00 karticki 2010

KARTI^KI

www.kapital.com.mk m..m m mk k www.total.com.mk mk k

petok 26/11/2010 10

ИМА SЕ УШТЕ ПRОSТОR ЗА КОRИSТЕЊЕ NА “ПЛАSТИКАТА”

БАNКИТЕ VOVEDUVAAT ПОNАПRЕДNИ КАRТИ^NИ RЕ[ЕNИЈА STAGNIRA BROJOT NA TRANSAKCII SO KARTI^KI

NOVIOT TELEFON NA GOOGLE SO NAPREDNI OPCII

POVE]E KARTI^KI VO PARI^NIK, POMALKU PARI VO BANKA

]E OTIDAT LI KREDITNITE KARTI^KI VO ISTORIJATA?

54 KARTI^KI

BROJ 578 26/11/2010 www.kapital.com.mk

ko se poglednat statistikite na Narodnata banka za karti~noto rabotewe vo zemjava, }e vidime deka makedonskite gra|ani s$ u{te najmnogu gi koristat karti~kite za vadewe gotovina od bankomat. No, tuka ima i edna dobra vest. Izve{taite na NBRM velat deka brojot na transakcii so pomo{ na karti~ki poleka se zgolemuva vo korist na kupuvaweto so karti~ka, taka {to, ako prethodno brojot na ovie transakcii be{e vo prosek dvojno pomal od transakciite za vadewe pari od bankomat, godinava razlikata se spu{ti na okolu 50%. Da ilustrirame za da bide pojasno. ]e spomeneme samo deka vo januari 2009 godina na proda`ni mesta se napravile 686 iljadi transakcii so karti~ka, a za podigawe gotovina od bankomat 1,27 milioni transakcii. Vo januari godinava toj soodnos e 815 iljadi nasprema 1,33 milioni, za minatiot mesec da iznesuva 994 iljadi nasproti 1,58 milioni transakcii. Ova e dobar indikator deka gra|anite poleka po~nuvaat pove}e da gi koristat karti~kite za ona {to im e prvenstveno namenata, za pla}awe. Ova e dobriot moment vo celokupnata situacija so upotrebata na karti~ki, koja veli deka poslednive dve godini stagnira brojot na transakcii so niv. Vo oktomvri 2008 godina brojot na transakcii so karti~ki iznesuval 2,48 milioni, edna godina podocna 2,49 milioni, a

A

STAGNIRA BROJOT NA TRANSAKCII SO KAR

POVE]E KARTI^KI VO PARI^NIK, POMALKU PARI ZA voo oktomvri godinava 2,6 milioni, ilioni, {to e samo blag porast, ako k se sporedi dinamikata do 2008 godina.

Ovoj trend e preslikan i kaj vrednosta na transakciite, koja isto taka generalno stagnira so pomali fluktuacii. Vo oktomvri 2008 godina vkupnata vrednost na transakciite so karti~ki iznesuvala 9,2 milijardi denari, edna godina podocna

imalo pad na 8,5 milijardi denari, za posledniov oktomvri da bide povtorno k b devet milijardi denari ili okolu 150 milioni evra. I pokraj faktot {to brojot na izdadeni karti~ki e vo kontinuiran porast (iako ne so dinamikata od pred 3-4 godini), so niv ne se tro{i pove}e. Od bankite velat deka toa se dol`i delumno na krizata koja

ja namali potro{uva~kata na gra|anite, no prostor za pogolemo koristewe na k karti~kite s$ u{te ima, ako se vidi deka vo brojot na transakcii dominiraat onie za vadewe pari od bankomat. Od bankite velat deka ovoj period go koristat tokmu za pogolemo fokusirawe kon intenzivirawe na koristeweto na karti~kite. “Za~estenata upotreba na

Makedonskite gra|ani godinava imaat pove}e kreditni karti~ki vo pari~nikot, no i pomalku pari za tro{ewe preku niv.

Bavnoto zazdravuvawe od krizata predizvika da e re~isi nepromenet brojot na transakcii preku karti~ki i vkupnata suma potro{ena so niv izminative dve godini, iako brojot na karti~ki vo cirkulacija se zgolemil za pove}e od 40% od oktomvri 2008 godina do oktomvri godinava. Dobrata vest vo seto toa e {to raste brojot na transakcii so karti~ki napraveni vo trgovijata, vo sporedba so transakciite za vadewe pari od bankomat. Ako ne drugo, belkim po~navme da u~ime zo{to slu`at karti~kite pred s$.

TI^KI

I

ZA TRO[EWE karti~kite kako plate`no sredstvo od mesec vo mesec vo na{ata banka bele`i tendencija na rast, pri {to postojano se trudime da dademe maksimalno transparentna i korisna informacija za na~inite na koristewe na proizvodite i uslugite na bankata. Tokmu ovaa cel se reflektira i kaj karti~noto rabotewe, od momentot na aplikacija i izdavawe, do

konkretnite prakti~ni na~ini na upotreba na karti~kata.

Gradeweto lojalna baza na klienti koi koristat karti~ki e sekako usloveno od stepenot na obezbeduvawe soodvetna funkcionalnost na karti~kite od strana na bankata, kako i redovnoto obnovuvawe na istite - so cel da se obezbedi kontinuitet na koristeweto na istite”, velat vo ProKredit

banka.

BANKITE POVNIMATELNI SO IZDAVAWETO KREDITNI KARTI^KI Statistikata na NBRM veli deka poleka, no sigurno, brojot na izdadeni plate`ni karti~ki vo Makedonija se pribli`uva kon 1,5 milioni, odnosno posledniot mese~en izve{taj za karti~no rabotewe poka`uva to~no 1.405.202 karti~ki vo cirkulacija vo zemjava. Od niv eden milion i trieset iljadi karti~ki se debitni, 301 iljada se kreditni, a so ke{-funkcija se okolu 73 iljadi karti~ki.

Se zabele`uva trendot na pobaven porast na izdadeni kreditni karti~ki vo sporedba so debitnite, {to isto taka se objasnuva so popretpazlivata politika na bankite so odobruvawe karti~ki vo vreme na kriza.

