185 Kapital 14 12 2010 by Kapital Media Group

...Naskoro!

OD MILENIK DO ZATVORENIK

PO^ITUVANI ^ITATELI, KAKO PRIRODEN PRODOL@ETOK NA VAM DOBRO POZNATIOT WWW.TOTAL.COM.MK NASKORO VO JAVNOSTA NA[ATA KOMPANIJA KAPITAL MEDIA GROUP ]E GO LANSIRA PORTALOT

WWW.KAPITAL.MK

SANADER CAPO DI TUTTI CAPI NA KRIMINALNA ORGANIZACIJA STRANA 12-13

vtornik

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

BIZNISMENITE PREDLO@IJA MERKI ZA RAST NA MAKEDONSKIOT IZVOZ

BIZNISMENITE SMETAAT DEKA E VREME STOPANSTVOTO DA SE RESTRUKTURIRA I DA SE ORIENTIRA KON NOVI PAZARI. GOLEM POTENCIJAL GLEDAAT VO ZEMJITE-^LENKI NA BRIK, RUSIJA I KINA, A I VO UKRAINA. ZATOA, BARAAT POMO[ OD VLADATA DA GO OLESNI IZVOZOT KON ISTO^NITE ZEMJI PREKU OBEZBEDUVAWE VIZNA LIBERALIZACIJA. BRIK E PAZAR KOJ GO TARGETIRA I EU I VE]E SKLU^UVA DOGOVORI ZA SLOBODNA TRGOVIJA SO OVIE ZEMJI. MAKEDONIJA NE TREBA DA ^EKA. STRANA 2-3 NA ZATVORAWE, PONEDELNIK, 13.12.2010, 13.00~.

MBI 10 MBID OMB

0,49% 0 0,09% 0 0,03% 0

EVRO/DENAR DOLAR/DENAR EVRO/DOLAR

61,50 46,43 1,32

NAFTA BRENT EURORIBOR

991,87 1,53%

AKCIITE NA BANKITE NAJATRAKTIVNI ZA INVESTITORITE BERZANSKI PROMET VO MIL. EVRA ENERGETIKA I ENERGENSI

2,9

GRADE@NI[TVO I SUROVINI ZA GRADE@NI[TVO

3,1

INDEKS NA MAKEDONSKA BERZA (13.12)

MBI 10 2.268

2.263

FARMACIJA

4,7

NE SLEGNUVA PRA[INATA OD SLU^AJOT “PATRIOTSKA METLA”

SDSM }e bara krivi~na prijava protiv Kan~eska, ministerkata tvrdi deka e nevina STRANA 8

2.258

BANKI

50,0

2.253

2.248 06.12

08.12

10.12

Buxetot za 2011 }e mora vedna{ na rebalans?! STRANA 11

Vladinata slu`ba go o{teti dr`avniot buxet za 815.000 evra STRANA 9

...POGLED NA DENOT... QUP^O ZIKOV

12.12

BANKITE JA ODR@AA VO @IVOT MAKEDONSKATA BERZA

STRANA 10

VO VODATA DUPKA! DU S STRANA 4

KO KOLUMNA DD-R RUBIN ZARESKI

NE NEDOVR[ENA PRIVATIPR ZACIJA ZA S STRANA 14

VO VOVEDNIK SP SPASIJKA JOVANOVA

KO KOGA I PARITE SE PA [TETNI!? [ S STRANA 2

Navigator

PRVIOT BROJ NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL IZLEZE NA 17 MART 2010 g.

VTORNIK 14 DEKEMVRI 2010

KOGA I PARITE SE [TETNI!?

Ubavo si se sredija Hrvatska, Grcija, Bugarija, Romanija, Ungarija vo izminatite 2-3 decenii, koga svetot go ìvee{e ekonomskiot podem i go odvrza keseto za da go finansira razvojot. Ne se {tedea nivnite vladi za da zemat {to pove}e pari od evropskite fondovi, od kreditnite linii na Me|unarodniot monetaren fond (MMF) i na Svetskata banka. Nie moème da gi nare~eme tie krediti kako sakame – stend baj, za ekonomski reformi, za pokrivawe buxetski dupki, za reformirawe na javnata administracija, za jaknewe na kapacitetot na dràvnite institucii, za podobruvawe na imixot na dràvata, za podigawe na rejtingot na zemjata ili za spas na dràvnata kasa od bankrot. Celta im be{e edinstvena, a efektite pove}e od o~igledni. Gi sobraa parite za da ja pottiknat ekonomijata i sega se nekolku skalila nad nas i spored ekonomskiot progres i spored evrointergativniot napredok. Site zemji se zadolìja nad limitot koj go propi{uvaat “strogite” Mastri{ki kriteriumi, koi, by the way, ne gi po~ituvaat ni zemjite~lenki na evrozonata. I toa ne be{e pre~ka za niedna od niv da vleze vo EU ili, pak, da ostane del od evropskata monetarna unija. Toa nema da bide pre~ka ni za Hrvatska, koja posledna od ova dru{tvo }e se priklu~i vo evropskoto semejstvo, iako zemjata e zadolèna nad 100% od bruto-doma{niot proizvod! Zna~i, Hrvatska pove}e dolì otkolku {to godi{no sozdava ekonomska vrednost. I toa ne ja zagriùva do tolku zatoa

{to ima i od kade da ~eka pari. Se zadolùvala, investirala vo proekti koi pravat pari... Pa, {to?! Zemjata se gordee so modernite avtopati{ta, so investiciite vo turizmot, so {ireweto na nejzinite kompanii niz Balkanot... I Grcija s$ u{te se promovira kako biser na Mediteranot, iako e zadolèna do gu{a i moli kade {to }e stigne za nekoe evro. Bugarija e posebna prikazna, koja po primerot na Grcija gleda da sobere s$ {to moè da se sobere od izda{nite evropski fondovi. A, parite si gi tro{i kako {to saka. E, Makedonija e tretata prikazna. Makedonija ne bara, a i koga bara, parite gi vrzuva vo edna vre}a i gi ~uva (za ne daj boè!?), demek, tie sami od sebe }e se razmnoàt, pa po godina-dve Vladata }e ima deset vre}i pari. Od kade im toga{ pravo na ministrite za finansii da se ~udat {to makedonskite gra|ani miluvaat parite da gi ~uvaat pod pernica? Pa, koga glavniot ~uvar na dràvniot buxet saka da si ima pari na strana, za ne daj boè, u{te podoma}inski e i gra|anite da imaat pari za crni denovi. Kaj niv stravot se multiplicira. Zo{to bi gi stavile vo funkcija na ekonomijata? Istoto vaì i za firmite. Dràvata ne investira i tie ne investiraat. Zo{to da investiraat vo novi fabriki, koga dràvata ne investira vo novi trafostanici, pati{ta, èleznica, izvozni i investiciski stimulacii, turizmot? Namesto za podobruvawe na soobra}ajnata infrastruktura i na biznis-uslovite vo zemjava, {to ne se napravi 20 godini nanazad! Zatoa {to nikoj nema{e vizija da ja razvie zemjata! A, kako {to moè da se vidi, Makedonija i vo 2011 godina }e se dviì po istite pati{ta. A, toa e eden krug vo koj postojano se vrtime, a od koj povremeno “gravitacionata sila” isfrla po nekoj politi~ar, kompanija ili biznismen.

SPASIJKA JOVANOVA Zavisno od potrebite i od okolnostite. Ekonomijata s$ u{te se dviì po traektorijata, ama bez kakva bilo dopolnitelna sila. Taa sila moè{e da ja dadat re~isi edna milijarda evra, koi Makedonija moè da gi ima kako dràva vo idnata godina. ûdno, nelogi~no i sme{no e da zemame 480 milioni evra od MMF za da ni go podobrat imixot koga }e emituvame evroobvrznica! Pa, neli do pred nekolku meseci MMF ni go naru{uva{e imixot? Koga se smenija rabotite? Koga MMF go smeni nazivot na kreditot? Pa, parite od MMF sekoga{ se pari od MMF, kako i da gi nare~eme. Ako ne planirame da gi stavime vo funkcija na ekonomijata, voop{to ne treba ni da gi zemame. [to }e ni se? Kolku MMF da kaè deka noviot proekt im e uspe{en?! Koga uslovite na me|unarodniot pazar }e se podobrat, kamatite na makedonskata evroobvrznica sekako }e padnat. Pra{ajte go porane{niot minister za finansii, Nikola Popovski. Toj emituva{e evtina evroobvrznica, ama i toj za da si gi ~uva parite vo NBM, a ne za da gi investira. I {to od toa? Pla}ame kamata za pari od koi ne sme dobile ni{to novo. Zatoa, Makedonija e niskozadolèna zemja i vo isto vreme niskorazviena.

GLAVEN I ODGOVOREN UREDNIK

Qup~o Zikov ZAMENICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Aleksandra Nikolova: ++389 2 2551 441/ lok:104 nikolova@kapital.com.mk

Spasijka Jovanova, Verica Jordanova, Biqana Zdravkovska Stoj~evska

PRETPLATA NA DNEVNIOT VESNIK KAPITAL I NA MAGAZINOT KAPITAL:

POMO[NICI NA GLAVNIOT UREDNIK

Sawa Savovska: ++ 389 2 551441 /lok: 101 pretplati@kapital.com.mk

Igor Petrovski, Maja Bajalska Georgievska, Aleksandra Spasevska

REKLAMA

GRAFI^KI I IT DIREKTOR

Nikolaj Toma{evski

marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

GRAFI^KI PRELOM I WEB ADMINISTRACIJA

OGLASI

Nade Toma{evska, Igor Toma{evski

Dijana Gulakova: ++389 2 2551441/ lok: 105

FOTOGRAFIJA

gulakova@kapital.com.mk

MAKEDONIJA SE KON RUSIJA I K

jovanova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER I FINANSII:

Aleksandra Stojmenova: ++389 2 2551441/ lok:103

17.670

Мetri kvadratni e povr{inata na koja se prostira novata benzinska pumpa pod brendot Lukoil, izgradena vo sorabotka so privatnata kompanija Asoil. Objektot se nao|a na avtopatot Tetovo–Skopje, kaj patarinata na Glumovo. Pokraj benzinskata pumpa, vo ramkite na ovoj pove}enamenski kompleks ima kafe-restoran i salon za avtomobili. Novata benzinska pumpa na Lukoil ima tri dispenzeri so po {est mesta za to~ewe i eden satelit-dispenzer za to~ewe na gorivo vo te{ki tovarni vozila. Od Lukoil velat deka kompleksot ima golem parking-prostor za kamioni, a vo idnina treba da se gradi u{te eden dispenzer za to~ewe gorivo, namenet za te{ki tovarni vozila koi soobra}aat po stariot pat Saraj-Tetovo. Vo razvojot na maloproda`nata i na golemoproda`nata mre`a vo Republika Makedonija grupacijata Lukoil dosega investira{e pove}e od 32 milioni amerikanski dolari.

BIZNIS-ZAEDNICATA PREDLO@I MERKI ZA RAS

Prviot broj na dnevniot vesnik Kapital se pojavi na 17 mart 2010 telefon: ++ 389 2 2551 441; faks: ++ 389 2 2581 440; e-mail: kontakt@kapital.com.mk Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo Skopje, ul: Romanija bb (fabrika Gazela) 1000 Skopje, p.fah: 503, Republika Makedonija; PRETSEDATEL NA ODBOROT NA SODRU@NICI: Qup~o Zikov IZVR[EN DIREKTOR: Gordana Mihajlovska

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

Aleksandar Ivanovski

SPECIJALNI PRILOZI:

Jasmina Savovska Tro{anovski: ++389 2 2551 441/ lok: 102, prilozi@kapital.com.mk Pe~ati: Grafi~ki Centar Skopje Spored misleweto na Ministerstvoto za kultura za dnevniot vesnik “Kapital” se pla}a povlastena dano~na stapka. Tekstovite i fotografiite ne se vra}aat. Site objaveni tekstovi, fotografii i druga grafi~ka oprema se avtorski za{titetni i mo`at da bidat preobjaveni, ili na drug na~in koristeni samo so dozvola na izdava~ot. Dano~en broj: MK 4030999366644; @iro smetki: Eurostandard banka: 370011100019555

Biznismenite smetaat deka e vreme stopanstvoto da se restrukturira i da se orientira kon novi pazari. Golem potencijal gledaat vo zemjite-~lenki na BRIK, Rusija i Kina, a i vo Ukraina. Zatoa, baraat pomo{ od Vladata da go olesni izvozot kon isto~nite zemji preku obezbeduvawe vizna liberalizacija SOWA JOVANOVA

s.jovanova@kapital.com.k

Iako izvozot na makedonski proizvodi vo prvite deset meseci od godinava porasna za 20% vo sporedba so lani, biznismenite smetaat deka e vreme stopanstvoto da se restrukturira i da se orientira kon novi pazari. Golem potencijal gledaat vo zemjite-~lenki na BRIK, Rusija i Kina, a i vo Ukraina. Site stopanski komori vo zemjava na v~era{nata konferencija za unapreduvawe na izvozot, koja ja organizira{e Ministerstvoto za ekonomija, izlegoa so konkretni predlogmerki do Vladata za podobruvawe na izvozniot potencijal i za zgolemuvawe na izvozot. Stopanskata komora na Makedonija, Sojuzot na stopanski komori i Komorata na Severozapadna Makedonija se ednoglasni deka

PREDLOG-MERKI NA SOJUZOT NA STOPANSKI KOMORI ZA POTTIKNUVAWE NA IZVOZOT 1. Formirawe nacionalno telo za saemska promocija od Agencijata za stranski investicii, SSK i Skopski saem 2. Makedonski nacionalni distributivni centri vo vid na skladi{en prostor, so kancelarii vo zemji koi se strate{ki za izvoz na na{ite proizvodi 3. Finansiska poddr{ka za istraù-vawe i razvoj vo makedonskite izvozni kompanii 4. Osloboduvawe od carina za oprema i repromaterijali koi ne se proizveduvaat vo Makedonija 5. Profesionalni obuki za makedonskite izvoznici 6. Otstranuvawe na netarifni barieri vo ramkite na dogovorite za slobodna trgovija 7. Olesnuvawe na zakonite vo pogled na angaìrawe sezonski rabotnici, prekuvremena rabota i prijava na rabotnici 8. Zgolemuvawe na buxetot i ulogata na MBPR 9. Dokvalifikacija na ekonomskite promotori 10. Nacionalna strategija za promocija na izvoz na uslugi dràvata mora da sozdade uslovi za prvo da se podobri konkurentnosta na doma{nata ekonomija, da se razvie industrijata, a potoa da se osvojat

novi pazari. Re~isi site baraat dogovori za slobodna trgovija so Rusija, {to zna~i deka makedonskite kompanii se orientiraat kon pazarite

Navigator

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

LIDERI

GOCE SMILEVSKI

a primi nagradata za literatura na EU za 2010 godina, koja treba da ja zgolemi ~itanosta na negovite dela vo Evropa

NE IM BE[E DENOT

IVICA DA^I]

eizbran e za pretsedatel na Socijalisti~kata partija na Srbija, koja treba da ja pretvori vo partija na modernata levica

ST NA MAKEDONSKIOT IZVOZ

E SVRTE KINA von Evropskata unija. “Rusija s$ pove}e se promovira kako alternativen pazar za makedonskite kompanii, koi poradi nemawe standardi ne izvezuvaat proizvodi vo Evropskata unija. Na{ite ~lenki s$ poglasno baraat potpi{uvawe na eden vakov dogovor”, veli Jadranka Arizankovska od Stopanskata komora na Makedonija. Biznismenite smetaat i deka zemjite od regionot s$ u{te treba da bidat predizvik za Makedonija so ogled na niskoto nivo na standardi koi gi ispolnuvaat doma{nite kompanii. “Na zemjava pod itno & treba strategija za pottiknuvawe na izvozot, zatoa {to denes firmite sami stihijno se pu{teni da se snao|aat i baraat pazari za izvoz. Sami voveduvaat standardi, baraat finansii i seto toa e mnogu te{ko. Nie mora da gradime strategija za podobruvawe na uslovite, ne samo za kompaniite koi vo momentot izvezuvaat, tuku i za onie koi doprva se podgotvuvaat za izvoz”, veli Blerim Zlatku, pretsedatel na Komorata na Severozapadna Makedonija. Deka e neophodno doma{nite kompanii da se orientiraat i kon drugi pazari biznismenite potvrdija i so primerot za zabrana na izvoz na makedonskoto vino vo EU. “Ako Grcija se osmeli da go zabrani izvozot na makedonsko vino vo EU, pra{awe na vreme e koga }e stavi zabrana na ostanatite proizvodi. Vreme e Vladata da razmisluva za promocija i na drugi pazari, kako Rusija, na primer, zatoa {to za tamu ni e neophodna vizna liberalizacija”, veli Dimitar Bogdanovski od prilepski Mikrosam. VLADATA DOSEGA PRIFATILA 80% OD PREDLOZITE Predlog-merkite stopanstvenicite gi iznesoa na konferencija na koja prisustvuvaa

BLERIM ZLATKU PRETSEDATEL NA KOMORATA NA SEVEROZAPADNA MAKEDONIJA “Na zemjava pod itno & treba strategija za pottiknuvawe na izvozot, zatoa {to firmite sami stihijno se pu{teni da se snao|aat i da baraat pazari za izvoz. Sami voveduvaat standardi, sami baraat finansii. Seto toa e mnogu te{ko. Nie mora da razmisluvame da gradime strategija za podobruvawe na uslovite. Ne samo za onie kompanii koi vo momentot izvezuvaat, tuku i za onie koi doprva se podgotvuvaat za izvoz.” i vladini pretstavnici. Ova e {esta konferencija za unapreduvawe na izvozot. Ministerot za ekonomija, Fatmir Besimi, tvrdi deka dosega re~isi 80% od preporakite koi doa|aat od bizniszaednicata bile prifateni i implementirani. “Makedonskiot izvoz s$ u{te zakrepnuva od krizata, no fakt e deka bele`i pozitivni rezultati. Vo fokusot na Vladata i narednata godina }e bide negovoto unapreduvawe. Makedonskata ekonomija e zavisna od ekonomskite sostojbi kaj na{ite trgovski partneri, taka {to uslovite vo zemjite

FATMIR BESIMI MINISTER ZA EKONOMIJA “Makedonskiot izvoz s$ u{te zakrepnuva od krizata, no fakt e deka bele`i pozitivni rezultati. Vo fokusot na Vladata i narednata godina }e bide negovoto unapreduvawe. Makedonskata ekonomija e zavisna od ekonomskite sostojbi kaj na{ite trgovski partneri, taka {to uslovite vo zemjite od EU, so koi ostvaruvame re~isi 60% od trgovijata, se odrazuvaat i vrz na{iot izvoz.”

ANTONIO MILO[OSKI

HA[IM TA^I

akedonskiot minister za nadvore{ni raboti ne be{e na sredbata na negovite kolegi od Srbija, Grcija i Bugarija vo Sofija, na koja se zboruva{e za idninata na Zapaden Balkan

arlamentarnite izbori ne pominaa najdobro za porane{niot kosovski premier, bidej}i ostvari mnogu tesna pobeda nad Demokratskata liga

PREDLOG-MERKI NA STOPANSKATA KOMORA NA MAKEDONIJA ZA POTTIKNUVAWE NA IZVOZOT 1. Internacionalizacija na makedonskata ekonomija 2. Pristap do finansii preku zajak-nuvawe na ulogata na MBPR pri obezbeduvaweto finansiska pomo{ 3. Eliminirawe na netarifnite barieri pri trgovskata razmena so zemjite-~lenki na CEFTA 4. Eliminirawe na kompliciranite proceduri na grani~nite premini za proverka na zdravstveni i mikrobilo{ki pregledi 5. Dvojni kontroli na stoki, kako rezultat na nepriznavawe na sertifikatite za kvalitet i fitosanitarni i veterinarni dokumenti 6. Da se zasilat aktivnostite na Vladata so cel postignuvawe dogovor za slobodna trgovija so Rusija 7. Spogodba za odbegnuvawe na dvojno odano~uvawe so BiH i Kosovo 8. Namaluvawe na cenite na repromaterijalite 9. Proaktivno kofinansirawe na saemi i propagandni materijali 10. Multinacionalnite dogovori za slobodna trgovija vo celost da se implementiraat od EU, so koi ostvaruvame re~isi 60% od trgovijata, se odrazuvaat i vrz na{iot izvoz“, veli Besimi. Vicepremierot Vlado Pe{evski veli deka osven promocija na izvozot, neophodno e i kompaniite sami da porabotat na svojata konkurentnost, {to bi dobilo na zna~ewe od idnata godina, koga Agencijata za privlekuvawe stranski investicii dobiva uloga i da go promovira makedonskiot izvoz. “Ne e tajna deka na svetsko nivo postoi znak na ednakvost me|u konkurentnosta i izvozot, odnosno kolku edna dr`ava izvezuva pove}e, taa e pokonkurentna“, dodava Pe{evski. STRUKTURATA NA IZVOZOT SO GODINI NEPROMENETA Glavnite sektori vo strukturata na izvozot vo poslednite deset godini ne se promeneti. Tekstilot, `elezoto, ~elikot i naftata se proizvodite koi tradicionalno gi izvezuvame, i tokmu vo ovie sektori biznismenite smetaat deka se potrebni

promeni. “Doma{nite rudnici se nekonkurentni vo odnos na stranskite, imame mnogu visoki ekolo{ki standardi za kvalitetot na gorivoto, koe e na{a osnovna surovina, a nie preskapo go pla}ame. Pridonesot za stokovi rezervi dopolnitelno n$ obremenuva, kako i nadomestot za prenos na elektri~na energija. Ni trebaat kapitalni investicii vo doma{noto proizvodstvo na elektri~na energija. Ova }e pomogne i za razvoj na zemjodelstvoto. Potrebni se kapitalni investicii vo patnata i `elezni~kata infrastruktura, ni treba koridorot zapad-istok za povrzuvawe so Albanija i Bugarija, kako i povrzuvawe so tamo{nite pristani{ta za da ne zavisime samo od Solunskoto”, veli Nikola Rizov, zamenik-generalen direktor na Feni industri.

K POBEDNIK

DOBRA VEST VO VREME NA KRIZA

Lukoil Makedonija e добra vest vo vreme na kriza. Kompanijata realizira{e u{te edna investicija. V~era ruskata naftena kompanija ja otvori 12-ta benzinska stanica vo Makedonija, koja se nao|a na eden od najfrekventnite patni pravci, na avtopatot SkopjeTetovo. Pri kraj e i izgradbata na 13-ta benzinska stanica koja se nao|a vo Kumanovo. Direktorot Andrej Kuku, koj niz izminatite pet godini, otkako ruskata kompanija e prisutna na makedonskiot pazar, se soo~i so razni administrativni pre~ki, ne se otka`a od investiciskiot plan. Nao|aweto atraktivni lokacii za benzinski stanici i ekonomskata kriza ne bea pre~ka da se odi kon zacrtanoto. Lukoil mo`e da bide primer na stranski investitor, koj iako so pobavno tempo, sepak ne se

ANDREJ KUKU otka`uva od investiciskiot plan za Makedonija. No, ovaa kompanija treba da bide i primer kako lo{ite biznis uslovi i administrativni pre~ki zabavuvaat edna investicija vo Makedonija. Investiciite na Lukoil vo Makedonija se od golemo zna~ewe, ne samo za biznisot, tuku i za celata ekonomija. Od vlezot na makedonskiot pazar vo 2005 godina, Lukoil Makedonija investira{e pove} e od 32 milioni dolari vo izgradba na benzinski stanici, a do 2012 godina, spored planot, bi trebalo da bidat izgradeni vkupno 15. Samo lani vo buxetot kompanijata uplatila pove}e od 40 milioni dolari.

GUBITNIK

DOKUMENTITE SE ZAKON

Verojatno malku koj mo`e da ja zamisli elegantnata ministerka za kultura Elizabeta Kan~eskaMilevska so metla v race. Posebno ne na rabotnoto mesto. Osven Igor Ivanovski-[ema: toj nekolku meseci tvrdi deka ministerkata za kultura e glavnata “~ista~ka” vo “portokalovata peralnica za pari”, kako {to SDSM go narekuva proektot “Skopje 2014”. Odnosno, deka e glavniot vinovnik za uni{tuvaweto na dokumentacijata za 14 tenderski postapki za 4 megaproekti, kako {to se Stariot teatar i Muzejot na VMRO vo Skopje, teatarot vo Veles i proektot “Nobelovci”. Iako ministerkata Kan~eska-Milevska uporno tvrdi deka “nitu metla v race zela, nitu kraj metla pominala”, denovive

ELIZABETA KAN^ESKA-MILEVSKA sigurno go sonuva [ema kako lo{iot ve{ter koj & doletuva na metla v son, velej}i & “Uzmi metlu i raboti!”. No, rabotata na [ema kako politi~ar od opozicijata e da ja raskrinkuva vlasta. Rabotata na ministerkata, me|u drugoto, e zakonski i pedantno dokumentirawe na site “hartii” koi se odnesuvaat na rabotata na Ministerstvoto za kultura. Posebno na ova Ministerstvo vo izminative dve godini, bidej}i, posredno ili neposredno, preku nego minuvaat sredstvata od buxetot nameneti za desetina skapi proekti, za koi i inaku vo javnosta vladee podeleno mislewe.

MISLA NA DENOT VIZIJATA BEZ AKCIJA E SAMO PUST SON. AKCIJATA BEZ VIZIJA E ^ISTO BEZDELNI^EWE. VIZIJATA SO AKCIJA MO@E DA GO SMENI SVETOT

XOEL ARTUR BARKER FUTUROLOG

Navigator

PROCENKI...

3 FAKTI ZA...

9,8% 4,4% 5,3%

QUP^O DIMOVSKI

SE ZGOLEMILE TEKOVNITE TRO[OCI VO ZEMJODELSTVOTO VO NOEMVRI GODINAVA, SPOREDENO SO ISTIOT PERIOD LANI

PREZEMAME MERKI ZA DA SPREÎME MLE^NA KRIZA o Makedonija nedostiga doma{no mleko, no se prezemaat merki za da ne dojde do mle~na kriza ili do eventualno poskapuvawe na mlekoto, izjavi ministerot za zemjodelstvo, Qup~o Dimovski. “Vo Makedonija ima nedostig od doma{no mleko, a mle~nata kriza koja se pojavi vo Srbija ne moè{e da n$ odmine nas. Za àl, pridones ima i propa|aweto na edna mlekarnica od koja s$ u{te gi trpime {tetite vo pogled na gubeweto na sto~niot fond. Posledici trpat i farmerite so neisplatenite pari za predadenoto mleko”, veli Dimovski. Toj apelira deka uvezenoto mleko ne smee da bide vo golemi koli~ini za da ne vlijae na cenata na doma{noto mleko.

