00 trgovija 2010

www.kapital.com.mk www.total.com.mk

PETOK 9/4/2010

DOMA[NITE TRGOVCI VO INVESTICII, STRANSKITE SÈ U[TE GI NEMA TRGOVSKITE SINXIRI SE [IRAT NIZ BALKANOT, MAKEDONIJA ZAOBIKOLENA

MI[KOVI] I TODORI] ZAEDNI^KI ]E GO OSVOJUVAAT BALKANOT

specijalen prilog

TRGOVIJA

Makedonija

MAKEDONSKIOT MALOPRODA@EN PAZAR

DOMA[NITE TRGOVCI VO INVESTICII, STRANSKITE SĂˆ U[TE GI NEMA

a makedonskiot maloproda`en segment rabotite se menuvaat bavno.

Pazareweto, narodski ka`ano se sveduva na nekolku doma{ni marketi, glavno koncentrirani vo Skopje, koi so ~est na isklu~ocite, vo izminative godini ne promenija mnogu vo pristapot na rabota.

Kapital nekolku godini po red go objavuva specijalniot prilog

N 44

"Trgovija" vo koj gi analizirame trendovite i sostojbite vo makedonskata trgovija.

Sostojbite vo makedonskata maloproda`ba, za `al, ne se menuvaat mnogu, barem ne tolku mnogu kako vo ostanatite zemji od regionot.

Stranski poznati trgovski brendovi nema, doma{nite trgovski sinxiri nemaat golemi promeni vo proda`niot pristap, a nivnoto {irewe i promeni glavno se sveduvaat na Skopje. Pogolema novina vo

izminatata godina be{e otvoraweto na Kosmo drogeriite na Tineks, koi kako maloproda`en koncept se mnogu popularni vo svetski ramki.

Iako nema mnogu analizi za sostojbite i trendovite vo makedonskata maloproda`ba, site argumenti koi objasnuvaat zo{to Makedonija e neatraktivna za stranskite trgovski sinxiri i zo{to ponudata bavno se menuva, odat kon ve}e poznatite: mal pazar i niska kupovna mo} na naselenieto!

Makedonija

specijalen prilog

TRGOVIJA

Igra~ite vo makedonskata trgovija na malo so godini nanazad se re~isi nepromeneti. Dodeka vo regionot se prisutni re~isi site poznati trgovski brendovi po~nuvaj}i od Merkator, Metro, Lidl, Kerfur i drugi, Makedonija postojano e nadvor od nivnata investiciska mapa. Maliot pazar, niskata kupovna mo}, blizinata na nekoi od ovie marketi vo sosednite zemji si go napravija svoeto. Makedonskite potro{uva~i i natamu ostanuvaat da pazarat vo dobro poznatite marketi, koi za sre}a godinava najavuvaat investicii- i vo objekti i vo podobra ponuda

Otvoraweto na centarot Vero e prezaka`ano za septemvri. Noviot {oping- centar u{te sega go pottiknuva qubopitstvoto kaj potro{uva~ite dali na makedonskiot pazar }e se pojavi nekoj nov i posakuvan brend godina }e treba da se zadovolat so ponudata vo doma{nite maloproda`ni brendovi. Ako se sudi spored najavite na nekoi od niv, krizata e minato. Tie najavuvaat investicii, glavno vo podobruvawe na objektite, otvorawe novi i {irewe na dejnosta.

Investicii, novi objekti, podobra ponuda

Svoj udel vo celava prikazna ima i ekonomskata kriza, koja se odrazi i vrz trgovskite kompanii.

Sepak, ekonomskata kriza se ~ini deka ne e opravduvawe za neprisustvoto na poznatite trgovski brendovi na makedonskiot pazar.

Kerfur i Merkator najavija golemi investicii i {irewe na balkanskite pazari. Vo Makedonija zasega nema nikakvi najavi od ovie trgovski brendovi.

Makedonskite potro{uva~i i ovaa

Po kriznata 2009 godina, koga Skopski pazar rabote{e so namaleno tempo, godinava kompanijata se podgotvuva za novi investicii. Lani poradi krizata, SP otvori eden golem SP market vo Kumanovo, a nekolku od maloproda`nite objekti vo Skopje bea zatvoreni poradi zgolemenite tro{oci. Od kompanijata s$ u{te ne gi otkrivaat konkretnite planovi za godinava, no velat deka novite investiciski aktivnosti nabrzo }e se vidat vo javnosta.