Vo ProKredit velat deka kako “razvojno orientirana banka, koja se zalaga za odgovorno finansirawe, potro{uva~kite krediti i kreditnite karti~ki se odobruvaat so mnogu golema pretpazlivost, bidej}i tie ~esto mo`e da dovedat do prezadol`uvawe na gra|anite”. “Osobeno, vo uslovi na ekonomski te{kotii na pazarot so koi se soo~ivme site vo izminative dve godini, o~ekuvawata za rast vo delot na kreditnite karti~ki bea prili~no konzervativni”, velat vo bankata.

I pokraj zgolemeniot

22.612 trgovci prifa}aat plate`ni karti~ki vo Makedonija

krediten rizik i zgolemeniot obem na zadol`enost, osobeno kaj kreditnite karti~ki, vo Izvozna i kreditna banka velat deka prodol`ile da odobruvaat kreditni karti~ki na klientite koi gi ispolnuvaat uslovite soglasno nivnite kreditni politiki.

Ako napravime edna sporedba so po~etokot od 2005 godina, vkupniot broj karti~ki vo cirkulacija toga{ iznesuva{e edvaj 130 iljadi, od koi 75 iljadi bea debitni, dvojno pomalku kreditni, a ostanatite kombinirani i so ke{-funkcija.

Rastot na brojot na izdadeni plate`ni karti~ki be{e osobeno golem vo 2006 i 2007 godina, koga za dve dve godini, od okolu 200 iljadi karti~ki brojkata se iska~i na re~isi 800 iljadi na po~etokot od 2008 godina. Na po~etokot od slednata godina brojot na karti~ki ve}e ja ima{e preminato granicata od eden milion, a ottoga{ do minatiot mesec stapkata na rast na novoizdadeni karti~ki e 40%. Toa zna~i deka brojot na karti~ki s$ u{te raste, no dinamikata e mnogu pozabavena vo odnos na periodot od 20052008 godina koga ima{e

55

56 KARTI^KI

BROJ 578 26/11/2010 www.kapital.com.mk

1,4

milioni karti~ki cirkuliraat vo zemjava, {to zna~i sekoj `itel ima po 0,7 karti~ki, a sekoj vraboten vo prosek po 2,2 karti~ki

1.000

denari e prose~nata vrednost na sekoe kupuvawe preku Internet od makedonski trgovec vo oktomvri godinava

vistinska eksplozija na karti~arskiot pazar, {to e i razbirlivo, so ogled na toa deka toa be{e prostor {to bankite {totuku bea po~nale da go osvojuvaat. Iako prvite plate`ni karti~ki vo zemjava se izdadeni u{te vo 1996-1997 godina, do periodot {to go napomenavme pogolem del od delovnite banki s$ u{te nemaa vlezeno vo sistemot

RASTE PRODA@BATA NA MAKEDONSKITE TRGOVCI PREKU INTERNET

Gledaj}i gi izve{taite za prometot so karti~ki vo zemjava, raduva porastot na transakcii so karti~ki napraveni preku kompjuter, {to se dol`i na ponudata na proizvodi {to mo`e da se kupat onlajn, koja se pojavi na po~etokot na 2008 godina. UNIBanka prva ponudi im platforma na makedonskite kompanii da prodavaat preku Internet, a sega ve}e nekolku banki go pravat toa. Brojot na onlajn-transakcii vo januari 2008 godina iznesuva{e ne{to pomalku od 3.000, a prometot ostvaren so niv okolu tri milioni denari, {to zna~i deka sekoj “{oping� preku Internet prose~no vredel 1.000 denari. Vo oktomvri lani brojot na transakcii se iska~il na 5.130, a so niv se pazaruvalo vo prosek za 1.600 denari, za vo oktomvri godinava brojot na transkacii da iznesuva pove}e od 8.200, a prose~noto kupuvawe so sekoja od niv ne{to pomalku od 1.000 denari. na najgolemite karti~ni ku}i vo svetot, Visa i Master i ponudata na plate`ni karti~ki be{e ograni~ena.

Da ja iskoristime u{te malku preglednata statistika na NBRM. ]e spomeneme i deka brojot na trgovci vo Makedonija koi prifa} aat pla}awe so karti~ki, od okolu 4.000 na po~etokot

od 2005 godina sega stignal do 22.600, brojka koja prakti~no ne e promeneta poslednive dve godini, po prethodniot golem porast, {to zna~i deka gore-dolu, site relevantni proda`ni mesta vo dr`avava prifa} aat plate`ni karti~ki.

Prostor za porast ima vo delot na dr`avnite insti-

tucii koi davaat uslugi na gra|anite, a kade {to re~isi nikade ne mo`e da se plati so karti~ka na lice mesto, za izdaden paso{ ili li~na karta, na primer, ili za koja bilo druga usluga {to ja dava dr`avata, a za koja mora da se plati vo banka, na soodvetnata `iro-smetka.

58 KARTI^KI

BROJ 578 26/11/2010 www.kapital.com.mk

“Preku plasirawe na novi inovativni karti~ni proizvodi i tehnologii vo soglasnost so `elbite i potrebite na na{ite klienti, IK Banka ima za cel da gi vovede najsovremenite svetski standardi vo domenot na karti~noto rabotewe na makedonskiot pazar”. tkako Izvozna i kreditna banka stana sopstvenost na tursko-holandskata Demir-Halk bank, na golemo se vr{i transferirawe na knowhow i novi uslugi vo karti~noto rabotewe, osobeno od turskiot pazar, koj {to e poznat kako eden od najrazvienite vo Evropa vo toj segment.

“Koristeweto na karti~kite i nivnite prednosti vo zemjava s$ u{te ne se na zadovolitelno nivo i so golemata poddr{ka od na{ite akcioneri imame za cel da vovedeme mnogu originalni re{enija od ovaa oblast”, najavuva Vlado Cvetkovski, odgovorniot vo IK Banka za karti~no rabotewe, vo intervjuto za “Kapital”.

Kakva e momentalnata ponuda na karti~ki od strana na IK Banka?

Izvozna i kreditna Banka AD Skopje, kako banka so kontinuiran rast i razvoj vo period od 4 godini, poka`a zna~aen uspeh vo karti~noto rabotewe preku implementirawe na novi proizvodi od dvata najgolemi svetski brendovi, Visa i MasterCard.

