180 Kapital 06 12 2010 by Kapital Media Group

IZMENITE NA ZAKONOT ZA DR@AVNI SLU@BENICI OTVORIJA VOJNA VO SOBRANIETO

RASTE INTERESOT ZA ANTIKRIZNI KREDITI

PRVIOT OBID ZA “REFORMA” NA JAVNATA ADMINISTRACIJA NAIDE NA SILEN OTPOR

GOLEMITE KOMPANII ]E JA “SPASAT” KREDITNATA LINIJA OD EIB

STRANA 2-3

STRANA 10

ponedelnik

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

SO PROTESTEN MAR[ VO SKOPJE

OPOZICIJATA ODLU^NO POBARA PREDVREMENI IZBORI

TRI DOKUMENTI SO KOI I FORMALNO ]E BIDAT POBARANI PREDVREMENI IZBORI PODNESOA PRATENICITE NA SDSM DO SOBRANIETO, VO IMETO NA U^ESNICITE NA PROTESTNIOT MAR[ NA OPOZICIJATA KOJ SE ODR@A V^ERA VO SKOPJE STRANA 5 NA ZATVORAWE, PETOK, 03.12.2010, 13.00~.

MBI 10 MBID OMB

0,08% 0 0,02% 0 00,65%

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

61,49 46,74 1,32

NAFTA BRENT EURORIBOR

990,76 1,53%

MINISTERKATA JANKULOSKA DEMANTIRA “PAZAR” SO GAZDATA NA A1

KAP KAPITAL ANALIZA: SPO SPORTOT E VISTINSKO RAZ RAZO^ARUVAWE VO MAKEDONIJA MA

ZO ZO[TO SLOVENIJA STANA SL SPORTSKA VELESILA, A MAKEDONIJA GO DOPRE DNOTO?! STRANA 6-7

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (03.12)

MBI 10

...POGLED NA DENOT...

2.251

QUP^O ZIKOV 2.249

USTA POLNA NAROD!?

2.247

STRANA 4

2.245 2.243

KOLUMNA ILIJA DIMOVSKI

2.241

STRAV OD SEBE

2.239 29.11

30.11

01.12

02.12

03.12

STRANA 8

Veledrogeriite so meseci ~ekaat pari od dr`avnite kliniki STRANA 4

Pro~istitelnata stanica na Crna Reka go ko~i proektot ^ebren i Gali{te?! STRANA 12

]E ODIME DO KRAJ SO VELIJA RAMKOVSKI!

KOLUMNA KIRIL NEJKOV

DOBRI RIZICI STRANA 8 VOVEDNIK IGOR PETROVSKI

TESTOVI ZA KOSMONAUTI STRANA 2

STRANA 5

2 06.12.2010

NAVIGATOR

PONEDELNIK

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

PONEDELNIK 06 DEKEMVRI 2010

TESTOVI ZA KOSMONAUTI

Re~isi dvodeciniskoto i bez “usul” polnewe na dràvnata i javnata administracija so vrabotuvawa po partiska, rodninska, {valerska i site ostanati “linii”, sega ni se treska od glavata. Reformite na javnata administracija, so koi im be{e polna ustata na site vladeja~ki garnituri koga go zemaa mandatot, se sveduvaa samo na novi vrabotuvawa na partiski vojnici koi treba{e da ja dobijat zasluènata nagrada za dobro odrabotenite mitinzi i lepewa predizborni plakati. Potoa dojdoa i “ramkovnite” vrabotuvawa, so koi javnata percepcija za neefikasnata administracija, koja {to e parazit na tovar na firmite i gra|anite, ja dostigna svojata kulminacija so soznanijata deka ima iljadnici lu|e koi sedat doma, a zemaat dràvna plata, zatoa {to s$ u{te ne e odlu~eno koi pozicii spored ramkovnata sistematizacija treba da gi zazemat. Partiite im napravija lo{a usluga na svoite kadri so toa {to gi napikaa po kancelariite kaj {to nema nitu dovolno stol~iwa za site, a ne, pak, kompjuteri za rabota i gi nau~ija deka 200-300 evra mese~no moè da se zarabotuvaat bez maka (sekoja ~est na isklu~ocite). Golemata nevrabotenost i siroma{tijata {to postojano se zgolemuva niz godinite gi nateraa lu|eto da baraat najsigurno par~e leb tokmu od dràvnata kasa, koja, pak, stanuva{e s$ “poizda{na i poizda{na”, ne moèj}i da go zadovoli apetitot na dràvniot aparat koj

od godina vo godina ima s$ pove}e usti za ranewe. Zatoa, ne me ni ~udat èstokite reakcii na opozicijata za najnovite predlozi na vlasta za reformi vo administracijata. Zabele{kite deka so predloènite izmeni vo statusot na Agencijata za dràvni slu`benici, kako i voveduvaweto psiholo{ki testovi i testovi za integritet pri izborot na dràvni slu`benici, inaku, kvalifikuvani od SDSM kako “testovi za kosmonauti”, zaradi navodnata teìna i komplikuvanost }e bidat voved vo masovni otpu{tawa od javnata administracija pred da se sprovedat predvremenite izbori, moèbi i dràt voda, no nitu SDSM, nitu VMRO ne moàt da izbegaat od odgovornosta za “pikawe na |ubreto pod tepih” koga treba{e da se zafatat so bolnite reformi vo administracijata. A, bolnite reformi podrazbiraa prvo jasno i glasno da se kaè deka moderna i efikasna javna administracija ne moè da se dobie bez nejzino kratewe, odnosno otpu{tawe na 30-40 iljadi vraboteni spored edni, a duri 60-70 iljadi spored drugi eksperti. Vo sekoj slu~aj, se raboti za golema brojka na lu|e koi treba da gi zagubat svoite rabotni mesta, no toa ne e cel samoto za sebe. Reformata na javnata administracija ne zna~i u{te desetici iljadi socijalni slu~ai. Ona {to “Kapital” so godini nanazad go zagovaral e deka e najbitno da se oslobodi pari~na masa za realniot sektor, za kompaniite koi {to sozdavaat nova vrednost vo ekonomijata i kreiraat novi rabotni mesta, pa tie na krajot da bidat apsorbira~i na vi{okot rabotna sila {to }e se pojavi vo administracijata. A, pove}e pari za {irewe na biznisot na firmite moè da im ostavite ako im zemate

IZMENITE NA ZAKONOT ZA DR@AVNI SLU@BEN IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

pomalku danok, im napla} ate pomalku taksi i kazni i site ostanati dava~ki, planiraj}i prethodno pomal buxet, koj {to nema da tro{i po 400-500 milioni evra za javna administracija. Ili, pak, vtorata doktrina, koja {to podrazbira del od parite od danoci, koi bi se za{tedile zaradi pomalku obemniot dràven aparat, da se koristat za golemi investicii vo infrastruktura i energetika, koi povtorno na krajot }e dovedat do popovolna biznisklima, privlekuvawe na stranski investicii, no i doma{ni, koi bi bile potencijalnite rabotodavci na vi{okot javna administracija. Toa e receptot po koj {to treba da se planira zgriùvawe na otpu{tenite od javnata administracija. Vo me|uvreme, treba da se predvidi kako site ovie lu|e }e bidat prekvalifikuvani za da moè da bidat upotrebliva rabotna sila za kompaniite. Kako nikoj da ne saka da gi elaborira ovie pra{awa pri prepukuvawata {to gi gledame denovive me|u vlasta i opozicijata, vo kontekst na zakonskite izmeni za javnata administracija. S$ mi li~i nekako deka site se zasegnati so toa kako da gi za{titat samo svoite kadri, koi svoevremeno gi “zgriìle”, ne sakaj}i da mislat deka eden den }e dojde fakturata i za toa.

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o Zikov IZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIK

Qup~o Zikov

OFFICE MANAGER I FINANSII:

ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:104 nikolova@kapital.com.mk

Spasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: 101 pretplati@kapital.com.mk

Igor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

REKLAMA

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:103

Nikolaj Toma{evski

marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJA

OGLASI

Nade Toma{evska, Igor Toma{evski

Dijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: 105

FOTOGRAFIJA

gulakova@kapital.com.mk

150

hektari ovo{tarnici, oranici i livadi bea poplaveni vo op{tina Plasnica vikendot, otkako se izlea rekata Treska vo atarot na seloto Devi~, izvestija od Centarot za upravuvawe so krizi. Nadojdenite vodi na Treska go poplavija mostot i kaj seloto Vrane{tica, poradi {to e zabranet za soobra}aj. Vo Kumanovsko se izlea rekata Gurubinka kaj seloto Re~ica i se poplaveni obrabotlivi povr{ini. Od Centarot za upravuvawe so krizi na Ko~ani, pak, informiraat deka vodostojot na ve{ta~kite ezera e vo opa|awe i iznesuva 9 metri kubni vo sekunda na branata Grad~e i 80 metri kubni vo sekunda na akumulacijata Kalimanci. Vo seloto Dovezence izleana e Kriva Reka, pri {to se poplaveni nekolku ku}i, {tali i obrabotliva zemjodelska povr{ina. Vo seloto Dobra{ane na regionalniot pat Kumanovo-Sveti Nikole-[tip dojde do pojava na svle~i{te od kamen, pesok i ~akal vo dol`ina od 100 metri.

Aleksandar Ivanovski

SPECIJALNI PRILOZI:

Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, prilozi@kapital.com.mk Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot. Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

PRVIOT OBID ZA JAVNATA ADMIN NA SILEN OTPO

I k vo Makedonija Iako M k j reformata f na jjavnata uprava, koja treba da rezultira so namaluvawe na nejziniot broj od sega{nite 150.000 na maksimum 80.000 lica, e pove}e od neophodna, se ~ini nema politi~ka volja da se napravi toa. Glavnata pri~ina za toa e {to javniot sektor stana najgolem rabotodavec na partiski i rodninski kadri GABRIELA DELOVA

delova@kapital.com.mk

Prvpat po 20 godini se spomenuva reforma na javnata administracija, a taa vedna{ naide na silni kritiki. Izmenite na zakonite za dr`avna uprava i za dr`avni slu`benici, koi se odnesuvaat tokmu na reformata na funkcioniraweto i na

klu~niot problem – vrabotuvawe i otpu{tawe vo javnata administracija - ne gi prifa}aat opozicijata i ekspertite. Iako vo Makedonija reformata na javnata uprava, koja treba da rezultira so namaluvawe na nejziniot broj od sega{nite 150.000 na maksimum 80.000 lica, e pove}e od neophodna, se ~ini nema politi~ka volja da se napravi toa. Glavnata pri~ina za toa e {to javniot sektor stana najgolem rabotodavec na partiski i rodninski kadri. Zatoa reformata na javnata administracija

nikomu ne mu odgovara. Ministerot za pravda, Mihajlo Manevski, pred pratenicite se brani deka novite izmeni se praveni po evropski terk, no opozicijata go obvini deka napravil neevropski i nedemokratski zakon, so koj }e prodol`i politizacijata vo administracijata. Spored pratenicite od opozicijata, vakvite izmeni se protiv site {to ne mislat kako Vladata i deka so niv se podgotvuva otpu{tawe na dr`avnite slu`benici. Spored pratenicite, izmenite so koi se predviduva namaluvawe na nadle`nostite

MIHAJLO MANEVSKI

MINISTER ZA PRAVDA Stanuva zbor za reformi izgotveni po ekspertsko mislewe od profesorot Gregor Virant. Be{e odr`ana i trkalezna masa vo prisustvo na doma{ni eksperti od oblasta na javnata administracija, a voedno bea izvr{eni i konsultacii so Evropskata komisija vo odnos na razvojot na reformata na javnata administracija vo Makedonija.

NAVIGATOR

PONEDELNIK

LIDERI

MAJA LAPE

a 10 godini NLB lizing ja finansira{e makedonskata ekonomija so 170 milioni evra, {to e zna~ajna finansiska injekcija

NE IM BE[E DENOT

VITALIJ MUTKO

usija }e bide doma}in na Svetskoto prvenstvo vo fudbal vo 2018 godina, {to e najgolema zasluga na ruskiot delegat vo FIFA

MARK PERIN DE BRIHAMBAUT

VESNA BENDEVSKA

lu~uvawata na Pero Nakov bb ne stignaa do Sobranieto, bidej}i Anketnata komisija ostana bez kvorum otkako pratenicite od VMRO-DPMNE si najdoa “pova`na” rabota

0 zemji-~lenki na OBSE, iako odr`aa prv samit po 11 godini, ne se dogovorija za planot za zajaknuvawe i dejstvuvawe na ovaa organizacija

NICI OTVORIJA VOJNA VO SOBRANIETO

A “REFORMA” NA NISTRACIJA NAIDE R na Agencijata za dràvni slu`benici, voveduvawe obuka, psiholo{ki testovi i testovi za integritet pri izborot na dràvni slu`benici se sporni, bidej}i bile samo trikovi so koi Vladata saka da ja dopartizira administracijata. Potpretsedatelot na SDSM, Gordan Georgiev, veli deka izmenite, koi, namesto po redovna, se nosat po skratena postapka, ne se ni{to drugo tuku otpu{tawe od rabota na kvalitetnite kadri, pred da se sprovedat predvremenite izbori. “Celta ne e podobruvawe na efikasnosta na dràvnite slu`benici, garantirawe na nivnata departizacija, ostru~uvawe i profesionalizacija ili podigawe na kvalitetot na nivnite uslugi, tuku masovno otpu{tawe od rabota na dràvni slubenici i zamena so politi~ki podobni kadri pred da se sprovedat predvremenite izbori”, obvini Georgiev. Od Ministerstvoto za pravda tvrdat deka stanuva zbor za reformi izgotveni po ekspertsko mislewe od profesorot Gregor Virant. “Be{e odràna i trkalezna masa vo prisustvo na doma{ni eksperti od oblasta na javnata administracija, a voedno bea izvr{eni i konsultacii so Evropskata komisija vo odnos na razvojot na reformata na javnata administracija vo Makedonija”, izjavija od kabinetot na ministerot za pravda. [MINKA ILI SU[TINSKA IZMENA Ekspertite, iako ja pozdravuvaat idejata kone~no da se reformira administracijata, aktuelnite zakonski novini gi ocenija kako {minkerski i kozmeti~ki reformi. Tie velat deka namesto profesionalnost i objektivnost, izmenite ostavaat diskreciono pravo nadredenite subjektivno da odlu~uvaat pri izborot na novite slu`benici. Profesorot po javna administracija, Bor~e Davitkovki, gi ocenuva kako kozmeti~ki reformi koi voop{to ne odat vo prilog na profesionalizacijata na administracijata. Spored nego, sporen e faktot {to namesto jaknewe na Agencijata za dràvni slu`benici, koja e nezavisno telo, nejzinite nadle`nosti se prenesuvaat vo Ministerstvoto za informati~ko op{testvo. Spored Davitkovski, ova Ministerstvo nema ni

ZGASNUVA LI EDINSTVENATA “SVETLA TO^KA” VO REFORMITE!

Agencijata za dràvni slu`benici so najnovite izmeni na Zakonot se preimenuva vo Agencija za administracija. Ova regulatorno telo, koe soglasno zakonot pretstavuva{e nezavisen organ i filter od politi~ko vlijanie pri izborot na administrativcite, sega ostanuva samo so ~etiri od 20 nadle`nosti i so toa stanuva samo tehni~ko-izvr{en organ. Generalniot sekretar na Agencijata za dràvni slu`benici, Metodija Dimovski, veli deka Agencijata otsekoga{ se trudela da bide {to e mo`no nepristrasna i otporna na politi~ki vlijanija. Opozicijata predlaga da se zajakne ulogata i nezavisnosta na Agencijata. “So novite izmeni, Agencijata za dràvni slu`benici }e stane samo fikus, odnosno dekor. Vladata saka da n$ ubedi deka namesto Agencijata kako nezavisno i regulatorno telo, sega Ministerstvoto so politi~ki imenuvan funkcioner }e pridonese za departizacija na administracijata. Ova e nadvor od preporakite na Evropskata komisija i e regresivna reforma, bidej} i postoi opasnost finalnata selekcija da e premnogu politizirana”, veli pratenikot na SDSM, Jani Makraduli.

kapacitet, nitu nadle`nost za da sprovede vakva seriozna reforma. Za reformite vo administracijata reagiraat i od Sindikatot na rabotnicite vo administracijata i dr`avnata uprava. “Konfederacijata na slobodni sindikati celosno se zalaga i e zainteresirana za reforma vo javnata administracija, no imame golema zabele{ka {to za vakva golema, strukturna i dlaboka reforma sindikatot voop{to ne e konsultiran, sprotivno na vetuvawata deka }e imame konstruktiven dijalog. Smetame deka vakva dlaboka reforma treba da se napravi na mnogu potransparenten na~in, so vklu~uvawe na site strani”, veli pretsedatelot na Sindikatot, Violetka Spasevska. KOSMONAUTSKI ILI PROFESIONALNI TESTOVI? Administracijata, osven {to e glomazna i prenatrupana, e razgalena i najpriveligirana, i pritoa nikoj ne & mo`e ni{to. Otsustvo od rabota, iskoristuvawe na boleduvawata za zavr{uvawe na privatni obvrski i biznisi se samo del od privilegiite

koi gi imaat slu`benicite. So novite izmeni na ovie dva zakoni se voveduvaat testovi i {estmese~ni proverki, koi spored ministrite Manevski i Ivo Ivanovski }e pridonesat da se stavi kraj na vakvite zloupotrebi. Dodeka opozicijata obvinuva deka tokmu ovie testovi se trikovite niz koi Vladata planira dopolitizacija na administracijata, od Agencijata za dràvni slu`benici tvrdat deka testovite }e gi sproveduvaat soglasno evropski i svetski praktiki. “Nadle`nosta za sproveduvawe na psiholo{kite i na testovite za integritet e vo racete na Agencijata za dràvni slu`benici. Psiholo{kite testovi }e bidat prezemeni od stranstvo, od poznati i eminentni institucii, a prilagodeni na makedonski uslovi. [to se odnesuva do testovite za integritet, }e se angaìra nadvore{na akreditirana i profesionalna institucija”, velat od Agencijata. No, upatenite velat deka vakvite testovi se nepotrebni i se samo eden vid manipulacija, a ne vistinski na~in koj }e pridonese za departizacija na administracijata.

BOR^E DAVITKOVSKI PROFESOR NA PRAVNIOT FAKULTET Testovite nema nikako da pridonesat za profesionalizacija i efikasna administracija dokolku ne se sprovede obuka. Pritoa, obukite mora da se pravat od najniskiot slu`benik do najvisokoto rakovodno mesto. Ne mo`e da se pravi test na prazna glava.

06.12.2010

K POBEDNIK

Ministerot za nadvore{ni raboti, Antonio Milo{oski, kone~no nastapi so blag i diplomatski re~nik kon sosedna Grcija. Po serijata napadi za politikata na Atina i izjavite polni so navredi i ostri zborovi za tamo{noto politi~ko rakovodstvo, Milo{oski re{i da nastapi onaka kako {to mu dolikuva – so smiren ton, so podadena raka za prijatelstvo i so neophodna takti~nost. Preku pismo do svojot gr~ki kolega, Dimitris Drucas, Milo{oski pobara poddr{ka od Grcija za Makedonija da mo`e da gi po~ne pristapnite pregovori za ~lenstvo vo Evropskata unija. “Republika Grcija, kako najstara zemja-~lenka na Evropskata unija vo na{iot region i doka`an prijatel na politikata na pro{iruvawe, preku Solunskata agenda, a denes i so inicijativata Agenda 2014/2018,

ANTONIO A NTONIO MILO[OSKI moè è da go dade klu~niot pridones vo revitalizacijata na evropskata integracija na celiot region”, mu pi{uva Milo{oski na Drucas. Vo diplomatijata i toa kako vaì praviloto deka “ubaviot zbor otvora èlezni vrati”, pa moèbi kone~no makedonskata diplomatija nau~i deka mnogu pove}e moè da se dobie so strategija koja se bazira vrz osmislen i blag nastap, otkolku vrz silni kritiki i naodi koi ne vodat nikade. Grcite ova odamna go imaat sfateno. Milo{oski treba da prodolì vo ovoj duh, za{to s$ sprotivno samo dopolnitelno go vlo{uva te{kiot problem so imeto.

MINISTEROT ZA FINANSII IM ZDODEA NA SITE POTPRETSEDATEL NA SDSM Celta ne e podobruvawe na efikasnosta na dràvnite slu`benici, garantirawe na nivnata departizacija, ostru~uvawe i profesionalizacija ili podigawe na kvalitetot na nivnite uslugi, tuku masovno otpu{tawe od rabota na dràvni slubenici i zamena so politi~ki podobni kadri pred da se sprovedat predvremenite izbori. Iako, za volja na vistinata, vakvi testovi postojat i vo drugi dràvi, sepak, klu~niot moment ovde e subjektivizmot pri ocenuvaweto. Spored poznava~ite, Vladata ostava mo`nost za subjektivno postapuvawe. Profesorot Davitkovski za testovite veli deka nema da pridonesat dokolku prethodno ne se napravi obuka na site slu`benici. “Testovite nema nikako da pridonesat za profesionalizacija i efikasna administracija dokolku ne se sprovede obuka. Pritoa, obukite mora da se pravat od najniskiot slu`benik do najvisokoto rakovodno mesto. Ne moè da se pravi test na prazna glava”, istakna Davitkovski.

PODADENA RAKA!

GUBITNIK

GORDAN GEORGIEV

Izgleda deka i na hrvatskiot minister za finansii, Ivan [uker, mu dojde krajot. Vo Vladata na Jadranka Kosor seriozno se razmisluva za smena na [uker do Nova godina poradi nizata negovi propusti, nezadovolstvoto od strana na negovite kolegi, no i na celokupnata javnost vo dr`avata. Se ~ini deka narodot vo Hrvatska e najmnogu razo~aran od ekonomskata slika vo zemjata, so poseben akcent na javnite finansii i trgovskiot deficit, sektori koi se pod direktno vodstvo na [uker, koj e i potpretsedatel na Vladata na Kosor. za vreme na krizata [uker se poka`a neve{t vo sproveduvaweto na reformite za izlez od krizata. Vovede niza danoci koi naidoa na udar na hrvatskata javnost, a progresivnite merki {to gi sproveduva{e bea oceneti negativno na javnite anketi vo Hrvatska. Hrvatskite vesnici

IVAN [UKER odamna analiziraa deka smenata na [uker e neizbe`na i deka toj zaslu`uva da si odi zatoa {to e premnogu aroganten, a negovata arogantnost sozdavala revolt i kaj ostanatite ministri vo Vladata na Kosor. Toj postojano se raspraval i sekoga{ sakal da bide po negovo. Sepak, o~igledno e deka ~a{ata na Kosor se preli so obidot na ungarskata MOL da ja prezeme naftenata kompanija Ina. Kosor se razo~ara od nastapot na [uker vo celiot slu~aj, odnosno od negovoto premol~uvawe deka znael za ponudata na Ungarcite da gi kupat akciite od malite akcioneri na Ina.

MISLA NA DENOT VO BIZNISOT POSTOI SAMO EDEN ШEF - KLIENTOT. EDINSTVENO TOJ MO@E DA GI FRLI VO OGAN SITE OD EDNA FIRMA, PO^NUVAJЌI OD SOPSTVENIKOT, PA NADOLU, SAMO SO TOA ШTO SVOITE PARI ЌE GI TROШI NA DRUGO MESTO

SEM VOLTON AMERIKANSKI BIZNISMEN I PRETPRIEMA^

4 06.12.2010

NAVIGATOR

PONEDELNIK

QUP^O ZIKOV

...POGLED NA DENOT...