SE ZGOLEMIL INDEKSOT NA RASTITELNOTO PROIZVODSTVO VO NOEMVRI GODINAVA O

QUP^O ZIKOV

minister za zemjodelstvo

PORASNALE SREDSTVATA NAMENETI ZA INVESTICII VO ZEMJODELSTVOTO VO NOEMVRI GODINAVA, SPOREDENO SO MINATOGODI[NIOT NOEMVRI

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

...POGLED NA DENOT...

VO VODATA DUPKA! ema{e rasprava, u{te pomalku èstoka, za buxetot za slednata godina. Opoziciskite pratenici vo Parlamentot ne ja sfatija poentata deka treba da dadat silen pridones da se smeni logikata na kreirawe na buxetot! Vo uslovi koga Vladata ne saka ni da slu{ne! Se fatija kako “slep za stap” za izjavata na Igor Ivanovski deka ovaa Vlada preku learnicite za spomenici vo Italija, vsu{nost, ja pomagala italijanskata ekonomija! Bog da ~uva... Premnogu non{alantno i evtino, a politi~ki neodgovorno! Koga se rasprava za buxetot, ova ne moè da bide glavna poenta, u{te pove}e na pratenik koj e i asistent-profesor na Ekonomski fakultet! Gi zatvorija ustite, verojatno ~uvaj}i se za glupavite raspravi v~era i denes za raspu{taweto na Vladata, kako i interpelacijata na ministerkata za kultura, Elizabeta Kan~eska! Bitki odnapred izgubeni! No, makedonskite pratenici od opozicijata se najsilni koga diskutiraat za ne{to {to nema politi~ka i ekonomska teìna! “@oltite maici so tupanica koja ni{to ne kaùva” stanaa glavniot adut na SDSM! Apsolutno infantilno... [ansata u{te edna{ e propu{tena, a stru~nata, kompetentnata i nadle`nata javnost u{te edna{, po ne znam koj pat, ostana so ustite {iroko zatvoreni! Konformizam! Otidoa vo bestraga i trkaleznite masi, i novite modeli za ekonomski razvoj, za namaluvawata na kamatite na NBM...! Ostana da visi vo vozduh zaklu~okot deka raspravata za buxetot se svede na buxetskite privilegii na pratenicite! Kolku pari za onie nadvor od Skopje se

Zo{to bi veruvale deka me|u “dupkite” vo buxetot i kapitalnite investicii, Vladata vo 2011 godina }e gi izbere kapitalnite investicii!? raspredeleni godinava! Ma~no e ~uvstvoto za bizniszaednicata, koja treba da go napolni buxetot dogodina, koga bez kriti~ka svest “kup” pratenici se nafrluvaat vrz buxetot samo od aspekt na svoite li~ni nagoni! Ne, nee, ne biva taka... Pra{uvam, kade se raspravite za kapitalnite investicii? Kade se debatite za toa – zo{to najgolem del od buxetot i godinava se platite na javnata administracija i drugite socijalni transferi? Kade se raspravite deka za da se obezbedat golemi pari za kapitalni investicii mora da se namali brojot na javnata administracija (plati od buxetot)! Zo{to ja nema raspravata za novite idei na biznis-zaednicata koi bea dadeni predlogmerki vo “noviot model za ekonomski razvoj”! Kade e biznis-zaednicata? Zo{to mol~e{e vo poslednite deset dena!? Kako na nikoj vo Parlamentot ne mu tekna da napravi spoj me|u godina{niov buxet i parite {to, navodno, }e gi zemevme od MMF, a za koi vo poslednite denovi doznavame deka, vsu{nost, i ne bile za zemawe!? Kakov prateni~ki volontarizam! Kakva ironija... Kakva nesposobnost! Ottuka, postojat nekolku zaklu~oci i nekolku pra{awa koi se nametnuvaat vo uslovi koga makedonskite pratenici, sose biznis-zaednicata, pokaàa krajna nesposobnost za kriti~ka rasprava na tema buxet – 2011! Prvo, nema iluzii deka buxetot za slednata godina e ist kako i lanskiot! Skroen e po istata logika od lani! Vtoro, buxetot e 2,6 milijardi evra! Ova zna~i deka i dogodina sme ispraveni pred potrebata za rebalansi na buxetot, so ogled na toa deka nitu Vladata, nitu kompaniite ne moàt da garantiraat deka barem 2,3 milijardi }e bidat prihodi vo buxetot! Treto, ako ima problem so polneweto na buxetot, na Vladata & ostanuvaat nekolku na~ini na polnewe – prvo, rebalansi (verojatno, kratewe na kapitalni tro{oci!!!), vtoro, parite od MMF (za koi na Vladata ne & se zboruva), treto, evroobvrznica za koja nitu samata Vlada ne e sigurna dali & se isplatuva!? Ima i ~etvrt na~in, a toa e Vladata “so pi{tol vperen vo glava da gi tera kompaniite” na aktivnosti i investicii (!?), pa potoa da o~ekuva danoci... [to, neli, ne e za veruvawe!? Eve, pra{awa do Vladata, koga ve}e pratenicite ne bea pri sebe da pra{aat, se: Od ona {to go slu{ame, parite od MMF }e bile za pokrivawe na eventualnite “dupki” vo buxetot! Pra{aweto e na koi “dupki”? Na onie vo momentot (za 2010 godina) ili na onie vo 2011 godina! Ili i na ednite i na drugite! Zna~i, mnogu “dupki” imame! Ako parite od MMF se za pokrivawe minusi na buxetot, toga{ so koja biznis i, voop{to, delovna logika se kaùva deka dogodina }e se realiziraat kapitalnite investicii!? Zo{to bi veruvale deka me|u “dupkite” i kapitalnite investicii, Vladata }e gi izbere kapitalnite investicii!? U{te pove}e {to pokrivaweto na “dupkite” dogodina }e bide mnogu va`no za Vladata oti dogodina e predizborna godina! A, kojznae, moèbi i izborna!?

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

PREGLED VESTI @BOGAR: PODGOTVENI SME DA JA PODDR@IME PREPORAKATA ZA PREGOVORI lovenija }e se zaloì na pretstojniot sostanok na Sovetot na EU da bide odreden datum za po~etok na pristapnite pregovori, kako {to prepora~a Evropskata komisija, a se nadeva i deka }e se najde kompromisno re{enie za pra{aweto za imeto, pora~a v~era ministerot za nadvore{ni raboti na Slovenija, Samuel @bogar, vo pismo {to go isprati do negoviot makedonski kolega, Antonio Milo{oski. "Osobeno sme zadovolni od povtorenata preporaka od EK za start na pristapnite pregovori so EU. Znaeme deka preporakata e povtorena vrz baza na postignatite reformi i zatoa sme podgotveni da ja poddrìme vo raspravata na Sovetot na EU, so cel da se odredi datum za start na pristapnite pregovori. Gi cenime va{ite zalo`bi za prodolùvawe na reformite naso~eni kon ispolnuvawe na evropskite standardi, od {to }e imaat korist gra|anite na Makedonija", naveduva @bogar. Slovene~kiot minister izrazuva i zadovolstvo od za~estenite makedonsko- gr~ki bilateralni sredbi na najvisoko politi~ko nivo, me|utoa, potencira deka se potrebni dopolnitelni napori za pozitivni rezultati.

KOJ SUD ZGRE[I VO SLUÂJOT ZA BAJRU[ SEJDIU? retsedatelite na Apelacija i na Vrhoven sud, Jordan Mitrinovski i Jovo Vangelovski, se sudrija za toa – koj pogre{il vo slu~ajot so Bajru{ Sejdiu. Mitrinovski celosno stoi zad svoeto re{enie za pu{tawe vo doma{en pritvor na Sejdiu. Ova toj go potkrepuva so Zakonot za krivi~na postapka i Evropskata konvencija za ~ovekovi prava i so tvrdewe deka Vrhovniot sud e toj koj go prekr{il Zakonot so odlukata za preina~uvawe na nivnata odluka. "Vrhovniot sud pogre{i koga go ukina na{eto re{enie, odnosno go preina~i. Vrhovniot sud treba da konstatira deka e povredena postapkata, no re{enieto treba da ostane nepromeneto, vo korist na obvinetiot", veli Mitrinovski. Toj najostro demantira deka mu bil ponuden potkup ili deka bil pod kakov bilo pritisok za da ja donese odlukata. I Vangelovski ne ostapuva. Tvrdi deka i Mitrinovski i sudijata Ismail Limani treba da odgovaraat pred Sudskiot sovet. "Odlukata e na{a, i toa na barawe na Javnoto obvinitelstvo. Ne bi sakal da gi komentiram izjavite na Mitrinovski. Predmetot e ve}e vraten vo Apelacioniot sud i toj ima pravo da odlu~uva po redovnite àlbi i vo momentov predmetot e vo faza na odlu~uvawe po povod àlbata za prodolùvawe na pritvorot na obvinetiot", izjavi Vangelovski.

MINISTEROT MILO[OSKI VO RABOTNA POSETA NA ANDORA inisterot za nadvore{ni raboti na Republika Makedonija, Antonio Milo{oski, v~era prestojuva{e vo oficijalna poseta na principatot Andora, na pokana na svojot kolega Havier Espot Miro. Na sredbata se razgovaralo za bilateralnata i multilateralnata sorabotka me|u dvete zemji i mo`nostite za nejzino unapreduvawe, potrebata za razvivawe na politi~kiot dijalog preku inicirawe na oficijalni poseti na visoko i najvisoko nivo, kako i aktivnostite naso~eni kon zbogatuvawe na me|usebnata sorabotka vo site sferi od zaemen interes, posebno vo sferata na ekonomijata i turizmot, soop{tuvaat od Ministerstovo za nadvore{ni raboti na Makedonija. Ministerot Milo{oski na svojot kolega Miro mu gi prenel iskustvata od pretsedavaweto so Komitetot na ministri pri Sovetot na Evropa, so koj Andora }e pretsedava od noemvri 2012 godina. Osven sredba so ministerot za nadvore{ni raboti, za vreme na posetata na Andora, Milo{oski ostvaril sredba i so pretsedatelot na Parlamentot na principatot Andora, Josep Dajeres Godina. Inaku, ova e prva oficijalna poseta na Andora od strana na minister za nadvore{ni raboti na Republika Makedonija po vospostavuvaweto na diplomatskite odnosi pod ustavnoto ime na 29 juli 2009 godina.

@ESTOKA RASPRAVA ZA RASPU[TAWE NA PARLAMENTOT

SDSM NEMA MO], VMRO-DPMNE NEMA VOLJA ZA IZ KATERINA SINADINOVSKA sinadinovska@kapital.com.mk

onredni izbori ne bara SDSM, tuku narodot, ~ij stomak krkori od glad, ~ii smetki ne se plateni, ~ii deca se bez rabota. SDSM ne bara izbori samo za da dojde na vlast. Toa i taka }e se slu~i za 17 meseci! No, dr`avata ne smee da izgubi ni den pove}e pod vodstvo na maliot politikant, Nikola

Svesni S deka k kolegite k od vladeja~koto j k mnozinstvo nema da glasaat za predlogot za vonredni izbori, pratenicite od SDSM pora~aa deka Nikola Gruevski nema kade da bega – ako ne porano, }e padnel za 17 meseci! Od VMRO–DPMNE vratija deka nemaat ni vreme, ni pari za kapricite i pokera{kite potezi na Branko Crvenkovski Gruevski, koj namesto 100 ~ekori napred, n$ odnese tolku i pove}e nazad”! So ovaa konstatacija, koord i n a to r ka ta n a S D S M , Cvetanka Ivanova, pobara od kolegite-pratenici od

vladeja~koto mnozinstvo da se nadminat sebesi i partiskite direktivi i da glasaat “za” izbori. “Va{ata najmakedonska partija dozvoli da se zadre vo s$ {to e makedonsko.

Naedna{, vam ne vi pre~i {to terminot “makedonski” is~eznuva od svetskite organizacii, {to makedonskoto zname ne se vee niz celata teritorija, {to javno se zagovara koncept na kon-

NA DR@AVATA NE Í PRE^I PARALELNIOT POPIS NA NASELEN

VLADATA ]E ZAMI@I PRE NEPO^ITUVAWETO NA ZAK MAKSIM RISTESKI

risteski@kapital.com.mk

ràvata ne moè da go spre~i paralelniot popis na naselenieto {to }e go sprovedat Nova Demokratija na Imer Selmani i DPA na Menduh Ta~i, koi ne im veruvaat na dràvnite institucii. Od Vladata za “Kapital” velat deka nemaat mehanizmi kako da gi sankcioniraat aktivnostite na dvajcata albanski opozicioni lideri, koi bukvalno }e si igraat “dràva vo dràva”. "Dràvata ne moè institucionalno da reagira, bidej} i ND i DPA }e gi sproveduvaat paralelnite popisi preku nevladini organizacii, koi moè da organiziraat

Vladinite portparoli za “Kapital” velat deka znaat oti toa {to se najavuva e nezakonski, ama nemale kako da go spre~at, oti pred s$ se rabotelo za politi~ka debata!

najrazli~ni proekti. Jasno e deka ND i DPA sakaat da manipuliraat so gra|anite, no nie nemame zakonska osnova kako da go spre~ime toa”, veli vladiniot portparol Muhamed Hoxa. Drugiot vladin portparol, Martin Martinovski, pak, celata situacija ja ocenuva kako del od me|upartiska bitka. Ne gleda pri~ina zo{to dr`avata bi reagirala, iako e jasno deka se raboti za klasi~no nepo~ituvawe na postoe~kite institucii na sistemot. “Nema da davame podrob-

ni komentari. Ova e del od politi~kata debata vo dràvata. Nie donesovme Zakon za popis i sega nema da se zanimavame so ne{to {to zasega e s$ u{te vo najava”. No, doneseniot Zakon ne zna~i ni{to za dvete albanski partii. Nova demokratija na Imer Selmani najavi deka, bez ogled na s$, }e sprovede sopstven popis na etni~kite Albanci, dràvjani na Makedonija, vo evropskite dràvi i vo SAD, od 1 do 15 april 2011 godina, istovremeno so

odrùvaweto na oficijalniot popis na naselenieto vo Makedonija. Za taa cel, ND ve}e ima formirano specijalna komisija vo partijata, a vo sekoja dràva kade {to }e se odviva paralelniot popis predvideno e da dejstvuva po edna komisija, so po eden koordinator zadolèn za sobirawe na podatocite od licata {to } e bidat popi{ani. Selmani }e sorabotuva so nevladini organizacii, klubovi na iselenici i razni aktivisti, koi }e rabotele volonterski, za albanskata kauza.

Politika / Pari / Dr`ava

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

ZBORI! federacija. Gruevski samiot vo 2008 godina re~e deka izborite se praznik za demokratijata. Ne se pla{ete, ajde na izbori”, pora~a Ivanova. Raspravata koja po~na vo mnogu tenzi~na atmosfera, so postojani dofrlawa od mesto, so te{ki me|usebni navredi, prodol`i so kritiki na opozicijata za, kako {to velat, raspa|aweto na instituciite i celiot sistem. Zoran Petrovski, od VMRODPMNE smeta deka makedonskiot narod e protiv izbori, a samo SDSM bile za.

“Vie sakate izbori, vie ne ste makedonskiot narod. @elbata na va{eto ~lenstvo ne e `elba na site, vie ste mnogu mal del od narodot. Barate izbori, a se pla{ite da ne glasame “za”, znaete deka }e izgubite”! “Blagodaram od imeto na site {to se drznavte da ka`ete deka ne n$ smetate za narod. E, pa, ovie gra|ani, koi za vas ne postojat, tie } e ve simnat od vlast”, vrati Ivanova. Pokraj obidite da nametnat teza deka opozicijata blefira so predlogot za predvremeni izbori, ko-

ristej}i go samo kako adut pred ~lenstvoto, pratenicite od vlasta gi nabrojuvaa site neuspesi na Crvenkovski kako premier. “Namesto va{ite sedum, sega imame 115 milioni subvencii vo zemjodelstvoto. Namesto va{ite 200, sega ima 343 milioni evra investicii vo obrazovanieto. Namesto va{ite vkupni 860 milioni evra stranski investicii za vladeewe od deset godini, VMRO–DPMNE ostvari 1 milijarda i 700 milioni evra. Namesto prose~nata plata od 12.700 denari vo va{e vreme, sega imame

NIETO OD ND I DPA

ED KONOT ZA POPIS! "Nie ne pravime ni{to lo{o. Sakame da go dopolnime Zakonot koj n$ o{tetuva kako Albanci. ]e go sprovedeme ona {to Vladata ne saka da go sprovede. Sakame da & kaème na dràvata da ne si igra so brojkite. Ni trebaat realni podatoci za etni~kata sostojba vo dràvata", izjavi Selmani za "Kapital". Menduh Ta~i, pak, najavi paralelen popis ograni~en na po edna mesna zaednica i op{tina, so me{an i ~ist etni~ki karakter, za da moè da gi sporedi rezultatite so onie dobieni od oficijalniot popis. “Celta na na{iot paralelen popis e da ukaème na manipulacijata na Vladata so naselenieto, koja saka da gi pretstavi Albancite pomalku otkolku {to navistina se”,

veli partiskiot portparol, Quan Tresi. Od Dràvniot zavod za statistika velat deka popisot e operacija koja se izveduva po me|unarodni standardi i deka tuka nema prostor za improvizacii. "Dràvnata popisna komisija i Dràvniot zavod za statistika se griàt za zakonitosta vo podgotovkata, organizacijata i sproveduvaweto na popisot, vo soglasnost so odredbite na Zakonot. Zakonot precizira i koi drugi institucii, stru~ni tela i u~esnici u~estvuvaat. Dràvniot zavod za statistika ja propi{uva Metodologijata za popisot soglasno me|unarodnite preporaki”, veli za “Kapital” Violeta Krsteva, rakovoditel na sektorot za popis vo Zavodot.

Istovo ova go kaàa i od statisti~kata kancelarija na evropskite zaednici, Eurostat, ~ij pretsedatel srede Skopje pora~a deka ne moè da pravi popis sekoj koj }e posaka i vo bilo koe vreme. “Popisot vo cela Evropa se izveduva vo ist mesec, vo april, i ne se odnesuva na dijasporata. Se znae koj smee da bide popi{an”, velat od Eurostat. Tokmu za glasaweto na d i j a sp o r ata n a s ta n a i klu~niot problem za ovoj proces. Dvete partii od albanskata opozicija baraat popi{uvaweto da bide vo juli i da gi opfati site gra|ani koi ìveat vo stranstvo, bez razlika dali toa im e postojano ìveali{te.

plata od 20.300 denari. Toa se brojkite denes”, izjavi Krsto Mukovski od VMRO– DPMNE. Ivanova se sprotivstavi na iskaànite argumenti od VMRO-DPMNE so komentar deka ovie brojki vlasta trebala da gi kaè vo sabotata na raspravata za buxetot, na koja, kako {to zabeleùva Ivanuva, imalo edvaj desetina pratenici od vladeja~kite redovi. “Dosta so toa {to bilo, toa pominalo i gra|anite n$ kaznija na izbori. A ovie brojki za koi zboruvate moèbi vaàt samo za xebovite na va{ite direktori i ~lenovi, za{to do gra|anite tie ne stignuvaat. Gra|anite ìveat polo{o od koga bilo”, veli Ivanova. VMRO –DPMNE go obvini opoziciskiot front deka preku ovaa inicijativa saka da go defokusira vnimanieto od dvete, za niv, najgolemi aferi “Pero Nakov” i “Nade`”. Za izbori, velat, nemalo ni vreme, ni pari. Prat Pratenikot i sekretar na SDSM, SDSM Andrej Petrov, ja povika Vladata da ne se krie zad nnavodnite tro{oci za organizirawe na izbori: organ “Ne vvi e argument deka izborite borit }e n$ ~inat 4 milioni evra. Otkaète se od Triumfalna kapija. Taa ~ini 5 falnata milio milioni, a }e bide kapija na siroma{tijata”. si Prate Pratenicite od albanskiot blok samo na momenti se vklu~uvaa vo raspravata. vklu~ na ni e dosta! Dosta ni “I nam e od ovaa agonija vo koja se nao|a dràvata, blokirana i izoli izolirana od EU i od NATO. Ama, pred da ima izbori, prvo mora da se re{i imeto. Make Makedonija navistina nema vreme da ~eka. Imeto mora da se re{i za da izlezeme od lo{ata situacija”, veli pratenikot Xevad Ademi. Na sobraniskata rasprava za raspu{tawe na Parlamentot, koja se vode{e do docnite ve~erni ~asovi, iako pokaneti od spikerot Trajko Veqanovski, ne se pojavija nitu premierot Nikola Gruevski, nitu pretsedatelot \orge Ivanov.

PREGLED VESTI BUTARIS: DA NE PREOVLADUVA FANATIZMOT DEKA MAKEDONIJA E GR^KA anis Butaris, solunskiot gradona~alnik, u{te edna{ ja potvrdi svojata zlo`ba za pobrzo re{avawe na sporot za imeto i nepotrebnoto preovladuvawe na fanatizmot deka Makedonija e gr~ka. Vo intervju za gr~kata televizija Mega toj veli deka potrebno e da se zatvori problemot, bidej}i sekoj pominat den e na {teta na dvete zemji. "Najdobroto bi mo`elo da bide Slavomakedonija. Ova ja otslikuva i nivnata karakteristika. Sega, Nova Makedonija, Severna Makedonija, {to i da bide, dovolno e da se zatvori problemot. Zatoa {to sekoj pominat den e na na{a {teta", veli Butaris. Toj otvoreno go napa|a i gr~kiot mitropolit Antimos, koj dosega vo pove}e navrati ima dadeno izjavi na tema sporot za imeto. Spored Butaris, dokolku mitropolitot saka da se me{a vo politikata, najdobro e da si formira partija, veli toj. "Popovite, sve{tenicite, crkvata se za da go neguvaat na{iot duhoven i mentalen svet. Ne e vo red da veli: “Makedonija e gr~ka”. Za taa rabota go imame Ministerstvoto za nadvore{ni raboti", obajsnuva Butaris.

]E SE NAMALUVA PRISUSTVOTO NA NATO VO MAKEDONIJA

oglasno odlukata za namaluvawe na komandite na NATO za 60%, donesena na samitot vo Lisabon, se o~ekuva Alijansata da go namali svoeto prisustvo i vo Makedonija. Edinicite na KFOR za poddr{ka od Francija, Holandija, Irska, Polska i Ukraina, koi se smesteni na voeniot aerodrom kraj Skopje, najverojatno }e bidat povle~eni. Oficijalnata odluka od Brisel s$ u{te ne e stignata, no taa }e bide vo soglasnost so odlukite od lisabonskiot samit. Na ovoj na~in, NATO }e ostane prisuten vo Makedonija, no }e ima samo sovetodavna uloga vo nasoka na sproveduvawe na reformite vo odbranata. Po namaluvaweto na KFOR na 6.500 pripadnici, ovie nacionalni kontingenti }e bidat prisutni vo zemjava samo so oficeri za vrski, dodeka celata logistika }e ja prezeme ARM. Ne e poznato dali NATO }e zadr`i i del od lokalniot civilen personal koj so godini raboti za Alijansata vo Makedonija.

MINISTEROT ZORAN KOWANOVSKI ]E GO TU@I QUBE BO[KOSKI inisterot za odbrana, Zoran Kowanovski, najavi krivi~na prijava za liderot na Obedineti za Makedonija, Qube Bo{koski, poradi obvinuvaweto deka vo Ministerstvoto za odbrana nezakonski se potro{eni eden milion i petstotini iljadi evra za ras~istuvawe na plaìte vo Prespansko, koi zavr{ile na somnitelni adresi. "Toa }e bide mo`nost Bo{koski da ja dokaè pred javnosta vistinata za negovite tvrdewa. Po site negovi nesre}no dadeni izjavi vo Pula i vo [eveningen, jasno e za kakov lik se raboti. No, dobro e {to ima politi~ari kako Qube Bo{koski i politi~ari kako {to ima vo Vladata, za da moàt gra|anite da napravat soodvetna razlika. Jas sum politi~ar koj saka vistinata da izleguva na videlina", veli ministerot. Toj gi povika i gra|anite od Prespansko da kaàt dali nekoj vo poslednite 20 godini im pomognal kako {to go pravi toa ovaa Vlada i da napravat razlika {to s$ e napraveno vo poslednite dve godini vo sporedba so prethodniot period.

Politika / Pari / Dr`ava

PREGLED VESTI DEFINIRAN IZGLEDOT NA ELEKTRONSKATA ZDRAVSTVENA KARTI^KA

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

NE SLEGNUVA PRA[INATA OD SLU^AJOT “PATRIOTSKA METLA”

ondot za zdravstveno osiguruvawe go utvrdi izgledot i na~inot na izdavawe elektronska karti~ka za zdravstveno osiguruvawe, koja treba da gi zameni sinite kartoni. Denovive vo Slu`ben vesnik e objaven pravilnikot za formata i sodr`inata na ovaa karti~ka, so koj celosno e utvrden nejziniot dizajn. Zdravstvenata karti~ka }e ja izdavaat podra~nite slu`bi na FZO. So promena na li~nite podatoci se izdava nova karti~ka, na tovar na osigurenikot. Ministerot za zdravstvo, Bujar Osmani, neodamna najavi deka sega{nite zdravstveni kni{ki }e zaminat vo istorijata, a gra|anite potrebite na lekar, vo apteka i vo bolnica }e gi zadovoluvaat samo so elektronska karti~ka. Idejata e elektronskite zdravstveni karti~ki zna~itelno da go olesnat dvi`eweto na pacientite vo sistemot i da se namali administrativnata rabota na lekarite. Godinava elektronskata karti~ka se testira preku pilot-proekt vo 12 ordinacii na mati~ni lekari. weto na pacientite vo sistemot i da se namali administrativnata rabota na lekarite. Godinava elektronskata karti~ka se testira preku pilot-proekt vo 12 ordinacii na mati~ni lekari.