Bankata na po~etokot na 2006

O

VLADO CVETKOVSKI

direktor na Direkcijata za alternativni kanali na distribucija i plate`ni karti~ki vo Izvozna i kreditna banka, Skopje

NAJAVUVAME MNOGU NOVI TEHNOLO[KI RE[ENIJA VO KARTI^NOTO RABOTEWE godina za prvpat po~na so izdavawe na plate`ni karti~ki od brendot VISA i vo isto vreme po~na i da sozdava sopstvena mre`a na bankomati so {to uspea da pridobie zna~aen del od pazarot na karti~no rabotewe.

Kako rezultat na ostvarenite planovi, IK Banka vo fevruari 2008 godina stana vtora banka vo zemjava koja dobi licena od VISA International za rabota so POS (point of sale – proda`ni mesta) terminali i za period od dve godini vo toj del od raboteweto uspea da formira zna~ajna mre`a na trgovci so koi vo kontinuitet se prodlabo~uva sorabotkata, s$ so cel da se ponudi kvalitetna usluga na korisnicite na plate`ni karti~ki.

Sledej}i ja svojata strategija, vo noemvri 2008 godina Izvozna i kreditna banka po~na so izdavawe MasterCard i Maestro plate`ni karti~ki. Po~ituvaj} i gi sopstvenite na~ela za uspeh, preku kvalitetna i profesionalna usluga na svoite klienti, IK Banka zabele`a zna~itelni rezultati koi direktno vlijaea vrz zgolemuvawe na postoe~koto portfolio, kako i vrz pro{iruvawe na mre`ata na POS terminali so dobivaweto na licenca za prifa}awe na MasterCard Standard i Maestro vo Juni 2010 godina.

Kolku se odrazi ekonomskata kriza vrz potro{uva~kata napravena so karti~kite na IK Banka? Kakva e situacijata po osnova na iskoristuvaweto na dozvolenite limiti {to gi dava bankata na imatelite na karti~ki? Dali se zabele`uva trend na pogolem obem na zadol`uvawe so kreditnite karti~ki kako posledica na krizata?

Sekako deka globalnata ekonomska kriza, koja gi pogodi site sektori vo makedonskoto stopanstvo, ima{e svoe vlijanie i

vrz koristeweto na plate`nite karti~ki, no, i pokraj toa, IK Banka bele`i rast vo izdavaweto i koristeweto na karti~kite. Sekako deka mo`am da naglasam deka IK Banka be{e pretpazliva vo odnos na odobruvaweto na limitite kaj kreditnite karti~ki. I pokraj zgolemeniot krediten rizik i zgolemeniot obem na zadol`enost, osobeno kaj kreditnite karti~ki, IK Banka prodol`i da odobruva kreditni karti~ki na klientite koi gi ispolnuvaat uslovite za odobruvawe na kreditni karti~ki soglasno na{ite kreditni politiki, so {to im pomagame na klientite da gi zadovolat svoite potrebi vo krizniot period.

Objasnete ni ja uslugata Visa i MasterCard WEB E-commerce. [to zna~i konkretno taa za potro{uva~ite?

E-commerce e eden od najnaprednite servisi za kupuvawe i prodavawe na proizvodi i uslugi preku Internet.

IK Banka e prva banka vo Makedonija koja ovaa usluga ja implementira{e preku Visa International, a potoa i so MasterCard International. So implementiraweto na dvata svetski brendovi bankata ja postigna celta vo odnos na promoviraweto na E-commerce servisot kako usluga koja sozdava mnogu povolnosti za korisnicite na plate`nite karti~ki i trgovcite.

Sistemite Verified by Visa i Master Secure Code se globalni programi dizajnirani da go napravat onlajn-kupuvaweto pobezbedno i posigurno za kupuva~ite i trgovcite.

Verified by Visa i Master Secure Code ja zgolemuvaat doverbata na kupuva~ot vo onlajn-kupuvaweto, ohrabruvaj}i gi korisnicite deka VISA, MasterCard, bankite i trgovcite rabotat zaedno so cel obezbeduvawe sigurno onlajn-kupuvawe. Brojot

na internet-trgovcite koi go koristat ovoj servis na IK Banka poleka, no sigurno, raste i mo`eme da se pofalime deka vo momentov imame najgolem broj e-trgovci vo odnos na drugite ponuduva~i na ovoj servis.

Onlajn-kupuvaweto pred s$ {tedi vreme i pari, bidej} i site pla}awa koi morate da gi vr{ite na lice mesto kaj odredeni proda`ni mesta mo`ete da gi vr{ite od svojot dom ili od kade bilo dokolku imate internet-pristap so va{ata VISA ili MasterCard debitna ili kreditna karti~ka.

Kupuvaweto preku Internet pred s$ nudi golem izbor na proizvodi i uslugi, kako i mo`nost da gi sporedite cenite na isti ili sli~ni proizvodi {to se nudat kaj razli~ni trgovci.

Sekako deka treba i da se istakne i faktot deka trgovijata preku Internet se smeta za eden od najprofitabilnite oblici na trgovija poradi ednostavnosta i niskite tro{oci, osobeno kaj trgovcite koi go nudat ovoj na~in na pla}awe.

So ova sakame da gi pottikneme trgovcite da se orientiraat kon onlajn-proda`bata, bidej}i onlajn-servisot ima potencijal za brz rast. Toa zna~i deka trgovcite {to }e bidat prvi vo nudeweto na ovaa uslga }e ja imaat mo`nosta da sozdadat baza na klienti i da bidat prepoznatlivi.

Vo zemjava, ovoj na~in na pla} awe IK Banka go promovira so voveduvawe na mnogu povolnosti za kupuva~ite, popusti pri kupuvaweto, besplatno dostavuvawe na kupeniot proizvod vo dogovor so trgovcite itn..

So eden zbor, IK Banka, kako pioner vo implementiraweto na e-commerce uslugata, se stremi da go odr`i visokoto nivo na profesionalnost, kako kon kupuva~ite, taka i kon trgovcite.

Vo periodot {to sleduva IK

Banka na svoite klienti }e im ponudi novi uslugi vrzani so E-commerce servisot, osobeno vo delot na pla}aweto na administrativnite taksi.

