00 vino oktomvri 2010

www.kapital.com.mk www.total.com.mk

petok 22/10/2010

PRIKAZNA ZA MAKEDONSKOTO VINO

IZVOZOT NA VINO JA PROMOVIRA MAKEDONIJA VO NAJDOBRO SVETLO! NIKOLA SARNAVKA

FOTOGRAF OD HRVATSKA I VINSKI ENTUZIJAST

MAGI^NIOT VKUS NA VINATA NA TIKVE[ LE@I VO TIKVE[KOTO VINOGORJE STOBI

POD TAPATA TE^E MAGIJA

56 VINO

BROJ 573 22/10/2010 www.kapital.com.mk

Iskustvoto na vinarnicite i na site onie koi }e se obidat vo stranstvo da prodadat vino poka`uva deka potro{uva~ite, qubitelite na vino najprvin se interesiraat za zemjata od koja poteknuva vinoto, a duri potoa za proizvoditelot. Ovoj fakt i faktot deka Makedonija nema imix na poznata vinska zemja, posebno na evropskite pazari, im zadavaat najgolemi glavobolki na vinoproizvoditelite. Soo~eni so slabata doma{na potro{uva~ka na vino i namalenata pobaruva~ka od nadvor, tie se pred golemo isku{enie kako i komu da go prodadat vinoto?

Kako od Makedonija, zemjata so vekovna tradicija za proizvodstvo na vino, da lansiraat brend i imix na zemjaproizvoditel na visokokvalitetno vino!

PRIKAZNA ZA MAKEDONSKOTO VINO

IZVOZOT NA VINO JA PROMOVIRA MAKEDONIJA VO NAJDOBRO SVETLO!

M

VERICA JORDANOVA jordanova@kapital.com.mk ordanova@kapital.com.mk @ p

akedonija e mnogu bogata zemja. Idealnata kombinacija na po~va, sonce, veter i klima dava prekrasno grozje za proizvodstvo na kvalitetno vino. Gordi sme na prekrasnoto vino koe te~e od makedonskite bogati lozja, na tradicijata vo lozarstvoto i vinarstvoto. Gordi na vekovna-

ta tradicija koja ja neguvame, no za `al, nedovolno ve{ti vo raska`uvaweto i prodavaweto na prekrasnata vinska prikazna od Makedonija.

Makedonskoto vino e odli~no, }e vi potvrdat i doma{nite vinski eksperti, no i stranskite enolozi, vinskite novinari i drugi koi go probale makedonskoto vino. Se voodu{evuvaat na “te`inata�, polnosta na vinoto, negovata boja i tekstura, mirisot i aromite...Koga dobrata ~a{ka }e se kompletira so tradicio-

nalnite makedonski jadewa, se dobiva prikazna koja ostanuva nekoj samo dobro da ja spakuva, promovira i, se razbira, da ja prodade. Zatoa {to, kako {to veli menaxerot na edna od makedonskite najgolemi vinarnici, ako ovaa prekrasna profesija, proizvodstvoto na vino, na kraj na denot ne dava profit, toga{ }e se svede samo na edno ubavo hobi!

Za makedonskoto vinoproizvodstvo da ne se svede na hobi na mal broj vinski

68,4 71%

milioni litri iznesuva makedonskiot izvoz na vino vo 2009 godina

od vkupno istrguvanoto vino vo svetot e istrguvano vo Evropa

entuzijasti, potrebno e 90te milioni litri vino koi godi{no gi proizveduvame i da gi prodademe. Tokmu tuka zataivme poslednava godina.

Zalihite od okolu 60 milioni litri vino skladirani vo 90-inata makedonski vinarnici godinava iskreiraa vinska kriza, koja nema mnogu brzo da pomine. Ciklusite vo svetskata vinska industrija, koja sega e odbele`ana so pad na pobaruva~kata i otpor kon prifa}awe novi vinski zemji, obi~no traat po 3-4 godini.

Ovoj specijalen prilog na “Kapital” go posvetuvame na promocijata i izvozot na makedonskoto vino, negoviot probiv na svetskite pazari, iskustvoto na vinarnicite vo raska`uvaweto na prikaznata za makedonskoto vino, no i problemite i ograni~uvawata so koi tie se soo~uvaat.

NEOPHODNO E DA SE PODOBRI MAKEDONSKIOT VINSKI IMIX! Pred da navlezeme vo problematikata so izvozot na makedonsko vino bi sakale da

ja potencirame va`nosta na vinskiot sektor koj e eden od najzna~ajnite izvozno orientirani sektori vo makedonskiot agrobiznis. Sekoja godina (so isklu~ok na ovaa) pove}e od 70% od vkupnoto proizvodstvo na vino se izvezuva. Toj e eden od sektorite koj obezbeduva prihodi za golem broj postojani i sezonski rabotnici anga`irani vo lozarstvoto i proizvodstvoto na vino. Od izvozot na vino godi{no se inkasiraat okolu 35 milioni evra. Efektot od promocijata

na dr`avata, koja najsilno se pravi tokmu preku vinoto, ednostavno ne mo`e da se izmeri. Toj e neprocenliv!

No, kako {to velat i samite proizvoditeli, izvozot na vino ne e kako narodnata izreka “Bocni pra~ka, pij vino”. Odnosno, polesniot del od rabotata za vistinskite poznava~i na vinarstvoto e da proizvedat i spakuvaat kvalitetno vino. Posebno zatoa {to Makedonija ima vekovna tradicija vo lozarstvoto i vinarstvoto. Pote{kiot del e da go prodadat.

Site vinarnici se ednoglasni vo konstatacijata deka najgolemata pre~ka za pogolem prodor na makedonskoto vino na prebirlivite stranski pazari e anonimnosta na makedonskoto vino i na Makedonija kako vinska zemja. Ovoj problem ne doa|a do izraz na tradicionalnite izvozni destinacii za makedonskoto vino - Germanija, Holandija, Polska i balkanskite zemji.

Anonimnosta i problemot {to taa go sozdava pri obidot da se osvoi nova izvozna destinacija e pove}e od golem.