USTA POLNA NAROD!? nogu narod. Fakt! Bez razlika kolku to~no iljadi lu|e zastanaa pred Sobranieto so crvenite kartoni v race, poka`ani za Nikola Gruevski, sekako deka v~era na vlasta & se slu~i narod! Slu{navme {to mu pora~a liderot na SDSM, Branko Crvenkovski, na liderot na VMRO-DPMNE, Nikola Gruevski! Toj toa go napravi silno, glasno, so adekvatni signali (govor na teloto), koi sugeriraa i ja prika`aa neizbe`nata za Crvenkovski “dol`na arogancija”! Toj mu podade raka na Gruevski! No, ne na pomiruvawe, tuku za “da se izvle~e institucionalno preku izbori”!? ]e se soglasime deka vo najgolemiot del od govorot Crvenkovski standardno poznato - “veze{e”! Zvu~e{e deka razmisluva isto kako narodot koj stoe{e pred nego... Na primer, najgolem del narodot misli isto kako Crvenkovski - deka siroma{tijata e katastrofalno golema, deka ekonomijata e vo beznade`na situacija, deka nema investicii, deka nevrabotenosta e uni{tuva~ka, deka javnoto zdravstvo e uni{teno, deka korupcijata e golema, deka imame problemi i so demokratijata... Vsu{nost, v~era narodot go slu{na od Crvenkovski toa {to, frojdovski, i saka{e da go slu{ne! Liderot na SDSM, najavuvaj}i (vo sabotata, na intervju na A1) deka mnogu & e potreben na opozicijata vo borbata protiv simnuvaweto na Gruevski od vlast, vsu{nost, “sam mu se servira{e” na narodot! Porakata e – “povtorno jas sum re{enieto! Oti nema drug...”!!!? A, kako {to vidovme od prviot red na mar{ot, i navistina nema koj drug!? Li~no mislam deka nitu ~lenovite i lider{ipot na VMRO-DPMNE v~era nemaa rezervi okolu dijagnozata

M JAVNOTO ZDRAVSTVO TONE VO DOLGOVI

VELEDROGERIITE SO MESECI ^EKAAT PARI OD DR@AVNITE KLINIKI Farmacevtskite kompanii velat deka }e bidat prinudeni da ja prekinat isporakata na lekovi i medicinski materijali, a od Fondot za zdravstvo velat deka se ograduvaat od sekakva odgovornost. Velat deka nabavkite se vo nadle`nost na samite zdravstveni ustanovi VITKORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

olnicite ve}e deset meseci im dolàt milionski sumi na veledrogeriite, a za del od dolgovite ve}e e pokrenata i sudska postapka, doznava “Kapital”. Farmacevtskite kompanii velat deka ako prodolì vakviot trend, naskoro }e bidat prinudeni da ja prekinat isporakata na lekovi i medicinski materijali i apeliraat do Fondot za zdravstvo da gi re{i finansiskite problemi vo javnoto zdravstvo. I klinikite prstot go vperuvaat kon FZO. Velat buxetite im bile premali za da moàt da se spravat so brojnite dolgovi i pobaruvawa. Od Fondot, pak, velat deka toa ne e vo nivna nadle`nost. Veledrogeriite se àlat deka ve}e funkcioniraat kako banki, izdavaat krediti, samo ne zemaat kamata. Predupreduvaat, ako naskoro ne si gi dobijat parite, lekovi za zdrav-

stvenite domovi }e nema. “Na{ite nabavki gi pla}ame odnapred, a na bolnicite materijalite im gi davame na rati. I pokraj toa, tie so godini ne ni prefrlaat ni denar. Zna~i, nie bukvalno gi kreditirame, samo {to ne im zemame kamata. S$ poo~igledno e deka bolnicite ne se likvidni. Ova e posledica i na lo{ata finansiska sostojba na Fondot, koja verojatno u{te pove}e }e se vlo{i po brojnite sudski postapki koi se pokrenati periodov”, velat za “Kapital” od edna od najgolemite veledrogerii vo zemjava. Od veledrogerijata Panovski potvrduvaat deka problemite so pla}aweto na obvrskite na zdravstvoto se s$ po~esti. Velat deka postojano baraat na~in da ne ja prekinat isporakata za da ne gi ostavat na cedilo pacientite. “Pove}e od polovina godina Klinikata za nevrologija preku Zaedni~ki slu`bi ni dol`i 60 milioni denari za betaferon”, izjavi sopstvenikot Zlatko Panovski. Vo veledrogerijata Zegin velat deka javnite zdravstveni ustanovi im dol`at 60 milioni denari. “Imame

3 FAKTI ZA...

5,3% 6,1% 50,7%

E NAMALEN BROJOT NA PRIKA@ANI PRETSTAVI VO PROFESIONALNITE TEATRI VO PERIODOT OD 2009/2010 GODINA E NAMALEN BROJOT NA POSETITELI VO PROFESIONALNITE TEATRI VO ISTIOT PERIOD E ZGOLEMEN BROJOT NA PRIKA@ANITE PRETSTAVI VO AMATERSKITE TEATRI VO 2009/2010 GODINA

dogovor so Fondot, so koj na javnite zdravstveni ustanovi im se dozvoluva odloèno pla}awe do 120 dena. Dosega ni dolàt 60 milioni denari za fakturi so dostasan rok, a za kratko vreme }e se generira i dolg od 95 milioni denari, zatoa {to rokovite na ovie fakturi se vo istekuvawe”. I od pretstavni{tvoto na farmacevtskata kompanija Glakso smit klajn vo Skopje velat deka iako klinikite ne im se direktni dol`nici, sepak, go ~uvstvuvaat problemot. “Docneweto na pla}aweto od bolnicite kon veledrogeriite se odrazuva direktno vrz proizvoditelite, a so toa i vrz nas. Del od veledrogeriite se prinudeni duri i da zemaat krediti za da prodolàt da rabotat normalno. Ova ja doveduva vo pra{awe ponatamo{nata isporaka na lekovi i materijali do javnite zdravstveni institucii”, veli direktorot Tomislav Hristovski. Od Fondot za zdravstvo se ograduvaat od sekakva odgovornost. Velat deka nabavkite se vo nadle`nost na samite zdravstveni ustanovi. “Tie sami si gi nara~uvaat

potrebnite materijali i sami gi pravat tenderite. Fondot redovno, sekoj mesec im ispla}a edna dvanaesattina od predvideniot buxet. Zatoa Fondot nema nikakva odgovornost po ova pra{awe”, veli portparolot Branko Axigogov. Javnite zdravstveni ustanovi, pak, se `alat deka imaat ekstremno mali buxeti so koi edvaj odvojuvaat pari za plati, a toa {to im ostanuva e nedovolno za da se pokrijat ostanatite potrebi. “Postojano reagirame do Fondot deka nemame dovolno pari i poradi toa docnime so pa}awe. No, tie ni velat da si planirame kako znaeme”, velat od Klini~kiot centar vo Tetovo. Ekspertite od ovaa oblast apeliraat Fondot da ne si gi pere racete od odgovornost i da prezeme seriozni merki za da ja spre~i vakvata situacija, koja, velat, }e kulminira koga }e po~nat da pristignuvaat sudskite presudi. Klinikata za nevrologija i Zaedni~kite slu`bi, koi nekolku veledrogerii gi poso~ija kako najgolemi dol`nici, ostanaa nedostapni za komentar.

PROCENKI... @OZE

MANUEL BAROSO

pretstedatel na Evropskata komisija

EVROTO NE E PRIÎNA ZA KRIZATA retsedatelot na Evropskata komisija, @oze Manuel Baroso, oceni deka Evropskata unija od krizata }e izleze posilna i deka evroto pretstavuva za{titen mehanizam, a ne pri~ina za krizata. “Evroto e za{tita, a ne pri~ina za kriza. So seriozni problemi se sretnuvaat i zemjite koi ne se del od evrozonata. Go otfrlam argumentot spored koj evroto pretstavuva pri~ina za kriza”, izjavil Baroso vo intervju za belgiskiot vesnik “Libr Belìk”. Baroso kaàl deka Evropskata centralna banka e sposobna da se soo~i so sega{nite turbulencii i izrazil golemo veruvawe deka taa }e bide vo sostojba da gi prezeme site potrebni merki za da obezbedi stabilnost vo evrozonata.

“Vsu{nost, v~era narodot go slu{na od Crvenkovski toa {to, frojdovski, i saka{e da go slu{ne!” na Crvenkovski, slu{aj}i go kako “retori~ki veze” za makedonskite problemi, na prepolniot bulevar pred makedonskoto Sobranie! No, po kojznae kolku govori vo poslednite meseci, povtorno ostanaa neodgovoreni mnogu pra{awa na koi ~ekaat odgovor iljadnicite makedonski gra|ani, i tie na mar{ot i onie doma! Kamo re{enija? Ottuka, se soglasuvam so iskaànata misla na SDSM deka ova bilo samo po~etok na patot do novi izbori! No, govorot od v~era, po presot od petokot i intervjuto na gorespomenatata televizija vo sabotata, vo koj Crvenkovski energi~no “go udri” Gruevski, sepak, ima “falinka”! Oti, ovojpat i narodot bara odgovori na slednite pra{awa: Koi se novite lu|e? Koja e programata? [to e toa {to utre SDSM podobro }e go napravi od VMRODPMNE so sega{nata lista na li~nosti vo vrvot na ovaa partija? Kako SDSM }e ja podobri naru{enata demokratija, isto taka so sega{nite lica, koi, sepak, se kreatori vo godinite nanazad na “pletkata” koja denes sakaat da ja raspletat? Dobro, }e re~at deka ne se kaùvaat tukutaka na miting adutite za vo izborna kampawa! Vaì, samo ne{to mnogu mitinzi ni se redat! Mnogu avtobusi, mnogu benzin, mnogu tro{oci, mnogu nervi, mnogu o~ekuvawa na ~lenstvoto! Pa, toa vidovme deka ne e tolku zdravo! Gledame denes so VMRO-DPMNE kako e! Taka? Odgovori na ovie dilemi nema... A iljadnicite pred Sobranieto v~era, stoej}i ispraveni pred liderot, vo mislite se nadevaa deka }e bidat del od javnata administracija! Taka li e?! Nikoj ne im kaùva deka treba da bide poinaku! Zatoa, ova nekako li~i deka Crvenkovski ~eka Gruevski sam da padne, kako {to i samiot objasni koga re~e “... vremeto raboti za SDSM, a protiv Nikola Gruevski...”!? Mislam deka samo “vremeto” ovoj pat nema da bide dovolno!

...ZABODETE ZNAMENCE I OSVOJTE GO MESTOVO AKO MISLITE DEKA STE NAJDOBRI...

POLITIKA

PONEDELNIK

06.12.2010

SO PROTESTEN MAR[ VO SKOPJE

OPOZICIJATA ODLU^NO POBARA PREDVREMENI IZBORI

Tri dokumenti so koi i formalno }e bidat pobarani predvremeni izbori podnesoa pratenicite na SDSM do Sobranieto, vo imeto na u~esnicite na protestniot mar{ na opozicijata koj se odr`a v~era vo Skopje MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

ruevski, bidi barem edna{ odgovoren pred sopstveniot narod. Prifati ja podadenata raka i ne dozvoluvaj gnevot na narodot da se prelee na ulica. Ajde da odime na izbori,- mu pora~a liderot na SDSM, Branko Crvenkovski, na premierot, Nikola Gruevski, od binata postavena pred Sobranieto, kade {to kulminira{e v~era{niot protesten mar{ koj go organizira{e SDSM pod sloganot "Dosta e! Izbori se za idninata!". Vo prodol`enie na mar{ot, prateni~kata grupa na SDSM do Sobranieto podnese tri dokumenti so koi SDSM ja formalizira{e svojata inicijativa za predvre-

[TO POBARA SDSM:

Izmena na Izborniot zakonik za da se sozdadat uslovi za fer i demokratski izbori Formirawe na sobraniska komisija za kontrola i nadzor na izbira~kiot spisok Raspu{tawe na Parlamentot i raspi{uvawe predvremeni izbori meni izbori. So prviot izlegoa pove}e desetici ildokument se bara izmena jadi gra|ani (okolu 30 iljadi na Izborniot zakonik, so spored slobodni procenki), cel da se sozdadat uslovi e so istoriska masovnost za fer i demokratski iz- i zna~ewe za Makedonija, bori. Vtoriot se odnesuva a pri~inite poradi koi na formirawe sobraniska gra|anite go poddràle komisija za kontrola i nad- mar{ot, spored Crvenkzor na izbira~kiot spisok. A ovski, treba najmnogu da se tretiot dokument e inicijati- baraat vo pritisokot koj va za raspu{tawe na Par- gra|anite go ~uvstvuvaat od lamentot i za raspi{uvawe vladeja~kiot reìm vo site novi parlamentarni iz- sferi na nivnoto ìveewe. bori. "Pet godini ovoj reìm ja Za Crvenkovski, ovoj sobir, pritiska sekoja institucija, na koj u~estvuvaa site partii firma, zdruènie, medium i na opoziciskiot front i sekoj ~ovek poedine~no, da se

opredelat po principot – ili ste so nas ili protiv nas. Gra|anite denes pora~uvaat: se re{ivme da bideme protiv vas", re~e Crvenkovski. "Najgolemite grobari na idninata na Makedonija samite

se proglasuvaat za patrioti... Ne mo`e siroma{tijata da ja prika`uvaat kako ekonomski reformi... Sakaat da n$ ubedat deka nacionalnite porazi treba da se slavat kako pobedi... Stopanstvoto

propa|a, sekoe treto semejstvo se bori za gol ìvot... Slobodata na mediumite e mislovna imenka", se nekoi od poentite na govorot na Crvenkovski. Sobirot zavr{i bez incidenti, a Crvenkovski ovoj fakt go iskoristi za da odgovori na obvinuvawata deka vo borbata za vlast }e posegne i po metodite na uli~nata demokratija. "Cela nedela laàt za mar{ot deka nasila }e vlezeme vo instituciite. Ako ovoj narod saka da vleze vo Sobranieto, koj }e go zapre? Gruevski? Jankulovska? Ili policajcite pokraj ogradava? Pove}eto od ovie policajci ~ekaat da trgneme, pa da ni se pridruàt. Nie ne sme VMRO-DPMNE i ne gi ru{ime instituciite. Nie gi sozdavame", re~e Crvenkovski.

MINISTERKATA JANKULOSKA DEMANTIRA “PAZAR” SO GAZDATA NA A1

]E ODIME DO KRAJ SO RAMKOVSKI!

Po skandaloznoto omeknuvawe na Ramkovski vo napadite vrz premierot Gruevski, vlasta tvrdi deka ne se raboti za nikakov taen dogovor za “zami`uvawe” pred milionskiot kriminal za koj se tovarat negovite firmi MARIJA SEVRIEVA

sevrieva@kapital.com.mk

emame namera, ni pravo da razmisluvame vo nasoka na eventualen kompromis, bidej} i zakonite se ednakvi za site i tie mora da va`at za site. Vaka ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankuloska, odgovara na provokaciite deka zad obidot na sopstvenikot na A1, Velija Ramkovski, da ja spu{ti topkata so obvinuvawata za “policiski upad” vo negoviot medium se krie taen dogovor so vlasta. Jankuloska demantira mo`nost dr`avata da se povle~e od celata akcija za ras~istuvaweto so naodite za milionski kriminal vo firmite na Ramkovski. "Vo nikoj slu~aj nemame namera ni da razmisluvame vo nasoka na prekinuvawe na aktivnostite na instituciite. Po obezbedenite dokumenti za {este firmi na Pero Nakov bb i na Pero Nakov 60A, utvrdeno e deka postojat seriozni indicii za zloupotreba vo raboteweto vo firmite. S$ u{te nemalo prijavi poradi obemnosta na dokumentacijata, no site institucii bile mobiliz-

irani vo nasoka na pobrzo ras~istuvawe na somnevawata za kriminal”, veli Jankuloska. Izvori vo VMRO–DPMNE za “Kapital” brifiraat deka vo razgovori na liderot Nikola Gruevski i potesnoto rakovodstvo bilo potencirano deka vo nikoj slu~aj ne smee da se “zata{ka” celata afera. Lu|eto bliski do Gruevski barale da se ras~isti so kriminalot na Pero Nakov bb, oti situacijata bila “sega ili nikoga{“. Na Gruevski mu go poso~uvale i primerot so porane{niot premier Vlado Bu~kovski, koj nabrzo po eden sli~en, no neuspe{en obid za kontrola na firmite na Ramkovski vo 2006 godina gi izgubi izborite. Rakovodstvoto na VMRO-DPMNE smeta deka porazitelno za nivniot rejting bi bilo sekoe razmisluvawe vo nasoka na popu{tawe na stegite okolu Ramkovski. Navodno, Gruevski vetil deka instituciite ovoj pat }e odat do kraj i }e gi rasvetlat site kriminalni piramidi. Vo SDSM se {okirani od nastapot na Velija Ramkovski. Partiski izvori uveruvaat deka liderot Branko Crvenkovski ne znael za izjavata na Ramkovski s$ dodeka taa

ne se pojavi na Internet i deka javnoto distancirawe od negoviot “lik i delo” go storil po prethodni razmisluvawa i ocenki deka mora da prestane obidot da se povrzat nivnite aktivnosti za urivawe na vlasta so slu~uvawata vo A1. Drugi partiski izvori, pak, velat deka se ~uvstvuvaat izigrani od Ramkovski, koj o~igledno

ve}e pod masa se dogovara i pregovara so premierot. Vo me|uvreme, nema novi momenti za celiot skandal. Vo petokot propadna obidot za megaaferata da rasprava Anketnata komisija za za{tita na pravata i slobodite na gra|anite. I pokraj prisustvoto na eksperti od krivi~noto pravo, aktivisti za ~ovekovi prava, su-

dii, nevladini organizacii, pratenicite od vlasta i opozicijata ne go zaboravija svojot voobi~aen re~nik na napadi i diskvalifikacija. Vo ime na prateni~kata grupa na VMRO-DPMNE, Jovan Ginev pobara odlo`uvawe na Komisijata poradi nedostig od mislewe na narodniot pravobranitel. "Plenarnata sednica e zaka-

àna nadvor od Delovnikot, i pokraj zapoznenosta na pretsedatelot, Trajko Veljanovski, deka imame komisija koja e od golemo zna~ewe", istakna Vesna Bendevska od SDSM, pretsedatel na Komisijata. Opozicijata obvini deka pratenicite od vladeja~koto mnozinstvo so otkaùvaweto od raspravata demonstriraat deka ne sakaat da gi ras~istat slu~uvawata vo A1. "Profesorkata Gordana Siljanovska pobara na Komisijata zadolìtelno da bide obezbedeno prisustvoto na ministerkata za vnatre{ni raboti, Gordana Jankulovska, i direktorot na Upravata na finansiska policija, Qup~o Stamatovski, bez koi raspravata bi bila bespredmetna. Na Komisijata prisustvuva{e direktorot na UJP, Goran Trajkovski, koj ima{e podgotveno celosen izve{taj za akcijata na Upravata na Pero Nakov bb, a od MVR i Finansiskata policija ima{e isprateno izvestuvawe deka A1 televizija ne bila cel na akcijata. MVR informira{e deka pretstavkite na novinarite na A1 za pre~ekoruvawe na ovlastuvawata na policijata na denot na akcijata se otfrleni.

MANASIJEVSKI: NITU SDSM, NITU VMRO NE NUDAT EKONOMSKI RE[ENIJA! ikoj vo Makedonija ne veruva deka Crvenkovski mo`e da sozdade alternativen programski produkt so koj bi ja porazil sega{nata vlada,- re~e Jovan Manasijevski, pretsedatel na Liberalnodemokratskata partija, upatuvaj}i kritiki i do Vladata i do opozicijata, koja, spored nego, voop{to ne govorela za ekonomskiot del. “Vo ovie 20 godini sme pravele, videle mnogu mitinzi, mar{ovi, buntovi, a nitu

eden gra|anin na Makedonija ne videl korist od niv”, re~e Manasijevski. Na v~era{nata konferencija vo Ohrid, kade {to partijata go pretstavi ekonomskiot del od svojata politi~ka platforma so koja planira da nastapi na slednite izbori, toj istakna deka ne postoi nikakva razlika me|u VMRO-DPMNE i SDSM, za koi re~e deka se zastapnici na ekonomski populizam, so interes samo za polnewe na buxetot i potoa sredstvata da

gi raspredeluvaat po politi~ki selektivni kriteriumi. Vo ekonomskata platforma na LDP, akcentot e staven na ekonomijata, odnosno na na~inot za sozdavawe podobar ekonomski ambient vo Makedonija, pove}e investicii i pogolem broj rabotni mesta. Manasijevski veli deka klu~en segment vo ekonomskata politika koja tie bi ja sprovele }e bidat mikro, malite i srednite pretprijatija. “Spored statistikite, vo Makedonija na tie pretprijatija otpa|aat

83% od vkupniot broj vraboteni vo privatniot sektor. Ottamu, dokolku sakame da zboruvame za rast i razvoj, mora da razvivame konkretni produkti naso~eni kon podobruvawe na raboteweto na mikro, malite i srednite pretprijatija”, re~e Manasijevski. Toj potencira{e deka s$ dodeka Vladata ne se zanimava so kondicijata na malite i srednite pretprijatija, mnogu brzo nema da mo`e da go finansira nitu zdravstvoto, nitu obrazovanieto, nitu penziskiot

sistem. Manasijevski re~e deka LDP ima za cel da mu ponudi druga slika na makedonskiot narod, da se svrti kon ekonomijata, zatoa {to samo na takov na~in, so kreirawe konkretna alternativna ponuda niz proekti, Makedonija mo`ela da se dvi`i napred. Toj izrazi uveruvawe deka toa e na~inot da se svrti vnimanieto i na Vladata kon ekonomijata, no i na gra|anite koi imaat mo`nost da dadat {ansa na nova opcija.

6 06.12.2010 FOKUS: SPORTOT E VISTINSKO RAZO^ARUVAWE VO MAKEDONIJA

ZO[TO SLOVENIJA STANA SPORT VELESILA, A MAKEDONIJA GO DO SR\AN IVANOVI]

ivanovic@kapital.com.mk ivanovic@kapital com mk

d osamostojuvaweto na Republika Makedonija pred 20 godini dosega sportot tone s$ podlaboko i sega dopira do samoto dno. Makedonskite sportisti, reprezentacii i klubovi glavno se “topovsko meso” za protivnicite. Vo vremeto na porane{na Jugoslavija makedonskite natprevaruva~i bea del od mo{ne uspe{ni i trofejni nacionalni sostavi, a lokalnite ekipi se natprevaruvaa vo kvalitetni prvenstva. Vloùvaweto vo infrastruktura, mladinski {koli, no i vo seniorski profesionalni timovi & nose{e zna~itelen uspeh na sportski plan na Makedonija. To~no e deka opa|aweto na kvalitetot vo makedonskiot sport ne se po~uvstvuva vedna{,bidej}i vo prvite nekolku godini na{ite reprezentacii s$ u{te bea sostaveni od igra~i koi svojot zanaet go nau~ija vo sistemot na “starata” dràva. Po raspa|aweto na federacijata makedonskiot sport go izgubi “zdivot”, {to ne e slu~aj i so slovene~kiot, koj vo vreme na SFRJ, so isklu~ok na skijaweto, be{e pomarginaliziran od makedonskiot. No, kako e sega? Na Olimpiskite igri slovene~kite sportisti imaat osvoeno 22 medali. Makedonskite sportisti na OI se brojat na prsti i se nezabeleìtelni. Slovene~kiot sport e na svetskiot vrv, a makedonskiot na dnoto. Sosema adekvatna e sporedbata me|u makedonskiot i slovene~kiot sport po 20 godini nezavisnost na dvete zemji. Zo{to ja izbravme Slovenija? Zatoa {to ovaa zemja vo ramkite na porane{nata zaedni~ka dràva za “kopje” be{e poslaba od Makedonija. Srbija i Hrvatska se zemji na {ampioni. Ovie dve nacii, verojatno najgolemite konkurenti na sportski plan, moàt da se pofalat so edno~udo medali osvoeni na svetski i evropski prvenstva. Sporedbata na Makedonija so Srbija i Hrvatska e neumesna,

Sosema adekvatna e sporedbata me|u makedonskiot i slovene~kiot sport po 20 godini nezavisnost na dvete zemji. Zo{to ja izbravme Slovenija? Zatoa {to ovaa zemja vo ramkite na porane{nata zaedni~ka dr`ava za “kopje” be{e poslaba od Makedonija. Kade e sega? Na Olimpiskite igri slovene~kite sportisti imaat osvoeno 22 medali. Makedonskite sportisti na OI se brojat na prsti i se nezabele`itelni. Slovene~kiot sport e na svetskiot vrv, a makedonskiot na dnoto

TINA MAZE (levo) osvoi eden od 22-ta medali za Slovenija na Olimpiskite igri bidej}i i dvete zemji se pogolemi, a i tradicionalno posportski. Zatoa, sosema adekvatna e sporedbata so Slovenija. ZMAJÊKI VS LAVOVI Slovenija e zemja na 2.054.000 ìteli, koi ìveat na povr{ina od 20.273 kilometri kvadratni. Makedonija ima teritorija od 25.713 kilometri kvadratni, na

koja `iveat 2.114.000 lu|e. Startnite podatoci za komparacija se re~isi idealni, no spored ekonomskiot i politi~kiot potencijal Slovenija e vistinski xin za na{ata dr`ava. Makedonija, barem na po~etokot od 90-te godini be{e posilna sportska nacija od Slovenija, ne smetaj}i gi zimskite sportovi.