Tineks, koj i minatata godina ima{e golemi investicii, godinava planira da otvori desetina novi supermarketi da go pro{irat neodamna startuvaniot koncept na

veledrogerii Kosmo vo koi se prodava kozmetika, hrana za deca, zdrava hrana, hrana za mileni~iwa i drugo.

Kristina Todorovi}, generalna direktorka na Tineks neodamna najavi deka so investiciite godinava kompanijata }e dostigne brojka od vkupno 50 prodavnici vo ramki na sinxirot.

"Planot e ambiciozen, no podgotveni sme da se soo~ime so predizvikot, bidej}i toa }e pridonese za rast na na{ata kompanija�, objasnuva Todorovi}.

Edna od pogolemite investicii vo trgovijata, od koja i potro{uva~ite imaat golemi o~ekuvawa e investicijata na Vero vo trgovski centar vo centarot na Skopje. Iako be{e zaka`ano za po~etokot na mart, otvoraweto na noviot trgovski centar na Veropulos e prezaka`ano za prvi septemvri. Od menaxmentot na kompanijata objasnuvaat deka pri~ina za toa e {to zakupcite na du}anite s$ u{te ne bile podgotveni i zatoa zaedni~ki re{ile da go odlo`at otvoraweto na {oping-centarot. Od kompanijata

45

specijalen prilog

TRGOVIJA

Makedonija

Doma{nite maloproda`ni sinxiri se `alat na lo{a 2009 godina, a za 2010 godina site bez isklu~ok najavuvaat investicii vo novi objekti i podobruvawe na ponudata

○

○

○

○

BROJKI ○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

40 30% 2,7%

○

○

○

○

milioni evra e investicijata vo centarot Vero

porasnale prihodite na Tineks vo 2009 godina

padnala trgovijata na malo vo oktomvri-dekemvri 2009 godina ○

Tineks gi startuva{e prvite drogerii vo Makedonija vo koi mo`e da se kupi kvalitetna kozmetika, parfemi, zdrava hrana, detska hrana i kozmetika... ne objavuvaat koi brendovi }e bidat prisutni vo centarot Vero, no spored prethodnite najavi, se raboti za popularni brendovi koi dosega gi nemalo na makedonskiot pazar, me|u koi i poznatiot Xambo.

Kostas Teodosiadis, generalen menaxer na Vero najavuva deka vo planot za ovaa godina e i izgradba na nov proda`en objekt vo Kisela Voda. Iako minatata godina makedonskata ekonomija be{e vo kriza i prometot vo golema merka be{e namalen, od Vero velat deka proda`bata dobro rastela, a krizata duri vo septemvri po~nala da se ~uvstvuva vo nivniot promet.

“I pokraj toa {to minatata godina be{e krizna, proda`bata zabele`a rast i lani imavme najuspe{na

46

godina otkako sme prisutni na makedonskiot pazar”, veli Teodosiadis.

Vkupnata investicija na Vero vo izgradbata na ovoj trgovski centar, koj se prostira na 40.000 metri kvadratni, e okolu 40 milioni evra. Vo nego }e ima golem supermarket Vero, banki, restorani, butici, kafuliwa, kni`arnici, prodavnica za elektro-aparati i informati~ka oprema i parkingprostor za 600 avtomobili.

Krizata i trgovcite Iako e poznato deka ekonomskite krizi nemaat tolku golemi posledici vrz maloproda`bata, posebno vo prehranbeniot del, sepak, i trgovcite imaat posledici od

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

istata. Lu|eto me|u drugoto, gi kratea i buxetite za sekojdnevnite namirnici {to se poka`a i na bilansite na maloproda`nite sinxiri vo Makedonija. Tie potvrduvaat deka se zabele`uva namaluvawe na proda`bata, deka potro{uva~kata ko{ni~ka sodr`i pomalku proizvodi i po koli~ina i po broj na artikli.

Sekoj od niv na svoj na~in se spravuva so novonastanatata situacija, koja godinava po~nuva da se stabilizira.

Taka, od Vero najavuvaat promena na strategijata za privlekuvawe na potro{uva~i i voveduvawe novi proizvodi.