Na pazari na koi e nepoznat poimot “makedonsko vino” mnogu te{ko se probivaat vinarnicite poedine~no.

Krizata sozdade u{te eden negativen moment, odnosno go namali interesot na stranskite potro{uva~i za ekspertimentirawe i probuvawe novi vina od novi regioni.

Svetskata ekonomska kriza i zasilenata konkurencija na site pazari predizvika vo prvite dva kvartali od 2010 godina, prose~nata izvozna cena na makedonsko vino vo {i{iwa da se namali od 1,51 evra za litar na 1,24 evra.

Prose~nata cena, pak, na nalivno vino za eden litar se namali od 0,44 evra na 0,37 evra.

Poznava~ite velat deka ima intencija taa cena u{te da

57

58 VINO

BROJ 573 22/10/2010 www.kapital.com.mk

Potro{uva~kata na vino vo Makedonija e okolu 5-6 litri po `itel, a proizvodstvoto 100 milioni litri. Vo takva konstelacija, izvozot na vino e must! pa|a, {to za makedonskite vinarnici }e bide pogubna. So tolku niski ceni doma{nite proizvoditeli ne bi mo`ele da gi pokrijat tro{ocite za grozje, za procesot na proizvodstvo i amortizacijata.

Vo edna takva nezavidna situacija, osven pravewe matematika, mnogu e te{ko da se razmisluva za pravewe razvojna strategija na lozarstvoto, za sadewe novi lozovi nasadi od koi na kraj na denot zavisi i kvalitetot i obemot na vinoproizvodstvoto.

“Za `al, nas kako zemja koja dolgi godini be{e golem izvoznik na nalivno vino n$ sledi imix na zemjaproizvoditel

na niskokvaliteno i evtino vino, iako vo poslednava decenija mnogu se napravi za unapreduvawe i na vinarstvoto i na lozarstvoto”, objasnuva Marija Miteva, direktor na Skovin.

“Za `al, nas, kako zemja koja dolgi godini be{e golem izvoznik na nalivno vino, n$ sledi imix na zemja proizvoditel na niskokvalitetno i evtino vino, iako vo poslednava decenija mnogu se napravi za unapreduvawe i na vinarstvoto i na lozarstvoto”, objasnuva Marija Miteva, direktor na Skovin.

Taa e decidna deka izlezot od lo{iot imix koj go ima zemjata ne mo`e da go napravi edna vinarnica sama, od pri~ina {to konkurencijata e mnogu silna, a zemjite koi se golemi izvoznici na vino i onie od stariot svet, kako Italija, [panija, Francija, i onie od noviot, kako Argentina i ^ile, seriozno vlo`uvaat vo promocija, prvenstveno na svoite zemji, ili vinski regioni, a potoa i na svoite vinarnici pooddelno. Na me|unarodnata scena e neophodno nacionalno pretstavuvawe, poddr`ano od strana na dr`avata i instituciite. Poedine~noto pretstavuvawe nikoga{ ne mo`e da go dade posakuvaniot efekt.

Skovin izvezuva 90% od proizvodstvoto, najmnogu vo Srbija, Germanija, ^e{ka i Slovenija.

Izvezeni se i prvite koli~ini vo Japonija i Hong Kong.

I pokraj golemiot napor i trud koj go pravat vinarnicite za osvojuvawe novi pazari, izvozot bara golema flesibilnost i vo odnos na cenata, koli~inite, ambala`ata, marketing-pristapot...

“Izvozot na vino bara prikazna. Voop{to ne e lesno da

Izvor: Zavod za statistika

se prodade. Stanuva zbor za specifi~en proizvod koj bara mnogu pove}e od samo obezbeduvawe na kvalitet na proizvodot. Uspe{nosta vo vinskiot biznis vo golema mera zavisi i od uspe{noto prezentirawe i promovirawe na vinarnicata, poto~no zemjata-proizvoditel na vino, na stranskite pazari. Dopolnitelno {to konkurencijata na globalno nivo e stra{na, i vo pogled na cenite, kvalitetite i vlo`uvawata na sekoja zemja vo svojot vinski biznis, kade {to povratot na investiciite e na dolg rok”, veli Miteva.

Vo Tikve{ potenciraat eden konkreten primer so koj {to se soo~uvaat pri obidot za prodor na nov pazar.

“Anglija, koja denes e reper za trgovija so vino, momentalno, za zemjite kako Makedonija ima uvozna dava~ka od 1,69 funti po {i{e od 0,75 litri. Taa dava~ka ne va`i za Avstral-

PERICA IVANOVSKI

ZAMENIK MINISTER ZA ZEMJODELSTVO

Krizata proizleze od golemite zalihi na vino, no so nea na povr{ina isplivaa site strukturni slabosti na lozarskiot i vinarskiot sektor. Imame stari i nesoodvetni lozovi nasadi.

Kvalitetot na vinoto proizleguva od kvalitetot na grozjeto.

Imame sorti na grozje koi ne se mnogu barani na svetskiot vinski pazar i lozovi nasadi koi se mnogu stari. Dobar del od na{ite lozovi nasadi se postari od 20 godini, a optimalnata starost na lozovite nasadi treba da bide 15 godini. Tie treba da bidat rekonstruirani i nudime merki za zamena na starite lozovi nasadi so novi, davaj}i po 140.000 denari po hektar za podigawe novi lozovi nasadi. Vo IPARD programata imame merka so koja se vr{i kompletno iskopa~uvawe na lozjata i zasaduvawe na novi sorti.

ija, ^ile, Argentina, odnosno zemjite od Komonveltot. Toa e bariera koja optovaruva 35% od krajnata cena na proizvodot. Ovaa dava~ka go ote`nuva vlezot na ovoj pazar, onevozmo`uvaj}i ni dobra startna pozicija”, objasnuva Katerina Kostovska, izvozen menaxer na Tikve{. Izvozot na ovaa vinarnica vo poslednite tri godini bele`i pad vo vkupniot izvoz, no na nivo na Makedonija e lider vo izvozot na vino vo {i{iwa. Lanskiot izvoz na Tikve{ iznesuva{e sedum milioni {i{iwa. Izvezuva vo Srbija, Hrvatska, BiH, vo Kosovo i Albanija ima za~etoci, kako i vo Hong Kong, Avstralija, SAD, Polska, ^e{ka i Germanija. Kostovska objasnuva deka zna~itelno go namalile izvozot na nalivno vino. Od izvezuvani 20 milioni litri, sega iznesuva maksimum dva milioni litri, so cel vinarnicata celosno da se preorientira kon izvoz vo {i{e, so pogolema vrednost.