Mnogumina se se}avaat na prviot me|unaroden natprevar na makedonskata fudbalska reprezentacija, odigran na 13 oktomvri 1993 godina vo Kraw, protiv selekcijata na Slovenija. Toga{ makedonskite reprezentativci, predvodeni od Darko Pan~ev, Ilija Najdovski, Vujadin Stanojkovi}, Dragan Kanatlarovski..., so

4:1 go deklasiraa slovene~kiot sostav. No, ottoga{ navamu Slovenija vo re~isi site sportovi gi redi uspesite, a Makedonija ne uspeva da ostvari nitu eden zna~aen rezultat. Odime so red. Slovencite stojat odli~no na fudbalski plan, kako nikoga{ prethodno. U~estvo

SLOVENIJA E OBE lovenija e edinstvenata dr`ava od porane{na SFRJ koja uspea svojot sevkupen potencijal da go naso~i kon idninata, namesto kon revizija na istorijata. Site postoe~ki regionalni natprevaruvawa, vo koi ~lenuvaat sportskite ekipi od porane{na Jugoslavija, se inicirani i organizirani od Slovenija. Mrazot be{e skr{en pred sedum sezoni koga be{e formirana Jadranskata ko{arkarska liga. Vo ova visokokvalitetno natrevaruvawe nastapuvaat klubovi od Srbija, Hrvatska, BiH, Crna Gora i, se razbira, Slovenija. Golemite neprijatelstva na narodite od ova dru{tvo bea nadminati tokmu po silnoto lobirawe i posreduvawe na lu|eto od ko{arkarskata

federacija na Slovenija. Interesno, no otkako be{e zavr{ena sportskata sala Boris Trajkovski vo Skopje, Makedonija dobi pokana za u~estvo so edna ekipa vo ova eks-jugoslovensko ko{arkarsko dru{tvo. Iako raspolo`enieto za sorabotka e golemo i od dvete strani, sepak, najva`niot uslov za u~estvo vo Jadranskata liga s$ u{te ne e ispolnet od nitu eden makedonski klub. Toa e buxetot za igra~kiot fond od najmalku eden milion evra, {to, barem vo momentov, e nevozmo`no za na{ite klubovi. Pred pomalku od eden mesec be{e donesena odlukata za formirawe na regionalna rakometna liga, kade {to pokraj ekipi od porane{na Jugoslavija, }e ima i klubovi od Ungarija. Poradi silniot kvalitet na

PONEDELNIK

TSKA OPRE DNOTO?! na dve svetski i edno evropsko prvenstvo. Na{iot najdobar rezultat e osvoeno ~etvrto mesto vo kvalifikaciite za golemite natprevaruvawa. Vo ko{arkata “janezite” se nametnaa kako vistinska sila, a najgolem uspeh e osvoenoto ~etvrto mesto na poslednoto evropsko prvenstvo vo Polska. Vo sporedba so na{ite dve u~estva na kontinentalnite {ampionati, slovene~kite ko{arkari moè da se pofalat so rekordni devet, a zgora na toa imaat i dva nastapi na mundijalite. Duri i vo rakometot, tradicionalno najuspe{niot sport vo Makedonija, Slovencite se daleku pouspe{ni. Na{ite dve u~estva na svetskite {ampionati i edno na evropskite izgledaat po malku sme{no vo sporedba so pette nastapi na svetskite prvenstva, osum na evropskite i dve na Olimpiskite igri na Slovenija. Slovenija moè da se pofali i so srebreniot medal od evropskoto prvenstvo vo 2004 godina. Ovaa sporedba moè i da prodolì, no rezultatot postojano }e se zgolemuva vo korist na Slovenija. “Sekoja sporedba me|u sportot vo Makedonija i Slovenija e neblagodarna ili, podobro re~eno, nevozmo`na. ]e po~nam so toa deka vo Slovenija, za razlika od Makedonija, na odgovornite funkcii vo site sportovi, zna~i, vo fudbalot, ko{arkata, rakometot, skijaweto i vo site drugi discipini, na odgovornite mesta vo federaciite, no i vo klubovite, sedat porane{ni istaknati sportisti. Kaj nas re~isi i da nema takva li~nost, vo koj bilo sport. Vo Makedonija se vospostavi praktika sportot da go vodat lu|e koi se s$, samo ne sportisti. Razni biznis-me{etari, koi so godini opstojuvat na rakovodnite funkcii vo sportskite federacii i klubovi”, izjavi za “Kapital” porane{niot selektor na makedonskata fudbalska reprezentacija, Nikola Ilievski Xixi, koj svoevremeno be{e trener i vo Slovenija. Spored Ilievski, uslovite za rabota vo Slovenija se neverojatno podobri otkolku vo Makedonija. “Slovencite sportskata organizacija ja temelat na obezbeduvawe uslovi i adekvatno na toa

i postignuvawe rezultati. Jas pred 11 godini bev trener na Publikum. Vo toa vreme klubot ima{e najmal buxet od celata slovene~ka prva liga, no najodgovorno tvrdam deka s$ u{te, i po pominati 11 godini, nitu edna makedonska ekipa gi nema dostignato finansiskite uslovi na Publikum ili standardite na rabotewe koi u{te toga{ bea praktikuvani. Slovene~kata fudbalska reprezentacija dva pati igra{e na svetskoto fudbalsko prvenstvo i toa e neverojaten uspeh. Interesno, no pomo{ta od dràvata za fudbalot dojde duri otkako tie za prvpat se plasiraa na mundijalot. [to zna~i deka uspehot e pred s$ delo na lu|eto {to go vodat i na tie {to vloùvaat vo fudbalot “, dodava Ilievski. PROFESIONALEN ODNOS KON SPORTOT Dosega na Olimpiskite igri slovene~kite sportisti imaat osvoeno 22 medali, od koi 15 na letnite i sedum na zimskite igri. Ova e frapantna brojka za tolku mala zemja, koja spored brojot na medalite vo odnos na brojot na ìteli e vedna{ zad Norve{ka i Avstrija. Interesen e podatokot od poslednite Olimppiski igri vo Vankuver koga Slovencite osvoija tri odli~ja, a slovene~kite mediumi prokomentiraa deka toa e eden medal na sekoi 681.000 ìtel. “Tri raboti se klu~ni za uspehot na slovene~kiot sport. Kako prvo, odnosot na lu|eto kon sportot e krajno profesionalen. Vtoro, uslovite za rabota se na najvisokoto mo`no nivo i treto, toa se odli~nite finansiski uslovi. Tuka ne se podrazbira edinstveno vloùvaweto na dràvata, tuku pred s$ organizacijata koja samata zarabotuva pari. Slovene~kite klubovi se profitabilni i vo toa e i glavnata tajna na nivniot napredok. Vo Makedonija, pak, ne postoi nikakov sistem na vrednosti. Kaj nas sportot e amaterski”, veli Mladen \urovski, porane{en ~len na ko{arkarskata reprezentacija, koj del od karierata pomina vo timot na Domàle Helios od Slovenija. Ako odnosot na relacija ìteliteritorija e proporcionalen, a golema disproporcionalnost

medali osvoi osvoija slovene~kite sportisti na O Olimpiskite igri

06.12.2010

SLOVENIJA - ORGANIZATOR NA EP VO KO[ARKA VO 2013? Slovene~kite ko{arkari }e se obidat na Evropskoto prvenstvo da ja krunisaat odli~nata forma od poslednite godini, {to bi trebalo da se odigra na nivna po~va

4:1

makedonskit fudbaleri gi makedonskite “tepaa” Slove Slovencite pred 17 godini, a sega Slovenija u~estvuva na svetski prvenstva

se gleda vo ostvaruvaweto na sportskite rezultati, toga{ ovaa sporedba me|u Makedonija i Slovenija }e mora da bide videna i niz poinakov agol - se razbira, ekonomskiot. Bruto-nacionalniot dohod po ìtel vo Slovenija iznesuva 28.118 dolari, a vo Makedonija e odvaj 4.656 dolari. Slovenija e ~lenka na Evropskata unija i na NATO i e ekonomski najnapredna zemja vo sporedba so site ostanati dràvi od porane{na Jugoslavija. Tokmu ovoj fakt e moèbi i re{ava~ki vo otkrivaweto na pri~inite za golemata sportska nadmo}nost na Slovenija vo odnos na Makedonija. Za vreme na Svetskoto fudbalsko prvenstvo vo Ju`na Afrika be{e objavena studijata na germanskiot politikolog Jozef [mid, profesor na univerzitetot vo Tibingen. Toj tvrdi deka ekonomski silnite zemji, kade {to srednata klasa e brojna, vsu{nost, se najsilnite fudbalski nacii. Spored [mid, dobrite fudbaleri izleguvaat od dobro situiranite semejstva. “Neosnovani se zaklu~ocite deka najgolem broj od fudbalerite doa|aat od siroma{ni sredini. Pogre{en e i mitot za Pele, za kogo mnogumina mislat deka poteknuva od siroma{nite brazilski faveli, iako najdobriot fudbaler na site vremiwa e porasnat vo blagosostojba. Tokmu visokata sredna klasa ili, vo najmala raka, srednata so dobri uslovi za ìvot dava najdobri fudbaleri”, veli profesorot [mid. To~no e deka Slovencite se ekonomski superiorni vo odnos na Makedonija. No, sepak, i vo edna vakva Makedonija, obremeneta so golemi problemi i te{kotii, fakt e deka golem broj od problemite se od ~isto organizaciska priroda, za {to ne se potrebni golemi pari. Sporedbata so Slovenija treba da ni pomogne i da n$ nau~i deka i kako mala zemja moème da se nosime so golemite sportski nacii. Potrebni se dobra volja i vistinski lu|e na vistinskite pozicii.

lovenija e edinstveniot kandidat za organizacija na Evropskoto ko{arkarsko prvenstvo vo 2013 godina. Od sedi{teto na FIBA Evropa potvrdija deka se obezbedeni site neophodni podgotovki i garancii od slovene~kata Vlada, a izdavaweto na licencata za organizacija na {ampionatot treba da se slu~i kon krajot na ovoj mesec, na sostanokot na Izvr{niot odbor na evropskata federacija. Na poslednata sredba na slovene~kiot vrv, predvoden od premierot, Borut Pahor, so generalniot sekretar na FIBA Evropa, Nar Zaolin, bea utvrdeni finansiskite obvrski za organizatorot, kako i intenzitetot na izgradbata na neophodnata infrastruktura. “Vo pregovorite uspeavme da dogovorime licencata od ~etiri milioni evra da bide namalena na tri milioni. Istoto va`i za sredstvata koi treba da bidat sobrani od sponzorite. Od 4,5 milioni dobivme namaluvawe na 3,5 milioni. Prvta rata od 750.000 evra Vladata }e ja isplati na 17 dekemvri, dodeka ostanatite }e bidat pla}ani vo 2012 i 2013 godina. Nie garantiravme deka ovie sredstva }e bidat navreme ispla}ani, a }e storime s$ {to e vo na{a mo} da gi obezbedime i sponzorskite dogovori”, izjavi slovene~kiot minister za obrazovanie i sport, Igor Luk{i}. Sudej}i spored serioznosta na garanciite od slovene~kata Vlada, ovaa

zemja moè da bide sigurna vo organizacijata na Evropskoto prvenstvo. Zasega s$ u{te ne se objaveni gradovite koi }e bidat doma} ini na prvenstvoto, no najverojatno toa }e bidat Qubqana, Maribor, Celje i Kraw. Inaku, Slovenija poslednite nekolku godini raspolaga so navistina kvaliteten ko{arkarski sostav, kadaren da pobedi sekogo vo svetskata ko{arka. Gordan Dragi}, ko{arkarot na Feniks Sans, e verojatno najgolemata nade` na evropskata ko{arka, koj iako e mnogu mlad, sepak, ve}e uspea da se nametne vo NBA ligata. Seriozno treba da se smeta i na ko{arkarot na LA Lejkers, Sa{a Vuja~i}, kako i na povozrasnite Bo{tijan Nahbar, Sani Be~irovi}, Erazem Lorbek, Uro{ Slokar i Jaka Lakovi}. Verojatno prednosta na doma{niot teren na Slovencite }e im pomogne kone~no da dojdat do posakuvaniot medal, otkako na poslednoto evropsko prvenstvo bea porazeni vo natprevarot za treto mesto. Slovenija, iako e mala zemja, moè da se pofali so bogata tradicija na organizirawe golemi sportski natrevari. Vo 2004 godina be{e doma}in na evropskoto prvenstvo vo rakomet, a edna godina podocna i na evropskiot {ampionat vo vaterpolo. Ovaa zemja be{e doma}in i na evropsko prvenstvo vo atletika i gimnastika. Tokmu vo poddr{kata na organizirawe golemi natprevaruvawa najdobro moè da se vidi pomo{ta na dràvata vo sportot.

NIKOLA ILIEVSKI XIXI

EDINUVA^ NA REGIONOT Regionalnite klupski natprevari na prostorite od biv{a Jugoslavija po pravilo se na inicijativa na Slovenija. Najnoviot proekt e obedinuvawe na kremot vo vaterpolo. doma{noto prvenstvo, Slovenija }e bide zastapena so tri tima, {to e u{te edno priznanie za slovene~kiot sport vo odnos na ostanatite zemji. I BiH }e ima tri ekipi vo regionalnata liga, no toa e pred s$ politi~ka odluka, so koja se ovozmo`uva nastap na po edna ekipa od trite dr`avotvorni entiteti. Iako Slovenija e zemja kade {to vaterpoloto e relativno nerazvieno, sepak, taa inicira{e i formirawe na regionalna liga i vo ovoj sport. Zaedno so Hrvatska i Crna Gora, slovene~kite

ekipi od godina }e igraat i vo Jadranskata vaterpolo liga. S$ u{te se ~eka organizirawe na zaedni~ka fudbalska liga. Inicijativata povtorno e od strana na Slovencite, koi pred edna godina go organiziraa i prviot raboten sostanok na ovaa tema, vo Bled. Po postojanoto lobirawe dobiena e politi~ka poddr{ka od najva`nite regionalni politi~ari. Pretsedatelite na Srbija i Hrvatska, Boris Tadi} i Ivo Josipovi}, na edna od svoite za~esteni sredbi

razgovaraa i za ovoj predlog, nadgraduvaj}i go so ideja za zaedni~ka kandidatura za organizacija na Evropskoto fudbalsko prvenstvo vo 2022 godina. So ovie inicijativi Slovenija go nadgraduva svojot sport, bidej} i mu ovozmo`uva kvalitetna sredina. Zasega, Makedonija e del od pregovorite za regionalnata fudbalska liga, no se postavuva pra{aweto dali po nejzinoto kone~no fomirawe povtorno }e bide problem buxetot od eden milion evra?

PORANE[EN SELEKTOR NA MAKEDONSKATA FUDBALSKA REPREZENTACIJA “Sekoja sporedba me|u sportot vo Makedonija i Slovenija e neblagodarna ili, podobro re~eno, nevozmo`na. ]e po~nam so toa deka vo Slovenija, za razlika od Makedonija, na odgovornite funkcii vo site sportovi, zna~i, vo fudbalot, ko{arkata, rakometot, skijaweto i vo site drugi disciplini, na odgovornite mesta vo federaciite, no i vo klubovite, sedat porane{ni istaknati sportisti. Kaj nas re~isi i da nema takva li~nost vo koj bilo sport. Vo Makedonija se vospostavi praktika sportot da go vodat lu|e koi se s$, samo ne sportisti. Razni biznisme{etari, koi so godini opstojuvaat na rakovodnite funkcii vo sportskite federacii i klubovi.”

8 06.12.2010

KOMENTARI I ANALIZI

PONEDELNIK

STRAV OD SEBE

alno e da gi gledame site onie lica na |oamiti golemi politi~ari od najbliskoto opkru`uvawe na Crvenkovski koi se zakanuvaat so nasilstvo, incidenti i agresija. Jadni se, a ne se svesni deka od o~ite im se ~ita strav od sebe i od svoeto neznaewe

ekolku nedeli po red sme dovedeni vo situacija da se zanimavame so me|usebni politi~ki nadmudruvawa i presmetki. Za àl, debatata koja e aktuelna vo ovoj period ne se odnesuva na predlozi za odredeni proekti, re{enija i sli~ni mo`ni aktivnosti na dràvnite organi vo nasoka na nao|awe re{enija za podobruvawe na ìvotot na gra|anite. Sekoj takov obid koj e iniciran od strana na vladeja~kata struktura naiduva na ostro ocrnuvawe, bez razlika na kvalitetot, koe e tolku intenzivno {to sekoj razgovor bi bil nepotreben. Se obidovme da razgovarame za mo`niot povolen kredit od MMF, za izgradbata na branata Lukovo Pole, za infrastrukturnite proekti predvideni vo buxetot za 2011 godina, za zavr{uvawe na edna od tenderskite fazi za nao|awe koncesioner za izgradba na nekolku klu~ni avtopatni pravci,

za planovite za raspredelba na 115 milioni evra za subvencii za narednata godina itn., itn.. No, toa ne ni ode{e. Nemavme sogovornik. Zatoa, pak, celata debata vo ovoj period e svedena na nekolku prazni temi, vo smisla na interesot koj bi go imale gra|anite od niv, no i na nekolku òl~no i agresivno vodeni diskusii. @alno e, no mora da potenciram deka aktuelnosta na debatite zavisi od nekolku faktori i nekolku politi~komediumski centri, a, sepak, ovde ne mislam samo na institucionalnata debata, tuku mislam na javnata op{testvena debata. Temite koi gi nametnuva politi~kata opozicija se klu~en faktor za dinamizirawe na diskusiite me|u politi~kite strukturi i javnosta. Toa e normalno vo sekoja demokratska dràva. Toa moè da se postigne so dve alatki. Prvata alatka e da se problematizira i da se diskutira za tema, ideja, zakon, re{enija ili predlozi koi doa|aat od vlasta i

organite na vlasta. Tuka se dozvoleni i opravdani site debati i alatki za postapuvawe, a koi se vo nasoka na podobruvawe na celta, efikasnosta i rezultatite. Opozicijata slobodno moè da kritikuva i da oponira na sekoja ideja i proekt koi doa|aat od vlasta, no dobro bi bilo ako toa go pravi so idei i predlozi za podobruvawe na istata, a ne so politi~ka namera za celosno ocrnuvawe. Vtorata alatka koja moè da bide upotrebuvana od strana na opozicijata e inicirawe na sopstveni idei, proekti i re{enija i nametnuvawe na niv kako zna~ajni vo nasoka na re{avawe na klu~nite potrebi na gra|anite. Vo vrska so ovaa alatka mora da se zeme predvid faktot deka bez razlika {to e vo opozicija, ovaa politi~ka struktura moè da dava idei i razmisluvawe, da gi dinamizira, so niv da vr{i pritisok na vlasta i da se pretstavi sebesi kako politi~ka struktura so seriozen pristap kon politikata. Sepak, po

prirodata na ne{tata, lu|eto koi ja vodat opozicijata imaat dovolno iskustvo i znaewe za da ne smeat da se amnestiraat od mo`nosta i potrebata i tie sami da u~estvuvaat vo kreiraweto konkretni proekti za podobruvawe na ìvotot na gra|anite. Za àl, vo Makedonija toa ne moème da go vidime. Jas ne se se}avam na nekoj seriozen predlog koj doa|a od opozicijata, a se odnesuva na podobruvawe na nekoi ìvotni uslovi i mo`nosti na gra|anite. Namesto toa, celo vreme sme bombardirani so interpelacii, prazni debati, laèn evroentuzijazam i bespolezni li~ni presmetki. O~igledno e deka nedostigot od zdrava i polezna diskusija i debata na temi od interes na gra|anite otvora prostor za drug vid procesi na makedonskata politi~ka scena. Nemaweto idei i predlozi, nemaweto proekti i re{enija ja tera makedonskata opozicija na drugo odnesuvawe. Tie samite znaat

i razbraa deka koga se diskutira za konkretni aktivnosti i na~ini na re{avawe na problemite ne mo`at da se merat so vlasta, no toa ne e samo zaradi ideite, tuku i zaradi nasledstvoto. Gra|anite znaat da go merat kredibilitetot na zborot vrz baza na ona {to go videle dosega. @alno e da gi gledame site onie lica na |oamiti golemi politi~ari od najbliskoto opkru`uvawe na Crvenkovski koi se zakanuvaat so nasilstvo, incidenti i agresija. Jadni se, a ne se svesni deka od o~ite im se ~ita strav od sebe i od svoeto neznaewe. Razbraa i samite deka nivniot kvalitet ne e dovolen, deka ili go nema ili e pogre{no naso~en. Razbraa deka ako u{te edna{, {esti pat po red, gi izgubat izborite, za niv }e nema mesto nitu vo SDSM, a kamoli vo javnosta. Razbraa deka za politika ne e potrebno samo da se smeta{ sebesi za pripadnik na op{testvenata elita, a naprotiv deka treba da se raboti.

ILIJA DIMOVSKI direktor na Centarot za komunikacii na VMRO-DPMNE i pratenik vo sobranieto na RM

Nema debata za konkretni predlozi, no ima debata za toa koj na kogo }e mu presudel koga }e se smenela vlasta. Nema debata za podobri ekonomski re{enija, no ima debata za toa koj bil paqa~o, koj ne znael da odi, koj nosel o~ila i koj bil deformiran. Ne razbiraat deka se sme{ni. Ne razbiraat deka najgolem problem na makedonskata opozicija se samite voda~i na opozicijata. Ili, pak, moèbi samo jas se nadevam deka ne razbiraat. Moèbi dobro razbiraat, no ne znaat {to treba da napravat. A toa }e im go kaàt gra|anite na slednite izbori, bez razlika dali redovni ili vonredni.

KORPORATIVNO UPRAVUVAWE

DOBRI RIZICI Naslovot

ne e oksimoron. Toj se odnesuva na nova terminologija vo teorijata i praktikata na rizicite. Rizikot e opasnost i mo`nost. Ottamu i terminologijata koja zboruva za "lo{ostrani" i za "dobrostrani rizici"

ema logika edna kompanija da navleguva vo upravuvawe na koj bilo rizik dokolku toa ne rezultira so zgolemuvawe na vrednosta na kompanijata. Odnosno, dokolku toa ne vlijae direktno na zgolemuvawe na o~ekuvanite pari~ni tekovi ili na namaluvawe na cenata na kapitalot. Ova e tezata na Oliveiro Rogi, profesor na Univerzitetot vo Firenca i postojan pretsedava~ na Me|unarodnata konferencija za upravuvawe so rizici. Toj smeta deka preku pristapot na korporativnite finansii mo`e ne samo da se presmeta, tuku i da se upravuva koj bilo rizik vo koja bilo kompanija. Ovaa teza e nova i smela i za nea treba dopolnitelno da se razgovara. Profesorot Rogi, zaedno so profesorot Torben Andersen od Univerzitetot vo Kopenhagen i d-r Maksin Garvi od Oddelot za korporativno upravuvawe na Me|unarodnata finansiska korporacija (IFC) minative petok i sabota, 4 i 5 dekemvri, odr`aa dvodnevna rabotilnica za upravuvawe so rizici koja be{e organizirana od strana na Makedonskata berza i IFC. Rabotilnicata be{e dobar nastan i verojatno }e ima u{te oglasi vo mediumite vo vrska so istata. Ovaa rabotilnica be{e fokusirana na dve pra{awa – prvo, na definirawe na rizicite za kompaniite od

realniot sektor i pretstavuvawe na alatki kako tie mo`e da bidat upravuvani; i vtoro, kako upravuvaweto so rizicite da se integrira vo vkupnata delovna aktivnost na kompaniite, a osobeno vo ramkite na korporativnoto upravuvawe. Pred nekolku sedmici se osvrnavme na upravuvaweto so rizici na nivo na kompanija, popoznato vo literaturata pod negovata kratenka ERM, i na pristapot kon ERM {to go ima usvoeno Komitetot na organizaciitesponzori na Komisijata na Trejdvej (KOSO). Ovoj pristap, formuliran vo 2004 godina, be{e po~etokot na holisti~koto razbirawe na upravuvaweto so rizicite i nivnoto vklu~uvawe vo korporativnoto upravuvawe. Ovoj pristap vo me|uvreme be{e prifaten kako najizdr`ana paradigma i na nea se gradea i drugite pristapi. Taka, bea formirani ramkite na Institutot za upravuvawe so rizici (IRM) i Asocijacijata na menaxerite za osiguruvawe i rizici od Velika Britanija (AIRMIK), Avstraliskiot standard AS/NZS 4360 i, sekako, na voobi~aenite standardizatori – Me|unarodnata organizacija za standardizacija (ISO) koja vo 2009 godina go objavi standardot ISO 31000 – "Upravuvawe so rizici – principite i nasoki". Ovie proizvodi za standardizirawe na upravuvaweto so rizicite se rezultat na barawata na pazarot vo ovaa nasoka. Upravuvaweto

so rizicite stanuva del od redovnite aktivnosti na kompaniite, a samiot proces na upravuvawe so rizici dobiva na struktura. Taka, denes ve}e se zboruva za upravuvawe so rizici na operativno, takti~ko i strategisko nivo. Zna~i, za upravuvawe so rizici {to vlijaat na sekojdnevnite aktivnosti na kompanijata; potoa, za upravuvawe so onie rizici koi vlijaat vrz promenite vo organizaciite (vo koi vleguvaat po~nuvaweto na novi proekti, spojuvaweto ili prezemaweto na drugi kompanii ili, pak, razvivaweto na novi proizvodi); i, kone~no, za upravuvawe so rizicite koi se odnesuvaat na tri-dopet godi{nata strategija na kompanijata. Zaedno so standardot 31000, ISO izdade i Nasoka 73, vo koja dade, kako {to dolikuva za pristapot na ISO, seopfatna, neograni~uva~ka, a poradi toa i delumno preotvorena definicija za rizicite. Spored ovaa definicija rizikot e "efekt na neizvesnosta vrz celite". No, vistinskiot pridones na ovaa ramka doa|a vo doobjasnuvaweto na efektite i rizicite. Doobjasnuvaweto na defincijata na ISO upatuva deka ovoj efekt mo`e da bide pozitiven, negativen ili, pak, efekt na devijacija. Zna~i, temnata strana na rizicite ve}e ne e nivna edinstvena strana, tuku samo edna od stranite na medalot. Se vra}ame kon starite Kinezi i sega nivniot

znak za kriza (kolku pomalku ~ovek saka da spomenuva voobi~aeni referenci, tolku pove}e mu stanuva jasno zo{to stanale voobi~aeni) dobiva i standardizirana pozicija – vo prepev deka rizikot e i opasnost i mo`nost. Ova nosi i nova terminologija (mnogu e da se ka`e deka nosi nova platforma) koja prepoznava "dobrostrani rizici" i "lo{ostrani rizici". Profesorot Rogi insistira na ovaa terminologija so cel da povika vo ocenkite na rizicite da ne se fokusirame samo na levata strana na oskata na vrednosta i da merime kolkava e verojatnosta vrz osnova na opredelen rizik da izgubime vrednost na kompanijata, tuku so istata posvetenost da razmisluvame i za desnata strana – i da gi kalkulirame mo`nite dobivki koi doa|aat so rizicite, na primer koga so tie rizici }e se soo~at na{ite konkurenti. Ova ne e samo teoretska diskusija. Najgolem del od alatkite za ocenka na rizicite – dali kvalitativnite, dali polukvantitativnite ili kvanitativnite - se orientirani kon opasnostite i mo`nite zagubi. I toa e razbirlivo, no ve}e ne e dovolno. Osobeno zatoa {to definiciite na rizicite se pro{irija, zaedno so obvrskite za nivno sledewe niz site nivoa na kompanijata. I povtorno da se vratime na kratkata definicija. Kratkite definicii se ubavi verojatno i zatoa {to vo niv sekoj zbor,

proporcionalno na celinata, ima pogolema vrednost. Vo definicijata deka rizikot e "efekt na neizvesnosta vrz celite" kako klu~en del na koj mo`e da vlijae kompanijata vo prva linija se – celite. Zatoa, ovoj koncept na upravuvawe so rizici pretpostavuva deka celite se prvo, seopfatni, a vtoro – jasno definirani. Od ovaa pojdovna osnova ponatamu se upatuva deka so rizicite treba da se upravuva na pove}e nivoa. Najvisokoto nivo e odborot na direktori. Vo ovaa ramka toj ima tri ulogi: da ja nosi odgovornosta za upravuvaweto so rizicite, da obezbedi deka upravuvaweto so rizicite e vgnezdeno vo sekoja aktivnost na kompanijata i da go preocenuva apetitot za rizik na kompanijata. Iako esksplicitno ne e navedena kako obvrska na odborot na direktori, smetame deka odborot ja ima ulogata na promovirawe na kultura na svesnost za rizicite niz celata kompanija. Kulturata za svesnost za rizicite e eden od principite na koi treba da bazira upravuvaweto so rizicite. Smetame deka odborot vo najgolem del }e ja zavr{i svojata rabota vo ovaa nosoka, dokolku, kako {to toa se o~ekuva i vo re~isi site klu~ni procesi, vospostavi pravilen fon na vrvot – dokolku preku li~en primer vr{i strate{ki nadzor nad upravuvaweto na rizicite i preku delegirawe na zada~i ja diseminira strategijata za

KIRIL NEJKOV Rakovoditel na Proektot r za korporativno upravuvawe na Me|unarodnata u r ffinansiska korporacija r r ( FC (I (IFC) C) vo Maked Makedonija donijja

upravuvawe so rizici vo takti~ki i operativni celi za menaxerite i za sekoj vraboten. Edna ista rabota moè da se kaè za mnogu na~ini. Toa se slu~uva vo momentov so upravuvaweto so rizici. Se pojavuvaat novi ramki. Del se fokusiraat na procesi, del na organizaciska postavenost, del, kako na primer pristapot na prof. Rogi, na kalemewe na pristapi od edna oblast vo druga. Sekoj od nas }e izbere {to najmnogu mu odgovara ili }e napravi informirana kombinacija od nekolku ponudeni mo`nosti. Toa {to e jasen zaklu~ok e deka potrebata za upravuvawe so rizici postoi na pazarot, no i deka vakvata potreba se formira preku ponudata. Proektot za korporativno upravuvawe e poddràn od [vajcarskiot sekretarijat za ekonomski pra{awa (SEKO). IFC e del od Grupacijata na Svetska banka. Iznesenite stavovi se na avtorot i ne gi odrazuvaat nu`no stavovite na IFC.