REVIZIJA OTKRI NEZAKONSKO FINANSIRAWE NA STUDENTSKIOT DOM PELAGONIJA inisterstvoto za obrazovanie i nauka vo 2009 godina nezakonski go finansiralo dràvniot studentski dom Pelagonija, otkri Dràvniot zavod za revizija. Revizorite utvrdile deka golem del od javnite nabavki bile somnitelni i ne go po~ituvale Zakonot za javni nabavki, a upravniot odbor na ovaa institucija nemal nitu godi{na programa za rabota za 2009 godina. Zavodot za revizija utvrdil nepravilnosti i neusoglasenost vo iskaùvaweto na sredstva vo visina od 7,5 milioni evra. Za golem del od ovie pari se javuva neusoglasenost kaj vrednosta na grade`nite objekti iskaàna vo delovnite knigi i knigata na osnovni sredstva. "Vo otsustvo na kriteriumi za finansirawe na dejnosta vo studentskite domovi, {to e vo nadle`nost na Ministerstvoto za obrazovanie, finansiraweto ne se vr{elo na na~in predviden so zakon. Ministerstvoto ne go izvestuvalo domot za odobreniot buxet po smetki, programi, potprogrami i stavki, so {to sozdalo neizvesnost vo pla}aweto na obvrskite kon istiot", stoi vo revizorskiot izve{taj za 2009 godina. Revizorite utvrdile i protivzakonski dejstva pri ispla}aweto sredstva za dogovori na delo.

UKRAINSKI MODEL ZA ISKORISTUVAWE NA GEOTERMALNI VODI radona~alnicite na {est op{tini od Severoisto~na Makedonija se informiraa za ukrainskoto iskustvo za optimalno iskoristuvawe na alternativnite izvori na energija. Za vreme na tridnevnata poseta na Institutot za obnovlivi izvori na energija tie posebno se zapoznaa so mo`nostite na geotermalnite vodi. "Imavme mo`nost poblisku da se zapoznaeme so nivnite dostignuvawa za iskoristuvawe na alternativnite resursi. Ukraina ima realizirano pove}e proekti od oblasta na fotoenergijata, geotermalnata energija, energijata od veterot. Ovie proekti ni bea prezentirani, a razgovaravme i za potencijalot so koj raspolaga na{iot severoisto~en region", izjavi gradona~alnikot na Kumanovo, Zoran Damjanovski. Vo sledniot period }e pristigne delegacija od Ukraina koja }e go ispituva terenot vo kumanovsko i op{tinata Staro Nagori~ane, koi raspolagaat so geotermalni vodi. Vrz osnova na tie ispituvawa i podocna }e se napravi proekt za iskoristuvawe na ovoj potencijal. Proektot }e ovozmo`i za{teda na energija i po~ista ekolo{ka sredina, a vo idnina }e se stavi vo turisti~ki celi.

KONFERENCIJA ZA EKONOMSKATA KORIST OD ^LENSTVOTO VO EU I NATO merikanskata Stopanska komora vo Makedonija denes }e odr`i konferencija na tema #Kakva korist }e ima makedonskiot biznis od ~lenstvo vo EU I NATO#, na koja se o~ekuva da zboruvaat vicepremierot za evrointegracii, Vasko Naumovski, evroambasadorot Ervan Fuere, Majkl Fric, direktorot na misijata na USAID vo Makedonija, kako i generalot vo kancelarijata za vrski na NATO, Dejvid Humar. Na istata tema na konferencijata }e zboruvaat i pretstavnikot na Amerikanskata stopanska komora za pro{iruvawe na EU i Evropskiot komitet, Neven Pecotik i Milan Sterba, pretstavnik na Hjulit Pakard za Centralna i Isto~na Evropa.

Policiskata istraga poka`a deka se uni{teni dokumenti za 14 ponudi za javni nabavki, raspi{ani vo 2007 i 2008 godina, za proektite Star teatarSkopje, teatar Veles, Muzej na VMRO-Skopje i Nobelovci.

SDSM ]E BARA KRIVI^NA PRIJAVA PROTIV KAN^ESKA, MINISTERKATA TVRDI DEKA E NEVINA Podnesenite krivi~ni prijavi protiv trojca rakovoditeli vo Ministerstvoto za kultura poradi is~eznuvawe ili uni{tuvawe na del od tenderskite postapki za ~etiri proekti (del od niv se od “Skopje 2014”) za Ministerstvoto e dokaz deka rabotat spored propisite, a za SDSM priznavawe na kriminalot, so popatno `rtvuvawe slu`benici STOJAN SINADINOV

sinadinov@kapital.com.mk

lu~ajot “Patriotska metla” vo Ministerstvoto za kultura, koja opoziciskata SDSM go obznani na krajot od letoto, a se odnesuva na is~eznuvawe ili uni{tuvawe na del od tenderskata dokumentacija za 14 postapki za ~etiri proekti, denovive go zatvori Ministerstvoto za vnatre{ni raboti, so podnesuvawe krivi~ni prijavi protiv trojca rakovoditeli od Ministerstvoto za kultura. Policiskata istraga poka`a deka se uni{teni dokumenti za 14 ponudi za javni nabavki, raspi{ani vo 2007 i 2008 godina, za proektite Star teatar-Skopje, teatar Veles, Muzej na VMROSkopje i Nobelovci. MVR gi somni~i rakovoditelite na sektorite za javni nabavki, stru~na poddr{ka na kabinetot na ministerot i za odnosi so javnosta, kako i rakovoditelot na oddelenieto za stru~noadministrativni raboti za falsifikuvawe ili uni{tuvawe delovni

knigi. Dvajca od niv bile ~lenovi na Komisijata za uni{tuvawe dokumentiran materijal na Ministerstvoto za periodot od 19912003 i 2004-2005 godina, no, koga vo juli godinava, pri preselbata na del od slu`bite, se uni{tuvale nepotrebnite dokumenti, bile uni{teni i onie za javnite nabavki. Spored zakonot, tie dokumenti treba da se ~uvaat najmalku pet godini. Od Ministerstvoto za kultura i v~era tvrdea deka stanuva zbor za postapka koja bila pokrenata na nivno barawe, po obvinuvawata od opozicijata. No, istaknuvaat deka ne stanuva zbor za is~eznuvawe na dogovori od milionski sumi za proektot “Skopje 2014”, nitu za kakvi bilo {teti so fiskalni implikacii, tuku deka glavno se raboti za skici na proektite. No, vo SDSM se kategori~ni deka so krivi~nite prijavi se potvrduva deka proektot “Skopje 2014” e “portokalova peralnica na pari”. Za SDSM is~eznuvaweto i uni{tuvaweto na tenderskata dokumentacija e obid za prikrivawe na del od kriminalnoto rabotewe okolu proektot

IVANOVSKI: KANÊSKA DOBIVALA HONORARI I PLATA “Elizabeta Kan~eska tvrde{e deka “Patriotskata metla” e ~ista izmislica i deka site dokumenti se vo Ministerstvoto. Javno kaà i deka ne nedostiga dokumentacija za “Skopje 2014”. Vakvite izjavi na Kan~eska gi potvrdi i samiot Gruevski, koj, branej} i ja ministerkata, go obvini SDSM deka izmisluva i manipulira so javnosta. S$ {to kaàa Gruevski i Kan~eska izlaàa. Nivnoto MVR go potvrdi toa {to SDSM go objavi, deka e is~eznata i uni{tena tenderska dokumentacija za ~etiri proekti, del od niv i za “Skopje 2014””, izjavi v~era Igor Ivanovski, ~len na Izvr{niot odbor na SDSM. Toj obelodeni u{te ~etiri re{enija od 2007 godina, so koi toga{niot minister za kultura na toga{nata dràvna sekretarka Elizabeta Kan~eska & dodelil dopolnitelni nadomestoci od po 40.000 denari kako dodatok na nejzinata plata, za u~estvo vo razni komisii, me|u koi i vo komisii za izbor na idejni re{enija za Muzejot na VMRO, Domot na majka Tereza i Makedonskata filharmonija. Ivanovski pobara ostavka od ministerkata Kan~eska i najavi deka od Javnoto obvinitelstvo }e baraat krivi~ni prijavi protiv Elizabeta Kan~eska. “Skopje 2014”. Spored niv, najodgovorna za ova delo e ministerkata za kultura, Elizabeta Kan~eska-Milevska, koja celiot slu~aj saka da go svede na administrativna gre{ka so nebitni dokumenti i organizirano `rtvuvawe slu`benici od nejziniot resor. Zatoa, denovive e pokrenata i postapka za interpelacija na ministerkata Kan~eska-

Milevska. Pred tri meseci, po obelodenuvaweto na aferata od SDSM, ministerkata Kan~eska-Milevska tvrde{e deka Ministerstvoto za kultura raboti spored site zakonski propisi. Toga{ ministerkata podnese i tu`ba za kleveta protiv Igor Ivanovski, pratenikot na SDSM, koj go obznani slu~ajot “Patriotska metla”.

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

Kompanii / Pazari / Finansii

REVIZORITE OTKRIJA NEZAKONSKO TRO[EWE VO SLU@BATA ZA OP[TI I ZAEDNI^KI RABOTI

VLADINATA SLU@BA GO O[TETI DR@AVNIOT BUXET ZA 815.000 EVRA

Ovaa vladina institucija nezakonski vr{ela privremeni vrabotuvawa, ispla}ala subvencii za Makedonskata informativna agencija, MIA, ne vodela smetka za koristeweto na slu`benite mobilni telefoni, nitu za opremata {to im ja davala na koristewe na drugi dr`avni institucii ALEKSANDRA SPASEVSKA janev@kapital.com.mk

ladinata Slu`ba za op{ti i zaedni~ki raboti go o{tetila dràvniot buxet za 50 milioni denari, odnosno za 815.000 evra vo 2009 godina, so toa {to nezakonski vr{ela privremeni vrabotuvawa, ispla}ala subvencii za Makedonskata informativna agencija, MIA, ne vodela smetka za koristeweto na slu`benite mobilni telefoni, nitu za opremata {to im ja davala na koristewe na drugi dràvni institucii. Dràvnite revizori utvrdija deka so ova se prekr{eni nekolku ~lenovi od pove} e zakoni. Spored revizorskiot izve{taj, vo 2009 godina Slu`bata isplatila sredstva za plati i pridonesi vo vkupen iznos od 21,8 milioni denari za 74 lica angaìrani za povremeni raboti. Licata izvr{uvale rabotni zada~i predvideni so sistematizacijata, no tie rabotni mesta ne bile popolneti so redovno vraboteni. Odgovornoto lice na Slu`bata podnelo barawe za privremeno vrabotuvawe do Ministerstvoto za finansii, koe

vojno poevtinuvaat zimskite i novogodi{nite aran`mani vo atraktivnite centri Zlatibor i Kopaonik za makedonskite gra|ani. Turisti~kata organizacija od Belgrad gi najavi ovie povolnosti za makedonskite turisti potpi{uvaj}i protokol za sorabotka so Stopanskata komora za turizam na Makedonija. Pretstavnicite na dvete zemji velat deka potpi{uvaweto na ovoj dokument e od zaedni~ki interes. "Celta ni e zaedni~ki da gi promovirame ponudite od dvete strani i da obezbedime povolnosti vo odnos na aran`manite", istakna Tatjana Perovi}-Mitrova od Stopanskata komora za turizam na Makedonija.

INVESTICIJATA NA TURSKI [I[EXAM SE VRA]A VO IGRA rodol`uvaat pregovorite so turskata kompanija [i{exam, najavi vicepremierot za ekonomski pra{awa, Vladimir Pe{evski, otkako bea prekinati pregovorite so ovoj potencijalen investitor poradi ekonomskata kriza. Do krajot na prviot kvartal idnata godina }e se znae dali }e se gradi fabrika za staklo vo Makedonija. "Jas sum optimist deka toj proces }e zavr{i uspe{no, no se raboti za golema investiciska odluka od strana na kompanijata. Rabotime so niv aktivno i o~ekuvam vo prviot kvartal od slednata godina da go dobieme kone~niot odgovor dali }e investiraat ili ne", izjavi v~era Pe{evski. Spored memorandumot za razbirawe, {to go potpi{aa pretstavnicite na turskata kompanija i makedonskata Vlada, [i{exam treba da izgradi fabrika za staklo vo industriskata zona Bunarxik. Investicijata ~ini 45 milioni evra vo prvata faza, predviduva vrabotuvawe na 300 lica i godi{no da proizveduva {i{iwa za pivo i sokovi od 45 milioni evra. [i{exam e ~etvrta najgolema kompanija za staklo i stakleni proizvodi vo svetot.

iner Osiguruvawe najavuva deka od 2011 godina na makedonskiot osiguritelen pazar }e po~ne da nudi ìvotno osiguruvawe, {to ve}e 180 godini e osnovna dejnost na Viner osiguritelnata grupacija. “Vo dinami~noto opkruùvawe vo koe ìveeme, vo uslovi na borba za obezbeduvawe na podobar ìvot za svoite najbliski, nema gra|anin koj ne misli na sebe, na svojata idnina i na idninata na svoeto semejstvo. Poradi toa, ìvotnoto osiguruvawe e pove}e od potrebno. @ivotnoto osiguruvawe zna~i {tedewe, a {tedeweto zna~i dolgoro~na sigurnost i investirawe vo idninata”, izjavi Elena Martinovska, generalen menaxer na Viner Osiguruvawe. Od kompanijata objasnuvaat deka tokmu osiguruvaweto na ìvotot e eden vid dolgoro~no {tedewe koe niz osigureniot broj godini na osigurenikot mu se vra}a zgolemeno, so dobivka. Ovaa godina Viner Osiguruvawe ja zacvrsti svojata pozicija na osiguriteleniot pazar vo zemjava, nudej}i im na svoite korisnici kvalitetna i brza usluga, pogolem izbor na polisi, kako i novi na~ini na ispolnuvawe na obvrskite po osnova na osiguruvawe.

V gi odobrilo vrabotuvawata, za {to na krajot na 2008 godina bil sklu~en dogovor so agencija za privremeni vrabotuvawa. Revizorite konstatirale deka vakvite vrabotuvawa ne se predvideni so Zakonot i deka e naru{en sistemot za vrabotuvawe na neopredeleno vreme, soglasno Zakonot za dr`avni slu`benici. Spored revizorskiot izve{taj, iako vo 2006 godina Slu`bata dobila naredba da prestane da ispla}a subvencii za dr`avnata novinska agencija MIA, ne sprovela merki za da ja spre~i ovaa praktika. Vo izve{tajot se poso~uva

deka po sprovedenata revizija, nezavisno {to e raskinat dogovorot so MIA vrz osnova na zaklu~ok na Vladata, isplatata prodol`uva vrz osnova na odluka od drugi subjekti. Revizorite, isto taka, utvrdile deka na krajot na 2009 godina popisnata komisija vo vladinata Slu`ba ne izvr{ila popis na pobaruvawata od izbrani i imenuvani lica za nevrateni mobilni telefoni, pri {to bile prekr{eni nekolku ~lena na Zakonot za smetkovodstvo na buxetite. Ne bila popi{ana ni opremata vo vrednost od 20,7 milioni denari, {to ja ko-

ristele nekolku dràvni institucii i ministerstva, so {to ovie dràvni organi go prekr{ile Pravilnikot za smetkovodstvo za buxetite. Poslednata nezakonistost koja ja konstatira Dràvniot zavod za revizija e vo smetkata za samofinansirawe na Slu`bata. Spored revizorite, na krajot na 2009 godina ne bil napraven popis na pobaruvawata od vrabotenite i obvrskite kon dostavuva~ite. So korekcija na utvrdenite nepravilnosti, kako {to konstatira Dràvniot zavod za revizija, aktivata i pasivata na Slu`bata }e se zgolemat za 775.000 denari.

Sp or ed n e a, p ov olnite aran`mani za Zlatibor i Kopaonik za Makedoncite }e zavisat pred s$ od sorabotkata so tamo{nite hoteli i smestuva~ki kapaciteti. Direktorot na Turisti~kata organizacija na Belgrad, pak, Dejan Veselinov, veli deka mnogu mal del od Srbite se interesirat za Makedonija vo tekot na zimata. “Moite sogra|ani gi izbegnuvaat makedonskite zimski centri poradi lo{ata infrastruktura. Smetam deka na Makedonija & e neophodna dobra strategija za razvoj na turizmot, preku koja }e se definiraat prioritetite vo ovoj del, i pogolem smestuva~ki kapacitet”, objasnuva Veselinov. Toj dodava deka Ohrid s$ u{te e poprivle~en za Srbite otkolku zimskite centri vo Makedonija. Od Stopanskata komora za turizam najavuvaat deka

EKOLO[KA DOZVOLA ZA TOPLANATA 11 OKTOMVRI o re{enie na gradona~alnikot na Skopje, Koce Trajanovski, toplanata 11 Oktomvri dobi B integrirana ekolo{ka dozvola za usoglasuvawe so operativniot plan na Toplifikacija AD Skopje. "Se raboti za sogoruva~ka instalacija so nominalen toplinski vlez pogolem od 10 megavati, a pomal od 50 megavati", soop{tuvaat od grad Skopje. Izdavaweto na integriranite ekolo{ki dozvoli A i B e regulirano so Zakonot za ìvotna sredina. Integriranite ekolo{ki dozvoli A gi izdava Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe, dodeka dozvolite B se nadle`nost na edinicite na lokalnata samouprava. Isklu~ok od ova se instalaciite {to se nao|aat vo za{titenite reoni, za koi dozvolite gi izdava Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno planirawe.

ZLATIBOR I KOPAONIK SO DVOJNO PONISKI CENI ]E LOVAT MAKEDONCI milanovska@kapital.com.mk

PREGLED VESTI

VINER OSIGURUVAWE ]E NUDI @IVOTNO OSIGURUVAWE

SRBITE DOJDOA VO SKOPJE ZA DA GI PONUDAT SKI-ARAN@MANITE

VIKTORIJA MILANOVSKA

MINISTEROT ZA TRANSPORT, MILE JANAKIESKI, VO CRNA GORA o`nosta za koristewe na terminalite na pristani{teto vo Bar od strana na makedonskite stopanstvenici e edna od temite za koja ministerot za transport i vrski, Mile Janakieski, treba{e da razgovora so negoviot crnogorski kolega, Andrija Lompar, za vreme na negovata v~era{na poseta na Crna Gora. Dvajcata ministri }e razgovaraa i za povolen paket za koristewe na crnogorskata `elezni~ka infrastruktura, kako i za prodlabo~uvawe na sorabotkata na dvete zemji vo oblasta na vozduhoplovstvoto. Vo sostav na makedonskata delegacija se i direktorot na AD M@–Transport, Oliver Derkoski i pretstavnici na {pediterski pretprijatija od Makedonija.

10%-50% poevtinuvaat novogodi{nite aran`mani za Zlatibor i Kopaonik za Makedoncite

Nacionalnata strategija za turizam, koja se izgotvuva, }e se menuva tokmu vo delot na planinskiot turizam, osobeno vo delot na smestuva~kite kapaciteti vo zemjava. Turisti~kata organizacija od Belgrad ja iskoristi v~era{nata sredba za da ja

promovira i novogodi{nata programa vo Belgrad, naslovena kako "Belgradski zimski vol{epstva so otvoreno srce". Veselinov gi povika makedonskite gra|ani da prisustvuvaat na zabavata na koja }e nastapat i poznati muzi~ki grupi.

Kompanii / Pazari / Finansii

10 MBI 10

2.420

MBID

115,70

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

OMB

2.268 2.418

115,20

2.263

2.416 114,70

2.258

2.414

2.253

114,20

2.412

2.248

2.410

06/12/10

08/12/10

10/12/10

113,70

06/12/10

12/12/10

MBI 10 E SOSTAVEN OD 10 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA OFICIJALNIOT PAZAR NA MAKEDONSKA BERZA

08/12/10

10/12/10

12/12/10

06/12/10

MBID E SOSTAVEN OD 15 NAJLIKVIDNI AKCII NA KOMPANII KOTIRANI NA PAZAROT NA JAVNO POSEDUVANI DRU[TVA

08/12/10

10/12/10

12/12/10

OMB E SOSTAVEN OD NAJLIKVIDNITE OBVRZNICI KOTIRANI NA MAKEDONSKA BERZA

MAKEDONSKA BERZA

AKCIITE NA BANKITE NAJATRAKTIVNI ZA INVESTITORITE

BANKITE JA ODR@AA VO @IVOT MAKEDONSKATA BERZA So akciite na bankite do po~etokot na dekemvri ovaa godina e ostvaren vkupen promet od okolu 50 milioni evra, {to pretstavuva okolu 60% od vkupniot berzanski promet od 85 milioni evra METODI PENOVSKI

penovski@kapital.com.mk

BERZANSKI PROMET VO MIL. EVRA

kciite na bankite godinava bea najatraktivni za investitorite na Makedonska berza. So ovie akcii do po~etokot na dekemvri ovaa godina e ostvaren vkupen promet od okolu 50 milioni evra, {to pretstavuva okolu 60% od vkupniot berzanski promet od 85 milioni evra. “Glavnata pri~ina za vakviot interes za bankite doa|a ottamu {to del od niv imaat prili~no golema koli~ina slobodni akcii, no i poradi toa {to, po pravilo, bankite delat privle~ni dividendi na krajot od godinata, normalno, vo zavisnost od uspehot {to go postignale. Toa se glavnite pri~ini za investitorite s$ pove}e da go naso~uvaat svoeto vnimanie kon nivnite akcii. Va`en moment e i monetarnata politika koja se vodi vo dr`avata, a koja godinava i toa kako im ode{e vo prilog na bankite. Tie uspe{no ja odrabotija ovaa godina, a gi karakterizira i golema likvidnost, {to e redok slu~aj vo dene{ni uslovi, osobeno kaj kompaniite koi s$ u{te imaat problemi na toj plan”, veli Vasko Mitev, izvr{en direktor na brokerskata ku} a Ilirika investments. Najgolem promet kaj bankarskiot sektor e ostvaren blagodarenie na blok-transakcijata so akciite na Stopanska banka-Skopje vo iznos od 35,1

ENERGETIKA I ENERGENSI

2,9

GRADE@NI[TVO I SUROVINI ZA GRADE@NI[TVO

3,1

FARMACIJA

PRODADENI 5,65% OD AKCIITE NA FONDOT ZA PENZISKO VO MA[INOPROMET

BANKI

50,0

milioni evra. Vo klasi~noto trguvawe, pak, kaj bankite najmnogu se trguva{e so akcijata na Komercijalna banka, so koja e ostvaren vkupen promet od 7,6 milioni evra. Kompaniite od sektorot farmacija, vo odnos na prometot, go zazemaat vtoroto mesto, so 4,7 milioni evra. Najtrguvana od ovoj sektor e akcijata na Alkaloid so promet od 4,4 milioni evra, od nosno 93% od prometot so akcii od ovoj sektor. Akciite na kompaniite od grade`ni{tvoto se na treto mesto vo odnos na ostvareniot promet godinava. So ovie akcii e ostvaren vkupen promet od 3,1 milioni evra. Najtrguvana so promet od 2,7 milioni evra e akcijata

a suma od 6 milioni denari prodadeni se 5,65%, odnosno 3.842 akcii, koi Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe (PIOM) gi poseduva{e vo kompanijata Ma{inopromet. Ovaa transakcija pridonese vkupniot berzanski promet na doma{nata berza da dostigne 16,5 milioni denari. Iako investitorite v~era poka`aa golem interes za akciite na kompaniite, sepak, samo akcijata na Alkaloid uspea da ostvari promet od 1 milion denari. Ostanatite akcii koi kotiraat na Berzata ne ostvarija promet nitu pribli`no do polovina milion denari. Najtrguvani, pokraj akcijata na Alkaloid, bea i akciite na Makedonija turist i Granit so ostvaren promet od 434.000 denari i 392.000 denari. Obvrznicite, pak, za razlika od prethodnite denovi, trguvaweto go zavr{ija so realiziran promet od 1 milion denari, koj se dol`i na trguvaweto so obvrznicata od devettata emisija za denacionalizacija. So ostanatite obvrznici voop{to ne se

4,7

na grade`nata kompanija Granit. Kompaniite od energetikata, so ostvaren promet od 2,9 milioni evra, se najdoa na treto mesto. Najtrguvani bea akciite na Makpetrol i na Toplifikacija so ostvaren promet od 1,5 milioni, odnosno 1,3 milioni evra. Zaedni~ko za site ovie sektori e {to sodr`at akcii na kompanii koi go so~inuvaat osnovniot berzanski indeks MBI-10. Tie gi zazemaat i prvite pet mesta na desette najlikvidni hartii od vrednost na Makedonskata berza. Poradi toa, direktnite u~esnici na pazarot na kapital o~ekuvaat deka i idnata godina }e imame ista slika vo odnos na interesot za akcii.

milioni evra iznesuva vkupniot berzanski promet so akcii na bankite do po~etokot na dekemvri godinava

“Idnata godina }e nema nekoi promeni vo odnos na toa vo koi akcii i sektori najmnogu }e se investira. Mislam deka n$ ~eka povtorno lo{a godina. Dokolku nabrzo ne se slu~i nekoja promena vo pozitivna nasoka na ekonomski ili politi~ki plan, }e bide mnogu lo{o. Tuka ne mislam samo za pazarot na kapital, tuku za celokupnata ekonomija i kompaniite”, veli Mitev.

trguva{e. Berzanskite indeksi ovonedelnoto trguvawe go po~naa so pad na nivnata vrednost. Osnovniot berzanski indeks MBI-10 beleì najgolem pad vo odnos na drugite indeksi. Toj izgubi 0,49% od svojata vrednost, spu{taj}i se na 2.252,77 indeksni poeni. Indeksot na javnoposeduvanite dru{tva MBID ima pad od 0,09% na vrednost od 2.417,57 indeksni poeni. Najmal pad beleì indeksot na obvrznici OMB. Toj dene{noto trguvawe }e go po~ne so vrednost od 115,29 indeksni poeni po v~era{niot pad od 0,03%. Padot na vrednosta kaj indeksite se reflektira{e i na brojkata na hartii od vrednost, koi zabeleàa namaluvawe na nivnite ceni. V~era nivnata brojka iznesuva{e 11 hartii od vrednost, predvodeni od akcijata na R@ Inter-Trans{ped, kaj koja ima pad na cenata od 16,67%. Rast na cenata ima{e kaj ~etiri hartii od vrednost. Najgolem rast od 1,23% zabeleà akcijata na Makstil. Bez promena na cenata ostanaa pet hartii od vrednost.