“Strategijata na sinxirot za slednata godina e da vovedeme novi proizvodi, kako i so zasiluvawe na menaxmentot da go podobrime kvalitetot vo na{ite proda`ni objekti, a so toa i da gi menuvame navikite na potro{uva~ite. ]e vovedeme antikrizni merki vo oblasta na {tedeweto i }e se

Makedonija

specijalen prilog

TRGOVIJA

Pad na trgovijata na malo i na golemo Prometot na trgovijata na malo vo periodot oktomvri - dekemvri 2009 godina vo odnos na istiot period vo 2008 godina e namalen za 2,7%, a prometot vo trgovijata na golemo za 0,3%. Spored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika, vo ovoj period vo trgovijata na malo e ostvaren promet od 23.893 milioni denari, a vo trgovijata na golemo promet od 35.656 milioni denari.

Najgolem del od prometot vo trgovijata na malo spored na~inot na pla}awe e ostvaren za gotovi pari.

SPECIJALEN PRILOG april 2010 Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo ul.

Romanija bb. (fabrika Gazela) 1000 Skopje; p.fah:503 Republika Makedonija tel: ++ 389 2551 441 faks: ++ 389 2581 440 e-mail: kapital@kapital.com.mk Urednik na specijalni prilozi: Verica Jordanova Grafi~ki dizajn: Nikolaj Toma{evski Igor Toma{evski Fotografija: Aleksandar Ivanovski Fotoarhiva na Kapital

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

○

nivoto od 2009 godina.

Trgovskiot sinxir Tineks e prisuten na makedonskiot pazar 15 godini. Vo momentov vo ramki na kompanijata rabotat 37 supermarketi, kade {to se vraboteni 1.000 lu|e. Tineks e najgolemiot trgovski sinxir vo Makedonija so najgolem broj na objekti, a osven vo Skopje prisuten e vo u{te osum gradovi vo dr`avata.

○

va i finansiskiot izve{taj za prvite devet meseci. Spored izve{tajot, dobivkata na kompanijata bila pomala za 60%, sporedeno so prvite devet meseci vo 2008 godina, a vkupnite ostvareni prihodi vo site segmenti od raboteweto bile pomali za 6%.

Skopski pazar pokraj trgovijata raboti i vo nekolku drugi segmenti.

Vo ramki na grupacijata funkcioniraat sedum SP marketi, deset Maksi D diskonti, od koi dva rabotat kako SOS prodavnici, ima tri parfimerii Junik, eden salon za mebel, eden restoran i eden delovno trgovski centar SP planet.

Kompanijata e aktivna i vo sektorot na nedvi`en imot kade {to vr{i iznajmuvawe na prostor, a menaxira so 16 zeleni i eden sto~en pazar.

Dru{tvoto kotira na oficijalniot pazar na Makedonska berza, ima izdadeno vkupno 70.397 akcii, a prose~nata cena na poslednoto trguvawe iznesuva{e 10.500 denari.

Minatata godina Tineks ja zavr{i so rast na prihodite od 30% i mal rast na dobivkata od 0,7%.

“So otvoraweto na novite supermarketi o~ekuvame da se zgolemi i potro{uva~kata, a i o~ekuvawata deka ekonomskata kriza e pri kraj dava optimizam kaj gra|anite, {to }e vlijae na zgolemuvawe na potro{uva~kata. Seto ova treba da rezultira so zgolemuvawe na prihodite do krajot na godinata”, objasnuva Todorovi}.

Vo 2010 o~ekuvame rast od 30%, a dobivkata bi trebalo da ostane na

Marketing: Jasmina Savovska Tro{anovski www.kapital.com.mk www.total.com.mk

○

orientirame kon politika na ceni vo krizen period i otka`uvawe na del od profitot”, objasnuva Teodosijadis.

Vero e vtoriot najgolem trgovski sinxir vo Makedonija. Vo prvite {est meseci od minatata godina kompanijata ostvarila vkupni prihodi od 24 milioni evra {to e za 6,3% pove}e sporedeno so istiot period lani, a profitot vo istiot period iznesuval dva milioni evra {to e za 11% pove}e sporedeno so prvite {est meseci lani.

“Vo nekoi marketi vlijanieto na krizata be{e pogolemo, no vo drugi marketi i voop{to ne se po~uvstvuva. Generalno sme zadovolni od na{eto rabotewe i godinata ja rabotime so podobri rezultati od prethodnata, no sepak, o~ekuvawata se deka krizata s$ u{te }e trae, so mo`nost i za prodlabo~uvawe, no nie sme spremni za da se soo~ime so toa i da postignuvame i ponatamu dobri rezultati”, veli Teodosijadis.