KOMPANII PAZARI I FINANSII 2.252

PETOK

MBI 10

MBID

115,40

2.433 2.428

115,00

2.423

114,80 114,60

2.418

2.244 2.242

2.413

2.240

2.408

2.238

2.403

29/11/10

30/11/10

01/12/10

02/12/10

03/12/10

114,40 114,20 114,00 113,80

29/11/10

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

OMB

115,20

2.250 2.248 2.246

03.12.2010

30/11/10

01/12/10

02/12/10

03/12/10

29/11/10

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

30/11/10

01/12/10

02/12/10

03/12/10

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

ZAOKRU@EN PROEKTOT NA USAID ZA DELOVNO OPKRU@UVAWE

BIROKRATIJATA I PONATAMU NAJGOLEM PROBLEM ZA STRANCITE DA INVESTIRAAT

17.03.2010 9

I pokraj golemite napori na Vladata za privlekuvawe stranski direktni investicii, podatocite za izminatite dve godini poka`uvaat pad. Investitorite naj~esto se `alat na golemite birokratski pre~ki, osobeno vo pogled na grade`noto zemji{te

AKCIJATA NA @ITO POLOG SO 30% OD NEDELNIOT PROMET

METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

nogu raboti se podobreni, no i mnogu raboti treba da bidat napraveni za podobruvawe na delovnoto opkruùvawe vo Makedonija, osobeno dokolku se saka da bidat zgolemeni stranskite direktni investicii koi izminative dve godini beleàt kontinuiran pad, komentira direktorot na USAID vo Makedonija, Majkl Fric, na oficijalnoto zatvorawe na ~etirigodi{niot proekt na USAID BEA (Business Environment Activity) za delovno opkruùvawe. Spored nego, birokratskite pre~ki se najgolemiot problem {to stranskite investitori naj~esto ne se odlu~uvaat da investiraat vo na{ata dràva. “Pred nas ima u{te mnogu predizvici na koi dopolnitelno mora da se raboti. Reformite s$ u{te ne se zavr{eni. Spored poslednite rezultati na Doing Business za Makedonija, moè da se vidi deka s$ u{te nema silen rast na stranskite direktni investicii, izvozot i ekonomijata. Politikite koi se doneseni se vo red, no ona {to nedostiga e nivna soodvetna implementacija. I pokraj golemite napori na Vladata za privlekuvawe

edelnoto trguvawe kaj Makedonska berza pomina vo znakot na akcijata na @ito Polog od Tetovo, koja ostvari promet od 26,7 milioni denari, odnosno 30% od vkupniot ovonedelen berzanski promet od 89,7 milioni denari. Vo ramkite na Berzata po~na i tretiot krug na proda`ba na akcii od Fondot za penzisko osiguruvawe, pri {to }e bidat ponudeni prioritetni akcii na 52 akcionerski dru{tva i obi~ni akcii od 2 dru{tva so vkupen iznos od okolu 8 milioni evra. Berzanskite indeksi, pak, imaa rast na svojata vrednost duri vo poslednite dva dena od berzanskoto trguvawe. Toa rezultira{e so pad na nivnata vrednost vo odnos na prethodnata nedela. Osnovniot berzanski indeks MBI-10 ima pad od 0,13% na 2.251,36 indeksni poeni. MBID indeksot ima pad od 0,67% na 2.420,41. Edinstveno indeksot na obvrznici OMB zabeleà rast od 1,19% na 115,26 indeksni poeni. Vo regionot, berzata vo Zagreb isto taka ima{e solidna berzanska nedela. Prometot porasna za celi 27,54%, na iznos od okolu 17 milioni evra, a rast od 1,72% ima i osnovniot berzanski indeks CROBEX, ~ija vrednost sega iznesuva 1.815,61 indeksni poeni. Belgradskata berza, pak, ima{e silen pad na berzanskiot promet. Toj e dvojno pomal vo odnos na prethodnata nedela i iznesuva 3,3 milioni evra. Za razlika od nego, osnovniot berzanski indeks Belex 15 zabeleà rast od duri 2,19% na 653,46 indeksni poeni. Kaj svetskite berzi, Wujor{kata ja ima{e najdobrata nedela ovoj mesec. Berzanskiot indeks S&P 500 na nedelno nivo beleì rast od celi 3% na 1.224,71 indeksni poeni, a Nasdaq, pak, zavr{i na 2.591,46 indeksni poeni, {to e negova najvisoka vrednost od januari 2008 godina dosega. Rast od 1,6% na 1.103,97 indeksni poeni nedelava beleì i panevropskiot berzanski indeks FTSEurofirst 300, {to e najgolem rast od po~etokot na noemvri. Japonskiot Nikkei 225 isto taka nedelava porasna za 1,4% na vrednost od 10.178,32 indeksni poeni.

stranski direktni investicii, svedoci sme deka tie izminatite dve godini beleàt pad. Investitorite naj~esto se àlat na golemite birokratski pre~ki, osobeno vo pogled na grade`noto zemji{te”, izjavi Fric, pora~uvaj}i deka USAID zaedno so svoite proekti i ponatamu }e prodolì so kontinuirana poddr{ka na makedonskata ekonomija. Spored nego, ovoj proekt pomognal mnogu za podobruvawe na delovniot ambient vo dràvata, osobeno preku razvivawe na kontinuiran dijalog me|u biznis-sektorot i Vladata. Vo toj kontekst, svoja blagodarnost do USAID , kako i do timot koj rabote{e na ovoj proekt, izrazi ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi. “Moàm slobodno da kaàm

deka ovoj proekt na USAID be{e intervencija vo srceto na vladinite reformi. Proektot se odnesuva na podobruvawe na dva bitni segmenti, edniot na podobruvawe na delovnata klima vo dràvata, a vtoriot na podobruvawe na konkurentnosta na doma{nata ekonomija, preku koja treba da bide postignato zgolemuvawe na investiciite, podobrena trgovska pozicija na dràvata, namalena nevrabotenost, so cel podobruvawe na ìvotniot standard na gra|anite” izjavi Besimi. Toj nabroi del od proektite preku koi Vladata, zaedno so USAID, rabote{e na podobruvaweto na delovnata klima i opkruùvaweto vo Makedonija, Kako pozna~ajni se smetaat poddr{kata na USAID vo pro-

mocijata na izvozot, implementacijata na Zakonot za ste~aj, zajaknuvaweto na kapacitetite za industriska poddr{ka vo samoto Ministerstvo za ekonomija, promocijata na javnoto privatno partnerstvo i koorporativnoto upravuvawe. Besimi osobeno ja istakna poddr{kata na USAID vo dijalogot me|u Vladata i privatniot sektor, od koj i dvete strani imale golema korist preku formirawe na edna ramka za podobruvawe na vladinite reformi. “Ne sme zavr{ile so reformite vo pogled na podobruvawe na delovnoto opkruùvawe vo dràvata. Ovoj proekt pokaà deka koga moème da bideme uspe{ni na ova pole, toga{ sme podgotveni da se soo~ime i so novite predizvici koi n$ ~ekaat”, izjavi Besimi.

BERZANSKI INFORMACII АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

03.12.2010 Просечна цена (МКД)

РЖ Услуги Скопје

235,00

Комуна Скопје

Име на компанијата

Топлификација Скопје Макошпед Скопје Комерцијална банка Скопје

Износ (МКД)

3,98

14.100

370,00

2,78

85.100

3.282,27

0,6

722.100

201,00

0,5

20.100

3.208,81

0,38

4.922.321

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД Просечна цена (МКД)

Стопанска банка Битола Алкалоид Скопје

Износ (МКД)

1900

-36,67

26.695.000

2750

-0,70

74.250

3.833,46

-0,13

264.509

0,00

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ

Жито Полог Тетово Комерцијална банка Скопје Топлификација Скопје Алкалоид Скопје Технокомерц Скопје

03.12.2010

Отворен инвестициски фонд

Нето-имот на фонд (ден.)

1М

3М

6М

YTD

Податоците се однесуваат за

ILIRIKA JIE

30.691.256,55

2,94%

1,51%

-1,29%

-1,95%

-2,79%

01.12.2010

ILIRIKA GRP

35.061.021,88

4,77%

7,13%

9,39%

13,39%

15,25%

01.12.2010

Иново Статус Акции

18.751.810,70

1,75%

-1,76%

-7,90%

-16,22%

-23,91%

02.12.2010

KD Brik

26.688.317,01

4,32%

7,68%

8,70%

13,18%

14,36%

01.12.2010

KD Nova EU

24.474.288,97

-0,92%

1,17%

-2,12%

-4,15%

-11,42%

01.12.2010

КБ Публикум балансиран

22.008.855,85

0,24%

1,21%

-0,10%

-0,63%

-1,31%

02.12.2010

03.12.2010

Име на компанијата Жито Полог Тетово

Име на компанијата

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

03.12.2010

рц

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10

03.12.2010

Вкупно издадени акции 1.431.353

BESK (2009)

54.562

GRNT (2009)

3.071.377

510,00

105,83

KMB (2009)

2.014.067

3.208,81

533,81

0,68

ХВ ALK (2009)

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ

03.12.2010 Промет Број на во ЕВРА трансакции

% на промена

Просечна цена

Нето добивка по акција

P/E

P/B

обврзници

241.274

3.833,46

390,18

9,82

0,87

обични акции

103.519

58,26

6.600,00

341,43

19,33

0,19

Вкупно Официјален пазар

344.793

69,93

4,82

0,51

обични акции

442.751

808,74

6,01

0,93

Вкупно Редовен пазар

442.751

808,74

Просечна цена (МКД)

Износ (МКД)

MPT (2009)

112.382

24.500,00

1900

-36,67

26.695.000

REPL (2009)

25.920

37.345,00

5.625,12

6,64

0,75

3208,81

0,38

4.922.321

SBT (2009)

389.779

2.750,00

211,39

13,01

0,63

3.282,27

0,60

722.100

STIL (2009)

14.622.943

162,00

0,11

1.465,01

2,26

3833,46

-0,13

264.509

TPLF (2009)

450.000

3.282,27

61,42

53,44

0,96

1000

0,00

208.000

ZPKO (2009)

271.602

1.951,00

0,26

75,49

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, petok - 03.12.2010)

10 06.12.2010

KOMPANII PAZARI I FINANSII

PONEDELNIK

PO PROMENATA NA USLOVITE, RASTE INTERESOT ZA ANTIKRIZNITE KREDITI

GOLEMITE KOMPANII ]E JA “SPASAT” KREDITNATA LINIJA OD EIB Otkako Vladata ja namali i fiksira kamatnata stapka na antikriznata kreditna linija od EIB na 5,5% i ja stavi na raspolagawe na golemite kompanii, menaxerite na golemite kompanii velat deka sega uslovite se popovolni od onie koi gi nudat bankite ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

olem del od golemite makedonski kompanii ve}e aplicirale ili se zainteresirani da apliciraat za kredit od kreditnata linija od EIB, koja se realizira preku Makedonskata banka za poddr{ka na razvojot (MBPR). Otkako Vladata odlu~i da ja namali i fiksira kamatnata stapka na antikriznata kreditna linija na 5,5% i da ja stavi na raspolagawe i na golemite kompanii, menaxerite komentiraat deka ova se odli~ni uslovi za niv vo momentot koga im se potrebni evtini krediti za finansirawe na nivnite proekti i za realizacija na planovite. Golemiot interes od golemite kompanii go potvrduvaat i od MBPR, od kade {to o~ekuvaat deka celata kreditna linija od 100 milioni evra da bide iskoristena do krajot na fevruari 2011 godina. Savka Dimitrova, direktor na konditorskata fabrika Evropa, veli deka vedna{ otkako bile smeneti uslovite za kreditnata linija od EIB aplicirale za kredit za obrtni sredstva. "Ve}e apliciravme za kredit od kreditnata linija od EIB i sega ~ekame od MBPR da n$ izvestat dali ni gi odobrile sredstvata ili ne. Nie apliciravme za obrtni sredstva za finansisrawe i realizacija na tekovnite planovi i proekti koi gi imame. Uslovite i kamatnata stapka se odli~ni i se mnogu poekonomi~ni od koj bilo drug izvor na finansirawe", veli Dimitrova. Interes za koristewe na

krediti od EIB ima i kaj Vitaminka od Prilep. Generalniot direktor na fabrikata, Sa{o Naumoski, veli deka se zainteresirani za evtinata kreditna linija, no s$ u{te razmisluvaat dali da apliciraat. "S$ u{te ne sme aplicirale, no zainteresirani sme. Nemame konkreten plan ili, pak, proekt za koj ni se potrebni pari. ]e razmislime, vo zavisnost od mo`nostite i visinata na sredstva koi mo`eme da gi dobieme. Porano nemavme mo`nost bidej}i bevme golema kompanija, no, sega, otkako se smenija uslovite, razmisluvame da aplicirame. Ve}e imame zaka`ano sostanok so MBPR za da ni ja prezentiraat ovaa kreditna linija, po {to }e odlu~ime dali }e pobarame kredit. Vo sekoj slu~aj, interesna e ponudata i kamatnata stapka koja ni se nudi", objasnuva Naumoski.

MBPR: ZA TRI MESECI ]E BIDE ISKORISTENA CELATA KREDITNA LINIJA Kenan Idrizi, zamenik-direktor na MBPR, potvrduva deka po promenata na uslovite za kreditite od EIB ima zgolemen interes od strana na golemite kompanii. "Pogolemiot interes od strana na golemite kompanii }e ja zgolemi iskoristenosta na ovaa povolna kreditna linija od 100 milioni evra, od koja dosega se iskoristeni samo 65%. O~ekuvame do krajot na fevruari idnata godina sredstvata celosno da bidat iskoristeni, a golemite kompanii da u~estvuvaat so 10% do 15% vo iskoristenosta na kreditnata linija", veli Idrzi. Spored nego, do 6 dekemvri }e bide povle~ena nova tran{a od okolu 18 milioni, a ima barawa i za u{te dopolnitelni 20 milioni evra koi }e se obrabotat do krajot na godinata, no poradi proce-

KENAN IDRIZI

SA[O NAUMOSKI

SAVKA DIMITROVA

ZAMENIK NA GENERALNIOT DIREKTOR NA MBPR O~ekuvame do krajot na fevruari idnata godina kreditnata linija od EIB celosno da bide iskoristena, po {to mo`eme da pregovarame za nova linija.

GENERALEN DIREKTOR NA VITAMINKA Ne sme aplicirale s$ u{te, no zainteresirani sme. Nemame konkreten plan ili, pak, proekt za koj ni se potrebni pari. Porano nemavme mo`nost bidej}i bevme golema kompanija, no, sega, otkako se smenija uslovite, razmilsuvame da aplicirame.

GENERALEN DIREKTOR NA EVROPA Ve}e apliciravme za kredit od kreditnata linija od EIB. ^ekame od MBPR da n$ izvestat dali ni gi odobrile sredstvata ili ne. Otkako se otvori mo`nosta i golemite kompanii da apliciraat za krediti od ovaa kreditna linija, nie apliciravme za obrtni sredstva za finansirawe i realizacija na tekovnite planovi i proekti koi gi imame.

durata }e se povle~at duri slednata godina. Za najavite od Vladata deka e mo`no da bide povle~ena u{te edna kreditna linija od EIB vo iznos i pogolem od 100 milioni evra, Idrizi veli deka toa zasega e samo najava za koja doprva treba da se odlu~uva. "Nova kreditna linija mo`eme da pobarame otkako celosno }e bide iskoristena postoe~kata, za {to treba da se pregovara i so EIB", objasnuva Idrizi. Bankite i kompaniite koi minatata nedela, vo ramkite na saemot Finekspo, u~estvuvaa na tribinata za iskoristenost na kreditnata linija od MBPR, zaklu~ija deka e potrebna pogolema fleksibilnost na bankite vo kreditiraweto na stopanstvoto i izdr`ani biznis-planovi ponudeni od strana na kompaniite za po-

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ преку ноќ

1 нед.

1 мес.

3 мес.

Благајнички записи

4,50%

СКИБОР

2,93%

3,87%

4,71%

5,59%

Ломбарден кредит

6,00%

МКДОНИА

2,90%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

Рочности

Извор: НБРМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ Рочност

КУРСНА ЛИСТА

Банка

3м

6м

12м

24м

Стопанска

6,20%

7,00%

7,20%

10,00%

10,40%

Среден курс Држава

Валута

во денари

36м

ЕМУ

евро

61,4988

Комерцијална

6,00%

6,90%

7,30%

10,10%

10,50%

САД

долар

46,7494

НЛБ Тутунска

6,00%

6,80%

7,20%

10,00%

10,20%

В.Британија

фунта

72,8227

Швајцарија

франк

46,7316

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

Канада

долар

46,2710

EUR

USD

GBP

CHF

Австралија

долар

45,1732

61,6

47,3

73,2

47,6

Извор: НБРМ

efikasno da bide iskoristena kreditnata linija od EIB. Bankite izrazija podgotvenost da poddràt ekonomski opravdani proekti i smetaat deka vo dadeniot moment uslovite za iskoristuvawe na sredstvata od ovaa kreditna linija se povolni i treba da se iskoristat. Spored niv, ona za {to bi moèlo da se razmisli vo idnina e da se zgolemi rokot za otplata za odredeni proekti. "Dokolku stanuva zbor za investirawe vo oprema, moèbi pet godini za otplata se razumni, no koga imate nekoi podolgoro~ni investicii ili investicii vo grade`ni objekti, toga{ pette godini se navistina kratki", istakna

Goce Vangelovski od Stopanska banka. Dosega, od kreditnata linija od EIB vo visina od 100 milioni evra se povle~eni pet tran{i vo vrednost od 42 milioni evra, a na 6 ovoj mesec se o~ekuva da bide povle~ena i {estata tran{a vo visina od 18,7 milioni evra, so {to vkupnata iskoristenost na sredstvata }e bide 62 milioni evra. Dosega se kreditirani 270 proekti, a prose~niot iznos na kredit po proekt iznesuva 228 iljadi evra.

KOMPANII PAZARI I FINANSII SIMON NAUMOSKI IZBRAN ZA PRETSEDATEL NA UO NA VITAMINKA imon Naumoski, porane{niot generalen direktor na Vitaminka od Prilep, e nazna~en za pretsedatel na Upravniot odbor na kompanijata. Na posledniot sostanok, odr`an minatata nedela, Nadzorniot odbor na prilepskata kompanija donese odluka za izbor na ~lenovi na Upravniot odbor na kompanijata. Za pretsedatel na Upravniot odbor e nazna~en

Simon Naumoski, koj be{e generalen direktor na kompanijata, a za negov zamenik e nazna~en Stevan Ignatovski. Za drugi vnatre{ni ~lenovi na Upravniot odbor se nazna~eni Sa{o Naumoski, koj vo momentot e generalen direktor na Vitaminka od Prilep, kako i Boris Risteski, Kiril Bo`inoski, Nata{a Stojkovska i Metodija Mitrikeski. Spored odlukata na

PONEDELNIK

06.12.2010

KOMERCIJALNA PO PETTI PAT BANKA NA GODINATA Nadzorniot odbor, za nadvore{ni ~lenovi na Upravniot odbor na Vitaminka se nazna~eni Blagoja \or|oski, profesor na Ekonomskiot fakultet vo Skopje i Spase Lazareski, zamenik na generalniot direktor na Stopanska banka. Novite nazna~eni ~lenovi na Upravniot odbor imaat mandat od {est godini, po~nuvaj}i od 1 dekemvri godinava.

enomiraniot ekonomski magazin The Banker ja proglasi Komercijalna banka za banka na godinata za 2010. Ova priznanie bankata go dobiva po petti pat. Za banka na godinata Komercijalna be{e proglasuvana od 2001 do 2005 godina. Nagradata oficijalno im be{e vra~ena na glavniot izvr{en direktor na bankata, Hari Kostov i na glavniot finansiski direktor, Maja Stefkova-[terieva. Magazinot The banker e izdanie na grupacijata Finan-

cial times i sekoja godina ja dodeluva nagradata "Banka na godinata" na najdobrite banki vo svetot. Osnovnite kriteriumi vo izborot na bankata za ova presti`no priznanie, kako {to velat od Komercijalna, vklu~uvaat povrat na sredstva na akcioneri, strategiski prednosti vo odnos na konkurentite, procenti na porast na kapital, aktiva i neto-dobivka. Inaku, godinava Komercijalna banka go dobi i priznanieto

najdobra banka vo Makedonija od magazinot Global Finance. Ova priznanie bankata go dobiva sedum godini po red, odnosno od 2004 godina navamu. Osnovni kriteriumi po koi magazinot go pravi izborot na najdobri banki na novite pazari od Centralna i Isto~na Evropa se porast na aktivata, profitabilnosta, strategiskite odnosi, uslugite za klientite, kako i konkurentnite i inovativni proizvodi.

IDEJATA JA PRIFATIJA SITE, NO REALIZACIJATA ]E BIDE TE[KA

GRADONA^ALNICITE DOPRVA ]E17.03.2010 U^AT [TO SE OP[TINSKI OBVRZNICI

Izdavaweto obvrznica e mnogu odgovoren proces, bidej}i zad nego mora da stoi subjekt koj e sposoben potoa da gi ispla}a obvrskite navreme, a pove}eto op{tini vo zemjava imaat finansiski problemi METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

radona~alnicite vo zemjava poka`uvaat golem interes za izdavawe obvrznici, so cel na toj na~in da obezbedat pari za finansirawe na kapitalnite proekti. No, edinstven problem e {to tie doprva }e u~at {to zna~i op{tinska obvrznica, odnosno koja e procedurata za nejzino izdavawe, koi obvrski i uslovi treba da bidat ispolneti i {to nudi ovoj na~in na finansirawe vo sporedba so kreditite. Izdavaweto obvrznica e mnogu odgovoren proces, bidej}i zad nego mora da stoi subjekt koj e sposoben potoa da gi ispla}a obvrskite navreme. “Sekako deka finansiraweto kapitalni proekti vo op{tinata preku izdavawe op{tinska obvrznica e dobra rabota. Prednosta e vo toa {to sega, so dobivaweto na krediten rejting, imame mo`nosti kako op{tina sami da birame na koj na~in }e se zadol`ime, odnosno dali e podobro preku krediti,

OP[TINITE BARAAT POVE]E PRIHODI OD DDV

Zaednicata na edinicite na lokalnata samouprava povtorno pobara od Vladata pove}e da se odvojuva od prihodite od DDV za op{tinite. Tie baraat od vkupnite prihodi od DDV {to se sobiraat od nivnata op{tina, za op{tinata vo 2011 godina da se izdvojuvaat 4,5%, a vo 2012 godina 6%. Se bara i zgolemuvawe na zafa}aweto od personalniot danok vo 2011 godina na 15% i vo 2012 godina na 30%. za koi uslovite gi diktira nekoja institucija, ili preku obvrznici, za koja uslovite bi zavisele od nas. [to se odnesuva do procedurata za nivno izdavawe, duri sega po~nuvame da se zapoznavame so nea, kako i so mo`nostite za finansirawe na ovoj na~in”, veli Ivan Frangov, gradona~alnik na Gevgelija. Frangov }e prati lu|e od op{tinata da prisustvuvaat na utre{niot sostanok koj go organizira USAID, a na koj }e bidat informirani za na~inot na finansirawe so obvrznici i za potencijalnite investitori. Gradona~alnikot na op{tina Ohrid, Aleksandar Petreski, pak, veli deka iako finansiraweto na kapitalni proekti preku op{tinski

obvrznici e dobro, pra{awe e kolku e izvodlivo. “Op{tina Ohrid e specifi~na po mnogu raboti i e edna od tie koi imaat mnogu stari dolgovi. Zainteresirani sme za finansirawe preku op{tinski obvrznici, bidej}i na toj na~in mo`e da se namali del od dolgovite, kako i da se obezbedat sredstva za drugi proekti. Mislam deka pove}eto od gradona~alnicite s$ u{te ne sme dovolno zapoznaeni so ovoj na~in na finansirawe, iako se obiduvame preku kontakti so banki i drugi finansiski institucii da doznaeme ne{to pove}e. Naskoro }e imame i nekolku me|usebni sredbi so cel podobro da se zapoznaeme so vakvoto finansirawe. Sepak, kolku e toa izvodlivo

ALEKSANDAR PETRESKI

Ohrid e s$ u{te nejasno, bidej}i na kraj za sekoe zadolùvawe potrebno e odobrenie od Ministerstvoto za finansii. So ogled na toa {to pove}eto op{tini ve}e se zadolèni so nekoi krediti, mislam deka mnogu te{ko od Ministerstvoto }e ni dadat dozvola za ova zadolùvawe”, smeta Petreski. Spored podatocite na USAID, 26 op{tini pobarale da im bide napravena procenka na finansiskiot kapacitet i na kreditosposobnosta. Od niv deset ve}e dobile vakvi procenki i odobrenija za zadolùvawe po razli~na osnova, so cel finansirawe na kapitalni proekti. U{te pet drugi o~ekuvaat toa da se

slu~i na krajot od ovaa godina ili vo tekot na prviot kvartal od idnata. Za obvrznici interes projavija i op{tinite koi s$ u{te ne se vlezeni vo vtorata faza na decentralizacija. Od vkupno 85 op{tini vo Makedonija, 74 se vo vtorata faza na decentralizacija. “Na{ata op{tina ne e vlezena i poradi toa ne mo`eme da finansirame proekti preku izdavawe obvrznici. Sepak, smetam deka vakviot na~in na finansirawe e odli~en za op{tinite, no kolku e izvodliv ostanuva da vidime”, veli Basri Bajrami, gradona~alnikot na op{tina Ara~inovo.

