014 Kapital 07 04 2010

SVETSKITE BIZNIS LIDERI PROTIV KRIZATA:

KOLUMNA

XON ^EMBERS: VO KRIZA NE SE RAZMISLUVA NA KRATOK ROK STRANA 28

RUBIN ZAREVSKI: DESTINACIJA NA NI^IJ XEB STRANA 13

...SAMO IDEJATA E KAPITAL, SE DRUGO E PARI...

SREDA, 7. APRIL. 2010 | BROJ 14 | GODINA 1 | CENA 20 DEN. | TEL. 2 55 14 41 | FAKS. 2 58 14 40

SE ^EKAAT IZMENI VO ZAKONOT ZA DEVIZNO RABOTEWE ZA DA KUPUVAME AKCII VO STRANSTVO

NA ZATVORAWE, V^ERA 06.04.2010, 13.00~.

MBI 10 MBID OMB

0,67% 0,57% 0,69%

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

61,63 45,76 1,35

NAFTA BRENT EURORIBOR

85,88 1,21%

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (06.04)

16 VMRO-DPMNE GO STEGA OBRA^OT SOBRANIETO BEZ KONTROLA VRZ DR@AVNITE PARI

2

PROMENET 40-GODI[NIOT SISTEM PORASTOT NA SVETSKATA CENA VO PRILOG NA MAKEDONSKIOT ^ELIK

BIZNISOT BARA: BUXETOT DA PRETRPI STRUKTURNI PROMENI

7

15

2 07.04.2010

NAVIGATOR

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

SREDA 7 APRIL 2010

CELOSNA GASIFIKACIJA, [TO POBRZO!

akedonskite kompanii kone~no dobija poevtinuvawe na nekoj energens. Poevtinuvaweto e malo, no zna~ajna e porakata koja se ispra}a so nego. So namaluvaweto na cenata na gasot, za prvpat posle dolgo vreme e koregirana cenata na ovoj energens, vo nadolna linija. Poevtinuvaweto se odnesuva na prenosot na gasot i na upravuvaweto so gasovodot, a odlukata na Regulatornata komisija e za pozdravuvawe i krajnite korisnici velat deka se zadovolni. Iako cenite na gasot vo evropskite zemji se poniski, toa ne treba da go minimizira zna~eweto na negovata nova cena vo Makedonija.

Ne e tajna deka Gazprom gi odreduva cenite na gasot vo zavisnost od prijatelskite odnosi koi gi imaat zemjite korisni~ki so Rusija. Ovde na{ite menaxeri ne mo`ea mnogu da vlijaat, zatoa {to tamu ima visoka politika. No, tie od poodamna apeliraa preku svoite komorski zdru`enija do nadle`nite vo dr`avava deka im e potreben poevtin gas.

Sega, so novata cena, vo nekoj obem }e poevtini nivnoto proizvodstvo i }e bidat pokonkurentni na stranskite pazari. Dobro e {to najgolemite izvozno orientirani sektori, kako metalurgijata, u{te odamna gi prefrlija svoite kapaciteti za koristewe na gas. Ovaa granka go ~ini

M

polovina od makedonskiot izvoz i cenata na gasot e od isklu~itelno zna~ewe za nivniot nastap na stranskite pazari.

Namaluvaweto na cenata gi ohrabruva i ostanatite kompanii koi dosega ne rabotea na priroden gas.

Ve}e nekolku pogolemi kompanii od operatorot so gasovodot Ga-Ma pobarale priklu~ok na gasovodnata mre`a. Ovoj interes od kompaniite treba da bide povik do dr`avata da stapi na scena i da ja gasificira celata zemja. Blagodatite na evtiniot ruski gas mora da gi po~uvstvuvaat i ostanatite kompanii vo zemjava. Zgolemuvaweto na dostapnosta na prirodniot gas }e & pomogne na zemjava da se odlepi od “gasnoto” dno vo regionot.

Ne e mo`no da barame od na{ite izvoznici da igraat pozna~ajna uloga bez da im ja obezbedime potrebnata infrastruktura. Zasega, so 30-tina kompanii nie sme “slepo gasovodno crevo” vo prenosot na gas. Dodeka na{ite sosedi “se tepaat” okolu toa kade da pominuvaat idnite gasovodimagistrali, nie kako da ne sme zainteresirani za edna vakva pridobivka.

Proektite za gasifikacija na Makedonija so godini se vadat i stavaat vo fioka, vo zavisnost od interesite {to se involvirani vo celiot ovoj biznis. Sega, kone~no izbravme firma {to }e go pravi proektot za gasifikacija na zemjava. Da se nadevame deka krajnata realizacija na toj proekt

SOBRANIETO JA GUBI KONTROLATA VRZ TRO[EWETO NA DR@AVNITE PARI!

igor@kapital.com.mk

nema da se vle~e kako izgradbata na ^ebren i Gali{te, na primer. Fakt e deka sega{nite 268 kilometri gasovodi vo zemjata se nezna~itelni vo sporedba so bugarskite 3.000 kilometri ili so slovene~kite 850.

Finalnata cena na gasot e okolu 20 denari za kuben metar, {to e dvojno pomalku vo odnos na cenata na mazutot, a 1,1 metar kuben gas zamenuva eden litar mazut. Koga }e gi sporedime ovie podatoci, }e sfatime kade bile prednostite na kompaniite od regionot.

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIK

Qup~o Zikov ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:104 nikolova@kapital.com.mk

Spasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: 101 pretplati@kapital.com.mk

Igor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandar Pisarev

REKLAMA

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJA

OGLASI

Nade Toma{evska, Igor Toma{evski

Dijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: 105

FOTOGRAFIJA

gulakova@kapital.com.mk

VMRO-DPMNE GO STEGA OBRA^OT OKOLU PRATENICITE

IGOR PETROVSKI

OFFICE MANAGER I FINANSII:

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:103

O

So amandmanite na Zakonot za revizija se bri{e zakonskata osnova pratenicite da gi razgleduvaat finalnata smetka na dr`avniot buxet i izve{taite na Zavodot za revizija

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o Zikov IZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

212

dobrenija za gradba se izdadeni vo fevruari godinava, {to e za 9% pomalku vo odnos na istiot mesec lani, poka`aa najnovite podatoci na Dr`avniot zavod za statistika. Najmnogu grade`ni odobrenija se izdadeni za Skopskiot region (53), od koi 13 pripa|aat na op{tina Centar. Najmalku pak }e se gradi vo Isto~niot region, kade se odobreni samo devet gradbi.

Spored predvidenata vrednost, najmnogu }e se vlo`uva vo Skopskiot, 566,5 milioni denari, i vo Polo{kiot region 566,2 milioni denari. Po op{tini, najmnogu pari za grade`ni raboti se predvideni vo Jegunovce i vo Centar, kade }e se potro{at 634,9 milioni denari, {to pretstavuva 32,1% od vkupnata predvidena vrednost na grade`nite objekti. Od 212 objekti, na 82,5% kako investitori se javuvaat fizi~ki lica, a 17,5% se delovni subjekti.

Aleksandar Ivanovski

SPECIJALNI PRILOZI:

LEKTOR

Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102,

Meri Kondoska

prilozi@kapital.com.mk Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za nedelnikot “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot.

Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

od poslednite slu~uvawa KATERINA SINADINOVSKA vo Sobranieto. sinadinovska@kapital.com.mk Opozicijata tvrdi deka ratenicite ve} e nonsens da se vrzat e nema da gi racete na pratenicite r a z g l e d u v a a t na ovoj na~in i da & se g o d i { n i t e dade prostor na Vladata i z v e { t a i n a da se rasfrla so dr`avni Zavodot za revizija i pari bez pritoa da dava zavr{nata smetka na ot~et pred institucijata dr`avniot buxet. Ova e zadol`ena da bide nejzin predvideno so izmenite kontrolor. na ~lenovite 33 i 34 “Otsega izve{taite i od Zakonot za dr`avna zavr{nata smetka }e birevizija, koi se usvoeni dat dostaveni samo do na Komisijata za fin- ~uvarite vo Sobranieto ansirawe i buxet na i tuka }e zavr{i s$. Ova Sobranieto. Amandman- definitivno ja prelea ite se predlo`eni od ~a{ata. O~igledno e deka prateni~kata na VMRO zaludno imame koordi– DPMNE, Sowa Delova nacii koga nieden predlog Stojanovska, i ja dobija na opozicijata ne e pripotrebnata poddr{ka faten, ni za delovnikot, ni vo mati~noto telo. So za da se otvori rasprava ovie izmeni, prakti~no za proektot “Skopje 2014”. se bri{e zakonskata os- Koordinaciite bea samo nova i pratenicite ve}e “ma~kawe na o~i” deka nema da imaat uvid kako navodno ima debata i se se potro{ile parite na bara konsenzus. Nie ve} gra|anite, nitu }e smeat da e nema da u~estvuvame diskutiraat za nepravil- samo kako dekor na VMRO nostite vo raboteweto na – DPMNE za da se falat instituciite registrirani deka postoi dijalog”, velat od dr`avnite revizori. vo SDSM. Ova bea dovolni argumenti Od najgolemata opoziciska za SDSM, pridru`uvana od partija za nivnata odluka novata prateni~ka grupa za bojkot }e gi izvestat site na LP, NA i NSDP, v~era ambasadi vo dr`avata, da ja napu{tat redov- kako i pretstavni{tvoto nata koordinacija kaj na Evropskata unija. Tie spikerot Veqanovski. Na velat deka VMRO – DPovie partii najverojatno MNE svesno go degradira }e im se priklu~i i Nova i uni{tuva Parlamendemokratija na Imer Sel- tot koj od Brisel bil mani, od kade velat deka i poso~en za edinstvena tie se krajno nezadovolni institucija rakovodena

P

od VMRO – DPMNE koja e dobro vodena.

“Pretsedatelot Trajko Veqanovski ne uspea da go izdr`i pritisokot od mati~nata partija VMRO – DPMNE, koja go iskoristi i preku nego si gi realizira svoite zamisli za celosna kontrola vo dr`avata” obvinuvaat socijaldemokratite.

Pretsedatelot Veqanovski ne ja komentira{e odlukata na opozicijata. Od negoviot kabinet velat deka legitimno i demokratsko pravo e na sekoja partija da se odlu~i na bojkot.

Koordinatorite na prateni~kite grupi se sre} avaa edna{ nedelno i na tie sredbi se otvaraa diskusii za aktuelnite problemi vo zakonodavniot dom. . So otsustvoto na partite od opozicijata, sostanocite }e se svedat na koordinacija me|u partite od vladeja~koto mnozinstvo, a za Brisel tokmu vakvite sredbi dosega bea dokaz za postoeweto na dijalog. Ona {to doprva se o~ekuva e reakcijata na Unijata za ukinuvaweto na ona {to e osnovno vo site demokratii – Sobranieto da ima uvid vo izve{taite na revizija i, sekako, vo zavr{nata buxetska smetka . A so toa i site partii, vo pozicija i vo opozicija, da mo`at da go ka`at svojot zbor..za {to se i plateni.

NAVIGATOR LIDERI

07.04.2010 NE IM BE[E DENOT

POBEDNIK

3

PRAVDA ZA “MAVROVSKITE” RABOTNICI

ANTONIO MILO[OSKI

NIKOLA MAXIROV

ALEKSANDAR PETRESKI

TIMOTI GAJTNER

akedonija ja dobi enomirani izdava~ki artiskite prepukuo odlo`i izve{tajot M svojata {ansa da Rku}i }e ja prevedat Pvawa ne mu pomognaa Gza manipulaciite so pretsedava so Komitetot negovata poezija vo SAD da go napolni Ohrid so juanot za u{te pove} na ministri vo Sovetot na Evropa

i Germanija

turisti za Veligden

e da ne gi uslo`ni odnosite so Kina

VLADATA ]E OSLOBODUVA OD PLA]AWE PERSONALEC

FIRMITE NE SE RADUVAAT NA NOV “BRANKOV ZAKON” Firmite voop{to ne se izraduvaa na vladinata odluka da gi oslobodi od pla}awe na personalniot danok na dohod za novovrabotenite lica za period od tri godini.

Po osum godini pauza i odlo`uvawe, kone~no po~naa sudeweto na 22 nekoga{nii borci na U^K, obvinetii zatoa {to za vreme naa konfliktot vo 2000-20011 godina kidnapirale i se iz`ivuvale nad petminaa grade`ni rabotnici na GP Mavrovo, koi rabotele na popravkata na patot SkopjepjeTetovo, kaj seloto Grup~in. n.

Slu~ajot so mavrovskite ite rabotnici be{e pred Ha{kiot tribunal za voeni zlostorstva, no e vraten vo Makedonija da se procesira pred doma{nite sudovi.

Vo me|uvreme, se smenija nekolku javni obviniteli izminatite osum godini, no nieden ne najde hrabrost kone~no da go procesira ovoj slu~aj pred sudskite organi.

Site go dr`ea predmetot vo fioka so godini. Osum godini slu{avme deka e potrebna politi~ka volja za po~etok na ova sudewe.

Javnosta otvoreno postavuva{e pra{awe: “Dali sudstvoto vo Republika Makedonija raboti spored ne~ija politi~ka volja ili spored zakonot?”.

QUP^O O [VRGOVSKI [VRG [V RGO OVSKI Javniot obvinitel [vrgovski, koj e sinonim za obvinitelstvoto, za razlika od negovite prethodnici, sobra sila da ne ~eka politi~ka volja, tuku da postapi spored zakonot i da gi pobedi “nevernite Tomi”, koi poslednite meseci glasno komentiraa deka ovoj slu~aj }e bide zaboraven vo fioka.

So ~itaweto na obvinenieto protiv prvite 11 obvineti vo ovoj slu~aj, predmetot izleze od fiokata i pove}e ne mo`e da se vra}a nazad. [vrgovski ja dobi prvata bitka”. Mu posakuvame da bide pobednik i na krajot od ovaa “vojna”.

GUBITNIK

NAMESTO DEBATA, BOJKOT

ALEKSANDRA DIMOSKA dimoska@kapital.com.mk

i r m i t e voop{to ne se izraduvaa na vladinata odluka da gi oslobodi od pla}awe na personalniot danok na dohod za novovrabotenite lica za period od tri godini. Vo tekstilnite kompanii velat deka maka ma~at kako da isplatat plati na ve} e vrabotenite, pa na kraj pamet ne im doa|alo da vrabotuvaat novi lica samo poradi ovaa odluka.

“Odlukata vo mala mera } e vlijae vrz namaluvawe na nevrabotenosta. Na{ata kompanija nema da vraboti novi lu|e bidej}i za toa treba da imame zgolemen obem na rabota, koj vo momentov go nemame bidej} i pazarot s$ u{te ne e

F

stabiliziran”, velat vo ko~anskata tekstilna firma Golden tekst.

Rade Trajkovski od mesnata industrija Globus smeta deka vakvite merki ne se klu~ za re{avawe na problemot so nevrabotenosta vo Makedonija bidej} i, spored nego, problemot ima poinakva dimenzija.

Spored nego, rabotnicite se mnogu prebirlivi i ne im se raboti. “Kolku odlukata e politi~ka ili ne e ne mo`am da ka`am.

Merkata e vo red, no se somnevam deka }e poka`e rezultati bidej}i problemot so nevrabotenosta le`i vo toa {to na mnogumina ne im se raboti, a ne vo toa {to ne mo`at da najdat rabota. Na{ata kompanija ne gi koristi ovie privilegii bidej}i vo najgolem del se odnesuvaat na lu|e nad 45-50 godini, koi ne se kvalifikuvani”, veli Trajkovski.

3 FAKTI ZA...

279 23% 8%

MILIONI DOLARI E TRGOVSKIOT DEFICIT NA MAKEDONIJA VO PRVITE DVA MESECA GODINAVA E ZGOLEMEN IZVOZOT VO PRVITE DVA MESECA OD GODINAVA, SPOREDENO SO ISTIOT PERIOD LANI

E NAMALEN UVOZOT NA PO^ETOKOT OD GODINAVA

Pogolem optimist e pretsedatelot na Konfederacijata na rabotodava~i, Mile Bo{kov, koj o~ekuva novata vladina odluka, sepak, da ima pozitivni efekti. Odlukata na Vladata se odnesuva na site rabotodavci koi godinava }e anga`iraat nevraboteno lice na neopredeleno vreme, koe e evidentirano vo Agencijata za vrabotuvawe najmalku edna godina.

Taka na primer, rabotodavec {to ima vraboteno pet lica na neopredeleno rabotno vreme, ako vraboti u{te dve, koi se evidentirani kako nevraboteni vo Agencijata za vrabotuvawe pove}e od edna godina, }e bide osloboden od personalecot za novovrabotenite za period od tri godini.

Dokolku vo toj period go prekine rabotniot odnos na tri lica, bez razlika dali se novoprimeni ili prethodno vraboteni, go

gubi pravoto na osloboduvawe od personalec za novovrabotenite i za niv e dol`en da go plati danokot za vremeto za koe go koristel pravoto na osloboduvawe.

Ovaa odluka mnogumina ja sporeduvaat so nekoga{nite beneficii {to gi nude{e Zakonot za pottiknuvawe na vrabotuvaweto na Branko Crvenkovski, koj prvo be{e donesen vo 1997 godina, a potoa i vo 2003 godina. Toga{ vladata na SDSM za novi vrabotuvawa dr`avata go subvencionira{e rabotodavecot mese~no so po 1.800 denari za edno rabotno mesto. Zakonot be{e kritikuvan od toga{nata opozicija, koja sega e na vlast. Spored t.n. Brankov zakon se vrabotija 14.840 lica kaj 5.486 rabotodavci.

PROCENKI...

retsedatelot na Soobranieto, Trajko Veqanovski, ne uspeaa da izbalansira pome|uu funkcijata {to ja vr{i i partiskiot pritisok. Dozvoli opozicijata da mu gi bojkotira sredbite na koor-dinatorite na prateni~kite te grupi, so {to sega na sostanocite {to se odr`uvaat at edna{ nedelno, me|usebe }e se koordiniraat partite od vladeja~koto mnozinstvo!? Za Z apsurdot da bide pogolem, opozicijata se odlu~i na vakov ~ekor poradi izmenite na Zakonot za dr`avna revizija, so koi na pratenicite im se onevozmo`uva da raspravaat za izve{taite na Dr`avniot zavod za revizija i za zavr{nata smetka na dr`avniot buxet. SDSM direktno go obvini spikerot Veqanovski deka dozvolil preku nego, VMRO–DPMNE da ja realizira svojata zamisla za apsolutna kontrola vo dr`avata. Veqanovski ne samo {to ne reagira{e na vakvite napadi, tuku od negoviot kabinet non{alantno odgovorija deka sekoja partija

P

TRAJKO VEQ VEQANOVSKI EQAN ANO OVSKI ima pravo na bojkot.

Dali Veqanovski }e prodol`i da bide non{alanten i koga za bojkotot na koordinativnite sredbi }e razbere me|unarodnata zaednica, koja vo niv gleda{e demokratski is~ekor kon konstruktiven dijalog? Vo minatiot izve{taj na EU za napredokot na zemjata, Sobranieto be{e poso~eno kako institucija koja dobro raboti. So vakviot odnos na spikerot kon edna seriozna rabota, sigurno e deka Brisel nema da bide non{alaneten vo svoite kritiki vo izve{tajot ovaa esen.

MISLA NA DENOT

VLADO KAMBOVSKI profesor na Praven fakultet vo Skopje

VNIMATELNO PRI KONFISKACIJA NA IMOT

ro{irenata konfiskacija na imotot na lica obvineti za pote{ko kazneno delo go opfa}a ne samo imotot steknat so krivi~noto delo, tuku i drugiot imot steknat najrano pet godini pred liceto da go stori deloto za koe e obvinet. Za toj imot, sudot treba da e uveren deka poteknuva od kriminalna aktivnost, a da ne e ponuden dokaz za legalno poteklo. Fakti~ki, koga liceto e obvineto i ima formulirano obvinenija, prvo se zamrznuva takviot imot, a potoa na obvinetiot pa|a tovarot za doka`uvawe na legalnosta - veli profesorot Vlado Kambovski.

Toj predupreduva da se vnimava kako }e se izrekuva i sproveduva ovaa merka, odnosno da se ima cvrsti dokazi pred toa da se napravi.

P

PO IZVESNO VREME, PARITE SE BEZNA^AJNI. PRESTANUVAAT DA BIDAT CEL. OSTANUVA SAMO IGRATA

ARISTOTEL ONAZIS BRODOSOPSTVENIK I MILIJARDER SO GR^KO POTEKLO

4 07.04.2010

NAVIGATOR

SVET

0-24

...IPAD MANIJA...

...GOLEMI DOGOVORI...

...GRI@A ZA BEGALCITE...

Putin prodava oru`je

Anxelina i Bred vo Saraevo

Turkanici pred APPLE

oznatiot holivudski par Anxelina Xoli i Bred Pit premier Vladimir Putin ja krunisa posetata na urkanici pred prodavnicite na Apple stanaa sekojdnevie P go posetija Saraevo, vo ramkite na nivnata misija za Totkako kompanijata go pu{ti vo promet svoeto najnovo Rizvozuskiot Hugo ^avez so dogovor za proda`ba na oru`je. Ruskiot gri`a za begalcite. Xoli i Pit posetija nekolku begalski mileni~e iPad. Samo vikendov bea prodadeni nad 700.000 na oru`je vo Venecuela bi mo`el da bide duri pet kampovi vo BiH.

milijardi dolari.

FOTO NA DENOT

par~iwa.

DVA, TRI ZBORA

Ot~et na gradona~alnicite Gradona~alnicite na 51-ta op{tina od redovite na VMRODPMNE v~era mu davaa ot~et na premierot, Nikola Gruevski, za srabotenoto i za toa {to planiraat da go rabotat vo idnina. Spored pretsedatelot na Sovetot na gradona~alnici na VMRO-DPMNE i gradona~alnik na [tip, Zoran Aleksov, ova e u{te eden dokaz deka partijata go ispolnuva ona {to go veti na izborite. Gradona~alnikot na Aerodrom, Ivica Konevski, se pofali deka }e gradi akvapark.

Negoviot kolega od Kisela Voda, Marjan \or~ev, bara bulevar, bidej}i op{tinata mu bila “slepo crevo”. Bitolskiot gradona~alnik, Vladimir Talevski, najavi deka }e gradi podzemen premin pod [irok sokak. Gruevski im pora~a ostanatite tri godini od mandatot da prodol`at so zasileno tempo za da go realiziraat vetenoto.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

“Ostriot stav na Germancite vo odnos na finansiskata pomo{ za Grcija se temeli na moralno-rasniot pristap i na predrasudite deka Grcite ne rabotat dovolno”.