Vinarnicite potvrduvaat deka pri pregovorite za izvoz strancite o~ekuvaat makedonskoto vino da bide so poniski ceni. Toa ne mo`e da se postigne zatoa {to sme uvozno zavisni za {i{e i tapa, koi imaat zna~aen udel vo cenata.

Vinarnicite, za da postignat {to podobra cena, mora da pravat kompromisi vo smisla na davawe marketin{ka poddr{ka za uvoznikot da se soglasi da go zeme vinoto. Toj tro{ok na kraj na denot go snosi samata vinarnica. Tamu

27-28

iljadi hektari pod loza, od koi 7-8 iljadi hektari se desertno grozje, ostatokot e vinova loza

90

milioni litri vino se proizveduva godi{no vo Makedonija

Od 1 januari se otvora makedonskiot pazar na vino, odnosno pa|aat carinite za uvoz na vino koi sega se do 50%. Sega uvozot na vino e mal, no po pa|aweto na carinite se o~ekuva pogolem napliv na stranski vina.

\OR\I JOVANOV STOBI

Na{ata opredelba e proizvodstvo na vrvni vina.

Izvezeni se prvite koli~ini vo Holandija, no aktivnostite za osvojuvawe na pazari doprva po~nuvaat. Osven holandskiot, target ni se germanskiot, pazarite vo najbliskoto opkru`uvawe i isto~noevropskite pazari. kade {to postoi brend awereness polesno odi prodorot i proda`bata, no toa s$ u{te go nemame na glavnite evropski pazari.

Tie predlagaat i eden model za pogolema proda`ba na makedonskoto vino so plasirawe na poseben {tand vo svetski poznatite trgovski sinxiri supermarketi, na primer, na “makedonski vranec”. Toj {tand bi go platila dr`avata kako forma na poddr{ka, a na nego, spored odnapred precizirani kriteriumi, bi mo`ele da se plasiraat site vina od ovaa sorta koi gi ispolnuvaat tie kriteriumi.

Osvojuvaweto novi pazari odi s$ pote{ko zatoa {to zemjite voveduvaat barieri, drugi odat so damping ceni, a konkurencijata stanuva drasti~no izrazena. Primer za voveduvawe barieri e zemjata vo koja Makedonija izvezuva zna~itelni koli~ini na vino, Hrvatska, koja od minatata godina gi zatvori vratite za makedonskoto vino so voveduvawe na kvoti. Vinar-

nicite se `alat i na silnata konkurencija na vinata od ^ile, Argentina, Italija, [panija i Portugalija, koi ve} e vo kategorijata na vina vo koi se plasiraat i makedonskite - izleguvaat so poniski ceni od na{ite. Ovie zemji, od takanare~eniot “Nov svet” so dobriot kvalitet, niskata cena i odli~nata promocija napravija odli~en probiv na site svetski pazari. Taka, na listata na top-zemji od koi Germanija (koja e golema i zna~ajna izvozna destinacija za makedonskite vina) uvezuva

vino, visoko kotiraat Ju`na Afrika, ^ile, Avstralija, Portugalija i Grcija.

MAKEDONCITE MNOGU MALKU PIJAT VINO Malata doma{na potro{uva~ka na vino od samo 6-8 litri po `itel e isto taka eden od golemite problemi za vinarnicite. Namesto najgolem del od proizvedenoto vino da se ispie doma, kako {to e slu~aj so Slovenija, koja ima probli`no isto proizvodstvo kako i Makedonija, makedonskoto vino nema drug izbor osven da se plasira na stranski pazari.

Prviot ~ovek na najnovata makedonska vinarnica so kapacitet od pet milioni litri, Stobi, veli deka uspehot na stranskite pazari zavisi prvenstveno od postignatiot uspeh na “doma{en teren”.

“Smetam deka doma treba da se dobie bitkata, da se potro{at {to pogolemi koli~ini doma.

Ako se uspee na doma{niot pazar, toa e dobar kapital za da osvoime drugi pazari. Ako doma ne ste uspe{ni, nemojte

da o~ekuvate golem uspeh nadvor. Koga velam doma{en pazar, mislam i na pazarite vo sosedstvoto, srpskiot, kosovskiot i bosanskiot, zatoa sovs {to tamu sme prepoznaeni”, veli direktorot \or|i Jovel vanov. Vo taa nasoka, Stobi van startuva{e so pomasovno osstar vojuvawe na doma{niot pazar, j so ponuda na visokokvalitetni vina po dostapna cena.

“Na{ata politika e so visokiot kvalitet da ponudime i dostapna cena za doma{nite potro{uva~i. Sakame so eden vakov poteg da ja zgolemime vinskata publika i vinskata kultura, da go promenime priodot kon vinoto, da go dobli`ime do potro{uva~ite”, veli Jovanov.

I direktorot na vinarnicata Dalvina, koja e otvorena vo 2008 godina, Del~o Baltovski, smeta deka najlesno se raboti i osvojuva doma{niot pazar, zatoa {to go znaete mentalitetot i navikite na lu|eto. Kade bilo da odite, doprva treba da u~ite.

“Definitivno, makedonskiot pazar e va`en i treba da se raboti na dopolnitelno pribli`uvawe na vinoto do potro{uva~ite. Se pravat ~ekori so pojava na pomali vinarski vizbi, podigawe na kvalite-

KATERINA KOSTOVSKA TIKVE[

Prisustvoto na saemi ne vroduva so rezultati kako {to o~ekuvavme. Mnogu pove}e se bara organizacija na enolo{ki forumi i pretstavuvawe na avtohtoni sorti. Inicijativata mora da dojde od vinarnicite, no dr`avata mora organizaciski da se vklu~i so obezbeduvawe oficijalni podatoci za sostavot na po~vata, studii za vremenskite prognozi, za klimatskite promeni i razliki na regionite... Toa e ne{to {to vinarnicite ne mo`at da go pravat. Izgotvuvame predlozi koi }e ostavat otvorena vrata za razgovori so site relevantni institucii.