Kakva e momentalnata sostojba so mo`nosta za kupuvawe onlajn od stranski prodava~i?

Dali se nadminati pre~kite {to postoeja porano koga stanuva{e zbor za onlajnnara~ki od Makedonija?

Sekako deka postoi mo`nosta za kupuvawe onlajn od stranski prodava~i, no mojata preporaka e da go koristime ona {to go imame ovde, t.e. imame infrastruktura za onlajn-kupuvawe, imame procesor, imame licenci koi ni se dodeleni od renomirani svetski brendovi kako {to se MasterCard i VISA, imame i kvalitetni trgovci, edinstveno ne{to {to treba da napravime e edukacijata na kupuva~ite i trgovcite, so potencirawe na faktot deka ovoj servis e navistina bezbeden i ima prednost pri kupuvaweto vo doma{ni prodavnici (brza i evtina isporaka, va`ewe na garancijata, vra}awe na proizvodot itn.).

Kakvi benefiti donese prezemaweto na IK Banka od strana na Demir-Halk bankata vo pogled na unapreduvaweto na tehnolo{kite aspekti povrzani so karti~arstvoto?

Kako mnozinski akcioner, Demir-Halk Bank & dava golema poddr{ka na IK Banka vo naporite da stane edna od vode~kite banki vo Makedonija i lider vo karti~noto rabotewe, so implementirawe na novi tehnologii i servisi sledej}i gi svetskite trendovi.

So prezemaweto od strana na Demir-Halk Banka, IK Banka dobi mo`nost za maksimalen razvoj na karti~noto rabotewe, bidej}i vidovme deka postoi eden prazen segment vo delot na servisite koi se povrzani so karti~noto rabotewe.

Vo momentov rabotime na transferirawe na know-how i novi servisi, osobeno od turskiot pazar, koj ima edni od najrazvienite proizvodi i uslugi vo toj segment vo Evropa. Koristeweto na karti~kite i nivnite prednosti vo zemjava s$ u{te ne se na zadovolitelno nivo i so golemata poddr{ka od na{ite akcioneri imame za cel da

vovedeme mnogu originalni re{enija od ovaa oblast.

Kakvi se celite i proekciite na IK Banka vo pogled na osvojuvawe na karti~arskiot pazar vo Makedonija? Kolku novi korisnici na karti~ki planirate vo periodot {to sleduva?

Po moe mislewe, vo Makedonija nema banka koja e 100% fokusirana kon bankarskite potrebi na fizi~kite lica. Zatoa, IK Banka ima za cel da go dopolni ovoj nedostatok so voveduvawe na najsovremeni proizvodi koi postojat {irum svetot.

Vo taa nasoka, predviduvame stabilen rast vo sektorot za karti~no rabotewe, za koj veruvame deka s$ u{te ne e na zadovolitelno nivo i zatoa planirame mnogu da pridoneseme o rastot na karti~noto rabotewe, kako i zgolemuvawe na na{eto pazarno u~estvo vo toj segment.

Vo 2011 godina planirame dvojno da go zgolemime karti~noto rabotewe i da vovedeme nekoi novi proizvodi za prv pat na makedonskiot pazar.

Koi aktuelni svetski trendovi

vo karti~noto rabotewe gi voveduvate ili planirate da gi vovedete vo bankata?

Vo pretstojniot period IK Banka }e vovede novi inovativni uslugi i servisi za site na{i imateli na karti~ki.

Nie ve}e imame razvieno karti~no rabotewe so delot na prifa}aweto na VISA i MasterCard karti~ki, mre`a na bankomati i POS terminali, internet-bankarstvo, SMS izvestuvawa za site aktivnosti so karti~kite vo nasoka zgolemena sigurnost itn..

Isto taka, i drugite alternativni kanali na distribucija, kako {to e internet-bankarstvoto, gi smetame kako va`en segment od na{ata strategija da se bide sekoga{ eden ~ekor poblisku do na{ite klienti i da im se ponudi odli~no i ednostavno bankarsko iskustvo.

IK Banka ve}e ima edna od najrazvienite uslugi za internet-bankarstvo koi se nudat vo Makedonija, koja postojano ja podobruvame so novi operativnosti i sakame da kreirame alternativna mo`nost za na{ite klienti za site svoi transakcii, osven gotovinskite, da mo`at da gi izvr{uvaat bez da bidat prisutni vo filijalite.

Na{ata cel e da pomogneme za gra|anite pove}e da gi koristat karti~kite namesto gotovinata, kako posiguren, potransparenten i poednostaven na~in za pla} awe so dopolnitelni beneficii, kako {to se sobirawe poeni za lojalnost itn..

Uslugite koi }e gi implementirame }e bidat unikatni za ovoj pazar, no jas mo`am so sigurnost da ka`am deka nie isto taka }e bideme unikatni i vo regionot, bidej}i karti~kata nema da bide samo standardna plastika za koristewe vo trgovijata ili podigawe gotovina od bankomat, tuku karti~kata od IK Banka, zaedno so na{ata mre`a na bankomati i POS terminali, }e ovozmo`i da se po~uvstvuvaat vistinskite beneficii od IK Banka, so, kako {to naglasiv, pribiraweto poeni, nagraduvawe, nov sistem za pla}awe na rati, koj isto taka celi kon zgolemuvawe na proda`bata na trgovcite, lesno pla}awe na smetkite za komunalii, dopolnuvawe na pripejd telefonski karti~ki preku POS terminali i nekoi sosema novi karti~ni uslugi koi vo momentov bi sakal da gi so~uvam kako doverlivi poradi na{ata konkurencija.

So eden zbor, }e mo`ete da ja po~uvstvuvate vistinskata vrednost od poseduvaweto na karti~ka od IK Banka.