Iako spored finansiskiot izve{taj za prvite devet meseci od 2009 godina Skopski pazar bele`i pad na prihodite i na dobivkata, od menaxerskiot tim o~ekuvaat za`ivuvawe na ekonomijata i izlez od krizata. Zatoa ve}e po~nale so podgotovki za idnite investicii.

Lani kompanijata, poradi krizata otvori samo eden golem SP market vo Kumanovo, a poradi krizata i zgolemenite tro{oci bea zatvoreni nekolku marketi vo Skopje. Deka minatata godina kompanijata rabotela so pobavno tempo poka`u-

47

specijalen prilog

TRGOVIJA

Trendovi

Kerfur najavuvi {irewe vo Hrvatska, Slovenija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Makedonija i Albanija

I pokraj toa {to krizata im gi smeni planovite na mnogu trgovski kompanii i im gi odlo`i planiranite investicii, vo sledniot period se najavuva pozasilen investiciski bum vo regionot. Makedonija glavno poradi maliot pazar i niskata kupovna mo}, e neatraktivna destinacija za poznatite svetski trgovci tkako gi sumiraa rezultatite od raboteweto vo minatata krizna godina, najgolemi te i najpoznatite trgovski sinxir trgnaa vo pohod da gi realiziraat planovite za ovaa godina. Pogolem del od niv go {irat biznisot osvojuvaj}i novi pazari i otvoraj}i novi marketi. Tokmu balkanskite pazari se edna od poatraktivnite destinacii za svetskite trgovski sinxiri. Nivni-

O 48

TRGOVSKITE SINXIRI BALKANOT, MAKEDONIJA

te procenki se deka ovie pazari ne se prezasiteni i deka ovde ima prostor za zgolemuvawe na potro{uva~kite kapaciteti.

Vo sekoj slu~aj, vlezot na poznat trgovski sinxir na eden pazar e signal deka tamu ne{to se dvi`i. Toa predizvikuva pritisok i vrz doma{nite trgovci koi pritisnati od konkurencijata i samite mora da se menuvaat i podobruvaat. S$ na s$ vo dobivka se i kupuva~ite koi imaat pogolem izbor i poevtini ceni, i celiot maloproda`en pazar.

Od neodamna stignaa najavi za vlez na poznati trgovski sinxiri vo Srbija, Crna Gora, Hrvatska... Makedonija, kako i vo godinite nanazad, povtorno ne e vo igra. Iako zemjata se spomenuva vo investicionite planovi na nekolku pogolemi trgovski kompanii, novi trgovski brendovi nema, nitu pak ima najavi za akcizacii na nekoi doma{ni.

Primer, vesta deka Kerfur }e investira vo Makedonija se svede samo na vest. Na teren zasega nema ni{to. Nitu informacija koga i kade

}e gradi Kerfur, nitu dali pregovara za prezemawe na nekoj doma{en trgovec. Vlezot na Kerfur zasega e na nivo na najava.

Dolgonajavuvana investicija na slovene~ki Merkator Makedonija nekolku godini be{e na investiciskata mapa na najgolemiot slovene~ki trgovec, no bez realizacija na teren. Za `al, vo biznisplanot na Markator za 2010 godina, ne se spomenuva Makedonija. Iako najgolemiot slovene~ki maloproda`en sinxir Merkator u{te vo 2005 godina ja osnova{e Merkator-Makedonija, dosega nema ni{to konkretno na teren. Vo investiciskiot plan na Merkator za 2010 godina ja nema Makedonija. Vo 2006 godina, toga{niot direktor na Merkator, Zoran Jankovi} (aktuelen gradona~alnik na Qubqana) najavi otvorawe na centri Merkator vo site pogolemi gradovi na Makedonija, vo ramki na petgodi{nata investicija vredna 200 milioni evra.

Momentalnata vrednost na

Merkator na berzata iznesuva 628 milioni evra. Profitot na kompanijata vo 2009 godina iznesuva{e 20,8 milioni evra, {to e 49% pomalku od 2008 godina, glavno poradi recesijata i namalenata maloproda`ba na globalno nivo. Vo 2010 godina Merkator, koja e me|u kompaniite so najgolem broj vraboteni (21.000) vo Jugoisto~na Evropa, planira da ostvari neto-prihodi od 2,75 milijardi evra {to e za 3,6% pove}e od 2009 godina. Merkator osven vo Slovenija kade {to dr`i 40% od pazarot, e prisuten i vo Hrvatska, Srbija, Bosna i Hercegovina, Albanija, Crna Gora i Bugarija.