59

w 60 VINO

[TO PRAVAT VINARNICITE?

G

BROJ 573 n 22/10/2010 www.kapital.com.mk

tot na vinoto. [teta e {to ne se konzumiraat pogolemi koli~ini, no na{iot tip na ishrana vnesuva mnogu salata, {to zna~i deka ru~ekot po~nuva so rakija, a toa vlijae vrz pomalata konsumacija na vino”, objasnuva Baltovski, koj vo rok od {est godini, od 2002 godina do pu{taweto na vinarnicata vo 2008 godina, gi obnovi starite lozja i posadi novi 250 hektari lozovi nasadi za sopstveni potrebi.

Aleksandar Vu~kovski, urednik na edinstveniot specijaliziran magazin za vino Wine Spirit, veli deka od nad 90 vinarnici kolku {to ima vo MK, samo pet od niv komuniciraat so svoite potro{uva~i. Ostanatite ne se prisutni nitu vo maloproda`ba, nitu vo HoReKa segmentot, zatoa {to se razmisluva na staromodniot na~in deka marketingot e tro{ok, a ne investicija.

Sepak, toj veli deka go raduva faktot {to vinskite qubiteli vo Makedonija stanuvaat po-

olemite zalihi na vino, kako i s$ pogolemiot pritisok od potrebata da se prodade, gi nateraa vinarnicite da prezemaat konkretni ~ekori. Nekoi od niv otvorija svoi pretstavni{tva vo zemjite na celnite pazari, a nekoi razmisluvaat za formirawe strate{ki partnerstva i zaedni~ki investicii so importerite vo linii za polnewe, sistemi za skladirawe i distribucija, koi se mnogu va`ni za konkurentnosta.

Prepoznavaj}i ja neophodnosta od horizontalna integracija i zaedni~ko gradewe na prepoznatlivosta i imixot na vinata

educirani i imaat izostreni standardi pri izborot na vino.

SE BARA POGOLEMA ULOGA NA DR@AVATA Makedonskite vinarnici ~ija razvojna cel e izvoz na vino vo {i{iwa se ednoglasni deka strategijata i pravecot vo koj }e se dvi`at mora samite da go zacrtaat.

No, vizijata bi ostanala samo `elba ako ne dobie soodvetna institucionalna i finansiska poddr{ka od dr`avata.

V a `no s ta na dr`avnata poddr{ka na vinoto, sekade vo svetot, proizleguva od faktot deka vinoto naj~esto se povrzuva so dr`avata. Taka, site znaat za argentinski, ~ileanski, francuski vina.

Od imixot na tie vina, zavisi i imixot na samite zemji i obratno. Zatoa dr`avite i toa kako se zainteresirani za toa {to se slu~uva so plasmanot na nivnite vina niz svetot. Za

MARIJA MITEVA SKOVIN

Investiravme vo novi lozovi nasadi, 400 hektari plus 100 hektari vo Sopot, Kavadarci. Sekoja godina iskopa~uvame stari lozovi nasadi, {to e golema investicija. Voveduvame novi, sovremeni agrotehni~ki standardi vo lozarstvoto i vo tehnologijata za proizvodstvo na vino. Vlo`ivme vo edukacija na na{ite enolozi i nadvore{ni sorabotnici, stru~waci. Dopolnitelno sme kreatori na novi trendovi, izgled, dizajn i nastap na pazarot.

od Makedonija, reprezentativna grupa od sedum izvozno orientirani vinarnici formiraa asocijacija pod ime Vina od Makedonija. Vo nea ~lenuvaat Tikve{, Skovin, Stobi, Dalvina, Popov, Bovin i Fonko. Osnovnata cel e da raboti na sevkupno unapreduvawe na lozarstvoto i vinarstvoto vo Makedonija, zaedni~ki marketing na regionalnite i me|unarodnite pazari i podobruvawe na izvozot na vino so akcent na vinoto vo {i{iwa, podobruvawe na organiziranosta na samata industrija, kako i sorabotkata so javniot i vladiniot sektor.

ilustracija, Germanskiot vinski institut tro{i 1,5 milioni evra godi{no za promocija na vinata “rizling” vo SAD. Vo Avstrija, promocijata na avstriskoto vino ja proveduva Avstriskiot odbor za marketing na vino, koj vo 2007 godina iskoristi 3 milioni evra od avstriskata vinska industrija, sojuznite dr`avi participiraa so 2,5 milioni evra i 1,5 milioni evra od avstriskiot sojuzen buxet.

Vo Makedonija, vinarnicite nemaat direktna poddr{ka od dr`avata. Taa se sveduva na obezbeduvawe {tand ili mo`nost za promocija na vinata na nekoi me|unardni saemi i drugi manifestacii vo stranstvo.

Od Skovin smetaat deka vo nasoka na gradewe na brendot makedonsko vino dr`avata treba da ima koordinativna uloga. Da se iskoristat ekonomskite promotori koi gi imame niz svetot, site ambasadi i diplomatski pretstavni{tva vo promocijata na makedonskoto vino i da dobivame fidbek informacii za specifikite na tamo{nite pazari.

Toa e seriozen pristap koj bi trebalo da bide del od eden seriozen i osmislen koncept za globalna promocija na

Makedonija.

“Edna od lo{ite politiki na vlasta e {to ne gi stimulira golemite kompanii koi se zanimavaat so proizvodstvo na zemjodelski proizvodi, pa i vino, tuku pove}e se odi kon populizam za stimulirawe lozovi nasadi na polovina hektar, namesto da se stimuliraat lozovi nasadi na povr{ina od 300-400 hektari, kade {to mo`e da se obezedi i kvantitet i kvalitet i koi mo`at da obezbedat razvoj i vrabotuvawe na pove}e lu|e, a proizvodite da se izvezuvaat na stranskite pazari po standardi {to gi baraat svetskite pazari”, izjavi [terjo Nakov, sopstvenik na vinarnicata Skovin, za “Kapital”. Toj potencira deka ne e ~ovek koj bara ne{to od dr`avata, no deka bi bilo dobro dr`avata da najde na~ini i sredstva, kako {to e vo celiot svet, agrarot da se stimulira za da stane {to pokonkurenten.