TEODOROS PANGALOS zamenik premier na Grcija

“Nikoj ne znae{e za rabotite {to gi rabotel i za koi se somni~i Polan~ec, bidej}i i da znae{e, prvo nekoj }e go prijave{e. Navistina nikoj ne znae{e“.

BO@IDAR KALMETA minister za more, soobra}aj i infrastruktura na Hrvatska

“Ne razmisluvam za ostavka i ne gledam mo`nost da se formira t.n. golema koalicija poradi lo{ite ekonomski rezultati i niskata poddr{ka od javnosta. Vladata e uspe{na i zaslu`uva u{te eden mandat“.

BORUT PAHOR premier na Slovenija

GADGETS

PRENOSEN KOMPJUTER NA HP ZA PROFESIONALCI

H

P pretstavi nov laptop od presti`nata s e r i j a EliteBook, namenet za najprefinetite korisnici. HP EliteBook 8740w ima displej so pozadinsko LED osvetluvawe, dijagonala od 17 in~i i rezolucija od 1920x1080 pikseli.

Kako i kaj pove}eto HP laptop-kompjuteri, klientite imaat {irok spektar na komponenti koi mo`e da se instaliraat vo ovoj model. Mo`e da izberat me|u Intel procesor i i5 i7, a vo kompjuterot mo`e da se montira RAM-memorija do

16 gigabajti. [to se odnesuva do grafikata, korisnicite mo`e da izberat me|u Nvidia Quadro ili ATI FirePro grafi~ka karti~ka, so {to se poka`uva deka ovoj laptop e namenet za profesionalci. Sepak, vakvata slika malku ja rasipuva nedostigot na HDMI port.

No, laptopot ima dva USB 3.0 porta, eSATA, Firewire, VGA i DisplayPort adapter.

Cenata se dvi`i od 1.999 dolari, za najevtinata varijanta, do 3.899 dolari, za kompjuter so najdobri mo`ni komponenti.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

6 07.04.2010

FOKUS

KOJ GO "PIKA POD TEPIH" PROBLEMOT SO VAHABISTITE VO MAKEDONIJA?

[TO PI[UVA VO TAJNIOT IZVE[TAJ “KUR[UM 2” NA MI - 5!?

ALEKSANDAR PISAREV pisarev@kapital.com.mk

vapati za edna nedela se pojavija apokalipti~nite predupreduvawa za opasnosta od islamskiot fundamentalizam vo Makedonija.

Prvo ugledniot londonski vesnik “Sandej Tajms” objavi deka ~etiri xamii vo Makedonija se pod kontrola na ekstremisti~ki islamski grupi. Vesnikot duri tvrdi deka prviot ~ovek na IVZ Sulejman Rexepi, li~no potvrdil deka ekstremisti~ki grupi se povrzani so globalnata teroristi~ka mre`a na Al kaeda. IVZ ostro gi demantira{e ovie informacii i gi oceni kako zlonamerna konstrukcija od strana na “Sandej Tajms”.

Samo tri dena potoa, povtorno od London i toa od nivnata razuznava~ka slu`ba MI- 5 dojde sli~na informacija so predupreduvawe za somnitelnite pari koi bogata{ite od Saudiska Arabija gi prefrluvaat na smetkite na razni “humanitarni” organizacii vo Makedonija od koi se finasiraat vahabisti~kite aktivnosti i se gradat novi xamii.

D

REALEN PROBLEM Vo Makedonija postoi realen problem so vahabistite i nitu IVZ nitu bezbednosnite strukturi ne smeat da go “pikaat pod tepih” ovoj problem.

Ne e nikakva tajna deka is-

Najdobrata odbrana od terorizmot i od instaliraweto na }eliite na islamskite ekstremisti i nivnite teroristi~ki organizacii e jakneweto na funkcionalnata dr`ava, izgradba na demokratski institucii, doverba kon legitimnite pretstavnici na verskite zaednici... lamskite ekstremisti, koi se involvirani i vo strukturite na IVZ, vo nekolku navrati pri izborot na rakovodstvoto na ovaa verska zaednica upa|ale vo kancelariite na me{ihatot i so kala{nikovi mu se zakanuvale na reisul-ulema.

Zagovornicite na tradicionalniot islam vo Makedonija ve}e nekolku godini predupreduvaat deka “bradosanite” so potskratenite pantaloni kontinuirano im vr{at pritisok da se vratat kon {erijatot, i ne im dozvoluvaat da gi posetuvaat

FIZIONOMIJA Zo{to e bitno za islamskite ekstremisti i Al kaeda da go osvojat ovoj prostor? Zatoa {to antropolo{kata fizionomija na lu|eto na ovie balkanski prostori e ista so fizionomijata na lu|eto vo Evropa, taka {to dokolku tie se anga`iraat vo ovie teroristi~ki organizacii i bidat podgotveni za teroristi~ki napadi vo Evropa, bezbednosnite slu`bi vo evropskite zemji mnogu pote{ko }e mo`at da gi otkrijat i da gi prepoznaat. Bidej}i lesno se pretopuvaat vo fizionomiite na evropskoto naselenie nasproti fizionomiite na lu|e koi doa|aat od islamskiot svet i po svojot izgled se razlikuvaat od Evropejcite.

“nivnite” xamii.

“Kapital” eksluzivno dojde do eden izve{taj od pred ~etiri dena vo koj se apostrofirani najnovite podatoci na britanskite razuznava~ki slu`bi od Skopje vo koj se naglasuva deka: “Princovite od Saudiska Arabija koi imaat ogromni imoti vo centarot na London kako i vo okolinata na glavniot grad finasiraat izgradba na xamii na Balkanot i go propovedaat ekstremniot islam vo Makedonija." So toa, kako {to pi{uva vo ovoj izve{taj, na Makedonija & se zakanuva golema opasnost nejzinite vernici muslimani da go napu{tat tradicionalniot islam i da se priklu~at na vahabistite. Spored izve{tajot nasloven kako “Kur{um 2”, koj go potpi{al izvesniot Xozef Farah od razuznava~kata slu`ba MI 5, oficijalnite lica od Makedonija gi informirale britanskite razuznava~ki oficeri vo Skopje deka parite koi pristignuvaat na smetkite na muslimanskite organizacii vo Makedonija pretstavuvaat zakana za destabilizacija na poumerenite islamski zaednici na Balkanot. Spored ovoj izve{taj (objaven na 30 mart), minatata nedela britanskiot oficer vo Skopje izjavil deka 50 volonteri se regrutirani da zaminat vo Avganistan.

Tie bea regrutirani od strana na nekolku islamisti~ki humanitarni organizacii koi od neodamna se pojavija vo regionot i za koi postoi somne` deka {irat ekstremizam i deka perat pari za teroristi~kite organizacii”.

Spored istiot izve{taj, kontrarazuznava~kata i bezbednosnata slu`ba na Britanija MI- 5 utvrdila deka najmalku 300 princovi od Saudiskoto kralsko semejstvo davaat milioni funti za islamisti~kite grupi na balkanot pottiknuvaj}i gi da {irat omraza kon Zapadot i da regrutiraat borci za xihad vo Avganistan. (www.

DOSIE Vo dosieto na CIA kako lider na vahabisti~koto dvi`ewe vo Makedonija se spomnuva i oxata Jakup Selimi (Selimovski) od seloto Slup~ane koj vo Makedonija ja pretstavuva pakistanskata ekstremisti~ka organizacija Xamati teblih, i ima (imal) vahabisti~ki kamp vo seloto Kondovo so koj e povrzan i Agim Krasni} i so svojata grupa. wnd.com/index.php?fa=PAGE. viev&pageId=134081) PREMIEROT ZNAE Predupreduvaweto deka ekstremniot islam postoi i vo Makedonija, dojde neposredno posle Nova godina i od izraelskiot vicepremier i minister za nadvore{ni raboti, Avigdor Liberman, za vreme na sredbata so na{iot premier, Nikola Gruevski, vo Erusalim koe glasi deka: “Na Balkanot mu pretstoi terorizam i na ovoj prostor }e se {iri Al kaeda koja } e instalira svoi }elii." I Liberman predupreduva deka dokaz za toa e patekata na parite na islamskite humanitarni agencii naso~eni kon oblastite kade {to `iveat etni~ki Bosanci i Albanci.

Tie se celni grupi vrz ~ija ekstremno islamska indoktrinacija Al kaeda deluva preku pari. Opasnosta od ovoj tip bezbednosni zakani za Makedonija e realna od dve pri~ini: na{ata dr`ava,

“Kapital” ekskluzivno doznava deka britanskite razuznava~ki slu`bi seriozno predupredile deka princovite od Saudiska Arabija go finasiraat ekstremniot islam vo Makedonija i regrutiraat volonteri za Avganistan Republika Makedonija, ima svoi vojnici vo Avganistan, od skoro i vo Irak, aktivna ~lenka sme i na antiteroristi~kata koalicija koja ja predvodat Amerikancite. Spored procentot na vojnicite koi u~estvuvaat vo tie akcii nie tamu sme me|u najeksponiranite.

Imame odli~ni i prijatelski vrski so Izrael... Taka {to normalno e da bideme na meta od strana na neprijatelite na SAD i Izrael. So toa morame da se pomirime bidej}i toa e cenata na politikata koja sme ja odbrale kako dr`ava”.

Onie {to gi analiziraat bezbednosnite pra{awa, ocenuvaat deka vo Makedonija ima plodna po~va za instalirawe na islamskiot radikalizam.

Vtora pri~ina e {to vo poslednite godini ekstremnite muslimanski organizacii od arapskite zemji- Iran i Saudiska Arabija, no i od regionot na Bosna i Sanxak... uporno se obiduvaat da instaliraat svoi ekspozituri na makedonska teritorija, toa najnapred be{e napraveno u{te vo ranite devedesetti godini so obid vo Makedonija da se registrira “Mlada Bosna”. Spored procenkite na bezbednosnite slu`bi nekoi islamski nevladini organizacii se postojano na rabot na no`ot pome|u ona {to e dozvoleno vo ramkite na nivnite programi i ona {to upatuva na mo`nosti od islamski ekstremizam i povrzanost so sli~ni organizacii koi vo svetot se na crnata lista kako }elii na Al kaeda.

NOVI FRONTOVI Spored analizata na Stratfor, Al kaeda saka da otvori desetina islamski frontovi, ne samo protiv SAD tuku i protiv Izrael, Evropa, Balkanskite zemji i Rusija. Iako Amerikancite na Balkanot bea na stranata na muslimanite, Al kaeda ne e zadovlna so osvoeniot plen i so poziciiite koi gi ima na Balkanot i vo Evropa. Osama Bin Laden do{ol do podatoci deka SAD i Rusija imaat taen dogovor za zaedni~ko deluvawe protiv islamskiot fundamentalizam na Balkanot.

Univerzitetskiot profesor Vladimir Pivovarov smeta deka prviot na~in za regrutirawe “novi borci” e preku religijata, a vtoriot e so vlijanie na parite kaj siroma{nite sloevi na gra|ani so islamska veroispoved. Skopskiot oxa, Ramadan Ramadani, vaka ja komentira izjavata na izraelskiot minister Liberman: “Posmatraj}i go globalno Balkanot, ne mo`e da se izzeme od ona {to se slu~uva vo svetot. No, pri sekoja analiza i davawe ocenki mora da se vnimava ovoj fenomen na terorizam da ne bide zloupotreben vo politi~ki celi. Ako gi pogledneme koi se `ari{tata na terorizmot i kade se } eliite na Al kaeda toga{ } e vidime deka toa se glavno nefunkcionalni dr`avi koi se plodno tlo za {irewe na islamskiot fundamentalizam: Somalija, Jemen, Avganistan, kriznite podra~ja vo Pakistan... Najdobrata odbrana od terorizmot i od instaliraweto na }eliite na islamskite ekstremisti i nivnite teroristi~ki organizacii e jakneweto na funkcionalnata dr`ava, izgradba na demokratski institucii, doverba kon legitimnite pretstavnici na verskite zaednici. Da ne se ostava sloboden prostor za deluvawe na nelegitimnite i la`ni propovednici na verata, bidej}i vo site spomenati dr`avi kade {to ima problemi so legitimitetot na verskite slu`benici se pojavuvaat }elii na islamskite fundamentalisti. S$ {to e sprotivno na ovie opredelbi dava mo`nost za politi~ki manipulacii, islamofobija i prika`uvawe na muslimanite, odnosno islamot vo Evropa kako “baba Roga” na koja treba da & se sprotivstavime so site sili. Toa mo`e da ima realni i nesakani posledici na podelbata na makedonskoto op{testvo” veli Ramadani.

FOKUS

07.04.2010

7

PROMENET 40-GODI[NIOT SISTEM ZA ODREDUVAWE NA CENITE NA ^ELI^NATA RUDA

PORASTOT NA SVETSKATA CENA VO PRILOG I NA MAKEDONSKIOT ^ELIK

KOMPANII KOI NAJMNOGU PROIZVEDUVAAT ^ELI^NA RUDA (MIL. TONI, 2008)

NAJGOLEMI ZEMJI IZVOZNI^KI NA ^ELI^NA RUDA

NAJGOLEMI ZEMJI UVOZNI^KI NA ^ELI^NA RUDA

CENATA NA ^ELIKOT NA SVETSKO NIVO MO@E DA SKOKNE ZA OKOLU 30%, OTKAKO MINATATA NEDELA D RUDARITE D I ^ELI^ARNICITE C DDOGOVORIJA NOV SISTEM ZA PRESMETKA NA CENITE NA ^ELIKOT. ^ELIKOT TOA ]E PREDIZVIKA ZGOLZGOL EMUVAWE NA TRO[OCITE ZA PROIZVODSTVO NA MNOGU PROIZVODI ZA SEKOJDNEVNA UPOTREBA, OD AVTOMOBILI DO APARATI ZA DOMA]INSTVO.

VERICA JORDANOVA

jordanova@kapital.com.mk

ogovorot sklu~en minatata nedela me|u Vale od Brazil i angloavstraliskiot BHP Billiton so japonskite i kineskite ~eli~arnici zna~i kraj na 40-godi{niot sistem na godi{ni dogovori i dolgi pregovarawa za utvrduvawe na cenite. So ovoj dogovor, vo idnina }e se premine kon sklu~uvawe na kvartalni dogovori povrzani so raste~kiot pazar na ~eli~na ruda. Analiti~arite velat deka sistemot na odrednici (benchmark) zavr{i i nema vra}awe nazad.

Najgolemite svetski proizvoditeli na ~eli~na ruda } e imaat ogromen profit na kratok rok od noviot sistem za odreduvawe na cenite na ~elikot.

Nekoi analiti~ari prognoziraat deka profitot na trite najgolemi proizvoditeli na ~eli~na rudi vo svetot Vale, Rio Tinto i BHP Billiton samo godinava }e se zgolemi za najmalku 5 milijardi dolari.

MAKEDONSKITE ^ELI^NI KOMPANII ZADOVOLNI Razvojot na nastanite po ovoj klu~en dogovor e mnogu va`en i poradi efektite koi }e gi ima vrz makedonskata ekonomija. Vo Makedonija, 30% od vkupniot makedonski izvoz go sozdavaat tokmu kompaniite od ~eli~nata i metalur{kata industrija, pa ottuka i golemoto zna~ewe na ovoj dogovor i negovite reperkusii vrz makedonskiot izvoz. Vrednosta na izvozot na 16 kompanii od ovoj sektor vo 2008 godina iznesuval 1,16 milijardi dolari!

Aco Panov, glaven izvr{en direktor na Makstil smeta deka so noviot sistem na odreduvawe na cenite na

D

30% 95%

]E POSKAPI SE OD ^ELIK – OD ZGRADI, DO FRI@DERI!

zgolemuvawe na cenite na ~elikot se o~ekuva na kratok rok na ~elikot

od potro{uva~kata na metali vo svetot otpa|a na ~elikot

~elikot }e bide pote{ko da se pravat planovi poradi pogolemata mo`nost za varijacija na cenata na sekoi tri meseci.

"Za nas e pova`no da se stabilizira finansiskiot pazar, od koj {to }e zavisi finansiraweto na dolgoro~nite i krupni proekti koi koristat ~elik. [to pobrzo da se izbalansiraat pobaruva~kata na ~elik i na~inot na formirawe na negovata cena", objasnuva Panov. Zasega sostojbata na svetskite pazari e takva {to cenite na ~elikot se zgolemuvaat mnogu pobrzo od cenite na finalnite proizvodi koi go koristat ~elikot kako vlez, {to se odrazuva negativno vrz proizvoditelite na ~elik.

Ilija Ge~ev, generalen direktor na IGM TREJD od Kavadarci, generalno pozitivno go ocenuva noviot na~in na odreduvawe na cenite na ~elikot. Toj smeta deka noviot dogovor me|u rudarite i ~eli~arnicite }e im ovozmo`i polesno planirawe, zalihi po poniski ceni i podobra proda`ba.

"U{te dva meseci mo`e da se o~ekuva porast na cenite na ~elikot, a potoa cenata }e se stabilizira, {to } e bide dobro za makedonskoto proizvodstvo. Kone~no mo`eme da pravime profit i da gi balansirame lanskite zagubi", veli Ge~ev.

Spored Dr`avniot zavod za

ACO PANOV

ILIJA GE^EV

MAKSTIL Najva`no za nas e da se stabilizira finansiskiot pazar od koj {to zavisi finansiraweto na dolgoro~nite proekti koi koristat ~elik kako vlez.

Ako toa se izbalansira so noviot na~in na odreduvawe na svetskite ceni, toa }e bide dobro i za nas

IGM TREJD Noviot dogovor generalno e pozitiven zatoa {to }e se regulira proizvodstvoto na ~elik i }e se namali mo`nosta za hiperprodukcija.

Stabilnata cena e dobra za makedonskoto proizvodstvo

statistika, vkupnata vrednost na makedonskiot izvoz vo januari 2010 godina iznesuva 187 milioni dolari pri {to vo izvozot najgolemo u~estvo imaat proizvodite od `elezo i ~elik (valani proizvodi), oblekata, feronikelot i prerabotkite od nafta.

ZO[TO NOV SISTEM? Noviot cenoven sistem e odgovor na lanskoto blokirawe na pregovorite me|u rudnicite i kineskite proizvoditeli na ~elik, koga dvete strani ne uspeaja da postignat dogovor za godi{nite ceni.

Ramnote`ata vo svetskite

ceni na ~elikot nate`na vo korist na proizvoditelite na ruda otkako Kina izrasna vo eden od najgolemite potro{uva~i na ~elik vo svetot.

Brendan Haris, analiti~ar od Avstralija, veli deka noviot cenoven sistem } e zna~i golem presvrt za svetskata ekonomija, bidej} i ne se menuvaat sekoj den cenovnite uslovi za edna od najzna~ajnite surovini vo svetot-~eli~nata ruda.

Posebno ako se znae deka okolu 95% od potro{uva~kata na metali vo svetot otpa|a na

KINA STANUVA KLU^EN IGRA^ Od sredinata na 90-te godini Kina se nametna kako klu~en igra~ na svetskiot pazar na ~eli~na ruda, zamenuvaj}i gi tradicionalno najgolemite uvoznici, kako Japonija i Ju`na Koreja. So ekspanzijata na izvozot od Brazil namesto od Avstralija, transportot na rudite stana podolg. ^eli~nata ruda e od klu~no zna~ewe vo industrijata za proizvodstvo na brodovi, iako ponekoga{ tro{ocite na transport se povisoki od vrednosta na tovarot, poradi niskata cena na rudata.

U{te od 1960 godina pretstavnicite na najgolemite kompanii za rudi vo svetot odr`uvaat tajni pregovori za da gi dogovorat cenite-odrednici (ben~mark) za dogovorite so golemite proizvoditeli na ~elik. Vo tekot na minatata godina ovoj sistem na cenovni pregovori be{e predizvikan otkako Kina, koja vo izminatite 10 godini prerasna vo najgolem potro{uva~ na surovini, odbi da gi prifati cenite dogovoreni me|u proizvoditelite na ~eli~na ruda i japonskite ~eli~arnici.

Napu{taweto na standardnite godi{ni dogovori za odreduvawe na cenite mo`e da dovede do pogolema nestabilnost na cenite na ~elikot i ostanatite proizvodi za ~ie proizvodstvo se koristi ~elikot kako surovina, kako na primer brodovi, avtomobili, aparati za doma} instvo, grade`nite objekti, a neizbe`no }e vlijae i vrz profitabilnosta na kompaniite - proizvoditeli na ~elik od celiot svet. ~elikot, a ~eli~nata ruda e glavnata surovina za proizvodstvo na ~elikot.

[TO ]E PREDIZVIKA NOVIOT CENOVEN SISTEM? Noviot cenoven sistem }e gi zgolemi tro{ocite za ~elik na aziskite proizvoditeli na ~elik za okolu 110 do 120 dolari za ton vo periodot od april do juni, {to e rast za 80% do 100% vo sporedba so cenata od 60 dolari, po koja se sklu~uvaa godi{nite dogovori minatata godina.

Proizvoditelite na ~elik velat deka zgolemuvaweto na tro{ocite za surovini }e go kompenziraat so zgolemuvawe na cenite na ~elikot.

Prognozite se deka cenite na ~elikot bi mo`ele za kratok rok da se zgolemat za okolu 30%. Nekoi kompanii - proizvoditeli na ~elik, ve}e gi zgolemija cenite na ~elikot vo o~ekuvawe na noviot cenoven dogovor.

Poznava~ite na biznisot so ~elik prognoziraat deka cenata na toplovalanite ~eli~ni limovi na svetskiot pazar bi mo`ela da dostigne 725 do 750 dolari za ton do krajot na sledniot kvartal, {to e ogromen rast vo sporedba so cenite od 550 dolari za ton

vo januari 2010 godina, ili vo sporedba so najniskata cena vo 2009 godina od 380 dolari za ton.

“Efektot od poskapite surovini sigurno }e se prenese vrz potro{uva~ite”, veli Tornsten Cimerman, analiti~ar na pazarot na ~elik vo HSBC vo London.

Vode~kite japonski ~eli~arnici, me|u koi i Nipon Stil, kako i kineskite ~eli~arnici, vklu~uvaj}i go Baostil, ve}e potpi{ale novi kvartalni dogovori, a evropskite proizvoditeli na ~elik doprva treba da gi potpi{at.

Evropskata asocijacija na ~eli~nata industrija, koja pretstavuva nekoi od najgolemite kompanii od ovaa industrija, me|u koi Ar~elor Mital i Tisenkrup, predupredija deka zgolemuvaweto na cenite na ~eli~nata ruda neizbe`no }e ima zna~itelno vlijanie vrz cenite za krajnite potro{uva~i.