GRADONAÂLNIK NA OP[TINA OHRID Mislam deka pove}eto od gradona~alnicite s$ u{te ne sme dovolno zapoznaeni so ovoj na~in na finansirawe, iako se obiduvame preku kontakti so banki i drugi finansiski institucii da doznaeme ne{to pove}e. Sepak, kolku e toa izvodlivo e s$ u{te nejasno, bidej}i na kraj za sekoe zadolùvawe potrebno e odobrenie od Ministerstvoto za finansii. So ogled na toa {to pove}eto op{tini ve}e se zadolèni so nekoi krediti, mislam deka mnogu te{ko od Ministerstvoto }e ni dadat dozvola za ova zadolùvawe.

12 06.12.2010

KOMPANII PAZARI I FINANSII

PONEDELNIK

VLADATA ]E GO PODOBRUVA [ESTIOT TENDER ZA DVETE NAJZNA^AJNI HIDROCENTRALI

PROÎSTITELNATA STANICA NA CRNA REKA GO KOÎ "ÊBREN I GALI[TE"?! SDSM so intervencii vo Zakonot za energetika }e bara od Vladata da se olesnat uslovite za izgradba na dvete najgolemi hidrocentrali kaj Mariovo KATERINA POPOSKA poposka@kapital.com.mk

poziciskata SDSM obvinuva deka Vladata namerno ne gi menuva tenderskite uslovi za megaproektot êbren i Gali{te. Alarmiraat deka nerealnite parametri vo tenderskata dokumentacija i visinata na branata za hidrocentralata êbren se glavniot “kamen na sopnuvawe” me|u dràvata i potencijalnite investitori. Preku izmeni vo Zakonot za energetika }e baraat dràvata seriozno da ja podgotvi tenderskata dokumentacija za proektot, problem koj dosega gi odvra}al investitorite od izgradbata na najzna~ajnite dve hidrocentrali vo zemjava. “Apsolutno e potrebna izgradbata na êbren i Gali{te, no so realni parametri. Potrebno e da se izmeni postojniot proekt vo koj neopravdano se usvoeni previsoki vrednosti za vodotekot na rekata Crna. Vo tenderskata dokumentacija se predviduva visinata na branata na êbren da bide

192,5 metri. Smetame deka dokolku branata za ovaa elektrana se namali na 120 metri, }e se iskoristi celiot hidrolo{ki kapacitet na Crna Reka i proektot nema da bide preskap i ekonomski neisplatliv, kako {to objasnuvaat nekoi od potencijalnite investitori. Dodeka ne se napravi realnata tehni~ko-tehnolo{ka procenka, nie nema da dobieme stranski investitor. Mo`eme da napi{eme s$ vo dokumentacijata, da naveduvame kolkav e kapacitetot na Crna, no stranskiot investitor koga }e otide na teren gleda kakva e realnosta”, veli Vesna Bendevska, prateni~ka od SDSM. Nitu ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi, nitu vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski, ne objasnuvaat dali izminatite ~etiri godini namerno ne se menuvale klu~nite uslovi vo tenderskata dokumentacija. Ekonomskite ministri potvrduvaat deka problemot so visinata na branata na HEC ^ebren e “ve~en problem”. Za "Kapital" otkrivaat deka vo sledniot, {esti po red, tender }e bile fleksibilni vo C

odnos na visinata na branata na akumulacijata êbren, ne otrivaj}i gi drugite pozna~ajni izmeni, bidej}i s$ u{te bilo rano za toa. Ministerot Besimi najavi deka do krajot na godinata povtorno }e po~nat so “lovot” na investotori za êbren i Gali{te. “Toj proekt povtorno }e se objavi. Na nego rabotime zaedno so me|unarodnata finansiska korporacija IFC. Nie do krajot na ovaa godina }e gi pravime dopolnitelnite istraùvawa na pazarot za da moè da se objavi tenderot i da moè da ima uspe{na realizacija”, ocenuva ministerot Besimi. Prateni~kata od SDSM, Bendevska, objasnuva deka i nivni izvori me|u potencijalnite investitori za izgradbata na êbren i Gali{te alarmirale deka proektot ne moè da se pomesti od mrtva to~ka i poradi zagadenosta na Crna Reka, na koja treba da se gradat dvete elektrani. “Na{ite podatoci pokaùvat deka vo ovoj moment Crna Reka e edna od najzagadenite reki vo zemjava, vodata e od petta kategorija, odnosno taloèwata koi bi se slu~uvale vo idnoto akumuO

laciono ezero bi moèle da dovedat do tehni~ki ispadi vo opremata. Ova pra{awe go doveduva vo opasnost uspehot na tenderot. Zatoa, nie so amandman barame da se izgradi pro~istitelna stanica na Crna Reka, koja }e ja izgradi dràvata. Soglasno evropskiot zakon za vodi, nie sme obvrzani da gradime pro~istitelni stanici”, objasnuva Bendevska. Deka zagadenosta na Crna Reka moè da bide seriozen

problem koj mu stoi na patot na ovoj energetski kapacitet ukaùvaat i eksperti bliski do vlasta, koi sakaat da ostanat anonimni. “I jas bi sakal da vidam deka makar vo Bitola }e se izgradi pro~istitelna stanica. Taloèweto vo akumulacionoto ezero bi moèlo negativno da vlijae nekolku godini otkako }e se izgradi akumulacijata. Mnogu podobro bi bilo ako pred da se ponu-

dat êbren i Gali{te na tender, se izgradi pro~istitelna stanica”, ocenuva eksponiran energetski ekspert. Toj dodava deka za proektot êbren i Gali{te, Vladata treba da go sledi primerot so proektot Bo{kov Most - namesto dominanten stranski investitor, koj nikako da se najde, dràvata da smogne sili da u~estvuva vo ovoj zna~aen proekt za makedonskiot hidropotencijal.

ZAKONOT ZA PUШEWE NEIZGLASAN PORADI NEMAWE KVORUM obranieto ne glasa{e za izmenite na Zakonot za za{tita od pu{eweto, koj be{e predlo`en od SDSM, poradi nemawe kvorum. Prateni~kata grupa na SDSM so izmenite predlaga da se dozvoli pu{ewe vo kafeanite, kafuliwata, diskotekite, no}nite klubovi i pivnicite, a da ne se pu{i vo objektite kako bolnicite ili gradinkite i drugi javni ustanovi. So izmenite se predlaga vo objektite pomali od 100

metri kvadratni zatvoren prostor sopstvenicite da izberat dali }e se pu{i ili ne. Vo objektite pogolemi od 100 metri kvadratni da bide obezbeden prostor za pu{ewe so soodveten sistem za ventilacija i da se vovede licenca za objektot vo koj e dozvoleno pu{ewe.Prateni~kata Vesna Bendevska SDSM smeta deka so postojniot Zakon se kr{i pravoto na izbor na gra|anite. "Okolu 600 iljadi gra|ani koi se pu{a~i imaat pravo

na izbor. Ne smee za{titata na slobodite i pravata na nepu{a~ite da ja ograni~i slobodata i pravoto na izbor na pu{a~ite. Va{iot Zakon, koj e na sila, za{tituva samo edna populacija. Nie odime ~ekor ponatamu i barame prava i za drugata grupa", re~e Bendevska. Taa zabele`a deka dokolku na vlasta namerata & bila da izgradi zdrava nacija, }e predvidela i programi za odviknuvawe od pu{eweto kako zavisnost.

KOLIN TARNER GI PRENESE ISKUSTVATA ZA SOVREMENITE BIZNIS-TAKTIKI NA MAKEDONSKITE MENAXERI ove}e od 300 biznismeni od Makedonija i od regionot minatiot petok imaa mo`nost da se steknat so novi znaewa od oblasta na menaxmentot na biznis-konferencijata “Sovremeni i profitabilni menaxment-taktiki”, vodena od vrvniot pretpriema~, milioner i biznis-avtoritet, Kolin Tarner. Vo organizacija na Triple S Group i CEED Makedonija, ovaa konferencija & ponudi na

delovnata elita sovremeni i napredni re{enija za klu~nite faktori na upravuvawe: klientot, kompanijata, timot, kompetenciite i brendot. Prisutnite imaa mo`nost li~no da go slu{nat najbaranoto ime za prakti~en menaxment i pretpriemni{tvo, Kolin Tarner, koj od svoe iskustvo prenese mnogu prakti~ni re{enija, no gi prenese i iskustvata na kompaniite koi gi ima menaxirano vo tekot na svojata dolgogodi{na

kariera. Klu~ni temi na konferencijata bea pette neophodni faktori za efektiven menaxment- klient, kompanija, tim, kompetencii i brend, potoa klu~nite odgovornosti na sovremeniot lider, kako i menaxerskite predizvici vo novata ekonomija. Uspehot i genijalnosta na unikatniot Kolin Tarner se temelat na efektivniot menaxment, pretpriemni~koto liderstvo i biznis-uspehot.

ZEMJODELCITE I STO^ARITE OD GEVGELIJA, BOGDANCI I DOJRAN ]E GI DOBIJAT SUBVENCIITE ladata po~na da im gi ispla}a subvenciite na okolu 1.800 zemjodelci i sto~ari od Gevgelija, Bogdanci i Dojran. Od podra~nata edinica na Ministerstvoto za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo vo Gevgelija velat deka najgolem del od proizvoditelite koi koristat subvencii se lozari. Tie }e dobijat 40.000 denari od hektar za odr`uvawe na starite lozovi nasadi, 140.000 denari od hektar za podigawe novi

lozovi nasadi i dva denari po kilogram za predadenoto grozje vo vinarskite vizbi. Odgleduva~ite, pak, na `itni i poljodelski kulturi }e dobijat 8.000 denari za hektar poseana povr{ina, dodeka, pak, za gradinarite }e se odvojat po 20.000 denari za hektar gradinarski nasadi. Vladata odlu~ila da im dade po 80.000 denari za predadenoto proizvodstvo do 15 maj i po 1,5 denar za predadeni gradinarski proizvodi vo

doma{nite prerabotuva~ki kapaciteti. PPretsedatelot na Sojuzot na zemjodelcite, Veqo Tantarov, veli deka dosega isplatata na subvenciite se odviva vo utvrdenite rokovi. Federacijata na Farmeri, pak, podgotvuva predlog-programa za subvencionirawe }e baraat vremenska ramka za isplata na subvenciite. Vladata godinava za poddr{ka na zemjodelstvoto odvoi 100 milioni evra.

KOMPANII PAZARI I FINANSII MAKEDONIJA LANI UVEZLA POMALKU NAFTA pored podatocite na Dr`avniot zavod za statistika, minatata godina Makedonija uvezla 998.488 toni surova nafta, {to e za 5,4% pomalku od 2008 godina, koga bile uvezeni 1.055.850 toni surova nafta. Imeno, naftata Makedonija ja uvezuva za proizvodstvo na nafteni produkti, i toa te~en naften gas (TNG), motoren benzin, kerozin i mlazni goriva, dizel i gorivo za lo`ewe,

mazut, naften petrolejski koks i drugi. Najgolemi potro{uva~i na nafteni produkti minatata godina bile sektorot soobra}aj so 410.294 potro{eni toni nafta, ponatamu, industrijata so 161.502 toni, a 164.785 toni nafteni produkti bile potro{eni za energetska transformacija, odnosno proizvodstvo na toplinska i elektri~na energija.

PONEDELNIK

06.12.2010

SELAMI: SEKOJA VLAST SI IMA SVOI FIRMI ZA JAVNITE NABAVKI retsedatelot na Antikorupciskata komisija, Ilmi Selami, vo intervju za Radio Slobodna Evropa tvrdi deka ima korupcija vo javnite nabavki i deka taa najmnogu mo`e da se zabele`i ako se analizira promenata na vladite i promenata na firmite koi rabotat za interesite na javniot sektor. "Ako se izvr{i analiza od 1990 godina pa navamu, }e vidite deka kako {to se menuva vlasta, taka se

menuvaat i firmite {to rabotat za interesite na javniot sektor. Bukvalno }e vidite deka edni isti firmi se pojavuvaat, da re~eme vo grade`niot sektor, vo drugite sektori. Postojano edni isti firmi se javuvaat dodeka e edna garnitura na vlast, a koga doa|a druga garnitura se menuvaat i garniturite na firmi", veli Selami. Selami dodava deka odnosot na javniot so privatniot sektor najdobro se gleda preku

javnite nabavki, kade {to se javuva i korupcijata. Toj tvrdi deka vo tenderskite postapki mnogu ~esto se pojavuva moment na korupcija i toa vo site segmenti na javnite nabavki, od tenderska dokumentacija, sproveduvawe na nabavkite, realizacija na dogovorite. Selami potencira deka vo idnina mora ne{to itno da se prezeme za promena na sistemot, za da se spre~i korupcijata vo javnite nabavki.

RASTE PONUDATA NA TRGOVSKI DELOVEN PROSTOR

NIKNUVAAT NOVI, A SE PRAZNAT STARITE [OPING-CENTRI Iako se gradat novi trgovski centri, zastapnicite na svetskite trgovski brendovi tvrdat deka, realno, vo Makedonija nema dovolno kvaliteten {oping-prostor spored evropski standardi, koi bi privlekle u{te pove}e poznati trgovski marki, a i kupovnata mo} e slaba ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

oslednive nekolku godini Skopje dobi najmalku pet novi trgovski centri, a vo najava e izgradbata na u{te tolku. No, so otvoraweto na novite se praznat starite trgovski centri. Buwakovec, Mavrovka, Tri Biseri, Beverli Hils, Skopjanka, Biser, Leptokarija se s$ poprazni i trgovcite gi selat svoite du}ani vo novite trgovski centri koi se izgradija vo poslednite nekolku godini, kako {to se Soravia, Vero, Ramstor. Vo faza na izgradba vo momentov se trgovskiot centar Men fe{n i Xi-Mol. Poznava~ite na pazarnite priliki vo oblasta na trgovskiot deloven prostor velat deka negovata ponuda raste, no pobaruva~kata e s$ pomala. Spored niv, krizata i ekonomskata sostojba na dr`avata pravat distorzii na pazarot, pa iako se gradat novi trgovski centri, realno, vo Makedonija nema dovolno kvaliteten {opingprostor spored evropski standardi koi bi privlekle svetski brendovi. “Kaj nas nema vistinski trgovski centar kako vo svetskite metropoli, tuku ima golem broj mali trgovski centri koi se samo bleda kopija na ona {to navistina mu treba na gradot. Ima ponuda na prostor, no mnogu e slaba pobaruva~kata i kvalitetot. Potreben e golem {oping-centar“, veli Iskra Ivanovska, generalen me-

naxer na Italia Nova, koja gi zastapuva brendovite Kaliope i Teranova. Spored Ivanovska, toa e i glavnata pri~ina poradi koja svetskite trgovski brendovi s$ u{te ne se odlu~uvaat da otvorat svoi prodavnici vo Makedonija. “Spored najavite koi gi imame od nekoi pogolemi svetski brendovi, tie planiraat da otvorat prodavnici vo Skopje duri vo 2012 godina, {to, realno, e mnogu daleku”, veli Ivanovska. KRIZATA IZBRKA NEKOI TRGOVCI I OD NOVITE [OPING-CENTRI Krizata dovede do toa nekoi trgovci da se povle~at i od novite {oping-centri izgradeni poslednive 2-3 godini, koi ponudija deloven prostor od povisoka klasa. Od trgovskiot centar Soravia velat deka poradi krizata imalo izvesen odliv na du}ani od trgovskiot centar, no deka sega povtorno se ~uvstvuva zaìvuvawe i kompaniite po~nuvaat da se vra}aat. “Izminatite dve godini ekonomskata kriza, sekako, se po~uvstvuva i vo trgovijata, odnosno vo trgovskite centri. Mal broj firmi go napu{tija trgovskiot centar Soravija, no golem del od niv uspeavme da gi zadrìme. Vo izminative dva-tri meseci se ~uvstvuva deka trgovcite po~naa povtorno da se vra}aat”, veli Vasko Davidovski, marketing-menaxer vo Soravia. Toj potencira poradi krizata, ne samo Soravija, tuku se ispraznija i drugite trgovski centri vo gradot. “Ne moàm da kaàm

dali i kolkavo vlijanie ima otvoraweto na novi trgovski centri. Sepak, mo`e da se vidi deka vo izminatiot period se isprazni i pogolem del od drugite trgovski centri i jas mislam, generalno, deka toa e poradi efektite od krizata”, potencira Davidovski. Od Veropulos, koj pred dva meseci go otvori trgovskiot centar Vero, ne o~ekuvaat deka izgradbata na novi trgovski centri negativno }e vlijae vrz nivnoto rabotewe. "Toa se investicii na privatni investitori koi }e gradat s$ dodeka smetaat deka }e imaat interes. Pazarot sam }e gi balansira tipovite investicii, a slobodnata konkurencija samo }e ja unapredi trgovijata. Investitorite }e se odnesuvaat vaka s$ dodeka ne se zasiti

RE^ISI 500.000 EVRA ZA IZGRADBA NA SKENDER-BEG kupno 30 milioni denari }e izdvoi Vladata dogodina od buxetot za izgradba na plo{tadot Skender-beg. Dosega ve}e se izdvoeni 10 milioni denari buxetski pari za proektirawe na plo{tadot, a vkupnata suma koja }e bide potrebna za celosna izgradba }e se znaela otkako }e se izraboti finalniot proekt za plo{tadot. "Vladata }e prodol`i da go finansira istiot proekt. Za slednata godina se predv-

ideni 30 milioni denari koi se za po~etokot na proektot, me|utoa, koga }e imame finalen proekt", veli Abula}im Ademi, vicepremier. Izvedbite za realizacija na plo{tadot Skender-beg se o~ekuva da po~nat vo maj narednata godina. Ova go potvrdija od op{tina ^air na v~era{nata prezentacija na 3D-animacijata na proektot. "Po~navme so proektna zada~a. Sega se raboti za idejno re{enie, treba da ima glaven i izvedben proekt.

Izvedbeniot proekt da bide gotov kon krajot na mart. So po~nuvawe na grade`nata sezona vo maj treba da po~nat i prvite aktivnosti za realizacija", re~e Izet Mexiti, gradona~alnik na op{tina ^air. Spored proektot, plo{tadot }e se protega do stokovnata ku}a Most, Daut-pa{iniot amam, Makedonskata filharmonija, MOB i stokovnata ku}a Ilinden i }e zafa}a povr{ina od okolu 20.000 kvadratni metri.

pazarot od toj tip objekti. Za toa koga }e se slu~i ovaa zasitenost investitorite sami }e si napravat svoi istra`uvawa i }e se baziraat na niv", velat od Vero centarot. VO VNATRE[NOSTA SLABO SE GRADAT TRGOVSKI CENTRI Vo drugite gradovi s$ pomalku, a re~isi i voop{to ne se gradat novi trgovski centri. Pobaruva~kata tamu e mnogu mala, pred s$ poradi goleminata na pazarot i poradi poslabata finansiska sostojba na gra|anite. So novi {oping-kvadrati mo`e da se pofalat samo Strumica, kade {to pred nekolku godini be{e izgraden trgovskiot centar Global, a pred edna godina be{e pu{ten vo upotreba i trgovskiot centar Suma vo Kumanovo. Poznava~ite velat deka

TRGOVSKI CENTRI IZGRADENI POSLEDNIVE GODINI:

Vero centar Ramstor Soravia Siti Galeri SP Planet

TRGOVSKI CENTRI VO IZGRADBA Xi-Mol Men fe{n ERA Siti za toa najgolem problem e slabata potro{uva~ka mo} na gra|anite. "Pobaruva~kata vo drugite gradovi e mnogu mala i zatoa ne se otvoraat novi du}ani ili trgovski centri. Nie imame golem du}an vo Bitola na [irok sokak, no i tamu nema golema pobaruva~ka, pa {to osta-

nuva vo drugite gradovi?", pra{uva Ivanovska od Italia Nova. Taa veli deka osven Bitola, pogolemo razdvi`uvawe na pazarot ima vo Gevgelija, a toa pred s$ e rezultat na pogolemoto prisustvo na gr~ki gra|ani poradi kazinata i poradi blizinata na ovie gradovi.

IVO IVANOVSKI NA KONFERENCIJA ZA IKT VO ABU DABI inisterot za informati~ko op{testvo, Ivo Ivanovski, od v~era prestojuva vo Abu Dabi, Obedinetite Arapski Emirati. Celta na posetata, kako {to soop{tija od Ministerstvoto za informati~ko op{testvo, e Godi{niot forum i sredba na Upravniot odbor na Globalnata alijansa za informati~ko–komunikaciski tehnologii i razvoj (GAID) pri Obedinetite nacii. Globalnata alijansa za in-

formati~ko-komunikaciski tehnologii i razvoj (GAID) e inicijativa odobrena od strana na Obedinetite nacii i generalniot sekretar vo 2006 godina i be{e promovirana po seopfatni konsultacii so vladite, privatniot sektor, gra|anskoto op{testvo, tehni~kata i internet-zaednicite i akademicite. Makedonija }e bide doma}in na Godi{noto sobranie na Globalnata alijansa za

razvoj na ITK pri Obedinetite nacii (GAID) {to }e se odr`i vo 2011 godina. So odr`uvaweto na ovoj golem nastan od oblasta na informaciskite i komunikaciskite tehnologii, spored Ministerstvoto za informati~ko op{testvo, se otvora mo`nost Makedonija da ja posetat golem broj direktori, biznismeni, eksperti, profesori i pretstavnici na nevladini organizacii od celiot svet.

14 06.12.2010

BALKAN BIZNIS POLITIKA

PONEDELNIK

TURBULENCII

PRITISNATI OD DOLGOVI, BALKANSKITE AVIOKOMPANII BARAAT PARTNERI Hrvatskata Kroacija erlajns, srpskata JAT ervejs, slovene~kata Adrija ervejs, crnogorskata Montenegro erlajns i bosanskata BH erlajns vo 2009 godina ostvarija zaguba od 92 milioni dolari. Site tie denovive se na proda`ba VESNA KOSTOVSKA

v.kostovska@kapital.com.mk

viokompaniite na balkanskite zemji, pritisnati od dolgovite koi se zgolemuvaat sekoja godina, mora da sklu~at partn e r s t v a ili da najdat investitori za da opstanat na pazarot.

Kolku e seriozna nivnata finansiska sostojba ka`uva podatokot deka hrvatskata Kroacija erlajns, srpskata JAT ervejs, slovene~kata Adrija ervejs, crnogorskata Montenegro erlajns i bosanskata BH erlajns vo 2009 godina ostvarile zaguba od 92 milioni dolari, a vo 2008 godina crvenoto saldo dostigna 117 milioni dolari. Edinstvenata od niv koja

uspea da najde strate{ki partner e bosanskata BH erlajns. Turki{ erlajns kupi 49% od kompanijata kon krajot na 2008 godina i se soglasi da investira 10 milioni evra vo nea, vklu~uvaj}i go i tro{okot za iznajmuvawe dva novi avioni za bosanskata aviokompanija. I Srbija pregovara so Turki{ erlajns za prezemawe na neprofitabilnata JAT ervejs, a Crna Gora ponudi na tender 30% od svojata nacionalna aviokompanija. Nominalnata vrednost na MonO

tenegro erlajns e 25,7 milioni evra, a vrednosta na poedine~nata akcija e 8,85 evra. Kompanijata poseduva pet avioni od tipot "foker 100" i tri avioni "enbrajer 195". Vo vladinoto soop{tenie se naglasuva deka tenderot za proda`ba na akciite na crnogorskiot nacionalen avioprevoznik }e bide otvoren do 15 dekemvri, pri {to zainteresiranite kompanii treba da rabotele najmalku pet godini vo sektorot aviosoobra}aj, da poseduvaat najmalku deset avioni i vo tekot na 2009 godina da prevezle najmalku dva milioni patnici. “Smetame deka dr`avite ne se dobri aviosopstvenici”,

izjavi crnogorskiot zamenik-minister za finansii, Ivan Petrovi}, dodavaj}i deka malata aviokompanija treba da dobie “privaten sopstvenik koj ponatamu }e ja razviva i pro{iruva kompanijata”. PRI^INI ZA NERENTABILNOST Kako glavna pri~ina za nivnata nerentabilnost se smetaat malite populacii vo site eks-jugoslovenski zemji. Aviokompaniite vo porane{na Jugoslavija se me|u najmalite vo Evropa. Belgradski JAT nudi 32 destinacii i ostvaruva prihodi od okolu 150 milioni dolari. Za sporedba, germanskata Lufthansa, najgolemata aviokom-

panija vo Evropa, nudi 410 destinacii i vo 2009 godina ostvari prihod od 29,8 milijardi dolari. Poradi lo{ata organizacija i "pretumbaciite" vo soobra}ajot, nekoi od liniite na JAT apsolutno potfrlile, kako linijata za Qubqana, na koja prose~no ima po 20 patnici. Isto taka, britanskata aviokompanija Briti{ ervejs pred nekolku dena gi stopira{e letovite na linijata Belgrad-London, so obrazlo`enie deka e neprofitabilna. Montenegro erlajns nudi 16 destinacii i poseduva osum avioni, dodeka bosanskata BH erlajns, najmalata kompanija vo ovaa grupa, ima samo devet destinacii i tri avioni.