Od Tikve{ procenuvaat deka prisustvoto na saemi ne vroduva so rezultati kako {to se o~ekuva. Ottamu smetaat deka mnogu podobar efekt bi dale enolo{ki forumi i me|unarodni pretstavuvawa na avtohtoni sorti. Inicijativata mora da dojde od vinarnicite,

61 w

GORAN DAMOVskI ZAMENIk-DIREkTOR ZA TEHNI^kI OPERACII I kOORDINATOR NA sINXIROT ZA DODADENA VREDNOsT ZA VINO

Ulogata na AgBiz vo osvojuvaWe novi pazari za makedonskoto vino

V

o izminatite tri godini AgBiz programata na USAID sprovede mnogu aktivnosti za zajaknuvawe na konkurentnosta na makedonskite vinarnici na postoe~kite i iznao|awe na novi izvozni pazari. Programata obezbedi i direkna finansiska poddr{ka na ~etiri vinarnici za realizacija na razvojni programi naso~eni kon podobruvawe na kvalitetot na grozjeto i vinoto, voveduvawe na tehnologija na stareewe vo buriwa so cel dodavawe na vrednost na finalniot proizvod, podobruvawe na vizuelnoto prezentirawe na vinarnicite i {to pogolem izvoz na kvalitetno vino vo {i{iwa.

Aktivnostite vklu~uvaat intenzivna promocija na makedonskite vinarski vizbi preku poddr{ka za nastap na vrvnite me|unarodni saemski manifestacii za vino vo Evropa kako ProWein ’08, ’09 i 2010 vo Dizeldorf, Germanija, saemot za vino vo Moskva ’09, saemot za vino i alkoholni pijalaci vo London vo 2009, u~estvo na promotivni nastani vo regionot itn.

Minatata godina, so poddr{ka na Misijata na USAID vo Makedonija i javniot TVservis izgotvivme individualni promotivni videomaterijali za deset vinarnici koi bea vklu~eni vo aktivnosta Vinata od Makedonija i edno zaedni~ko video kako kompilacija od desette videa.

So cel uspe{no iskoristuno dr`avata mora organizaciski da se vklu~i so obezbeduvawe oficijalni podatoci za sostavot na po~vata, sostavot na regionite, toa e ne{to {to vinarnicite ne mo`at da go pravat.

“Izgotvuvame predlozi koi } e ostavat otvorena vrata za

vawe na sredstvata od IPARD programata za unapreduvawe na tehnologijata i dostignuvawe na standardite na EU, AgBiz organizira{e obuka za procedurite za aplicirawe, koja be{e nameneta za proizvoditeli na grozje, vinarnici i kompanii koi se zanimavaat so vinski turizam. Vo odnos na jakneweto na kapacitetite na vinarnicite, osobeno sakam da ja potenciram obukata za makedonskite enolozi za tehnologijata na stareewe na vinoto vo dabovi buriwa i alternativni metodi koja ja vode{e eminenten me|unaroden ekspert od Kalifornija i be{e prva obuka od vakov vid organizirana vo zemjava.

AgBiz, zaedno so eksperti od Holandskiot centar za promocija na uvoz od zemjite vo razvoj (CBI), organizira{e ~etiri posledovatelni dvodnevni rabotilnici za razvivawe marketing-plan za izvoz na makedonsko vino vo EU. Se o~ekuva marketing-planot za izvoz na makedonsko vino da stane integralen del na Strategijata za lozarstvo i vinarstvo, so {to }e se ovozmo`i privatniot sektor, relevantnite ministerstva i Vladata, kako i drugite involvirani institucii, zaedni~ki da utvrdat set od konkretni aktivnosti za unapreduvawe na izvozot na makedonskoto vino na pazarite na EU. Kako del od procesot na podgotovka na marketingplanot, vinarnicite i drugite ~initeli koi u~estvuvaat

vo izrabotkata na planot gi identifikuvaa polskiot i holandskiot pazar kako dobra mo`na destinacija za uspe{en izvoz na makedonskite vina. Na 19 oktomvri vo Var{ava i na 21 oktomvri vo Amsterdam, AgBiz i CBI }e organiziraat dva promotivni nastani za promocija na vinata od 10 vinarnici od Makedonija. Aktivnosta vklu~uva promocija, degustacija i delovni sostanoci so potencijalni kupuva~i, no i vinski novinari i kriti~ari. Vo vtorata faza od aktivnosta vo mesec noemvri, predvideno e grupa potencijalni kupuva~i i novinari identifikuvani na promociite da ja posetat Makedonija, so {to direktno }e gi vidat potencijalite na vinarnicite i mo`nostite za izvoz vo Polska i Holandija.

Preku kontinuirano zalagawe, AgBiz rabote{e na podobruvawe na dijalogot me|u resornite ministerstva i vinarnicite. So svojot anga`man pomognavme da se obezbedi direktno u~estvo na vinarnicite vo izgotvuvawe na noviot Zakon za vino koj be{e donesen. Sega sme vo proces na izgotvuvawe na istra`uvawe na performansite na vinskiot sektor za 2009/2010 godina {to }e obezbedi celosni i relevantni podatoci za vinskata industrija, so cel da mo`e mnogu poseriozno i analiti~ki da se pristapi kon planirawe na proizvodstvoto i celokupen razvoj na vinskata industrija.

AgBiz zede u~estvo na pettiot po red forum za sorabotka vo oblasta na agrobiznisot me|u Kina i zemjite na Centralna-Isto~na Evropa. Na forumot AgBiz go prezentira{e makedonskiot vinski sektor i potencijalot za izvoz na vino vo Kina.