59

60 KARTI^KI

BIQANA DONOVSKA-GE^EVA

Direktor na Direkcija Karti~no rabotewe vo UNIBanka AD Skopje

PRVATA TRANSAKCIJA E KAKO PRVATA QUBOV BROJ 578 26/11/2010

Denes, prose~en makedonski gra|anin poseduva po dve-tri karti~ki vo razli~ni banki. Za bankite toa e dobar signal deka od niv se o~ekuvaat razli~ni kampawi za da go stimuliraat koristeweto na karti~kite

o tehnolo{ki inovativniot ~ekor vo 2003 godina, koga za prv pat vovede ~ip-tehnologija, UNIBanka ja napravi golemata promena vo karti~niot biznis vo Makedonija. “Izminatite 7 godini bea vreme na ogromen porast na karti~niot sektor i site nie bevme svedoci na zgolemuvawe na brojot na izdadeni karti~ki i pro{iruvawe na mre`ata na bankomati i terminali.

Denes, luksuzot – karti~kite, stanaa neophodnost�, veli direktorkata na direkcijata za karti~ki vo UNIBanka, Biqana Donovska-Ge~eva, so koja razgovaravme za toa {to ima najnovo vo ponudata na karti~noto rabotewe vo bankata.

Po 7 godini, kakvi se tendenciite vo karti~niot biznis vo Makedonija?

Vo me|uvreme po~naa da se

menuvaat i navikite na korisnicite na karti~ki, {to seriozno vlijae{e na namaluvawe na brojot i obemot na transakcii za podigawe gotovina na bankomati. Se izgradi dobra podloga za zacvrstuvawe na kulturata na koristewe na karti~kite.

Denes, prose~en makedonski gra|anin poseduva po dve-tri karti~ki vo razli~ni banki.

Za bankite toa e dobar signal deka od niv se o~ekuvaat razli~ni kampawi za da go stimuliraat koristeweto na karti~kite.

Vo svetot, karti~kite se upotrebuvaat ve}e 60 godini, a se pretpostavuva deka vo odredeni delovi na svetot vo edna sekunda se upotrebuvaat duri i 25 karti~ki. Vo sli~en trend na zgolemeno koristewe na transakciite i brojot na karti~kite se dvi`i i UNIBanka.

Kolku e ednostavna prvata transakcija?

www.kapital.com.mk

S

Prvata transakcija e kako prvata qubov. Vo o~ekuvawe ste da se slu~i. I korisnicite na karti~kite se odnesuvaat na sli~en simpati~en na~in kon svoite karti~ki. Mnogumina s$ u{te ne ja upotrebile svojata karti~ka, no tie to~no znaat kade ja ~uvaat i zo{to bi ja koristele. Tuka e na{ata uloga. Na{ata kampawa ja ima tokmu taa cel - da gi ohrabrime korisnicite da gi koristat svoite karti~ki. Na site korisnici na karti~ki na UNIBanka koi za prvpat }e ja upotrebat svojata karti~ka }e im podarime specijalen podarok.

Kako ja nagraduva UNIBanka lojalnosta na svoite klienti?

Na{ata banka ima kontinuirani bonus-programi. Na{ata misija e na klientite da im go pretstavime najudobniot i najednostavniot na~in na koristewe na karti~kite.

Site na{i klienti, korisnici na debitni ili kreditni karti~ki od UNIBanka, Master ili Visa, seedno, za sekoja transakcija vo iznos od minimum 1.000 denari vo trgovija vo zemjava na svojata smetka }e dobijat 1% t.n cash back.

Bidej}i novogodi{nite denovi se period na zgolemena potro{uva~ka, }e go namalime i tro{okot na na{ite klienti za podigawe gotovina so kreditni karti~ki na bankomati, odnosno do 15-ti januari kreditnite limiti na karti~kite }e se koristat bez provizija na bankomatite na UNIBanka. Bonus-programi i privilegii imame i za novite klienti.

Na 150.000 korisnici na karti~ki od UNIBanka preku bonus-programite im se zablagodaruvame za sorabotkata vo 2010 godina i ja zacvrstuvame doverbata za idnite novi proekti i programi.

61

NOVIOT TELEFON NA GOOGLE SO NAPREDNI OPCII

]E OTIDAT LI KREDITNITE KARTI^KI VO ISTORIJATA?

G

oogle im pos tavi nov predizvik na u~esnicite vo natprevarot na poleto za pametni telefoni. Na godine{nava Web 2.0 konferencija kompanijata pretstavi model {to }e ima vgraden sistem za pla}awe, {to zna~i deka vo nekoj moment ovoj ured bi mo`el da gi zameni karti~kite.

Mo`nostite na noviot telefon gi pretstavi izvr{niot direktor na Google, Erik [mit, na po~etokot na konferencijata {to se odr`a vo San Francisko. [mit potvrdi deka Google raboti na noviot sofisticiran ~ip i nadgradba na operativniot sistem Android, koj vo idnina }e nudi i mo`nost za pla}awe so mobilen telefon. Noviot telefon e pretstaven, no ne se naveduva za koj model se raboti, kako ni imeto na proizvoditelot. Sajtovite posveteni na novite tehnologii

M

asterCard Worldwide, vo sorabotka so bankata SinoPac od Tajvan, neodamna ja pretstavi prvata kreditna karti~ka so ekran~e vo svetot, nare~ena SinoPac Display Card. So porastot na transakciite vo elektronskata trgovija i zgolemenata potreba za bezbednost pri pla}awata, novata displej-karti~ka }e gi zadovoli potrebite na potro{uva~ite vo Tajvan, velat vo MasterCard.

Imatelite na vakva karti~ka }e mo`at da gi iskoristat prednostite na {irokata paleta finansiski uslugi, kako {to e onlajn-transakcija so 3D avtentikacija.

Displej-karti~kata e prva interaktivna plate`na karti~ka na pazarot. Bezbednosnata tehnologija so ednokratnata lozinka (One time password) so avtentikacija so dva faktori e najmodernoto ne{to vo poleto na bezbednosta kaj karti~kite.

Karti~kata }e mo`e da se koristi kako i sekoja druga plate`na karti~ka, no na

{pekuliraat deka pod imeto Nexus S telefonot }e go proizveduva Samsung. [mit odbi da gi komentira takvite naga|awa, velej}i samo deka noviot model so unapredena verzija na operativniot sistem Android pod imeto

Xinxerbred, koj isto taka go pretstavija vo San Francisko, vo proda`ba }e bide pu{ten za nekolku nedeli.