BERZANSKI INFORMACII АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПОРАСТ

13.12.2010

Отворен инвестициски фонд

1М

3М

6М

YTD

ILIRIKA JIE

31.448.680,54

2,07%

2,89%

2,83%

0,44%

-0,98%

09.12.2010

164.687

ILIRIKA GRP

34.898.193,81

-0,11%

3,68%

7,60%

11,40%

14,11%

09.12.2010

0,39

124.450

Иново Статус Акции

18.734.163,38

-0,55%

-1,21%

-5,74%

-16,25%

-16,26%

10.12.2010

463,44

0,08

245.623

KD Brik

26.491.440,46

0,15%

3,40%

5,57%

11,32%

14,32%

09.12.2010

0,00

KD Nova EU

24.570.686,86

-1,43%

1,00%

-0,60%

-4,24%

-5,07%

09.12.2010

КБ Публикум балансиран

22.048.847,73

-0,81%

0,70%

1,62%

-0,62%

-0,07%

09.12.2010

165,00

1,23

66.000

Топлификација Скопје

3.293,74

0,98

Стопанска банка Битола

2.765,56

Макстил Скопје

Македонски Телеком Скопје 0

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПАД Име на компанијата РЖ Интер-Трансшпед Скопје

13.12.2010 Просечна цена (МКД)

Стопанска банка Скопје Макпетрол Скопје ЗК Пелагонија Битола Реплек Скопје

Износ (МКД)

-16,67

1.100

300

-11,76

2.700

23.621,00

-3,52

118.105

2.000,00

-2,44

110.000

37.000,00

-1,33

148.000

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМ ПРОМЕТ Име на компанијата Алкалоид Скопје Македонијатурист Скопје

13.12.2010 Податоците се однесуваат за

Име на компанијата

ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Нето-имот на фонд (ден.)

Износ (МКД)

Просечна цена (МКД)

13.12.2010 Просечна цена (МКД)

ПОКАЗАТЕЛИ ЗА КОМПАНИИ - ЕЛЕМЕНТИ НА ИНДЕКСОТ МБИ10

ХВ ALK (2009) BESK (2009)

Вкупно издадени акции 1.431.353 54.562

13.12.2010

13.12.2010 Промет Број на во ЕВРА трансакции

% на промена

Просечна цена

Нето добивка по акција

P/E

P/B

обврзници

17.435

3.854,04

390,18

9,88

0,88

обични акции

48.762

40,41

6.600,00

341,43

19,33

0,19

Вкупно Официјален пазар

66.197

-15,92

-60,38

GRNT (2009)

3.071.377

506,53

105,83

4,79

0,50

обични акции

6.823

-88,65

KMB (2009)

2.014.067

3.226,16

533,81

6,04

0,93

Вкупно Редовен пазар

6.867

-88,57

MPT (2009)

112.382

23.621,00

0,66

Износ (МКД)

3854,04

-0,27

1.086.838

REPL (2009)

25.920

37.000,00

5.625,12

6,58

0,74

2400

-0,25

434.400

SBT (2009)

389.779

2.765,56

211,39

13,08

0,63

506,53

-0,60

392.560

STIL (2009)

14.622.943

165,00

0,11

1.492,14

2,30

Комерцијална банка Скопје

3226,16

-0,20

303.259

TPLF (2009)

450.000

3.293,74

61,42

53,63

0,97

Македонски Телеком Скопје

463,44

0,08

245.623

ZPKO (2009)

271.602

2.000,00

0,26

Гранит Скопје

ПРОМЕТ ПО ПАЗАРНИ СЕГМЕНТИ

(Podatocite vo tabelite i graficite gi obezbeduva Makedonskata berza za hartii od vrednost. Vrednostite koi gi gledate deneska, se od posledniot den na trguvawe, ponedelnik - 13.12.2010)

Kompanii / Pazari / Finansii

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

GODINAVA ]E SE OTKUPI POMALKU, NO POKVALITETEN TUTUN ~era startuva{e otkupot na tutunot od godine{nata rekolta. Se o~ekuva da bidat otkupeni okolu 25 iljadi toni tutun, {to e za 20% pomalku od minatata godina. Godine{nite pomali koli~ini se rezultat na lo{ite vremenski uslovi, no, zatoa, pak, se o~ekuva ponuda na pokvaliteten tutun vo odnos na lani. "Po zavr{uvaweto na otkupot vedna{ }e bidat isplateni i subvenciite, koi se identi~ni kako minatata godina - 60 den-

ari za kilogram predaden tutun. So toa prodol`uva na{ata poddr{ka za ovaa strate{ka zemjodelska kultura", izjavi ministerot za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo, Qup~o Dimovski, koj v~era vo Bitola go ozna~i oficijalniot start na otkupnata sezona. Za pretsedatelot na Sojuzot na zdru`enijata na tutunoproizvoditeli, Dan~o Milevski, kvalitetot na godi{nata rekolta e odli~en, koj nema da se namali poradi faktot deka

ve}e ~etiri nedeli tutunot stoi skladiran i podgotven za predavawe vo otkupnite centri. Proizvoditelite ostanuvaat na baraweto ocenkata na tutunot da odi vo dve klasi, prva i vtora, a cenata da bide povisoka od lani. "Barame cenite vo prosek da iznesuvaat 190 denari ili 250, 200 i 170 denari za prva, vtora i treta klasa, nezavisno {to spored potpi{anite dogovori se definirani na 208, 162 i 123 denari. Proiz-

vodnite tro{oci godinava se zgolemija za 20% do 30%", naglasi Milevski. Spored zakonskiot rok, otkupot na tutunot mora da po~ne najdocna do 15 dekemvri, a da zavr{i do 15 mart. Ministerot za zemjodelstvo najavi i nabrzo efektuirawe na sorabotkata so kineski eksperti i potpi{uvawe na protokol za izvoz na makedonski orientalen tutun vo Kina.

EKONOMISTITE PREDVIDUVAAT LO[A SUDBINA ZA DR@AVNATA KASA

17.03.2010 11

BUXETOT ZA 2011 ]E MORA VEDNA[ NA REBALANS?!

Otkako Sobranieto go usvoi buxetot za idnata godina, so koj se predviduva Vladata da sobere 7,8% pove}e pari od danoci i da potro{i vkupno 2,6 milijardi evra, ekonomistite tvrdat deka vladinite prognozi se nerealni, zaradi {to pratenicite mnogu naskoro }e treba da debatiraat za rebalans na buxetot ALEKSANDAR JANEV janev@kapital.com.mk

amo {to pratenicite go usvoija buxetot za 2011 godina, ekonomistite ve}e mu predviduvaat lo{a sudbina. Bez ogled {to o~ekuvawata za 2011 godina se deka ekonomijata }e po~ne da zakrepnuva, ekspertskite komentari se deka Vladata planira da sobere pove}e prihodi otkolku {to kompaniite realno imaat kapacitet da pla}aat danoci i pridonesi. Tokmu poradi toa, u{te vo prvite meseci od slednata godina }e mora da se napravi rebalans na buxetot. Spored podatocite od Ministerstvoto za finansii, Vladata predvide slednata godina da naplati 7,8% pove}e pari od danoci i da potro{i vkupno 2,6 milijardi evra. “Vladata povtorno proektira{e nerealen buxet vo odnos na dvièweto na ekonomijata. Postkrizniot perod moè da bide kriti~en za biznissektorot i iako, statisti~ki, ekonomijata }e zakrepnuva, kompaniite nema da moàt da gi pla}aat danocite kako {to o~ekuva Vladata i poradi toa u{te vedna{ }e treba da se revidira prihodnata strana na buxetot i potoa da se usoglasi so tempoto na tro{ewe”, smeta profesorot Abdulmenaf Bexeti. ZA [TO ]E SE TRO[AT NARODNITE PARI? Vladata go skroi buxetot za idnata godina za da moè da tro{i pove}e od godinava za kupuvawe na vozila, za novi privremeni vrabotuvawa vo administracijata, za ekonomska promocija i u{te eden kup tro{oci na tovar na

gra|anite, koi realno ne & pomagaat na ekonomijata. Iako deklarativno vladinite pretstavnici go opi{uvaat buxetot za 2011 godina kako investiciski i razvoen, sepak, najgolem del od sobranite pari od danoci i akcizi }e se potro{at za pokrivawe na tekovnite potrebi. Za plati i nadomestoci, stoki, uslugi, subvencii i drugi socijalni transferi, koi spa|aat vo tekovni tro{oci, idnata godina se planira da se potro{at 2,22 milijardi evra, {to e okolu 85% od vkupniot buxet. Kapitalnite investicii idnata godina se proektirani na nivo od 372 milioni evra, {to pretstavuva rast od 29% vo odnos na revidiraniot buxet za godinava so rebalansot vo juni, no za investicii vo kapitalni proekti idnata godina, vsu{nost, se isplanirani tolku pari kolku {to bea predvideni i so inicijalniot buxet za 2010 godina. Najgolem del od parite za kapitalni investicii }e se vloàt vo zdravstvoto, obrazovanieto, patnata i èlezni~kata infrastruktura. Vladata planira da potro{i 9 milioni evra za investicii vo èlezni~kata infrastruktura, 27,3 milioni evra za rekonstrukcija i izgradba na administrativni zgradi, 2,7 milioni evra za izgradba na osnovni i sredni u~ili{ta, 6,2 milioni evra za izgradba na u~ili{ni sportski sali, 4,7 milioni evra za doizgradba na ekonomskite zoni, 22,8 milioni evra za reformi vo policijata, 16,3 milioni evra za dvokatnite avtobusi od Kina, 5 milioni evra za izgradba na ì~arnicata od Vodno do mileniumskiot krst i 3,4 milioni evra kupolite na Sobranieto. Samo 117.000

evra od buxetot za 2011 godina }e bidat potro{eni za razvoj na malite i sredni pretprijatija za koi i vladinite pretstavnici priznavaat deka se glaven dvigatel na sekoja ekonomija. BIZNISMENITE BARAAT DA SE REALIZIRAAT KAPITALNITE INVESTICII Ekonomskite eksperti i biznismenite komentiraat deka golem del od kapitalnite investicii, kako {to se nabavkata na avtobusi ili izgradbata na ì~arnicata na Vodno, nema da imaat pozitiven efekt vrz doma{nata ekonomija, bidej}i imaat golema uvozna komponenta. Nivnite sugestii se deka za ekonomijata }e bide podobro ako vo realizacijata na kapitalnite investicii se angaìraat doma{ni kompanii. “Mnogu proekti {to realno nemaat nikakvo vlijanie vrz ekonomijata Vladata gi vodi kako kapitalni investicii, kako {to e uvozot na skulpturite od Firenca ili avtobusite od Kina i Ukraina. No, tie ne generiraat ekonomski rast. Poradi toa e mnogu bitno parite za kapitalni proekti da se potro{at za investicii koi }e ja zaìveat doma{nata ekonomija. Najva`no e, sepak, Vladata da gi realizira kapitalnite investicii, a ne kako dosega pri nosewe na buxetot da se iznesuvaat bombasti~ni najavi za zgolemeni kapitalni investicii, a do krajot na godinata edvaj se realiziraat dve tretini od predvidenite pari za taa namena”, komentiraat biznismenite. Osven za kapitalni investicii, Vladata idnata godina planira da potro{i i 2,1 milioni evra za nabavka na mebel, 9,5 milioni evra za ekonomska promocija, 105

7,8% pove}e pari od danoci planira da sobere Vladata vo 2011 vo sporedba so godinava

milioni evra ili dvojno pove}e od godinava za dogovorni uslugi, 14 milioni evra za dnevnici za patuvawa na ministrite. Stavkata za plati vo buxetot se zgolemuva za 1,9%, so {to Vladata idnata godina }e potro{i 381,5 milioni evra za plati na administracijata i u{te 1,8 milioni evra za privremeni vrabotuvawa. “Novite vrabotuvawa {to se najavuvaat, iako se po Ramkoven dogovor, kako i zgolemuvaweto na brojot na privremeni vrabotuvawa, mu sozdavaat golem tovar na stopanstvoto. Sekade vo svetot vrabotenosta se broi spored brojot na vraboteni vo privatniot sektor, samo kaj nas Vladata se obiduva da go odrì ova nivo so fiktivni vrabotuvawa vo administracijata”, veli profesorot Miroqub [ukarov. Deficitot vo buxetot za 2011 godina treba da iznesuva 2,5% od BDP, {to zna~i deka Vladata }e mora da se zadolì za 190 milioni evra za negovo finansirawe. Dopolnitelno, Vladata mora da obezbedi u{te 130 milioni evra za otplata na krediti koi dostasuvaat za vra}awe vo 2011 godina. Ostanuva pra{aweto kako }e se obezbedat ovie pari. Site analizi sugeriraat deka ako ne uspee obidot da se zadolìme na me|unarodniot pazar so evroobvrznica, Vladata }e gi koristi parite od MMF za pokrivawe na dupkata vo buxetot.

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ преку ноќ

1 нед.

1 мес.

3 мес.

Благајнички записи

4,00%

СКИБОР

2,93%

3,86%

4,49%

5,45%

Ломбарден кредит

5,50%

МКДОНИА

2,63%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБ

Рочности

Извор: НБРМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИ БАНКИ Рочност

КУРСНА ЛИСТА

Банка

3м

6м

12м

24м

Стопанска

5,70%

6,50%

6,70%

9,40%

9,90%

61,5007

Комерцијална

6,00%

6,90%

7,30%

10,10%

10,50%

46,4367

НЛБ Тутунска

6,00%

6,80%

7,20%

10,00%

10,20%

Среден курс Држава

Валута

ЕМУ

евро

САД

долар

В.Британија

фунта

73,4644

во денари

36м

Швајцарија

франк

47,3155

ДЕВИЗЕН КУРС ВО МЕНУВАЧНИЦИ

Канада

долар

45,9956

EUR

USD

GBP

CHF

Австралија

долар

45,8995

61,6

47,2

73,3

47,9

Извор: НБРМ

Fokus

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

OD MILENIK DO ZATVORENIK

SANADER - CAPO DI TUTTI CAPI NA KRIMINALNA ORGANIZACIJA

ELENA JOVANOVSKA e sum vinoven. Nemav namera da begam, sakav da se vratam vo Zagreb, vaka se izjasni porane{niot hrvatski premier, Ivo Sanader, vo nedelata na soslu{uvaweto pred avstriskiot sud. Pred sudijata kaàl deka ne se àli na uslovite vo pritvorot i deka dobro se soglasuva so cimerot vo }elijata, koj se tovari za kra`ba. Vo pritvor }e ostane slednite 14 dena. Kako uspea Ivo Sanader od oboàvan partiski {ef i harizmati~en premier da zavr{i kako begalec od poternica na Interpol? Odli~en govornik, karierist, populist, do neodamna se ~ine{e deka napravil impresivna kariera. Premierot– poliglot vo svetot go percipiraa kako proevropski politi~ar, koj partijata HDZ na Frawo Tu|man od ultranacionalisti~ka ja pretvori vo moderna demohristijanska partija i so toa ja dovede Hrvatska na patot kon Evropskata unija. Mo}ta mu opa|a{e, avtoritetot mu slabee{e i potoa odedna{ se povle~e od politikata od nepoznati pri~ini, pa saka{e povtorno da se vrati, pa go isfrlija od partijata. Go sledat eden kup aferi, go kritikuvaa {to kupuva skapi

vo Sanader ne e sam, barem koga stanuva zbor za istragi i obvinenija pokrenati protiv politi~kite lideri poradi mito i korupcija. Vakvi aferi na premieri i pretsedateli ima i vo balkanskite zemji i vo svetot. Liderot na slovene~kata opozicija, Janez Jan{a, e obvinet za kr{ewe na Zakonot za za{tita na li~ni podatoci, otkako na svojot profil na Fejsbuk go objavi faksot so sodrìnata na nacrt-verzijata na obvinuvaweto pokrenato protiv nego, kako i u{te protiv ~etvorica obvineti vo aferata #Patria# (nabavka na oklopni transporteri od finskata firma Patria za slovene~kata vojska). Dràvniot obvinitel, Branka Zobec Hratstar, kon krajot na avgust podnese tu`ba protiv pet osomni~eni za aferata Patria, kade {to se i kanadskoslovene~kiot biznismen Valter Volf, Joà Zagoèn, Ivan ^rnkovi~ i Anton Krkovi~. Site se obvineti za primawe mito.

Sanader e uapsen zatoa {to EU bara od Hrvatska seriozna borba protiv korupcijata. Ova apsewe politi~arite vo regionot go do~ekaa so strav, zatoa {to ako denes moè da se uapsi porane{niot premier na Hrvatska, toga{ istoto moè u{te utre da se povtori vo Makedonija, Crna Gora, Srbija, BiH ili Slovenija, pi{uva londonski "Ekonomist" ~asovnici, {to nabavuva BMV avtomobili i {to u{te ne... I na kraj, izbega. Ivo Sanader denes sigurno ne bi bil edinstven porane{en evropski premier obvinet deka ja ograbil sopstvenata zemja, koga vo toa ne bi mu pomagala cela mreà od sorabotnici, {to trpelivo ja sozdaval so godini. Dolgogodi{nata korupcija na najvisoko dràvno nivo, odnosno site aferi i slu~ai koi dobija ime “Sanaderov korupciski oktopod”, vo pravosudnoto finale moè da dobijat pravna kvalifikacija: kriminalna organizacija. Vo razgovor za hrvatski "Nacional", poznat zagrepski advokat veli deka vo zakonot postoi poim “kriminalna organizacija” i mnogu jasno e definiran t.e. za negovo postoewe potrebni se pet raboti: toa mora da bide strukturirano zdruènie, da se sostoi od najmalku dve lica koi dejstvuvaat vo odreden vremenski period, celta treba da im bide izvr{uvawe edno ili pove}e kazneni dela, motivot - steknuvawe imotna korist

i nadzor vrz oddelni ekonomski i drugi dejstva. Vo slu~ajot so oktopodot na Sanader, site uslovi se ispolneti. Sanader be{e organizator, odnosno *capo di tutti capi. Pod nego bea upravnici, kapetani za odredeni podra~ja. Vo aferata “Fimi media” kapetani bea {efot na carinata i blagajnik na HDZ, Mladen Bari{i}, ministerot za vnatre{ni raboti, Ivica Kirin i direktorot na fondot za za{tita na okolinata, Vinko Mladineo. Vo Hrvatskoto elektrostopanstvo (HEP) kapetani bea direktorot Ivan Mravak i potpretsedatelot na Vladata, Damir Polan~ec, koj vme{a prsti i vo Podravka, a tuka e i ministerot, prvo za odbrana, pa potoa za vnatre{ni raboti, Berislav Ron~evi}, koj dobi ~etiri godini zatvor za aferata "Kamioni". No, ovde ne zastanuva spisokot na negovite kraci. Preku bra} ata @u`ul imal direkten i celosen nadzor nad izgradbata na avtopati{tata. No, najva`na specifikacija, koja na kriminalnata organizacija na Sanader & dade na-

jmnogu mo}, e faktot deka preku HDZ imaa kontrola i nad upravuvaweto so dràvata. Ekipata na Sanader mora{e da bide vo HDZ od nekolku pri~ini: prvo, za da se za{titi od kaznen progon, a, od druga strana, taka Sanader be{e vo mo`nost da naloùva, kontrolira i sproveduva izvlekuvawe ogromni sumi pari od dràvnite pretprijatija. Toa e glavnata pri~ina poradi koja ovaa organizacija investirala vo politi~kite kampawi na HDZ – da ostanat na vlast, da si kupat imunitet i da si obezbedat novi priliki za izvlekuvawe pari. SE BRANUVAAT POLITI^KITE KRUGOVI Apseweto na Ivo Sanader gi razbranuva politi~kite krugovi vo Hrvatska i na Balkanot. Kako {to pi{uva londonski "Ekonomist", za korupcijata na Sanader se znaelo u{te odamna, no ne moèlo da se dokaè. “Sanader e uapsen zatoa {to EU bara od Hrvatska seriozna borba protiv korupcijata”, pi{uva "Ekonomist" i dodava deka ova apsewe politi~arite vo regionot go do~ekale so strav, zatoa {to

ako deneska moè da se uapsi porane{niot premier na Hrvatska, toga{ istoto moè u{te utre da se povtori vo Makedonija, Crna Gora, Srbija, BiH ili Slovenija. Avstriskiot "Di prese" pi{uva{e za odli~nite vrski na Sanader so visoki politi~ki i biznis-krugovi vo Avstrija. Kako eden od prijatelite se naveduva porane{niot ~elnik na bankata Hipo Alpe Adria, Volfgang Kuterer, a vo mnogu bliski prijatelski odnosi bil i s$ u{te e so porane{niot avstriski kancelar, demohristijanot Volfgang [isel. Ugledniot "Fajnen{al tajms" pi{uva deka neodamne{nite diplomatski bele{ki na amerikanskite ambasadi, koi gi objavi Vikiliks, go pretstavuvaat Sanader kako glava na komandniot sinxir, navodno, korumpirani visoki dràvnici. Aktuelnata premierka na Hrvatska, Jadranka Kosor, za svojot nekoga{en sopartiec veli deka sekoj e nevin dodeka ne se dokaè sprotivnoto, a na pretsedatelot, Ivo Josipovi}, mu e neprijatno {to porane{en premier i pretsedatel na HDZ

MITOTO I KORUPCIJATA “ZAFATIJA” MNOGU FOTELJI

“POD ISTRAGA” SE NEKOLKU PREMIERI I PRETSEDATELI

Istragata za aferata se vodi od 2008 godina vo Slovenija, Avstrija i vo Finska, poradi somnevawa deka finskata kompanija Patria isplatila nezakonski provizii za da ja dobie rabotata za opremuvawe na slovene~kata vojska so oklopni vozila. Tu`enite se tovarat za mito (vo forma na podarok) od 8,1 milioni evra. I dr`avniot obvinitel na Bosna i Hercegovina, Hari Furlan, minatata godina pobara otvorawe na istraga protiv premierot na Republika Srpska, Milorad Dodik, i u{te 15 lica, poradi somnevawe deka za vreme na izgradbata na administrativen centar i na avtopatot

Bosanska Gradi{ka-Bawa Luka go o{tetile dràvniot buxet za 57,5 milioni evra. Vo Bugarija, pak, vlasta pokrena obvinenie protiv porane{niot premier, Sergej Stani{ev, poradi izdavawe dràvna tajna. Toj zagubil dokumenti ozna~eni kako tajni. Dokolku bide dokaàna vinata, na Stani{ev mu se zakanuva kazna zatvor do dve godini ili pla}awe globa. Stani{ev, spored obvinitelstvoto, gi zagubil dokumentite me|u noemvri 2005 i septemvri 2009 godina, dodeka bil pretsedatel na bugarskata Vlada. Dokumentite, podgotveni od bugarskata Agencija za dràvna bezbednost,

ministerstvata za vnatre{ni raboti i za odbrana, kako i od izve{taj na NATO, sodr`ele podatoci koi bile ozna~eni kako dr`avna tajna. Tie mu bile podneseni na Stani{ev na potpis, no, toj, kako {to tvrdi obvinitelstvoto, nikoga{ ne gi vratil. Eden od zagubenite izve{tai podocna se pojavil vo mediumite, po {to obvinitelstvoto lani vo noemvri po~na istraga protiv nego. Istraga se vode{e i protiv premierot na Crna Gora, Milo \ukanovi}, koj be{e osomni~en deka e vme{an vo {verc so cigari vo Italija. Javnite obviniteli za borba protiv mafijata gi izvestija \ukanovi} i del od

negovite bliski sorabotnici, me|u koi i porane{niot minister za finansii, Miroslav Ivani{evi}, za obvinenijata protiv niv, koi se odnesuvaat na periodot od 1994 do 2002 godina. Crnogorskiot premier be{e osomni~en deka mu dozvolil na [vajcarecot Frank del Tor mese~no da uvezuva 1.000 toni cigari, koi potoa so gliseri ilegalno bea prenesuvani vo Italija. No, italijanskiot sud gi otfrli obvinenijata za {verc so cigari protiv \ukanovi}, so obrazlo`enie deka toj ima diplomatski imunitet. I dr`avni funkcioneri od EU se pod policiska istraga. Germanija

no.

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

INTERVJU NA VLADIMIR PUTIN UTIN KAJ LERI KINGG

AFERITE NA SANADER

imi media: Ovaa anonimna marketin{ka agencija na Sanader i prijatelite im sluèla za izvlekuvawe pari od dràvnite firmi. Kompanijata, so koja rakovodela Nevenka Jurak, dobivala profitabilni zdelki, naj~esto bez javen tender, od re~isi site dràvni i javni pretprijatija, pa duri i od ministerstva. Klienti na Fimi media bile Hrvatski pati{ta, Hrvatska po{ta, Hrvatska po{tenska banka, Kroacija osiguruvawe, Hrvatski {umi i mnogu drugi. Prijatelot na Ivo Sanader, glaven carinik i blagajnik na HDZ, Mladen Bari{i}, bil glaven operativec vo aferata, odnosno posrednik me|u direktorite na javnite pretprijatija i ministrite so Nevenka Jurak. Toj gi spojuval direktorite i Jurak i posreduval vo sklu~uvaweto dogovori preku koi buxetski pari se prelevale na smetka na Fimi media, a ponatamu se distribuirale vo ke{. Bari{i} na Sanader vo stanot i vo sedi{teto na HDZ mu nosel torbi polni so pari, a del od tie pari e predaden na Kancelarijata za suzbivawe na korupcijata i organiziraniot kriminal (USKOK). Kako minister za vnatre{ni

zavr{il vo avstriski zatvor. [TO SE SLU^UVA[E MINATATA NEDELA Ivo Sanader vo ~etvrtokot ja napu{ti Hrvatska. Mandatnoimunitetnata komisija mu go odzede imunitetot, a sudijata vo @upaniskiot sud vo Zagreb mu odredi 30 dena pritvor. Vo petokot rano nautro, po nalog na USKOK, policijata mu go pretrese stanot, a hrvatskoto MVR objaveni poternica poradi storeno krivi~no delo zloupotreba na polo`ba i ovlastuvawa. Vo petokot go uapsi avstriskata policija. Vedna{ po izdavaweto na

raboti, Ivica Kirin so Fimi media sklu~uval dogovori za kampawata za bezbednost vo soobra} ajot. Uslugite bile pretplateni i po ve}e vospostaven obrazec se sklu~uvale fiktivni dogovori ili so duewe na vrednostite na postoe~kite se izvlekuvale pari od MVR. Od dr`avnite firmi se izvle~eni 11 milioni evra, a dosega se uapseni 13 lica. Vo 2009 godina Fimi media imala re~isi {est milioni evra prihod. Hrvatsko elektrostopanstvo: Kako direktor na Hrvatskoto elektrostopanstvo, Ivan Mravak bil glaven akter vo aferata so proda`ba na struja na {ibenskiot TLM i na mostarskiot Aluminij, po poniska cena od taa za koja bila kupena, so {to HEP e o{teten za 80 milioni evra. Mravak posreduval vo prodavaweto struja na dve firmi vo sostav na Dioki, firma na mnogu blizok prijatel na Sanader, Robert Je`i}. Mravak na firmite na Dioki im dal zaem od dva milioni evra bez znaewe na HEP, a se somni~i i za fiktivno vrabotuvawe na ~len na HDZ vo ova pretprijatie. Hrvatski avtopati{ta: Sanader se spomenuva i vo kontekst na

aferata HAK, a predmet na interes na Dràvnoto obvinitelstvo se biznisite sklu~uvani so bra} ata @uùl, odnosno so firmata Skladgradwa. Postojat seriozni somnevawa deka na smetkata na Skladgradwa se prefrluvale pari koi se izvlekuvale od HAK. Crn fond: Istragata za t.n. crni fondovi vo HDZ, so koi se finansirala partijata, e tabu-tema vo Hrvatska. Navodno, Sanader preku toj fond gi kupuval koaliciskite partneri, no potkupuval i novinari, odnosno urednici. Hipo Banka: Istragata vo Avstrija go detektira{e Sanader kako va`na li~nost za vlez na ovaa banka na Balkanot, zaedno so prviot ~ovek na Dioki i sopstvenikot na "Novi list", Robert Jeì}. Neoficijalno, Sanader za vleguvaweto na Hipo banka vo Hrvatska zel 400.000 evra provizija.

me|unarodna poternica, Harimanoviot institut pri Univerzitetot Kolumbija vo Wujork ja prekina sorabotkata so Sanader, koj godinava stana niven sorabotnik. Sanader na Institutot, specijaliziran za ruski, evroaziski i isto~noevropski studii, be{e anga`iran kako gostin-sorabotnik vo Programata za Jugoisto~na Evropa.