Delta se {iri vo Bugarija i vo Crna Gora Otkako vo biznis-krugovite se pro{irija {pekulacii deka najgolemata srpska kompanija Delta Holding e vo kriza, od kompanijata dojde najava za investicii od 100 milioni evra na pazarite vo Bugarija i Crna Gora. Delta objavi deka 80 milioni evra }e vlo`i vo razvoj na svojot trgovski

Trendovi

Najgolemiot slovene~ki trgovski sinxir, Merkator, se prodava, no investiciite prodol`uvaat

SE [IRAT NIZ A ZAOBIKOLENA sinxir vo Bugarija, 15 milioni evra }e bidat vlo`eni vo {irewe na proda`nata mre`a vo Crna Gora. Direktorot na Delta Maksi Interne{nal, Marko Garofani, ja potvrdi ovaa informacija i gi demantira{e glasinite za problemite na kompanijata.

Delta dosega investira{e 170 milioni evra vo Crna Gora, a vo nejzinite proda`ni objekti vraboteni se nad dve iljadi lu|e.

So vlo`eniot kapital, Delta planira da stane vode~ka trgovska ku}a vo Crna Gora kade {to ve}e ima pove}e proda`ni objekti, koi rabotat vo

sostav na trgovskiot sinxir Tempo, vtora po golemina vo Delta holdingot, vedna{ zad vode~kiot Maksi. Proda`nite objekti Tempo bi trebalo da bidat otvoreni vo Podgorica i Nik{i~.

Francuskiot gigant Kerfur go osvojuva regionot Najavata za vlez na francuskiot trgovski sinxir Kerfur vo regionot se o~ekuva deka }e ja zajakne konkurencijata, }e predizvika zgolemuvawe na pazarot i }e donese novi standardi vo odnosot me|u klientite i dostavuva~ite, mar-

specijalen prilog

TRGOVIJA

Alianz go kupuva najgolemiot italijanski trgovski centar

Germanskiot osiguritelen gigant Alianz i holandskata grade`na firma Properti developer Korio sakaat da go kupat najgolemiot italijanski trgovski centar za 430 milioni evra. Najgolemiot evropski osiguritel i edna od najgolemite evropski razvojni grade`ni kompanii planiraat da prezemat po 50% udel vo {oping-centarot Porta di Roma, koj sega e vo sopstvenost na ~etvorica investitori. Minatata godina Alianz najavi deka do 2013 godina planiraat da gi zgolemat svoite vlo`uvawa vo nedvi`nosti za 76% na 30 miljardi evra i za toa go anga`iraa Oliver Pianij od Xeneral Elektrik ~ija zada~a be{e da go centralizira i da upravuva so imot koj be{e vo sopstvenost na posebni oddelenija za osiguruvawe. Vkupnata vrednost na nedvi`nosti vo sopstvenost na Alizanz na krajot na 2009 godina iznesuva{e 17,9 miljardi evra.

Trgovskiot centar Porta di Roma koj postoi od 2007 godina, se prostira na 121 iljadi kvadratni metri so 220 prodavnici, kino-sala i godi{no privlekuva pove}e od 13 milioni kupuva~i. ketingot i logistikata. Ekspertite za trgovija ocenuvaat deka pozitivniot efekt od vlezot na Kerfur }e se meri po toa dali }e go ispolni vetuvaweto za 95% prisustvo na doma{nite proizvodi na policite.