Noviot telefon }e ima ~ip zasnovan na beskontanktnata HFC (Near Field Communicaiton) tehnologija, koja }e

ovozmo`uva prenesuvawe na informacii za pla}aweto {to go napravil sopstvenikot na uredot do prodava~ot {to ima kompatibilna tehnologija.

Transakciite }e se vr{at preku termini {to sodr`at kodirani informacii neophodni za vr{ewe na pla} aweto. [mit o~ekuva deka koristeweto na ovaa tehnologija }e nudi pogolema sigurnost otkolku upotrebata na karti~kite koi na magnetnite lenti gi nosat li~nite podatoci na sopstvenikot.

“Sepak, ova ne zna~i deka kreditnite karti~ki vedna{ }e otidat vo zaborav”, re~e [mit. “Sepak, ne e nerealno da se o~ekuva deka vo bliska idnina pametnite telefoni }e mo`e da ni go privle~at vnimanieto koga vo supermarket }e pominuvame pokraj raftovite so proizvodi {to se nao|aat na na{iot spisok za kupuvawe”, dodade toj.

NOVITET NA MASTERCARD

KARTI^KA SO EKRAN^E

nea se nao|a malo ekran~e i kop~e ~uvstvitelno na dopir.

Korisnikot na karti~kata mo`e da vidi broevi i/ili tekst na maliot ekran, informacii

kako {to se dinami~kiot kod, sostojbata na smetkata ili limitot na karti~kata.

Korisnikot samo treba da go stisne kop~eto na kreditnata

karti~ka i }e se pojavi {estcifreniot digitalen broj vo ekran~eto {to e na desniot goren agol na karti~kata.

Naprednata tehnologija isto taka obezbeduva podobra sigurnost za korisnikot.

MasterCard Europe, pak, letoska pretstavi nova generacija debitni karti~ki so ovaa ista tehnologija za evropskiot pazar.

Turskata banka TEB, filijala na francuskata BNP Paribas, po~na prva da ja izdava karti~kata so ekran so Maestro eCommerce programata za avtentikacija, koja be{e lansirana vo juli godinava vo Turcija, dodeka vo idnina se o~ekuvaat i novi karakteristiki na karti~kata. Isto taka i britanskata organizacija Newcastle Building Society po~na pilot-programa za procenka na funkcionalnosta na ekran~eto na karti~kata.

62 KARTI^KI

SVETSKITE TRENDOVI PRISTIGNUVAAT I VO

BANKITE PONUDIJA ZA UPOTREBA NA KAR BROJ 578 26/11/2010 www.kapital.com.mk

oga go rabotevme minatogodi{niot prilog Karti~ki, to~no pred 12 meseci, komercijalnite banki vo delot na karti~noto rabotewe zabrzano go zgolemuvaa brojot na uslugi koi gi nudat na makedonskite gra|ani. Zgolemen be{e i brojot na barawata pred me|unarodnite karti~ni mre`i od strana na doma{nite komercijalni banki za nivno licencirawe za rabota so me|unarodni plate`ni karti~ki. Pokraj prvi~no ponudenite uslugi, podignuvawe na gotovina na bankomat i pla}awe preku POS terminal na proda`no mesto, pred edna godina nekoi banki nudea mo`nost za pla}awe na pove}e rati preku plate`na karti~ka, promena na pin za plate`na karti~ka na bankomat, sostojba na smetka, elektronska trgovija-prodavawe preku Internet, dopolnuvawe na pripejd-smetki kaj mobilnite operatori so plate`na karti~ka preku Internet i bankomat. [to se slu~i vo me|uvreme?

Kolku naprednaa tehnolo{kite re{enija za upotrebata na karti~kite za period od edna godina?

Sandra Tomanovi}, direktor na procesing-centarot za karti~no rabotewe Casys, veli deka vo momentov nekolku banki ve}e nudat i dopolnitelni uslugi na svoite bankomati, pokraj ovie {to gi navedovme pogore vo tekstot, kako {to se pla}awe na smetki od

K

bankomat, prefrlawe pari od smetka na smetka, ili od karti~ka vrzana so transakciska smetka da se plati rata za kredit. “Nekoi banki gi voveduvaat ovie novini kako otvoren servis, odnosno za koja bilo karti~ka, dodeka ostanatite

nudat vakvi pogodnosti samo za svoite karti~ki�, veli Tomanovi}.

Koga sme kaj pla}aweto na smetki, sega e vozmo`no da se pla}aat i smetkite kon T-Home preku Internet, potoa postpejd-smetkite na T-Mobile, kako i dopolnu-

vawe na pripejd korisnici kaj mobilnata telefonija so karti~ki preku Internet.

VIP operator isto taka ovozmo`i pla}awe preku Internet na postpejd-smetki, a inaku prv po~na pred dve godini so dopolnuvawe na pripejd preku Internet.

O MAKEDONIJA

NOVI OPCII RTI^KITE Ova ve}e navleguva vo domenot na internet-trgovijata, koja e vo porast, taka {to vo momentov, spored podatocite so koi raspolaga direktorkata na Casys, postojat ne{to pove}e od 100 trgovci koi preku razni banki ja nudat ovaa usluga. “Preku nas, kako karti~en procesing-centar, vakva usluga koristat UNIBanka, IK banka, Stopanska banka, Komercijalna i [parkase.

NLB Tutunska preku drug procesor isto taka ja koristi ovaa usluga. Trgovcite gi prifa}aat karti~kite i ovaa trgovija sekojdnevno

raste. Po~na pred okolu tri godini, so {to vo poslednava godina ima pozabrzan rast. Me|utoa, ima u{te golem prostor za omasovuvawe na kupuvaweto preku Internet, za toa da stane stil na `ivot, a ne samo incidentna pojava�, veli Tomanovi}. Kasis pak, vo tek na izminatava godina rabote{e na implementacija na najnovite standardi za bezbednost, propi{ani od karti~nite organizacii i go nadgradi i sertificira{e svojot sistem na rabota so bezkontaktni plate`ni karti~ki, Master i Viza.

Pokraj prvi~no ponudenite uslugi, podignuvawe na gotovina na bankomat i pla}awe preku POS terminal na proda`no mesto, makedonskite banki prvo ponudija mo`nost za pla}awe na pove}e rati preku plate`na karti~ka, promena na pin za plate`na karti~ka na bankomat, sostojba na smetka, elektronska trgovija-prodavawe preku Internet, dopolnuvawe na pripejd-smetki kaj mobilnite operatori so plate`na karti~ka preku Internet i bankomat.