SAMO DEL OD [TETATA [TO JA NAPRAVIL SANADER HEP-TLM Podravka Fimi media-HAK HAK-Skladgradwa Fimi media-MVR Kamioni HEP-Dioki Fimi media-Fond

80 milioni evra 50 milioni evra 3,5 milioni evra 3 milioni evra 2,3 milioni evra 1,35 milioni evra 810.000 evra 756.000 evra

Ivo Sanader ne e sam, barem koga stanuva zbor za istragi i obvinenija protiv politi~ki lideri poradi mito i korupcija. Vakvi aferi na premieri i pretsedateli ima i vo Slovenija, Crna Gora, Bugarija, Germanija i Island se soo~i so seriozni kriminalni i koruptivni skandali koi ja potresoa Evropskata unija. Kon sredinata na septemvri, germanskata kancelarka Angela Merkel do`ivea u{te eden udar poradi sudskata istraga za pretsedatelot Kristijan Vulf, koj se somni~i za kriminalni dejstva {to gi prezemal pred izbornata kampawa. Policijata na Dolna Saksonija gi konfiskuva{e site dokumenti od regionalnata kancelarija na desnoorientiranata partija CDU i izvr{i inspekciski nadzor vo 15 drugi zgradi poradi somnevawe za kriminal za vreme na izborniot proces. Policijata se somneva deka partijata na pretsedatelot

e finansirana so eden milion evra, koi bile kanalizirani preku javnite slu`bi na Dolna Saksonija vo 2002 i 2003 godina. Tomas Operman, ~len na Socijaldemokratskata partija, ja proceni {tetata od zloupotrebata na dr`avnite beneficii na 400.000 evra. Dokolku postoi zloupotreba, aferata mo`e da & nanese {teta i na kancelarkata Merkel, koja lobira{e za Vulf na pretsedatelskite izbori. So sli~en slu~aj se soo~i i Island. Sobraniskata rasprava vo septemvri be{e najava za referendum na koj gra|anite }e se izjasnat za odlukata na istra`nite organi za #pro~e{luvaweâ&#x20AC;? na

porane{nite politi~ki lideri od Vrhovniot sud. Povodot za ovaa ideja se somnevawata deka porane{niot premier, Ger Hard, ne prezemal soodvetni merki i vlijael vrz slabeeweto na nacionalnata valuta. Poradi toa, indirektno vlijael vrz posledicite od ekonomskata kriza i nivoto na nevrabotenost, {to rezultira{e so zatvorawe na trite najgolemi banki vo dr`avata. Ova predizvika i negoduvawe me|u Britanija i Island, koga 2,3 milijardi funti na britanskite {teda~i vo islandskiot fond Ajssejv propadnaa poradi valutnata kriza.

MNOGU LU\E SAKAAT DA NAPRAVAT DUPKA ME\U MENE I MEDVEDEV gospodin Medvedev i jas razmisluvavme Koga kako da gi strukturirame na{ite odnosi i kako da ja vodime izbornata kampawa, pretsedatelskata kampawa od 2008 godina, bevme mnogu svesni deka mnogu lu|e }e probaat da sozdadat dupka vo na{iot zaedni~ki pristap vo gradeweto na ruskata dràva i razvojot na na{ata ekonomija, bidej}i na{ata interakcija e zna~itelen faktor vo doma{nata politika na zemjata. No, ne pomislivme deka toa moè da bide na tolku bezobrazen, drzok i agresiven na~in ako bi ja opi{ale Va{ata vrska so pretsedatelot Medvedev? Kako {to znaete, postojat lu|e koi velat deka toj e Robin, a vie ste Betmen, kako amerikanskite heroi. Znaete, koga gospodin Medvedev i jas razmisluvavme kako da gi strukturirame na{ite odnosi i kako da ja vodime izbornata kampawa, pretsedatelskata kampawa od 2008 godina, bevme mnogu svesni deka mnogu lu|e }e probaat da sozdadat dupka vo na{iot zaedni~ki pristap vo gradeweto na ruskata dràva i razvojot na na{ata ekonomija, bidej}i na{ata interakcija e zna~itelen faktor vo doma{nata politika na zemjata. No, ne pomislivme deka toa moè da bide na tolku bezobrazen, drzok i agresiven na~in. Takvite tvrdewa se nameneti za da n$ navredat, da ni go povredat ~uvstvoto na gordost i da n$ isprovociraat pri prezemaweto ~ekori koi }e ja uni{tat na{ata efikasna interakcija vo vodeweto na zemjata. Mora da Vi kaàm deka ve}e otrpnavme na vakvi raboti. Apeliram do site onie koi se vklu~eni vo vakvite raboti da se smirat. Kakva e Va{ata procenka za situacijata na Korejskiot Poluostrov? Kaàvte deka ima golema opasnost za pojava na konflikt. Dali go delite toj strav? Da, situacijata e ostra i mnogu zagriùva~ka. Ne moè, a da ne n$ zagriùva, bidej}i s$ {to se slu~uva se slu~uva vo na{a golema blizina. No, iskreno se

nadevame deka }e nadvladee razumot, deka emociite }e se namalat i }e po~ne dijalog. Nevozmo`no e da se postigne razbirawe bez razgovor. Zaedno so na{ite partneri, vklu~uvaj}i go i SAD, naporno rabotime za re{avawe na problemite na Severna Koreja, onie koi se povrzani so nuklearnata programa, za re{avawe na situacijata me|u dvete Korei. A, ovoj trud dade pove}e rezultati na razli~no nivo, od koi odredeni rezultati bea impresivni i pozitivni. Jas smetam deka }e se vratime na kolosek so ovaa pozitivna rabota. Kina predloì razgovori na {est ~lenki: dvete Korei, Kina, Rusija, Japonija i SAD. Dali ja poddrùvate ovaa ideja? Pretsedatelot ja vodi na{ata nadvore{na politika i, zatoa, pra{aweto prvenstveno treba da mu go postavite nemu. No, vo osnova, mislam deka Rusija bi sakala da prodolì ovoj dijalog. Dali gi delite griìte na drugite dràvi deka Iran se pretvora vo nuklearna mo}. Kako gleda na toa Rusija? Iran ja implementira svojata nuklearna programa 20 godini. Iran, na eden ili na drug na~in, ja iskaà podgotvenosta za u~estvo vo razgovor so me|unarodnata zaednica i so IAEA (Me|unarodnata agencija za atomska energija). Da, svesni sme deka s$ u{te postojat pra{awa za ranite fazi na programata i ja delime èlbata na IAEA za odgovor na tie pra{awa. Se razbira, treba da znaete deka sme zagrièni za sekakva indikacija, sekoja mo`nost, duri i samo teoretska, za sozdavawe na oru`je za masovno uni{tuvawe. Ova se odnesuva definitivno na site zemji, vklu~uvaj}i go Iran. Vo isto vreme, nemame osnova da se somnevame deka Iran bara da poseduva nuklearno oru`je. No, sorabotuvame so na{ite partneri, vklu~uva}i go SAD, vo ramkite na ON. Kako {to znaete, dosega uspeavme da se soglasime so prezemenite odluki. Na{iot stav e otvoren, a Iran e svesen za toa. ]e prodolìme da sorabotuvame so site u~esnici vo ovoj proces dodeka celosno ne se re{i problemot. Iskreno se nadevam deka }e dojdeme do re{enie. Mislam deka toa e vo interes, ne samo na sosedot na Iran, Izrael, koj navistina se pla{i od nuklearnata programa i od drugite strani koi se vklu~eni vo procesot, tuku i vo interes na Iran i na iranskiot narod. Ne gledam ni{to prekorno, ni{to {to gi povreduva nacionalnite interesi na Iran, vo toa da se otvorat site negovi programi i soodvetnata reakcija na zakonskata zainteresiranost {to ja sprovede IAEA. Ne gledam ni{to od {to bi se pla{ele ovde, no, istovremeno, s$ u{te smetam deka Iran ima pravo da razviva nuklearna programa pod nadzor na me|unarodnite organizacii.

Komentari / Analizi

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

NEDOVR[ENA PRIVATIZACIJA Rabotite

bea jasni u{te vo samata najava vo mesec mart, koga buxetot ne se polne{e so posakuvanoto tempo, a za plasman na nova evroobvrznica nema{e nikakov interes. Obvrskite na dràvata kon stopanstvoto se zgolemuvaa, a dràvnite fondovi kumuliraa zagubi. Op{to poznato e deka novite sredstva povle~eni od MMF se ve}e potro{eni, a za slednata kvota doprva }e se pravat planovi slu~aj na negativen ishod za nego, }e bide aktiviran klu~ preku koj sekoj od nas moè da gi ima na raspolagawe site 251.287 diplomatski zapisi. Bidej}i celta e jasna, ostanuva samo pra{aweto kolkava }e bide kolateralnata {teta za amerikanskata diplomatija od plasiraweto na odredeni informacii. Inaku, vo su{tina, dosega objavenite zapisi ne se {okantni, bidej}i samo go potvrduvaat ona {to e prethodno poznato. Realno, mnogu pove}e vnimanie na javnosta privle~e priveduvaweto na Sanader, proces koj nikoj ne moè{e da go predvidi pred edna godina. Vo centarot na ovaa afera e privatizacijata na nekolku najprofitabilni hrvatski kompanii. Po~na so aferata Podravka. Vo obidot li~no da ja privatiziraat kompanijata, odredeni vrvni partiski ~lenovi, koi bea vo izvr{nata vlast na Hrvatska, kreiraa {ema so fiktivni garancii preku investiciskiot fond Fima i krugovi na kreditirawe preku golemata fabrika za proizvodstvo na hrana

edelata koja e zad nas ne ja obeleà noviot dràven buxet za 2011 godina, koj pomina vo Sobranieto, a nema da ja zapametime i po noviot aran`man so MMF. Rabotite bea jasni u{te vo samata najava vo mesec mart, koga buxetot ne se polne{e so posakuvanoto tempo, a za plasman na nova evroobvrznica nema{e nikakov interes. Obvrskite na dràvata kon stopanstvoto se zgolemuvaa, a dràvnite fondovi kumuliraa zagubi. Op{to poznato e deka novite sredstva povle~eni od MMF se ve}e potro{eni, a za slednata kvota doprva }e se pravat planovi. Tuku, drug mi be{e muabetot. Poslednata nedela fokusot na na{eto vnimanie be{e svrten kon objavenite informacii na Vikiliks i priveduvaweto na porane{niot premier na Hrvatska, Ivo Sanader. Ima u{te mnogu da se na~itame na Vikiliks, a apseweto na osnova~ot na veb-portalot, Xulijan Asan`, nema da go stopira procesot. Mnogu logi~no, vo

SMS. Padnaa i Fima i SMS. Sledno, se otvori pra{aweto za cenata na privatizacijata na naftenata kompanija Ina, koja pod prili~no somnitelni okolnosti i cena be{e prodadena na ungarskiot MOL. I vo dvata slu~ai se poso~uvaa indikacii deka vrvot na piramidata, odnosno â&#x20AC;&#x153;master majndotâ&#x20AC;? na operaciite, e Sanader, no te{ko be{e da se potvrdat ovie navodi. Kone~no, rabotata po~na da izleguva od kolosek koga odredeni involvirani ~elnici od HDZ, bliski lu|e od doverba na Sanader, po~naa da govorat za navodno perewe pari za partiski celi preku firmata Fima Media, }erka na ve}e spomenatiot investiciski fond Fima, koja e povrzana so slu~ajot Podravka. Hrvatska so netrpenie go o~ekuva razvojot na nastanite otkako }e progovori Sanader. Vo situacija koga Hrvatska e na pragot na EU, premierkata Jadranka Kosor mora da poka`e jasen stav i akcija vo re{avawe na korupcijata, no i vo podigawe na ekonomijata O

Planika i ekonomski seriozno oslabeni kompanii, kako {to se Tu{, Merkator, Iskra, ~ija dobivka e dvojno pomala. Strate{ki, najgolemiot predizvik na Slovenija vo naredniot period e privatizacijata na odredeni golemi ekonomski kompleksi. Koga podobro }e se analizira, se ~ini deka Slovenija, preku dominantniot model na vau~eri, voop{to i nemala realna privatizacija. Najgolemite i najprofitabilnite kompanii vo Slovenija ostanaa vo dr`avna sopstvenost i vo prosek vo 2010 godina, sporedeno so 2009 godina, imaat pove}e od 20% poniska profitabilnost. Istite strategiski se obiduvaat da investiraat vo zemjite od regionot vo delot na bankarstvoto (NLB), energetikata (Petrol) i telekomunikaciite (Slovenski Telekom). Ova pretstavuva samo preodna faza do momentot koga tie }e mora da se prodadat, odnosno da se privatiziraat. Sega tie ja bildaat svojata vrednost, {to ne e realna opcija. ]e zemam samo eden primer. Koga za prv pat

koja e vo seriozna kriza. Vo me|uvreme, stagniraat odredeni privatizaciski procesi, vklu~uvaj}i gi i onie kaj brodogradili{tata i kaj Hrvatskiot Telekom, vo koj Doj~e Telekom ima samo 51%. Za o~ekuvawe e i revizija na odredeni procesi so prili~no neizvesna zavr{nica. Zo{to s$ se vrti okolu privatizacijata? Sosema e jasno deka otkako zavr{i prviot krug na privatizacii pred 10 godini, interesot za profitirawe od golemite zdelki vo partisko-elitisti~ki celi povtorno se pojavi na agendata pred tri godini. Po noviot razvoj na nastanite, stanuva jasno deka procesot }e potrae. Vo ni{to podobra pozicija ne e ni Slovenija. Otkako prethodniot slovene~ki premier, Janez Jan{a, nagazi cvrsto vo obid da gi kontrolira profitabilnite kompanii vo dr`avna sopstvenost i smeni pove}e od 200 glavni menaxeri, padna na izborite poradi ekonomskiot neuspeh. Denes, Slovenija se soo~uva so serija bankroti na poznati firmi od profilot na Mura, LTH, K

D r RUBIN ZAREVSKI D-r Konsultant za strate{ki menaxment i univerzitetski profesor

vo 2008 godina se najavi proda`bata na Telekom Slovenija, cenata koja se postigna be{e okolu dve milijardi evra. Procesot be{e poni{ten. Denes, po site akvizicii koi gi napravi kompanijata i rezultatite koi gi postignuva, }e bidat sre}ni dokolku postignat 1,2 milijardi evra cena za proda`ba na 100% od sopstvenosta. Deka procesite na privatizacija ne se zavr{eni govori i proda`bata na 51% od akciite na Telekom Srbija, 75% od akciite na PTK (kosovskiot telekom-operator) i najavenite promeni vo sopstveni~kata struktura na pazarot na energetika vo regionot. Makedonija, na vakov ili onakov na~in, kako da ja zavr{i svojata rabota i mo`e voajerski da gi sledi rabotite. Ili da ~eka podobri vremiwa za novi privatizaciski idei za proda`ba na ostanatiot dr`aven kapital. O

28 JANUARI - SPECIJALEN PRILOG

TELEKOMUNIKACII PAMETNI TELEFONI - KOI MO@NOSTI GI NUDAT I KAKO DA SE STAVAT VO FUNKCIJA NA BIZNISOT MOBILNITE UREDI - KANAL ZA DISTRIBUCIJA NA INFORMACII,PONUDI I PREDNOSTI NOVIOT SVET NA MOBILNI APLIKACII ZAJAKNUVA VRSKATA ME\U FINANSISKITE INSTITUCII I MOBILNITE OPERATORI- [TO E SLEDNO?

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 2551 441; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG TELEKOMUNIKACII KOJ KE IZLEZE NA 28 JANUARI 2011 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

SEKOJ DEN VO

OBJAVUVAJTE GI VA[ITE:

OGLASI ZA VRABOTUVAWE REVIZORSKI IZVE[TAI SITE VIDOVI FINANSISKI IZVE[TAI TENDERI POVICI ZA SVIKUVAWE AKCIONERSKI SOBRANIJA SEMINARI, OBUKI, SOVETUVAWA I KONFERENCII SITE OSTANATI SOOP[TENIJA KOI SAKATE DA GI KOMUNICIRATE SO JAVNOSTA Oglasuvajte gi Va{ite soop{tenija po najpovolni uslovi! Odberete go najefektivniot na~in za komunicirawe so javnosta! Na{ata ~itatelska publika e na{a najgolema prednost. Tokmu taa ni go dava pravoto da veruvame deka oglasuvaweto vo Kapital e efektivno. LICE ZA KONTAKT: DIJANA GULAKOVA tel. 02/ 2551 441 lok.105 e-mail: gulakova@kapital.com.mk

Balkan / Biznis / Politika

BUGARITE I RUSITE NAREDNATA NEDELA ]E RE[AVAAT ZA CENATA NA NUKLEARNATA CENTRALA BELENE

HOLANDSKI FIRMI PLANIRAAT NOVI INVESTICII VO TURCIJA

ksperti na ruskata kompanija Atomstrojeksport narednata nedela }e dojdat vo Sofija za da gi prodol`at pregovorite za cenata na izgradbata na vtorata bugarska nuklearna centrala, Belene, najavi izvr{niot direktor na bugarskata Nacionalna elektri~na kompanija (NEK), Krasimir Prvanov. “Rusite predlo`uvaat so dve milijardi evra da ja po~nat

rziot rast na turskata ekonomija vo izminatite nekolku godini gi privlekuva holandskite firmi da investiraat vo zemjata. Pretsedatelot na JAMAO Konsalting, Ali Sara~, izjavi deka pretstavnici od holandskite kompanii nedelava }e gi posetat Istanbul i Ankara. Posetata }e vklu~uva

izgradbata, no nie smetame deka nema smisla da razgovarame za po~etok na realizacijata na proektot pred utvrduvawe na kone~nata cena na ~inewe”, izjavi Prvanov. Ruskata kompanija Atomstrojeksport pobedi na tenderot za izgradba na vtorata bugarska nuklearna centrala Belene. Prvobitnata cena za Belene iznesuva{e okolu ~etiri milijardi evra, no se

zgolemi poradi nepredvideni tro{oci. Izgradbata docni poradi nere{enite problemi so finansiraweto.

delegacii od kompanii kako Dems, CLB, Iseko, Lambo, Linido, Nukletron i Skajtron. "Sakame da go zgolemime obemot na trgovijata me|u Turcija i Holandija, so toa {to }e organizirame biznispatuvawa barem ~etiripati godi{no", re~e Sara~ vo razgovorot so novinskata agen-

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

cija Anatolia. Posetata glavno }e vklu~uva kompanii od zdravstveniot i grade`niot sektor. Izvr{nite direktori }e odr`at bilateralni sredbi so turskiot minister za zdravstvo i so ministerot za odbrana. Holandija se vbrojuva me|u najgolemite stranski investitori vo Turcija vo izminatite godini.

TRKA PO PROFIT

AGROKOR VO POHOD KON EVROPA I SAD

Novata ekspanzija na pazarite vo Evropa i vo SAD, hrvatskata kompanija Agrokor }e ja bazira na brendovite - vodata “jana”, mesnite proizvodi "PIK", vinata i masloto za jadewe VESNA KOSTOVSKA

v.kostovska@kapital.com.mk

rvatskata kompanija Agrokor, sopstvenost na biznismenot Ivica Todori}, najavi {irewe vo Evropa i zacvrstuvawe na centrite na pazarot vo SAD, so cel da osigura rast na profitot. Agrokor, koj, spored revizorskata ku}a Dilojt, so 2,67 milijardi evra konsolidirani prihodi od proda`ba, minatata godina e najgolemata maloproda`na grupa vo Adria regionot i ja

TODORI] NE GO PREZEMA CARSTVOTO NA KERUM? Splitskiot gradona~alnik i eden od najmo}nite biznismeni, @eqko Kerum, go prodava svoeto trgovsko carstvo. Hrvatskiot vesnik "Slobodna Dalmacija" pi{uva deka pretstavnici na Agrokor ve}e eden mesec gi "~e{laat" finansiskite knigi na Kerum. Me|utoa, od Agrokor demantiraat deka go kupuvaat “carstvoto” na Kerum, "te{ko" 200 milioni evra.

40.000 iznesuva brojot na vrabotenite vo Agrokor

prestigna hrvatskata naftena kompanija INA, saka da prodol`i so svojata biznis-ekspanzija. “Sega celta na Agrokor e osvojuvawe novi pazari i obezbeduvawe ponatamo{en rast na kompanijata”, izjavi izvr{niot potpretsedatel za strategija i pazar na kapital vo Agrokor, Ivan Crwac, vo intervju za amerikanskiot biznis-

IVAN CRWAC

IZVR[EN POTPRETSEDATEL ZA STRATEGIJA I PAZAR NA KAPITAL VO AGROKOR “Vo uslovi na kriza, deflacija i pad na potro{uva~kata, uspeavme da ja zgolemime profitabilnosta i da ja zacvrstime pozicijata vo regionot.”

portal Blumberg. Toj istakna deka sega se baraat na~ini za da se zacvrsti pozicijata na Agrokor na drugite evropski pazari, a osobeno vo SAD, i dodade deka kompanijata postignala dogovor so najgolemiot amerikanski sinxir za trgovija Kroger. “Vo uslovi na kriza, deflacija i pad na potro{uva~kata, uspeavme da ja zgolemime profitabilnosta i da ja zacvrstime pozicijata vo regionot”, izjavi Crwac. Spored nego, osvojuvaweto na pazarite vo Evropa i vo SAD }e go baziraat na brendovite - voda vo {i{iwa “jana”, mesnite proizvodi "PIK", vinata i masloto za jadewe. “Gi izdvoivme na{ite kompanii koi imaat naj-

Celta na Agrokor e osvojuvawe novi pazari i obezbeduvawe ponatamo{en rast na kompanijata golem pazaren potencijal i na niv primenivme novi strategii na distribucija, proda`ba i marketing”, istakna Crwac. Agrokor, so 40.000 vraboteni, izrasna preku semejniot biznis so cve}iwa vo vreme na komunizmot. Kompanijata raste{e kombiniraj}i go proizvodstvoto so maloproda`ba i distribucija na hrana vo porane{na Jugoslavija. “Za da ja pre`ivee

ekonomskata kriza, Agrokor rabote{e na rast na profitot. Taka, proda`bata na kompanijata za devet meseci godinava iznesuva{e 2,5 milijardi evra”, izjavi Crwac. Prihodite na maloproda`niot sinxir na Agrokor, Konzum, porasnaa od 30 milioni evra vo sredinata na 90-te godini na 2,8 milijardi vo 2009 godina. Evropskata banka za obnova i razvoj

vo 2000 godina mu dade na Agrokor kredit od 170 milioni evra, a vo 2006 godina bankata vleze vo sopstveni~kata struktura na Agrokor, pla}aj}i 110 milioni evra za udel od 8,3%. “Agrokor e edna od retkite hrvatski kompanii vo koi uspe{no e sprovedeno restrukturirawe i koja profitira{e od {ireweto na pazarot”, velat od EBRD.

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

Balkan / Biznis / Politika

PEJPAL VO SRBIJA OD 2011 GODINA ra|anite na Srbija slednata godina }e dobijat mo`nost za pla}awe preku PejPal, izjavi ministerkata za telekomunikacii, Jasna Mati}. "Nie sme vo postojana komunikacija so niv i od PejPal tvrdat deka slednata godina }e bidat prisutni na na{iot pazar", veli ministerkata. Mati} objasnuva deka imaat cvrsto vetuvawe deka slednata godina Srbija }e bide

vmetnata me|u dràvite kade {to funkcionira PejPal. Isto taka, potencira{e deka toa ne zavisi od srpskata vlast, tuku od samata kompanija i nejzinata politika na rabotewe. Odloùvaweto na ovaa rabota ministerkata go opravduva so toa {to Srbija e dràva so mal pazar, so mala kupovna mo} i investiraweto na takov pazar bara dopolnitelni investicii.

Spored nejzinite zborovi, PejPal }e im ovozmo`i na svoite gra|ani pobezbeden sistem na pla}awe, a na kompaniite }e im ja otvori vratata za izvoz na proizvodi. Za toj sistem da funkcionira potrebno e carinskiot sistem da bide efikasen, a carinata, {pedicijata i transportnite tro{oci da bidat niski, {to ne e slu~aj vo Srbija, potencira{e ministerkata Mati}.