Analiti~arite, pak, predupreduvaat deka noviot cenoven sistem mo`e da predizvika dopolnitelno da se zgolemat cenite na ~eli~nata ruda vo tekot na letoto, so rastot na spot-cenite na ~elikot.

K

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

O

N

M

E

R

C

I

J

O

G

L

A

S

A

L

E

N

K

O

M

O

G

L

A

S

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

OP[TESTVO

07.04.2010

9

VLADATA VETI NOV ROK ZA OBJAVUVAWE PRODA@BA

TENDEROT ZA ZAGUBARITE DO KRAJOT NA NEDELAVA?!

Po nekolkumese~no odlo`uvawe i po intenzivni konsultacii so revizorite, koi ja skeniraa sostojbata vo ~etirite dr`avni kompanii-zagubari, do krajot na nedelava Vladata }e go raspi{e tenderot za proda`ba na EMO, OHIS, Tutunski kombinat i na Eurokompozit.

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

o krajot na nedelava kone~no treba da se znae koj }e bide modelot po koj }e se prodavaat ~etrite dr`avni kompanii-zagubari. Spored informaciite od Ministerstvoto za ekonomija do koi dojde “Kapital�, Vladata vo narednite denovi treba da donese odluka za raspi{uvawe tender za proda`ba na EMO-Ohrid, OHIS, Tutunski kombinat i Eurokompozit.

Vo Ministerstvoto velat deka konsultantite koi rabotea na analizata na finansiskata i delovnata sostojba vo kompaniite izminatava nedela bile na intenzivni sredbi so vladini pretstavnici.

Kone~nata odluka za proda`ba, kako i na~inot na koj }e se prodavaat zagubarite }e se znaat za nekolku dena. Ova e posledniot obid na Vladata da gi prodade ~etrite kompanii koi dosega nekolkupati neuspe{no bea ponudeni na proda`ba i uporno bea promovirani na roud-{ouata na Vladata pred stranskite investitori. Otkako ne uspea da

D

K

najde kupuva~i, Vladata minatata godina odlu~i da najmi dve revizorski ku}i koi }e pomognat da se najde najdobriot proda`en model, za {to plati 700.000 evra. No, pra{awe e dali navistina ovoj pat s$ }e odi spored planot. Dosega site najavi od Vladata se izjalovija. Prvi~no tenderot za zagubarite treba{e da se objavi na po~etokot od godinata, no nekolku pati be{e odlo`uvan navodno bidej}i se ~eka{e Vladata da odlu~i. I premierot Nikola Gruevski najavi deka najdocna do po~etokot na mart Vladata }e izleze so najdobroto re{enie za proda`ba na zagubarite i }e objavi javen povik, no i toj rok e probien. [to se dogovorile konsultantite i Vladata, zo{to docni tenderot, koj }e bide modelot na proda`ba i dali ima zainteresirani O

M

E

R

kupuva~i, nikoj ne ka`uva.

Spored informaciite {to gi dobivme od revizorite Bulbrokers i Dilojt, tie predlagaat sekoja kompanija da odi posebno na tender, a kako glaven problem ja poso~uvaat prevrabotenosta. Kako {to ve}e pi{uva{e Kapital, revizorite i sugerirale na Vladata da ne go obvrzuva idniot kupuva~ zadr`uvawe na brojot na vraboteni vo period od nekolku godini, no toa ne bilo prifateno. Kako glaven problem osven prevrabotenosta ostanuvaat i neevidentiranite dolgovi, sudskite sporovi, ekolo{kite problemi koi najmnogu }e gi odbijat zainteresiranite investitori. Vo ovie ~etri kompanii rabotat nad 4.000 lica, od koi 1.870 vo EMO, 900 vo OHIS, 1.200 vo Tutunski kombinat i okolu 400 vo C

I

J

A

140

milioni evra iznesuva vkupniot dolg na ~etirite kompanii

Eurokompozit. Nade`ite na premierot Gruevski se svrteni kon konsultantite. Vo negovata posledna izjava toj potencira{e deka kone~nata ocenka na konsultantskite ku}i }e poka`e koj }e bide na~inot na koj }e se bara strate{ki partner za kompaniite. “Tuka ima mnogu detali na koi treba da se obrati vnimanie, no za Vladata e klu~no strate{kiot investitor da go zadr`i brojot na vraboteni vo slednite pet do sedum godini", izjavi Gruevski pred dva meseci. Sepak, vo konsultantskite ku}i smetaat deka tenderot ne bi trebal da do`ivee u{te edno fijasko bidej}i napravile analiza na pazarot i na kompaniite i gi napravile tenderskite uslovi da bidat poatraktivni. Ostanuva na Vladata da re{i. Minatata godina dr`avata kako dominanten sopstvenik na kapitalot vo ovie ~etiri kompanii nivnite dolgovi L

E

N

700.000 evra plati Vladata za anga`irawe dve revizorski ku}i koi treba da pomognat za da se najde najdobriot na~in za proda`ba na zagubarite

4.000 lica momentalno se vraboteni vo ovie kompanii

gi pretvori vo traen vlog, {to be{e edna od prvite antikrizni merki na Vladata. Vo EMO dr`avniot kapital iznesuva 65%, vo OHIS 80%, vo Tutunski kombinat blizu 70%, dodeka pak Eurokompozit O

G

L

e celosno vo dr`avna sopstvenost. Vkupniot dolg na zagubarite iznesuva 140 milioni evra. Spored presmetkite na Vladata, proda`bata na zagubarite bi trebalo da zavr{i vo rok od 12 meseci.

A

S

10 07.04.2010

OP[TESTVO

PETGODI[EN JUBILEJ

REMEDIKA GO PROSLAVI RODENDENOT SO NOVA OPREMA ALEKSANDRA SMILESKA smileska@kapital.com.mk

o krvodaritelska akcija me|u vrabotenite i stru~en sostanok na koj se prezentiraa predavawa od sovremenata medicina, prvata privatna bolnica Remedika v~era go obele`a jubilejot pet godini rabota. „Remedika po~na so mal tim od samo 50 lekari entuzijasti, a sega rabotat vkupno 173. Sekoj od niv e profesionalec vo svojata oblast. Site vraboteni zaedno se borat za podobruvawe na zdravstvoto i na neefikasniot sistem vo Makedonija. Investirame i vo oprema i vo edukacija na kadar i so toa se stremime da bideme najdobri”, izjavi Elica Jordanova, direktor na Remedika.

Taa istakna i deka Remedika razvila mre`a na edukativni centri vo koi vrabotenite steknuvaat

S

Prvata privatna

bolnica Remedika nabavi nova oprema, koja }e se montira vo sledniot period, a so nea }e se vr{at genetski ispituvawa na embrionot

i razmenuvaat iskustva.

Najposeteni se Klini~kiot centar vo Qubqana i grupacijata Axi badem od Turcija.

“Na{a gordost ovaa godina pretstavuvaat i prvite zavr{eni specijalisti, koi se profilirani za potrebite na bolnicata”, re~e Jordanova.

Remeedika vo izminatite pet godini bele`i zna~itelni i uspe{ni rezultati vo nudeweto zdravstveni uslugi.

"Mo`eme da se pofalime so ogromen broj uspesi za ovoj period. Kaj nas se pregledani nad 120.000

120.000

pacienti se pregledani vo Remedika vo izminatite pet godini, otkako postoi bolnicata

Remedika po~na so mal tim od samo 50 lekari entuzijasti, a sega rabotat vkupno 173.

Sekoj od niv e profesionalec vo svojata oblast. pacienti, napravivme 4.200 ginekolo{ki intervencii, 3.000 hirur{ki intervencii, a se rodija i 2.500 bebiwa od koi 360 se so in-vitro oploduvawe”, potencira{e Andreja Arsovski, stru~en direktor vo Remedika.

Bolnicata nabavi i nova oprema, koja treba da se montira vo sledniot period. So ovaa oprema }e se vr{at genetski ispituvawa na embrionot. „Aparatot e pristignat i treba da po~ne da se upotrebuva za dva meseci. So

nego roditelite odnapred }e znaat dali ima nekoja genetska bolest vo embrionot”, informira Zoran~o Petanovski, ginekolog vo Remedika.

Direktorkata Jordanova najavi deka vo septemvri }e otvorat dve polikliniki nadvor od Skopje. „So pomo{ na ovaa satelitska mre`a, uslugite na bolnicata }e im bidat dostapni i na gra|anite od vnatre{nosta. Tamu }e rabotat lekari koi `iveat vo toj region, a odvremenavreme kako konsultanti

}e gi posetuvaat specijalisti od Skopje”, objasni Jordanova.

Zasega Remedika ima dogovor so Fondot za zdravstveno osiguruvawe samo za in-vitro oploduvawata, a ostanatite uslugi gra|anite gi pla}aat privatno. „Ovaa godina dogovorite za in-vitro oploduvawa se trimese~ni samo poradi politikata na Fondot.

Dogovorot se sklu~uva na odreden iznos, a sega{niot trend najavuva deka toj }e bide nadminat do krajot na godinata. “Lani imavme 500 pacienti. Bolnicata

e podgotvena da prifati i pove}e pacienti za invitro”, istakna Arsovski.

Spored nego, s$ u{te ne se razgovaralo za dogovor so Fondot za celosno lekuvawe so sini karton~iwa, a toa najmnogu zaviselo od Fondot.

“Veruvam deka naskoro }e treba poseriozno da sedneme da gi prodiskutirame ovie pra{awa so ~elnicite na Fondot za da vidime koi se nivnite potrebi i mo`nosti. Nie sme otvoreni za sekakov vid sorabotka”, re~e Arsovski.

OP[TESTVO

07.04.2010

SUBVENCIITE VO ZEMJODELSTVOTO NE GI DAVAAT O^EKUVANITE REZULTATI

MNOGU PARI A MALI PRINOSI lefkov@kapital.com.mk

inisterstvoto za zemjodelstvo treba da go promeni modelot za raspredelba na subvenciite, bidej}i za ovaa namena se odlevaat mnogu pari, a zasega nema pozna~ajno zgolemuvawe na prinosite, smetaat ekspertite. Brojkite ka`uvaat deka otkako Nikola Gruevski stana premier, subvenciite vo agrarot se zgolemeni za 20 pati, od 4,5 milioni evra vo 2005 godina na 100 milioni evra vo 2010 godina. No,

M

zemjodelskoto proizvodstvo stagnira.

Goce Vasilevski, profesor na katedrata za poljodelstvo na Zemjodelskiot fakultet, predlaga da se vovede model na raspredelba na subvencii po predadena koli~ina, a ne spored zaseana povr{ina.

“So subvencioniraweto na posevite po zaseana povr{ina gi pravime zemjodelcite mrzelivi. Tie treba da se trudat da proizvedat {to pove} e p~enica. Vo proizvodstvoto na p~enica ostanavme na postojnite 2,8 do tri toni po hektar”, veli Vasilevski.

Problemot na ovoj model e {to ne gi stimulira zemjodelcite da gi primenat

potrebnite agrotehni~ki i agrohemiski metodi za da dobijat pogolemi prinosi. Na{i izvori velat deka zemjodelcite }e go poseat zemji{teto so merkantilna p~enica i } e apliciraat za subvencii, bez pri toa da se borat za povisoki prinosi. Tie potenciraat deka za da se poseat eden hektar p~enica i da se primenat site agrotehni~ki i agrohemiski merki potrebni se okolu 3.000 denari. A vo minatata godina Ministerstvoto za zemjodelstvo za eden hektar dodeluva{e po 8.000 denari po osnova na subvencii.

Modelot {to se koristi vo Makedonija e kopija na toj

vo Evropskata unija, kade {to subvenciite se delat po povr{ina so cel da se stimuliraat zemjodelcite da ostanat na selo. No, pritoa ne e predvidena disproporcijata vo odnosot na selskoto i gradskoto naselenie vo Makedonija i vo EU. Vo Unijata samo 3% od naselenieto `ivee vo ruralni sredini, a vo Makedonija duri 30%.

Ekspertite uka`uvaat deka subvenciite treba da im se dadat na kompanii i zemjodelci koi se podgotveni da gi implementiraat najnovite standardi za proizvodstvo na hrana. Toa vo princip se golemite zemjodelski proizvoditeli, no tie se `alat

deka so skalestata raspredelba na subvencii dobivaat najmalku pari.

“So godina{niot model za raspredelba na subvenciite za proizvodstvo na grozje e prevideno da se davat po 40.000 denari po hektar za fizi~ki lica, a za kompanii samo 4.000 denari. Ako lani zemavme 20 milioni denari od dr`avata, godinava }e zememe samo tri milioni”, izjavi Mile Milev, komercijalen direktor na Goce Del~ev-Tikve{.

Zatoa zemjodelskite proizvoditeli i ekspertite ja sovetuvaat Vladata vedna{ da go promeni modelot za raspredelba na subvenciite,

DEVET LICA KAZNETI ZA NEPLATENA PATARINA

SDSM POVTORNO KONTRA MANEVSKI

a edna nedela se kazneti devet lica za nepla}awe patarina na avtopatite vo zemjava. Dr`avniot inspektorat za transport vo sorabotka so Ministerstvoto za vnatre{ni raboti vo periodot od petti do 11 mart izvr{il kontroli na punktovi vo blizina na naplatnite rampi kaj Miladinovci, @elino i Sopot.

Licata za koi bilo utvrdeno deka ne platile nadomestok za koristewe na avtopatot treba da platat globa od

rvi~nata verzija na Predlog-zakonot za Akademijata za sudii i javni obviniteli v~era pomina vo Sobranieto i pokraj ostrite reakcii i obvinuvawa od pratenicite na opozicijata. Spored ministerot za pravda Mihajlo Manevski, zakonot treba da gi zgolemi kvalitetot i efikasnosta na noviot sistem za izbor na sudii i javni obviniteli, kako i da go vovede “merit sistemot” i siste-

Z

200 evra.

Inspektorite za transport podnesoa i 27 barawa za poveduvawe prekr{o~na postapka protiv subjekti za nelegalno izvr{uvawe soobra}aj, a isklu~eni se {est vozila koi vr{ele nedozvolen me|uop{tinski liniski prevoz na patnici. Konstatirani se i zloupotrebi i prekr{uvawa na zakonot pri sloboden prevoz na patnici vo zemjava i kon stranstvo.

P

Vladata na Nikola Gruevski gi zgolemi subvenciite za zemjodelcite za 20 pati, no dosega nema zgolemuvawe na prinosite.

Neophodna e promena na modelot na raspredelba na subvenciite

100

So postojniot model na raspredelba na subvenciite, zemjodelcite stanuvaat mrzelivi, komentiraat ekspertite GORAN LEFKOV

11

mot na kariera vo profesionalniot razvoj na ovaa fela. Toj se pofali deka vo zakonot se vgradeni iskustva od pove}e evropski zemji. Manevski }e bide i del od upravniot odbor na Akademijata.

No, pratenicite od SDSM go obvinija ministerot deka pravi politi~ka akademija za sudii i javni obviniteli.

“So zakonot celosno se naru{uva vospostaveniot

milioni evra se predvideni za subvencii za zemjodelstvoto za 2010 godina

3%

od populacijata vo EU `ivee vo ruralni sredini

8.000 denari iznesuva{e subvencijata za hektar p~enica vo minatata godina

koj }e se bazira na predadenite koli~ini, so cel da se zgolemi proizvodstvoto vo ovaa strate{ka stopanska granka vo zemjava.

koncept na rabotewe na Akademijata, a ministerot za pravda na skrien na~in si ja zajaknuva svojata pozicija i uloga vo Akademijata so toa {to }e bide ~len na nejziniot upraven odbor. Ministerot }e vr{i prismotra i na tie {to se primaat, na tie {to polagaat i na tie {to educiraat. Na esnafot treba da mu se ostavi sam da predlo`i i izbere koj }e bide ~len na upravniot odbor”, re~e Ivanova.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

KOMENTARI I ANALIZI

07.04.2010

13

KOMENTAR ^ELIKOT E TOP-TEMA SEKADE, OSVEN VO MAKEDONIJA ladata go zanemaruva faktot deka 30% od vkupniot makedonski izvoz go sozdavaat kompaniite od ~eli~nata i metalur{kata industrija.

I faktot deka duri 18 kompanii od ovoj sektor se izvoznici. Kompanii od koi zavisi devizniot priliv vo buxetot. Vrednosta na izvozot na 16 kompanii od ovoj sektor vo 2008 godina iznesuval 1,16 milijardi dolari! I pokraj toa Vladata ne pravi ni{to da im ja olesni rabotata.

Naprotiv. Kompaniite sami nabavuvaat struja, pla}aat skap gas, koristat skapa, neefikasna i dotraena infrastruktura... Redno vreme e i ~elikot da stane glavna tema i za makedonskata vlada kako {to e top-tema sekade vo svetot!

Reakcii doa|aat od site strani po klu~niot dogovor pome|u proizvoditelite na ~eli~na ruda od Brazil i Avstralija i kineskite ~eli~arnici – cenata na najbaraniot svetski proizvod, ~elikot, }e se definira kvartalno, a ne godi{no kako dosega. Svetot se vozbudi. Site klu~ni industrii na dene{nicata, grade`ni{tvoto, ekonomskiot rast na ekonomiite se bazira tokmu na ovoj proizvod. Ottuka i golemata vozbuda od predvidu-

V

vawata na relevantnite analiti~ari deka noviot dogovor }e predizvika porast na cenata za najmalku 30% i poskapnuvawe na bukvalno s$- avtomo-

VERICA JORDANOVA jjordanova@kapital.com.mk jor danova@ka @ pit p al.com.mk

bili, zgradi, brodovi, elektri~ni aparati...

Svetot e vozbuden poradi seto ova. No, ne i Makedonija. Osven kompaniite od ovoj sektor koi se direktno zasegnati od site promeni vo nivnata industrija, nadle`nite institucii koi treba da imaat ~etiri otvoreni o~i s$ u{te se pravat gluvi i slepi za problemite vo ~eli~arskata industrija, koja go “bilda” makedonskiot bruto-doma{en proizvod.

DIVITE KOPA^I KOPAAT, AMA I POTKUPUVAAT r`ava so dva milioni `iteli ima samo eden vodostopanski inspektor, a divi kopa~i kolku ti du{a saka. Ne d eka go am nes tirame od odgovornost toj eden dr`aven inspektor, no toj i da leta, ne mo`e da im zastane na patot na “kriminalcite” koi nelegalno “kopaat profiti” po re~nite korita. Samo na leto ~ista dobivka od devet milioni evra.

Ma{ala...

Vlasta vetuva{e deka namesto eden }e ima u{te 14 novi dr`avni inspektori, no nema aber od toa.

Nadle`nite smiruvaat, nelegalnite kopa~i go “sreduvaat” kriminalot zad sebe, zatrupuvaj}i gi dupkite kade {to nezakonski kopale, a davale i vetuvawe deka pove} e nema da go pravat toa.

Zarem dr`avata gi amnes tira kriminalcite so “`imi majka”? Kako mo`e potoa da ne cveta kriminalot? Pa treba li da padne `elezni~kata pruga Gradsko-[ivec za nadle`nite da ja sankcioniraat firmata za koja znaele deka divo kopala. Iako Upravata za vodostopanstvo pri Ministerstvoto za zemjodelstvo go znaela identitetot na divite kopa~i, a dobila i molba od op{tina Rosoman inspekciite da izlezat na

D

teren, slu~ajot zavr{il so spogodba me|u divite kopa~i i Makedonski `eleznici. Koj i za {to pregovara i smee li da go pravi toa? Zo{to se

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

zami`uva pred kriminalot so rudnoto bogatstvo vo zemjava, kade {to le`at milioni evra?

Ako kriminalcite pominuvaat nekazneti, xabe e i toj eden inspektor. Zna~i kriminalot se amnestira i nekoj mora da odgovara za toa. A deka ima divo iskopuvawe mo`e da vidi sekoj {to }e podzastane na patot od Katlanovo do Veles, kade {to }e se iznagleda divo razorani bregovi, re~ni korita, duri i “vredni rabotnici” na teren.

Samo nema inspektori.

Po~ituvani ~itateli ...

Va{ite komentari, zabele{ki i pofalbi na temite objaveni vo dnevniot vesnik Kapital, kako i vo magazinot Kapital, mo`ete da gi napi{ete i ispratite na na{iot meil: kontakt@kapital.com.mk i naskoro i na facebook ... Kontaktirajte so nas, ima zo{to ...

DESTINACIJA NA NI^IJ XEB okolku denot se poznava po utroto, makedonskiot turizam predvoden od ohridskiot u{te dolgo vreme }e bide vo no} en son. Neto-dohodovnata granka, koja vo sekoja dr`ava zna~itelno go podobruva platniot bilans, vo Makedonija pra{awe e dali vo 2010 godina }e go dostigne neto-nivoto od okolu 65 milioni evra. Na samo dva meseci od po~etokot na turisti~kata sezona, site zemji od regionot (se razbira bez Makedonija) objavija ceni od koi mo`e da se presmeta deka }e bide poevtino da se odi na odmor otkolku da se prestojuva doma.

So promotivni ceni od 10 evra na den i toa i vo mesecite juli i avgust, Crna Gora, Grcija i Albanija }e konkuriraat za sekoj turist od regionot.

Kaj nas ovoj sektor od ekonomijata ostanuva celosno marginaliziran i u{te edno “pole na pla~ot”.

Dokolku vo minatoto nekoj veruva{e deka vo kontinuitet se potrebni golemi investicii za da se pozicionirame kako turisti~ka destinacija, stanuva jasno deka i na ova pole sme specifi~ni i deka kaj nas problemot e razli~en. Kako i ne bi bil koga na edno edinstveno pra{awe “kako da se bide uspe{en?” dobivame razli~ni odgovori. Za turoperatorite nedostigaat direktni avionski linii. Hotelierite se `alat na nestru~nosta na dr`avnite funkcioneri koi rabotat na ovaa problematika, a ovie, pak, komentiraat deka generalnata kriza se odrazuva i vrz turizmot i zatoa s$ e normalno. Kone~no, golem del od turisti~kite rabotnici se `alat na zakonot za pu{ewe, {to bi zna~elo deka dokolku bi se vratilo po staro, }e se soo~ime so napliv

D

od stranski i doma{ni turisti. Ova e samo alibi za da se dr`at o~ite {irum zatvoreni pred realnite sostojbi.

Kako izgleda{e ova na teren, be{e evidentno za vreme na Veligdenskite praznici vo Ohrid, koj li~e{e na “grad na duhovite”. Ni traga od stranskite turisti, koi bea dolgo najavuvani.