Bea ostvareni i zna~ajni inicijalni sostanoci so vladini kako i pretstavnici na biznis-zaednicata, uvoznici, distributeri na vino i golemi supermarketi na koi se diskutiraa mo`nostite za vospostavuvawe na sorabotka i trgovski odnosi so potencijalni kupuva~i i investitori od Kina. Vo idniot period AgBiz }e organizira zaedni~ki sredbi so vinarnicite i MZ[V so cel definirawe na sledni aktivnosti za prodlabo~uvawe na sorabotkata i iskoristuvawe na mo`nostite za izvoz na makedonsko vino vo Kina.

razgovori so site relevantni institucii za berbata 2011 i kako ponatamu da gi podobrime uslovite”, najavuvaat od Tikve{.

I Baltovski od Dalvina smeta deka izrabotkata na razvojna strategija e rabota na samata industrija.

“Potrebna e nacionalna strategija na nivo na vinska asocijacija naso~ena kon pogolem izvoz i promocija na makedonskite vina na targetzemji. Taa treba da se prezentira pred Vladata, da ka`e dali bi ja poddr`ala finansiski ili na drug na~in za

da mo`e da uspee. Na~inot na pretstavuvawe ne treba da ni go kreira Vladata. Toa e na{a rabota, no poddr{kata od Vladata e neophodna. Va`no e da znaeme {to sakame”, deciden e Baltovski.

Odgovornosta za izvozot na makedonskoto vino, veli zame-

62 VINO

PREDNOSTI NA MAKEDONSKIOT VINSKI SEKTOR

BROJ 573 22/10/2010 www.kapital.com.mk

nik-ministerot za zemjodelstvo, Perica Ivanovski, e vo samite vinarnici. Nim im nedostiga marketing-strategija za barawe novi pazari.

“Na{ite vinarnici treba da ja podobrat marketingstrategijata i da izlezat od tradicionalnite pazari koi se mnogu ograni~eni. Orentirani se samo na germanskiot pazar i problemite koi se pojavija na ovoj pazar ni sozdadoa golemi vi{oci na vino. Dokolku rizikot be{e diverzificiran, polesno }e gi prebrodevme site te{kotii koi gi imavme so plasmanot godinava. Dodeka na germanskiot pazar ima{e problemi, vo Kina ime{e obraten trend na zgolemena pobaruva~ka na vino i dokolku bevme prisutni na toj pazar }e prenaso~evme del od vinoto i na toj pazar i problemot nema{e da bide tolku golem”, veli Ivanovski.

Toj potencira deka dr`avata ima predvideno dva milioni denari vo Programata za ruralen razvoj, nameneti za vinarnicite, no tie treba da se organiziraat, a ne da nastapuvaat samostojno.

“Koga ja pravevme ovaa merka mislevmne na vinarnicite, me|utoa, ne poedine~no, tuku za zaedni~ki nastap. Ovde

“Veruvam deka makedonskiot vinski sektor ima dve golemi prednosti. Pove} eto vinarski vizbi imaat mnogu moderna oprema koja {to mo`e da gi zadovoli barawata za izvoz. Ekspertizata za proizvodstvo na vino so ovaa oprema s$ u{te treba da se razviva, no osnovata e sekako tuka.

Druga prednost e toa {to, dopolnitelno na lokalni (t.e. aftohtoni) sorti kako {to e “vranecot”, lozovite nasadi imaat golem broj ja gledam golemata {ansa i neophodnost da se napravi toa”, pora~uva zamenik-ministerot.

DO POGOLEMA SORABOTKA NA LOZARITE I VINARITE Vinarnicite smetaat deka ona {to se slu~uva {irum Evropa, okrupnuvawe na lozarite i koristewe zaedni~ka mehanizacija, e dobar model i za Makedonija. Tie velat deka prinosite od nad 22 toni po hektar ne se povolni za proizvodstvo na visokokvalitetno vino. Evropa odi kon smaluvawe na prinosite po hek-

internacionalni sorti na grozje:. smeta Marko Tigelman, ekspert za vino na Holandskiot centar za pottiknuvawe na uvozot od zemjite vo razvoj. Ako ovaa sostojba se iskoristi na najdobar mo`en na~in, mo`e da stane prednost za razvivawe na prepoznatlivosta na Makedonija, no isto taka i da se odr`i lojalnosta na klientite za grozjeto, voop{to.

Pove}e mo`nosti za makedonskoto vino ima vo tar. Francija predlaga samo 6-8 toni grozje po hektar za da se proizvede kvalitetno vino. Mora i nie da odime na toj pristap, posebno kaj visokokvalitetnite sorti, velat vinarite.

Za da se napravi dobro vino, mora da se proizvede kvalitetno grozje. Relacijata me|u vinarskite vizbi i proizvoditelite na grozje so godini nanazad e razru{uvana. Ne se rabotelo na podigawe na kvalitetot na vinoto, {to rezultira so dominanten izvoz na nalivno vino od Makedonija.

Toa sozdade mnogu lo{ imix na na{eto vino. “@alno e {to Makedonija ima fantasti~ni uslovi za proizvodstvo na kvalitetno vino - po~va, sonce, iskustvo, a toj potencijal ne e iskoristen. Potrebni se Asocijacija na proizvoditeli na grozje koi }e rabotat vo dogovor so vinarnicite vo odnos na koli~inite i na kvalitetot. Na nekoj na~in, plansko i dogovorno proizvodstvo”, predlaga Baltovski od Dalvina.

onie dr`avi kade {to postojat nekoi soznanija za Makedonija, kako na primer Polska, ^e{ka i vo odreden del Germanija. Vtoro, mo`e da ima interes vo zemjite kade {to potro{uva~ite imaat golem interes za novi ne{ta, kako {to se Holandija ili Danska.

Bidej}i Makedonija e nepoznata vo ovie zemji, treba da se napravat konkretni aktivnosti so cel da se privle~e vnimanieto na ovie potro{uva~i. Sogleduvaj}i ja goleminata na makedonskiot vinski sektor (so re~isi 30.000 ha), golem procent treba da bide izvezen vo EU, no zaradi `estokata konkurencija ostanuva va`no slednovo: da se zadr`i fokusot kon celnite zemji, da se zdru`at vinarnicite i nivnata mo} vo proda`ba i marketing na makedonski vinski brendovi so cel da stanat popristapni do potro{uva~ot i da se osigura deka sinxirot na dostavuvawe e {to e mo`no poefektiven i poefikasen, smeta Tigelman.