Vo momentov, pokraj ovie, nudat i dopolnitelni uslugi na svoite bankomati, kako {to se pla}awe na smetki od bankomat, prefrlawe pari od smetka na smetka ili od karti~ka vrzana so transakciska smetka da se plati rata za kredit Pred eden mesec i Stopanska banka promovira{e novi mo`nosti na svoite bankomati, odnosno gra|anite da mo`at da pla}

aat smetki za komunalii, da prefrlaat sredstva od edna na druga smetka vo bankata, da pla}aat rati za krediti i karti~ki, kako i

63

64 KARTI^KI

KAKO DA SE ZGOLEMI KORISTEWETO NA KARTI^KI?

VREME E ZA NACIONALEN RE@IM NA RABOTA SO KARTI^KI rofesionalcite od procesing centrite koi {to gi razvivaat teholo{kite re{enija smetaat deka treba da se napravi nacionalen re`im na rabota so karti~ki, zatoa {to me|uarodniot re`im e skap i go prenesuva tro{okot vrz klientite na bankata .

Od Casys ni objasnuvaat {to konkretno zna~i toa: “Ako na bankomat od doma{na banka 1 dojdete so karti~ka od doma{na banka 2, za da se izvr{i transakcijata , taa odi preku platnite sistemi na Master ili Visa i ~ini pari. Treba da se zatvori taa komunikacija, poto~no, da odi preku doma{niot platen promet, so {to }e se namalat tro{ocite na doma{nite banki kon Visa i MasterCard i pritoa }e se sozdadat uslovi za namaluvawe na proviziite {to sega gi napla}aat bankite od korisnicite na karti~ki i trgovcite.Zatoa i nikoj ne vadi pari od drug bankomat, osven onoj na bankata {to mu ja izdala karti~kata . I kaj trgovcite mo`e da se koregiraat proviziite, zatoa {to }e ima pogolem obem na kupuvawe. ]e se namali tro{okot, avtomatski site }e pla} ame pomalku, a trgovcite nema pove}e da davaat, na primer, 3% popust za pla}awe vo ke{, zatoa {to ovie 3% gi davaat na bankata, koga pla}ame so karti~ka. Vo toj slu~aj }e mo`e i dr`avata da ovozmo`i nejzinite uslugi da se pla}aat preku karti~ka. Sega, so isklu~ok na nekolku mesta, ne postoi mo`nost za vakov na~in na pla}awe vo niedna dr`avna institucija

P BROJ 578 26/11/2010 www.kapital.com.mk

da dobijat mese~en izve{taj za kreditnata karti~ka.

Klientite na bankata preku bankomat }e mo`at da gi pla}aat smetkite za uslugite na T-Mobile i T-Home za po~etok, a potoa }e se voveduvaat i ostanatite dostavuva~i na uslugi – elektri~na energija, voda, parno. Vo Stopanska velat deka na ovoj na~in sopstvenite bankomati gi pretvorile vo mini-filijali {to }e im bidat dostapni na gra|anite 24 ~asa na den.

“Isto taka, bankata i ponatamu ostanuva edinstvena na pazarot so ponudata na Visa Internet karti~kata, koja e najsigurniot na~in za izvr{uvawe na onlajnpla}awata. Ovaa karti~ka se koristi so pomo{ na sofisticiraniot e-banking servis koj go nudime od 2004 godina na s$ pogolem broj klienti. Servisot postojano se unapreduva i se zgolemuva brojot na uslugi dostapni za klientite – isplata na plati preku PP53, uvid vo site kreditni i depozitni proizvodi“, veli Stefan Peposki, direktor na

Direkcijata za upravuvawe so karti~ni proizvodi vo Stopanska banka-Skopje.

Komercijalna banka, pak, izminatava godina isto taka rabote{e na zgolemuvawe na svojata ponuda, no, pred s$, na podobruvawe na

ili vo lokalnata samouprava, zatoa {to za niv provizijata {to ja baraat bankite za da se prifatat plate`ni karti~ki e visoka.

Kolku za ilustracija, zo{to da ne mo`e soobra}ajna kazna da se plati so karti~ka na mestoto na prekr{okot? Policaecot ti veli odi vo banka plati. Sega ako zeme MVR POS terminali, }e treba da sklu~i dogovor so nekoja od doma{nite banki koi se ~lenki na MasterCard i Visa za da se ovozmo`i pla}awe so karti~ki na tie POS terminal, pri {to MVR za prometot na ovie terminali }e treba da & pla}a na bankata provizija. So vospostavuvawe na nacionalna {ema za rabota so karti~ki, tro{ocite na bankite za karti~no rabotewe }e se namalat, nivnata provizija kon klientite }e opadne i }e se zgolemi upotrebata na plate`nite karti~ki. S$ dodeka ova ne se napravi vo Makedonija, ni{to spektakularno vo odnos na zgolemuvawe na upotrebata na karti~ki, ne mo`e da se slu~i”, objasnuvaat vo Casys.

postojnite proizvodi, kako od aspekt na izdavawe, taka i od stranata na prifa} awe na karti~kite, velat vo bankata.

“Rabotevme i na podobruvawe na bezbednosta, kako eden od klu~nite faktori

SANDRA TOMANOVI]

DIREKTORKA VO CASYS, KARTI^EN PROCESING CENTAR:

“Treba po{iroka sorabtka pome|u bankite, mobilnite operatori i karti~nite procesing centri, za da mo`e da se vr{at pla} awa so pomo{ na mobilen telefon. Site pla}awa }e odat preku bankite, zatoa {to tie se u~esnici vo platniot promet, a na mobilnite operatori ulogata im e da se koristi nivnata infrastruktura, zatoa {to tie imaat pristap bezmalku do sekoj gra|anin”

za uspe{no rabotewe so karti~ki. Sepak, od aspekt na proizvodite, bi go odvoile lansiraweto na VISA Corporate kreditnata karti~ka, nameneta za sredni i golemi kompanii. Komercijalna banka e edna od retkite banki vo regionot koi ja izdavaat ovaa karti~ka, a edinstvena vo Makedonija”, ni rekoa vo sektorot za karti~no rabotewe na Komercijalna banka.