Samo ponekoja registerska tabli~ka od na{iot severen sosed i toa be{e s$. Gi nema{e gostite od Albanija, koi pred nekoja godina kako invazija gi napolnija gradskite hoteli. Avtobusite od Bugarija gi ima{e kako prestapen fevruari, a Grcite poradi niskite doma{ni ceni ostanaa vo svojata dr`ava, cenej} i deka treba podobro da si ja zapoznaat. Ne ni se vinovni nitu ezeroto, nitu zakonot za pu{ewe. Ednostavno najgolemiot del od turisti~kite rabotnici i funkcioneri nemaat ~uvstvo za turizam. Kako poinaku da se objasnat odredeni fakti koi se porazuva~ki? Vo praznite hoteli no}evaweto e 50 evra (nejasno e kako ova e 40% najaveno namaluvawe), rabotat samo tri gradski hoteli, a kafe na edna od nivnite terasi ~ini 90 denari.

Otsustvoto na strategija ne gi otvori vratite na pogolemite hoteli na krajbre`jeto, a za kratko vreme na kejot na Ohrid }e prestanat da rabotat u{te dva hoteli. Uslugata prodol`uva da e na rudimentirano nivo, koe gi dvoumi turistite dali voop{to da pobaraat dopolnitelna “pija~ka”. Ni traga od tradicionalnite makedonski specijaliteti i drugite vonpansionski uslugi. Sportski turizam?

Mislovna imenka. Dali prirodnoto bogatstvo i vozduhot, koi gi ima vo izobilstvo, se dovolni za da se pomestime od mrtvata to~ka? Za po~etok da, no za probiv na pazarite koi se visoko

konkurentni ova e nedovolno. Makedonija za kratko vreme }e gi izgubi doma{nite turisti. Ova e dovolen argument za alarm. Mo`ebi na drugo mesto, no ne i kaj nas.

Site sme zasiteni od slu~uvawata i otsustvoto na vizija. Potrebno e kone~no nekoj da poentira so igra vo koja po{irokiot interes }e go postavi nad li~niot.

Ohrid kako na{a najgolema turisti~ka destinacija se gradi, no ne so novi turisti~ki kapaciteti, tuku so novi zgradi.

Kratkoro~niot interes i potreba se bez nikakva analiza za posledicite od forsiranata izgradba, koja }e go blokira centarot na gradot i }e go zadu{i razvojot na turizmot. Za kratko vreme verojatno nema da ima mesto da se razminat dve vozila, a da ne zboruvame za prostor za parkirawe na vozilata so koi pristignuvaat turistite. Nikakva ideja za izgradba na novo ezersko pristani{te, marina, nova patna infrastruktura. Ekonomskata logika govori deka sega e idealno vreme vo koe treba da se lociraat golemi kapitalni infrastrukturni investicii vo turisti~kite destinacii i da se zapo~ne so nivna realizacija.

Ova ne se marginalni pra{awa i kategorii.

Tie ja prestavuvaat osnovata za (ne)uspeh na turizmot. Se ~ini deka zasega ova nikogo ne go zagri`uva. Nie sme fokusirani kon privlekuvawe na famozno potrebnite stranski investicii, koi mora da razbereme nema da dojdat pred da staneme ~lenka na NATO. A za odnosot na doma{niot kapital vo tekovnite uslovi, jasno govori faktot {to na{ite kompanii ne investiraat vo dr`avata tuku na drugi pazari, kako {to se Srbija, Bugarija, Albanija, pa duri i vo Iran.

Tie se vodeni isklu~ivo

RUBIN ZAREVSKI Konsultant u za strate{ki r menaxment i univerzitetski docent

Na samo dva

meseci od po~etokot na turisti~kata sezona, site zemji od regionot (se razbira bez Makedonija) objavija ceni od koi mo`e da se presmeta deka }e bide poevtino da se odi na odmor otkolku da se prestojuva doma.

So promotivni ceni od 10 evra na den i toa i vo mesecite juli i avgust, Crna Gora, Grcija i Albanija }e konkuriraat za sekoj turist od regionot.

od ekonomskata logika i dovolno jasno govorat za pazarnite tendencii, za na{ata konkurentnost, no i za opciite koi se nudat i prifa}aat. Privatnite investicii vo makedonskiot turizam i vo ovoj slu~aj, poradi otsustvoto na jasna strategija i vizija, nema da gi do`iveeme.

K

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

O

N

M

E

R

C

I

J

O

G

L

A

S

A

L

E

N

K

O

M

O

G

L

A

S

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

KOMPANII & PAZARI 15

07/APRIL/2010

SIMBOLI^NO, AMA ZNA^AJNO NAMALUVAWE

POEVTIN GAS, POKONKURENTNI PROIZVODI Menaxerite go pozdravuvaat namaluvaweto na cenite na gasot GORAN LEFKOV

lefkov@kapital.com.mk

KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

ajgolemite makedonski kompanii korisnici na priroden gas ja pozdravuvaat odlukata na Regulatornata komisija na energetika so koja se namaluva cenata za transport na gas. Iako namaluvaweto e nezna~itelno, tie smetaat deka doa|a vo vistinski moment i deka ova namaluvawe }e im gi namali proizvodnite tro{oci i }e gi napravi pokonkurentni na pazarot. Merkata za namaluvawe na cenata na gasot upati simboli~na poraka do stopanstvoto deka vo idnina }e koristi poevtin gas.

Aleksandar Panov, generalen direktor na Makstil, potencira deka tro{ocite za energensi }e se namalat simboli~no, no deka ova e prva odluka so koja se namaluvaat vleznite tro{oci koi gi imaat vo proizvodstvoto.“Nie od porano uka`uvavme i alarmiravme do nadle`nite institucii i preku Stopanskata komora na Makedonija za namaluvaweto na cenite na gasot. Ja pozdravuvame odlukata na Regulatornata komisija za energetika za namaluvawe na cenata za prenos na prirodniot gas i upravuvawe na sistemot za prenos na priroden gas vo periodot od 2010 do 2012 godina. Ova pozitivno }e vlijae vrz na{ata kompanija”, dodade Panov.

Makedonskite izvoznici isto taka ja pozdravuvaat ovaa odluka i baraat isti uslovi za rabota kako i svoite konkurenti vo Evropa. Cenite na gasot na Stariot kontinent, se poniski za razlika od na{ite {to dopolnitelno go poskapuva makedonskiot izvoz.“Rastot na cenata na gasot rezultira so zgolemuvawe na vlezovite, a od druga strana nie ne mo`eme da gi zgolemuvame

N

Makedonskite kompanii go podr`uvaat namaluvaweto na cenite na gasot, i potenciraat deka ova nema mnogu da vlijae vrz namaluvaweto na krajnata cena na gasot koi ja pla}aat potro{uva~ite, no sepak, porakata koja ja upatuvaat regulatornite tela do kompaniite e mnogu zna~ajna proda`nite ceni na proizvodite, {to ni ja ote`nuva bitkata na pazarot. Vrz na{eto rabotewe mnogu pozitivno }e se odrazi ako se namali cenata na prirodniot gas koj go ispora~uva Makpetrol, a ne cenata na transportnite tro{oci”, ni izjavi Savka Dimitrova, generalen direktor na fabrikata Evropa.Od FZC Kumanovo potenciraat deka s$ u{te ne se izvesteni za odlukata na Regulatornata komisija za energetika. „Oficijalno kako kompanija za nas e zna~ajna cenata na prirodniot gas, bidej} i rabotime 100 % na priroden gas. Zasega ne znaeme kako bi se odrazilo namaluvaweto na transportnite tro{oci za gas vrz na{eto rabotewe, s$ dodeka ne doznaeme po koja cena nie }e go kupuvame gasot sega. Poevtinuvaweto od 40% zasega ne ni zna~i ni{to”, izjavi Slobodan Bogdanovski, izvr{en direktor na FZC 11 Oktomvri, Kumanovo. Sli~ni se stavovite i od najgolemiot korisnik na gas vo zemjava, Toplifikacija. Tie potenciraat deka, Regulatornata komisija za energetika ja odreduva cenata za transportot na gasot i deka dosega s$ u{te nemaat dobieno finanlna presmetka kolku } e ~ini cenata na metar kuben gas vo maloproda`ba. Toplifikacija godi{no koristi okolu 60 milioni kubni metri gas. Vo proletniot del od grejnata sezona imaat potro{eno okolu 30 milioni kubni metri priroden gas, a vo vtorata polovina od 2010 godina planiraat

GA-MA ]E JA OB@ALI ODLUKATA NA REGULATORNATA KOMISIJA ZA ENERGETIKA kcionerskoto dru{tvo za prenos na gas, Ga-ma, najavi deka vo narednite nekolku dena }e ja ob`ali odlukata na Regulatornata A komisija za energetika za novite ceni za vr{ewe na dejnostite za prenos na priroden gas i upravuvawe na sistemot za prenos na priroden gas vo periodot od 2010 do 2012 godina. Ovaa odluka be{e donesena minatata nedela i so nejze bea namaleni cenite za prenos i upravuvawe so sistemot za priroden gas za 40%.

okolu 25 milioni kubni metri gas, objavija vo Toplifikacija.

Generalno makedonskite menaxeri go podr`uvaat baraweto na Regulatornata komisija za energetika i deka tie }e bidat pokonkurentni na stranskite pazari. Tie baraat i {to pobrzo da se donese gasot do ostanatite delovi od Skopje, no i da zapo~ne gasifikacijata vo vnatre{nosta na zemjava.

KOI STAVKI SE NAMALENI? Namaluvaweto na gasot {to go napravi Regulatornata komisija za energetika se odnesuva na delot za prenos na priroden gas i upravuvawe na sistemot za prenos na priroden gas. Vo 2009 godina po ovaa osnova Ga-ma napla }a{e 2,217 denari za prenos na metar kuben gas ili okolu 10% od vkupnata cena za metar kuben priroden gas. S$ u{te ne se gotovi presmetkite na finalnata cena na gasot, so najnovite poevtinuvawa negovata cena }e bide poniska za okolu eden denar. Menaxerite se soglasuvaat deka namaluvaweto e malo, no simboli~no.

“Nie napravivme analiza deka vo poslednite pet godini pri ista potro{uva~ka i nepromeneti devizni kursevi, cenata na gasot se zgolemila duri tri pati”, dodade Dimitrova. Namaluvaweto na cenite na gasot e napravena po dve osnovi, za snabduvawe i za prenos na gas. Najgolemo vlijanie vrz namaluvaweto na cenite na gasot imaat zgolemenite koli~ini na gas koi }e se transportiraat preku gasovodnata mre`a za 2010 godina, a vtorata pri~ina koja vlijae{e na namaluvaweto na cenite na gasot imaa odredeni tro{oci za koi nie smetame deka se neopravdani i ne gi zemavme vo predvid, smetaat od Regulatornata komisija. “Spored planirawata objaveni od regulatornata komisija za 2010 godina e predvideno da se transportiraat 220 milioni kubni metri gas. Nie gi pravime

SAVKA DIMITROVA

generalen direktor na EvropaSkopje “Rastot na cenata na gasot rezultira so zgolemuvawe na vlezovite, a od druga strana nie ne mo`eme da gi zgolemuvame proda`nite ceni na proizvodite, {to ni ja ote`nuva bitkata na pazarot. Vrz na{eto rabotewe mnogu pozitivno }e se odrazi ako se namali cenata na prirodniot gas koj go ispora~uva Makpetrol, a ne cenata na transportnite tro{oci presmetkite na sekoj kvartal. Takvi promeni }e ima i vo naredniot kvartal, kade o~ekuvame izmeni na cenite na gasot, no kolkavi }e bidat tie izmeni, zasega ne mo`eme da ka`eme”, dodadoa od Regulatornata komisija za energetika. Lu|e koi se involvirani vo transportot na gas smetaat deka nema uslovi da se transportiraat 220 milioni metri kubni gas, no presmetkite se praveni vrz osnova na proekciite vo energetskite bilansi i tie se oficijalni podatoci. Od Makpet-

rol, prenosnikot na priroden gas vo zemjava se bez konkreten komentar. Velat site potrebni informacii vo odnos na odlukata na Regulatornata komisija da gi barame kaj GAMA. Drug aspekt koj vlijae vrz visinata na cenata na gasot e i cenata na naftenite derivati. Vo formulata za presmetka na gasot e vklu~ena i cenata na mazutot, pa avtomatski so poka~uvaweto na cenite na naftenite derivati se poka~uva i cenata na gasot.

30 800 80

kompanii koristat gas vo Makedonija

milioni kubni metri gas e kapacitetot postoe~kiot gasovod

milioni kubni metri gas se potro{eni vo Makedonija, minatata godina

40%

e namalen tro{okot za prenos na priroden gas i upravuvawe na sistemot za prenos na priroden gas od minatata nedela

PROEKTIRANI KOLI^INI NA GAS ZA NAREDNITE GODINI

pored energetskiot bilans na zemjava, za ovaa godina, kompaniite S najavile potro{uva~ka od 302 milioni normalni metri kubni priroden gas, {to e ~etiri pati pogolema potro{uva~ka sporedeno so realizacijata vo 2009 godina. Bilansot poka`uva deka lani zemjava ispora~ala 137 milioni metri kubni prirode gas, dodeka pak vo 2008 godina 119 milioni. Najavenoto zgolemuvawe na potrebite od gas ovaa godina se objasnuva so vleguvaweto vo pogon na dva novi proizvodni kapaciteti godinava koi kako energens }e koristat priroden gas. Vo ovoj energetski dokument stoi deka potrebite na gas na ovie kapaciteti u~estvuvaat so 60% vo vkupnata potro{uva~ka na poriroden gas vo zemjava. Inaku, vkupnoto koli~estvo na priroden gas Makedonija go uvezuva od Rusija preku me|unarodniot Koridor 8 koj pominuva preku Ukraina, Moldavija, Romanija i Bugarija. Vo zemjava, prioroden gas koristat 30-tina subjekti, industrii, toplani i termoelektrani i toplani.

16 07.04.2010

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

BERZA/AKCII/TRGUVAWE

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

INSTITUCIITE SE SPREMAAT ZA OTVORAWE NA PAZAROT NA KAPITAL

SE ^EKAAT IZMENI VO ZAKONOT ZA DEVIZNO RABOTEWE ZA DA KUPUVAME AKCII VO STRANSTVO MAJA BAJALSKA-GEORGIEVSKA bajalska@kapital.com.mk

askoro i za makedonskite gra|ani }e se otvori mo`nosta da kupuvaat akcii vo stranstvo. Kako {to objavi "Kapital", restriktivnite odredbi od Zakonot za devizno rabotewe, koi sega gi spre~uvaat fizi~kite lica direktno da trguvaat na stranskite berzi, }e se izbri{at, {tom Makedonija i formalno }e vleze vo vtorata faza od Dogovorot za stabilizacija i asocijacija so Evropskata unija.

Oficijaliziraweto na ovaa mo`nost treba da go napravi Sovetot na EU, ~ija odluka vo forma na pismen dokument treba da ja dobie vlasta vo zemjava. Ovaa odluka na Sovetot na ministri na EU se o~ekuva sekoj moment, imaj} i predvid deka Evropskata komisija lani vo oktomvri dade pozitivno mislewe okolu Dogovorot.

I dodeka se ~eka politi~kite funkcioneri da go otko~at

N

procesot i Makedonija i formalno da vleze vo vtorata faza od Dogovorot, avangardnite berzanski investitori od zemjava razmisluvaat so koi akcii od stranskite kompanii bi si go dopolnile nivnoto portfolio. Se "ostrat" za kupuvawe akcii, pred s$ vo kompanii od zemjite od regionot, a potoa i od najgolemite evropski berzi, no i na amerikanskiot i aziskiot pazar. Go razgleduvaat dvi`eweto od poslednite meseci na akciite na najdobrite svetski kompanii, gi ~itaat planovite na menaxmentot za nivnoto rabotewe.

Iako skepticite komentiraat na najavite za kupuvawe akcii vo stranstvo: "Ih, golema rabota... Se otepavme kupuvaj}i akcii na Makedonska berza, pa sega }e kupuvame vo stranstvo...', logikata na pametnite investitori e sosema poinakva.

Spored niv, otvoraweto na mo`nosta fizi~ki lica da trguvaat so hartii od vrednost vo stranstvo e polna so potencijal, vistinska {ansa za onie koi znaat kako da

iskoristat. ja iskoristat "Apsolutno deka kaj na{ite redovni klienti, onie so pove}e sredstva i fizi~kite i pravnite lica, ima interes za kupuvawe akcii na stranski kompanii. Tie sakaat da si napravat pogolemo portfolio, da imaat alternativa na doma{niot pazar. Zo{to da ne mo`at da go iskoristat podemot na nekoja stranska berza, ako doma{nata e vo pad", veli Aleksandar Petreski, direktor na Eurobroker.

Spored nego, samo taka makedonskite berzanski investitori }e mo`at da upravuvaat so rizikot od trguvawe so hartii od vrednost, ili kako {to toa popularno berzanski se narekuva, na toj na~in }e mo`at da gi "hexiraat" sopstvenite investicii. Ako vo regionot pazarite se vo sli~na sostojba so makedonskiot, ciklusite i dvi`ewata na svetskite berzi mo`at da bidat, i naj~esto se, daleku poinakvi.

Dodeka investitorite ~ekaat da gi po~uvstvuvaat tokmu ovie pridobivki, na{ite izvori velat deka procesot

Dodeka se ~eka politi~kite funkcioneri da go otko~at procesot i Makedonija i formalno da vleze vo vtorata faza od Dogovorot za stabilizacija i asocijacija, avangardnite berzanski investitori od zemjava razmisluvaat so koi akcii od stranskite kompanii bi si go dopolnile nivnoto portfolio, odnosno kako mo`at najdobro da gi "hexiraat" sopstvenite investicii. okolu oficijaliziraweto na Dogovorot za stabilizacija i asocijacija vo Brisel bil blokiran ve}e nekolku meseci. Spored niv, sramota e {to Makedonija s$ u{te ~eka na site pozitivni promeni od ovoj Dogovor, me|u koi e i liberalizacijata na pazarot na kapital. Izvorite velat deka odolgovlekuvaweto e rezultat na tempoto na pregovorite na Makedonija so Unijata. Za sporedba, gra|anite na Srbija, koja mnogu podocna od Makedonija go potpi{a ovoj Dogovor, ve}e mo`at da trguvaat so stranski hartii od vrednost.

Kupuvaweto stranski akcii go imaat ovozmo`eno re~isi site zemji od regionot za svoite dr`avjani.

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

POLOVINA PROMET NA OFICIJALEN PAZAR SO ALKALOID I KOMERCIJALNA kupniot promet na Makedonskata berza vo mesec mart porasnal za re~isi 8% vo odnos na prethodniot mesec, na 4,2 milioni evra, poka`uva posledniot mese~en izve{taj na kompanijata. Vo klasi~no trguvawe se prodale akcii i obvrznici za 3,8 milioni evra, {to e re~isi identi~no kako i vo fevruari, obvrznici se prodale za 800 iljadi evra. Najtrguvani akcii minatiot mesec bea na Alkaloid i Komercijalna banka, so promet od 600 iljadi, odnosno 572 iljadi evra, koi {to so~inija prakti~no polovina od prometot na oficijalniot pazar.

Prose~niot dneven promet vo klasi~no trguvawe iznesuval 174 iljadi evra i e za 11,5% pomal vo odnos na fevruari. Indeksot MBI-10 vo tekot na mart padnal za 5,65%, na 2.709 poeni, a MBID zagubil 6,2% od vrednosta. Najgolem rast na cenata na ovoj pazar imaa akciite na EMO, od 31,5% na 171 denar i Mako{ped od 4,4% na 330 denari, a najgolem pad zabele`aa cenite na akciite na R@ InterTrans{ped od 20% na 60 denari i R@ Uslugi i R@ Institut so 19,4% i 18,6%, na 345 i 408 denari respektivno.

Vo vkupniot promet na Berzata vo mart doma{nite fizi~ki i pravni lica u~estvuvale so 72% na stranata na kupuvaweto i so 77% na stranata na proda`bata na hartii od vrednost. Stranski investi-

V

Vo klasi~no trguvawe se prodale akcii i obvrznici za 3,8 milioni evra, {to e re~isi identi~no kako i vo fevruari

tori vo glavninata na dru{tvata od oficijalniot pazar u~estvuvale so 19,4%, identi~no kako i mesecot prethodno.

BERZANSKI INFORMACII

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost.

Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, vtornik-06.04.2010)

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

KOMPANII & PAZARI

18 07.04.2010 MAKEDONIJA TABAK 2000 SO NOV LIKVIDATOR tipskata kompanija za prerabotka i trgovija so tutun, Makedonija Tabak 2000, koja e vo likvidacija, ima nov likvidator.

Spored podatocite koi se objaveni vo Centralniot registar, na mestoto na dosega{niot likvidator Violeta Janeva od Skopje, sega e imenuvan Zoran Krstanoski od Bitola. „Makedonija Tabak 2000” e sozdadena od porane{na „Makedonija Tabak”. Vo 2000 godina celokupniot imot na "Makedonija

[

Tabak” vreden okolu osum milioni evra e prefrlen na ime na "Makedonija tabak 2000", a starata kompanija e pratena vo ste~aj so golemi dolgovi. Raskr~muvaweto na dr`avniot i privatniot imot na „Makedonija Tabak” }e ostane zapameteno kako edna od najgolemite kriminalni piramidi vo istorijata na dr`avata. S$ u{te se vodi ste~ajna postapka za ovoj nekoga{en tutunski gigant, koj po~na da se rasformira u{te vo 1997 godina.

VO STOPANSKA KOMORA OTVOREN SAEM ZA KARIERA ordot na evropski studenti po tehnologija po {esti pat go otvorija Saemot za vrabotuvawe i kariera, "JOB FAIR 2010", vo prostoriite na Stopanskata komora na Makedonija. Osven studentite, gosti na Saemot bea i nekolku kompanii od zemjava koi ovaa godina se pretstavuvaat pred studentite na 7 i 8 april, vo holot na Ma{inskiot fakultet i Fakultetot za elektrotehnika i informaciski tehnologii,

B

kako i dve me|unarodni kompanii, Prokter i Gembl i Juropian Patent Ofis, so koi{to organizatorite do{le do sorabotka preku Internacionalniot bord na evropski studenti po tehnologija. So toa, prakti~no }e im bide ovozmo`eno vrabotuvawe ili praktika vo Evropa na del od studentite. Kompaniite imaat mo`nost da prebaruvaat niz bazata na biografii na studentite i da go najdat soodvetniot profil koj bi

VINARNICATA SKOVIN SO USPE[EN START NA GODINATA

JAPONCITE ]E NAZDRAVUVAAT SO MAKEDONSKO VINO

odgovaral na nivnite potrebi i barawa.