ROMANIJA I BUGARIJA JA GUBAT BITKATA PROTIV KORUPCIJATA omanija i Bugarija s$ u{te ja nemaat dobieno bitkata protiv korupcijata i organiziraniot kriminal, poradi {to ~esto se izlo`eni na kritiki od strana na Evropskata komisija. Spored najnovoto istra`uvawe na Transparensi interne{enal (TI), tretina od gra|anite vo Romanija izjavile deka redovno

mora da pla}aat uslugi na razni javni slu`bi. Duri 83% od ispitanicite ne veruvaat vo uspehot na dosega{nite vladini merki protiv korupcijata. “Koga }e se zemat predvid ovie podatoci, mo`e da se ka`e deka Romancite se najrazo~arana nacija vo pogled na borbata protiv korupcijata”, izjavi Viktor Alistar, direktor na TI

za Romanija. Korupcijata e problem so koj se soo~uva i Vladata vo Sofija. Vo Bugarija pove}e od 70% od anketiranite ne gledaat promena na podobro vo borbata protiv korupcijata. Samo 27% od anketiranite mislat deka situacijata e podobra otkako zemjata vleze vo Evropskata unija (EU).

ANDERS FOG RASMUSEN GENERALEN SEKRETAR NA NATO

MORA DA GO INTEGRIRAME CEL ZAPADEN BALKAN

“Mislam deka momentalnata ekonomska kriza i iznudenite merki na {tedewe jasno poka`uvaat kolku e va`no da se bide del od zaednicata, bidej}i zaedno mo`ete da napravite mnogu pove}e otkolku poedine~no”, veli generalniot sekretar na NATO, Anders Fog Rasmusen, vo intervju za crnogorskiot vesnik "Pobeda"

Vie go delite misleweto na svojot prethodnik, Jaap de Hoop [efer, koj za site dràvi od Zapadniot Balkan zboruva{e deka najdobroto re{enie za dolgoro~na stabilnost vo regionot e integracijata vo NATO i EU? Da. Mislam deka su{tinata za evropskata integracija e integriranosta na site zemji od Zapadniot Balkan vo evroatlantskata struktura. Sudej}i po istorijata, site znaeme deka Balkanot vo minatoto be{e izvor na nestabilnost i konflikt vo Evropa. Evropskata integracija se odnesuva na sozdavawe na sloboden kontinent vo koj vladee mir. Poradi toa, mora da gi integrirame i zemjite od Zapadniot Balkan. Kako gledate na toa deka site dràvi od Zapadniot Balkan sakaat da stanat ~lenki, osven Srbija, koja se smeta za strate{ki najnapredna? Mora da kaàm deka vo mojata dolgoro~na vizija za dràvite od Zapaden Balkan koi se integrirani vo evroatlantskata struktura se nao|a i Srbija. Mnogu bi sakal da vidam napredok vo odnosot me|u Srbija i NATO. Sekako, ja razbiram delikatnosta na problemot, zemaj}i ja predvid neodamne{nata istorija. Me|utoa, smetam deka idninata na Srbija e vo evroatlantskite strukturi, NATO i EU. Srbija e sostaven del od Evropa. Na srpskiot narod mu e vo prilog da gi podobri odnosite na negovata zemja so NATO i EU. Kako }e ja objasnite promenata na javnoto mislewe vo Srbija deka so NATO taa zemja ve}e ne e vo istata konstelacija kako pred 11

godini? Kako }e im objasnite deka ~lenstvoto vo NATO e potvrda deka dràvata e stabilna i deka vo nea funkcionira demokratija? Vsu{nost, mislam deka najdobriot na~in e na srpskiot narod da mu se objasni deka vistinskiot na~in za napredok leì vo procesot za evroatlantski integracii, koj treba da se odnesuva i na sosedite na Srbija. Bi rekol, vidovme silen proces vo tie zemji od Zapadniot Balkan koi odlu~ija da prezemat ~ekor napred kon ~lenstvo vo EU i NATO. Normalno, Slovenija be{e prvata zemja od porane{na Jugoslavija koja vleze vo EU i NATO. [to se odnesuva do NATO, Slovenija sega ja sledat Hrvatska i Albanija, a site zemji se vo podgotovka da vlezat vo NATO. Crna Gora, normalno, na primer, aplicira{e i dobi akciski plan za ~lenstvo. Nie isto taka znaeme deka Vladata vo Skopje mnogu bi sakala da bide slednata ~lenka na NATO i odlu~ivme deka razgovorite za pridruùvawe na Skopje }e po~nat {tom se najde obostrano prifatlivo re{enie za glavniot problem. Bosna i Hercegovina aplicira{e za akciski plan za ~lenstvo i vrz osnova na uslovite & odobrivme takov plan. Bosna i ponatamu treba da sprovede odredeni reformi za da go aktivira akciskiot plan za ~lenstvo. Site ovie primeri pokaùvaat deka zemjite od Zapaden Balkan se mnogu netrperlivi da stanat ~lenki na NATO, a mislam i na EU. Ne mislam deka e vo interes na Srbija da se izolira od ostatokot od regionot. Mislam deka, vsu{nost, najdobar

na~in da mu se objasni na srpskiot narod e deka trajniot napredok na zemjata e osobeno vaèn ne samo koga se raboti za NATO, tuku i za EU. Osven toa, mnogu raboti se promenija od 1999 godina. Srbija, isto taka, se promeni. Postoi nov politi~ki sistem i ne gledam zo{to Srbite treba denes da platat za surovite gre{ki vo minatoto. Bosna i Hercegovina e problemati~na bidej}i tamu slabo funkcioniraat dràvnite institucii. Dali gledate kakva bilo nade`, imaj}i ja predvid momentalnata situacija vo BiH, deka politi~arite }e sfatat deka vakva zemja ne moè da funkcionira vo idnina, {to se odnesuva do integracijata? Gledam svetlo na krajot od tunelot, no o~igledno e deka politi~koto rakovodstvo na BiH mora da napravi pove}e za da gi sprovede potrebnite reformi. Mora da znaeme deka BiH, vsu{nost, moè da deluva kako eden entitet. Toa e pri~ina poradi koja go odobrivme planot. No, isto taka rekovme i deka treba da gi sprovedat neophodnite reformi pred da go aktiviraat toj plan. Znam deka ova e aktuelna rasprava vo ovaa zemja i se nadevam deka lu|eto na BiH }e izvr{at pritisok na svoite politi~ki lideri da izgradat mostovi preku tradicionalnata etni~ka podelba vo zemjata. Fakt e deka toa {to tri~lenoto pretsedatelstvo na BiH ednoglasno aplicira{e za akciski plan za ~lenstvo e pozitiven ~ekor. Toa pokaùva deka postoi politi~ka èlba BiH da se integrira vo evroatlantskite strukturi. Sega na

SRBIJA O^EKUVA 4 MILIJARDI DOLARI STRANSKI INVESTICII VO 2011 GODINA irektorot na Srpskata agencija za stranski investicii i promocija na izvozot (SIEPA), Bo`idar Laganin, izjavi deka vo 2011 godina o~ekuva stranski investicii od okolu ~etiri milijardi dolari. Vo intervju za Tanjug, Laganin potseti deka vo slednata godina sleduva najavenata privatizacija na Telekom Srbija, vo koja golem broj

kompanii go najavuvaat svoeto u~estvo. Isto taka, vo 2011 godina se o~ekuva Fiat da po~ne so realizacija na golem broj od operaciite so cel da po~ne so seriskoto proizvodstvo na modeli na avtomobili planirani za Srbija. Direktorot na SIEPA potencira{e deka se nadeva za kontinuitet na trendot za reinvestirawe na postoe~kite kompanii na srpskiot pazar

niv ostanuva da prezemat nekoi ~ekori. Napravivme mnogu vaèn ~ekor minatata godina so toa {to odobrivme akciski plan za ~lenstvo. Sega na red se politi~arite na BiH. ^lenstvoto na Makedonija vo NATO, vsu{nost, e zagarantirano koga }e se re{i problemot so imeto. Moème li da kaème deka Crna Gora moè da bide sledna ~lenka vo NATO? Kako {to rekov prethodno, ne sakam da zboruvam za rasporedot. Ona {to moàm da kaàm e deka tokmu od Crna Gora zavisi brzinata na napredokot. Kolku pobrzo i poefikasno gi sprovedete reformite, tolku pobrzo }e dostignete to~ka koga }e se razmisluva za ~lenstvo. Spored toa, ne moàm da vi dadam raspored, no jasen sovet e da se drìte do planot na reformi i da se osigurate deka reformite }e se sprovedat kolku {to moè pobrzo. Kako gledate na mala zemja, kakva {to e Crna Gora, koja vo regionot se smeta za {ampion za regionalnata sorabotka koga e vo pra{awe noviot koncept na NATO dogovoren vo Lisabon? [to }e zna~i toa za Crna Gora i za nejzinata ponatamo{na integracija? Noviot strate{ki koncept go objasnuva noviot koncept NATO–NATO, koj e podgotven da odgovori na novite predizvici za bezbednosta koi se javuvaat vo novoto vreme, vklu~uvaj} i gi i teroristi~kite raketni napadi i drugi ogneni napadi. Toa e noviot NATO, koj im podava raka na va`nite partneri od celiot svet i toa e noviot koncept za na{ite odgovori na predizvicite na bezbed-

nosta vo ponovoto vreme. Mora da bideme sigurni deka voenite operacii odat raka pod raka so rekonstrukcijata i razvojot na civilnoto dru{tvo. Ne mora NATO da predvodi takvi akcii, no mora da gi unapreduvame na{ite sposobnosti za sorabotka so ON, EU i drugite institucii. Vo toj pogled, bi rekol deka pristapuvaweto e osobeno va`no za malite zemji. Vo idnina }e bide isklu~itelno skapo za poedine~ni dràvi da si ja dozvolat potrebnata voena sila za da se odbranat. Me|utoa, so zdruùvaweto na sredstvata, preku sorabotkata so drugite draàvi~lenki vo Alijansata, moèbi e podobro dràvite da gi iskoristat sredstvata koi sami ne moèle da si gi dozvolat. Mislam deka momentalnata ekonomska kriza i iznudenite merki na {tedewe jasno pokaùvaat kolku e va`no da se bide del od zaednicata, bidej}i zaedno moète da napravite mnogu pove}e otkolku poedine~no.

HRVATSKA GODINAVA JA POSETILE 10 MILIONI TURISTI vo 2011 godina, {to }e bide dobar pokazatel za dobra ekonomska i investiciska klima. SIEPA momentalno aktivno pregovara za realizacija na proekti so pove}e od 100 kompanii so vrednost od 100 do 500 milioni evra. "Iskreno se nadevam deka }e imame godina koga ovie proekti }e gi pretvorime vo realnost", izjavi Laganin.

o prvite deset meseci od 2010 godina vo Hrvatska se registrirani 10,3 milioni turisti ili 3,3% pove}e od istiot period minatata godina. Isto taka, ovaa godina e zabele`an porast od 2,6% na no}evawa ili vkupno 55,6 milioni no}evawa, objavi hrvatskiot Dr`aven zavod za statistika. Ovie zgolemuvawa gi

napravile glavno stranski turisti, koi ostvarile pove}e od 90% od vkupniot broj no}evawa vo Hrvatska. Devet milioni ili 4,8% pove}e od minatata godina se dol`at samo na posetata na Hrvatska od strana na stranskite turisti. Doma{nite turisti i nivnite no}evawa vo ovie deset meseci od 2010 godina pridonesoa za namalu-

vawe od 5,7% vo odnos na minatata godina, odnosno od vkupno 1,4 milioni turisti bea ostvareni samo 5,1 milioni no}evawa. Vo mesec oktomvri ovaa godina, vo Hrvatska prestojuvaa 454 iljadi turisti ili za 5,2% pove}e otkolku vo oktomvri minatata godina, se veli vo izve{tajot na Dr`avniot zavod za statistika.

Svet / Biznis / Politika

DR@AVITE-^LENKI NA OPEK SO PROFIT OD 750 MILIJARDI DOLARI VO 2010 GODINA ràvite-~lenki na Organizacijata na dràvi-izvozni~ki na nafta (OPEK) ovaa godina ostvarija profit od 750 milijardi dolari ili za 32% pove}e od minatata godina. Ministrite na dràvite~lenki na OPEK odlu~ija da ja zadràt proizvodnata kvota na sega{noto nivo poradi golemi zalihi, ekonomskata nesigurnost, kako i visokata cena na naftata. Dvanaeset~lenata

organizacija naveduva deka vakvata odluka e donesena vrz osnova na prognozite koi poka`uvaat deka pobaruva~kata na surova nafta vo 2011 godina }e se odviva so pobavno tempo od ovaa godina. Vo soop{tenieto od sostanokot na OPEK se spomenuva rizikot od zakrepnuvaweto na ekonomijata, kako i bankrotiraweto na brojni banki {irum Evropa. Isto taka, ministrite na ovie dr`avi

dodadoa deka industriski najrazvienite dr`avi vo svetot i ponatamu }e se soo~uvaat so problemi od pomalo industrisko proizvodstvo i visoka stapka na nevrabotenost. Cenata na naftata vo svetot vo tekot na 2010 godina dostigna prosek od 80 dolari za barel, a dr`avite-~lenki na OPEK participiraat na pazarot so 35% od vkupnoto proizvodstvo na nafta vo svetot.

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

PORTUGALIJA JA ODBI POMO[TA OD MMF konomskite problemi na Portugalija mo`at da bidat re{eni bez pomo{ta na Me|unarodniot monetaren fond (MMF), veli premierot na Portugalija, @oze Sokrates. "Nemame nitu eden problem poradi koj bi se obratile na MMF", potencira{e premierot. Sokrates, ~ija dr`ava mnogu ekonomisti ja smetaat za potencijalen kandidat za spas od

STRATEGIJA

GAZPROM GO ZGOLEMUVA IZVOZOT NA GAS KON EVROPA Vo 2011 godina Gazprom }e go zgolemi izvozot na gas kon Evropa za 7%. Kompanijata ve}e potpi{ala dolgoro~ni dogovori za isporaka na ~etiri milijardi kubni metri gas do 2030 godina so energetskite kompanii E.ON.Ruhrgas, Eni i GDF Suez

krizata vo evrozonata, vedna{ po Grcija i Irska, izjavi deka momentalnata kriza vo negovata dr`ava e od op{t karakter i deka edinstven problem e buxetot za 2011 godina, koj treba da bide korigiran. Spored negovite procenki, prisustvoto na MMF vo Portugalija dva pati ovaa godina mu donese samo negativno iskustvo. "Toa ne & e potrebno na na{ata vlada. Nie to~no

znaeme {to treba da napravime i nikoj ne ni e potreben da dojde i da ni ka`e kako da postapime”, re~e premierot. Portugalija usvoi strogi merki za {tedewe vo buxetot od 2011 godina, vklu~uvaj}i zgolemuvawe na danokot i namaluvawe na platite na dr`avnata administracija za 5%, so cel da se namali buxetskiot deficit od 7,3% vo ovaa godina na 4,6% vo 2011 godina.

DVA, TRI ZBORA “Evropa, zasnovana na sloboda i demokratija, gi likvidira pri~inite za svojata isklu~itelnost, kako {to e po~itta na razli~nosta i na razbiraweto deka treba da ima pove}e centri na odlu~uvawe, a ne samo eden imperijalen glaven grad.” VACLAV KLAUS

pretsedatel na ^e{ka

VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

uskiot energetski gigant Gazprom }e go zgolemi izvozot na gas vo Evropa idnata godina za 7%, na 150-155 milijardi kubni metri. Potpretsedatelot na upravniot odbor na ruskiot holding, Aleksandar Medvedev, soop{ti deka do 2030 godina Gazprom potpi{al dolgoro~ni dogovori za isporaka na ~etiri milijardi kubni metri gas, {to zna~i deka ovie koli~ini se ve}e prodadeni, prenesuva Rojters. So svoite najgolemi klienti, energetskite kompanii E.ON.Ruhrgas, Eni i GDF Suez, Gazprom ve}e ja dogovori i cenata na isporakite. Ovogodine{niot izvoz na Gazprom bi mo`el da dostigne 145 milijardi kubni metri, {to e za 3,4% pove}e od lani, soop{ti na krajot od oktomvri pretsedatelot na Gazprom, Aleksej Miler. Na po~etokot od godinata ruskiot gigant prognozira{e izvoz od 160,8 milijardi kubni metri, a za 2011 godina - 163,5 milijardi. Za 2012 godina planiran e izvoz od 170,9 milijardi kubni metri gas. Minatata godina Gazprom izveze 140,2 milijardi, a vo 2008 godina 179 milijardi kubni metri priroden gas. Zaradi vremenskite uslovi, Evropa e primorana da ja zgolemi potro{uva~kata na gas, a ne e isklu~eno deka so ovaa tendencija }e bide poddr`ana stabilizacijata na ekonomiite vo EU, so {to bi se opravdale izvoznite o~ekuvawa na Gazprom. Miler smeta deka vo bliska idnina isporakata na ruskiot gas za aziskiot pazar }e se izedna~i so koli~inite koi

163,5

milijardi kubni metri gas planira da izveze Gazprom vo Evropa idnata godina

se dostavuvaat vo Evropa. “Evropa, bez somne`, }e bide prioritet za Gazprom, a i u{te dolgo }e bide pazar broj eden. Me|utoa, za mnogu kratok vremenski period koli~inite na ispora~aniot ruski gas na aziskiot pazar mo`e da go dostignat nivoto na isporaka za evropskite potro{uva~i”, istakna Miler. Toj naglasi deka “zna~eweto na aziskiot pazar mo`e da se sporedi so zna~eweto na evropskiot”. Prviot ~ovek na Gzsprom ocenuva deka pazarot vo EU e mnogu promenliv, {to ja ote`nuva prognozata za negoviot razvoj i vlijae na obemot na isporaka na ruskiot gas. I pokraj toa, rezultatite na holdingot vo 2010 godina se o~ekuva da

bidat mnogu podobri od 2009 godina. "Rusija i EU se vo zaemno sigurno i nezavisno partnerstvo, vo koe Rusija gi snabduva so priroden gas svoite evropski potro{uva~i. “Vojnite” nastanati za ovoj priroden energens se vo minatato, a vo slednata decenija potro{uva~ite nema da stradaat zaradi ovie nesoglasuvawa", neodamna izjavi komesarot za energetika na EU, Ginter Etinger. Toj o~ekuva vo 2011 godina da bide pu{ten vo upotreba gasovodot Nord Strim, koj treba da gi povrze Rusija i Evropa preku Balti~koto More. Preku ovoj gasovod }e se dostavuvaat najmalku 10% od evropskite potrebi za gas. “Dogovorenite isporaki na

STRANSKITE DIREKTNI INVESTICII VO DR@AVITE VO RAZVOJ ]E PORASNAT ZA 17% nvestitorite se optimisti~ni vo odnos na zakrepnuvaweto na globalnata ekonomija, kade {to glavni akteri }e bidat dr`avite vo razvoj, se veli vo izve{tajot na Agencijata za garantirano multilateralno investirawe na Svetska banka (MIGA). Izve{tajot "Svetskite investicii i politi~kiot rizik" istaknuva deka protokot na stranski direktni investicii (SDI) vo dr`avite vo razvoj

se o~ekuva da se zgolemi za 17% do krajot na 2010 godina. Ovie podatoci gi pretstavuvaat proekciite na svetskite biznis-zaednici, kade {to se veli deka se o~ekuva zna~itelno podobruvawe na protokot na SDI vo dr`avite vo razvoj vo narednite nekolku godini, kako posledica na padot na SDI od 40% vo 2009 godina. "Vakviot rast na SDI kaj dr`avite vo razvoj e dobredojdena vest, imaj}i go pred-

vid minatogodi{noto opa|awe. Protokot na SDI naso~eni kon produktivni kapitalni investicii moè da go pottikne ekonomskiot rast i da ja namali siroma{tijata", veli potpretsedatelot na MIGA, Izumi Kobaja{i. Od druga strana, politi~kite rizici koi gi zagriùvaat investitorite vo ovie dràvi se goleminata na pazarot, nedostigot od finansii i kvalitetot na infrastrukturata.

gas od ruskiot Gazprom kon Evropa vo narednite godini }e dostignat okolu 180 milijardi kubni metri, a dokolku Evropa ima pogolema potreba od gas, isporakata }e se zgolemuva kontinuirano”, veli zamenikot na izvr{niot direktor na Gazprom, Stanislav Tsigankov. Toj dodava deka Gazprom, najgolemata ruska kompanija i najgolemiot ekstraktor na priroden gas vo svetot, isto taka e zainteresirana da razvie sorabotka so zemjite od Azisko-pacifi~kiot region, a kako pazari koi najmnogu vetuvaat gi smeta kineskiot i indiskiot pazar. Vo posledno vreme, Gazprom zasileno investira vo stranskite nafteni i gasni proekti. Pretsedatelot na upravata, Miler, veli deka “Gazprom }e u~estvuva na tenderi, a vo idnina planira pove}e zaedni~ki vlo`uvawa vo ekstraktiraweto i proizvodstvoto na gas.” Steknuvaweto so novi sredstva isto taka }e mu go ras~isti patot na Gazprom i ruskoto prisustvo na energetskiot pazar vo Latinska Amerika. Na sli~en na~in na koj Gazprom ja gradi sorabotkata so Zapadna Evropa, ruskiot gigant planira da izgradi infrastrukturna mre`a za distribucija na gas kon istokot na Azija. Iako Evropa e protiv ovie planovi na Rusija, taa tvrdi deka toa se pravi vo ime na liberalizacijata na energetskiot pazar.

“I pokraj evropskata kriza, mojata vlada ima{e visoka reputacija. So apsolutna sigurnost mo`am da potenciram deka Italija ne e del od ekonomskite problemi vo Evropa. Naprotiv, Italija e sostaven del od re{enieto za dol`ni~kata kriza.” SILVIO BERLUSKONI

premier na Italija

“Dojdov vo [vedska kako begalec, izdava~ koj se zanimava so objavuvawe kako nevoobi~aena borba so Pentagon, za toa kade lu|eto bile bez sloboda, a postoi obid da me obvinat za {piona`a. Jas sum nesre}en i razo~aran so na~inot na koj e zloupotreben {vedskiot sudski sistem.” XULIJAN ASAN@

osnova~ na Vikiliks

MAJKROSOFT PONUDIL 15 MILIJARDI DOLARI ZA FEJSBUK VO 2007 GODINA ajkrosoft se obide da go kupi Fejsbuk vo 2007 godina, za vreme na nivnoto investirawe vo socijalnite mre`i, tvrdat izvori od amerikanskiot tehnolo{ki gigant. Fric Lanman, direktor za korporativna strategija i akvizicii vo Majkrosoft, za vakviot plan progovori na konferencijata za internet i veb-uslugi vo Pariz, minatata nedela. Za vreme na panelsesijata "Kako da dobie{?”

Lanman spodeli detali za toa kako dogovorot od pred tri godini, pregovaran od Stiv Balmer, kako pretstavnik na Majkrosoft, i Mark Zukerberg, zavr{i so neo~ekuvan kraj. Namesto 15 milijardi dolari isplateni za kupoproda`en dogovor me|u kompaniite, Majkrosoft se odlu~i da investira 240 milioni dolari vo Fejsbuk uslugite. Spored Laman, koga Balmer gi predlo`i inicijalnite 15 milioni dolari, Mark

Zukerberg vedna{ gi odbil, potenciraj}i deka ne saka da ja izgubi kontrolata nad Fejsbuk. “Balmer go prifati vakviot odgovor kako predizvik”, naglasil Lanman. Toj se vrati vo Majkrosoft i sozdade plan kako kompanijata da stane sostaven del od Fejsbuk vo slednite nekolku godini. Ottoga{ po~na i sorabotkata me|u dvete kompanii koi gi sozdadoa ~et-uslugite, docs.com, Bing prebaruva~ot itn..

Svet / Biznis / Politika

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

SVET

0-24

...ON ZA KLIMATSKITE PROMENI

...NOVO PARTNERSTVO

...ZAKANA

Koj }e im pomogne na siroma{nite?!

Kina i Kamboxa sklu~ija 15 dogovori

Nuklearna vojna me|u dvete Korei?!

ako zavr{i Konferencijata za klimatski promeni na ON vo Meksiko, a pobogatite zemji se soglasija da im pomognat na posiroma{nite, ona {to zaboravija da napravat e da odlu~at koj na kogo i kolku }e mu pomogne.

a vreme na posetata na premierot na Kamboxa, Hun Sen, vo Kina, bea potpi{ani 15 dogovori za sorabotka me|u ovie dve zemji, najmnogu od niv nameneti za obnovuvawe na energetikata i infrastrukturata.

everna Koreja v~era ja predupredi Ju`na Koreja deka nejzinata sorabotka so SAD i Japonija mo`e da predizvika S nuklearna vojna na podeleniot poluostrov. Ju`nokorejskata

mornarica v~era po~na petdnevni artileriski ve`bi.

TRGOVSKA SORABOTKA ZA IZLEZ OD KRIZATA

EU SE SVRTE KON ZEMJITE OD BRIK!

Za da go zabrza zazdravuvaweto na ekonomijata po najte{kata finansiska kriza so koja se soo~i, EU sega e vo potraga po novi trgovski partneri. Najavenite dogovori za slobodna trgovija so Indija, Rusija i Brazil pretstavuvaat dokaz deka Unijata gi otvora vratite kon ovie zemji VASE CELESKA

celeska@kapital.com.mk

idej}i se soo~uva so najgolemata finansiska kriza vo svojata istorija, Evropskata unija e vo potraga po novi biznis-dogovori i trgovski partneri. Za ostvaruvawe na ovaa cel EU se naso~i kon brzoraste~kite pazari. Najavenite dogovori za slobodna trgovija so Indija, Rusija i Brazil pretstavuvaat dokaz deka Unijata gi otvora svoite vrati kon ovie zemji. EU i Indija planiraat do slednata prolet da potpi{at dogovor za slobodna trgovija, koj bi povrzal 1,5 milijardi lu|e, soop{tija vo petokot liderite na EU na samitot vo Brisel. Trgovskata razmena me|u EU i Indija sega iznesuva 70 milijardi evra, a liderite se nadevaat deka so ukinuvaweto na 90% od ostanatite carini vrednosta na trgovskata razmena }e se zgolemi barem za polovina. “Milo mi e {to gi intenziviravme pregovorite za dogovorot za slobodna trgovija za da go ovozmo`ime negovoto ambiciozno i uramnote`eno sklu~uvawe naprolet id-

milijardi evra iznesuva trgovskata razmena pome|u EU i Indija

nata godina. Toa }e bide najgolemiot dogovor vo istorijata na EU i eden od najgolemite bilateralni dogovori vo istorijata, voop{to”, soop{ti doma}inot na samitot, pretsedatelot na Sovetot na EU, Herman van Rompuj. Indiskiot premier, Manmohan Singh, izjavi deka slo`enite pregovori se nao|aat vo posledna faza i deka naporite za negovoto ostvaruvawe se zajaknati od dvete strani. Toj o~ekuva dogovorot da bide potpi{an vo prvata polovina od idnata godina. “Dogovorot }e donese ogromna prednost za dvete strani i treba da sodr`i dovolno garancii deka indiskite mali pretprijatija i zemjodelci nema na krajot da bidat vo zaguba”, istakna toj. Vo presret na samitot, neoficijalni izvori od EU soop{tija deka idealen period za sklu~uvawe na dogovorot bi bil mart ili april.