SPECIJALEN PRILOG oktomvri 2010 Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo ul. Romanija bb. (fabrika Gazela) 1000 Skopje; p.fah:503 Republika Makedonija tel: ++ 389 2551 441 faks: ++ 389 2581 440 e-mail: kapital@kapital.com.mk Urednik na specijalni prilozi: Verica Jordanova Avtor na prilogot: Verica Jordanova Grafi~ki dizajn: Nikolaj Toma{evski Igor Toma{evski Fotografija: Aleksandar Ivanovski Fotoarhiva na Kapital Marketing: Jasmina Savovska Tro{anovski www.kapital.com.mk www.total.com.mk

64 VINO

BROJ 573 22/10/2010 www.kapital.com.mk

V

o Royal Windsor, vo klubot Cartier Polo vo London, vo juli ovaa godina imav mo`nost da prisustvuvam na tradicionalnata zabava Guards Polo Club, na koja vinarnicata Tikve{ gi pretstavi svoite dve vrvni vina – “Barovo” i “Bela Voda”. Za `al, vino pove}e nema{e. Lu|eto komentiraa “kolku dobro vino...”, no ona {to mene osobeno mi ostana vo uvo be{e zborot – “plavec”.

Mu prijdov na pretstavnikot na Tikve{ i go pra{av od kade “plavec” vo Makedonija, a toj mi re~e deka vinarnicata poseduva lozovi nazadi so “plavec” stari pove}e od 30 godini. Zaintrigiran od prikaznata za makedonskiot “plavec” i kako golem qubi-

NIKOLA SARNAVKA

fotograf od Hrvatska i vinski entuzijast

MAGI^NIOT VKUS NA VINATA NA TIKVE[ LE@I VO TIKVE[KOTO VINOGORJE tel na vina, odlu~iv pri slednata poseta na svoite prijateli vo Makedonija da go posetam Tikve{koto vinogorje. Patot me odvede vo Kavadarci, vo vinarnicata Tikve{. Me do~eka Gligor~o Ristov, direktor na lozovite nasadi “Barovo Tikve{” i qubezno se ponudi da mi gi pretstavi lokaciite so lozovi nasadi so kontrolirano geografsko poteklo. Sekako, najmnogu me interesira{e lokacijata so “plavec”, bidej}i toa mi be{e i po~etnata cel. Prva destinacija be{e lozjeto Bela Voda, kaj Babuna, Vele{ko. So poznato makedonsko gostoprimstvo, mi objasni za site posebnosti na celoto Tikve{ko vinogorje. Se iznena-

div koga slu{nav deka tuka uspe{no vireat pove}e od 20 sorti vinsko grozje, {to e definitivno vistinska svetska retkost. Opkru`en so obleani od sonceto bregovi, prepolni so lozovi nasadi, koi so divata ubavina na Makedonija na momenti potsetuvaat na najubavite delovi od Toskana i Istra, kone~no go probav ova navistina vrvno vino, koe mo`e ramnopravno da zastane, ramo do ramo, do najdobrite hrvatski “plavci”. Interesot samo mi raste{e. Sakav da probam i avtohtoni sorti. Po kratkoto vozewe do Barovo, na red dojde istoimenoto vino, blend od “vranec”, i “krato{ija”. Bogatoto vino, polno so ovo{ni vkusovi, so izvonreden buke, kako {to

Iznenaden i voodu{even bev od faktot deka vo Tikve{koto vinogorje vireat pove}e od 20 sorti vinsko grozje. Toa e definitivno vistinska svetska retkost. Potencijalot na Tikve{koto vinogorje se dopolnuva so vrvniot profesionalizam i vizija na noviot enolo{ki tim na Tikve{.

Seto toa definitivno }e ja promeni percepcijata za makedonskite vina koi zaslu`uvaat da se najdat me|u vrvnite svetski vina

mi objasni Gligor, e u{te eden pretstavnik na novata generacija “terroir” vina, so koi vinarnicata Tikve{ saka da napravi golem kvalitativen is~ekor na internacionalniot pazar. Mi be{e o~igledno deka doa|aweto na nova generacija enolozi vo Tikve{, predvodeni od Marko Stojakovi} i Klemen Lisjak, pod direktno mentorstvo na francuskiot enolog so svetski glas, Filip Kambi, kone~no }e ja promeni, da bideme iskreni, me|unarodnata percepcija na makedonskite vina kako kvalitetni, no prvenstveno evtini. Pozdravuvaj}i se so gostoprimlivite doma}ini vo Barovo, prepoln so vpe~atoci, bev apsolutno uveren deka Tikve{ }e uspee vo toa.

66 VINO

POD TAPATA TE^E MAGIJA

BROJ 573 22/10/2010 www.kapital.com.mk

K

rstosnicata na Balkanot, anti~kiot grad Stobi, u{te od drevnosta gi privlekuval trgovcite od Egejot i Mala Azija, od provinciite na podunavjeto i jadranskiot breg.

Preku najzna~ajnata balkanska ruta Via Ignacija pominuvale tovari egzoti~ni za~ini, kineska svila, aromati~ni masla, neobi~ni semiwa, ~aevi so ~udni imiwa, boi za tkaenini, zlaten i srebren nakit. Majstori od site ~etiri strani na svetot gi ukrasuvale podovite so zanemuva~ki ubavi mozaici na rajski ptici, gi krasele reljefite na episkopskite baziliki. No, dojdencite ovde gi zadr`uvalo ne{to pove}e od rasko{nosta na mozaicite na Stobi – gi privlekuvala opojnata aroma na vinoto odgledano na vinogorjata na bregovite na drevniot Aksios.