METRO ]E PRODOL@I DA SE [IRI VO TURCIJA

e|unarodnata trgovska grupacija so sedi{te vo Germanija, Metro, }e prodol`i so {irewe na svojata rabota vo Turcija, izjavi direktorot, Horst [najder. Toj za vreme na svojata poseta na jugoisto~nata oblast Gaziantep najavi deka grupacijata }e otvori ~etiri marketi Metro Ke{ & Keri vo Turcija. “Gigantot vo proda`bata na elektronika, Media Markt i hipermarketite Rial isto taka }e otvorat novi prodavnici vo Turcija”, izjavi [najder. Metro Grup vo Turcija postoi od 1990

godina, a vo 2009 godina ima{e obrt od 1,33 milijardi evra. Grupacijata vr{i izvoz od Turcija kon drugi stranski zemji vreden pove}e od 600 milioni evra, a do krajot na 2009 godina vo nea bea vraboteni pove}e od 7.000 turski `iteli. Pokraj toa, Metro Grup dosega vo Turcija vlo`ila okolu 700 milioni evra. Metro Grup ima 2.100 prodavnici vo 33 zemji od Evropa, Afrika i Azija, vo koi rabotat pove}e od 300.000 vraboteni. Metro Grup go so~inuvaat Metro Ke{ & Keri, hipermarketite Rial, Media Markt i Saturn.

MOL SAKA MNOZINSKA SOPSTVENOST NA INA ngarskata kompanija MOL na malite akcioneri od hrvatskata naftena kompanija Ina im nudi cena od 379 evra po akcija, izjavi portparolot na MOL vo Hrvatska, Domokos Solar, potvrduvaj}i deka MOL saka da stane mnozinski sopstvenik na Ina. Momentalno MOL ima 47,15% od akciite vo Ina, hrvatskata Vlada 44,83%, a 8,009% imaat institucionalnite i privatnite investitori. “Akcionerskiot dogovor nema vo ni{to da se promeni. Duri i da se slu~i MOL da gi otkupi site 8%, nema da dojde do nikakvi promeni vo akcionerskiot dogovor”, izjavi Solar. Spored nego, MOL ima obezbedeno sred-

stva za svojata ponuda, no s$ u{te go nema odredeno krajniot rok do koj malite akcioneri }e mo`at da ja prifatat ponudata, a se o~ekuva do krajot na godinata da se znae kolku od akcionerite ja prifatile ponudata.

PAD NA STRANSKITE INVESTICII OD 48% VO CRNA GORA

o prvite devet meseci neto-prilivot na stranski direktni investicii vo Crna Gora iznesuval 397 milioni evra i e za 48,8% pomal vo odnos na istiot period od minatata godina. Centralnata banka na Crna Gora (CBCG) navede deka iako e zabele`en pad vo odnos na prethodnata godina, vo pra{awe e relativno visok priliv. CBCG potseti na aktuelnata ekonomska situacija i faktot deka najgolem priliv vo 2009 godina e ostvaren po osnova na privatizacija i dokapitalizacija na crnogorskata Elektroprivreda, a deka ovaa godina nemalo pogolemi

privatizacii. Investiciite vo nedvi`nostite zabele`ale rast od 6,4% i iznesuvaat 131 milioni evra.

BALKAN BIZNIS POLITIKA

PONEDELNIK

06.12.2010

DOLG SPISOK NA PROBLEMI ZA INVESTITORITE VO HRVATSKA

VISOKITE DANOCI I BIROKRATIJATA SE GLAVNITE PRE^KI ZA INVESTIRAWE

Stranskite investitori gledaat golem potencijal vo Hrvatska, no ne sakaat birokratski pre~ki, lokalni {erifi, tromo sproveduvawe na zakonite i lo{a komunikacija so centralnata i lokalnata vlast, a tokmu na toa naiduvaat ELENA JOVANOVSKA

transkite investitori gledaat golem potencijal vo Hrvatska, mnogu od niv se uverile deka mo`at da izvle~at dobar profit, no ne sakaat birokratski pre~ki, lokalni {erifi, tromo sproveduvawe na zakonite i lo{a komunikacija so centralnata i lokalnata vlast. A koga }e odlu~at da investiraat, tokmu na toa naiduvaat. Ova se zaklu~ocite na hrvatskite biznismeni, eksperti i ministerot za ekonomija na Hrvatska, \uro Popija~, koi gi debatiraa slabostite na politikata na privlekuvawe stranski investicii.

od niv bea nedore~eni”, veli Prin~i~. Generalniot direktor na Ina, Zoltan Aldot, ima{e prigovori na dano~nata presija i rigoroznoto trudovo zakonodavstvo. Spored nego, biznisot denes e mnogu dinami~en i ako ne si vo mo`nost postojano da se prilagoduva{, gubi{ na konkurentnost. “Hrvatska ima dobra geografska polo`ba, dobar moment za vlo`uvawe, zatoa {to naskoro }e stane del od EU, i ima obrazovana rabotna sila. No, toa ne e dovolno. Problem se visokiot danok i nefleksibilnata rabotna sila”, veli Aldot. Zamenik-direktorot na Hrvatskoto zdru`enie na rabotodava~i, Bernard Jake-

hoteli. Hrvatska ima dobri propisi. Tie se usoglaseni so evropskite, a problemot na investitorite ne e legislativata, tuku komunikacijata na site nivoa – sekoga{ se bara potpis pove}e”. So sli~ni zabele{ki izleze i pretstavnikot na EMAK Kapital, Matja` Prin~i~, investitor na Peqe{ac. “Bevme svesni so kakvi problemi }e se soo~ime vo Hrvatska, pa vo planovite stavivme i dopolnitelno vreme za toa. Po odlukata da vlo`ime ve}e ne n$ interesira makroekonomijata, tuku kako da se sprovede proektiranoto. Prv problem se zakonite, vtor nivnoto sproveduvawe. Nekoi zakoni se menuvaa vo od, no najgolem problem e {to del

Biznismenite naveduvaat dolg spisok na problemi koi go ko~at vlezot na investitorite vo Hrvatska. Pretstavnikot na Orko grupa, Dragan Lazuki}, ja poso~i neefikasnata administracija i birokratijata vo gradot Hvar, koja ne izdava dozvoli za gradba, kako glavna pri~ina za nedostig od investicii vo obnovuvaweto na objektite. Orko vo Son~ev Hvar investira{e 55 milioni evra sopstven kapital, no vo izminatite pet godini se pojavija niza problemi koi se provlekuvaa preku modelot na javno i privatno partnerstvo. “Da ima{e pove}e dobra volja i da bea re{eni imotno-pravnite odnosi, Hvar, namesto tri, }e ima{e u{te tri renovirani O

li}, veli deka itno e potrebna reforma na lokalno nivo, zatoa {to na~alnicite i gradona~alnicite se odnesuvaat kako lokalni {erifi. Tie odlu~uvaat koj moè, a koj ne moè da raboti, {to e nedoozvoleno”, veli Jakeli}. Qubo Jur~i}, profesor na Ekonomskiot fakultet, istakna deka na Hrvatska nikoga{ ne & nedostigale investicii i pari, no i deka najgolem del od vloènite pari propadnale. Toj smeta deka golem problem e strukturnata investicija. “Ubavo izgleda koga se gradi avtopat, no toa e poluproizvod. Ako nema koj da se vozi po nego ili ne{to da se prevezuva, toa se frleni pari”, veli Jur~i}. A

Branej}i gi stavovite na Vladata, ministerot za ekonomija, \uro Popija~, na kritikite na biznis-zaednicata zazema stav deka sekoj investitor saka da se sretne so ministerot ili pretsedatelot na Vladata, i tie gi primaat kolku {to se vo mo`nost, no toa ne e re{enie. “Ako ministrite gi re{avaat problemite na sekoj investitor, toga{ n$ ~eka ta`na idnina”, veli Popija~. No, prizna deka i samiot e svesen deka investitorite naiduvaat na razni administrativni pre~ki. “Sistemot sekoj ~inovnik go stavi vo pozicija da stane gospodar na procedurata, lokalnite edinici imaat svoi ovlastuvawa i tuka nitu minister ne mo`e da pomogne”, priznava toj.

16 06.12.2010

SVET BIZNIS POLITIKA

PONEDELNIK

EU ODVOI 4,5 ILJADI MILIJARDI EVRA ZA SPAS NA BANKARSKIOT SEKTOR VO POSLEDNITE DVE GODINI ràvite-~lenki na EU odvoija 4,5 iljadi milijardi evra od po~etokot na krizata vo bankarskiot sektor vo 2008 godina do denes, pokaùvaat podatocite koi gi objavi Evropskata komisija. êtiri dràvi odvoija 500 iljadi milijardi evra od buxetot za prevencija na rizikot na propa|awe na nacionalniot bankarski sektor. Britanija e prva na listata od dràvite so 850 milijardi evra, a vedna{ po nea e i

Irska so 723 milijardi evra. Ponatamu se Danska i Germanija so po 600 milijardi evra oddelno. Francija, kako vtora najgolema ekonomija vo EU, odvoi 351 milijardi evra za dr`avna pomo{, Italija 20 milijardi, a [panija 334 milijardi evra. Od vkupno 27 dr`avi-~lenki, 22 moraa da odvojat sredstva za poddr{ka na bankarskiot sektor, iako dosega samo 25% od vkupnata vrednost od 4,5 iljadi milijardi evra se raspredeleni

vo bankite {irum Unijata. “Po re~isi dve godini re`im na specifi~no krizno menaxirawe na dr`avite, treba da izrabotime soodveten plan za normalno funkcionirawe na pazarot”, re~e Hoakin Amunia, komesar odgovoren za politikite za konkurentnost vo EU. Vo 2008 godina vkupnata vrednost iskoristena od bankite iznesuva{e 957 milijardi evra, koi narednata godina uspeaja da se izdignat na 1,1 iljadi milijardi evra.

UNIKREDIT BANKA OTVORA NOVI 900 FILIJALI VO CENTRALNA I ISTO^NA EVROPA Najgolemata italijanska banka, UniKredit, planira da otvori 900 novi filijali na teritorijata na Centralna i Isto~na Evropa vo narednite pet godini. “Podgotveni sme da go finansirame pro{iruvaweto na bankata vo regionot, bez nikakva dokapitalizacija”, izjavi direktorot Federiko ^izoni na sredba so investitorite vo London. Bankata koja raboti vo 22 dr`avi ima namera da se

DVE GODINI PO DONESUVAWETO NA AKTOT ZA MALI BIZNISI

EVROPSKITE PRETPRIEMA^I BARAAT STIMULACII I OLESNUVAWA

Ni malite ni srednite pretprijatija vo Evropa ne ostanaa imuni na krizata. Za niven pogolem rast tie i od Unijata i od nacionalnite vladi baraat pogolem pristap do javnite nabavki, dano~ni olesnuvawa i stimulacii za pobrz rast

fokusira, osven na centralniot i jugoisto~niot region na Evropa, i na pogolemite pazari kako ruskiot, polskiot i turskiot, prenesuva Blumberg. “Operativniot profit vo regionot }e se zgolemi, rezervite za nenaplateni zaemi }e se normaliziraat, a finansiskata sostojba na gra|anite }e se podobri”, naglasi ^izoni. Vo Polska, UniKredit planira da ja stabilizira sostojbata na

bankarskiot sektor so otvorawe novi filijali i zajaknuvawe na postoe~kite. “I ponatamu }e ja sledime situacijata na polskiot pazar, kade {to silniot rast na ekonomijata vlijae pozitivno na bankarskiot sektor”, objasni ^izoni. Liderot na italijanskata banka istakna deka najnestabilni pazari na koi raboti UniKredit se pazarite na Ukraina, Romanija, Bugarija i Kazahstan.

DVA, TRI ZBORA “Narednata godina moè da bide najte{kata za EU. Toa se dolì na toa {to Evropa treba da se ispravi pred mnogu silna svetska konkurentnost i ne moè pove}e da si dozvoli da bide "umoren i baven starec”, a treba da mu dokaè na svetot deka e lulka na pazarnata ekonomija i e sposobna da razgleda novi re{enija.” VIKTOR ORBAN

premier na Ungarija

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

retstavnicite na malite i srednite pretprijatija od 27-te zemji-~lenki na EU se àlat deka so donesuvaweto na Aktot za mali biznisi, dokument na Evropskata unija donesen pred dve godini, ne se otstraneti pre~kite koi go ograni~uvaat nivniot rast, sozdavaweto novi rabotni mesta i inovativnosta. Pretstavnicite na Grupacijata na rabotodavcite od Evropskiot ekonomski i socijalen komitet, BiznisEvropa, Evropskite komori i Evropskoto zdruènie na zanaet~ii, kako i pretstavnicite na malite i srednite pretprijatija, na vtoriot godi{en sostanok utvrdija brojni konkretni merki koi ponatamu treba da gi prezemat i sprovedat EU i nacionalnite kreatori na politikata, so cel da se zajaknat nivnite napori za implementirawe na Aktot za mali biznisi vo Evropa. U~esnicite ja naglasija potrebata od podobar pristap na pazarite, koj s$ u{te e popre~en od preteranoto regulirawe i nedostigot od harmonizacija vo vnatre{niot pazar na EU. Biznismenite povikaa na inicijativi za otvorawe na novi javni nabavki za MSP. Pokraj neodamne{nite inicijativi na EU, osobeno preku Evropskata investiciska banka i istraùva~kite programi na EU, pristapot do finansii ostanuva sloèn i kompliciran. Pretpriema~ite

“Jas rekov deka mojata rabota e zavr{ena, a ne deka mojata rabota be{e da se sru{i Jugoslavija. Mene sobranieto me isprati vo Belgrad da rabotam vo jugoslovenskite institucii, a ne kako ginekolog. Srbija i ponatamu ne do`ivea katarza vo odnos na 90-te godini, no toa ne se slu~i ni vo Hrvatska.” STJEPAN MESI]

porane{en pretsedatel na Hrvatska

baraat novite regulativi koi Evropskata unija im gi nametna na bankite da bidat taka izbalansirani za da ne go popre~uvaat pristapot na MSP do kapital. U~esnicite, isto taka, povikaa na uspe{no zavr{uvawe na pregovorite na Sovetot za statutot na evropskite privatni kompanii, edinstveniot zakonodaven predlog koj s$ u{te e vo faza na donesuvawe. Otsustvoto na ovoj statut ja ograni~uva sposobnosta na malite kompanii za rast i trgovija vo Evropa. Henri Malose, pretsedatel na grupata na rabotodava~i, smeta deka e krajno vreme Evropskata komisija da gi zameni nejzinite strategii, akti i planovi za konkretnite akcii. “Na 23-te milioni evropski

mali i sredni pretprijatija dobro }e im dojde pozitivna akcija, kako javnite nabavki, profesionalnata dokvalifikacija, pretpriemni{tvoto, odano~uvaweto i finansiite", naglasuva toj. Poddr{kata na MSP i biznisot vo Evropa e edno od klu~nite re{enija, ne samo za finansiskata kriza, tuku i za re{avawe na globalnite socijalni problemi i problemite vo ìvotnata sredina. “MSP se neophodni za razvoj na inovacijata i kreativnosta. Tie zasluùvaat da se poddràt”, istaknuva Malose. Dodeka ekonomskite uslovi moè da izgledaat poohrabruva~ki vo golemite industriski oblasti na EU, pomalite biznisi s$ u{te se sre}avaat so pre~ki, za koi Aktot e sozdaden da gi

nadmine. Nesomneno e deka Komisijata zabeleà napredok, a istiot napredok se zabeleùva i kaj zemjite-~lenki vo poslednite dve godini. Sepak, ako ekonomskoto zakrepnuvawe odi vo nasoka kon dolgoro~no podobruvawe, vo kombinacija so odr`liviot razvoj i sozdavawe novi rabotni mesta, donesuvaweto na Aktot i pridrùvaweto do najva`niot princip “Prvo misli na malo”, EU mora da go voo~i. Grupata na rabotodavci na Evropskiot ekonomski i socijalen komitet ima 113 ~lenovi i e sostavena od pretpriema~i i pretstavnici na pretpriema~kite zdruènija koi rabotat vo industrijata, trgovijata, uslugite i zemjodelstvoto vo 27-te zemji~lenki na EU.

“[pionite, me|u koi be{e i glamuroznata Ana ^epmen, rabotele na tajni zada~i vo SAD kako “zaspani” agenti, koi bi bile aktivirani samo vo slu~aj na diplomatska kriza vo Va{ington. Ovie lu|e zaslu`uvaat po~it! Nivnata aktivnost ni na kakov bilo na~in ne gi potvrdi interesite na SAD.” VLADIMIR PUTIN

premier na Rusija

DOKUMENTITE OD VIKILIKS PRODOL@UVAAT DA GO [OKIRAAT SVETOT tkritijata na internet-stranicata na porane{niot avstraliski haker Xulijan Asan`, koi gi prenesuvaat nekolku vesnici vo svetot, prodol`uvaat da go {okiraat svetot. Porane{niot britanski premier, Gordon Braun, od amerikanski diplomati vo London bil ocenet kako politi~ar komu mu nedostiga harizma, samo nekolku meseci po zaminuvaweto od funkcijata na negoviot prethodnik, Toni Bler, na krajot od juni 2007 godina. Na krajot od prvata godina na Braun vo Dauning strit 10, toga{niot amerikanski ambasador vo Velika Britanija, Robert Tatl, spored otkrienite bele{ki na Vikiliks, ispratil dopis vo Va{ington vo koj zabele`uva deka samo nekolku meseci po “otstranuvaweto

na Bler kako lider, britanskite laburisti vo "postblerovskiot" period minuvaat vo vreme na bezliderstvo, zatoa {to e vidlivo deka Braun i negovite zamisli ne uspeaja da pokrenat kakov bilo entuzijazam”. Avtoritativniot pretsedatel na Turkmenistan, Gurbanguli Berdimuhamedov, od amerikanskite diplomati bil opi{an kako sueten, osvetoqubiv la`go, a vlasta tolku mnogu stravuvala za negoviot `ivot {to vo eden moment osomni~ile ma~ka za obid za negovo ubistvo. Pismata do Va{ington od Ambasadata na SAD vo Turkmenistan zemjata ja opi{uvaat kako gnezdo na korupcija, rakovodena od glupav avtokrat. Amerikanski diplomat, ~ie ime Vikiliks

go cenzurira, navel deka Berdimuhamedov se pla{i od lu|eto koi intelektualno se podobri od nego. Avganistanskiot pretsedatel, Hamid Karzai, ostro ja kritikival rabotata i postignuvawata na britanskite vojnici vo provincijata Helmand, kade {to tie bea stacionirani do letoto godinava, koga nivnata uloga vo ovaa najbuntovna provincija vo Avganistan ja prezedoa Amerikancite, se doznava od telegramite i porakite na diplomatite na SAD objaveni na internet-stranicata Vikiliks. Vikiliks isto taka objavuva deka diplomatite, vrz osnova na svoi izvori vo Rim, go izvestile Va{ington za somne`ot deka Berluskoni ostvaruva “li~en i zna~aen” profit od “tajnata ener-

getska spogodba” me|u italijanskiot i ruskiot premier. Za bliskosta na dvajcata premieri se znae od poodamna, no sega prv pat se zboruva za somne` i za nivni finansiski vrski.

SVET BIZNIS POLITIKA

PONEDELNIK

06.12.2010

SVET

0-24

...SOJUZ

...PO@AR VO IZRAEL

...SNEGOT DONESE HAOS

Po~na voenata ve`ba na Japonija i SAD

Izgorea 40 zatvorski ~uvari vo avtobus

Evropejcite se "smrznaa"

aponija i SAD ja po~naa svojata najgolema zaedni~ka voena ve`ba na site vremiwa, vo momenti koga sostojbata vo regionot zabele`uva s$ pogolema tenzija vo odnosite me|u Severna i Ju`na Koreja.

o golem {umski po`ar, koj go opusto{i Izrael, izgorea 40 zatvorski ~uvari koi so avtobus se dvi`ele kon zatvorot Damon za da pomognat vo evakuiraweto na zatvorenicite.

negot donese haos niz cela Evropa. Pogolem del od aerodromite se zatvoreni ili ima odlagawe na letovite. S Pati{tata se pokrieni so sne`ni nanosi, a ote`nat e i

soobra}ajot na brzite vozovi.

AMERIKANCITE GO OSVOJUVAAT RUSKIOT PAZAR

PEPSI JA KUPI NAJGOLEMATA RUSKA PREHRANBENA KOMPANIJA ijala- Ovaa akvizicija }e ja zacvrsti vode~kata polo`ba na Pepsi na ruskiot pazar na pijalaci, a }e ja prezeme i dominantnata polo`ba vo raste~kata mle~na industrija VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

merikanskiot proizvoditel na bezalkoholni pijalaci PepsiKo (PepsiCo) sklu~i dogovor za prezemawe na ruskiot proizvoditel na ovo{ni sokovi, mleko i hrana za deca, najgolemata ruska kompanija vo ovaa industrija, Vim-Bil-Dan (Wimm-Bill-Dann - WBD). So ovaa akvizicija Pepsi stana najgolemiot amerikanski biznis vo Rusija. Od Pepsi soop{tuvaat deka }e kupat 66% od akciite na VimBil-Dan (~ie ime ja otslikuva qubovta na osnova~ite kon teniskiot turnir Vimbldon) za 3,8 milijardi dolari, a po zavr{uvaweto na ovaa transakcija }e go prezemat i ostanatiot udel za 1,6 milijardi dolari, prenesuva Rojters. “Ovaa akvizicija }e ja zacvrsti vode~kata polo`ba na Pepsi na ruskiot pazar na pijalaci, a }e ja prezeme i dominacijata vo raste~kiot sektor vo mle~nata industrija”, soop{tuvaat od amerikanskata kompanija. So ovaa akvizicija isto taka }e zajakne pozicijata na Pepsi i na klu~nite pazari vo

Isto~na Evropa i Centralna Azija. Vo sostav na kompanijata Vim-Bil-Dan spa|aat 38 fabriki za prerabotka na mleko, proizvodstvo na hrana za deca, ovo{ni sokovi i voda vo Rusija i vo zemjite od Zaednicata na nezavisni dr`avi (ZND). So kupuvaweto na ruskata kompanija Pepsi o~ekuva da gi zgolemi prihodite od globalnata proda`ba na prehranbeni proizvodi na 13 milijardi dolari, od momentalnite 10 milijardi. Na ovoj na~in kompanijata }e se pribli`i kon ostvaruvawe na svojata strate{ka cel – do 2020 godina da gi zgolemi prihodite od sektorot za prehranbeni proizvodi na 30 milijardi dolari. Amerikanskata kompanija, ~ija osnovna funkcija e proizvodstvo na bezalkoholni pijalaci, smeta deka so kupuvaweto na ruskiot proizvoditel na mle~ni proizvodi umereno }e vlijae na finansiskite rezultati vo prvata godina, isklu~uvaj}i gi ednokratnite tro{oci za samata transakcija. OSTVARUVAWE NA STRATE[KITE CELI “So ovaa akvizicija dobivame mnogu zna~ajna pozicija na

Pepsi prezede 66% od akciite na Vim-Bil-Dan eden od najatraktivnite globalni pazari na prehranbenata industrija, a isto taka zazemame pozicija i vo brzoraste~kata mle~na industrija”, soop{ti Indira Noji, pretsedatel na PepsiKo i glaven izvr{en menaxer, na konferencijata vo Moskva minatata nedela. “Ova e dokaz za doverbata vo Rusija i znak deka nie kako zemja sme otvoreni za

biznis”, istakna Toni Mejher, generalniot menaxer na VimBil-Din. Pepsi procenuva deka od ovaa transakcija godi{no }e ostvaruva neodano~en prihod vo visina od 100 milioni dolari do 2014 godina. Po informacijata za proda`bata, akciite na VimBil-Dan na Moskovskata me|ubankarska devizna berza (MMVB) porasnaa za 40%,

dodeka Ruskata berza na kapital (RTS) go prekina trguvaweto so akciite na kompanijata do krajot na denot. So proda`bata na akciite, Vim-Bil-Dan prakti~no ostanuva bez golemite nezavisni lokalni kompanii, so isklu~ok na proizvoditelite na votka. Najgolemiot konkurent na VimBil-Dan, vtoriot po golemina

ruski proizvoditel na mle~ni proizvodi, Unimilk, vo juni ovaa godina se integrira{e so evropskiot gigant Danone, a ovaa integracija go pottikna procesot na globalna konsolidacija na ruskata prehranbena industrija. "Pepsi-kola" be{e prviot brendiran proizvod od zapadot koj se proizveduva{e vo Sovetskiot Sojuz vo 1974 godina, 15 godini otkako premierot Nikita Hru{~ov za prv pat go proba pijalakot na edna izlo`ba vo Moskva. Vo posledno vreme rivalstvoto me|u Pepsi i Koka-Kola se preseli na pazarot na ovo{ni sokovi. Koka-Kola go kupi proizveduva~ot na ovo{ni sokovi Multon Ko za 500 milioni dolari vo 2005 godina, a Pepsi go vozvrati udarot so akvizicijata na OAO Lebedjanski vo 2009 godina za dve milijardi dolari.