TRGOVSKA ZONA OD LISABON DO VLADIVOSTOK?! Neodamna be{e predlo`ena i trgovska sorabotka me|u EU i Rusija. Ruskiot premier, Vladimir Putin, ja dade idejata za pobliska ekonomska sorabotka, koja eventualno mo`e da dovede do formirawe na slobodna trgovska zona od Lisabon do Vladisvostok. Iako na prv pogled ovoj predlog im izgleda{e sme{en na evropskite lideri, toj mu prethode{e na potpi{uvaweto na memorandumot za sorabotka me|u ovie dve golemi ekonomii, so koj se re{ija golem broj pra{awa me|u EU i Rusija. Minatata godina EU od izvozot vo Rusija zaraboti 66 milijardi evra i toa od proizvodi kako ma{ini, transportna oprema, hrana, a potro{i 115 milijardi evra za otkup na ruski proizvodi. Od vkupniot uvoz na ruski stoki i uslugi vo EU, 77% udel imaat energijata i gorivata bazirani na minerali. Od druga strana, evropskiot blok zavisi od Rusija, bidej }i pokriva edna ~etvrtina od

164,5 milijardi evra iznesuva trgovskata razmena pome|u EU i Rusija

pobaruva~kata za priroden gas. Deka Rusija e najgolem trgovski partner na EU poka`uvaat podatocite na Federalnata carinska uprava vo Moskva. Razmenata na stoki i uslugi me|u dvete ekonomii porasna za 35% vo prvite devet meseci od 2010 godina i dostigna vrednost od 164,5 milijardi evra.

SORABOTKA SO LATINSKA AMERIKA Iako pregovorite za slobodna trgovska sorabotka so zemjite od Latinska Amerika, odnosno od blokot Merkosur (Brazil, Argentina, Paragvaj i Urugvaj), se stend-baj, vo naredniot period se o~ekuva nova runda, i pokraj toa {to brzoraste~kite ekonomii od ovoj region stravuvaat od superiorniot marketing na EU i pro-

da`bata na stoki i uslugi na toj pazar. Unijata, od druga strana, se pla{i od prilivot na poevtini zemjodelski proizvodi od Ju`na Amerika, koi }e go preplavat pazarot. Vo ovoj slu~aj, dvete strani se s$ u{te pretpazlivi bidej}i znaat deka ova partnerstvo nosi golemi rizici. Optimistite koi go poddr`uvaat ovoj trgovski dogovor velat deka toj }e bide potpi{an do krajot na letoto idnata godina, a skepticite predupreduvaat deka e potrebna postroga definicija na opsegot za pristap na pazarite. Najgolemite protivnici na ovoj trgovski dogovor se Francija i Irska, poradi stravot od gubewe na plasmanot na svoite zemjodelski proizvodi po naplivot od Latinska Amerika. Pregovorite za trgovski dogovor me|u Merkosur i EU po~naa vo 1999 godina, no nabrzo be{e zaguben interesot. Obnoveni se vo maj godinava.

Feqton

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

NAJGOLEMITE PR KATASTROFI VO KORPORATIVNATA ISTORIJA

ATAK VRZ JAPONSKATA KORPORATIVNA KULTURA PETAR GOGOSKI

gogoski@kapital.com.mk

a{ite najuspe{ni rezultati se onie za koi nikoga{ nema da ~uete”, veli edna parola na Intitutot za krizen menaxment, so sedi{te vo Kentaki, SAD. Ovie PR eksperti vo krizniot komunikaciski menaxment rabotat u{te od 1989 godina, pomagaj}i im na kompaniite da planiraat, da se spravuvaat i da gi minimiziraat {tetite od bizniskrizite. Nivniot godi{en izve{taj ocenuva deka vo tekot na minatata godina Tojota sobra najmnogu naslovi, iako Xeneral Motors i Ford povlekoa avtomobili, kamioni i xipovi poradi razli~ni problemi. Vo januari 2009 godina japonskata fabrika povle~e od proda`ba 1,35 milioni vozila poradi problemi so voza~kite remeni i sistemot na izduvni gasovi. No, za nepolna godina, vo noemvri, Tojota mora{e da povle~e dopolnitelni 3,8 milioni vozila poradi neispravnite pedali za gas. Taa storija stana u{te polo{a vo prvite meseci na godinava {to ja ostavame zad nas. Internacionalnata avtomobilska kompanija zagubi pari za prvpat vo nejzinata 59-godi{na istorija, a kritikite po~naa da udiraat po kompaniskiot imix na kvalitet. I obvinitelite po~naa da podnesuvaat tu`bi koi ne dobija golemo mediumsko pokritie nadvor od Kalifornija, no, sekako deka mu pre~ea na kompaniskiot menaxment. Kolektivni tu`bi (specifi~nost od amerikanskiot zakon) zatropaa na portite na Tojota, so obvinuvawe deka kompanijata gi sokrivala dokazite deka nekoi serii od nejzinite avtomobili bile osobeno

Dali japonskiot gigant ja sfati potrebata od krizen menaxment?

Vo januari 2009 godina Tojota povle~e od proda`ba 1,35 milioni vozila poradi problemi so voza~kite remeni i sistemot na izduvni gasovi. No, za nepolna godina kompanijata mora{e da povle~e dopolnitelni 3,8 milioni vozila poradi neispravnite pedali za gas. Taa storija stana u{te polo{a vo prvite meseci na godinava {to ja ostavame zad nas smrtonosni vo soobra}ajnite nesre}i. Novinarite koi ja pokrivaat avtomobilskata rubrika ja povikuvaa Tojota da si gi “izmie racete”. PR ZADNINATA NA SLU^AJOT “TOJOTA” Po povlekuvawata vo 2009 i 2010 godina, na videlina izleze kompanija koja neodgovorno postapila po pove}e predupreduvawa i `albi od klientite, pa neizbe`no be{e taa da se najde vo golema PR katastrofa. Da, iako mnogumina bea iznenadeni, japonskiot gigant Tojota se najde

vo golema PR katastrofa koja gi povredi akciite, reputacijata, i glavno proda`bata i udelot na pazarot. Prvo, 4,2 milioni avtomobili na Tojota i Leksus bea povle~eni poradi problemi so pedalot za gas koj predizvikal nekontrolirano zabrzuvawe i nekolku soobra}ajni nesre}i. Povlekuvaweto be{e objaveno na 29 septemvri minatata godina. Padot na cenata na akciite na kompanijata iznesuva{e 12,16% po povlekuvaweto. Potoa, Tojota povle~e 2,3

milioni modeli na avtomobili i kamioni proizvedeni vo 2005 godina, dopolnitelno od prethodnite 4,2 milioni. Re~isi 1,7 milioni vozila bea listani za povlekuvawe na dvete listi, ednata od septemvri i drugata od januari. Padot na cenata na akciite be{e 20,61%. Najvoznemiruva~ki aspekt vo prikaznata na Tojota e toa {to se poka`a deka kompanijata gi negira{e prethodnite pra{awa za nenamernite problemi so akceleracijata. “Tojota is-

tovremeno gi ignorira{e ili minimizira{e izve{taite za nenadejna akceleracija”, mu re~e pretstavnikot na amerikanskata vlast, Edolfus Tauns, na Akio Tojoda, pravnukot na osnova~ot na kompanijata, za vreme na soslu{uvaweto pred Kongresot vo fevruari. Dosega, pet smrtni soobra} ajni nesre}i bea povrzani so problemot na akceleracijata, a drugi 29 fatalni s$ u{te se pod istraga. Na pojavuvaweto pred Kongresot, Tojoda iska`a dlaboki izvinuvawa, kako {to

bi napravil sekoj razumen direktor na kompanija vo kriza. No, namesto da pravime detalna analiza na nastanite koi bea vidlivi za celata javnost, }e se obideme da ja pogledneme zadninata na celata PR katastrofa, kako i lekciite koi moàt da se nau~at od nea. Vo januari 2010 godina nekolku mediumi izvestuvaa deka rakovoditelot na PR sektorot vo amerikanskata podru`nica na Tojota ispratil i-mejl do drug pretpostaven vo Japonija, vo koj pi{uvalo deka kompanijata mora “da si gi izmie racete”, bidej}i “ne uspeala da gi za{titi klientite so toa {to gi zamol~uva”. Toj i-mejl be{e praten pet dena pred povlekuvaweto, a pretpostaveniot na sektorot, Iri Miler, do krajot na mesecot ja napu{ti kompanijata. Spored “Aso{iejted pres”, vo i-mejlot bile vklu~eni 70 iljadi stranici od dokumenti razmeneti so federalnite inspektori. Spored “PR Vik” (PRWeek), ovoj imejl pokaùval “zagriènost kaj liderot na odnosite so javnosta na Tojota i prikaz deka spravuvaweto so bezbednosnite problemi ne bilo uspe{no”. Taka, na 21 januari se slu~i golemoto povlekuvawe. Sledniot mesec, “Dau Xons Insajt” (Dow Jones Insight) pokaà deka mediumskoto pokritie na brendot na Tojota doìvealo seriozen udar otkako najgolemiot avtomobilski proizvoditel povle~e milioni vozila. Istitot mesec, Tojota najmi dve PR firmi vo Va{ington. Majk Mi{els, zadolèn za komunikacii vo amerikanskata divizija, za “PR Vik” potvrdi deka Tojota gi najmila Glover Park Grup (Glover Park Grup) i Kvin @ilspaj (Quinn Gillespie & Associates), i dvete firmi so sedi{te vo Va{ington. Inaku, dotoga{ se znae{e

PRIKAZNI OD WALL STREET

AMERIKANCI INDEKSOT S&P

Trite kompanii koi }e go napu{tat ovoj berzanski indeks imaa pazarna vrednost daleku poniska vo odnos na kompaniite koi }e dojdat na nivno mesto

Zaedno so F5 Networks, Newfield Exploration i Cablevision se novite “regruti” na indeksot S&P 500.

askoro pretstoi ta`na nedela za investitorskiot svet. Kompanii koi dolgo vreme bea del od S&P 500 }e mora da go napu{tat ovoj indeks i da bidat zameneti so novi. Kompanijata Eastman Kodak, koja celi 74 godini dominira{e vo ramkite na

indeksot Dow Jones, sega }e mora da go napu{ti i S&P 500 ben~markot. No, ne e samo taa. Izdava~ot na dnevniot vesnik The New York Times Co. isto taka go napu{ti stariot S&P 500 indeks. Ovoj indeks }e go napu{ta i farmacevtskata kompanija King Pharmaceuticals. No, za razlika od prethodnite dve kompanii,

tie go napu{taat ovoj indeks poradi nivnoto prezemawe od strana na Pfizer. Ona {to e navistina interesno e koi kompanii }e bidat dodadeni na ovoj indeks. Dvete najnovi kompanii koi }e se priklu~at na ovoj indeks, gigantot vo prika`uvawe i iznajmuvawe na onlajn TVvidea, Netflix i proizvodite-

Feqton

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

“Kapital” po~na so serija napisi za najgolemite katastrofi so koi se soo~ile PR sektorite na golemite svetski kompanii. Doznajte kako tie reagirale vo razli~ni krizni situacii, kade {to zgre{ile vo strategijata za odnosi so javnosta, kako i za toa koi se poukite {to mo`e da se izvle~at.

Spored procenkite, Tojota povle~e vkupno pove-

}e od 8 milioni vozila od pazarot

Ne be{e iznenaduva~ki toa {to odgovorot na Tojota be{e odol`en i nekompetenten, bidej}i krizniot menaxment vo Japonija e krajno nerazvien. Vo poslednive dve dekadi ne se slu~ilo edna Izvr{niot pretsedatel, AKIO TOJODA, japonska kompanija dobro dobi ogromen broj kri- Mediumite go kriti da menaxira tiki za negovoto sprakuvaa nastapot pred vo kriza, vuvawe so krizata Kongresot kritikuva{e pojavi pred Kongresot i da me|uvreme, analiti~arite iz- zad Hamer (Hummer). Inter“Volstrit odgovara za kompaniskata javuvaa deka reputacijata na esen be{e podatokot deka `urnal” neodgovornost za bezbednosta Tojota }e go pogodi nivniot kompanijata samo pred dve deka Tojota sorabotuva so PR firmata Pauel Tejt (Powell Tate), dolgogodi{en partner na Japoncite, koj be{e del od timot {to bara{e povlekuvawe. Toga{, nekolku industriski insajderi bea na mislewe deka izvr{niot direktor Akido Tojoda ima potreba od mediumsko “{minkawe”. Rojters pi{uva{e deka otkako Tojoda be{e kritikuvan za negoviot angliski jazik, redno e da po~ne da zema lekcii za soobra}ajni nesre}i pred da se pojavi na povtornoto pojavuvawe pred Kongresot. Da, Tojoda mora{e da se

na svoite mu{terii, koja, vsu{nost, be{e i najgolemiot faktor da se razvie PR katastrofata. Na pojavuvaweto pred Kongresot Tojoda upati serija izvinuvawa i vetuvawa, izjavuvaj}i deka }e stori s$ {to e potrebno za “da ja izdigne bezbednosta na povisoko nivo”. Za vreme na negovoto svedo~ewe pred kongresniot komitet toj veti deka }e kreira nova pozicija vo kompanijata, direktor za bezbednost na proizvodot, i deka }e gi isplati klientskite tro{oci za popravki povrzani so povlekuvaweto. Sepak, vo

udel na pazarot vo narednite meseci. Iako direktorot go napravi toa {to treba{e da go napravi porano, izve{tajot na JuGov (YouGov), Brendindeks (BrandIndex), ~ii podatoci bea objaveni vo magazinot “PR Vik”, vo vremeto na katastrofata, objavi deka Tojota se spu{tila na rejting od -17,1, {to, vsu{nost, ja pravi edna od najlo{o percipiranite avtomobilski kompanii vo istra`uvaweto na Brendindeks. Ova istra`uvawe ja determinira percepcijata so dnevna anketa na izbranici. Spored toga{nite podatoci, japonskiot gigant se najde i

nedeli od istra`uvaweto imala pozitivna percepcija so rejting 28. Povlekuvaweto na Tojota s$ u{te predizvikuva masovno mediumsko vnimanie, so kritiki koi velat deka avtomobislkiot proizvoditel ne komuniciral za vestite da dobijat navremenost ili jasnost. Vo avgust godinava, najvlijatelniot vesnik vo SAD, “Wujork tajms”, objavi napis so naslov “PR lekcii od BP, Goldman i Tojota”, {to neposredno definira{e deka japonskiot gigant se na{ol vo PR katastrofa od najgolemi razmeri, dokolku se zeme

21 goleminata na drugite dve katastrofi. Vo analizata bea vklu~eni nekolkumina profesionalci za komunikacii, vklu~itelno i Hauard Rubin{tajn, a tekstot dava{e pogled na pogre{nite ~ekori {to gi prezela sekoja od ovie kompanii oddelno, kako i predizvicite so koi se soo~ile komunikaciskite timovi. Potvrduvaj}i gi novite trendovi, vesnikot se povikuva{e i na odredeni komentari na Tviter. “Kako {to kaùva op{toprifatenata mudrost, trite kompanii {to bea vo centarot na ovie fijaska gi vlo{ile problemite so nevnimanieto kon utvrdeniot protokol: koga prikaznata e lo{a, vedna{ se obelodenuva, vklu~itelno i najlo{ite delovi, osven ako kompanijata ne saka da vleze vo smrtnata spirala na izgubeniot kredibilitet”, potseti “Wujork tajms”. KRITIKI I POUKI Deka krizata pri nekomunikacija moè da zafati ~udni pravci dokaùva i kritikata na “Volstrit ùrnal”, vo koja novinarot, iskoristuvaj}i go celiot mete` okolu japonskiot gigant, uspea da ja napadne kompanijata i na druga osnova. “Vo Japonija ima edna pogovorka. “Ako smrdi, stavi mu kapak”. Za àl, se ~ini deka ova be{e nastapot na Tojota vo odnos na krizata - prvi~no gi odrekuva{e, minimizira{e i ublaùva{e problemite {to se pojavija so ko~nicite koi ne ko~at i pedalite za gas koi sami upravuvaat. Pretsedatelot na kompanijata, Akio Tojoda, vnuk na osnova~ot, be{e “izguben vo prostorot” dve nedeli, a kompanijata be{e pomalku komunikativna za kriti~nite bezbednosni problemi, rizikuvaj} i ja doverbata kaj klientite {irum svetot”, pi{uva{e “Volstrit ùrnal”. Ova be{e PR ko{mar za Tojota, bidej}i nivniot brend be{e sinonim za kvalitet i sigurnost i sekoga{ be{e pozitivno kritikuvan od ekonomskite novinari. Ovojpat, “Volstrit” kritikuva{e i za krizniot menaxment vo kompanijata. “Ne be{e iznenaduva~ki toa {to odgovorot na Tojota be{e odolèn i nekompetenten, bidej}i krizniot menaxment vo Japonija e krajno nerazvien. Vo poslednive dve dekadi

ITE ]E GO [MINKAAT P 500 lot na tehnolo{ka, digitalna i procesira~ka oprema za podatoci, F5 Networks, se kompanii od visoka tehnologija, koi poradi svojot profiten momentum ednostavno se vo centarot na vnimanieto na investitorite i trejderite. Akciite na Netflix porasnaa za neverojatni 250% ovaa godina. Pri~ina za toa bea golemite o~ekuvawa za zarabotkata i proda`bata koi se o~ekuva{e da gi ostvari ovaa kompanija godinava. Nekoi analiti~ari duri predviduvaat prose~en rast od celi 30% godi{no vo narednite nekolku godini.

Sli~na, no ne{to poslaba, e sostojbata i so akciite na F5 Networks, koi porasnaa za celi 164% ovaa godina. Rastot, pak, na zarabotkata vo narednite nekolku godini se procenuva da iznesuva okolu 23%. Naredna kompanija koja }e bide dodadena kon S&P 500 indeksot e mediumskata ku}a Cablevision. Nejzinite akcii godinava porasnaa za re~isi 35%. Analiti~arite, pak, velat deka godinava zarabotkata na kompanijata }e ima rast od 40%, a vo tekot na idnata godina se o~ekuva

ovie zarabotki da porasnat za celi 45%. Naredna kompanija, ~etvrta po red, koja }e bide dodadena kon indeksot S&P 500 e Newfield Exploration, kompanija koja se zanimava so proizvodstvo i distribucija na nafta i gas. Fond-menaxerite koi poseduvaat akcii od ovie kompanii velat deka bilo krajno vreme na ovoj na~in da se validira uspehot na ovie kompanii koi silno vlijaele vrz transformacijata na ekonomiite i na pazarite. “Svetot postojano se menuva.

Nekoi kompanii uspevaat da se prilagodat na ovie promeni i uspe{no da rabotat i funkcioniraat. So dodavaweto na ovie kompanii kon S&P 500 indeksot se dava svoevidno priznanie na nivniot uspeh, no i potvrda za nivnata golemina i va`nost”, veli Dan Bon, partner vo investiciskiot fond Atlanta Kapital, koi poseduvaat akcii od Netflix, F5 Networks, kako i od Newfield Exploration. Direktorot po marketing i razvoj na biznisot na F5

Networks, Dan Mat, go potvrdi ovoj stav na Bon. “Ovaa na{a kotacija vo ramkite na indeksot S&P 500 e istovremeno izvonredno, no i iznenaduva~ko ~uvstvo za mene. So ova u{te edna{ se potvrduva va`nosta na tehnologijata i Internetot vo sekojdnevniot `ivot na lu|eto”, veli Mat. Sepak, va`no e da se istakne deka vo ramkite na indeksot S&P 500, koga se vr{i negova promena, sekoga{ se biraat kompanii koi posledovatelno prika`uvaat momentum vo

ne se slu~ilo edna japonska kompanija dobro da menaxira vo kriza. Japonskite firmi ~esto gledaat da gi sokrijat ili odbegnat faktite, a lu|eto koi komuniciraat so mediumite i javnosta ~esto gi nemaat informaciite koi se potrebni za da ja zavr{at nivnata rabota. Otsustvoto na struktura koja brzo }e prenese aùrirani informacii do vrvniot menaxment go popre~uva navremeniot i adekvaten odgovor. Toa go pravi menaxmentot nepodgotven da se spravuva so pra{awata na mediumite i prikaùva imix na grubost i indiferentnost”, hrabro kritikuva{e vesnikot. No, koga “Volstrit ùrnal” kritikuva, sekoga{ nudi i re{enie. Spored vesnikot, ovaa kriza & nudi mo`nost na Tojota da ja reformira svojata korporativna kultura i da ja podobri garancijata na kvalitetot. Ova moè da se napravi so pogolema fokusiranost kon potro{uva~ite, so upotreba na dvonaso~en protok na informacii i fidbek, podobruvawe na korporativnoto upravuvawe so nazna~uvawe na nadvore{ni, nezavisni direktori, kako i so prifa}awe na krizniot menaxment kako ne{to pogolemo od posledna misla. Pokraj lo{ite kritiki, pretsedatelot na Institutot za krizen menaxment, spomenat na po~etokot na tekstov, Leri L. Smit, vo eden natpis od negoviot blog simnuva{e kapa na li~nosta ili timot koj na japonskiot gigant mu predloìl suspendirawe na proizvodnite 8 modeli so potencijalni gre{ki na pedalite za gas, a istovremeno be{e impresioniran od licata koi nosat odluki vo kompanijata, poradi nivnoto re{enie za stopirawe na proizvodstvoto dodeka ne se popravi problemot. Den Hiks, pak, postar konsultant od Institutot, izrazi impresija za vebsajtot koj go otvori kompanijata so specijalna namena za povlekuvaweto, a na koj moè da se pro~itaat site vesti povrzani so toa. Na nekoj na~in, takvata transparentnost sozdava doverba vo kompanijata. Vo naredniot broj na “Kapital” }e doznaete kako se prizemji avionskata kompanija Xet Blu, letaj}i niz turbulentnite PR katastrofi

nivniot razvoj. Nivniot rast e samo eden od uslovite za vklu~uvawe na kompanijata vo ramkite na ovoj indeks. Generalno, kriteriumite za vlez vo ramkite na ovoj indeks se odnesuvaat na vrednosta na kompaniite, koja mora da bide najmalku 3 milijardi dolari. Novite ~etiri kompanii koi }e bidat vklu~eni vo S&P 500 indeksot imaat zaedni~ka pazarna vrednost od 10 milijardi dolai. Onie koi }e treba da go napu{tat ovoj indeks imaat vrednost od 1,5 milijardi dolari.

Rabota / Proda`ba / Finansii / IT

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

Izbor na aktuelni oglasi JAVEN SEKTOR Izvor: Dnevnik

Objaveno: 07.12.2010-14.12.2010 Ministerstvo za zdravstvo objavuva oglas za rabotni mesta za rabota na proekt za rekonstukcija i dogradba na objektite na javnite zdravstveni ustanovi: 1. Specijalist za finansii i administracija-1 izvr{itel 2. Izvr{itel za javni nabavki. Oglasot trae 5(pet) dena od denot na objavuvaweto na oglasot. Prijavite treba da se dostavat na slednata adresa: Ministerstvo za zdravstvo na RM Ul.50-ta divizija br.6 1000 Skopje GRADE@NI[TVO Izvor: Dnevnik

Objaveno: 07.12.2010-21.12.2010 Cementarnica USJE A.D.- Skopje, bara da vraboti: Diplomiran Ma{inski In`ener VSS/ VII stepen. Kompletnata dokumentacija treba da se dostavi najdocna do 21.12.2010 godina na adresa: Cementarnica USJE A.D. Skopje, Slu`ba za ~ove~ki resursi i kadrovski raboti, Ul.Prvomajska bb, 1000 Skopje ili na E-mail:hr@usje.com.mk OBRAZOVANIE Izvor: Vreme

Objaveno: 09.12.2010-21.12.2010 Privaten Univerzitet za Turizam i menaxment objavuva konkurs za izbor na nastavnici i sorabotnik na Univerzitetot. Konkursot trae 8(osum) dena. Prijavite treba da se dostavat vo arhivata vo prostoriite na Univerzitetot za turizam i menaxment Skopje so sedi{te na ulica Bulevar Partizanski odredi broj 99. Za eventualni podetalni informacii zainteresiranite kandidati mo`at da se javat na telefon 023093209 ili na mobilen telefon 076404064. PROIZVODSTVO Izvor: Dnevnik

Objaveno: 09.12.2010-14.12.2010 Xonson meti objavuva oglas za vrabotuvawe na asistent za carina i transport. Dokolku ste zainteresirani ispratete go Va{eto CV i pismo za motivacija na angliski jazik na slednava e-mail adresa: mkjobs@matthey.com Kraen rok na dostavuvawe:14 Dekemvri, 2010. CARINA, [PEDICIJA Izvor: Ve~er

Objaveno: 10.12.2010 Carinska Uprava na Republika Makedonija objavuva javen oglas broj 7/2010 za vrabotuvawe na carinski slu`benik vo Carinska Uprava Popolnetite prijavi (dokumentacijata prilog kon prijavata) kandidatite se dol`ni da gi dostavat isklu~ivo po po{ta na slednata adresa: Carinska uprava Sektor za upravuvawe so ~ove~ki resursi (so naznaka za oglas broj 7/2010) ul.„Lazar Li~enovski” br.13-1000 Skopje. Rokot za dostavuvawe na prijavite iznesuva 20 dena. BANKARSTVO/FINANSII Izvor: Dnevnik

Objaveno: 10.12.2010 KPMG Makedonija za svoj klient bara kandidati za pozicija: Finansiski kontrolor. Zainteresiranite kandidati za ovaa pozicija treba da ispratat CV i propratno pismo na Angliski na peopleandchange@kpmg.com.mk KPMG Dooel Soravia Centar Skopje 7 sprat, ul.Vasil Axilarski bb, Skopje.Datumot na zatvarawe na aplikaciite e 23 dekemvri 2010.