SLABA ZASTAPENOST NA KOBRENDIRANITE KARTI^KI [to se odnesuva do karti~nite brendovi, ve}e odamna site svetski

66 KARTI^KI

KARTI^KITE NA MASTERCARD SO NOV ^IP Od 1 januari 2011 godina site karti~ki na MasterCard }e treba da go menuvaat ~ipot, odnosno da imaat vgradeno ~ip so t.n DDA - Dynamic Data Authentication, namesto sega{nite SDA – Static Data Authentication, so {to se podobruva bezbednosta pri pla}aweto so karti~ki.

Site banki vo svetot koi rabotat so MasterCard, zna~i i onie vo Makedonija, }e treba da gi smenat karti~kite na MasterCard, {to zna~i dostavuva~ite na karti~ki }e im ponudat takvi karti~ki so posofisticiran ~ip.

BROJ 578 26/11/2010 www.kapital.com.mk

karti~ni brendovi se prisutni vo Makedonija, so toa {to Visa i MasterCard se najmnogu zastapeni, kako {to e, vpro~em, i na globalno nivo. Razlikata e vo toa {to razli~ni banki vo zemjava, vo razli~en vremenski moment gi voveduvaa dvata brenda, odnosno dobivaa dozvola za rabota so nivnite karti~ki. Komercijalna banka od 1994 raboti so MasterCard, a od 2007 godina i so Visa, dodeka Stopanska banka Skopje prvo rabote{e samo so Visa, a od pred tri godini po~na i so MasterCard. So ogled na toa {to ekspanzijata na koristeweto karti~ki vo Makedonija po~na kon krajot na 2006 godina, vo momentov kaj dvete najgolemi banki vo zemjava, koi imaat i najmnogu izdadeni karti~ki, soodnosot me|u dvata vode~ki svetski karti~ni brendovi nabrzo }e bide izbalansiran.

U{te edna interesna kategorija koga se analizira upotrebata na karti~ki se kobrendiranite karti~ki, koi nekako ne zabele`aat pogolema masovnost kaj makedonskite banki, osven 2-3 slu~ai.

Komercijalna, Stopanska i Dajners Klub povlekoa noga vo ponudata na kobrendirani karti~ki, od koi }e gi spomeneme kobrendiranata karti~ka na Stopanska banka so supermarketite Vero, karti~kata na Komercijalna so Skopski Pazar i nekolkute obidi {to gi napravi Dajners so T-Mobile, NLB Tutunska i u{te nekoi kompanii.

Iako vo Komercijalna

i Stopanska velat deka nivnite kobrendirani karti~ki funkcioniraat dobro, dosega nema u{te nekoj obid na delovnite banki da vospostavat sorabotka so kompanija preku koja nivnite korisnici }e dobivaat razli~ni vidovi pogodnosti. Vo bankarskite krugovi velat deka interesot za ovie vidovi karti~ki ne e na potrebnoto nivo, pred s$ zaradi visokite tro{oci.

SLEDEN NOVITET: PLA]AWE PREKU MOBILEN TELEFON Casys, kako kompanija koja gi razviva tehnolo{kite opcii vo karti~noto rabotewe, vo po~etokot na 2009 godina promovira{e tehni~ka mo`nost za pla} awe preku mobilen telefon, {to, spored direktorkata Tomanovi}, kako ideja bilo dobro prifateno od bankite, no treba sorabotka i od mobilnite operatori. “Sim karti~kata vo telefonot e isto taka ~ip, a proizvoditelite na sim karti~ki se istite {to proizveduvaat ~ipovi za plate`ni karti~ki. Taka {to treba po{iroka sorabotka me|u bankite, mobilnite operatori i nas kako procesor, za da mo`e da se vr{at pla}awa so pomo{ na mobilen telefon. Site pla}awa }e odat

preku bankite, zatoa {to tie se u~esnici vo platniot promet, a na mobilnite operatori ulogata im e da se koristi nivnata infrastruktura, zatoa {to tie imaat pristap re~isi do sekoj gra|anin. Podatocite niz mobilnata mre`a za pla}awata odat kriptirani, taka {to nema mo`nost da se napravi upad vo transakciite.

Re{enieto {to nie go ponudivme mo`e da funkcionira na koj bilo mobilen telefon, vklu~uvaj}i gi i postarite modeli, {to zna~i korisnikot ne treba da ima nekoj poskap model. Edinstveno {to treba e mobilniot operator da mu dade nova sim karti~ka, odnosno nov ~ip. No, bidej}i se involvirani pove}e strani, potrebna e pove}e energija da se vlo`i za da se koordinira seto toa. Mo`e da bide uspe{en proekt, ako e masoven, a toa zna~i da go pu{tat site banki i site mobilni operatori�, objasnuva Tomanovi}.

Kako dopolnuvawe na ova re{enie mo`e da bide i beskontakten ~ip, koj mo`e da se stavi kako lepenka na mobilniot telefon ili na privrzok za klu~ i da se pla}a beskontaktno vo avtobus, taksi, kino, odnosno sekade kaj {to se vr{at

pla}awa na pomali iznosi, a ima redici za pla}awe.

Vo svetski ramki e prifateno ovie beskontaktni pla}awa da bidat vo iznosi do 25 evra, zatoa {to se bez avtentifikacija. Casys i ova re{enie go ponudil na bankite, no }e treba vreme da se prifati pomasovno, veli Tomanovi}.

SPECIJALEN PRILOG noemvri 2010 Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo ul. Romanija bb. (fabrika Gazela) 1000 Skopje; p.fah:503 Republika Makedonija tel: ++ 389 2551 441 faks: ++ 389 2581 440 e-mail: kapital@kapital.com.mk Urednik na specijalni prilozi: Verica Jordanova Avtor na prilogot: Igor Petrovski Grafi~ki dizajn: Nikolaj Toma{evski Igor Toma{evski Fotografija: Aleksandar Ivanovski Fotoarhiva na Kapital Marketing: Jasmina Savovska Tro{anovski www.kapital.com.mk www.total.com.mk