Ivica Kre{i}, direktor za finansisko sovetuvawe na konsultantskata ku}a Deloit od Zagreb, veli deka promenite vo maloproda`bata po vle-

guvaweto na Kerfur }e bidat zna~ajni. “Kerfur, najverojatno }e gi donese i najdobrite svetski standardi vo oblasta na marketingot, logistikata, odnosite me|u klientite i dostavuva~ite�, veli Kre{i}. Toj smeta deka Francuzite }e go zabrzaat spojuvaweto na pazarite vo sektorot na trgovijata, no ne veruva deka toa

Protiv krizata so pomali prodavnici

So cel da go zgolemat profitot, nekoi trgovci planiraat da otvoraat pomali prodavnici. Prodava~ite na obleka kako Gap odlu~ija da ja namalat kvadraturata na svoite prodavnici, kako eden od na~inite za spravuvawe so negativnite posledici od krizata. Otkako potro{uva~ite esenta 2009 godina po~naa pomalku da tro{at, proda`bata opadna, pa trgovcite mora{e da otpu{tat mnogu rabotnici i da gi namalat zalihite. Na pat do zazdravuvaweto, sega mnogu od niv povtorno ja procenuvaat vrednosta na svoite nedvi`nosti na {to im otpa|a najgolem del od tro{ocite.

Gap sega se obiduva da ja namali kvadraturata na svoite prodavnici pome|u 740 i 1.115 kvadratni metri bidej}i za dve godini zabele`a pad na proda`bata po kvadraten metar za pove}e od 10%.

49

specijalen prilog

TRGOVIJA

Trendovi Padot na proda`bata ja namali dobivkata na Metro

Dobivkata na Metro, najgolemiot trgovski sinxir, minatata godina padna za 7%, na 519 milioni evra. Toa se objasnuva so padot na proda`bata, {to se dol`i na recesijata vo pove}eto oddeli, vklu~uvaj}i, ja i trgovskata ku}a Kaufhof i golemoproda`nata trgovija Ke{&Keri.

Prihodite lani padnaa za 4% na 66 miljardi evra. Dobivkata pred odano~uvawe i posebnite stavki za 2009 godina iznesuva 1,4 miljardi evra, 16% pomalku otkolku vo 2008 godina, glavno poradi tro{ocite povrzani so programata za {tedewe. Sepak, kompanijata pora~uva deka ovaa godina o~ekuva dobivkata od posebni stavki da bide pogolema od nivoto vo 2009 godina.

}e gi mobilizira da se povrzat trite najgolemi regionalni igra~i, slovene~ki Merkator, hrvatski Konzum i srpska Delta.

Vleguvaweto na Kerfur na regionalniot pazar isto taka }e go promeni i odnosot na trgovcite kon distributerite i proizveduva~ite. Firmite od maloproda`ba ~estopati imaat problem so likvidnosta, gi prodol`uvaat rokovite za isplata, {to gi stava vo te{ka situacija, no od druga strana najgolemite svetski trgovci imaat golem potencijal za re{avawe na problemi i osiguruvawe na likvidnosta.

Naskoro i vo Hrvatska I vo Hrvatska nekoi trgovski sinxiri bele`at rast: Spar ima zgolemuvawe na prihodite od 32%, Dinova-Diona 36%, Lidl 10%, dodeka Plodine 15%.

Od druga strana, malite trgovci se pod golem pritisok.

Nivniot udel vo maloproda`bata od nekoga{nite 70% se simna na 20- 25%.

[ansa za doma{nite proizvoditeli Igor Gavran, ekspert vo Nadvore{no-trgovskata komora na BiH, veli deka efektite od vleguvaweto na Kerfur vo bosanskata ekonomija }e bidat pozitivni dokolku se poka`e vistinito tvrdeweto deka vo negovite marketi }e bidat zastapeni 95% od doma{nite proizvodi. Toj & prepora~uva na vlasta da bide vnimatelna vo izdavaweto na dozvola na Kerfur, za da ne se povtori slu~ajot so Merkator i so drugi stranski sinxiri, koi samo deklarativno najavuvaa deka na policite }e ima ima odreden procent doma{ni proizvodi, no vo praktikata toa ne se ispo~ituva.

Kerfur najavi otvorawe na sinxir hipermarketi i supermarket pod sopstven brend vo Hrvatska, Slovenija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Makedonija i Albanija. Kerfur ve}e ima razrabotena sorabotka so gr~kata kompanija Marinopulos, preku koja vleze na pazarot vo Grcija, na Ki-

50

par i vo Bugarija, a sopstveni{tvoto vo novata kompanija zadol`ena za Balkan e podelena vo odnos 60 nasproti 40%. Grcite bi go imale mnozinstvoto, a ostatokot od 40% }e go kontrolira Kerfur Marinopulos, zaedni~ka kompanija koja partnerite ja osnovaa vo Grcija. Zaedni~kata kompanija otvorila 35 hipermarketi, 219 supermarketi i 284 prodavnici.

