεται προβλέπεται να εκτεθούν τα επόμενα χρόνια πίνακες, νομίσματα, αντιμήνσια κ.ά. Όλα αυτά τα στοιχεία έχουν καταστήσει τα τελευταία χρόνια την Ιερά Μόνη Λειμώνος σημαντικό πόλο έλξης προσκυνητών και επισκεπτών, Ελλήνων και ξένων. Η παράδοση διατηρείται σε όλο της το μεγαλείο, τονίζοντας τη διαχρονικότητά της, έτσι, ώστε μια επίσκεψη στη Μονή να ζωντανεύει θρησκευτικές, ιστορικές και εθνικές μνήμες της Λέσβου και της Ελλάδας. Η Μονή δικαιολογεί απόλυτα το όνομά της, κυριολεκτικά και μεταφορικά, είναι ένας πραγματικός και πνευματικός ΛΕΙΜΩΝΑΣ.

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

κοινωνική ζωή πένθη Πέθανε στη Καλλονή η Συμεών Δέσποινα. Πέθανε στη Καλλονή η Τραγέλλη Ουρανία. Πέθανε στα Δάφια η Νερατζή Ευδοξία. Πέθανε στο Κεράμι η Ψαραδέλλη Ελένη. Πέθανε στα Παπιανά ο Βογιατζής Γεώργιος. Πέθανε στη Σκάλα ο Κριτσελέκης Ευστράτιος. Πέθανε στην Αρίσβη η Γιουσφαρά Καλλιόπη. Πέθανε στη Καλλονή ο Παπουτσής Ηλίας. Πέθανε στη Καλλονή η Γελαγώτου Μαρία. Πέθανε στη Καλλονή η Ξενιτέλλη Αρετή. Πέθανε στα Δάφια η Ζαφειρίου Ραλιούδα. Πέθανε στα Δάφια η Πολύζου Στυλιανή. Πέθανε στο Κεράμι ο Γώγος Γεώργιος. Πέθανε στο Κεράμι η Κονδίνου Μαρία. Πέθανε στη Σκάλα ο Τραπουζανλής Ευστράτιος. Πέθανε στη Σκάλα ο Νικολέλλης Χρήστος. Πέθανε στην Αρίσβη ο Κυριακός Παντελής. Πέθανε στα Δάφια ο Κοντός Χαράλαμπος. Πέθανε στο Κεράμι ο Σακαλής Μιχάλης. Πέθανε στη Καλλονή η Βανέλλη Ελένη. Πέθανε στη Καλλονή ο Ταταλιάς Δημήτριος. Πέθανε στη Καλλονή η Ατσιγκπάση Όλγα. Πέθανε στη Καλλονή η Δουρουδή Ευδοξία. Πέθανε στην Αμερική η Μαρία Φραγκούλη.

Στην Ελένη Βανέλλη Στις 7 Γενάρη μέσα στη βαρυχειμωνιά έφυγε η αγαπημένη μου φίλη Ελενίτσα Βανέλλη για να συναντήσει τον αγαπημένο της Αρίστο. Μια άριστη σύζυγος και μητέρα για τον μονάκριβο γιο της, τον Δημήτρη. Όμορφη στην εμφάνιση και στην ψυχή, γι αυτό και ο ουρανός άπλωσε λευκό σεντόνι για να τη σκεπάσει. Η Ελενίτσα ήταν ένας ευγενικός άνθρωπος αλλά και μελαγχολικός, γιατί δοκίμασε από μικρή την ορφάνια της μάνας και σαν μεγαλύτερη ανέλαβε και τις ευθύνες του σπιτιού, και έγινε τέλεια νοικοκυρά, και τη φροντίδα του αδερφού της Σταύρου και της αδερφής της Θέκλας, με τους οποίους ήταν πολύ δεμένη. Με τον επιτυχημένο γάμο της έζησε ευτυχισμένα χρόνια δίπλα στον Αρίστο. Κι επειδή οι άνδρες μας ήταν φίλοι, κάναμε διασκεδάσεις με πολλούς άλλους φίλους και ζήσαμε αξέχαστες μέρες. Θα σε θυμάμαι, θα σε θυμόμαστε πάντα Ελενίτσα με αγάπη. Στον αγαπημένο της Δημήτρη και στα αγαπημένα της αδέρφια, Σταύρο και Θέκλα, καθώς και στη νύφη της Όλγα, εύχομαι καλή παρηγοριά. Ελένη Μώρου

ΕΚΛΟΓΕΣ EYΠOIΙAΣ

Θερμά συλλυπητήρια.