Lani najprodavan vani proizvodi na Skovin bea "makedonsko crveno" i "ma "makednosko bel belo" vino.

Od `estokite pija pijalaci, j ube ubedlivo najjprodavana e rakijata "markov manastir". Do krajot na godinata }e po~ne proizvodstvoto na novi vidovi vino

29%

e zgolemena proda`bata na nalivno vino na Skovin vo Makedonija

EMILIJA STEFANOVA stefanova@kapital.com.mk

kolu 100.000 litri makedonsko vino proizvedeno vo vinarskata vizba Skovin do krajot na mesecot }e se najdat na japonskiot pazar.

Prvata pratka od 48.000 litri “vranec dupla pasta” vo tekot na ovaa nedela }e bidat ispora~ani vo Japonija. Potoa isto tolkava koli~ina “pino noar” }e bide ispora~ana vo Japonija kako rezultat na sorabotkata me|u Skovin i japonskiot partner Santori. So vakvoto pro{iruvawe na stranskite pazari i so zgolemuvaweto na proda`bata za 23%, Skovin uspe{no go zavr{i prviot kvartal na 2010 godina.

Do krajot na godinata se planira pro{iruvawe i modernizacija na proizvodstvoto i promocija na nekolku novi vidovi vino, kako i proizvodstvo na prvoto organsko vino.

Spored Marija Miteva, izvr{en direktor na Skovin, i pokraj ekonomskata kriza i sproveduvaweto na Zakonot za zabrana za proda`ba na alkohol po 19 ~asot, Skovin uspea da go odr`i pazarniot udel i ja zavr{i minatata godina so dobivka.

“I pokraj padot na

O

20% e pazarniot udel na vinata na Skovin vo golemite marketi

100.000 litri vino }e bidat izvezeni vo Japonija

proda`bata vo Rusija, Germanija i ^e{ka, delumnoto opa|awe na srpskiot pazar, sevkupniot izvoz na Skovin e relativno stabilen vo odnos na drugite firmi od Makedonija. Na doma{niot pazar prodol`uvame so silen rast od re~isi 30% godi{no vo volumen”, objasnuva Miteva.

Prviot kvartal na 2010 godina vinarskata vizba Skovin go zavr{i so zgolemuvawe na proizvodstvoto za 23% sporedeno so lani, {to e za 100% pove}e vo sporedba so istiot period vo 2008 godina.

GOLEMITE MARKETI GLAVNA CEL Na doma{niot pazar, proda`bata na vino vo {i{iwa e zgolemena za 19% vo tekot na minatata godina, a najgolem rast na proda`bata e zabele`an kaj nalivnoto vino, od koe se prodadeni 29% pove}e litri vino sporedeno so 2008 godina.

“Zabranata za proda`ba na alkohol posle 19 ~asot ne vlijae{e mnogu na nas, zatoa {to nie sme fokusirani za proda`ba vo golemite marketi i na{ite proizvodi re~isi voop{to gi nema vo malite pro-

davnici. Zakonot mo`ebii gi pogodi drugite vinar-nici koi prodavaat po malite du}an~iwa i na benzinskite pumpi”, velii Mile Kostov, komercijalen direktor na Skovin.

Toj istakuva deka posto-jano gi sledat sostojbitee na doma{niot i evropskiot pazar i deka ovaaa godina }e bide te{ka za pazarot na vinoto, te zatoa {to konkurentskite kompanii imaat golemi zaae lihi, {to mo`e da vlijae na izmeni na cenite.

Vo vinarskata vizba Sk-ovin, vo posledno vremee muima tendencija na zgolemuvawe na proda`bata voo amarketite i odredeno nata maluvawe na proda`bata vo ugostitelskite objektii na site pazari.

Skovin e vtora vinarnica po pazaren udel na doma{niot pazar, soo okolu 20% od pazarniot ri udel na golemite sinxiri marketi i mala prisutnost vo tradicionalnite prodavnici vo Skopje i vnatre{nosta.

"SKUPI KUVE" ODLI^NO POMINA NA PAZAROT Godinava Skovin planira vlez na pazarot vo Albanija, kako i plasirawe

MARIJA MITEVA

IZVR[EN DIREKTOR NA SKOVIN “I pokraj padot na proda`bata vo stranstvo, sevkupniot izvoz na Skovin e relativno stabilen vo odnos na drugite firmi od Makedonija. Na doma{niot pazar prodol`uvame so silen rast od re~isi 30% godi{no vo volumen”

na novi vidovi vino.

“Lani najprodavani proizvodi bea "makedonsko crveno vino" i "makedonsko belo vino". Od `estokite pijalaci, ubedlivo najprodavana be{e rakijata "markov manastir", koja lani zabele`a golem

b podem na proda`bata.

Odli~na be{e proda`bata na novoto crveno vino "skupi kuve", ~ija limitirana serija od 2.000 primeroci se prodade nekolku meseci porano. Naskoro }e ja pu{time novata limitirana serija od berbata od

2007 godina, veli direktorkata Marija Miteva.

Do krajot na ovaa godina se planira pro{iruvawe i osovremenuvawe na proizvodstvoto, so cel zgolemuvawe na kvalitetot na vinata.

Za taa cel se anga`iraat stranski konsultanti, a do krajot na godinata treba da bidat lansirani novi proizvodi.

Vinarskata vizba Skovin e osnovana vo 1979 godina, a vo 2002 dobiva nov sopstvenik i so novite vlo`uvawa vo najsovremena tehnologija prerasnuva vo edna od vode~kite vinarnici vo zemjava.

Planta`ite na ovaa vinarnica se plasiraat na 450 hektari zemji{te vo Skopskata okolija. Proizvodite na Skovin se prodavaat vo Slovenija, Srbija, Hrvatska, Crna Gora, Rusija, Germanija, ^e{ka, Japonijja. Zasega, vinoto koe }e se izvezuva vo Japonija e samo nalivno.

“Procedurata za proda`ba na vino pakuvano vo {i{iwa tamu e mnogu dolga. Prvo se testira vinoto, potoa treba da pomine na degustacija vo restoranite, za na kraj da mo`e da se prodava. Vo Japonija, celiot svet ni e konkurencija”, objasnuvaat od Skovin.

KOMPANII & PAZARI

07.04.2010

BORIS ZMEJKOVSKI ]E IZNAJMUVA OPREMA I MA[INI

TOBAKO JA ZGOLEMI OSNOVNATA GLAVNINA ZA 3,5 MILIONI EVRA

ktuelniot direktor na sportskata sala “Boris Trajkovski�, Boris Zmejkovski osnova{e nova kompanija Depozite Balans koja }e se bavi so iznajmuvawe na ma{ini i oprema.

Spored objavata vo Centarlen registar celosniot naziv na kompanijata e Dru{tvo za uslugi Depozite Balans DOOEL i e osnovana so pari~en vlog od 310 iljadi denari.

ompanijata Tobako ja zgolemi osnovnata glavnina.

Spored podatocite objaveni vo Centralniot registar, Dru{tvoto za trgovija i uslugi Tobako, ja zgolemi osnovnata glavnina za 3.548 380 evra.

Kompanijata koja vo momentov ima mre`a od 25 kiosci i 17 ekskluzivni Tugeder saloni od 2008 godina zapo~na so inten-

Osnovnata dejnost na novata kompanija e iznajmuvawe i davawe pod zakup (lizing) na ostanati ma{ini, oprema i materijalni dobra nespomnati na drugo mesto.

Sedi{teto na kompanijata e vo Skopje, a kako nejzin sopstvenik i upravitel se javuva Boris Zmejkovski, koj od minatiot septemvi i sopstvenik na kratovskata fabrika Idnina.

A

K

19

zivno {irewe na svojata mre`a vo pove}e gradovi niz dr`avata.

Proda`nite saloni na Tobako rabotat 24 ~asa, sedum dena vo nedelata, a spored poslednite najavi od kompanijata planot e do krajot na 2010 da imaat vkupno 40 proda`ni saloni niz celata dr`ava.

Sopstvenik i osnova~ na kompanijata e Bo{ko Janev.

VKUPNO 1,16 MILIONI EVRA ZA AKCIONERITE

REPLEK ]E DELI DIVIDENDA OD 3.075 DENARI ZA AKCIJA ima vkupno 4,29 milioni evra za raspredelba.

Upravniot odbor odlu~i najgolem del od ovie pari ili 2,26 milioni evra da ostanat za neraspredelena dobivka, a neto-iznosot za isplata na dobivka za 2009 godina iznesuva 1,16 milioni evra. Ostanatite pari }e bidat raspredeleni za Fondot za nagrada i plata vo grupacijata Replek, kako i za isplata na personalen danok za isplata na dividenda. Spored soop{tenieto na kompanijata, dividendata }e se isplati vo zakonski utvrdeniot rok. Posleden den na trguvawe so akciite na Replek, so pravo na dividend, e 13 april, a prv den na trguvawe, bez pravo na dividenda e 14 april 2010 godina. Replek minatata godina ja zavr{i

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ompanijata za proizvodstvo i trgovija na farmacevtski proizvodi i medicinska oprema, Replek, }e deli dividenda za 2009 godina.

Spored soop{tenieto na kompanijata objaveno na Makedonska berza, Upravniot odbor na kompanijata na Godi{noto sobranie odr`ano minatata nedela doneslo odluka da podeli po 3.075 denari dividenda za edna obi~na akcija. Kompanijata minatata godina ostvari vkupna dobivka od 2,31 milioni evra dobivka i zaedno so akumuliranata dobivka od 1,97 milioni evra od prethodnata godina

K

K

O

M

E

R

Spored odlukata

na Upravniot odbor na kompanijata, najgolem del od dobivkata na kompanijata, pokraj isplatata na dividenda, }e ostane kako neraspredelena dobivka na kompanijata

so vkupni prihodi od 12,9 milioni evra i rashodi od 10,6 milioni evra.

Vkupnata neto-dobivka za 2009 godina iznesuva 2,31 milioni evra i e za 40% pomala vo sporedba so C

I

J

A

1,16

milioni evra iznesuva vkupniot iznos koj godinava }e bide raspredelen za dividenda na akcionerite

2008 godina. Vo posledniot kvartal lani kompanijata ostvarila vkupna dobivka od 11,1 milioni evra ili za 11,8% pomalku sporedeno so posledniot kvartal prethodnata godina. Replek e makedonska farmacevtska kompanija ~ija{to osnovna dejnost e trgovija na farmacevtski proizvodi i medicinska oprema.

Kompanijata ima mre`a od 23 apteki, a vo sorabotka so sinxirot marketi L

E

N

3.075

denari za akcija }e podeli Replek za dividenda ovaa godina

Ima izdadeno vkupno 25.920 obi~ni akcii. Prose~nata cena na akcijata vo momentov e 47 iljadi denari. Vo poslednata godina i pol, akcijata na Replek dostignala najvisoka cena od 49.533 denari i najniska cena od 39.999 denari.

Hubo, od Belgija, poseduva supermarket za {iroka potro{uva~ka. Replek isto taka se zanimava i so trgovija na dolna obleka, so trgovija na svetle~ki tela i so ugostitelstvo. Replek kotira na oficijalniot pazar na Makedonska berza.

O

G

L

A

S

20 07.04.2010

BANKI I FINANSII ACO ILIESKI POVTORNO NA ^ELO NA KAPITAL BANKA

STATER BANKA USPE[NO PREZEMENA ugarskata Centralna kooperativna banka ja prezede Stater banka od Kumanovo. Komisijata za hartii od vrednost deneska soop{ti deka donela re{enie so koe se potvrduva uspe{nosta na ponudata za otkup na obi~nite akcii na Stater banka dadena od bugarskata banka. So toa, Centralnata kooperativna banka se stekna so ponudenite 317.864 obi~ni akcii, koi obezbeduvaat u~estvo od 93,72 % od akciite so pravo na glas izdadeni od Stater banka. Stater banka (porane{na Komercijalno-investiciona banka od Kumanovo) be{e vo sopstvenost na islandskata grupacija Majlston, koja pretrpe zagubi vo me|unarodnata hipotekarna kriza, zaradi {to i ja prodade Stater banka na bugarskata CKB, za suma od okolu 6 milioni evra.

B

ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

iznis-sektorot bara su{tinski promeni vo strukturata na dr`avnata kasa.

“Kapital” doznava deka biznismeni od najgolemite kompanii vo zemjava denovive intenzivno vodele razgovori so premierot Nikola Gruevski, vo obid da go ubedat da se zafati so dlabinska reforma na buxetot. Toa zna~i deka, od Vladata se bara da se napravi nov plan na raspredelba na narodnite pari, da se

B

A

Lisi~kova, koja po zanimawe e ekonomist, ostanuva vo Nadzorniot odbor na bankata. Kapital banka e vo sopstvenost na bugarskiot Alfa Fajnens Holding i nastana otkako holdingot ja prezema Internacionalna privatna banka od Skopje i ja rebrendira vo Kapital banka. Na ~elo na bugarskiot holding se nao|a poznatiot bugarski biznismen Ivo Prokopiev.

BIZNISMENITE BARAAT STRUKTURNI PROMENI VO DR@AVNATA KASA

Biznis-sektorot bara su{tinski promeni vo strukturata na dr`avnata kasa.

Kapital doznava deka biznismeni od najgolemite kompanii vo zemjava denovive razgovarale so premierot Nikola Gruevski, vo obid da go ubedat da se zafati so dlabinska reforma na buxetot.

Od Vladata se bara da se skratat tro{ocite za plati vo javniot sektor a so toa i glomaznata i neefikasna javna administracija, da se skratat site neproduktivni rashodi za stoki i uslugi, a soodvetno na toa da se namali i dano~noto optovaruvawe na gra|anite i firmite!

co Ilieski, povtorno e nazna~en za ~len na Upravniot odbor na Kapital banka. Ilievski prethodno be{e na ~elo na bankata i ja vode{e zaedno so Georgi Kehajov. Pred nazna~uvaweto v.d ~lenovi na Upravniot odbor na ~elo na bankata bea Rosica Milkova Lisi~kova od Sofija i Stanimir Krstev. Spored objavata vo Centralniot registar,

MIR^E ^EKREXI,

sojuz na stopanski komori.

“Na buxetot mu treba kastrewe na dvete strani, i na prihodnata i na rashodnata. Makedonija sega ne mo`e da si dozvoluva tolku obemen buxet, toa e ogromen dano~en tovar za kompaniite i gra|anite i ne obezbeduva razvoj na realniot sektor. Treba da se napravi dolgoro~na strategija, da se relaksira dano~nata politika preku namaluvawe na dava~kite, da se kastri javnata administracija i tro{ocite za plati za nea, a od druga strana pove} e pari od buxetot da se odvojuvaat za kapitalni investicii vo energetski objekti, pati{ta, prugi.” skratat tro{ocite za plati vo javniot sektor a so toa i glomaznata i neefikasna javna administracija, da se skratat site neproduktivni rashodi za stoki i uslugi, a soodvetno na toa da se namali i dano~noto optovaruvawe na gra|anite i firmite! Biznismenite velat deka e krajno vreme da se promeni strukturata na dr`avniot buxetot, da se reformira od socijalen vo razvoen, kako {to so godini od nas toa go baraat MMF i Svetska banka.

So sproveduvawe na takva reforma, buxetot bi se namalil do nivo koe mo`e da go izdr`i krevkata ekonomija, a kompaniite oslobodeni od ogromnite dava~ki bi mo`ele pove} e da se ravivaat, da gi {irat nivnite biznisi i da otvoraat novi rabotni mesta.

Premierot go slu{nal ovoj predlog na biznismenite, no zasega nema najavi deka ovaa Vlada }e go skr{i mrazot i }e sprovede re-

POMALKU NEPRODUKTIVNI TRO[OCI I POMALO DANO^NO OPTOVARUVAWE! 372

milioni evra godinava }e se potro{at za plati na javnata administracija

formi od koi pretstavnicite na dosega{nata vlast begaa kako od |avol.

“Na buxetot mu treba kastrewe na dvete strani, i na prihodnata i na rashodnata. Makedonija sega ne mo`e da si dozvoluva tolku obemen buxet, toa e ogromen dano~en tovar za kompaniite i gra|anite i ne obezbeduva razvoj na realniot sektor. Treba da se napravi dolgoro~na

strategija, da se relaksira dano~nata politika preku namaluvawe na dava~kite, da se kastri javnata administracija i tro{ocite za plati za nea, a od druga strana pove}e pari od buxetot da se odvojuvaat za kapitalni investicii vo energetski objekti, pati{ta, prugi”, veli Mir~e ^ekrexi od Sojuzot na stopanskite komori.

I direktorot na elektro-

1 8

milijarda od 2,5 milijardi “te{kiot” buxet }e se potro{i za socijalni transferi

milioni `iteli ima Bugarija, a javna administracija re~isi kolku i Makedonija

metalnata kompanija Rade Kon~ar, Ace Antevski, veli deka na buxetot mu e potrebna itna reforma.

“Buxet od 2,5 milijardi evra e premnogu za Makedonija. Osobeno {to na-

jgolem del od tie pari se tro{at za socijala i plati vo javnata administracija.

I pokraj toa {to imame na raspolagawe ogromen broj na dr`avni slu`benici, sepak, administracijata ne

BANKI I FINANSII GRUPACIJATA TRIGLAV SO ZAGUBA OD 6,2 MILIONI EVRA LANI rupacijata Triglav so sedi{te vo Qubqana, minatata godina zabele`a zaguba od vkupno 6,2 milioni evra. Pritoa, samata mati~na kompanija vo ramkite na grupacijata ostvarila zaguba od 1,8 milioni evra, {to iznesuva duri 29% od vkupnata zaguba. Spored upravata, lo{iot rezultat se dol`i na finansiskata kriza vo tekot na 2009 godina. Va`no e da se istakne deka prihodite

od osiguritelnite premii minatata godina bile sli~ni na onie vo 2008 godina i se dvi`ele okolu 946 milioni evra. Kako najgolem zagubar vo ramkite na grupacijata se javuva hrvatskiot Triglav Osigurawe koj zabele`al zagubi koi se dvi`ele me|u 13 i 15 milioni evra. Samo za potsetuvawe, vo tekot na 2008 godina grupacijata ostvarila dobivka od vkupno 1,5 milioni evra. Triglav od

e efikasna, za eden obi~en dokument mo`e da ~ekate i po nekolku dena, a site nie pla}ame danoci za nivnite plati. Itno & e potrebna reforma na celata struktura na rashodite, a soodvetno na toa i na prihodite vo buxetot�, istakna Antevski.

PARITE OD DANOCI ODAT ZA PLATI I SOCIJALA Duri 85% od celiot buxet od 2,5 milijardi evra i godinava }e se potro{i za tekovni tro{oci. Najgolem del od niv, ili nad 1 milijarda evra se predvideni za socijalni transferi, 276 milioni evra za stoki i uslugi i 210 milioni evra za op{tinite.

Javnata administracija, koja spored nekoi procenki broi nad 120 iljadi vraboteni, godinava n$ ~ini 372 milioni evra od buxetot za plati i nadomestoci.

Toa zafa}a 15% od celiot buxet za 2010 godina.

Namesto da se namaluva, problemot na prevrabotenost vo javniot sektor niz godinite samo se

prodlabo~uva. I Dr`avniot zavod za revizija vo eden od izve{taite obelodeni deka prevrabotenosta vo javnata administracija oti{la dotamu {to vrabotenite vo nekoi institucii duri nemale nitu stol~e kade da sednat. Ekspertite komentiraat deka, iako otpu{taweto od rabota e nepopularna merka koja nosi negativni poeni na izbori, dr`avata }e mora da se soo~i so predizvikot da ja namali obemnata javna administracija.

Bavnite reformi na administracijata se klu~na kritika i vo izve{taite na Evropskata komisija, koja & prepora~uva na zemjata na patot kon EU da sozdade mala, efikasna i nepartiska administracija.

Samo za sporedba, Bugarija koja ima nad 8 milioni `iteli, ima javna administracija koja broi 140 iljadi vraboteni. Makedonija so 4 pati pomal broj na `iteli, ima re~isi isto tolku vraboteni vo javniot sektor koi primaat plata od buxetot.

G

pred tri godini e sopstvenik na makedonskiot osiguritel Vardar osiguruvawe.

07.04.2010

21

ZGOLEMEN IMOTOT NA PENZISKITE FONDOVI VO SRBIJA motot na dobrovolnite penziski fondovi vo Srbija kon krajot na fevruari se zgolemil duri za 52,8% vo odnos na istiot ovoj period lani. Sega{nata vrednost na toj imot iznesuva okolu 7,7 milijardi dinari (77 milioni evra). Spored misleweto na finansiskite eksperti, se o~ekuva ovoj trend i ponatamu da odi vo nagorna linija. Kako

I

pri~ina za vakviot zgolemen interes se naveduva i odlukata donesena na 1 fevruari ovaa godina, spored koja se zgolemuva maksimalniot iznos na uplata vo ovie fondovi koj ne podle`i na odano~uvawe.

Sega toj iznos iznesuva 3.894 dinari. Dobrovolnite penziski fondovi vo Srbija dobile pove}e od 14 iljadi novi ~lenovi poslednava godina.

DR@AVATA SE ZADOL@I 17.03.2010 21 ZA NOVI 45 MILIONI EVRA r`avata se zadol`i za novi 45 milioni evra na v~era{nata aukcija na dr`avni zapisi. Dr`avnite zapisi so devizna klauzula i so rok na dostasuvawe od {est meseci, }e se otpla}aat so kamata od 4,99%.

Ovie zapisi najmnogu gi kupuvaat bankite. Biznismenite ve}e odamna apeliraat dr`avata da prestane da se zadol`uva na doma{niot pazar za da mo`at bankite, namesto vo zapisi, da vlo`uvaat pove}e vo realniot sektor so pogolema kreditna poddr{ka za firmite.

No Ministerstvoto za finansii prodava dr`avni zapisi za da go finansira buxetskiot deficit, koj godinava e proektiran na 2,5% od BDP. Vlasta ne ja isklu~i mo`nosta da se zadol`i i nadvor so u{te edna evroobvrznica kon sredinata na godinata.