Ikea i vo Hrvatska [vedskata kompanija za mebel, Ikea se {iri i vo Hrvatska, no rokot za izgradba do 2011 godina najverojatno }e bide probien poradi brojni proceduralni problemi. Ovaa najava doa|a otkako {vedskata kompanija od-

lu~i da vlo`i milijarda evra vo narednite 7 do 10 godini vo Srbija. [vedskiot proizvoditel na mebel vo Srbija osven {to }e otvora proda`ni saloni, planira da zapo~ne i so proizvodstvo na mebel.

Odlo`uvaweto na investicijata vo Hrvatska, pak, e poradi nere{eniot pristapen pat, prenamenata na zemji{teto i izrabotkata na studija. Proda`niot salon }e se gradi vo Rugovica, vo blizina na Zagreb. Regionalniot direktor na Inter Ikea, Branko Mihajlov potvrdi deka intenzino se raboti na re{avawe na site proceduri za lokacija. I portparolot na Ikea za Hrvatska, Igor [tefani} izjavi deka do zavr{uvaweto na site proceduri ne mo-

`at da zboruvaat za to~ni rokovi za po~etokot na gradeweto i otvoraweto na centarot. Veli deka se vo faza na dobivawe na potvrdi za prostoren plan. Prvi~no, Ikea trebe{e da po~ne da se gradi lani, a najdocna do ovaa godina treba da se po~ne so gradewe ako se saka da se ispo~ituva rokot. Za dva centri na 400 iljadi kvadrati, Ikea planira da investrira 26 milioni evra. Samo za gradewe na proda`niot centar na 30 iljadi kvadratni metri im trebaat u{te 50 milioni evra. Najgolemoto vlo`uvawe od 250 milioni evra se odensuva na trgovskiot centar na 230.000 metri kvadratni kade }e ima 250 prodavnici za iznajmuvawe.

Region

specijalen prilog

TRGOVIJA

MI[KOVI] I TODORI] ZAEDNI^KI ]E GO OSVOJUVAAT BALKANOT ajgolemite trgovci i najbogati lu|e vo Hrvatska i vo Srbija, Ivica Todori} i Miroslav Mi{kovi} vleguvaat vo zaedni~ ki investicii. Ne, ova ne e prvoaprilska

N

{ega. Ova e ve}e dogovrena rabota so koja dvajcata biznismeni si otvoraat novi pazari, novi investiciski mo`nosti. Voedno gi ru{at psiholo{kite barieri i predrasudi me|u dvete zemji, koi s$ u{te postojat.

Prviot balkanski zdru`en trgovski sinxir me|u Delta na Mi{kovi} i

Konzum na Todori} }e se formira so cel da se odbrani doma{niot pazar od strana na konkurencijata odnadvor. Tie zaedni~ki }e nastapat so proda`ni sinxiri vo Bugarija, Romanija i drugi tranziciski dr`avi. Potoa bi mo`elo da sledi pojak

Otkako na godi{niot sostanok na svojata kompanija Delta Holding, Miroslav Mi{kovi}, najbogatiot Srbin koj minatata nedela se najde na listata najbogati lu|e vo svetot, najavi regionalno {irewe i osvojuvawe na liderskite pozicii vo ovoj del na Evropa, pove}e hrvatski mediumi najavija vlez i na hrvatskiot pazar.

51

○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○

prodor na Mi{kovi} vo Hrvatska.

Kako del od tie golemi planovi za trgovsko {irewe, Mi{kovi} planira vo Zagreb da go otvori najgolemiot {oping centar, a Todori} vo Srbija da kupi nekolku fabriki.

Ona {to zasega se znae e deka kompaniite na Todori} i Mi{kovi} }e imaat sedi{ta i vo stranstvo, udelite }e bidat 50% (po utvrduvaweto na vrednosta na kapitalot }e se utvrdi koj na koga treba da mu doplati), a uspehot od ova “partnersto” najverojtano }e se po~uvstvuva na pazarot vo Bosna i Hercegovina. Mi{kovi} denes, spored procenkite dr`i pome|u 2030% od srpskata trgovija.

Ova strate{ko partnerstvo na Delta i Konzum se definira kako“pakt za nenapa|awe”, so ogled na toa {to biznisite im se isprepletuvaat i mnogu lesno mo`at da se najdat vo konflikt.