συνδρομές ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΠΟΣΟ (€) ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 50,00 ΒΑΛΤΑ ΝΙΤΣΑ (εις μνήμη Ν. Βαλτά) 20,00 ΚΥΡΙΑΖΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ 20,00 ΚΥΡΙΑΖΗ ΕΙΡΗΝΗ 20,00 ΒΑΛΤΑ ΝΙΤΣΑ 50,00 ΣΤΑΥΡΑΚΑΚΗΣ ΤΖΑΝΕΤΟΣ 50,00 ΔΗΜΗΤΡΟΥΛΗΣ ΜΙΧΑΗΛ 30,00 ΚΑΡΑΜΑΝΟΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ 100,00 ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΜΙΧΑΗΛ 30,00 ΜΑΞΙΜΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 50,00 ΒΑΡΒΑΡΕΣΟΥ ΕΙΡΗΝΗ 30,00 ΒΑΡΒΑΡΕΣΟΥ 65,00 ΒΑΛΤΑ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ 50,00 ΣΙΤΑΡΑ ΕΛΕΝΗ 20,00 ΒΕΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (εις μνήμη των γονιών του Χρήστου & Ειρήνης) 50,00 ΘΕΟΔΩΡΕΛΛΗΣ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ 50,00 ΕΛΕΝΗ ΜΩΡΟΥ (εις μνήμη Ελένης Βανέλλη) 50,00 ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΠΑΛΑΙΟΠΑΝΗ-ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ $30

Μετά τη διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας στις 23 Νοεμβριου 2016 και την καταμέτρηση των ψηφοδελτίων το νέο Δ.Σ συστάθηκε σε σώμα και έχει ως εξής. Ευαγγελία Σέρμπου-Αβαγιανού Πρόεδρος Ταξιαρχούλα Δουρουδή Αντιπρόεδρος Ζάννα Πολίτη Ταμίας Άννα Καρέκου Γραμματέας Ουρανία Μπιμπή Μέλος (Βιβλιοθηκάριος) Μαρία Λάσκαρη Μέλος (Εισπράκτωρ) Νεφέλη Χαλκιώτου Μέλος (Δημ. σχέσεις) Αναπληρωματικά μέλη: Ευδοξία Κληρονόμου και Χαρίκλεια Τριανταφύλου

Η Πρόεδρος Ευαγγελία Σέρμπου-Αβαγιανού

Η Γραμματέας Άννα Καρέκου

Ευχές Στην Καλλονιάτισσα Ρηνιώ Κυριαζή και στον Θοδωρή Γκόνη που απέκτησαν στις 8-8-16 στην Αθήνα την xαριτωμένη καλλονή τους, ευχόμαστε να τους ζήσει και να ευτυχήσει! Μαρία και Σταύρος Βαλτάς ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

27

[βιβλίοπαρουσίαση] Η παιδαγωγική επενέργεια και η παιδευτική σημασία του Παραμυθιού κινητοποιεί τη Δημιουργική Φαντασία της αείφορης Παιδικότητας. Η συγκεκριμένη δημιουργική φαντασία της Φρόσως Ζούρου δομεί κυρίαρχα τον κατάλληλο συναισθηματικό κι αισθητικό δίαυλο της οποιασδήποτε σκληρής πραγματικότητας προς μια σωτηριώδη επαγγελία στην παιδική συνείδηση, εμπλουτίζοντας την αντίληψη και την κριτική δεινότητα της όλης προσωπικότητας του νεόφυτου βλαστού. Οπωσδήποτε ο Μύθος, ο Θρύλος και το Παραμύθι εξεικονίζουνε κάπως υποδόρια το βαθύτερο υποσυνείδητο της ανθρωπότητας. Ωστόσο το εμπνευσμένο παραμύθι εναντιώνεται σε κάθε ακραία εφιαλτικό κι εξαντικρύζεται στα δεινά της ανάλγητης πραγματικότητας και τελικά στοχεύει στην πλουσιοπάροχη και ιαματική παραμυθία προς το Αιώνιο Παιδί. Πλην όμως η γενικευμένη αυτή ανθρώπινη ανάγκη διαμόρφωσε πλαστουργό, τη λαϊκή προφορική λογογραφία, που στην ατέρμονη διαχρονία παγίωσε την αιώνια επιστροφή στην Παράδοση. Ωστόσο, τελευταία παρατηρήθηκε στη συγχρονία μας, μια αμφίβολη, επαμφοτερίζουσα, καταμφίρροπη κι εφεκτική ανάπτυξη του λόγιου παραμυθιού, που διεκδικεί μακρά και πάρα πολλή συζήτηση, για την απώτερη στόχευσή της. Έτσι στασιάζεται παιδαγωγικά κι αισθητικά στη σύγχρονη Κοινωνική Ανθρωπολογία, ο αποκλειστικός ηθικοπλαστικός και ηθικολογικός χαρακτήρας της γραμματολογικής διαχρονικότητας του Παραμυθιού, ως αποκλειστικής και κυρίως μοναδικής στόχευσης. Ιδιαίτερα στο σύγχρονο λόγιο παραμύθι προσθετικά προεξάρχει ο κριτικός σαρκασμός, η ακραία ειρωνεία και η ελεύθερη ονειροπόληση. Νομίζω πως δεν αστοχώ και λαθεύω, τονίζοντας ότι το παντοτινό παραμύθι ενέχει την εσωτερική συνάφεια των αναγκαίων συμβολισμών, απαλλαγμένων από τον ανθυγιεινό αποκρυφισμό και τον απάνθρωπο μυστικισμό της Εσπερίας.