Od Ministerstvoto v~era informiraa i deka vo mart vo stopanstvoto vratile nad 22 milioni evra na mese~na osnova vo stopanstvoto. “Celta e preku vle~ewe pomalku sredstva preku dr`avni zapisi, a vra}awe na povisoki sumi da se podobri likvidnosta vo stopanstvoto�, soop{ti Ministerstvoto. deneska Ministerstvoto za finansii treba da vrati u{te 2,5 milijardi denari. Na 1 april od dr`avnata kasa ve}e se isplateni 216 milioni denari. Po osnova na dostasani obvrznici za staro devizno {tedewe, pak, dr`avata na 1 april isplati 1,4 milijardi denari, {to zna~i deka na mese~na osnova vrati nad 22 milioni evra.

D

22 07.04.2010

BALKAN BIZNIS POLITIKA

ALBANIJA ]E IZVEZUVA STRUJA I VO APRIL lbanskata elektrokompanija KE[ koja od izvoz na elektri~na energija ostvaruva milioni evra, so ovaa aktivnost }e prodol`i i vo mesec april. Preku kompaniite EFT, Rudnap i EGL vo april }e bidat izvezeni 273 milioni kilovat ~asovi elektri~na energija. April e ~etvrt mesec po red kako KE[ izvezuva struja, a {to na korporacijata i nosi vo prosek po 15 milioni evra mese~-no. Prose~nata cena

A

po megavat se dvi`i od 42 do 52 evra a se izvezuva preku dalnovodite kon Grcija i kon Kosovo. Kako {to potvrduvaat od KE[ vo prvoto tromese~ie od godinava od proda`ba na struja na doma{niot pazar i od izvoz ostvareni se nad 50 milioni evra. Prepolnite akumulacii na kaskadata na rekata Drim, kako rezultat na povolnata hidrologija, uslovija dnevno proizvodstvo od najmalku 26 milioni kilovat ~asovi,

koli~ina koja dosega nikoga{ ne bil registriran vo Albanija.

SRBIJA BARA STRATE[KI PARTNER ZA JAT, PA ]E GI VRA]A DOLGOVITE ladata na Srbija ne otstapuva od idejata da gi prezeme dolgovite na Jat ervejz i da formira novo pretprijatie bez dolgovi, koe bi gi nudelo istite uslugi.

Novata kompanija bi trebalo da gi prezeme rabotnicite i pazarot na Jat ervejz.

Idejata za prezemawe na dolgovite na doma{nata aviokompanija ja potvrdi

V

i srpskiot premier, Mirko Cvetkovi}, koj navede deka Vladata intenzivno raboti na proda`bata na Jat i deka ve}e podgotvila strategija za toa pretprijatie.

Planot e dolgovite da ostanat na staroto pretprijatie i da se podmirat so proda`bata na imotot.

Cvetkovi} i prethodno izjavi deka dr`avata e podgotvena da gi prezeme

Lekarskata komora na Srbija }e raspi{e tender za najdobra ponuda na osiguritelna kompanija {to }e gi obezbedi nejzinite ~lenovi vo slu~aj na tu`ba od strana na pacientot ili ~lenovite na semejstvoto

BOLNICITE POVE]E NEMA DA PLA]AAT OT[TETI

SRBIJA VOVEDUVA OSIGURUVAWE OD LEKARSKA GRE[KA VIKTORIJA KOSTOVSKA v.kostovska@kapital.com.mk

ekarskata komora na Srbija planira da napravi izbor za najpovolna osiguritelna kompanija koja }e gi obezbedi lekarite vo slu~aj da predizvikaat profesionalna gre{ka.

Medicinskite lica zasega se osiguruvaat ili poedine~no ili nekoi bolnici sklu~uvaat dogovori so osiguritelnite kompanii, no najgolem broj doktori i ponatamu stojat na stavot: “Ne mi treba osiguruvawe, bidej}i nikoga{ ne gre{am“.

Tijana Radosavqevi}, direktorka na Lekarskata komora na Srbija,

L

pretpostavuva deka po raspi{uvaweto na tenderot za najdobra osiguritelna ponuda, praktikata za osiguruvawe na lekarite k bi mo`ela da zapo~ne so realizacija najdocna naesen.

Taa re~e deka vo zemjite od regionot koi imaat ureden zdravstven sistem i lekarska komora, postoi i osiguruvawe od profesionalna odgovornost na lekarite odnosno od lekarska gre{ka. Na Sobranieto na Lekarskata komora dogovoreno e po razgovorite so stru~wacite od Slovenija i Hrvatska, da se razgleda i raspi{uvaweto na tender za sobirawe na ponudi na osnoven paket na uslugi, koj podrazbira osiguruvawe od profesionalna odgovornost za site ~lenovi na Lekarskata komora.

“Vo zavisnost koja rabota ja rabotat, lu|eto se soo~uvaat so rizici koi so sebe gi nosi odredenoto rabotno b mesto. Takvoto k osiguruvawe bi gi pokrivalo ot{tetite od barawata na pacientite. Vo na{iot zdravstven sistem ne e utvrdeno koj treba da go plati osiguruvaweto, odnosno dali toa treba da go plati lekarot, negoviot rabotodavec ili komorata”, istakna Radosavqevi}.

DA SE DEFINIRA [TO E LEKARSKA GRE[KA Lekarskata komora na Srbija se opredelila za varijantata koja dokolku lekarot napravi profesionalna gre{ka, a go tu`i onoj koj smeta deka e o{teten ili ~lenovite na negovoto semejstvo, da se aktivira osiguruvaweto

na odredenata kompanija ~ij praven tim mo`e da se spogodi so podnositelot na tu`bata, ili da go zastapuva doktorot na sud i da ja plati ot{tetata dokolku gre{kata bide doka`ana.

“Dosega bolnicite gi pla} aa ot{tetite, a nekoga{ participiraa i lekarite”, re~e Radosavqevi}.

Osiguruvaweto vo Evropa i Amerika e postaveno, taka {to hirurgot pla}a pove}e otkolku epidemiologot, bidej}i hirurgot e pove}e izlo`en na rizik nekoj da go tu`i za gre{ka.

“Stanuva zbor za gra|anski, a ne za krivi~en spor. Kaj nas bi bilo dobro da se regulira osnovnoto osiguruvawe, no i da se vovede mo`nost lekarite na rizi~nite pozicii da upla}aat

15% od pacientite vo SAD baraat nadomest za lekarska gre{ka

pogolema suma na pari poradi zgolemeniot rizik”, re~e Radosavqevi}.

Taa napomena deka izbranata osiguritelna ku}a }e bide dol`na da ja izvestuva Komorata kolku lekari poradi profesionalni gre{ki se povikani na sud.

“Sakame kone~no da se definira {to e toa lekarska gre{ka, bidej}i postoi lekarska gre{ka, nemarlivost i nesovesno le~ewe.

Postoi medicinska gre{ka koja nema vrska so nemarlivost, tuku mo`e da dojde do odredeni komplikacii vo tekot na hirur{kiot zafat.

NA ZAPAD LEKARITE ZADOL@ITELNO SE OSIGURUVAAT Vo razvienite zemji pra{aweto za nadomest na {teta re{eno e preku

CRNA GORA O^EKUVA PONISKA CENA ZA AVTOPATOT BAR-BOQARE

PANGALOLOS: GERMANIJA IMA RASISTI^KI STAV KON GRCIJA

V

tavot na Germanija za finansiskite problemi na Grcija se bazira na predrasudite deka Grcite ne rabotat dovolno, a ne na realnosta, izjavi gr~kiot vicepremier Teodoros Pangalos.

Pangalos vo intervju za portugalskiot nedelnik @urnal de negosios, re~e deka Germanija

o crnogorskata vlada ne postoi optimizam deka pregovorite so gr~ko-izraelskiot konzorcium Aktor HCH, za izgradbata na avtopatot Bar- Boqare }e zavr{at uspe{no.

Sporna e cenata za izgradba, koja spored prvi~nata ponuda iznesuva{e 3,92 milijardi evra. Vladata na Crna Gora na gr~ko – izraelskiot konzorcium im go prodol`i rokot do 12

april, do koga tie bi trebalo da dostavat kone~na cena, no mali se {ansite cenata da se namali. Pregovorite so Aktor HCH, po~naa otkako propadnaa pregovorite so hrvatskiot konzorcium Konstruktor.

Hrvatite ponudija poniska cena, no ne uspeaa da obezbedat bankarski garancii za finanirawe na izgradbata. Crnogorskata vlada soop{ti deka

dokolku ne uspeat pregovorite so gr~ko- izraelskiot konzorcium, }e se otvaraat drugite ponudi od tenderot.

S

dolgovite na nacionalniot avioprevoznik, so {to bi bil atraktiven za potencijalnite investitori.

Generalniot direktor na Jat ervejz, Sr|an Radovanovi}, izjavi deka dr`avata ne mora da gi prezeme dolgovite na kompanijata, osven ako toa ne go bara strate{kiot partner.

Zasega edinstven potencijalen strate{ki partner za Jat e Turki{ erlajns.

zazemala moralisti~ki i rasisti~ki stav, kon finansiskite problemi na Grcija, bidej}i ovaa zemja smeta deka Grcite ne rabotat dovolno poradi toa {to imaat prijatna klima, u`ivaat vo muzika i pijalok i ne se seriozni kako Germancite.

Za gr~kiot vicepremier ovoj stav e sme{en, bidej}i ne go zema predvid

zadol`itelnoto osiguruvawe na lekarite.

Imeno lekarot ili bolnicata vo tie dr`avi se dol`ni da pla}aat na osiguritelnite kompanii nadomest za osiguruvawe vo slu~aj na gre{ka, pa taka koga lekarot }e napravi gre{ka sredstvata za nadomest na {teta gi obezbeduva osiguritelnata ku}a.

Na primer, vo Norve{ka najniskata suma koja se ispla}a vo slu~aj na stoprocentna lekarska gre{ka iznesuva milion evra.

Vo SAD, 15% od pacientite baraat nadomest za lekarska gre{ka, generalno po hirur{ki zafati, i toa najve}e vo plasti~nata hirurgija.

Prose~nata suma koja se ispla}a vo SAD, kako nadomest za lekarska gre{ka iznesuva 450.000 dilari.

Vo Germanija godi{no se javuvaat okolu 40.00 pacienti ili ~lenovi na nivnite semejstva koi smetaat deka bile `rtvi na lekarska gre{ka. Vo Hrvatska dosega se registrirani 1.600 prijaveni lekarski gre{ki.

napredokot koj Grcija go ostvari vo oblasta na industrijata i zemjodelieto.

Pangalos oceni deka Portugalija i [panija bi mo`ele da bidat slednite `rtvi na dol`ni~kite problemi kako Grcija iako prizna deka Atina se nao|a vo mnogu pote{ka situacija od ovie dve zemji.

BALKAN BIZNIS POLITIKA

07.04.2010

SPEINER OD 15 APRIL LETA OD BELGRAD DO BARSELONA

SRPSKO-BUGARSKIOT GASOVOD NE E PRIORITET

panskata aviokompanija Speiner od 15 april voveduva letovi od Belgrad do Barselona, tripati nedelno (vtornik, ~etvrtok i sabota), a od 28 maj }e vovede i letovi od Belgrad do Madrid, najavi Direktoratot za civilno vozduhoplovstvo na Srbija. Vo ramkite na letniot red na letawe, koj }e trae do 30 oktomvri, od Belgrad }e leta i letonski-

zgradbata na gasovod me|u Srbija i Bugarija ne e prioritet za Vladata vo Belgrad, izjavi Du{an Bajatovi}, direktor na Srbija Gas. Toj smeta deka eventualnata izgradba }e se odrazi pozitivno na energetskata bezbednost. „Pra{aweto ne e dali sakame da se gradi, tuku dali sme podednakvo

[

ot avioprevoznik Er Baltik i ungarskata aviokompanija Viz er. Er Baltik }e leta od 5 maj na linija Belgrad -Riga, sekoj ponedelnik, sreda, petok i nedela. Viz er }e vovede letovi od belgradskiot aerodrom do germanskiot grad Dortmund od 12 juni, a od 24 juli }e se vovede i linija do London. Dozvoli za ~artersoobra}aj ovaa sezona dobija i aviokompanijata

DVE MILIJARDI EVRA ZA BUGARSKATA INFRASTRUKTURA DO 2013 GODINA ugarija od fondovite na Evropskata unija (EU) do krajot na 2013 godina, }e dobie dve milijardi evra pomo{ za izgradba na pati{ta, soop{ti direktorkata na bugarskata agencija za pati{ta, Ilijana Zaharieva. Parite }e se investiraat za nekolku delnici, od koi primarno mesto zazema avtopatot Trakija, koj ja povrzuva isto~na so zapadna Bugarija. Bugarija izminative godini so sredstva od evropskite fondovi obnovi pogolem del od svojata patna infrastruktura. Vo tek e izgradba na vtor most na Dunav, kaj Vidina koj od 2012 godina }e ja spojuva Bugarija so Romanija. ]e bide obnoven i patot Burgas i Malo Trnovo, a se planira i rekonstrukcija na avtopatot Hemus, koj gi povrzuva Sofija i Varna.

B

BALKANOT SE U[TE E TRANZIT NA DROGA eriozni merki se prezemaat protiv {vercot na droga, no i pokraj toa organiziranite grupi nao|aat na~in da krium~arat narkotici na Balkanot, izjavi poznatiot amerikanski ekspert Majkl Braun, porane{en {ef na Amerikanskata organizacija za antidroga.

Braun istakna deka ovaa sostojba ne e rezultat samo na golemata mo} na ovie organizirani grupi za {verc so droga, tuku i poradi faktot {to vo zemjite na Balkanot se ograni~eni sredstvata {to gi ima policijata, vojskata i tajnite slu`bi za otkrivawe na {vercot. „Ako pobaruva~kata za droga vo Evropa e zgolemena, toga{ normalno e da se o~ekuva zgolemuvawe i na {vercot vo regionot”, re~e Braun.

Spored nego, golema zagri`enost pretstavuva i faktot {to avganistanskata droga se prenesuva preku talibanskite teroristi, odnosno grupi na Al kaeda, koi se povrzuvaat so organiziranite grupi od Balkanot.

S

SRBIJA DOBI 180 MILIONI EVRA OD MMF

arodnata banka na Srbija (NBS) v~era povle~e 180 milioni evra od Me|unarodniot monetaren fond (MMF) za jaknewe na deviznite rezervi, {to e polovina od raspolo`livata treta rata na "stend baj"- aran`manot. Vkupnite sredstva od toj aran`man koi se iskoristeni dosega }e dostignat 1,3 milijardi evra. Odborot na direktori od MMF go odobri povlekuvaweto na nova rata, bidej} i pozitivno go ocenija sproveduvaweto na ekonomskata programa vo Srbija. MMF vo maj, minatata godina, na Srbija & odobri krediten "stend baj"-aran`man od 2,9 milijardi evra za jaknewe na deviznite rezervi kako poddr{ka za ekonomskata programa na Vladata za namaluvawe na vlijanieto na svetskata ekonomska kriza.

N

Koral blu, za linijata od Belgrad do [arm el [eik i Hurgada vo Egipet, turskiot Atlas xet za letovi do Antalija i Nuvel er za linija od Belgrad do Monastir vo Tunis. “Srbija e edna od najinteresnite to~ki na vozduhoplovnata mapa i bele`i postojan porast vo obemot na soobra}aj”, izjavija od Direktoratot za civilno vozduhoplovstvo na Srbija.

K

O

M

E

I

R

C

I

J

A

L

E

N

tretirani kako Bugarite od strana na Evropskata komisija.

Bugarija dobi pari za svojot del i mora da

O

G

L

A

S

23

se postigne dogovor za toa kako }e se finansira na{iot del”, izjavi Bajatovi} vo intervju za "Ve~erwe novosti".

24 07.04.2010

SVET BIZNIS POLITIKA

PO LANSIRAWETO NA NOVIOT APPLE PROIZVOD

IPAD- ZAKANA ILI PREDIZVIK?!

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

oviot proizvod od laboratorijata na Ejpl koj po~na da se prodava na 3 april, gi nadmina o~ekuvawata vo po~etnata predvidena proda`ba od 300.000 proizvodi za samo eden den. Kako i drugite proizvodi na ovoj tehnolo{ki gigant, iPad gi pomesti tehnolo{kite granici so svojot dizajn i so publicitetot so ~ija pomo{ se pozicionira na pazarot, u{te pred dva meseci koga Stiv Xobs go najavi i go pretstavi pred javnosta.

Zasega ovoj gaxet mo`e da se najde samo vo SAD, a naskoro se o~ekuva negova proda`ba u{te vo devet drugi zemji.

Se o~ekuva proda`bite koi se slu~ija izminatiot vikend da ja nadminat brojkata od 700.000, {to e za 130% pove} e od prvobitnite o~ekuvawa, a do krajot na ovaa godina se o~ekuva proda`bata da ja postigne brojkata od 6 do 7 milioni par~iwa.

Ovaa slika potsetuva na kupuva~kata treska koja gi obzede potro{uva~ite koga na pazarot vo 2007 godina se pojavi iPhone.

Pra{aweto koe se nametnuva vrz javnosta momentalno e dali iPad }e gi nadmine o~ekuvawata {to negoviot predvremen publicitet gi nametna. Pred proda`nite mesta, na prviot den od proda`bata nestrplivite Ejpl-fanovi ~ekale vo dolgi redovi za da go imaat vo

N

racete noviot gaxet, po cena od samo 499 dolari, a so sekoe nivno kupuvawe bile ispra}ani so gromoglasni aplauzi od tolpata i od proda`niot personal.

No, golem predizvik za Ejpl }e pretstavuva pretvoraweto na iPad od gaxet, koj slu`i pred s$ za zabava, vo nepohodno biznis-pomagalo. Ako se zemat predvid predhodnite iskustva na ovaa komapnija, toa voop{to ne izgleda neostvarlivo.

Novata cel na Ejpl e ovaa naprava da bide inovativno pomagalo vo biznis-svetot.

Koga Stiv Xobs na krajot od januari go pretstavi iPad, re~e deka nalikuva na pogolem IPhone koj }e bide magi~na i revolucionerna naprava, odnosno ne{to pome|u mobilen telefon i laptop kompjuter. Od Apple se nadevaat deka potro{uva~ite }e ja sogledat potrebata od “tablet”- kompjuterite vo bliska idnina i }e gledaat na noviot proizvod kako na treta opcija koja }e se pozicionira pome|u personalnite kompjuteri i mobilnite telefoni.

Analiti~arite predviduvaat deka uspehot na iPad najmnogu }e zavisi od vidot na aplikaciite koi gi proizveduvaat drugite softverski kompanii, a }e mo`at da se instaliraat i upotrebuvaat na negovata platforma.

Od Ejpl izjavija deka samo na prviot den od poda`bata, od Internet bile simnati pove}e od milion aplikacii i 250.000 elektronski knigi od iBooks. Pred vleguvaweto K

vesnici od SAD, “Wujork tajms” i “Vol strit `urnal”, na denot na proda`bata gi imaa pu{teno vo upotreba svoite aplikacii, preku koi korisnicite na iPad }e mo`at da gi ~itaat nivnite vesnici i na toj na~in, da se informiraat preku ovoj gaxet. Mnogu od izdava~kite ku}i se protiv upotrebata na elektronskite ~ita~i, bidej}i smetaat deka ovaa tehnologija }e gi odnese nivnite kompanii vo zaguba.

No, ovie nivni proekcii najmnogui }e zavisat od iPadot i negovata proda`ba i od na~inot na koj Ejpl }e se spravi so razvivaweto na za{titna mre`a okolu svojot hardver koj teba da bide komplementaren so softverot na proizvoditelite na aplikacii. Mnogu aplikacii koi bea nameneti za iPhone ve}e se podobreni i preprogramirani, so cel da imaat svoja namena na iPad. iPAD E BARAN I VO BIZNISITE Biznis-pobaruva~kata na iPad vo SAD dosega e pogolema od o~ekuvanata. Kompaniite i vrabotenite vo niv, go kupuvaat ovoj proizvod so cel da im pomogne vo sekojdnevnata komunikacija i da ja zgolemi produktivnosta koga se vo dvi`ewe. Iako ovoj proizvod go smetaat kako digitalen ~ita~ na knigi, video-pleer i platforma za igrawe igri, negovata namena ne e samo za zabava. Mnogu od komapniite go kupuvaat, a i vo idnina planiraat da go kupuvaat vo golemi koli~ini ovoj proizvod, kako

U{te eden nov proizvod na Apple-u{te eden hit vo tehnolo{kiot svet. Rivalite na ovaa kompanija se pra{uvaat: koga li }e se sopne Ejpl? na iPad na pazarot postoeja okolu 2.500 aplikacii, a ovoj broj se zgolemuva od den na den.

VLIJANIE VRZ IZDAVA[TVOTO So aplikacijata iBook, na korisnicite }e im bide dozvoleno simnuvawe tekstovi od virtuelnata kni`arnica na Ejpl- iBookstore. Ovaa aplikacija }e izgleda neverojatno na koloritniot ta~skrin ekran, so {to poleka } e se ottrgnat od pazarot elektronskite crno-beli ~ita~i na knigi, kako proizvodot na Amazon- Kindel. Razvivaweto na trendot za proizvodstvo na kompjuteri “tablet” isto taka direktno vlijae i vrz izdava~kata industrija. Na izdava~ite od Zapad }e im bide potreben pogolem vremenski period da se naviknat na novonastanatata situacija koja {to ima ja nalaga napredokot na tehnologijata.

Za da bidat vo trend so promenite, najgolemite dnevni O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

300.000 iPad uredi prodadeni prviot den

alatka koja }e im pomogne vo vodeweto na biznisot, so {to poleka no sigurno se gradi ulogata na iPad na biznis-pazarot. Na denot na proda`bata bile anketirani 2.443 korisnici, od strana na kompanijata Zogbi Internacional. Pove}eto od niv se izjasnile deka }e go upotrebuvaat ovoj ured za rabotewe nadvor od kancelarijata, koga se vo dvi`ewe. 52,3% od ispitanicite se izjasnile deka najverojatno }e go upotrebuvaat iPad- ot za rabota, sporedeno so 48,2 % koi se izjasnile deka }e go upotrebuvaat za gledawe filmovi i televizija, dodeka 35,4 procenti }e go koristat za igrawe igri.

Stiv Xobs i negovite sorabotnici od kompanijata, ne go zanemarile faktot deka ovoj gaxet }e ima i svoja namena A

S

vo biznis-krugovite. Za taa cel, tie razvile verzija na iWork za iPad, vo koja se vklu~eni programata za pi{uvawe stranici (Pages) i programata za tabelarni presmetuvawa brojki (Numbers), kako i aplikacija za prezentirawe, sli~na na PowerPoint od Majkrosoft- Kejnot, koja Xobs dolgo vreme ja koristi na svoite prezentacii.