I dvajcata tajkuni vodat sopstveni kompanii, dvajcata se desna raka

○

Region

○

TRGOVIJA

Iako psiholo{kite barieri me|u Hrvatite i Srbite s$ u{te ne se nadminati, najbogatite lu|e od ovie dve dr`avi preku zaedni~ki investicii i proekti gi ru{at barierite.

Delta M na Miroslav Mi{kovi} i Konzum na Ivica Todori} do krajot na godinata bi trebalo da napravat zaedni~ki balkanski trgovski sinxir so cel da se odbranat od konkurencijata. Celta im e da vlezat na pazarite vo Bugarija, Romanija, Albanija, Moldavija i drugi tranziciski dr`avi.

○

specijalen prilog

na jaki `eni (Agrokor- Qerka Puqi~, Delta- Milka Forcan), dvajcata se silni li~nosti koi mnogu lesno mo`at da dojdat do konflikt. Ako spojuvaweto vo trgovijata uspee, kako logi~na posledica, rabotite bi mo`ele da bidat spojuvawe ili “razmena na kompaniite” i vo drugite segmenti kako mesnata industrija, zamjodelstvoto. Osven najgolem trgovski sinxir, dvajcata najsilni biznismeni vo idnina bi mo`ele da

PODEMOT NA MIROSLAV MI[KOVI]

iroslav Mi{kovi} e najmo}en ~ovek vo Srbija spored anketata koja ja objavi dnevnikot Blic. Negovoto bogatstvo se procenuva na 1,5 milijardi dolari. Toj od neodamna se najde na 891. mesto na Forbsovata lista na najbogati lu|e vo svetot. Miroslav Mi{kovi} denes se nao|a vo sekoja pora od srpskata biznis-scena.

“Bumot” na kompanijata Delta Holding slede{e po padot na Milo{evi} i doa|aweto na vlast na DOS, koga po~na i procesot na privatizacija vo Srbija.

Samo vo poslednite ~etiri godini Mi{kovi} gi kupi trgovskite sinxiri Pekabeta i C Market, rafinerijata Sunce, mesnata industrija Juhor i mnogu drugi kompanii. Vo Vojvodina so kupenite ili zakupenite 25 iljadi hektari zemja, stana eden od najgolemite zemjoposednici. Site negovi kompanii denes vrabotuvaat 17 iljadi lu|e, a ovaa godina najavi investicii od 264 milioni evra. Vo razvojniot plan do 2010 godina e i izgradbata nad milion kvadratni metri trgovski, deloven i stanben prostor, vo {to planira da vlo`i pove}e od edna milijarda evra. Pokraj brojnite {oping centri vo Srbija, vo Belgrad

M

52

planira da go izgradi i najgolemiot oblakoder so 39 katovi, so hotel i delovni prostorii. Negovata posledna investicija koja e najavena ovie denovi e vlez vo telekomunikaciskiot biznis vo Crna Gora, a mediumite vo poslednite meseci najavija i mo`nost da stane sopstvenik na fudbalskiot klub Crvena yvezda.

Delta Holding denes 70,64% od svojot prihod go ostvaruva od maloproda`ba (16% od zemjodelstvo, a 12% vo distribucija), niz tri trgovski sinxiri Maksi, Pekabate, C Market ili 410 objekti, odnosno 263 800 kvadratni metri proda`en prostor, no i niz brojnite ekskluzivni zastapni{tva na trgovski marki kako {panskata Zara, Fiat, Alfa Romeo, Nivea, Intersport, Spido, Najk idr.

Pokraj toa ima sinxir na sportski prodavnici Delta Sport, kosopstvenik e na osiguritelnata kompanija Delta Generali, poseduva fabrika za velosipedi vo Subotica, fabrika za detergeni vo Zrewanin, fabrika za |ubriva i sto~na hrana. Osven spomenatata mesna industrija Juhor, Delta e sopstvenik i na fabrika za testenini Danaubis vo Novi Sad.

napravat i zedni~ka multinacionalna kompanija.

Italijanski kapital Deka viziite na Mi{kovi} i Todori} se mnogu pova`ni od trgovijata, govori i zaedni~kata izgradba na fabrika za kafe vo Stara Pazova vo Vojvodina, koja vo prvata godina od raboteweto osvoi 20% od pazarot na kafe vo Hrvatska i Srbija i taka }e go zagrozi hrvatski Frank i srpskite brendovi za kafe Grand i Don.