600 HEKTARI RAJ Smesten me|u Vardar i Crna, son~an so silno sonce pogolemiot del od godinata, so mediteransko vlijanie, ova e kraj vo koj otsekoga{ se pravelo vino so najrasko{ni vkusovi. Grozjeto odgledano na ~isti prirodni tereni, po~vata, klimata, vrvnata tehnologija i znaeweto gi podaruvaat najdobrite beli i crveni vina na vinarnicata Stobi. Proizvodstvoto se bazira na grozje odgledano isklu~ivo na 600-te hektari sopstveni nasadi, kade {to prioritet e organskata za{tita na grozjeto.

Stobi ne proizveduva vino – proizveduva magija. Ona {to se vkusuva, aromite, kvalitetot koj istekuva od {i{eto, se dobiva blagodarenie na procesot kontroliran od vrvnite makedonski enolozi. Krajniot rezultat se pet milioni litri visokokvalitetno makedonsko vino godi{no. Najdobrata

vest e deka luksuzno-bogatoto do`ivuvawe na ~a{a vino od vinarnicata Stobi mo`e da se dobie po dostapni ceni, koi se realni za makedonskiot pazar – bez razlika dali }e se kupi vo prodavnica ili }e se degustira vo restoran.

OTVORAWE NA MAGIJATA Otvoraweto {i{e vino od vinarnicata Stobi e ~in na otvorawe magija. Bogatite aromi na ovie vina mo`at da gi zadovolat i najprebirlivite qubiteli na dobroto vino.

Stobi proizveduva od 2009 godina, a ve}e mo`e da ponudi osum crveni i pet beli vina so vrven kvalitet.

[ARDONE – Zelenkavo-`olto, so slo`ena aroma na egzoti~ni ovo{ja, jabolko, praska; so aroma na bagremov cvet. Dolgotraen vkus, glicerolski blag, so ovo{ni i za~ineti nijansi, so navestuvawe na gor~livost. Idealno e od 10 do 12 Celziusovi stepeni, kako aperitiv so beli mesa, riba, morski plodovi, zeleni salati, sirewa.

MUSKAT OTONEL – magnet za damite, predizvik za sekogo.

Zelenkavo-bledo, muskatna aroma na cvetovi na bozel, kajsija, praska. Izbalansiran dolgotraen, sofisticiran, ne`en glicerolski sladok vkus. Idealno od 8 do 10 Celziusovi stepeni, kako aperitiv so belo meso, staro sirewe, morski plodovi, no i na krajot od obrokot zaedno so desertot.

RIZLING – @oltenikavo-zeleno, so mo}en miris, prijatni ovo{ni aromi na praska, jabolko, lipa. Suv, solen, `iv i prijatno kiselkav, dolgotraen, so ovo{en fini{. Najdobro e od 10 do 12 Celziusovi stepeni, so studeni apetizeri, morski plodovi, asparagus, zeleni salati.

R’KACITELI – @olto-zeleno, aromi na praski, kajsii, slivi, jabolka, lipa. Mek i dolgotraen, sladok i kiselkavo-sve`. Idealno od 8 do 10 Celziusovi stepeni so neutralno sirewe, pr{uta, belo meso, zeleni salati.

STOBI KUVE – Kuve od “`ilavka”, “`upqanka”, “rizling”, “{ardone”, “muskat otonel”.

Aromati~na ovo{na za~ineta simfonija so citrusni noti.

Vkusot e mek, ispolnet, ne`en, sladok so dolg sve` i misti~en fini{. Najdobro od 8 do 10 stepeni so riba, morski plodovi, belo meso i za~ineti sirewa.

PINO NOAR – Vino so nijansa na rubin, silna aroma, vkusovi na {umska jagoda, modra sliva i cre{a. Najdobro e od 15 do 17 Celziusovi stepeni, so morski plodovi, re~ni ribi, neutralni sirewa, pr{uta, zaja~ko meso so sos od pe~urki.

MERLO – Temnocrveno, so elegantna aroma na malini, kapini, crvena ribizla. Te{ko, gusto, koncentrirano, meko vino so dolg fini{. Najubavo e od 15 do 17 Celziusovi stepeni so temno crveno meso, svinsko na skara garnirano so pe~urki,

Otvoraweto {i{e od vino na vinarnicata Stobi e kako da se otvora magija {to vo sebe go nosi rasko{ot na zanemuva~kite mozaici na podovite na rimskite vili vo Stobi jagne{ko, stari sirewa i pe~eni kosteni.

KABERNE SOVIWON - Intenzivno, gusto i potentno, pottiknuva~ko.

Silna ovo{na aroma na mali crveni bobinki, zbogatena so noti na piper i biber. Postojan, suv i celosno zaokru`en vkus vo ustata. Idealno e od 15 do 17 Celziusovi stepeni so dive~, crveno meso, svinsko na skara, pr{uta, staro sirewe i pe~eno jagne{ko.

VRANEC – Polno vino so temna rubinova boja, robustno, polno, koncentrirano, so obzema~ka meka prijatnost. Pomaga za namaluvawe na masnotiite, trigliceridite i holesterolot vo krvta. Najdobro e od 15 do 17 Celziusovi stepeni so pe~eno svinsko, dive~ so doma{ni piti, makedonsko grne i silni aromati~ni sirewa.

AMINTA – Kuve od “vranec”, “merlo” i “kaberne soviwon” so intenzivna temnocrvena boja na rubin. Silniot rusti~en “vranec” e elegatno ispolnet od mekoto “merlo”, dopolneto od delikatniot “kaberne soviwon”.

Meko i koncentrirano, zasileno so rastitelni noti.

VRANEC VERITAS – Del od grozjeto se otstranuva pred da uzree, pa na ostatokot mu e ostaveno da apsorbira kolku {to mo`e od materiite koi vinoto go pravat kvalitetno. So toa se namaluva dobivkata za okolu osum toni od hektar, no se dobiva ova vino {to e polno, so temna boja na rubin, bogato so ekstrakt i so izvonredna gustina.

Aromite i vkusovite se samo del od vizijata za sozdavawe vina koi vo sebe }e ja nosat rasko{nosta na podnebjeto.

Ovie vina se kako mozaik na aromi i vkusovi, nalik na mozaicite na podovite na anti~kite bawi, beskrupulozno rasko{nite boi na rajskite ptici {to gi krasele podovite na luksuznite rimski vili.