Predviduvawata za iPad se pozitivni. Analiti~arite velat deka ovoj proizvod nema da se natprevaruva so ostanatite biznis-pomagala zatoa {to pripa|a vo univerzalna kategorija. Pretpostavka e deka sekoja biznis-li~nost vo idnina vo svojata aktovka } e nosi iPad. Vleguvaweto na ovoj proizvod na pazarot, pretstavuva sozdavawe nova kategorija vo tehnologijata.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

26 07.04.2010

PATOT DO USPEHOT

XEFRI IMELT, GLAVEN IZVR[EN DIREKTOR NA XENERAL ELEKTRIK

STOJTE ZAD SVOITE ODLUKI I PRIZNAJTE KOGA STE NAPRAVILE GRE[KA Liderstvoto e intenzivno patuvawe vo samiot sebe. Se raboti za toa kolku sakate da nau~ite. Se raboti za toa kolku sakate da spodelite. Se raboti za li~nata promena i za toa da bidete spremni da se podobruvate sekoj den, veli glavniot izvr{en direktor na Xeneral Elektrik za toa kako e da se bide na ~elo na kompanija so 320 iljadi vraboteni IGOR PETROVSKI

igor@kapital.com.mk

efri Imelt, prviot ~ovek na Xeneral Elektrik, vo godi{niot izve{taj na kompanijata vaka ja opi{uva svojata rabota: ” Razvojot i motivacijata na moite vraboteni se najva`niot del od mojata rabota. Tretina od svoeto vreme, vsu{nost, ja posvetuvam na rabotnicite, a kompanijata godi{no vlo`uva milijarda dolari vo obuka i obrazuvawe. Pogolemiot del od svoeto vreme razgov-

X

aram so nekoi od 600-te menaxeri i taka sozdavam kompaniska kultura. Site tie lu|e gi pla} am jas, pa jas samiot i sum gi odbiral”. Imelt e na ~elo na Xeneral Elektrik od 2001 godina, zamenuvaj}i go golemiot Xek Vel~ i prifa}aj}i ja neblagodarnata uloga da bide naslednik na ~ovekot {to ja zgolemi pazarnata vrednost na kompanijata za 30 pati za vreme na svoeto 20godi{no upravuvawe.

Na Imelt mu trgna dobro, no svetskata kriza ja rastrese i ovaa gigantska kompanija, pa sega vo XE se nadevaat deka paketotdr`avni merki za poddr{ka na

XEFRI IMELT

GLAVEN IZVR[EN DIREKTOR NA XENERAL ELEKTRIK

amerikanskata industrija, }e im pomogne da gi nadminat problemite.

Podolu sleduvaat nekoi od principite do koi se dr`i Imelt, vodej}i kompanija {to ima pove} e od 320 iljadi vraboteni.

1. LI^NA ODGOVORNOST “Enron i 11/9 go ozna~ija krajot na erata na individualnata sloboda i go ozna~ija po~etokot na li~nata odgovornost. Deneska ste lider preku gradewe timovi”

1

2. BIDETE ODLU^NI “Mora da imate hrabrost da nosite odluki i vo okolnosti koga gi nemate site potrebni informacii”

2

POSTOJANO UPROSTUVAJTE GI RABOTITE “Sekoga{ go koristam Xek Vel~ kako primer vo ovoj kontekst. Sekoj lider mora jasno da gi objasni trite najva`ni raboti {to saka da gi postigne organizacijata. Ako ne mo`ete toa da go napravite, toga{ ne ste dobar lider”

3

RAZBERETE JA [IRO^INATA, DLABO^INATA I KONTEKSTOT “Najva`nata rabota {to ja nau~iv otkako sum glaven izvr{en direktor e kontekstot.

Se raboti za toa kako va{ata kompanija se vklopuva vo svetot i kako vie reagirate na toa”

4

VRABOTENITE DA MO@AT DA SE POTPRAT NA VAS “Stojte zad svoite odluki, priznajte koga ste napravile gre{ka i pogri`ete se vie i va{iot tim da imate kredibilitet pred drugite vraboteni”

5

6

BIDETE TRANSPARENTNI “Ne e dovolno samo da ja ka`uvate vistinata. Otkrijte

i {to to~no stoi zad va{ite odluki” VA@NOSTA NA DOBRATA KOORDINACIJA I MENAXIRAWETO NA VREMETO “Ne postoi nikakva magija vo dobroto liderstvo.

No, na krajot od nedelata, treba da posvetite vreme na ne{tata {to se navistina va`ni: da gi odredite prioritetite, da gi merite rezultatite i da gi nagraduvate”

7

LIDERITE U^AT POSTOJANO I TREBA DA NAU^AT KAKO DA GO PRENESAT ZNAEWETO NA DRUGITE “Primarnata uloga na liderot e da gi u~i drugite.

Lu|eto koi rabotat so vas ne mora zadol`itelno i da se soglasuvaat so vas vo s$, no treba da ~uvstvuvaat deka ste spremni da go spodelite toa {to ste go nau~ile”

8

BIDETE VERNI NA SVOJOT STIL “Liderstvoto e intenzivno vnatre{no patuvawe.

Mo`ete da go koristite svojot sopstven stil za da postignete ne{to.

Rabotata e vo toa da imate svesnost za sebe, za svoite postapki.

Sekoe utro, se gledam vo ogledalo i si velam “V~era mo`ev tri raboti da napravam podobro”

9

BIDETE OBEDINUVA^ “Napravete lu|eto da po~uvstvuvaat deka se del od ne{to {to }e trae dolgo”

10

MENAXIRAJTE SO POSTAVUVAWE GRANICI SO ODREDENA SLOBODA VO SREDINATA “Odreduvaweto maksimalni granici za toa {to sakate da postignete e posvetuvawe, strast,

11

doverba i timska rabota.

So ovie vodilki, imate izobilstvo na sloboda.

No, nikoj ne mo`e da gi premine ovie ~etiri granici”

12

OSTANETE DISCIPLINIRANI I FOKUSIRANI NA DETALITE “Dobrite lideri nikoga{ ne se pla{at li~no da se vme{aat vo rabotite {to se va`ni.

Na primer, Majkl Del mo`e da vi ka`e kolku kompjuteri se ispora~ani od Singapur v~era”.

13

OSTAVETE NE[TO DA BIDE NEKA@ANO “Mo`e i da go znam odgovorot, no ~esto go ostavam timot sam da go pronajde patot.

Ponekoga{, poefektivno e da bidete aktiven slu{atel otkolku da go zavr{ite sostanokot so toa {to vie }e nabroite 15 aktivnosti {to treba da se prezemat” IMAJTE VOLJA DA SE MENUVATE SEBESI “Ne mora cvrsto da se dr`ite do svoite principi dokolku sfatite deka se pogre{ni.

Ne pla{ete se da se menuvate.

Poddr`uvajte go li~niot razvoj kaj sebe i kaj svoite vraboteni”

14

SAKAJTE GI LU\ETO “Denes, vrabotuvaweto e po `elba.

Nikoj {to ne saka da e ovde, ne e ovde.

Klu~no e da gi razbirate lu|eto, da bidete sekoga{ fer i da go izvle~ete najdobroto od niv.

A, koga rabotite ne odat, mora da znaat deka ne e ni{to li~no protiv niv koga }e prezemete merki”

15

MENAXMENT

07.04.2010

27

STRATE[KO PLANIRAWE

SVOT-ANALIZA Efikasen na~in za identifikuvawe na prednostite i slabostite, kako i ispituvawe na mo`nostite i zakanite so koi se soo~uvate (Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats - SWOT).

S

WOT analizata }e vi pomogne da se fokusirate na va{ite prednosti, da gi minimizirate slabostite i da ja dobiete najgolemata mo`na prednost od mo`nostite {to se nudat.

Za da se sprovede ovaa analiza, potrebno e da se odgovorat slednive pra{awa: Prednosti: Koi se va{ite prednosti? [to e toa {to go rabotite dobro? [to e toa {to drugite lu|e go smetaat za va{a prednost?

Nemojte da bidete skromni vo odgovorite, tuku realni.

Slabosti: [to e toa {to mo`ete da go podobrite? [to e toa {to go rabotite lo{o? [to treba da odbegnuvate?

Dali mo`ebi drugite lu|e kaj vas zabele`uvaat slabosti {to vie ne mo`ete da gi vidite? Dali va{ite konkurenti rabotat malku podobro od vas? Podobro e da bidete realni i {to pobrzo da se soo~ite so vistinata.

Mo`nosti: Kade gi gledate mo`nostite za va{iot biznis?

Koi se interesnite trendovi

{to gi znaete?

Mo`nostite mo`at da dojdat i od ne{ta kako: promena vo tehnologijata i pazarite; promeni vo vladinata politika {to se odnesuva na va{eto pole na rabota; promeni vo socijalnite strukturi, demografskite karakteristiki, promena na na~inot na `ivot itn. lokalni nastani.

Zakani: Koi se pre~kite so koi se soo~uvate? [to prezemaat va{ite konkurenti?

Dali potrebnite specifikacii za va{ata rabota, proizvod ili usluga se menuvaat?

Dali promenata na tehnologijata & se zakanuva na va{ata pozicija?

Dali imate dolgovi ili problemi so obrtniot kapital?

SWOT analizata primenete ja i na va{ite konkurenti. Toa mo`e da dade nekoi interesni rezultati.

PRIMER: SWOT ANALIZA KAJ MALA FIRMA ZA KONSALTING Prednosti: mo`eme mnogu brgu da odgo-

vorime na barawata poradi pomalata administracija; maliot obem na rabota zna~i deka mo`eme celosno da se posvetime na sekoj klient; mo`eme da pravime brzi promeni vo marketing strategijata; imame mali op{ti tro{oci, pa na klientite mo`eme da im ponudime poniska cena za na{ite uslugi.

Slabosti: na{ata kompanija nema golema

reputacija na pazarot; imame mal broj vraboteni so nedovolni poznavawa vo mnogu oblasti; imame problemi koga najva`nite ~lenovi na personalot se na boleduvawe, na odmor... vo po~etokot }e bide pote{ko da se obezbedi obrten kapital.

Mo`nosti: na{iot biznis-sektor se pro{iruva i ima odli~na idnina;

lokalnata vlast gi pomaga lokalnite biznisi; konkurentite mo`at da bidat bavni vo usvojuvaweto novi tehnologii.

Opasnosti: Dali razvojot na tehnologijata mo`e da go promeni ovoj pazar tolku mnogu {to nema da mo`eme da se prilagodime?

Napadot od strana na nekoj pogolem konkurent mo`e da ja zbri{e sekoja pazarna pozicija {to }e ja izgradime.

[TO GI PRAVI VRABOTENITE LOJALNI?

^UVSTVO NA PRIPADNOST I ZAEDNI[TVO VO KOMPANIJATA Rabotodava~ite }e gi zadr`at svoite vraboteni ako ne se fokusiraat na toa {to gi tera lu|eto da davaat otkaz, tuku na ona {to gi tera da sakaat da ostanat. Liderite treba da razberat deka lu|eto mo`e da se otka`at od svoite rabotni mesta od pri~ini koi nemaat vrska so toa dali se tie zadovolni od rabotata

ma mnogu pri~ini zo{to lu|eto davaat otkaz. Nekoi se re{avaat na toj ~ekor zaradi nesoglasuvawata so pretpostavenite. Drugi mo`ebi dobile premija na loto, podobra ponuda za rabota ili zaminuvaat bidej}i bra~niot drugar dobil dobra rabota vo drug grad. Eden skore{en pregled na 15-godi{noto istra`uvawe za zadovolstvoto od rabotata kaj vrabotenite i dobrovolnoto menuvawe na rabotnoto mesto poka`uva deka rabotodava~ite

I

}e gi zadr`at svoite vraboteni ako ne se fokusiraat na toa {to gi tera lu|eto da davaat otkaz, tuku na ona {to gi tera da sakaat da ostanat.Tomas Li, profesor po menaxment na Univerzitetot vo Va{ington i kandidat za pretsedatel na Akademijata za menaxment na Univerzitetot Pejs vo Wujork, veli deka liderite treba da razberat deka lu|eto mo`e da se otka`at od svoite rabotni mesta od pri~ini koi nemaat vrska so toa dali se tie zadovolni od rabotata. Sepak, fokusiraweto na gradewe na socijalna {ema koja }e gi pravi lu|eto da se ~uvstvuvaat kako da pripa|aat vo kompanijata mo`e da gi ottrgne od otka`uvawe od rabotata i da ja spasi kompanijata od skapata zaguba na kadar.

“Mnogu kompanii treba seriozno da razmislat za vrednosta na sozdavaweto zaednica,” veli Li. ZAEDNI[TVO NA RABOTNOTO MESTO Lu|eto po~nuvaat da ~uvstvuvaat pripadnost ili zaedni{tvo na rabotnoto mesto koga nivnata rabota se sovpa|a so nivnata li~nost – na primer, edna kreativna li~nost ima potreba da se izrazi samata sebesi.

Ova, isto taka, se slu~uva koga lu|eto ~uvstvuvaat potreba za nivni sorabotnici ili zaednici. Tie treba da bidat svesni deka lu|eto okolu niv mo`ebi nema da bidat vo sostojba da ja zavr{at rabotata dokolku tie ne ja zavr{at svojata. Zaedni{tvo e koga nekoj od kancelarijata nema da go iskoristi svojot odmor od

~etiri nedeli zaradi toa {to smeta deka toa }e dovede do golemi prekini vo rabotata ili, pak, koga nekoi lu|e se prezafateni so aktivnosti na razli~ni mesta, no ne sakaat da se selat i da ja naru{at socijalnata ramnote`a na svoite semejstva.

Najposle, se raboti za toa kolku sekoj individualno se povrzuva so kompanijata i `rtvata koja ~uvstvuvaat deka bi ja napravile so toa {to }e prodol`at da rabotat tamu. Mo`ebi imaat super parking-mesto i prijatna mala kancelarija. Udobno im e tamu kade {to se.

DRUGA PERSPEKTIVA Se razbira, vakvoto gledawe na rabotite nema da bide isto za sekoj pretpostaven, kompanija ili industrija. “Generalno, presvrtot na normite za rabotnata sila e opasna statistika za liderite,” veli Xon Budro, profesor na [kolata za biznis, Mar{al i direktor za istra`uvawa vo Centarot za efektivni organizacii. Nekoi smetaat deka golemite promeni vo rabotniot kadar ne se dobri, no mo`e da se dobijat pozitivni rezultati so toa {to kompanijata se zbogatuva so novi sili a se osloboduva od lu|eto koi ne se vklopile kako {to treba.

S$ zavisi od situacijata. No, dokolku dobrovolnoto napu{tawe na rabotnite mesta i odlivot na mozoci e zagri`uva~ki, toga{ kompanijata mo`e da napravi mnogu raboti za da gi privle~e vrabotenite da ostanat. Potencirajte gi povolnostite na organizaciskiot sistem ili ponu-

dete uslugi koi }e se gri`at za specifi~nite potrebi na va{ite vraboteni, kako {to se dnevna nega ili konsultanti za kariera.

Za~lenete gi vrabotenite vo grupacii i dru{tva vo zaednicata

po poniska cena ili ovozmo`ete im kontakt-informacii, veli Li. “So toa {to }e go olesnite kontaktot, vie gi vrzuvate za organizacijata,” veli Li. “Gi pravite da se ~uvstvuvaat potrebni.”

28 07.04.2010

FEQTON

FELJTON-2 IGOR PETROVSKI

igor@kapital.com.mk

on ^embers mo`e ~esto da go vidite nasmean i raspolo`en, no od pred nekolku dena ima i osobeni pri~ini za toa.

Cisko (Cisco), gigantot za proizvodstvo na mre`ni re{enija, so koj rakovodi, objavi finansiski rezultati {to gi nadminaa i najoptimisti~kite prognozi na analiti~arite od Vol Strit, signaliziraj} i deka i pokraj te{kite ekonomski uslovi, biznisite po~naa povtorno da tro{at na tehnologija. Cisko, poznat po svoite re{enija za Internet i bez`i~nite mre`i, go zgolemil profitot za 23% vo vtoriot kvartal od nivnata fiskalna godina, na 1,9 milijardi dolari. “Na{ite isklu~itelni rezultati za vtoriot kvartal gi nadminaa na{ite o~ekuvawa i nie veruvame deka ova e jasen indikator za toa deka vleguvame vo vtorata faza od ekonomskoto zakrepnuvawe”, veli ^embers. ^embers go prezede kormiloto na Cisko, vode~kiot svetski proizvoditel na mre`ni re{enija, vo 1995 godina, koga firmata ima{e godi{en prihod od 1,2 milijardi dolari. Prihodite na kompanijata dostignaa pove}e od 40 milijardi dolari minatata godina, {to vo uslovi na

X

KAPITAL PO^NA SO SERIJAL NA STORII ZA TOA KAKO NAJGOLEMITE BIZNIS - UMOVI NA PLANETAVA GI PODGOTVIJA SVOITE STRATEGII ZA BORBA PROTIV GLOBALNATA KRIZA. PRO^ITAJTE ZA TOA KAKVI ^EKORI PROTIV EFEKTITE OD RECESIJATA PREZEDOA ^ELNICITE NA SVETSKITE BANKARSKI I INVESTICISKI GIGANTI I KORPORACII OD VOL STRIT, NO I [TO SOVETUVAA POZNATITE BIZNIS -TEORETI^ARI VO TAA NASOKA.

SVETSKITE BIZNIS -LIDERI PROTIV KRIZATA: XON ^EMBERS

VO KRIZA NE SE RAZMISLUVA NA KRATOK ROK ”Koga e te{ko, toga{ imate {ansa da napravite promena. Na~inot na koj {to }e se spravite so krizata, odnosno so promenite na pazarot, vi go opredeluva mestoto za vo idnina”, veli {efot na tehnolo{kiot gigant Cisko

svetska ekonomska kriza e rezultat za voshituvawe. [to e u{te pova`no, za ^embers, Cisko ja ima pozicijata na dominanten provajder na mre`na oprema {to gi dvi`i internet-aplikaciite.

Isto kako {to tehnolo{kiot svet se vrte{e okolu IBM-ovite “meinfrejm” kompjuteri vo 70-te i personalcite na Majkrosoft vo 80-te i 90-te, ^embers veruva deka Cisko ja ima mo`nosta od svoite digitalni mre`i da napravi platforma vrz koja } e bidat gradeni inovaciite na idninata. Investitorite iskreno se nadevaat na toa.

Iako ^embers gi ubeduva{e akcionerite deka kompanijata mo`e da gi zgolemuva svoite prihodi za 12 do 17% godi{no, sega, koga proda`bite stignaa do 40 milijardi godi{no toa, izgleda s$ pote{ko. A, tuka e i s$ u{te neizvesniot kraj na recesijata i nekontradiktornite prognozi na svetskite analiti~ari okolu nejziniot kraj. No, ^embers ne go pokolebuva ni{to. “Ako gledate {to se slu~uva denes, lu|eto se odnesuvaat kako neboto da se sru{ilo”, veli toj. No, preku nekolkute ekonomski padovi niz koi {to pominala industri-

jata, kako {to e 1993, 1997, 2001 i 2003 godina, toj nau~il deka e vozmo`no da izlezete posilni od krizata. ”Mnogumina velat- {to planirame da pravime sledniot mesec ili sledniot kvartal?

A, ova e petta kriza so koja se soo~uvame vo poslednite 20 godini. Sekoga{ sme osvojuvale pogolem pazaren udel i sme izleguvale posilni od krizata. Del od pri~inite za toa e {to ne gledame na kratok rok. Nikoj ne mo`e so sigurnost da znae {to }e se slu~i. No, nie otsega se spremame za toa kako }e izgledame, dali za {est meseci ili za dve godini. Strategijata ne se menuva. Na{ite kupuva~i ~uvstvuvaat deka imaat cvrsto tlo pod nozete”, veli ^embers.

ORGANIZACIJA, DISCIPLINA I TEHNOLOGIJA Tokmu zatoa {efot na Cisko im veli na nervoznite klienti, vrabotenite i akcionerite da ne nosat odluka na kratok rok vo vreme na kriza, zatoa {to nivnite sogleduvawa }e bidat, najverojatno, pogre{ni. ”Koga e te{ko, toga{ imate {ansa da napravite promena. Na~inot na koj {to }e se spravite so krizata, odnosno so promenite na pazarot, vi go opredeluva mestoto za vo idnina. Nie, ednostavno komunicirame mnogu otvoreno so na{ite klienti, na{ite vraboteni i akcionerite. Razgovarame so re~isi sekoja pogolema zemja ili kompanija vo svetot, kako i so najpoznatite ekonomisti, koi {to isto taka ne se sigurni {to }e se slu~uva. Im objasnuvame koe e, spored nas, najverojatnoto scenario i kako planirame da ostaneme fleksibilni”, veli ^embers. Interesno e {to dodeka mnozinstvoto kompanii se pritajuvaat vo vreme na kriza, skratuvaat na tro{oci za istra`uvawe i inovacii, Cisko pravi ne{to sosema sprotivno na toa. Xon ^embers vaka ja objasnuva strategijata na kompanijata. ”1993, 1997, 2001 godina, koga be{e borba za `ivot ili smrt za na{ata industrija, 2003 godina i sega 2009 godina - toa se pette najgolemi ekonomski turbulencii so koi {to se soo~ivme.Vo sekoja od niv vlegovme so svoeviden u~ebnik, kniga so pravila, za toa {to treba i kako treba da pravime vo te{ki vremiwa. Ovoj u~ebnik po malku go menuvavme vo sekoja kriza, no ne dramati~no.Potoa razvivme plan na igra za sekoja unikatnost {to ja nosea so sebe razli~nite krizi. Taka, pou~eni od iskustvoto vo 2001

“VO VREME NA KRIZA SE POJAVUVAAT PROZORCI PRED VAS, A MO@NOSTITE SE OD DRUGATA STRANA. ILI ]E GI OTVORITE I ]E GI ZGRAP^ITE NOVITE MO@NOSTI, ILI PAK, STAKLOTO ]E VI BIDE PRE^KA DA VLEZETE NIZ NIV”, VELI XON ^EMBERS godina, vo ovaa kriza vlegovme so 35 milijardi dolari vo ke{, so inovativna menaxmentstruktura, so silna disciplina zad site procesi. S$ se vrti okolu tehnologijata, bazirana na mre`ni re{enija, nare~ena Web 2.0. Bez tehnologija, duri i ako imate dobra organizaciska struktura i biznis-model, ne mo`ete da postignete mnogu. Nie re{ivme da bideme najagresivni otkako postoi kompanijata”, veli ^embers.