Ζαχαρίας Καρίμαλης Ασφαλιστικός & Επενδυτικός Σύμβουλος Λ. Κηφισίας 131, 15124 Μαρούσι τηλ.: 6976795638 2104138888 fax: 2106124942 e-mail: zacharias.karimalis@nnadvisors.gr

28

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ Στρατής Μισγίρης > του Δήμου Α. Καρατζόγλου Η πάντα γοητευτική αφήγηση των παντοτινών παραμυθιών επιλέγει να εκθειάζει και να διατραγωδεί τους άθλους εμβληματικών ηρώων ή τα παθήματα κάποιων αντιηρώων, απαραίτητα πάντοτε με το αισιόδοξο επίμετρο κι αγνό επιμύθιο, κατάλληλο για ένα ανεπτυγμένο αναστοχασμό των ανάλογων εποικοδομητικών κοινωνικών μηνυμάτων. Στο σημείο αυτό, περνώ στη θεματολογική προϊστορία της σχετικής Λεσβιακής γραμματολογίας, μνημονεύοντας αντιστοίχως τις ενδιαφέρουσες εκδόσεις της Φρόσως Ζούρου της Πετριανής, της «Αιολίδας» Μυτιλήνης, των αισθαντικών πονημάτων της Νάντιας Λιαρέλλη «Παραμύθια από το σεντούκι της Αγγελικής» και «Ο Ρίκος, ο Ριρίκος και η μικρή Γλυκερία», ως επίσης την έμπλεη διδακτισμού συλλογή παραμυθιών, αντίστοιχων προς τον «Δεκάλογο» της δόκιμης πεζογράφου Ελένης Γκίνη Μιχαλοπούλου. Ωστόσο, έρχομαι να σχολιάσω την ενδιαφέρουσα συλλογή «Καλλονιάτικα Παραμύθια» του γνωστού λογίου Στρατή Μισγίρη. Η συγκεκριμένη συναγωγή των δέκα οκτώ συλλεγέντων λαϊκότροπων παραμυθιών, ανάγλυφα καταδεικνύει τη λαγαρότητα και ζωντάνια των άδολων αφηγητών τους, ερανισμένων των θεμάτων και των δοξασιών τους από την πνευματική ξενηλασία της Εσπερίας, επεξεργασμένων από μια λεπτεπίλεπτη τοπική αισθαντικότητα, ως προς τη δομή και την υφέρπουσα ερεβώδη αλλοδαπή συλλογιστική της. Λίγο ως πολύ ωστόσο η γλωσσική εναλλαγή του τοπικού ιδιώματος και της καθομιλουμένης εναρμονίζεται, αρκετά με το καθόλου περιεχόμενο και το ύφος όλων ανεξαιρέτως των λαϊκότροπων αφηγήσεων.

Διαφημιστικές Ειδήσεις

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

29

30

ΤΑ ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΙΚΑ

Ψητοπωλείο Αλεξανδρή Κρέ παραγω ατα γής μα

ς

Πλατεία Καλλονής

Τηλ: 22530 24777

ΣΕΛΑΧΑΣ Α.Β.Ε.Ε. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΦΑΓΕΙΑ - ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΡΕΑΤΩΝ ΚΡΕΟΠΩΛΕΙΟ - SUPER MARKET

ΚΑΛΛΟΝΗ ΛΕΣΒΟΥ Τηλ.: 22530 22814 ΣΦΑΓΕΙA Τηλ./Fax: 22530 29222