Izbor na aktuelni oglasi

SAMO VO OBJAVETE GI VA[ITE OGLASI ЗА:

RABOTA TENDERI REVIZORSKI I DRUGI FINANSISKI IZVEШTAI SOOPШTENIJA

PO PROMOTIVNI CENI! Javete se na: 02/2551441 lok. 105 ili kontaktirajte ne na: e-mail: gulakova@kapital.com.mk

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

Obuki / Finansii i smetkovodstvo

KOSMO Inovativen Centar

SINERGIJA PLUS – PRV CENTAR ZA FINANSISKA PISMENOST VE POKANUVA NA:

MINI SEMINAR – RE[ENIE ZA VA[ATA FINANSISKA IDNINA

Obuka na tema Smetkovodstvo Oblast: Finansii Termin: 15 Dekemvri 2010 Vremetraewe : 60 ~asa (3 meseci)

Veb link (internet stranica so pove}e detali): http://www.cosmoinnovate.com.mk/ smetkovodstvo-obuka.html Opis na obukata

Kako idni rabotnici, sopstvenici na mal biznis ili pretpriema~i, kandidatite na obukata za smetkovodstvo }e nau~at prakti~no da go vodat smetkovodstvoto na svoite pretprijatija.

Na obukata }e se obrabotat slednite temi:

kompjutersko i klasi~no smetkovodstvo inventar i bilans vo firmi smetki - konta evidencija - aktiva i pasiva na bilans na sostojba podgotovka na plati periodi~na i godi{na presmetka

KOSMO Inovativen Centar Jane Sandanski 113, 1000 Skopje (02) 244 8077, 244 8134 contact@cosmoinnovate.com.mk www.cosmoinnovate.com.mk

KURS ZA FINASISKO SMETKOVODSTVO (72 ^ASA) Kursot e dizajniran za po~etnici – za zdobivawe na kvalifikacija i prekvalifikacija odnosno celosno osposobuvawe za rabota vo finansiskoto smetkovodstvo. Kursevite se nameneti za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal. Upisot e vo tek. Informacii sekoj raboten den od 09 – 20 ~asot. Ruzveltova 6, 1000 Skopje tel/ faks 02/ 3213-409 , 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

Seminarot e kreiran da vi ponudi soodvetno re{enie na sekojdnevnite “finansiski glavobolki” i da ve predizvika da razmisluvate za va{ata finansiska idnina. Istiot po~na promotivno da se odr`uva besplatno vo mesec septemvri i do sega go posetija nad 350 zadovolni u~esnici. Promocijata prodol`uva do novata godina. “15 godini sum prijaven i vraboten, do sega ne bev svesen kade i kolku upla}am za mojata idnina. Sega mi e kristalno jasno, Vi blagodaram.” – Nikola P., u~esnik na seminarot. “Dva ~asa pominati vo prakti~na edukacija i dobivawe na korisni informacii” – Dejan K.

MESTO NA ODR@UVAWE: Sinergija Plus – prv centar za finansiska pismenost vo R.Makedonija Ul”Leninova 64-A/2” – Skopje VREME: Sekoj ponedlenik od 19:00~. KONTAKT ZA INFORAMCII I REZERVACIJA NA U^ESTVO:

Tel. 02 55 11 568 info@sinergijaplus.com.mk www.sinergijaplus.com

Obuki / Menaxment / HR

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

Po {esnaesetgodi{no iskustvo za obuka na profilot sekretar KDS go nudi Kursot za Office Manager spored Programata koja gi sledi svetskite standardi, a voedno prilagodena namakedonskite delovni i drugi subjekti. Kursot e namenet za kandidati so SSS I VSS. Nastavata se realizira vo mali grupi od eksperti od dadenite oblasti sledena so soodveten raboten materijal

KURS ZA OFFICE MANAGER (96 ^ASA) Kursot gi opfa}a slednite oblasti :

Funkcija na sekretarot vo organizacijata; Koordinacija i organizacija na rabotata; Komunikaciski ve{tini; Rabotna i delovna etika; Osnovi na arhivskoto, administrativnoto i pravnoto rabotewe; Osnovi na komerircijalnoto i finansisko rabotewe; Delovna pismena komunikacija i kultura na govor; Delovna korespodencija na angliski jazik; Primena na informaciona tehnologija vo kancelariskoto rabotewe; Protokol i bonton vo sekretarskata profesija. Upisot e vo tek. Informacii sekoj raboten den od 09 â&#x20AC;&#x201C; 20 ~asot. Ruzveltova 6, 1000 Skopje tel/ faks 02/ 3213-409 02/ 3215-026 e-mail: centarkds@yahoo.com; kdsa@t-home.mk www.kds.com.mk

OBUKA ZA HALAL I KO[ER

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili pretplata@kapital.com.mk

Obukata pretstavuva odli~na mo`nost kompaniite detalno da se zapoznaat so zna~eweto na Halal i Ko{er, {to se opfa}aat ovie poimi, kakva konkurentska prednost nudat, za koi proizvodi i uslugi e nameneta, kako i ekonomskoto zna~ewe na ovie standardite za sekoja kompanija. NA OBUKATA SE PREPORAÛVA DA PRISUSTVUVAAT KOMPANII KOI RABOTAT VO: Prehranbeno-prerabotuva~ka industrija: mesna, mle~na, ìtna, bezalkoholna, konditorska, konzervna Ugostitelski objekti Higiensko-sanitarna i kozmeti~ka industrija So predmeti za op{ta upotreba Uslugi (finansii, bankarstvo, trgovija, ugostitelstvo i dr.) ZO[TO HALAL? Vo uslovi na svetska kriza, pazarot na Bliskiot Istok nudi potencijalna mo`nost za proda`ba na makedonskite proizvodi. Svetskiot pazar na HALAL proizvodi na godi{no nivo pravi promet od 850 milijardi amerikanski dolari, i e eden od najbrzo raste~kite pazari vo svetot so dosega{na stapka na rast od 40 otsto, a idniot rast se procenuva na 50 otsto, godi{no. Ekonomiite na Saudiska Arabija, Bahrein, Obedineti Emirati, Katar, Oman i Kuvajt, teàt 715 milijardi dolari. Re~isi 70 otsto od Muslimanite vo svetot gi sledat HALAL-principite. ZO[TO KO[ER? Implementacijata na Ko{er-principite i sertifikacija na istite, ne samo {to otvora mo`nost za direkten plasman na proizvodite vo Izrael i zemjite so ìteli od evrejska veroispovest, tuku obezbeduva pristap do razli~ni religiski i drugi grupi na potro{uva~i kako muslimani, budisti, adventisti, vegeterijanci, vegani i drugi ekolo{ki svesni potro{uva~i kako i potro{uva~i koi se alergi~ni na laktoza i onie koi se vo potraga po sertificiran kvalitet. KOGA I KADE? 23 i 24 dekemvri, 2010 godina 02 / 3211 - 422 contact@key.com.mk www.key.com.mk KONSALTING I TRENING CENTAR KLU^ - Skopje Va{iot klu~ za uspeh!

Konferencii i saemi

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

Na 16 i 17 fevruari 2011 Saem i Nastan za tehnolo{ka i biznis sorabotka, vo [panija

EGÉTICA-EXPOENERGÉTICA 2 VO VALENSIJA Stopanskata komora na Makedonija - EIICM organizira poseta na Vtoriot saem za tehnolo{ka i delovna sorabotka. Nastanot }e se odr`i vo Valensija na 16 i 17 fevruari 2011 godina, za vreme na zaedni~kite me|unarodni saemi: EGÉTICA-EXPOENERGÉTICA: Saem za energii; ECOFIRA: Saem za voda, po~va, vozduh, otpad i nivni tehnologii i uslugi i EFIAQUA: Saem za efikasno vodostopanstvo. ROKOVI: do 3 fevruari 2011 godina: registracija i podnesuvawe na profili; do 9 fevruari 2011 godina: barawa za bilateralni sredbi. POVEЌE INFORMACII ZA SAEMITE:

EGÉTICA - EXPOENERGÉTICA: www.egetica-expoenergetica.com ECOFIRA: www.feriavalencia.com / ecofira EFIAQUA: www.feriavalencia.com / efiaqua Veb-sajt na Vtoriot nastan za tehnolo{ka i delovna sorabotka:

http://www.enterprise-europe-network.ec.europa.eu/public/bemt/home.cfm?eventid=2460 VLEZOT I U^ESTVOTO NA SAEMOT SE BESPLATNI. KONTAKT: Lazo Angelevski proekten konsultant tel: (02) 3244090 laze@mchamber.mk Sof~e Jovanovska proekten konsultant tel: (02) 3244060 sofce@mchamber.mk

Vodi~ za neformalno obrazovanie - Aktuelni obuki Online kursevi po angliski jazik non stop Go! EnglishMak Podgotvitelni obuki za TOEFL/ GMAT/ GRE/ SAT sekoj 1vi i 15ti 6 sedmici Obrazoven Informativen Centar Finansisko izvestuvawe za mali i sredni entiteti vtora dekada na Dekemvri Primeko

Tehni~ka analiza na akcii 15.12 - 16.12.10 Primeko Smetkovodstvo 15.12.10 Kosmo Inovativen Centar Obuka za deloven asistent 15.12.2010 CS Global Re{avawe problemi i odlu~uvawe 16.12.10 ESP

Kreativno razre{uvawe na problemi 17.12 - 18.12.10 CDS - Centar za delovna sorabotka Upravuvawe so vreme

17.12.2010 CS Global Strate{ko planirawe 17.12 - 18.12.10 ESP Spojuvawe i pripojuvawe (M&A)

Od 21 do 23 januari 2011 godina vo Virovitica, Republika Hrvatska

“VIROEKSPO 2011’’ Stopanskata komora na Makedonija organizira nastap i poseta na zainteresirani makedonski kompanii na 16. Me|unaroden saem na ekonomijata, zanaet~istvoto i zemjodelstvoto “VIROEKSPO 2011’’ vo Virovitica, Republika Hrvatska, na koj{to na{ata zemja u~estvuva kako zemja-partner. Prostorot za stopanstvenicite-izlaga~i od Makedonija }e bide besplaten, a goleminata na izlo`beniot prostor }e zavisi od potrebata i brojot na izlaga~ite. Se izlo`uvaat proizvodite od metalnata, tekstilnata, grade`ni{tvoto i drvnata

industrija, zemjodelskite i prehranbenite proizvodi, kako i najnovite dostignuvawa vo avtomobilskata industrija, kako i ponudite na uslu`nite dejnosti od oblasta na bankarstvoto i turizmot, tradicionalno se prisutni na ovoj saem vo koli~ina i asortiman, koi gi zadovoluvaat globalnite biznis-potrebi na izlaga~ite. Vo ramkite na odr`uvaweto na Saemot se planira da se odr`i i biznis-forum,

dokolku postoi interes od makedonskite kompanii, za {to e potrebno prethodno izvestuvawe do organizatorot, kako i kulturni slu~uvawa.

Stopanskata komora na Makedonija gi povikuva site zainteresirani makedonski kompanii da go prijavat svoeto u~estvo na Saemot “VIROEKSPO 2011’’ , najdocna do 15 dekemvri 2010 godina. KONTAKT: Venera Andrievska Tel:3244037 Faks: 3244088 E-mail:venera@mchamber.mk

Vlatko Stojanovski Tel:3244004 E-mail:vlatko@mchamber.mk

17.12 - 18.12.10 Primeko Komunikaciski i prezentaciski ve{tini 17.12-18.12.10 Triple S Learning Obuka za kariera 18.12 - 19.12.10 CS Global Obuka za polagawe na pravosuden ispit (sesija Oktomvri 2010) 20.12.2010

Eurisk Konsalting Obuka za ~ove~ki resursi (osnovno nivo) 20.12 - 23.12.10 CS Global Razvivawe talenti 21.12 - 22.12.10 M6 Edukativen Centar Motivacija 23.12.10 ESP

Trudovo pravo i za{tita pri rabota 25.12.2010 Kosmo Inovativen Centar Efektivna komunikacija pri proda`ba 25.12 - 26.12.10 CS Global

Za pove}e informacii odete na www.no.net.mk

Tenderi

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

KAPITAL TENDERI OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Ministerstvo za kultura PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izrabotka na vitra` pod centralnata kupola i izrabotka na izvedben proekt za konstrukcija na vitraòt na objekt „Muzej na makedonskata borba za dràvnost i samostojnost „Muzej na VMRO i Muzej na `rtvi od komunisti~kiot reìm” Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/ PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=6feb6e15cdf1-4d91-a0d1-de6143d4d699&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOG0OVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Javna Zdravstvena ustanova ZDRAVSTVEN DOM NA SKOPJE CO Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na usluga za popravka i servisirawe na medicinski aparati Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/ PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=7b1cf4e26c60-4019-b3c3-780e7d7c71ec&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: JZU Klini~ka bolnica Bitola PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Telefonska centrala Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=3aa9b9e5-b90d-47c1-b8be-1ab5031fd281&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: JZU Institut po belodrobni zaboluvawa kaj decata Kozle Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA 2. Naziv na dogovorniot organ: Centar za razvoj na Jugozapadniot planski region Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=f85ffbfe-abd7-4da2-a0bbdcc73b9e8274&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOG0OVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Negotino PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izrabotka na urbanisti~ki planovi Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=33752d03-a70e-4efe-82944ace76fde8b7&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Grad Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Parterno osvetluvawe na parking prostor

vo Transporten centar-Skopje Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-

mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=6675b560-2746-4d2d-9b86-91684e424eca&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Dr`aven Studentski Dom Branko Stanoevi} - Gostivar PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Konzervirani, pakovani, kolonijalni, higienski, mleko i mle~ni proizvodi i dr. prehrembeni proizvodi Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=bb1aefd0-bb3c-4989-abc6-5f6bf9d18560&Level=2

OSVE@ETE GI VA[ITE INFORMACII!

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Direkcija za tehnolo{ki industriski razvojni zoni PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izvedba na geomehani~ki i hidromehani~ki istra`ni raboti za formirawe na TIRZ vo Ki~evo, Strumica, Struga i Kriva Palanka. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/ PublicAccess/Dossie/dosieACPP.aspx?EntityId=53ce919b98d2-456c-a323-6d4ccb556946&Level=2

DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: JZU Op{ta bolnica Ki~evo PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Lekarstva i potro{en medicinski materijal Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=b78ee5aa-02a8-4dfe-ae18-1a61d948abc9&Level=2

PRETPLATETE SE NA

Pove}e informacii na 02/ 2551441 ili pretplata@kapital.com.mk

KAPITAL TENDERI OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA PODATOCI ZA DOGOVORNIOT ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Direkcija za za{tita i spasuvawe PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Servisirawe na motorni vozila za 2011 godina – po specifikacija Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=f5aef1ab-ef38-4b06-96ea-224cd381f51c&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: JKP Vodovod Bitola PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Vodovoden materijal Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=91097020-141f-4d2a-834dcd9414e3e008&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOG0OVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Radovi{ - organ na op{tinata PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izgotvuvawe na osnovni proekti

za potrebite na op{tina Radovi{. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcure-

mentIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=e6da517d-dfbf-4279-8c5a-83407db11568&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Tetovo PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Grade`no-zanaet~iski raboti vo zgradata na Op{tina Tetovo Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP. aspx?EntityId=2e760558-5cf8-4742-ba4c-788b3b3232c7&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA PODATOCI ZA DOGOVORNIOT ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Narodna banka na Republika Makedonija PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na in`enerski uslugi i proektantski uslugi i nadzor na grade`no zanaet~iski raboti Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=a593feed-6fa4-4eda-b3ace2533d736a17&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA PODATOCI ZA DOGOVORNIOT ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Dr`aven univerzitet GOCE DELЧEV [tip PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Nabavka na mebel za opremuvawe na fakulteti Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=a0ef4ce7-461f-4759-84dc-87e2b15db62d&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Op{tina Gevgelija PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Dovr{uvawe na Rekonstrukcijata na objektot na spomenikot na kulturata „Amam” vo Gevgelija. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=8c6dbaac-5235-4b5f-8836acaf993f68a2&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Grad Skopje PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Izrabotka na Osnoven proekt za instalacija na opti~ka mre`a za povrzuvawe na 28 semaforski kontroleri vo centralnoto gradsko podra~je Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieRPP.aspx?EntityId=37a7cdc2-23f3-4dd8-b779-2a1c5e482b78&Level=2

OGLAS ZA DODELUVAWE NA DOGOVOR ZA JAVNA NABAVKA DOGOVOREN ORGAN 1. Naziv na dogovorniot organ: Fond za zdravstveno osiguruvawe na Makedonija PREDMET NA DOGOVOROT ZA JAVNA NABAVKA Mobilna telefonija. Link: https://e-nabavki.gov.mk/eProcurementIntegration/PublicAccess/Dossie/dosieACPP. aspx?EntityId=c461bc38-0ad0-4eaf-8aebd32aa57960bf&Level=2

Fun Business

KAPITAL / 14.12.2010 / VTORNIK

NAJSKAPI KNIGI

ZBOROVI VREDNI MILIONI Deka

knigite se mo`ebi edni od najvrednite spomenici i ~uvari na istorijata govorat ovie dela ~ija vrednost dostignala i do nekolku milioni dolari pretpostavuva deka denes ima samo 180 primeroci od nea, od koi nekoristeni se okolu 21. Samo eden primerok vredi okolu 25 i 35 milioni dolari. Imeto go dobila spored osnova~ot na pe~atarskata ma{ina, Johan Gutenberg, koj ja delel sudbinata so mnogubrojnite golemi umovi od negovoto vreme, za koi op{testvoto nemalo sluh. Umrel siroma{en i slep vo 1468 godina. Gutenbergovata Biblija bila izdadena na latinski jazik, a podocna e ukrasena so minijaturi i inicijali. Ispe~atena bila na 1.282 stranici vo tira` od okolu 200 i 300 primeroci. “KODEKS LESTER” Knigata e naslovena po Tomas Koku, grof od Lester. Ima 72 stranici i datira od 1717 godina. Sopstvenikot na majkrosoft, Bil Gejts, vo 1994 godina ja kupi za 30,8 milioni dolari, poradi {to zasega e najskapata prodadena kniga dosega. Taa gi sodr`i skicite i nau~nite bele{ki na

e veli deka slikata vredi iljada zborovi, pa moèbi ovaa izreka objasnuva zo{to slikite se poskapi i od najvrednite knigi. Sepak, ni{to ne moè da ja prikaè vistinskata sostojba na umot na avtorot kako {to toa moàt da go napravat vnimatelno sostavenite re~enici, osobeno ako majstorot gi zapi{al so sopstvenata raka. Mnogumina znaat odli~no da gi procenat mislite na avtorite i za niv da dadat mnogu pari. Bil Gejts, na primer, dal 30 milioni dolari za edna kniga. No, ima u{te bezbroj najskapi i najprodavani knigi koi visokite sumi naj~esto gi postignuvaat na aukcii i sli~no. Vo momentov, desette najprodavani knigi na svetot imaat ceni koi se dviàt od 3 do okolu 30 milioni dolari, sumi koi ne se za potcenuvawe, voop{to. GUTENBERGOVATA BIBLIJA Ova e prvata ispe~atena kniga na svetot vo 1456 godina. Se

GADGETS ZIPO GREJA^

KO[ARKARSKI BANKROT

I pokraj golemite pari {to se sleale na negova smetka, Entoan Voker denovive be{e prinuden da proglasi bankrot. U{te polo{o e {to toj prizna i deka se “davi” vo dolgovi, koi ja nadminaa brojkata od 12 milioni dolari

110

ivanovic@kapital.com.mk

acionalnata ko{arkarska asocijacija (NBA) e mestoto kade {to se obedineti najkvalitetnite, no i najdobro platenite ko{arkari od Zemjinata topka. Spored visinata na platite na igra~ite, NBA e “najdare`livata” liga vo svetot, bidej}i, soglasno kolektivniot dogovor, debitantite i veteranite imaat zagarantirani primawa, dodeka za golemite yvezdi samo “neboto” e limit. Limitot na karierata na Entoan Voker, porane{niot ko{arkar na Boston Seltiks i Dalas Maveriks, se zaraboteni 110 milioni dolari. Nekoga{niot Olstar be{e eden od onie ko{arkari koi imaa “mamutski” dogovori so klubovite, no svoevremeno toj be{e ekskluzivec na nekolku internacionalni

N A

NAJDOBRO TAKSI

WWW.POTRCKO.MK DA GI OSTAVI[ SITE ZAD SEBE, NE E SAMO BRZINA K O M E R C I J A L E N

O G L A S

deka e najdobrata slikovnica na site vremiwa i se pretpostavuva deka na aukcija }e se prodade za pove}e od 9 milioni dolari. Knigata, so visina od re~isi eden metar, ima sliki od ptici vo prirodna golemina i vo Amerika u`iva status na nacionalen spomenik. TRAKTAT ZA OVO[KITE” Knigata objavena vo 1768 godina e delo na francuski botani~ar, koj detalno prika`al 16 vidovi ovo{je, nivnite sorti i seto toa prosledeno so ilustracii. Vo 2006 godina bila prodadena vo Brisel na aukcija za 4,5 milioni dolari. “KOSMOGRAFIJA” NA PTOLOMEJ Vredna okolu 3,9 milioni dolari, nastanala me|u 90-ta i 170-ta godina. Se zanimavala so geocentri~na koncepcija na vselenata (Zemjata e vo centarot na svetot), koja, iako Kopernik ja pobil, kako i teorijata za poleto, koja gi povrzuva horoskopot i zakonot za fizikata (teorijata za ~etiri elementi), stanuva s$ pove}e aktuelna.

NBA

SR\AN IVANOVI]

ko ste pu{a~, toga{ znaete {to i koj e Zipo i verojatno minuvate mnogu vreme nadvor pred kafi~ot na ladnoto, tresej}i se dodeka si ja pu{ite omilenata cigara. E, pa, momcite od Zipo pronajdoa super na~in da vi gi grejat racete dodeka go pravite toa. Ovaa naprava raboti na standardno “gorivo” za zapalka, se vklu~uva so kop~e i dr`i toplina do 12 ~asa. Odli~no e ako minuvate pove}e vreme rabotej}i na ladno ili za praznicite na skijawe ili ako planirate da odite nekade na planinarewe. [tom go aktivirate, stavete go vo vnatre{niot xeb od jaknata i dobivate ~uvstvo deka vi go gree celoto telo. [to ima pokorisno na vakvo sne`no vreme.

Leonardo da Vin~i za vodata, karpite, fosilite, vozduhot, svetlosta. Interesno e toa {to Gejts knigata ja prefrlil na CD rom. “PRVOTO FOLIO” Stanuva zbor za prvata edicija na [ekspirovata pretstava, koja datira od 1623 godina. Ja podgotvil samiot [ekspir, a ja objavile negovite kolegi Xon Hemings i Henri Kondel sedum godini po negovata smrt. Sodr`i 36 dela od koi 20 se avtenti~ni. Prvata edicija bila prodadena za 22,6 milioni dolari. “PTICITE NA AMERIKA” Knigata na amerikanskiot ornitolog i slikar Xon Xejms Odibon bila prodadena vo 2000 godina za rekordni 8,8 milioni dolari, od strana na eden {eik od Katar, koj gi kupil site 120 primeroci od istata. Knigata naskoro bi trebalo povtorno da se najde na aukcija, zaedno so zbirkata na [ekspir “Prvo folio”. Za knigata na Odibon se veli

milioni evra zarabotil Entoan Voker vo tekot na svojata kariera, a denovive objavi bankrot

brendovi. Sepak, i pokraj golemite pari {to se sleale na negova smetka, Voker denovive be{e prinuden da proglasi bankrot. U{te polo{o e {to toj prizna i deka se “davi” vo dolgovi, koi ja nadminaa brojkata od 12 milioni dolari. Pri~ina za ste~ajot na Entoan se komarot, lo{oto investirawe, prekumernoto tro{ewe, no i golemata dare`livost kon prijatelite i semejstvoto. “[to da pravam? Investirav vo nedvi`nosti vo vreme na recesija i propadnav. Moite kompanii poseduvaat ogromna vrednost vo ku}i i stanovi, koi vo momentov ne vredat ni{to. ]e mora da platam nekoi dolgovi vo momentov,

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

NBA yvezdite zarabotuvaat ogromni pari, no poznati se i kako golemi tro{a~i koi }e me stavat vo mnogu neprijatna finansiska sostojba”, izjavi Voker. Inaku, pritisnat od s$ pogolemite dolgovi, toj se soglasi da stane del od t.n. razvojna liga na SAD, kade {to nastapuvaat pomalku poznati veterani. Igra~ite vo ova prvenstvo zarabotuvaat vo prosek po 30.000 dolari, {to e pomalku od platata na Voker {to svoevremeno ja dobiva{e za samo eden

me~ vo NBA ligata. Inaku, Voker ne e edinstveniot od svojata bran{a koj se soo~il so bankrot. Alen Ajverson neodamna be{e prinuden da igra za turskiot Be{ikta{, bidej}i najgolemiot del od negoviot imot vo SAD propadna vo dolgovi. Sli~na be{e i situacijata so golemiot Skoti Pipen, ~ii grandiozni vlo`uvawa bea progoltani od krizata

K O M E R C I J A L E N

O G L A S

TOP 100

NA 31 DEKEMVRI SPECIJALEN PRILOG

BIZNIS STIL PREMIUM PROIZVODI - NOVITETI KOI MO@ETE DA GI NAJDETE I KUPITE VO MAKEDONSKITE PRODAVNICI AVTOMOBILSKI TRENDOVI VO 2011 KOI SE EKSKLUZIVNITE NOVOGODI[NI DESTINACII [TO SE NUDAT I BARAAT VO MAKEDONIJA? TAG HEUER, 150 GODINI AVANGARDA ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BIZNIS STIL KOJ ]E IZLEZE NA 31 DEKEMVRI 2010 VO KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 2551 441; LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

TOP 100

VO FEVRUARI ^ITAJTE VO SPECIJALNI PRILOZI

TELEKOMUNIKACII

KONSALTING

ZA SITE INFORMACII JAVETE SE NA: TEL. 02 2551 441 LOK 102 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI ILI ISPRATETE E-MAIL NA: prilozi@kapital.com.mk KAPITAL MEDIA GROUP DOO P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 2551 441; FAKS. 02 2581 440

ZDRAVI I AKTIVNI

TRANSPORT I LOGISTIKA