18 06.12.2010

FEQTON

PONEDELNIK

NAJGOLEMITE PR KATASTROFI VO KORPORATIVNATA ISTORIJA

SKAPITE ODMORI NA AIG PETAR GOGOSKI

gogoski@kapital.com.mk

to }e napravite so 85 milijardi dolari od parite za spas {to gi ponudi Vladata na SAD? ]e ovozmo`ite korporaciski odmori vo Kalifornija, se razbira. Edna nedela otkako go primija golemiot federalen zaem, osiguritelnata kompanija Amerikan Interne{nal Grup (American International Group) tokmu toa i go napravi, so odmori koi povlekoa tro{ok pogolem od 400 milioni dolari. Ne be{e iznenaduva~ki {to javnosta i zakonodavcite bea voznemireni. Postapkite na kompanijata privlekoa vnimanie i od Belata ku} a, koja gi nare~e “podli” i gi ra{iri glasinite za nivnite korporaciski politiki vo krizata. Reputacijata na kompanijata se najde vo tornado. PR agentite s$ u{te gi ni{aat svoite glavi poradi netakti~niot osiguritelen gigant koj brzo stana ne samo lik od poster za al~nosta na finansiskata industrija, tuku i na kompanijata po~na da se gleda kako premnogu arogantna ili glupava {to ne se trgnuva od patot po koj trgnala. KORPORACISKITE KONTROVERZII NA AIG Kontroverzijata na AIG po~na vo mart 2009 godina, koga vo javnosta be{e obelodeneto deka osiguritelnata kompanija potro{ila okolu 400 milioni dolari za bonus-plati nameneti za vrabotenite vo nivnata divizija za finansiski servisi. Ova }e be{e uspe{na prikazna dokolku ne se rabote{e za narodni pari, koi kompanijata vo 2008 godina gi dobi kako pomo{ od Vladata so cel da se snajde vo recesijata. Inaku, vo posledniot

[

Edna nedela otkako go primija golemiot federalen zaem, od osiguritelnata kompanija American International Group, potro{i nad 400 milini dolari za odmori vo Kalifornija. Postapkite na kompanijata privlekoa vnimanie i kaj Belata Ku}a, koja gi nare~e “podli” i gi ra{iri glasinite za nivnite korporaciski politiki vo krizata

Osiguritelnata kompanija koja frli mnogu narodni pari za skapi odmori na vrabotenite

kvartal od 2008 godina kompanijata objavi zaguba od 61,7 milijardi, {to e najgolema korporaciska zaguba dosega. Pokraj 165 milioni za plati,

taa godina osiguritelniot gigant AIG primi pomo{ vo zaem od 85 milioni dolari od strana na Vladata na SAD. Potoa stigna soop{tenie deka postoi mo`nost da primi dopolnitelni 37,8 milijardi dolari vo narednite nedeli. Neizbe`no se pojavi

pra{aweto - kade se tro{at tie pari? Samo edna nedela otkako Vladata na SAD povtorno ja pomogna osiguritelnata kompanija, nejzinite agenti si dozvolija luksuzni spaodmori. AIG, po linija na pomal otpor, izjavi “deka toa

ne e taka kako {to izgleda”, no toa ne dopre do javnosta. Amerikancite burno reagiraa deka nivnite pari bile upotrebeni za takvi nesovesni celi. Odmorot {to si go dozvoli kompanijata samo edna nedela po zemaweto na pomo{ta od

federalnite fondovi be{e prviot segment vo katastrofata koja gi zafati odnosite so javnosta na kompanijata. “Namesto da platat seminari za vrabotenite, za da se snajdat so novite finansiski predizvici i planovi, AIG postapi nesovesno”,

PRIKAZNI OD WALL STREET

WALL STREET JOUR I NEGOVIOT WUJO Wall Street Journal, koj po~na kako kvartalen magazin, a sega ve}e izleguva 10 pati godi{no, privle~e u{te 93 novi subjekti za reklamirawe godinava. Spored Hinton, nekoi od niv duri otkupile celi reklamni prostori

News Corp, Corp, so svojot najnov wujor{ki del od maga-

zinot Wall Street Journal, stanuva s$ povlijatelen na Wujor{kata berza i s$ pove}e uspeva da go zazeme mestoto na New York Times.

vegodi{noto izdanie na Wall Street Journal magazinot i negoviot dneven wujor{ki del, spored glavniot izvr{en direktor na News Corp, Les Hinton, godinava se profitabilni. Poslednoto izdanie na ovoj magazin, za prv pat pod vodstvoto na porane{niot urednik na Conde Nast, Debora

Nidlman, se o~ekuva da bide zna~itelno poprofitabilen i da go podigne lajfstajlot na magazinot nad to~kata na grani~na dobivka. Od druga strana, sedummese~noto izdanie na negoviot wujor{ki del, spored Hinton, s$ pove}e privlekuva reklami preku koi se pokrivaat site tro{oci. Ovie dva dela se edni od najgolemite profili i inici-

jativi koi News Corp na Rupert Mardok uspea da gi vnese vo Dow Jones po prezemaweto na mati~nata ku}a Journal vo tekot na 2007 godina za iznos od 5,5 milijardi dolari. Wall Street Journal se distribuira do pove}e od 1,6 milioni pretplatnici, zaedno so vikendizdanieto na vesnikot Journal. U{te dopolnitelni 150.000

FEQTON

PONEDELNIK

“Kapital” po~na so serija napisi za najgolemite katastrofi so koi se soo~ile PR sektorite na golemite svetski kompanii. Doznajte kako tie reagirale vo razli~ni krizni situacii, kade {to zgre{ile vo strategijata za odnosi so javnosta, kako i za toa koi se poukite {to mo`e da se izvle~at.

]e pomislite deka na kompanijata definitivno i trebala pomo{ od dobra PR agencija. No vsu{nost, vistinata e deka taa gi ima{e premnogu komentira{e izvr{niot direktor na Rekogni{n Profe{nals Interne{nal (Recognition Profesionals International) (profesionalna asocijacija za HR), Kristi L. Gibson. Za `al, lo{ite vesti od 2009 godina stanaa u{te polo{i. Pretpostavenite od kompanijata otidoa na love~ki patuvawa vo Anglija (edno takvo patuvawe ~ini pribli`no 86 iljadi dolari), a AIG na osnova na zakonot popolni i smetka od 440 iljadi dolari za odmori na svoite najdobri agenti. Vesnicite doznaa deka agentite patuvaa za Kalifornija, {to bilo del od dogovorot za vrabotuvawe koj go potpi{uvale so kompanijata, a vo koj bilo navedeno deka “vo kakov bilo slu~aj na agentot mu sleduva bonusplata i skap odmor”. Vo prilog na pravoto na javnosta da znae kade odat nivnite pari, javniot obvinitel od Wujork ja istra`uva{e kompanijata za neumerenite

Izvr{niot direktorot na kompanijata, EDVARD LIDI, LIDI,

eden od najkritikuvanite li~nosti vo aferata

Vesnicite kritikuvaa i za golemiot

broj na PR agencii {to gi najmi kompanijata tro{ewa, vklu~itelno i paketot od 20 milioni koj mu be{e daden na izvr{niot direktor vo mart 2008 godina, a parite otidoa za ekstravagantni dava~ki za golf. Toga{, PR ekspertite vedna{

izlegoa so stav deka najdobra rabota za AIG e da ja ka`e vistinata, glasno i sekomu, so {to bi si obezbedila podobra idnina. A na toa se nadevaa i sobira~ite na danok, koi poseduvaat 80% od akciite vo kompanijata,

spored zakonot koj SAD go usvoi kako uslov za finansiska pomo{ na kompaniite vo recesija. A dojde na red i pravdaweto pred vlasta. Vo pismo do sekretarot za finansii, Timoti Gejtner, izvr{niot direktor na AIG, Edvard Lidi, potvrdi deka kompanijata odlu~ila da isplati bonus-plati za vrabotenite od oddelenieto za finansiski produkti i deka platite bile “zadolìtelni obvrski”, izvestuva{e Marketvo~ (Marketwatch). Od vlasta eruptiraa kritikite deka 450 milioni dolari za bonusi se daleku pove}e od 121,5 milioni koi kompanijata treba{e da gi odvoi za stimulira~ki dava~ki za 2008 godina i za 6.400 vraboteni. Vaka, vsu{nost, AIG odvoi dopolnitelni 600 milioni za dopolnitelni dava~ki kon pove}e od 4.000 vraboteni. Od druga strana, “Vol Strit ùrnal” (Wallstreet Journal) precizira{e deka tie pari bile nameneti za vrabotenite vo oddelot koj napravi zaguba od 40,5 milijardi dolari vo 2008 godina. ARMIJA OD PR AGENCII ]e pomislite deka na kompanijata definitivno & trebala pomo{ od dobra PR agencija. No, vsu{nost, vistinata e deka taa gi ima{e premnogu. Spored Si-En-En, AIG ja angaìrala PR firmata Kekst i Kompani (Kekst and

06.12.2010

Company), Hil i Noulton (Hill & Knowlton), pa duri i “ozloglasenata” Burson-Marsteler. Pokraj toa, tie ve}e imaa i golem interen tim za komunikacija so javnosta. Faktot deka i tro{ocite za nivnite agenti za odnosi so javnosta stanuvaat del od vestite u{te tolku pokaàa kolku, vsu{nost, lo{o stoeja rabotite. Spored magazinot “Tajm”, ~ij sogovornik be{e Nik A{u, portparol na AIG, toa {to kompanijata najmila pove}e PR agencii “& pomagalo edinstveno za izjavi povrzani so zaemot”. A{u gi pojasni i ulogite na sekoja od agenciite posebno. PR agentite od Kakst bile fokusirani na proda`bata na akciite za vra}awe na dolgovite, Burson-Masteler se spravuvale so kontroverziite, a Hil i Noulton gi pokrivale pra{awata od Kapitol Hil i podgotvuvale izjavi za oficijalnite lica koi ja pretstavuvale kompanijata na kongresnite sostanoci. Sepak, portparolot odbi da gi kaè sumite koi kompanijata gi frla za PR, izjavuvaj} i deka “dogovorite so niv bile uredni”. Ova dovede do negoduvawe kaj kongresmenot Peter Vel~. “So seta ovaa PR armija kompanijata moè da se izvle~e i za ubistvo”, kritikuva{e Vel~. Toj povtorno upati deka dano~nicite treba da znaat kade i kako AIG gi tro{i parite od pomo{ta. Prethodno i “Wujork tajms” predupredi deka tro{ocite za PR bile navistina nepotrebni. LO[ATA KOORDINACIJA – NEUSPEH AIG e simbol za korporativno zlo vo ovie te{ki vremiwa za ekonomijata vo SAD, a i sekade vo svetot. I nivnite odnosi so javnosta stanaa {ega, a i navreda za profesijata, komentira eden onlajn-medium namenet za PR eksperti. Kompanijata {to primi vladina pomo{ od milijardi dolari prodolùva{e da pravi gre{ki pred o~ite na javnosta - skapi korporativni odmori, predvodnikot na restrukturiraweto se {eguva{e deka “}e bide podobro da odi vo zatvor”, i poslednata, milioni dolari vo bonus-plati za lu|eto koi predizvikaa neuspeh za kompanijata. Vo sekoj slu~aj, pove}eto ekonomski analiti~ari ja razbiraa va`nosta od prevencija po-

radi sistemski gre{ki, no jasnata komunikacija za toa kade odat parite, zo{to odat tamu i nivnoto delewe na fer i objektiven na~in be{e edinstven na~in za javnosta vo SAD nenasilno da ja prifati injekcijata na milijardi dolari vo finansiskiot sistem. Sekako deka “fer” e sekoga{ relativno, no koga se obiduvate tajno da prefrlite 80 milijardi dolari vo finansiskiot sistem ja gubite doverbata koja e potrebna vo ovaa sredina. No, kakva treba{e da bide ulogata na PR agenciite? Edna od agenciite objasni. “AIG e s$ u{te vo biznisot. Za kompanijata da prodolì po toj pat, treba da gi privle~e klientite. Odnosite so javnosta, vo linija so dolgata lista na drugi biznis-funkcii, treba da pridonesat za toa”. Glavnite gre{ki i soveti za AIG vo odnos na komunikacijata moè da se svedat vo slednive to~ki: PR firmite pravat pove} e raboti osven toa da “spinuvaat”. Nivna rabota e i da pridonesat vo èlbata na javnosta da znae koi se promenite {to ja dovele kompanijata do te{kata polo`ba AIG po~na da pla}a pove}e PR firmi za ista rabota. Podobro }e be{e site tie da si ja odredat oblasta vrz koja }e se fokusiraat Reputacijata se gradi na doverba. Koga vo nekolku navrati primate pari od javnosta, a potoa gi ispra}ate vrabotenite na skapi odmori, va{ata doverba e zastrelana. Od ovoj aspekt, nikoj pove}e ne veruva vo ona {to AIG pravi. No, koga kompanijata gi nagradi vrabotenite so egzoti~ni bonusi, dobieni od parite od danoci, sleduva{e javno nezadovolstvo, koe sekojdnevno raste{e so novite otkritija koi se pojavuvaa na udarnite strani od “Wujork tajms”. A vo SAD, dokolku ste prozvani od ovoj najrenomiran vesnik, podgotvete se za PR katastrofa. Vo utre{niot broj na “Kapital” }e stane zbor za PR katastrofata {to si ja napravi kompanijata Kentucky Fried Chicken otkako se pojavi na “[outo na Opra”

RNAL MAGAZINOT OR[KI DEL OSTVARILE PROFIT primeroci, zaedno so Journal, za vreme na vikendite se distribuiraat niz Azija i Evropa. “I pokraj ekonomskata kriza, uspeavme da opstaneme. Investiravme mnogu vo sozdavaweto dopolnitelni stranici, posilen marketing, kako i red drugi raboti, {to rezultira{e so uspeh za nas”, veli Hinton. Wall Street Journal, koj po~na kako kvartalen magazin, a sega ve}e se pe~ati vo 10 izdanija godi{no, privle~e u{te 93 novi subjekti za reklamirawe godinava. Spored Hinton nekoi od niv duri otkupile celi re-

klamni prostori. Vklu~uvaj} i gi onlajn-pretplatnicite, cirkulacijata na dnevno nivo na ovoj magazin iznesuva pove}e od 2 milioni lica, poka`uvaat podatocite na Revizorskoto biro za cirkulacija na mediumi na SAD. Journal vo tekot na april po~na so produkcija na nov proizvod. Stanuva zbor za negoviot wujor{ki del, ~ii statii se nameneti za ~itatelite na Wujork. “Vesnikot se pla}a samiot sebesi“, veli Hinton. Akciite na korporacijata News Corp po prezemaweto na Journal vo 2007 godi-

na dosega bele`at pad od 37%. Mardok, vo tekot na minatiot mesec, za avstraliskoto spisanie za finansii Australian financial review, izjavi deka nivniot wujor{ki del poleka stanuva s$ povlijatelen na Wujor{kata berza i s$ pove}e uspeva da go zazeme mestoto na New York Times. Od druga strana, pak, Xenet Robinson, glavniot izvr{en direktor na New York Times, neodamna izjavi deka ne ~uvstvuvaat negativni posledici od konkurencijata preku najnoviot proizvod na News Corp. Korporacijata,

pak, prodol`uva so zazemawe ne samo na amerikanskiot, tuku i na aziskite pazari, poradi {to vo posledno vreme s$ pove}e e prisutna vo toj mediumski prostor preku otvorawa na novi vebsajtovi. Vo Kina, kade {to prviot vebsajt be{e promoviran pred to~no dve godini, brojot na negovi posetiteli porasna od 2 milioni na mese~no nivo na 25 milioni posetiteli. Za razlika od tamu, vo Japonija sajtot e promoviran i otvoren pred edna godina. Ocenkite na News Corp se deka tamu duri imaat pogolem rast na

posetiteli od sopstvenite procenki i predviduvawe duri i za pogolem rast vo sporedba so Kina. Vakvite sostojbi & davaat za pravo na News Corp da razmisluva vo nasoka na zgolemuvawe na sorabotkata so tamo{nite korporacii. Na amerikanskiot pazar, pokraj New York Times, Mardok golem konkurent ima i vo data-vendorot i biznis-vebsajtot Bloomberg. Konkurencijata vo oblasta na distribucijata na delovni vesti i relevantni podatoci, no i informacii, s$ pove}e se razgoruva i vo svetski ramki, a ne samo vo

SAD. Sepak, i ponatamu ovoj natprevar e najgolem tokmu na amerikanskiot pazar, kade {to primatot s$ u{te go ima Financial Times. Akciite na News Corp, ~ie sedi{te se nao|a vo Wujork, denovive bele`at rast od 1,8% na vrednost od 14,32 dolari za akcija. Vo tekot na celata godina, pak, nivnata vrednost porasna za 4,6%. Sepak, i pokraj toa {to Mardok i Hinton javno se pofalija deka ostvarile pozitivni rezultati, od News Corp ne sakaa da gi dadat konkretnite brojki za ostvarenite prihodi i dobivka vo tekot na ovaa godina.

20 06.12.2010

PONEDELNIK

Izbor na aktuelni oglasi FARMACIJA Izvor: Dnevnik

Objaveno: 27.11.2010 Feniks farma Skopje ima potreba od kontrolor za naplata na pobaruvawa stru~en sorabotnik Rokot za prijavuvawe e 10 dena od datumot na objavuvawe na oglasot. Dokolku smetate deka gi ispolnuvate navedenite uslovi, pratete ja svojata prijava na e-mail: personal@phoenixpharma.com.mk FARMACIJA Izvor: Dnevnik

Objaveno: 29.11.2010 - 07.12.2010 KRKA-FARM DOOEL Skopje objavuva oglas za Marketing Menaxer za Farmacija. Detlnite informacii se navedeni vo oglasot objaven vo Dnevnik na 29.11.2010 koj trae 8 dena od objavuvaweto. DELOVNO SOVETUVAWE/KONSULTANSTVO Izvor: Dnevnik

Objaveno: 01.12.2010 Dru{tvoto za konsalting Rafajlovski Konsalting DOO-Skopje objavuva oglas za popolnuvawe na slobodno rabotno mesto [ef na smetkovodstvo. Dokumentite da se dostavat na e-mail: info@rafajlovski.com.mk. Rok na oglasot e 8(osum) dena od objavuvaweto. Informacii na tel. 02/3088-900 PROIZVODSTVO Izvor: Dnevnik

Objaveno: 01.11.2010 Xonson Meti objavuva oglas za vrabotuvawe: sovetnik za zdravstvena za{tita. Dokolku ste zainteresirani ispratete go va{eto CV i pismo za motivacija na Angliski jazik na slednava e-mail adresa: mkjobs@matthey.com. Kraen rok za dostavuvawe:6 Dekemvri, 2010 JAVEN SEKTOR

Izvor: Ve~er Objaveno: 01.12.2010 Dr`aven studentski centar „Skopje” objavuva javen oglas za vrabotuvawe na rabotnici na neopredeleno rabotno vreme Oglasot trae 5 rabotni dena od denot na objavuvaweto. Prijavite so navedenite dokumenti da se dostavuvaat do arhivata na Dr`avniot Studentski Centar „Skopje” ul.Mitropolit Teodosija Gologanov” br.26-b. ZDRASTVO Izvor: Dnevnik

Objaveno: 03.12.2010 Poliklinika Medika Plus vrabotuva 1 specijalist oftalmolog. Oglasot trae 8 dena. Tel: 02/2466-420, 070/335-939 email: medika_plus@t-home.mk KOMERCIJA, PRODA@BA, DISTRIBUCIJA Izvor: Dnevnik

Objaveno: 03.12.2010 Imperial Tobako TKS a.d. Skopje ima potreba od: Patnik-Unapreduva~ na proda`ba za teritorija –Strumica. Kandidatite koi gi ispolnuvaat navedenite kvalifikacii mo`at da ispratat motivacisko pismo biografija (CV) i fotografija najdocna do 10 dekemvri 2010. godina na adresa: Sektor za ~ove~ki resursi IMPERIAL TOBAKO TKS A.D. SKOPJE Ul. 11 Oktomvri 125 P.fah 37 1000 Skopje

Izbor na aktuelni oglasi

RABOTA / PRODA@BA / OSIGURUVAWE / ZDRAVSTVO / KONSALTING

OBUKI / FINANSII I SMETKOVODSTVO

PONEDELNIK

06.12.2010

KOSMO Inovativen Centar

Obuka na tema

Smetkovodstvo Oblast: Finansii Termin: 15 Dekemvri 2010 Vremetraewe : 60 ~asa (3 meseci)

Veb link (internet stranica so pove}e detali): http://www.cosmoinnovate.com.mk/ smetkovodstvo-obuka.html Opis na obukata

Na obukata }e se obrabotat slednite temi:

kompjutersko i klasi~no smetkovodstvo inventar i bilans vo firmi smetki - konta evidencija - aktiva i pasiva na bilans na sostojba podgotovka na plati periodi~na i godi{na presmetka

Kako idni rabotnici, sopstvenici na mal biznis ili pretpriema~i, kandidatite na obukata za smetkovodstvo }e nau~at prakti~no da go vodat smetkovodstvoto na svoite pretprijatija.

KOSMO Inovativen Centar Jane Sandanski 113, 1000 Skopje (02) 244 8077, 244 8134 contact@cosmoinnovate.com.mk www.cosmoinnovate.com.mk

SAMO VO OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

RABOTA TENDERI

REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI SOOPШTENIJA

PO PROMOTIVNI CENI!

Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: gulakova@kapital.com.mk

KURS ZA FINASISKO SMETKOVODSTVO (72 ^ASA) Kursot e dizajniran za po~etnici – za zdobivawe na kvalifikacija i prekvalifikacija odnosno celosno osposobuvawe za rabota vo finansiskoto smetkovodstvo. Kursevite se nameneti za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal. Upisot e vo tek.

Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot. Ruzveltova 6, 1000 Skopje tel/ faks 02/ 3213-409 , 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

22 06.12.2010

OBUKI / MENAXMENT / HR / PROEKTI

PONEDELNIK

OBUKA NA TEMA:

Komunikacija i prezentacija Oblast: Komunikaciski ve{tini Termin: 17-18 Dekemvri 2010 Vremetraewe : 12 ~asa

Veb link (internet stranica so pove}e detali): http://www.tsl.mk/article/mk/efektivna-komunikacija/

Opis na obukata:

Steknete gi ve{tinite koi }e Vi pomognat da izgradite efektivna strategija vo komuniciraweto i prezentiraweto... Otkrijte gi tajnite na edna od najva`nite ve{tini za uspeh vo `ivotot i rabotata i nau~ete kako da napravite prezentacija za pametewe!

Pridobivki:

Razbirawe na komunikaciskiot proces i efektivno komunicirawe vo razli~ni situacii Nadminuvawe na pre~kite vo komunikacijata Vospostavuvawe na dobri delovni odnosi so klientite i sorabotnicite Poznavawe na pravilniot pristap i fokus pri prezentiraweto Postignuvawe na celite na prezentacijata

Triple S Group Adresa: ul.Ruzveltova 19-2/2 Telefon: 3112048 Faks: 3112395 E-mail: office@tsl.mk Web: www.TSL.mk

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Office Manager spored Programata koja gi sledi svetskite standardi, a voedno prilagodena namakedonskite delovni i drugi subjekti. Kursot e namenet za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ^ASA) Kursot gi opfa}a slednite oblasti :

Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerircijalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik;

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili pretplata@kapital.com.mk

Primena na informaciona tehnologija vo kancelariskoto rabotewe; Protokol i bonton vo sekretarskata profesija. Upisot e vo tek. Informacii sekoj raboten den od 09 â&#x20AC;&#x201C; 20 ~asot. Ruzveltova 6, 1000 Skopje tel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

KONFERENCII I SAEMI

PONEDELNIK

06.12.2010

Na 16 i 17 fevruari 2011 Saem i Nastan za tehnolo{ka i biznis sorabotka, vo [panija

EGÉTICA-EXPOENERGÉTICA 2 VO VALENSIJA Stopanskata komora na Makedonija - EIICM organizira poseta na Vtoriot saem za tehnolo{ka i delovna sorabotka. Nastanot }e se odr`i vo Valensija na 16 i 17 fevruari 2011 godina, za vreme na zaedni~kite me|unarodni saemi: EGÉTICA-EXPOENERGÉTICA: Saem za energii; ECOFIRA: Saem za voda, po~va, vozduh, otpad i nivni tehnologii i uslugi i EFIAQUA: Saem za efikasno vodostopanstvo. ROKOVI: do 3 fevruari 2011 godina: registracija i podnesuvawe na profili; do 9 fevruari 2011 godina: barawa za bilateralni sredbi. POVEЌE INFORMACII ZA SAEMITE:

EGÉTICA - EXPOENERGÉTICA: www.egetica-expoenergetica.com ECOFIRA: www.feriavalencia.com / ecofira EFIAQUA: www.feriavalencia.com / efiaqua Veb-sajt na Vtoriot nastan za tehnolo{ka i delovna sorabotka:

http://www.enterprise-europe-network.ec.europa.eu/public/bemt/home.cfm?eventid=2460 VLEZOT I U^ESTVOTO NA SAEMOT SE BESPLATNI. KONTAKT: Lazo Angelevski proekten konsultant tel: (02) 3244090 laze@mchamber.mk Sof~e Jovanovska proekten konsultant tel: (02) 3244060 sofce@mchamber.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie- Aktuelni obuki Online kursevi po angliski jazik non stop Go! EnglishMak Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SAT sekoj 1vi i 15ti 6 sedmici Obrazoven Informativen Centar Vrednuvawe na kompaniite so primena na model na DCF 08.12 - 09.12.10 Primeko Umetnosta na vlijaewe na drugite 09.12 - 11.12.10

CDS - Centar za delovna sorabotka Emocionalna inteligencija na rabotno mesto 09.12 - 10.12.10 CS Global Ve{tini na pregovarawe 10.12.10 ESP Portfolio menaxment 10.12 - 11.12.10 Primeko Total marketing plan 10.12-11.12.10

Triple S Learning Finansisko izvestuvawe za mali i sredni entiteti vtora dekada na Dekemvri Primeko Efektivno vodewe sostanoci 11.12.10 ESP Za{tita i bezbednost na informaciite 11.12.2010 Kosmo Inovativen Centar Vistinski izbor na kadar

SEKOJ DEN VO OBJAVUVAJTE GI VA[ITE: OGLASI ZA VRABOTUVAWE REVIZORSKI IZVE[TAI SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI TENDERI POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi! Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta! Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno. LICE ZA KONTAKT: DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105 e-mail: gulakova@kapital.com.mk

11.12 - 12.12.10 CS Global Upravuvawe so vreme 13.12.2010 17.12.2010 CS Global Tehni~ka analiza na akcii 15.12 - 16.12.10 Primeko Smetkovodstvo 15.12.10 Kosmo Inovativen Centar Obuka za deloven asistent

15.12.2010 CS Global Re{avawe problemi i odlu~uvawe 16.12.10 ESP Kreativno razre{uvawe na problemi 17.12 - 18.12.10 CDS - Centar za delovna sorabotka Strate{ko planirawe 17.12 - 18.12.10 ESP Spojuvawe i pripojuvawe (M&A)

17.12 - 18.12.10 Primeko Komunikaciski i prezentaciski ve{tini 17.12-18.12.10 Triple S Learning Obuka za kariera 18.12 - 19.12.10 CS Global

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

24 06.12.2010

TENDERI

PONEDELNIK

KAPITAL TENDERI OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOG0OVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: AD Elektrani na Makedonija - Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Rekonstrukcija i revitalizacija na elektri~na in-

stalacija za elektri~no osvetluvawe vo pristapnite zatvora~nici na HEC Mavrovo Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/ PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=0c59fec0af19-424c-907a-ac0461647144&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: AD Makedonska po{ta PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA raboti – adaptacija i enterierno ureduvawe na EPM 1488 Stojakovo, Podru`nica Gevgelija i [alter sala-paketsko, GCPS Skopje 2 Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=6908f26e-16e0-414c-b473-89bf99283028&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOG0OVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Sobranie na Republika Makedonija PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Toneri, kertrixi i riboni za pe~atari i fotokopiri Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/

PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=0e950f58f20a-437b-8ded-640fbadf442a&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1.Naziv na dogovorniot organ: Ministerstvo za `ivotna sredina i prostorno planirawe PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka i zamena na le`i{ta kaj elktromotorite vo Prepumpna stanica Bogdanci i nabavka na kompleten set na rezervni delovi za mehani~ki zaptiva Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=486e54fb-caf6-448b-8f87f079f3a8c441&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

PODATOCI ZA DOGOVORNIOT ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Slu`ba za op{ti i zaedni~ki raboti na Vladata na Republika Makedonija PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na leb, beli peciva Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=0bf81344-85f5-4ad3-b2dde4d0874f1c61&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Ohrid PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Dovr{uvawe na fekalna kanalizacija vo naselba Podmoqe Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=3124cb3e-fda8-4352-8490a52ae607f8e4&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: JZU Specialna Bolnica za Ortopedija i Traumatologija „ Sveti Erazmo “ Ohrid PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na medicinski potro{en materijal Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=2200caba-0540-4a83-b459-2419698271da&Level=2

OSVE@ETE GI VA[ITE INFORMACII!