KRIZATA OTVORA PROZORCI SO MO@NOSTI [to podrazbira ^ambers pod taa agresivnost?

Spored nego, toa zna~i pogolema prodornost na pazarite kade {to prethodno Cisko pobavno vleguval. Slikovito go sporeduva toa so prozorcite {to se pojavuvaat pred vas, a mo`nostite se od drugata strana. Ili }e gi otvorite i }e gi zgrap~ite novite mo`nosti, ili pak, stakloto } e vi bide pre~ka da vlezete niz niv. A, ^embers gleda ogromen broj na mo`nosti {to se pojavuvaat so ogromna brzina, bez ogled dali se raboti za virtuelizacija na bazite na podatoci, serveri, mre`i ili softver. ”Ako ne se dvi`ite brzo, gotovi ste, ostanavte pozadi. Ne se raboti samo za kompaniski bazi na podatoci, se raboti za proizvodi {to go menuvaat sekojdnevniot `ivot na obi~niot ~ovek. Bez ogled na toa dali se

raboti za bez`i~ni ruteri {to gi imame doma, ili za sistemite za videkokonferencija {to gi kupuvaat kompaniite, seto toa gi menuva biznis-modelite, no i na~inot na koj {to funkcionirame posle rabota. Go menuva `ivotot na koj {to prethodno sme se naviknale”, veli ^embers. Za liderstvoto vo vreme na kriza, {efot na Cisko veli deka iako toj e tip {to pretpo~ital “komanduvaj i kontroliraj”-pristap vo menaxmentot, sfatil deka toa ne e idninata. Idninata spored nego e vo sorabotkata i timskata rabota, so strukturiran proces zad seto toa. ”Treba da se ima hrabrost da se menuvate. Mnogu ~esto, najgolemite biznis-lideri znaat da bidat mo{ne nefleksibilni. Okolu 20% od moite biznis-lideri vo Cisko ne ja napravija promenata kaj sebe.

Tie se “komanduvaj i kontroliraj”-momci, prekrasni lideri, no ne mo`ea da napravat tranzicija. I jas nemam ni{to protiv toa. Toa e kako ko{arkar {to dava po 30 ko{evi na sekoj me~. No, ako vie voveduvate nov stil na igra, so nova taktika na odbrana i napad, a toj igra~ ne mo`e da se prisposobi, mo`ebi e najdobro da go dadete vo drug tim.

Site nie mora da se menuvame.

A, liderot ne treba samo da zboruva, tuku i da deluva.

Da bide najdobar primer za site”, veli ^embers.

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S

30 07.04.2010

KULTURA

RAZGOVOR: VINKA SAZDOVA, KNI@EVNIK

mislev deka mo`at s$ da pre`iveat niz likovite koi gi tolkuvaat. Sega sfativ deka preku pi{uvaweto isto taka mo`e s$ da se do`ivee: kako ve}e da nema realna granica me|u toa {to go pi{uvam i toa {to se slu~uva vo realnosta. Koga go pi{uvav mojot roman, likovite mi bea tolku `ivi i vistinski {to vo eden moment se sepnav, zapo~nav da gi baram okolu mene. Kopneav da gi sretnam, da gi zapoznaam na ulica...

Koja e va{ata izdava~ka biznis-formula?

Veruvam vo izdava{tvoto i knigata, vo idejata deka sum dojdena na ovoj svet da go napravam podobar, tokmu preku knigata. Veruvam deka preku knigata se menuvaat i lu|eto. Sega, ne mo`eme da govorime za nekoj golem biznis, no, eve, nekako pre`ivuvame.

Izminatava decenija “Tri” preku silniot marketing pridonese za razvivawe

OGLEDALOTO NA USPEHOT Pi{uvaj}i, se pla{ev potsvesno da ne me zafati sindromot na “novite pisateli”, koi sakaat s$ da ka`at vo edna kniga. Dobriot pisatel, vo su{tina, treba da znae {to da ostavi, a {to da otstrani od knigata. Otstranuvaweto mi pretstavuva{e i najgolem del od rabotata na “Posledniot ~aj”...

Stojan Sinadinov

sinadinov@kapital.com.mk

red re~isi dve decenii, novinarkata Vinka Sazdova, namerno ili ne, go poslu{a stariot dobar sovet na Vinston ^er~il koj vele{e deka novinarstvoto e dobra profesija ako se napu{ti navreme, i zamina vo izdava~kite vodi. Najprvo izdade desetina dobri naslovi vo “Zum pres”, a pred 10 godini ja osnova sopstvenata ku}a “Tri”. Od dosega{nite 11 nagradi “Roman na godinata”, tri oti{le za knigite od avtorite koi se nejzini izdanija, {to mnogu govori za pozicioniranosta na “Tri” na izdava~kiot pazar. Nagradata, pak, za `ena-menaxer na godinata, koja ja dobi pred nekoj den, za nea e samo kam~e vo mozaikot na li~nite i profesionalni uspesi: izdava~kata ku}a ve}e na golemo ja vodat nejzinite trojca sinovi, a Vinka, po minatogodi{noto objavuvawe na nejziniot prv roman, “Posledniot ~aj”, poleka se povlekuva i od izdava{tvoto. S$ u{te mu pomaga na nejziniot podmladok, kako denovive za pretstojniot Saem na knigata, no vo idnina saka da bide samo pisatelka.

Francuskiot lingvist Bris Paren tvrde{e deka e va`no samo pi{uvaweto kako proces. Na nego-

P

vata linija se i redica tvorci na t.n. novinska kni`evnost...

Da, ama sepak, mislam deka postoi razlika me|u novinarstvoto i kni`evnosta.

Prvoto e poinakvo gledawe na rabotite, bazirano e na faktite, iako postojat i mnogu romani koi si igraat so faktografijata, dodeka kni`evnosta kako primarna ja ima fikcijata.

I za mojata kniga dobivav mnogu pra{awa dali e vistina seto toa {to se slu~uva vo storijata. Im odgovoriv deka mo`ebi s$ e vistina, a mo`ebi i ne e...

Faktot {to pove}eto nagradeni romanopisci bile ili s$ u{te se i novinski avtori go postavuva pra{aweto dali novinarstvoto e podobrata strana na na{ata pismenost? Sli~en e trendot i na hrvatskata i na srpskata kni`evna scena...

Spored logikata na brojkite, izleguva taka.

No, interesno e toa {to ne samo {to pove}eto od aktuelnite romanopisci doa|aat od novinarskata fela, tuku smeneta e i strukturata na noviot makedonski roman. A, i na negovite ~itateli. S$ pove} e se ~itaat makedonskite avtori, najmnogu blagodarenie na nivniot kvalitet.

Venko Andonovski za va{iot roman “Posledniot ~aj” napi{a deka se raboti za `anrovski nevino delo.

Iako mo`ebi treba da se pra{a Venko za pove}e podrobnosti okolu `anrovskite odrednici, jas toa go razbrav vo smisla na `anrovskata ~istota. Vo smisla deka koga nema{ pi{uvano mnogu dosega, toga{ si otvoren kon sebesi, kon zborot i kon publikata. Kalkulaciite mo`ebi }e dojdat vo

10

godini uspe{no izdava{tvo

nekoja sledna prilika, sli~no kako i vo qubovta, na primer. Pi{uvaj}i, se pla{ev potsvesno da ne me zafati sindromot na “novite pisateli”, koi sakaat s$ da ka`at vo edna kniga. Dobriot pisatel, vo su{tina, treba da znae {to da ostavi, a {to da otstrani od knigata. Otstranuvaweto mi pretstavuva{e i najgolem del od rabotata na “Posledniot ~aj”...

Ili, {to bi rekol ^arls Bukovski, dobriot pisatel znae koga treba da ne treba da pi{uva?

Da, da, tokmu taka! Iako ~itame malku dobri pisateli vo toj kontekst, pove}eto mislat deka s$ {to napi{ale treba da se objavi. No, i tuka ne sum stroga, sekoj pisatel ima svoja li~na prikazna.

Nekoi avtori smetaat deka

treba da se izoliraat vo tvore~kata faza, nekoi, pak, kako Mirko Kova~, po~nuvaat novela ili roman inspirirani od drugi avtori. Od druga strana, imate dolg sta` na izdava~, ili “profesionalen ~itatel”...

Navistina mnogu se pla{ev od nesvesnite vlijanija, bidej }i ima{e mnogu re~enici vo mojot roman za koi se pra{uvav dali se moi ili se nekade pro~itani, a ne se se}avam kaj koj avtor?

Od druga strana, kako {to veli i Bla`e Koneski, s$ e napi{ano, samo odnovo i odnovo treba da se ka`e, mo`ebi so istite zborovi, ama na poinakov na~in. Za mene procesot na pi{uvawe e izolacija i naso~uvawe na energijata samo na toj proces.

Svoevidno “monahuvawe”? Promotor na va{ata kniga be{e duhovnik, vladikata Metodij Zlatanov, a samata storija za sebespoznavaweto nalikuva na potragata po Sidarta (Buda) na Herman Hese...

Potragata po sebesi sekoga{ e istata prikazna.

Sekoj ~ovek vo odreden period od `ivotot }e mora da zastane pred ogledaloto.

Celta ne e da begame, tuku da se sretneme so sebesi i da se spoznaeme. Toa sigurno ne se slu~uva vo sekojdnevniot xagor ili uli~na me{anica, tuku vo osamata, dali vo tivka soba, pe{tera ili a{ram, seedno.

Kreativnoto begstvo na Dale~niot Istok e zabele`itelno i kaj va{ata kole{ka i prijatelka Jagoda Mihajlovska-Georgieva,

VINKA SAZDOVA: I da im podarite knigi na ~itatelite, ako ne ~inat, nema da se ~itaat ~ij {to izdava~ (“Indigo Bombaj”) ste tokmu vie: zaedni~ka fascinacija, ili trend?

Da, navidum imame sli~ni inspiracii. I nejziniot roman e za Indija, no iako se raboti za ista ramka, se raboti za potpolno razli~ni prikazni. Mo`e da se zamine bilo kade, vo Kina, a ne samo vo Indija, se raboti za li~no iskustvo...

No, i kolku e toa sli~no so primerite od zapadnoevropskite iskustva, kako ona na Elizabet Gilbert vo “Jadi, moli se, sakaj”?

Toa e samo pametno napi{an roman, a na sli~na tema – begstvoto od sekojdnevieto ili od sopstvenata ko`a. Zatoa porano im zaviduvav na akterite, a sega ve}e ne. Porano

na interesot za makedonskite avtori: ako porano se pe~atele po 300 ili 500 primeroci, sega imame romani od doma{ni avtori vo 4, pa i 10 iljadi primeroci.

A {to e so povremenite obidi knigata da se distribuira nasekade, od trafika do pla`a?

Mislam deka knigite treba da gi ima nasekade. Izlegovme od kni`arnicite i po~navme da prodavame na benziski stanici, vo supermarketi, na pla`a...

I, mnogu e va`no knigite da imaat dostapna cena.

No, mislam deka najva`en element e publikata: toa e vistinski fenomen, bidej} i i da im podarite knigi na ~itatelite, duri i nagradeni knigi, ako ne ~inat nema da se ~itaat.

KOMUNIKACISKI DIZAJN

KREIRA^KI PROCESI VO DVODIMENZIONALEN DIZAJN Ovaa izlo`ba pretstavuva u{te edna sorabotka na ovoj Institut koj postojano organizira kulturni nastani so cel da se dobli`at germanskata i makedonskata kultura.

Na izlo`bata }e bidat prezentirani pette osnovni oblasti na dizajnot: tipografija, grafi~ki dizajn, digitalni mediumi, korporativen dizajn kako i orientacioni i upatuva~ki sistemi.

Silvana Jovanovska jovanovska@kapital.com.mk

o naslov “Dimenzija na povr{inata, komunikaciski dizajn vo Germanija” od denes pa do 17 april }e ima izlo`ba vo Muzejot na grad Skopje, ~ija glavna tema se pette osnovni oblasti na dizajnot: tipografija, grafi~ki dizajn, digitalni mediumi, korporativen dizajn kako i orientacioni i upatuva~ki sistemi. Zastapeni }e bidat 41 grafi~ko studio so okolu 150 primeri. Poimot “komunikaciski dizajn” se upotrebuva za kreira~kite procesi vo dvodimenzionalniot dizajn, kako, na primer, klasi~noto kreirawe fontovi, logoa, plakati, no i osmisluvawe na kompletniot korporativen dizajn na pretprijatija ili sozdavawe na digitalni interfejsi.

Grafi~koto studio od Dizeldorf, Nowakteufelknyrim, ima razvieno sopstven kon-

S

cept za ovaa izlo`ba koj se sostoi od specijalni transportni kutii, takanare~eni Flight Cases koi istovremeno slu`at kako fleksibilen mebel za izlo`bata i se direktno integrirani vo zbirkata: na toj na~in najaktuelniot primer za komunikaciski dizajn od Germanija e samiot del od izlo`bata.

Izlo`bata }e ja otvori Aleksandar Bran~ik vo Muzejot na grad Skopje, a sledniot den }e odr`i predavawe za studenti i dizajneri.

Aleksandar Bran~ik studiral vizuelna komunikacija na Fakultetot za dizajn vo Ofenbah. Po 7 godini rabota vo Metadizajn kaj Erik [pikerman, Bran~ik so partnerite Tomas Nagel i Uve Oto go osnovale Eksplit, dru{tvo za vizuelna komunikacija so sedi{te vo Frankfurt na Majna i Berlin. Ima dobieno mnogu nacionalni i me|unarodni nagradi. Vo 1990 godina zaedno so Mihael Eter i karikaturistot Detlef Surej

PLAKATOT NA IZLO@BATA ZA KOMUNIKACISKI DIZAJN ja kreirale svojata prva izborna kampawa za partijata na Zelenite po obedinuvaweto na Germanija. Poznat e kako umetni~ki direktor na muzi~koto spisanie "Frontpejx" (Frontpage) za koe samiot gi kreiral fontovite i e avtor i na korpora-

tivniot dizajn na "Qubovnata parada" (Love Parade). Vr{i silno vlijanie vrz ekspresivno-emocionalniot stil na germanskata tehno-scena.

Izlo`bata e vo organizacija na Institutot Gete vo Skopje, vo sorabotka so Muzejot na grad Skopje.

10

dena komunikaciski dizajn vo Makedonija

SPORT

07.04.2010

SPORT “HEJSL” VO BRAZIL! o upotreba na solzavec, specijalnite policiski sili od brazilskata federalna dr`ava Baijano, interveniraa vo masovnata tepa~ka na naviva~kite grupi, za vreme na fudbalskiot natprevar me|u Bahija i Fluminenze.

Diveeweto na fanovite zapo~nalo pri rezultat od 2:0 za doma}inite, koi iako mo`at da se pofalat deka se porane{ni {ampioni na Brazil, vo momentov nastapuvaat vo vtorata liga. Iako sostojbata na stadionot vo Feira de Santana izlegla od kontrola, sepak, nema informacii za poseriozno povredeni.

Huliganstvoto e dlaboko vkoreneto vo brazilskiot fudbal, a scenite na nasilstvo se s$ poza~esteni vo posledniot period. Minatiot

S

BITKA ZA BRITANIJA! ivanovic@kapital.com.mk

mesec policijata upotrebi gas i na eden natprevar vo Rondonija, kade za malku bil izbegnat pogolem incident.

MELOUN I PIPEN VO SPRINGFILD orane{nite yvezdi na Nacionalnata ko{arkarska liga (NBA), Karl Meloun i Skoti Pipen, se odbrani kako novi imiwa vo ko{arkarskata “Ku}a na slavnite”, locirana vo amerikanskiot grad Springfild.

Meloun e eden od najdobrite poenteri vo istorijata na Ligata, no nikoga{ ne uspea da se izraduva na {ampionskiot prsten. Na dvapati so Juta i edna{ so timot na LA Lejkers stigna do golemoto finale, kade {to redovno be{e del od porazeniot tim.

Od druga strana pak, Skoti Pipen, kako soigra~ na Majkl Xordan, be{e del od {este tituli na ^ikago Buls, timot {to vladee{e so Ligata kon krajot na minatiot vek.

Pokraj Meloun i Pipen,

LIGA NA [AMPIONI

SR\AN IVANOVI]

Stadionot vo Feira de Santana izgleda{e kako mesto od zona na voeni sudiri

P

atprevarot pome|u Man~ester junajted i Baern od Minhen od ~etvrtinafinaleto na Ligata na evropskite {ampioni, dobiva epski karakter po seopse`nite analizi i debati {to se vodat po mediumite vo Evropa.

Otsustvoto na Vejn Runi od sostavot na junajted e verojatno i najgolemiot i najsigurniot pokazatel za kone~niot ishod na dvome~ot, bidej}i angliskiot reprezentativec bukvalno samiot e kreator na igrata na „crvenite |avoli” vo dosega{niot del od sezonata, a be{e strelec i na minatonedelniot natprevar odigran vo Minhen, koj zavr{i so pobeda na Bavarcite od 2:1. So ist rezultat, fudbalerite od Man~ester bea porazeni pred svoite gleda~i na derbito so ^elzi od

N

BEZ RUNI, MAN^ESTER ]E MORA DA SE POTPRE NA NANI I VALENSIJA. VO BAERN SE VRA]A ROBEN.

Kone~no, priznanie za karierata na Skoti Pipen vo muzejot na najslavnite imiwa od svetot na ko{arkata }e vlezat i Xeri Bas, sopstvenikot na LA Lejkers, ko{arkarkata Sintija Kuper i sredno{kolskiot trener, Bibi Harli.

31

Premier ligata, bez pomo{ta na povredeniot Runi. Crnite prognozi na najdobriot golgeter vo dosega{niot period od prvenstvo mu predviduvaat pauza od nastapite vo period od eden mesec, no naviva~ite pove}e se nadevaat na optimisti~koto scenario, spored koe Runi, sepak, }e zaigra na utre{nata sredba.

Sepak, pogolema pri~ina za optimizam imaat naviva~ite od sprotivniot tabor, bidej}i na revan{ot vo Man~ester }e otpatuva Arjen Roben, koj poradi polesna povreda go propu{ti duelot odigran na arenata Alijanc.

Mnogumina od holandskiot internacionalec o~ekuvaat da bide kreator na uspehot na Baern, sli~no kako i vo me~ot so Fiorentina, minatoto kolo. „Smetam deka Roben e klu~ot za uspehot na Baern. Dokolku toj bide fit za nastap, toga{ {ansite na negoviot tim za

2:1

e rezultatot od prvata sredba vo Minhen

Od Holan|anecot se o~ekuva kvalitetnata razlika vo duelot so Man~ester Junajted pobeda se mnogu pogolemi”, izjavi legendata na Baern, a voedno i doskore{en pretsedatel na klubot Franc Bekembauer.

Za mnogumina, pak, glavnata bitka }e se vodi na krilnite pozicii, kade i dvete ekipi raspolagaat so mnogu kvalitetni fudbaleri. Germanskata ekipa pokraj Roben, }e mo`e da smeta i na fenomenalniot Frank Riberi, koj be{e najdobriot poedinec na prvata sredba. Od druga strana vo junajted na te{kata zada~a }e treba da odgovorat Portugalecot Nani i Ekvadorijanecot

Antonio Valensija. To~no deka krilnite fudbaleri na Baern se daleku pozvu~ni od onie na junajted, no ne smee da se zaboravi nitu deka vtorive se pomladi i `elni za pogolema afirmacija.

Vo istiot termin se igra i vozvratniot duel pome|u francuskite ekipi na Bordo i Olimpik od Lion.

Gostinskite fudbaleri imaat ubava prednost od 3:1, ostvarena na sredbata odigrana pred svoite gleda~i, no i golema obvrska da ja odbranat na terenot na protivnikot.

FORMULA 1

OZNA^EN LOVOT NA CRVENIOT BIK

riumfot na germanskiot pilot Sebastijan Fetel, voza~ot na Red Bul, kako da go vklu~i alarmot vo redovite na najgolemite favoriti vo prvenstvoto na Formula 1, Meklaren i Ferari.

Fetel, zaedno so svojot klupski kolega, Mark Veber, dojdoa do eden-dva pobeda na poslednata trka vo Malezija i toa vo dominantna pozicija vo pogled na konkurencijata.

Ova e samo treta trka vo {ampionatot i prva pobeda za voza~ite na avstriskiot tim, no nadmo}nosta vo brzinata na bolidite na Red Bul gi podispla{i vode~kite lu|e od Meklaren i Ferari, koi se prisetija na minatata sezona, koga moraa da gledaat vo „opa{kata” na Bron GP. „Vo momentov, treba da bideme zagri`eni i da prezememe ne{to, bidej}i mo`e da se slu~i bolidite na Red Bul da bidat pobrzi za polovina sekunda vo eden krug na narednata trka vo Kina”, izjavi {efot na Meklaren, Martin Vitmar{, koj otkriva deka, sepak, ima podgotveno odgovor za brzinata na

T

VO MOMENTOV TREBA DA BIDEME ZAGRI@ENI I DA PREZEMEME NE[TO, BIDEJ] I MO@E DA SE SLU^I BOLIDITE NA RED BUL DA BIDAT POBRZI ZA POLOVINA SEKUNDA VO EDEN KRUG NA NAREDNATA TRKA VO KINA Red Bul. „Mislam deka ja otkrivme pri~inata za nivnata brzina. Imame nekoi novi komponenti koi {to }e ni ovozmo`at nekolku desetinki pove}e vo sekoj krug, {to }e ni ovozmo`i pogolema konkurentnost. Ne znam dali }e uspeeme sosema da im se pribli`ime, no siguren sum deka }e ostaneme vo nivnata klasa”, dodade Vitmar{.

Na golemo se raboti i vo

timot na Ferari, kade na golemo se stravuva deka na narednata trka }e im bidat odzemeni vode~kite mesta na tabelata, i kaj voza~ite, no i kaj konstruktorite. Sepak, mnogu smireno deluva prviot voza~ na Ferari, Fernando Alonso, i pokraj toa {to toj ne uspea da ja dovr{i

trkata vo Malezija, otkako vo posledniot krug mu pregore motorot. „Na startot od sezonata sme i normalno e da se slu~uvaat promeni na pobedni~kiot podium. Potrebno e da se izvozat nekolku trki za rabotite da si dojdat na svoeto mesto”, izjavi [panecot.

Alonso vo momentov ja deli vtorata pozicija so 37 boda, kolku {to ima i Fetel.

Iako bez nitu edna pobeda, vode~ki e Brazilecot Felipe Masa so 39 boda.

Negoviot performans gi podispla{i tradicionalnite favoriti

K

O

M

E

R

C

I

J

A

L

E

N

O

G

L

A

S