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Ministerstvo za `ivotna sredina i prostorno planirawe PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Servisirawe na sistemot za komunikacija na Bunarsko podra~je \avato i promena na mre`ata za me|usebna komunikacija na potpni pumpi na Bunarsko podra~je \avato Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=d3a2b0fa-1dc6-4955-9090a38bb4da3c64&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Javno soobra}ajno pretprijatie SKOPJE PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Elektromaterijali i delovi za avtoelektrika Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=0674bd9d-1a31-4353-8ee9-44c67c6c64da&Level=2

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili pretplata@kapital.com.mk

KAPITAL TENDERI OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: J.Z.U. Zdravstven Dom Vev~ani PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Dizel agregat Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=782c8905-d9a4-4f07-ab84-0ce2f0d44dca&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOG0OVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Javno soobra}ajno pretprijatie SKOPJE PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Su{a~ za vozduh za avtobus Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/ PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=2a9cb160-6fd9-4308-ac7e-c80aedc3f3b7&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOG0OVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Kavadarci PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na ekstra lesno maslo za greewe Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/

PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=74cc4b91a691-4bd9-82f5-438b172f099a&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA PODATOCI ZA DOGOVORNIOT ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Centar PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA

Prisilno-administrativno izvr{uvawe na doneseni upravni akti (otstranuvawe na vremeni objekti, divogradbi, arhitektonski barieri, ras~istuvawe na deponii i dr.) na teritorija na Op{tina Centar Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-

mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=1dacd6c7-f2ff-4982-b2cf-152842d82eed&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1.Naziv na dogovorniot organ: Grad Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na siten inventar,alati i drugi materijali za odr`uvawe na barakite (elektrika, vodovod, odvod, sanitarija,bravarija) Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=f47c8d3b-18e8-4856-8c2b-6c52ebc48b89&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1.Naziv na dogovorniot organ: AD Elektrani na Makedonija - Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA

Izrabotka na: -LOT 1 - Dopolnitelen rudarski proekt za diskuntinuiran iskop na jaglen i jalovina vo PK Brod-Gneotino za period 2011-2016 -LOT 2 - Dopolnitelen rudarski proekt za snabduvawe na TE Bitola so jaglen od rudnicite: PK Suvodol, PK Brod-Gneotino i PK PJS za period 2011-2016 Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/

PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=9f6154e1664b-4213-8eeb-9e568ae83e2c&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Centar PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA

Izgradba, rekonstrukcija, sanacija i tekovno-investiciono odr`uvawe na grade`ni objekti na javni povr{ini na teritorija na Op{tina Centar Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-

mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=c528ece7-441a-42e7-877f-16a5506a2d58&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Petrovec PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA

Izrabotka na proektna dokumentacija za izgradba na kanalizaciona mre`a za odveduvawe na komunalni otpadni vodi so ured za pre~istuvawe na komunalni otpadni vodi Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-

mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=a81cc807-d1b8-4c23-a412ae26832eba5a&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Kavadarci PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na ogrevno drvo Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=a51400d1-46ec-4498-963621c68c68d245&Level=2

FUN BUSINESS

PONEDELNIK

06.12.2010

TOP PET SVETSKI ШOPING-DESTINACII

ZADOVOLSTVO ZA PRAZNI XEBOVI

Adrenalin, vozbuda, nervoza, tr~anica, izbezumenost, euforija, polni korpi, dolgi redici, prazni kreditni karti~ki i na krajot zadovolstvo se zborovite koi go formiraat poimot {oping-manija. “[opingoholizmot” e “bolesta” koja e rasprostraneta vo celiot svet, a osobeno vo ovie pet svetski gradovi kade {to mo`ete da najdete bukvalno s$

dno od najomilenite ènski hobija, a vo ponovo vreme i ma{ka preokupacija, e {opingot. Golem broj istraùvawa pokaàle deka so samoto spomenuvawe na zborot {oping se kreva adrenalinot i vozbudata kaj onie koi se negovi zavisnici, a doa|a i do promena na izrazot na nivnite lica. Za ovie lu|e postoi soodvetna terminologija, “{opingoholi~ari” ili, pak, zavisnici od kupuvawe. Tie ednostavno ne znaat za kraj, ne razmisluvaat deka potro{ile dovolno i deka imaat pove}e otkolku {to im e potrebno, a koga }e im se odbie kreditnata karti~ka, najverojatno se gnevni i mislat deka se raboti za gre{ka, dodeka, pak, sekoj “normalen” ~ovek bi se zagriìl. Postojat nekolku svetski gradovi koi se vistinski raj za site “{opingholi~ari”, kade {to bukvalno moàt da kupuvaat dodeka ne padnat. Na zavisnicite im se dobro poznati, pa duri moàt i po redosled da gi nabrojat prodavnicite, a za onie na koi ne im se poznati }e im pretsta-

vime top pet svetski {oping-destinacii, no i atraktivni gradovi koi se me|u prvite za poseta od turisti. WUJORK, SAD Prvoto mesto mu pripa|a na Golemoto jabolko. Toa e grad kade {to bez problem moète da go olesnite xebot za kratko vreme. Ima organizirani {opingturi, koi po~nuvaat od stokovnite ku}i Mejsis (Macy’s), Blumingdejls (Bloomingdales), Barnis (Barneys) i Saks (Saks). Moèbi ne ste slu{nale za BergdorfGudman (Bergdorf Goodman), no tamu ima odli~ni ponudi za kupuva~ite. Za Avenijata Medison (Madison Avenue) nema potreba da se obrazloùva. Za ovaa ulica slu{avme vo serijata “Seksot i gradot”, a znaeme deka glavnite heroini go kupuvaa samo najdobroto i najskapoto koe se nao|a tokmu na ovaa ulica vo Menheten. TOKIO, JAPONIJA Vo ovoj grad }e doìveete edinstveno {oping-iskustvo. Moète da pronajdete bukvalno {to i da posakate, od originalni brendovi, do origi-

nalni kopii na istite. No, ako go posakuvate najdobroto, Tokio ima {to da im ponudi na “{opingoholi~arite”. Oblasta Ginza e vistinskoto mesto za da se prepu{tite na {opingmanijata. MILANO, ITALIJA Pokraj toa {to e dom na Versa~e i Armani, Milano e edna od najpoznatite modni prestolnini i najverojatno najdobrata {oping-destinacija vo Evropa. Ponudata e neverojatna, sekako, ako moète da si dozvolite da potro{ite edno malo bogatstvo. Onie koi ja imale taa mo`nost velat deka toa im e najdobroto iskustvo vo ìvotot. Toa osobeno vaì za milanskiot kvart Kvadrilatero dela moda (Quadrilatero della moda). DUBAI, SOEDINETITE ARAPSKI EMIRATI Ako nekoga{ go posetite Dubai, nema da zaàlite. Osven prekrasnite ogromni futuristi~ki zgradi, koi se tipi~ni samo za Dubai, tuka e izgraden i eden od najgolemite {oping-centri na

AVENIJATA MEDISON e ulicata so najskapite svetski brendovi vo Wujork, gradot koj e na prvoto mesto na top-listata za {oping

GADGETS ELEKTRONSKA ZARAZA ostojat raboti vo ìvotot od koi ednostavno ne moème da se otkaème, a pukaweto “meur~iwa” od kesa e definitivno edna od tie raboti. Znaeme deka e nevozmo`no da naletame duri i na najmaloto meur~e, a da ne sakame da go pritisneme za go ispu{ti poznatiot zvuk “krc”. Ovie kesi gi koristime koga se preseluvame ili sakame da preneseme nekoj kr{liv predmet ili ni pra}aat ne{to po po{ta. Sega, za sre}a, na nekoj mu teknalo za elektronska verzija koja lesno se prika~uva na va{iot privrzok. Poptastic (elektronski meur~iwa) e naprava so meur~iwa koi nikoga{ ne se tro{at. Doa|a so baterija i sedum kop~iwa za pritiskawe. Sekoga{ koga }e pritisnete edno od elektronskite meur~iwa se slu{a poznatiot interesen zvuk. Sovr{ena zaraza!

OBLASTA GINZA vo Tokio e mesto kade {to }e najdete s$ {to }e posakate - od originalni brendovi, do originalni kopii na brendovite svetot. Dubai Mol (Dubai Mall) gi ima site nајpoznati i najskapi svetski brendovi. Samo vnimavajte da ne se izgubite vo toj ogromen prostor i odvojte nekolku dena ako sakate da go vidite celiot trgovski centar. MADRID, [PANIJA Veseliot {panski duh e prisuten na site

ulici vo ovaa dr`ava, no najistaknat e definitvno na onie mesta vo centarot na gradot Madrid, kade {to ima vistinska {oping-euforija. Lu|eto se rastr~ani, nekoj duri bi rekol i izbezumeni, tr~aat postojano na site strani, so cel da vidat s$ i da kupat s$. Prodavnicite se navis-

tina sofisticirani, a mesto koe mora da se poseti e Salamanka (The Salamanca). Osven skapite brendovi, tuka se nao|aat i brendovite za t.n. sredna klasa, Mango (Mango), H&M, Ber{ka (Bershka), Zara (Zara) i taka natamu, so ceni koi se prilagodlivi za se~ij xeb. O

26 06.12.2010

FUN BUSINESS

PONEDELNIK

SKAPOCENI VERENI^KI PRSTENI

WOULD YOU MARRY ME?

Romantikata ne bi bila celosna za vreme na zaprosuvaweto dokolku ne postoi i vistinskiot prsten. r Svadbite i prstenite stanaa povtorno aktuelni otkako princot Vilijam i Kejt Midlton ja objavija avija j svojata svr{uva~ka. Prstenot rinceza na ledi Di, koj e od sentimentalna vrednost, ve}e bleska na rakata na novata princeza

ijamanti i smaragdi vo site boi i veli~ini, vredni milioni dolari, bleskale ili, pak, s$ u{te bleskaat na prstite na bogatite soprugi. ^inot na zaprosuvawe, posebno vo holivudski stil, ne e aktuelen

D 1

samo kaj svetskiot xet-set, tuku trendot na kupuvawe skapocen kamen se {iri i me|u “obi~nite smrtnici. Sepak, postojat deset najskapi svr{eni~ki prsteni vo svetot koi se simbol na ve~na qubov i blagosostojba

PARIS HILTON 4,7 milioni dolari

aris Hilton be{e vo P golema qubov so Paris Lacis, poznat gr~ki naslednik na brodski biznis. Vo maj 2005 godina be{e objavena nivnata romansa, a ve}e vo septemvri se “rasturi kalimerata”. Prstenot so koj ja zaprosil svojata toga{na qubov e od 24-karaten smaragd i so vrednost od 4,7 milioni dolari. Ovoj bleskav prsten se nao|a na vrvot na ovaa lista.

DAGLAS 4 MAJKL 2 milioni dolari

TRAMP 3 milioni dolari 2 DONALD

@AKLINA KENEDI 2,6 milioni dolari

oznatiot ameriP kanski tajkun Donald Tramp za svojata treta sopruga, Slovenkata Melanija Knaus, odbral prsten od 15-karaten dijamant, koj vredi pove}e od 3 milioni dolari. Tie se svr{ija vo 2004 godina i s$ u{te se vo sre}en brak. Prethodno Tramp be{e o`enet so Ivana Tramp, so koja ima tri deca, potoa ima{e kratok brak so Marla Mejpls, so koja ima edna }erka, a so Melanija se gordi roditeli na Baron.

TOM KRUZ 1,5 milioni dolari

ekoga{nata prva dama na SAD i sopruga na N pokojniot amerikanski pretsedatel Xon F. Kenedi bila mnogu ozboruvana koga re{ila da stapi vo vtor brak so poznatiot gr~ki biznismen Aristotel Onazis. Toga{ na nejzinata raka zableskal 40-karaten dijamant, koj e prodaden na aukcija vo 1996 godina po cena od 2,6 milioni dolari. Ova go pravi da bide tret na listata na najskapi prsteni vo istorijata.

LOPEZ I BEN AFLEK 1,2 milioni dolari 6 XENIFER

oznatiot holivudski P {armer i srcekr{a~ otsekoga{ znael kako

o razvodot od Nikol P Kidman, Tom Kruz “pobudale” od qubov za

oga stanuva zbor za K Xenifer Lopez, sosema e o~ekuvano deka onoj koj

so `enite. Posebno koga treba da osvoi ubavica od tipot na Ketrin Zeta Xons. Za da ja o`eni poznatata vel{ka akterka za vreme na zaprosuvaweto & podaril 10-karaten anti~ki dijamantski markiz, ~ija vrednost e proceneta na 2 milioni dolari. Ketrin e negova vtora sopruga, zaedno se i vo dobro i vo zlo. Posebno sega, koga toj se soo~uva so zdravstveni problemi t.e. so rak na grloto.

pomladata Kejti Holms. Za nea skoka{e kako malo dete vo {outo na Opra, me|utoa, za svojata sakana oddeli 1,5 milioni dolari za da & go podari prstenot od soni{tata. Izvonredniot dijamantski prsten vo edvardski stil s$ u{te bleska na rakata na Kejti Holms. Me|utoa, vistinskiot dijamant vo nivniot `ivot se vika Suri, koja & e poznata na javnosta isto kolku i nejzinite roditeli.

treba da ja zaprosi nejzinata raka treba bogami i da go isprazni xebot. Toa, sekako, ne be{e problem za Ben Aflek koga ja pobara za `ena so 6,1-karaten rozov dijamant, vreden 1,2 milioni dolari. Iako ni{to ne izleze od taa qubov, sega i dvajcata se sre}no zaqubeni. Taa so peja~ot Mark Entoni, so koj ima bliznaci, a toj so Xenifer Garner, koja mu rodi dve }erki.

PRINCOT ^ARLS 1 milion dolari

^ARLI [IN 550.000 dolari

oga princot K ^arls kone~no se odlu~i da ja

o{oto” mom~e L ^arli [in na svojata ve}e porane{na

poka`e svojata qubov kon Kamila Parker, navodno & kleknal na koleno so pravoagolen dijamant, vreden 1 milion dolari. Iako stanuva zbor za mnogu skap prsten, sepak, ne privle~e golemo vnimanie kako onoj {to & go dade na negovata prva sopruga, pokojnata ledi Dijana. Sega toj prsten bleska na rakata na negovata idna snaa, Kejt Midlton. Ovoj prsten ima sentimentalna vrednost.

sopruga Deniz Ri~ards & podaril ogromen svr{eni~ki prsten od òlt dijamant, so vrednost od 550.000 dolari. Iako ne ostanaa sre}ni za cel ìvot, Deniz si prodolì so svojata kariera, i toa mnogu uspe{no, a ârli samo gi polni tabloidite so svoite ispadi i neuspe{ni obidi za rehabilitacija.

EVA LONGORIA 500.000 dolari

GARNER 500.000 dolari 10 XENIFER

oga Toni Parker odlu~il da ja K pobara rakata na

{te edna Xenifer vo `ivoU tot na Ben Aflek,

“o~ajnata”doma}inka Eva Longoria pobaral pomo{ od juvelirot Xin Doset za da dizajnira originalen smaragden-dijamantski prsten, so vrednost od polovina milion dolari. Dali }e dojde do razdelba na eden od najpopularnite parovi ostanuva da vidime. Eva pobarala razvod poradi neverstvo, me|utoa, minatata nedela povtorno bile zabele`ani zaedno.

me|utoa, ne Lopez tuku Garner. Dali e do imeto ili, pak, ednostavno Aflek e slab na ubavite `eni, pa ne se {tedi koga stanuva zbor za skapocenite kamewa, ne znaeme. Me|utoa, prstenot so koj & vetil ve~na qubov vredi 500.000 dolari. Tie se sre}no semejstvo, a dru{tvo im pravat }erkite Vajolet i Serafina.

SPORT

PONEDELNIK

06.12.2010

SPORT ANGLIJA

REDNAP BESEN PORADI ELIMINACIJATA NA ANGLIJA

vojata redovna kolumna vo tabloidot “San”, menaxerot na Totenhem, Hari Rednap, ja iskoristi za da go iskaè svojot bes otkako Anglija ne ja dobi organizacijata na svetskoto prvenstvo vo 2018 godina. “Dotol~en sum od odlukata na FIFA, so koja na cela edna generacija fudbaleri }e & bide onevozmoèno da vidi kako nie go organizirame svetskoto prvenstvo. Narednata {ansa }e ja dobieme vo 2030 godina, a ne postojat garancii deka i toga{ }e pobedime. Mene najverojatno }e me nema vo 2030 godina, a me|u ìvite }e nema i edna cela plejada naviva~i koi so celo srce posakuvaa da go donesat fudbalot doma. Vo me|uvreme, fudbal }e se igra vo Katar i vo sli~ni zemji, za koi }e vi treba da se poma~ite za da gi pronajdete na karta”, pi{uva Rednap. Angli~anite ednostavno ne moàt da se pomirat so faktot deka nivnata kandidatura dobi samo

Trenerot na Totenhem, Hari Rednap, se pra{uva dali Anglija e vinovna poradi toa {to go podelila fudbalot so ostatokot od svetot

dva glasa, iako be{e najavuvana kako glaven favorit za dobivawe na mundijalot. “U{te pove}e me pogodi faktot {to na{ata bleskava prezentacija be{e mazno odbiena od bezli~nite lu|e nasobrani vo Cirih. Celata prikazna za FIFA za mene e antiangliska. Verojatno Angli~anite ja pla}aat cenata za{to go podelija fudbalot so ostatokot od svetot”, dodava Rednap, koj vo svojata kolumna navesti somne` deka na Anglija ne & e doverena organizacijata vo 2018 godina poradi toa {to za dve godini vo London }e se odr`at Olimpiskite igri. L

VO O 2018 I 2022 GODINA GOD DINA

FUDBAL ]E SE IGRA VO RUSIJA I VO KATAR!

Ekstra organizacija najavuvaat Katarcite

Ova e prv pat vo istorijata na svetskite prvenstva prve tie da se odrùvaat na teritorijata na Isto~na Evropa. Vo Rusija, ili poto~no vo porane{niot SSSR, dosega edinstveno bea organizirani Ilimpiskite igri vo 1980 godina, no toga{ tie bea bojkotirani od SAD i od u{te 84 zemji, kako izraz na revoltot poradi sovetskata invazija na Avganistan SAMO DVA GLASA ZA FAVORITOT ANGLIJA Iako Anglija vaè{e za siguren favorit za dobivawe na organizacijata na SP vo 2018 godina, sepak, kandidaturata na ovaa zemja be{e otfrlena u{te vo prviot krug, otkako & bea dodeleni samo dva glasa. “Te{ko deka moème da ponudime ne{to pove}e. Napravivme odli~na prezentacija i za toa dobivme pofalba od site. Im ~estitam na dobitnicite”, izjavi porane{niot reprezentativec na Anglija, Alan [irer. Odredeni analiti~ari smetaat deka osporuvaniot dokumentaren film, kade {to otvoreno se zboruva za korupcija na nekolku aktivni ~lenovi na Izvr{niot komitet na FIFA, a be{e prikaàn na britanskata nacionalna televizija Bi-Bi-Si neposredno pred glasaweto, e glavnata pri~ina za otpa|aweto na Anglija od trkata za svetskoto prvenstvo.

SR\AN IVANOVI] ivanovic@kapital.com.mk

uskata federacija }e go vdomi svetskoto fudbalsko prvens tvo vo 2018 godina, dodeka, pak, ~ et iri godini podocna, organizator na najgolemiot sporski nastan }e bide Katar. Interesno, no Rusija e najgolemata dr`ava koja vo konkurencija na [panija/Portugalija, Holanija/Belgija i Anglija go dobi {ampionatot, a Katar najmalata zemja vo dru{tvoto na SAD, Avstralija, Japonija i Ju`na Koreja, kandidati za Mundijalot vo 2022 godina. “Ura, pobedivme”, napi{a na svojot Tviter ruskiot pretsedatel, Dimitrij Medvedev, dodeka negoviot najblizok sorabotnik, Vladimir Putin, vedna{ se ka~i vo vladiniot helikopter i od Moskva ekspresno otpatuva vo Cirih, kade {to {to ve}e na golemo trae{e zabavata na negovite sonarodnici. “Ovaa odluka e dokaz deka na Rusija & se veruva”, na poa|awe izjavi Putin, {to

be{e dijametralno sprotivno od ona {to prethodno ima{e izjaveno vo vrska so glasaweto vo Cirih, koga site prognoziraa deka Rusija vo ekot na korupciskiot skandal gi ima izgubeno {ansite za dobivawe na kandidaturata za organizirawe na {ampionatot. “Ne sakam da patuvam na nekorekten natprevar. Jas ova glasawe go do`ivuvam kako ne~esno”, objavi ruskiot premier, odbivaj}i da ja predvodi delegacijata na svojata zemja, iako ve}e be{e najaveno negovoto prisustvo. No, zatoa, Vitalij Mutko, prviot ~ovek na ruskiot fudbal, idejniot tvorec na kandidaturata na najgolemata evropska zemja, do pred samiot kraj na glasaweto be{e uveren deka so sebe ja nosi pobedni~kata formula. “Od ru{eweto na Berlinskiot yid pominaa 21 godina. Denes e sru{ena u{te edna bariera. FIFA vo Rusija dobiva edna nova dimenzija. Milioni mladi lu|e vo mojata zemja }e bidat del od golemoto natprevaruvawe, }e bidat izgradeni novi

Vitalija Mutko smeta deka so Rusija fudbalot dobiva nova dimenzija

Arapskata dràvi~ka, koja nema ni ~etiri milioni ìteli, uspea dobro da ja prodade svojata prikazna. Emirot Mohamed bin Haman veti skapa i tehnolo{ki razviena infrastruktura, a na Angli~anite i site ostanati pasionirani fudbalski fanovi im dade vetuvawe deka za vreme na svetskoto prvenstvo }e bide dozvoleno to~ewe alkohol pati{ta i bleskavi stadioni”, izjavi Mutko. Ova e prv pat vo istorijata na svetskite prvenstva tie da se odrùvaat na teritorijata na Isto~na Evropa. Vo Rusija, ili poto~no vo porane{niot SSSR, dosega edinstveno bea organizirani Olimpiskite igri vo 1980 godina, no toga{ tie bea bojkotirani od SAD i od u{te 84 zemji kako izraz na revoltot poradi sovetskata invazija na Avganistan. Od raspa|aweto na porane{nata dràva Rusija ja dobi organizacijata na Zimskite igri vo So~i, koi se zakaàni za

NAJDOBRO TAKSI

WWW.POTRCKO.MK DA GI OSTAVI[ SITE ZAD SEBE, NE E SAMO BRZINA

2014 godina. Ako Rusija ve}e i ne e iznenaduvawe me|u lu|eto od internacionalniot fudbal, toga{ pobedata na maliot emirat Katar, vo konkurencija na dràvi kako SAD, Avstralija, Japonija i Ju`na Koreja, e svetsko ~udo. Arapskata dràvi~ka, koja nema ni ~etiri milioni ìteli, uspea dobro da ja prodade svojata prikazna. Emirot Mohamed bin Haman veti skapa i tehnolo{ki razviena infrastruktura, a na Angli~anite i na site ostanati pasionirani fudbalski fanovi im dade vetuvawe deka za vreme na svetskoto prvens tvo }e bide dozvoleno to~ewe alkohol. Toa be{e verojatno presudniot faktor, po {to be{e zanemareno deka fudbalskite natprevari }e se igraat na 50 Celziusovi stepeni.

TOP 100

VO PETOK SPECIJALEN PRILOG

ENTERIERI KOI TRENDOVI NA ENTERIERNO UREDUVAWE SE VLIJATELNI VO NA[IOT DELOVEN SVET? KOLKU KOMPANIITE OBRNUVAAT VNIMANIE NA SVOJOT ENTERIER? KAKOV E IZBOROT ZA ENTERIERNO UREDUVAWE VO MAKEDONIJA? TRENDOVI VO DIZAJNIRAWE NA ENTERIERITE VO SVETOT ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG ENTERIERI KOJ KE IZLEZE NA 10 DEKEMVRI 2010 VO KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 2551 441; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

TOP 100